el poder judicial de la federación ofrece a toda la ... · 32 p. ; ilustraciones a color ; 26 cm....

36
EN NÁHUATL DE LA HUASTECA POTOSINA

Upload: phammien

Post on 13-Oct-2018

215 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

DISTRIBUCIÓN GRATUITAConsulta: http://www.constitucion1917-2017.pjf.gob.mx

En el Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos, el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la población las

un colorido abanico de publicaciones sencillas y amenas…Lecturas Ilustradas,

EN NÁHUATL DE LA HUASTECA POTOSINA

CONSEJO DE LA JUDICATURA FEDERAL

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Consejero Felipe Borrego Estrada

Consejero Jorge Antonio Cruz Ramos

Consejera Rosa Elena González Tirado

Consejera Martha María del Carmen Hernández Álvarez

Consejero Alfonso Pérez Daza

Consejero J. Guadalupe Tafoya Hernández

Primera Sala

Ministra Norma Lucía Piña HernándezPresidenta

Ministro José Ramón Cossío Díaz

Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena

Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo

Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

Segunda Sala

Ministro Alberto Pérez DayánPresidente

Ministro José Fernando Franco González Salas

Ministro Javier Laynez Potisek

Ministra Margarita Beatriz Luna Ramos

Ministro Eduardo Medina Mora I.

SUPREMA CORTE DE JUSTICIA DE LA NACIÓN

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Primera edición: Diciembre de 2016D.R. © Suprema Corte de Justicia de la NaciónAv. José María Pino Suárez Núm. 2, Colonia Centro, Delegación Cuauhtémoc,C.P. 06060, México, D.F.

ISBN 987-607-468-920-4ISBN 978-607-468-767-5Impreso en México / Printed in Mexico

Traducción del español al náhuatl de la huasteca potosina por Irla Élida Vargas del Ángel. Se agradece la colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (INALI).

Esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos.

BIENVENIDOS, LECTORAS Y LECTORES DE TODAS LAS EDADES, A…

Lecturas Ilustradas

COMISIÓN ORGANIZADORA DEL PODER JUDICIAL DE LA FEDERACIÓN PARA LOS FESTEJOS DEL CENTENARIO DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente de la SCJN, del CJF y de la Comisión

Ministro José Ramón Cossío DíazCoordinador General y Vocal de la Comisión

Consejero Alfonso Pérez DazaVocal de la Comisión Organizadora

FOPOE030L427.42l

Maseualaltepetsitsij itechpouilis uan itlanauatilij = Derechos y obligaciones de los pueblos indígenas / [Rémy Bastien V. D. M. ; traducción del español al náhuatl de la huasteca potosina por Irla Élida Vargas del Ángel ; colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas ; esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos ; Presidente de la Suprema Corte de Justicia de la Nación, del Consejo de la Judicatura Federal y de la Comisión Organizadora Ministro Presidente Luis María Aguilar Morales ; Coordinador General y Vocal de la Comisión Organizadora Ministro José Ramón Cossío Díaz ; Consejero de la Judicatura Federal y Vocal de la Comisión Organizadora Alfonso Pérez Daza]. -- México : Suprema Corte de Justicia de la Nación, 2016.32 p. ; ilustraciones a color ; 26 cm. -- (Lecturas ilustradas)

Texto en náhuatl de la huasteca potosina

En la cubierta: El Poder Judicial de la Federación en el devenir constitucional de México. 100 aniversario Constitución 1917

ISBN 987-607-468-920-4

1. Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos – Náhuatl – Lectura y narraciones 2. Pueblos indígenas – Derechos – Obligaciones – México 3. Autodeterminación de los pueblos indígenas 4. Multiculturalismo 5. Derecho a la identidad cultural I. Bastien, Rémy, 1947- II. Vargas del Ángel, Irla Élida, traductor III. Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (México) IV. México. Suprema Corte de Justicia de la Nación. Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes V. México. Poder Judicial de la Federación. Comisión Organizadora para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos VI. serie

CONSEJO ASESOR DE LA COMISIÓN ORGANIZADORA

Mtra. Gabriela Breña Sánchez

Dr. Rafael Diego-Fernández Sotelo

Dr. Javier Garciadiego Dantán

Dra. María del Pilar Hernández

Dr. Andrés Lira González

Dr. Sergio López Ayllón

Mtro. Ignacio Marván Laborde

Dr. Luis Medina Peña

Dr. Pablo Mijangos y González

Magdo. Salvador Mondragón Reyes

Dr. José María Murià Rouret

Dra. Erika Pani Bano

Dra. Lorenza del Río Cañedo

Dra. Elisa Speckman Guerra

• Los Pueblos Indígenas de México, de Federico Navarrete Linares, edición de la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: www.cdi.gob.mx/dmdocuments/monografia_nacional_pueblos_indigenas_mexico.pdf

• La edición electrónica de Los Pueblos Indígenas de México 100 Preguntas, de Carlos Zolla y Emiliano Zolla Márquez puede consultarse en: www.nacionmulticultural.unam.mx/100preguntas/

• La Declaración de las Naciones Unidas sobre los Derechos de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/DRIPS_es.pdf

• El Convenio 169 de la Organización Internacional del Trabajo sobre Pueblos Indígenas y Tribales, puede consultarse en: http://www.cdi.gob.mx/transparencia/convenio169_oit.pdf

Para saber más:

¡VAYAMOS JUNTOS HACIA EL 5 DE FEBRERO DE 2017!

• El Protocolo de Actuación para quienes imparten justicia en casos que involucren derechos de personas, comunidades y pueblos indígenas, puede consultarse y descargarse en: http://www.sitios.scjn.gob.mx/codhap/

LOS INVITAMOS A CONOCER EN INTERNET EL PORTAL DE LA SUPREMA CORTE

DE JUSTICIA DE LA NACIÓN, EN: www.scjn.gob.mx

CONOZCAN LOS PROGRAMAS, SERIES Y NOTICIARIOS

DEL CANAL JUDICIAL, Y “VOCES, ORIGEN DE UNA NACIÓN”, UNA PRODUCCIÓN QUE DIVULGARÁ

LOS DERECHOS HUMANOS EN LENGUAS INDÍGENAS, EN: www.sitios.scjn.gob.mx/canaljudicial

Y YO, A CELEBRAR EL PRÓXIMO 5 DE FEBRERO DE 2017, ¡CUANDO SE CONMEMORA EL

CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN!

EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN,

www.constitución1917-2017.pjf.gob.mx ENCONTRARÁN VERSIONES EN LENGUAS INDÍGENAS

DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS…

YO LOS INVITO A CELEBRAR EL DÍA INTERNACIONAL DE LOS PUEBLOS INDÍGENAS, QUE SE CONMEMORA EL 9

DE AGOSTO DE CADA AÑO…

ESTA HISTORIETA Y SUS VERSIONES DIGITALES EN LENGUAS INDÍGENAS

TAMBIÉN ESTARÁN EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN...

* Ilustración de p. 24, del Códice De la Cruz-Badiano, Biblioteca Nacional de Antropología e Historia (INAH).

KEMAJ KINTLAMIJKEJ ININTLAMACHTILIS IPAN UEYITLAMACHTILOYA UEJKA KAMPA MOTLAKATIJTOKEJ, FLOR IUAYA IIKNI MARIANO MOKUEPATOK ICHINANKO KINPAXALOTOJ

ININSENYELIS...

NAMAJ TINEJNEMISEJ TOALTEPETSITSI...

KENA, AXKANA UEJKA MOKAUA...

NI OJTLI AMO MIAK MOPATLATOK...

¿TIKELNAMIKI KEMAJ TIPILKONEMEJ

TINEJNEMIYAYAYAJ IPAN TLATILANTLI ITSONTEKO

TLAMACHTILOYA?

ASIKOJ ININCHAJ UAN KITLAJPALOJKEJ IKA PAKILISTLI ITATAUAJ, EMILIANO UAN AGUSTINA...

MARIANO UAN FLOR MOPATLAJKEJ ININYOYOJ UAN TEIPA KEMAJ TLAKUAJKEJ INYAJKEJ KINKUITOK KONEMEJ...

MOILJIJKEJ MOPAXALOSEJ...

TIYOLPAKTOK PAMPA

TIMECHITAJ...

¿KANKE ITSTOKEJ HILARIO UAN LUZ?

IPAN TLAMACHTILOYA,

FLOR...

¡NELTIMOMISKALTIJTOK, HILARIO!

¡KUAKUALTSI TIITSTOK, LUZ!

¡UAN TA NOJKIA, NOIKNI!

¿KETSKI TONALI NIKA INITSTOSEJ?

AXKANA TIMATI NAJA...

¡YA AMO XIYAKAJ!

IPAN ALTEPETL TECHMAKATOKEJ TEKITL SAN AXTIMATI TLAJ KENA

TISELISEJ...

¡NELMOUEYICHIUAJTOK TOALTEPETSTSI!

NIKELNAMIKI KEMAJ AXTIPIYAYAJ NI ELECTRICIDAD...

¡TIPICHTOKEJ SE TEKITL TLEN MASEUALALTEPETSITSIJ

ITECHPOUILIS!

TECHILJIJKEK ITSTOKEJ IPAN OME PILTLANAUATILI TLEN

UEYIAMATLANAUATILI...

KEJ AMANTSI MOIJTOJ, OME PILTLANAUATILI TLAJTOUA

NI TECHPOUILISTLI TLEN MASEUALALTEPETSITSIJ UAN

NOJKIA ITLANAUATILIJ...

MARIANO UAN FLOR MOMACHTIJTOKEJ IPAN TLANAUATILI...

TOJUANTIJ UELI TIMECHPALEUISEJ, TECHTLANEJTI

MOUEYIAMATLANAUATILI...TIMECHKAMAUISEJ TLAKIYA KIIJTOUA

NOMPA PILTLANAUATILI...

¡TLAXKAMATI!

NELTIMECHKAKILISEJ...

AMO SAN TLEN TOJUANTIJ, NOJKIA TLEN

TLALTOKAJYOTL...

NOCHI UALAUIJ IPAN UEYIAMATLANAUATILI...

IPAN MEXIKO MOTLAJTOUAJ 68 MASEUALTLAJTOLMEJ UAN NEXKA 364 TLAJTOLMEJ TLEN AXIUIKAL...

NI OME PILTLANAUATILI KIIXTOMA MEXIKO ELIJ SE TLALTOKAJYOTL IKA MIAKIJ

NEJNEMILISTLI, KIIJTOSNEKI, ONKA MIAK NEJNEMILIS TLEN AXIUIKAL, KAMPA MOTETONIAJ ELIJ IKA

MASEUALALTEPETSITSIJ...

...AJKAYA TIPIAJ TOUEYTATAUAJ IPAN ALTEPEKO TLEN

ONKAYAYAJ ACHTOUI KEMAJ TECHTSOPAKO ANALIMEJ...

UAN MASEUALALTEPETSITSIJ ELIJ PAMPA KINUEJKAUAJ TLEN IAXKA

MASEUALTEKIKALMEJ, KAMPA TOMIN KUITLAUIAJ, NEJNEMILIS UAN NECHIKOLIS

ININTEKIKALMEJ...

NOJKIA MONEKI MA KINMATIKAJ MASEUELTSISIJ IPAN NOCHI MEXIKO TIELIJ 16 MILLONES MASEUALMEJ UAN TIMOSENTILIAJ IPAN MIAKIJ UAN AXIUIKAL NECHIKOLISTLI...

YA NI KIIJTOSNEKI NAMAJ ONKA MIAKIJ MASEUALMEJ, ALTEPETSITSIJ UAN NECHIKOLIMEJ

TLEN AXIUIKAL INEJNEMILIS UAN TLEN IPANIMAJ KINCHIUAJ...

IJKINOJ ELI, LUZ...

ONKA MASEUALALTEPETSITSIJ

IPAN NOCHI MEXIKO...

¿TLAKIYA ELI NI KITOKACHTIAJ “CONCIENCIA

TLEN MASEUALTSITSIJ TOPATIIXNEXKA”?

...TLEN TECHTLASKIAJ ELIJ NOCHI

TIMOCHANTIAJ IPAN MEXIKO...

UAN MEJKATSA AXIUIKAL...

NOJKIA, TOJUANTIJ TIMASEUALALTEPETSITSIJ TIPICHTOKEJ

ACHI SEYOK TECHPOUILISTLI IKA SEKINOJ MASEUALNECHIKOLIMEJ, PAMPA NOMPONA MOITAJ KENIJKATSA TOJUANTIJ

TIELIJ...

YA NI KIIJTOSNEKI MONEKI MOITASEJ KEJ SE MASEUALALTEPETSITSI...

TIKIJTOJKEYAJ TLEN ACHTOUI MONEKI ELI MA TOUEYTATAUAJ

MOCHANTISTOJKIAK IPAN NI MEXIKO ACHTOUI KEMAJ

ANALIMEJ...

EYI TLAMANTLI TLEN MONEKI ELI MA TIPICHTOKAJ

TOTLANAUATIYANIJ KEJ TOJUANTIJ IPANIMAJ TICHIUAJ UAN

TITLALIAJ...

OME TLAMANTLI TLEN MONEKI ELI MA

TIMOCHANTIJTOKEJ IPAN SE TOTLAL...

“TLATSOTSONTLI, AMANTEKAYOTL UAN

NOJKIA TOTLAKUALI...”

“NI UEUETSI SENTILISTLI KINECHIKOLIAJ TLAMATINIJ UAN TLEN ACHI KINTLACHILIJTOKEJ TLAMANTLI

IPAN NI ALTEPETSITSI...”

“NI KENIJKATSA TITEKITIJ TOTLAL...”

NOJKIA, KEJ KIIJTOK LUZ, MONEKI MA

SANSEJKO TITEKITIKAJ NI MASEUALSETILI,

TOMIN KUITLAUIAJ UAN NEJNEMILISTLI...

TLAJ TIPICHTOKEJ NOCHI TLEN MONEKI, KIIJTOSNEKI

NI OME PILTLANAUATILI TLEN UEYIAMATLANAUATILI KENA

KINAMIKI TOALTEPEKO...

IJKINOJ ELI, NECHIKOLIMEJ TLEN ITSTOYA ACHTOUI KEMAJ ASIKISKIAJ

ANALIMEJ KAXTEKAMEJ IPAN 1517 XIUITL, KEJ NI ZAPOTECAS,

NI PUREPECHAS NOSO NI MAYAS...

“TOJUANTIJ TIPICHTOKEJ TLEN MONEKI, KEJ MOIJTO:”

7

“MASEUALALTEPETSITSIJ ITECHPOUILIS IKA XOXOLKAYOTL NI

KITOKACHTIAJ AUTODETERMINACION MOCHIUAS IPAN TLANAUATILPA TLEN

UEYIAMATLANAUATILI UAN MA IKA TEMACHTLI MOITAS MEXIKO SETILI.”

MARIANO KITOKILI IXPOUALISTLI...KONEMEJ: NI KIIJTOSNEKI MASKEJ

TOJUANTIJ UELI TIKIJTOSEJ KENIJKATSA TIMOTLANAUATISEJ UAN KENIJKATSA TICHAMANALTISEJ TOALTEPETSITSIJ...

...MONEKI MA TITLEPANITAKAJ MEXIKO ITLANAUATILI...

NOJKIA, TOALTEPEKOJ UAN TOALTEPETSITSIJ MOIXMATIJ IPAN

UEYIAMATLANAUATILI UAN TLANAUATILI SENSE

TLALTOKAJYOTL...

UAN NI MOIJTOUA IPAN OME PILTLANAUATILI TLEN

UEYIAMATLANAUATILI...

NOJKIA MOIJTOUA MONEKI KINTLACHILIKAJ TLAKIYA

TLAJTOLMEJ MOKAMANALOUAJ IPAN ALTEPETSITSIJ...

...NOJKIA ITLALOKO KAMPA MOCHANTIAJ...

KEJ TECHILJIJKEJ IPAN TLAMACHTILOYA UAN NOJKIA MARIANO, ONKA IPAN MEXIKO MIAKIJ

MASEUALTLAJTOLMEJ...

NOJKIA, ONKA MASEUALTSITSIJ SAN KAMANALOUAJ

ININTLAJTOL...

UAN MOPANTIAJ IPAN MIAK TLALTOKAJYOTL...

NI OME PILTLANAUATILI NOJKIA KIIJTOUA MONEKI MA TIPATIITAKAJ

UAN TIUEJKAUAKAJ TONEJNEMILIS ININTLACHIYALIS...

TLEN TIKIIXMATI UAN NOCHI TLAMANTLI KIKUALCHIJCHIUAJ

TONEJNEMILIS UAN TOPATIIXNEXKA...

TOJUANTIJ TIMASEUALALTEPETSITSIJ TIPICHTOKEJ XOXOLKAYOTL UAN ISELTIJ TIMOTLANAUATIAJ MA TIKIIJTOSEJ KENIJKATSA ELIS TOMASEUALNEMILIS, KENIJKATSA TITEKITISEJ

UAN KENIJKATSA TIMOTOMINTLANISEJ...

...NOCHIPA UAN KEMAJ MOTLEPANITAS NI

UEYIAMATLANAUATILI ITETONILIS...

NOJKIA, MOIXMATI UELI TITEKIUISEJ TOTLANAUATILI TLEN

TOAXKA MA TISENKAUASEJ SE KUESOLI IPAN TOALTEPEKOJ...

UAN NI MASEUALTECHPOUILIS DERECHOS HUMANOS...

NOJKIA MA KUALI ITSTOKAJ UAN KINTLEPANITAKAJ SIUAMEJ YA NOMPA

TITOKACHTIAJ DIGNIDAD UAN INTEGRIDAD...

¡KENA! NOCHI MASEUALMEJ MONEKI MA TIKINTLEPANITAKAJ...

IPAN MASEUALTSITSIJ ITLANAUATILIJ, KEJ MOIJTOUAJ, KEMANTIKAJ ACHI KUALI ELI MA IXPANOKETL KIKUALCHIJCHIUAS TLEN

KINENPOLOJ UAN MA AXKITLATSAKUILTIKAJ TLAJ NOMPA IXPANOLI AXUEYI ELI...

KEJ MOIJTOUAJ, IPAN ALTEPETSITSI TIMOKAMANALOUAJ TLEN

MILTEKITL, TLAMACHTILOYA UAN ILUITL...

TIMOSENKAUAJ IPAN SE KUESOLI NOSO SE TLAMANTLI...

TIYAUIJ KAMPA UEUETSIJ SENTILISTLI, KATI KIMATI KENIJKATSA

ELI KUESOLI...

...NI KISENKAUAS KATI ACHI KUALI KAMANALI IKA MOKUALTIAS NOCHI

ALTEPETSITSI...

IPAN TOALTEPETSITSI TLANAUATIYANIJ TLEN TOJUANTIJ GOBIERNO...

TLEN UEYIKAMANAL TITLAJTOUAJ NOCHI UEYI MASEUALMEJ...

NI OME PILTLANAUATILI KIIJTOUA SIUAMEJ NOJKIA UELI TEKITISEJ IPAN NI

SENTILISTLI...

“CITLALLI, SE IUAMPO TLEN FLOR, KIKAJOKUIAJ TOMIN TLEN IALTEPETSITSI UAN KINEKI TEKITIS IPAN SENTILISTLI...”

KENA, PAMPA SIUAMEJ UAN TLAKAMEJ TLEN MASEUALTSITSIJ

“MOYOLPAKILTISEJ UAN KISELISEJ ITECHPOUILIS MA KINUASANIKAJ

UAN MA INIJUANTIJ NOJKIA KINUASANISEJ, IKA IUIKAL”...

IJKINOJ MONEKI MA ELI, ¿IXTLAJ?

KUALTITOK, TLANAUATIJKETL...

TITLACHILISEJ TLAKIYA KISELIS TOALTEPETSITSI IPAN NI XIUITL,

PEDRO...

TICHIUAJ SAN KEJ MOIJTOUAJ IPAN

UEYIAMATLANAUATILI...

KENA, TITLAPEJPENIAJ TLANAUATIYANIJ TLEN TOALTEPETSITSI,UAN AJKAYA TECHIXNEXTIS IPAN TLATILANTLI

ITSONTEKO...

¡PIALI! ¡NEPA YAUI!

NAMAJ AJKAYA TECHIXNEXTIAJ ELI PEDRO, YA KITLAJTOUAJ TOKAMANAL IUAYA TLATILANTLI

TLANAUATIJKETL...

TOALTEPETITSI KISELIAJ KUALI NOMPA OME PILTLANAUATILI, PEDRO KITLANI UASANILI KEMAJ

TICHIJKEJ NOCHI, TLAKAMEJ UAN SIUAMEJ NOCHI IUIKAL...

NOMPA SEYOK TLAMANTLI TLEN KIJTOUAJ PILTLANAUATILI ELI IKA NOCHI TLEN IPANIMAJ ONKA

TITOKACHTIAJ MEDIO AMBIENTE, YA NI MONEKI TIUEJKAUASEJ UAN TIKUALTIASEJ...

NI UEYIAMATLANAUATILI UAN TLALTOKAJYOTL TLANAUATILI, KIIXMATIJ NITECHPOUILIS...

IJKINOJ, TIPICHTOKEJ ACHI UEYI TEKITL UAN ACHI UEYI TECHIXNEXTIAJ IPAN MASEUALNECHIKOLISTLI, UAN

MOTLEPANITA TOILJUITSITSIJ TLEN IPANIMAJ TICHIUAJ UAN TOTLANAUATILI TLEN TOALTEPEKO...

ELI NOCHI TLEN IPANIMAJ ELTOK ENTORNO NATURAL

KAMPA TIMOCHANTIAJ...MA AYOKANA NIKA TLAKUAKAJ CHIVOS, NITOTOKAS SINTLI...

NIUIKAS SEYOK TLALOKO...

MONEKI TIKUITLAUISEJ TLALI UAN TLEN IPANIMAJ ELTOK PAMPA

NIKA TIMOCHANTIAJ...

TLEN IPANIMAJ ONKA IPANIMAJ ELTOK TIKITSKIAJ NOCHI TLEN MONEKI,

KEJ DON LUIS KIKIXTIAJ NEJTLI IKA INEJSAYOLIMEJ...

NOJKIA, MONEKI MA TIUEJKAUAKAJ NI TITOKACHTIAJ INTEGRIDAD TLEN TLALI UAN

KENIJKATSA TIMOAXKATILIAJ TIPICHTOKEJ TOTLAL...

NI TLALI ELI TOAXKA KEJ NA NIKELNAMIKI...

YEKA MONEKI MA TIKUITLAUIKAJ UAN TIUEJKAUAKAJ...

KENA, TIPATLASEJ TLEN TITOTOKASEJ UAN TIKAUASEJ

MA ACHI MOSEUIS TLALI SE NOSO OME XIUITL...

UAN AMO SAN TLALI, NOCHI TLEN IPANIMAJ ONKA IPAN NI TLALOKO, KEJ NI ATL...

MASEUALALTEPETSITSIJ KINPICHTOKEJ ITECHPOUILIS MA INYASEJ KAMPA MOSENKAUAJ KUESOLI TITOKACHTIAJ TRIBUNALES IPAN SENSE TLALTOKAJYOTL, TLAJ KINPIAJ

KUESOLI UAN AXMOSENKAUA...

IKA NI, MONEKI MOTLACHILIS NOCHI TLAMANTLI TLEN IPANIMAJ TICHIUAJ UAN KENIJKATSA ELI TONEMILIS,

MOTLEPANITAS UEYIAMATLANAUATILI...

KUALTITOK...

MA TISENKAUAS MOKAMANAL MONEKI TIYAS TLATILANKA...

NOJKIA MOIJTOUA NI, TLAJ MONEKI...

...TIPICHTOKEJ TOTECHPOUILIS MA TECHPALEUIKAJ IKA TLAJTOLKUEPKETL

TLEN KIIXMATIS TOTLAJTOL UAN TONEJNEMILIS...

KEJ MOIJTOUA, AMO UEJKA, TLAUETSI ITONALPA, KISAJKI SE ATEMITL UAN

KIPATLAKO KAMPA MOTLAMIA TLALOKO...

SE SENYELISTLI TLEN AXKAMATIYAYAJ ESPAÑOL TLAJTOLI KIYALUALTIJ KENTSI SEJKANOJ, KITSOPAKO KAMPA AXIAXKA...

TEIPANOK, ATEMITL MOOLINI, PILMILATSIJ UAN YAUALTINIJ MOKAJKEJ KEMAJ ACHTOUI ITSTOYAJ...

KENA, SENYELISTLI KATI KITSOPAKO KIPEUALTI SE JUICIO, UAN NOMPA KUALANSENKAJKETL KITLAJTLANIJ MA KINPALEUI SE TLAJTOLKUEPKETL

KEJ NI KIKUEPAYAYAJ TLAJTOLI TLEN NOMPA TLANAUATILI IKAMANAL...

NI UEYIAMATLANAUATILI KIIJTOUA NI, ALTEPETSITSIJ TLEN ISELTIJ MOTLANAUATIAJ KEJ TLEN TOJUANTIJ, NOJKIA ELI TLAMANTINIJ TLEN

INTERES PUBLICO...

¿”INTERES PUBLICO”?

“INTERES PUBLICO” KIIJTOSNEKI TLALTOKAJYOTL KIPIAJ TLANAUATILI MA TEMAKAS

KUALTILOLI TLEN MONEKI IPAN TOALTEPETSITSI...

¿MASKEJ TIELISEJ SE PISILTSI ALTEPETSITSI?

NI OME PILTLANAUATILI NOJKIA KIIXTOMA TLEN FEDERACION

ITLANAUATILI, NI TLALTOJKAYOTL UAN NI TLATILANTLI IJKINOJ

KINTLACHILIAJ MA KENA KINTLEPANITAJ MASEUALTSITSIJ ININTECHPOUILIS UAN MA MOCHAMANALTIS NOCHI

TOALTEPEKOJ UAN TOALTEPETSITSIJ...

IASITILIS TLEN NI TLACHIUALISTLI ELI KIOLINIS IUIKAL MA KINSELIKAJ

KUALTILOLI MASEUALTSITSIJ UAN MA MOIXPOLIUIS NOCHI TLAMANTINIJ TLEN

KINYOKACHIUAJ. MONEKI MA TITEJMOSEJ MA NOCHI ONKAS UAN MA PANKISAS TOALTEPEKOJ UAN TOALTEPETSITSIJ.

YEKA, MONEKI MA TITEKITIKAJ ININTLACHIYALIS TLEN NI TLACHIUALISTLI

UAN MA TIKIJTOKAJ KENIJKATSA MOCHIUAS...

IJKINOJ ELI, IKA TLANAUATILI UAN MASEUALTEKIKAYOTL...

KEJ TLAPALEUILISTLI TISELIAJ IKA TOMILAJ...

NI ALTEPETSITSIJ ELIJ KATI KINKUITLAUISEJ ININTOMIN UAN KIIJTOSEJ IKA

TLAKIYA TEKITL KITEKIUISEJ...

¿ELI KEMAJ TOALTEPETSITSI KITLALI KALIJTIK NOMPA ELECTRICIDAD?

IJKINOJ MOTLANANAS ICHAMANALTIS TLEN

MASEUALTSITSIJ ININTLALOKOJ UAN IKA TETONILISTLI

IPAN ININTOMIN UAN NI TLAELILTEKITSITSIJ...

YA NI KITSONTLANANA PEDRO IPAN TLATILANTLI ITSONTEKO, IUAYA TLATILANTLI TLANAUATIJKETL...

IJKINOJ ELI, LUZ. TLEN MOTEMAKAJ MONEKI MA KINTEKIUIKAJ MA MOKUALTIAS

INEMILIS TLEN MASEUALMEJ...

IJKINOJ KIIJTOUA UEYIAMATLANAUATILI...

YEKA FEDERACION TEMAKAJ TOMIN TLALTOKAJYOTL UAN TLATILANTLI, UAN NI NOJKIA, IPAN

MASEUALALTEPETSITSIJ...

KEJ TLANAUATILI ITLAPANKA TLEN FEDERACION,

NI TLALTOKAJYOTL UAN NI TLATILANTLI, NI MONEKI MA KINTLACHILIKAJ MA KINASIS

TLAMACHTILOYA ACHI ITLEJKOTIPA, MA MOMAKAS OME TLAJTOLI IPAN

NI EDUCACIÓN BILINGÜE UAN INTERCULTURAL, MA MOMACHTIKAJ

TLAJKUILOLI UAN MA KINTLAMIKAJ

EDUCACION BASICA...

KEMAJ FLOR UAN MARIANO ITSTOYAJ IPAN UEYITLAMACHTILOYA NIKA TIKETSAJKEJ TOTLAMACHTILOYA

TLEN PRIMARIA...

NOMPONA MOTLAMACHTIAJ IKA TOMASEUALTLAJTOL, UAN NOJKIA IKA ESPAÑOL, NI KIKUALTIAJ ALTEPETISTSI...

ACHI PANKISAJ, KEMAJ TIKONEMEJ, FLOR UAN NA TINEJNEMIYAYAJ TLATILANTLI ITSONTEKO IPAN PRIMARIA

TLAMACHTILOYA ...

IPAN NE TONALI SAN MOMACHTIYAYAJ IKA ESPAÑOL...

NI OME PILTLANAUATILI NOJKIA MOIJTOUA MOSENKAUAS SE PALEUILISTLI

TITOKACHTIAJ SISTEMA DE BECAS...

ELI MA KINSELIKAJ MASEUALTSITSIJ MOMACHTIANIJ...

MARIANO UAN NA TIMOMACHTIJKEJ PRIMARIA, SECUNDARIA UAN PREPARATORIA NEPA TLATILANTLI ITSONTEKO, UAN TEIPA, IKA PALEUILISTLI BECAS, TIMOMACHTIJKEJ NI

TLAMACHTILNAUATILI...

NI ELI IKA MOYOLKETSAJ...

NI PALEUILISTLI BECAS ELI IKA NOCHI ITLEJKOTIPA, UAN NOJKIA AJKAYA AXKAMATI ESPAÑOL...

NIKA KAMPA TALLER TLEN DOÑA MICAELA, MIAK SIUAMEJ KINSELIJTOKEJ...

TLEN TONEJNEMILIS TECHKAUAJTOKEJ TOUEYTATAUAJ ITSTOK

IPAN TOAMANTEKAYOTL, SENSE TLAMANTLI KEJ IKA IMAJ KINCHIJTOKEJ...

NI AMANTEKAYOTL UAN NI YEJYETLACHIUALISTLI, IPAN NOCHI

ININTLACHIYALIS...

...NOJKIA ELI UELI IKA MOTSONTLANANAS MIAKIJ MASEUALNEJNEMILISTLI TLEN

MEXIKO ELTOK...

MA MOIXMATIS NEJNEMILIS TLEN TECHKAUAJTOKEJ

TOUEYTATAUAJ IPAN TOALTEPEKOJ, KEJ MOIJTOUAJ

IPAN TLANAUATILPA UAN IKA TLAJTLANILISTLI IPAN MASEUALALTEPETSITSIJ...

¿UAN KENIJKATSA YAUI NOCHI, MICAELA?

NIMITSXOCHITLAJPALOUA, XINOLA...

NI TALLER PILTEKIKALKO MOUEYCHIUA, YA NIMACHTIJ SE YANKUIK SENTILISIUAMEJ TLEN MODISTAS,

PINTORAS UAN TLEN KINTECHIUAJ IKA SOKITL...

UAN TISELIJTOKEJ TLAPALEUILISTLI MA TIMACHTISEJ SEKINOJ SIUAMEJ...

...SENSE AMO IUIKAL IPAN ITLACHIYALIS...

NOJKIA MONEKI MOTEMAKAS EDUCACION

BILINGÜE IKA OME TLAJTOLMEJ, UAN

MOCHAMANALTISEJ SEKINOJ TLAKAUAPAUALISTLI

ITEKIKAYOTL...

NI OME PILTLANAUATILI NOJKIA TLAJTOUA IKA TEMACHTLI KUALI KINSELISEJ UAN KINTLACHILISEJ KAMPA CHIKAUALISTLI

KUALTILOLI SERVICIOS DE SALUD...

KEMAJ IKA KOKOLISTLI MONEKI TIAJ IPAN CLINICA

KAMPA TLATILANTLI ITSONTEKO...

NOJKIA MOIJTOUA KUALI MOTEKIUIS NI XIUITL PAJTLI TLEN IPANIMAJ TITEKIUIAJ...

...YA NI ELI TLEN ACHTOUI TOALTEPEKOJ, ¿IXTLAJ?

IJKINOJ ELI, LUZ, KEMAJ TECHTSOPAKO, NI XIUITL PAJTLI TLEN

MEXIKO EUAJ NELKIPATIITAKEJ...

NI XIUITL PAJTLI TLEN IPANIMAJ KITEKIUIYAYAJ ASTEKAMEJ, KEJ MOIJTOUA,

NELKIPATIITAYAYAJ ANALIMEJ...

TLAJ AMO, UAJKA MOTLACHILIA

NIKA...

ONKA SE UEUEAMATLAJKUILOLI KEJ MOIXMATI “PISILTSIAMOCH TLEN XIUITL PAJTLI TLEN

MASEUALTSITSIJ”, KIIJKUILO IKA TONAUATLAJTOL MARTIN DE LA CRUZ...

...KIKUEPKIJ IPAN LATIN TLAJTOLI JUAN BADIANO, NI UEUEAMATLAJKUILOLI KIIXTOMA KENIJKATSA ASTEKAMEJ

KINTEKIUIYAYAJ 250 XIUITL PAJTLI...

¡IJKINOJ ELI! NI XIUITL PAJTLI TLEN IPANIMAJ

TITEKIUIAJ TLAUELIPATIJ!

ALMA KITOTOKAJ XIUITL PAJTLI, KIUEJKAUAJ SE UEYITLAMANTLI IKA

MIAKIJ XIUITL ACHTOUI...

SEKINOJ TEPAJTIYANIJ TLEN TLATILANTLI ITSONTEKO UAN NOJKIA IKA SEKINOJ ALTEPEMEJ

UALAUIJ KEMANTIKAJ KINKUIKIJ XIUIMEJ MA KINTLAMOLONISEJ UAN IKA NOMPA MOPAJTISEJ NOSO

KENTSI MOYOLSEUISEJ...

NI OME PILTLANAUATILI NOJKIA KAMANALOUA MA MOTLAPALEUIS KONEMEJ

IKA TLAKUALISTLI TLEN KITETONIAJ ITLAKAYO, SE TLAMANTLI ELI NOMPA TLAKUALI IJNALOK

TECHMAKAJ IPAN TLAMACHTILOYA...

NIKA NOJKIA MOIJTOUA TLANAUATILI MA

MOKUALTIAS NOCHI IPAN MASEUALALTEPETSITSIJ...

KENA, UAN TOTLALOKO KAMPA TIMAUILTIAJ UAN KUALI TIMOUIKAJ...

IPAN UEYATL TLEN ALTEPETSITSI, ONKA TEKPANTLI MA MOCHIUAS SE TLALOKO

KAMPA MOMAUILTIS...

NOJKIA, SEKI SENYELIMEJ KINTLAJTLANIJTOKEJ MASEUALTOMIN TLAPALEUILISTLI

FINANCIAMIENTO PUBLICO IJKINOJ MOPALEUIAJ MA KINKETSASEJ ININCHAJ...

UELIS IPAN SE TONALI TOJUANTIJ TITLAJTLANISEJ PALEUILISTLI FINANCIAMIENTO MA TICHIUASEJ ININCHAJ

TLEN LUZ UAN HILARIO KEMAJ MOMISKALTISEJ...

KEJ MOIJTOUA IPAN UEYIAMATLANAUATILI, TOALTEPETSITSI TLAPALEUIJTOK MA SIUAMEJ

TEKITIKAJ...

KENA, KAMPA MOCHAMANALTIAJ NOMPA UEYITLAELILTEKITL

PROYECTOS PRODUCTIVOS...

ACHI ELI PAMPA MIAKIJ TLAKAMEJ YAJKIJ KINTEMOTOK ITEKITL...

UAN SIUAMEJ MONEJTOK MA KINCHIUAKAJ TEKITL TLEN ACHTOUI

SAN KICHIUAYAYAJ TLAKAMEJ...

¡TITLACHILISKEYAJ! ACHTOUI AXKEMAJ TIKITAYAYAJ KEJ SE SIUAMASEUALTSITSI KINEKISKIAJ TLANAUATIS, KEJ CITLALLI...

TLEN IPANIMAJ TICHIUAJ UAN NOCHI TLEN TITEKIUIAJ MOPATLAKO MA

MOKUALTIAS ALTEPETSITSI...

KEJ MOIJTOUAJ IPAN TLATSOTSONTLI, “MOCHIUAJ OJTLI KEMAJ TINEJNEMIJ”...

UAN IJKINOJ TIASITIJ IPAN NOCHI TOUIKAL IUAYA SIUAMEJ UAN

TLAKAMEJ...

NOJKIA, KEJ MOIJTOUA IPAN OME PILTLANAUATILI TEKITI IKA SIUAMASEUALTSITSIJ ININCHIKAUALIS UAN KITEMAKAJ KUALTILOLI MA MOMACHTIKAJ

KINSELIKAJ TLAKAUAPAUALISTLI...

...UAN ITEKITL KAMPA MOIJTOUA TLAKIYA MOCHIUAS IPAN ALTEPETSITSIJ

INEJNEMILIS...

IJKINOJ ELI...

MONEKI MA MOPATLAUAS NI REDES DE

COMUNICACIONES IPAN MASEUALALTEPETSITSIJ,

MA MOKUALTIAS NOCHI UAN MOYOLMELAUASEJ...

IKA INTERNET, ICHPOKAMEJ UAN TELPOKAMEJ TIMOYOLMELAUAJ, TIMOMACHTIAJ, TITLACHILIAJ TLAMACHTILISTLI UAN TITLACHILIJTOKEJ NOCHI

TLEN PANOJ IPAN TOTLALTIPAK IPAN MOJMOSTLA...

IPAN SEKINOJ KALIJTIK TIKINPICHTOKEJ INTERNET, UAN SEKI, NOJKIA KINTEKIUIAJ TEPOSKAMANAL

TELEFONOS MOVILES, KEJ MIGUEL...

IPAN TLATILANTLI RADIO, TIPICHTOKEJ SE TLALOKO KAMPA TICHIUAJ TEKITL TLEN

YOLMELAUALISTLI IKA TOTLAJTOL...

MOCHIJTOK SE TEKPANTLI “KAUIL TLEN SIUAPILMEJ, OKICHPILMEJ, ICHPOKAMEJ UAN TELPOKAMEJ” IKA TLATSOTSONTLI, KUIKATL

UAN YOLMELAUALISTLI...

NOMPA YANKUIK TEPOSTINIJ TLAPALEUIAJ MA IUIKAL TIMOKALAKISEJ KAMPA MOYOLMELAUA UAN MOCHIUAJ KUALTILOLI IGUALDAD EN ACCESO A LA

INFORMACION Y GENERAN OPORTUNIDADES...

NOJKIA MOIJTOUA KEJ GOBIERNO FEDERAL, TLEN TLALTOKAJYOTL UAN TLEN

TLATILANTLI, MONEKI MA KINPALEUIAJ TLAELILTEKITSITSIJ...

MA KINCHIUAKAJ UAN KIPATLAUAKAJ NOMPA VIAS

DE COMUNICACION UAN TELECOMUNICACION...

KONETL, ¿TLAKIYA ACHI MOIJTOUA IPAN OME

PILTLANAUATILI?

MONEKI ONKAS TLAPALEUILISTLI IKA OKICHPILMEJ UAN TELPOKAMEJ TLEN SENYELIMEJ

TLEN MIGRANTES, IKA TLAKAUAPAUALISTLI ITEKIKAYOTL UAN IKA TLAKUALISTLI TLEN

KITETONIS ININTLAKAYO...

MA KINTLEPANITAKAJ IMASEUALTECHPOUILIS DERECHOS

HUMANOS...

KENA, MA TIASITIJ KAMPA MOKAXITIS TOMIN TLEN MONEKI TITLANISEJ...

UAN IJKINOJ, TLANAUATIYANIJ MONEKI MA KINSENKAUAKAJ MASEUALNECHIKOLIS POLITICAS SOCIALES MA KIMANAUIKAJ MASEUALMEJ KATI MOPATLA KAMPA MOCHANTIAJ MIGRANTES, IPAN MEXIKO UAN NOJKIA

SEJKANOJ...

NOJKIA, MA KINTLACHILIKAJ MA KINTLEPANITAKAJ ITEKITL TECHPOUILISTLI TLEN MILTEKITIANIJ DERECHOS LABORALES DE LOS JORNALEROS

AGRICOLAS, UAN KIKUALTIAKAJ SIUAMEJ ININCHIKAUALIS...

NI KINPALEUIJTOK MA ACHI ONKAS TEKITL...

NOJKIA, NI MASEUALALTEPETSITSIJ KINPICHTOKEJ ITECHPOUILIS MA KINTLAJTLANIKAJ KEMAJ MOCHIUAJ NOMPA UEYITEKITL PROYECTOS DE DESARROLLO

TLEN KICHIUA TLALTOKAJYOTL...

NI TLAMANTLI TLEN MONEKI UAN TLEN KINEKI UELI MOTLATSKIS IPAN NI TEKPANTLI...

TIASIKO KAMPA MOTLAMIA NI OME PILTLANAUATILI, KAMPA TLAJKUILOLI

MOTLAMIAJ MOIJTOUA IJKINOJ...

ONKA OJTLI UAN KENIJKATSA MA IJKINOJ ALTEPETSITSIJ TEKITISEJ

KEMAJ TEMAKAJ NI TOMIN...

“AXMOIXPOLIUIS TLEN NIKA MOSENKAUAJTOK IKA MASEUALTSITSIJ,

ININALTEPETSITSIJ UAN IALTEPEKOJ, NOCHI ALTEPETSITSI NOSO ALTEPEKO TLEN IUIKAL

IUAYA KIPIAS IUIKAL ITECHPOUILIS KEJ MOSENKAJTOK IKA TLANAUATILI.”

...MONEKI MA KISENKAUAKAJ TOMIN TLEN MONEKI IKA TLANAUATILPA MA

MOCHIUAS NI PAMPA ELI ITLANAUATILI...

YEKA MONEKI MA TIMOMACHTIKAJ, TITEKITIKAJ

UAN MA TIKUITLAUIKAJ TOMIN...

NI CAMARA TLEN DIPUTADOS, TLEN KINCHIUAJ TLANAUATILI IPAN

TLALTOKAJYOTL UAN IPAN TLATILANTLI...

KEMAJ TEOTLAK...

NOMPA KIIJTOSNEKI MASEUALTSITSIJ ININTECHPOUILIS,

NOJKIA ELI IKA SEKINOJ ALTEPETSITSIJ NOSO ALTEPEKOJ

KEJ ELISEJ IUIKAL...

¡TLAXKAMATI! TIMATIYAJ TLAKIYA ELIJ TOTECHPOUILIS...

NAMAJ KENA, TOTEKITL NELKUALI MOKAUAS...

“TLAKAUAPAUAISTLI ELI TLEN ACHTOUI MA IJKINOJ SE ALTEPEKO

PANKISAS”...

MARIANO UAN NA TIKIJTOUAJ NIKA TITEKITESEJ IPAN TOSERVICIO SOCIAL

IJKINOJ TISELISEJ NOMPA UEYIAMATL IPAN UEYITLAMACHTILOYA...

KENA, FLOR UAN NA TIMOKAUASEJ, MA TIPALEUISEJ UAN TIPIUILISEJ IPAN

ALTEPETSITSI...

UELI TIPEUALTISEJ IKA NI TLAJTOLI IAXKA BENITO

JUAREZ...

KEJ NIMOYOLMELAJKI IPAN INTERNET, ONKA

MASEUALALTEPETSITSIJ IPAN NOCHI TLALTIPAKTLI KIPICHTOKEJ IAXKA

TLAJTOLI...

¡TOJUANTIJ TIMECHPALEUISEJ!

MONEKI KUALI MOKAUAS TONALI KEMAJ ALTEPETSITSI

IILUITL...

KEJ NI LAPONES IPAN NORUEGA, NI INUIT IPAN CANADA NOSO NI

AINU IPAN JAPON...

UAN KALTENO MOKAMAUIYAYAJ PEDRO IUAYA PILICHPOKATSI CITLALLI...

NELMONEKI MA MOTLAMIS ALTEPETSITSI IBODEGA ...

TECHPOLIUIAJ AJKAYA

TECHPALEUIS...

¡NA NICHIUAS SE AMATLALILI IKA MASEUALALTEPETSITSIJ TLEN MEXIKO! NI YAQUIS, NI RARAMURI, NI CHOLES,

NI MIXES UAN HUICHOLES...

NI OTOMIES, MAYAS, TSOTSILES, TZELTALES, PUREPECHAS, ZAPOTECOS

UAN MAZAHUAS...

Ipan sekinoj tonali ni tlatempoualistli tipantis ika miak maseualtlajtol: maya, nahuatl tlen potosina uaxtekapa, mixteco tlen oeste tlen costa,

tsotsil uan zapoteco tlen planicie costera.

IKA PAKILISTLI NIPALEUIS...

¡IJKINOJ MOTLAJTOUA!

TIMECHTLACHILIJKEJ IPAN NI TEOTLAK. ¿TINEKI TIELIS

TLANAUATIJKETL?

NELIA, NINELTEJTEMOUAYAYAJ NOTLAL UAN NOALTEPETSITSI...

¡AXONKA SE TLAMANTLI IUIKAL KEJ KEMAJ TIMOKUEPA TOCHAJ!

TLANKI

KENA IJKINOJ TECHTLACHILIAJ MA NITOKILIS TONALI TLEN

UALAJ...

CONSEJO DE LA JUDICATURA FEDERAL

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Consejero Felipe Borrego Estrada

Consejero Jorge Antonio Cruz Ramos

Consejera Rosa Elena González Tirado

Consejera Martha María del Carmen Hernández Álvarez

Consejero Alfonso Pérez Daza

Consejero J. Guadalupe Tafoya Hernández

Primera Sala

Ministra Norma Lucía Piña HernándezPresidenta

Ministro José Ramón Cossío Díaz

Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena

Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo

Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

Segunda Sala

Ministro Alberto Pérez DayánPresidente

Ministro José Fernando Franco González Salas

Ministro Javier Laynez Potisek

Ministra Margarita Beatriz Luna Ramos

Ministro Eduardo Medina Mora I.

SUPREMA CORTE DE JUSTICIA DE LA NACIÓN

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Primera edición: Diciembre de 2016D.R. © Suprema Corte de Justicia de la NaciónAv. José María Pino Suárez Núm. 2, Colonia Centro, Delegación Cuauhtémoc,C.P. 06060, México, D.F.

ISBN 987-607-468-920-4ISBN 978-607-468-767-5Impreso en México / Printed in Mexico

Traducción del español al náhuatl de la huasteca potosina por Irla Élida Vargas del Ángel. Se agradece la colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (INALI).

Esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos.

BIENVENIDOS, LECTORAS Y LECTORES DE TODAS LAS EDADES, A…

Lecturas Ilustradas

COMISIÓN ORGANIZADORA DEL PODER JUDICIAL DE LA FEDERACIÓN PARA LOS FESTEJOS DEL CENTENARIO DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente de la SCJN, del CJF y de la Comisión

Ministro José Ramón Cossío DíazCoordinador General y Vocal de la Comisión

Consejero Alfonso Pérez DazaVocal de la Comisión Organizadora

FOPOE030L427.42l

Maseualaltepetsitsij itechpouilis uan itlanauatilij = Derechos y obligaciones de los pueblos indígenas / [Rémy Bastien V. D. M. ; traducción del español al náhuatl de la huasteca potosina por Irla Élida Vargas del Ángel ; colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas ; esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos ; Presidente de la Suprema Corte de Justicia de la Nación, del Consejo de la Judicatura Federal y de la Comisión Organizadora Ministro Presidente Luis María Aguilar Morales ; Coordinador General y Vocal de la Comisión Organizadora Ministro José Ramón Cossío Díaz ; Consejero de la Judicatura Federal y Vocal de la Comisión Organizadora Alfonso Pérez Daza]. -- México : Suprema Corte de Justicia de la Nación, 2016.32 p. ; ilustraciones a color ; 26 cm. -- (Lecturas ilustradas)

Texto en náhuatl de la huasteca potosina

En la cubierta: El Poder Judicial de la Federación en el devenir constitucional de México. 100 aniversario Constitución 1917

ISBN 987-607-468-920-4

1. Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos – Náhuatl – Lectura y narraciones 2. Pueblos indígenas – Derechos – Obligaciones – México 3. Autodeterminación de los pueblos indígenas 4. Multiculturalismo 5. Derecho a la identidad cultural I. Bastien, Rémy, 1947- II. Vargas del Ángel, Irla Élida, traductor III. Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (México) IV. México. Suprema Corte de Justicia de la Nación. Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes V. México. Poder Judicial de la Federación. Comisión Organizadora para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos VI. serie

CONSEJO ASESOR DE LA COMISIÓN ORGANIZADORA

Mtra. Gabriela Breña Sánchez

Dr. Rafael Diego-Fernández Sotelo

Dr. Javier Garciadiego Dantán

Dra. María del Pilar Hernández

Dr. Andrés Lira González

Dr. Sergio López Ayllón

Mtro. Ignacio Marván Laborde

Dr. Luis Medina Peña

Dr. Pablo Mijangos y González

Magdo. Salvador Mondragón Reyes

Dr. José María Murià Rouret

Dra. Erika Pani Bano

Dra. Lorenza del Río Cañedo

Dra. Elisa Speckman Guerra

• Los Pueblos Indígenas de México, de Federico Navarrete Linares, edición de la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: www.cdi.gob.mx/dmdocuments/monografia_nacional_pueblos_indigenas_mexico.pdf

• La edición electrónica de Los Pueblos Indígenas de México 100 Preguntas, de Carlos Zolla y Emiliano Zolla Márquez puede consultarse en: www.nacionmulticultural.unam.mx/100preguntas/

• La Declaración de las Naciones Unidas sobre los Derechos de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/DRIPS_es.pdf

• El Convenio 169 de la Organización Internacional del Trabajo sobre Pueblos Indígenas y Tribales, puede consultarse en: http://www.cdi.gob.mx/transparencia/convenio169_oit.pdf

Para saber más:

¡VAYAMOS JUNTOS HACIA EL 5 DE FEBRERO DE 2017!

• El Protocolo de Actuación para quienes imparten justicia en casos que involucren derechos de personas, comunidades y pueblos indígenas, puede consultarse y descargarse en: http://www.sitios.scjn.gob.mx/codhap/

LOS INVITAMOS A CONOCER EN INTERNET EL PORTAL DE LA SUPREMA CORTE

DE JUSTICIA DE LA NACIÓN, EN: www.scjn.gob.mx

CONOZCAN LOS PROGRAMAS, SERIES Y NOTICIARIOS

DEL CANAL JUDICIAL, Y “VOCES, ORIGEN DE UNA NACIÓN”, UNA PRODUCCIÓN QUE DIVULGARÁ

LOS DERECHOS HUMANOS EN LENGUAS INDÍGENAS, EN: www.sitios.scjn.gob.mx/canaljudicial

Y YO, A CELEBRAR EL PRÓXIMO 5 DE FEBRERO DE 2017, ¡CUANDO SE CONMEMORA EL

CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN!

EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN,

www.constitución1917-2017.pjf.gob.mx ENCONTRARÁN VERSIONES EN LENGUAS INDÍGENAS

DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS…

YO LOS INVITO A CELEBRAR EL DÍA INTERNACIONAL DE LOS PUEBLOS INDÍGENAS, QUE SE CONMEMORA EL 9

DE AGOSTO DE CADA AÑO…

ESTA HISTORIETA Y SUS VERSIONES DIGITALES EN LENGUAS INDÍGENAS

TAMBIÉN ESTARÁN EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN...

* Ilustración de p. 24, del Códice De la Cruz-Badiano, Biblioteca Nacional de Antropología e Historia (INAH).

DISTRIBUCIÓN GRATUITAConsulta: http://www.constitucion1917-2017.pjf.gob.mx

En el Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos, el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la población las

un colorido abanico de publicaciones sencillas y amenas…Lecturas Ilustradas,

EN NÁHUATL DE LA HUASTECA POTOSINA