1

İNCELEME RAPORU

Emir: OGM, Ağaçlandırma Dairesi Başkanlığının şifai emirleri

Konu: Hatay İli Serinyol İlçesindeki özel teşebbüse ait “Paulownia elongata” plantasyon

sahası,

İnceleme: Emre konu (Hatay-Serinyol) sahada 2006 yılında dikimi yapılmış “Paulownia

elongata” ile ilgili ön bilgiler toplanmış, arazi etüdü ve mülk sahibi ile görüşmeler yapılmıştır.

Konu ile ilgili literatür taraması yapılmış ve ülkemiz koşullarında yapılmış sınırlı sayıda

çalışmaya rastlanmıştır. Literatür bilgileri, mülk sahibinden alınan bilgiler, yapılan görüşmeler

ve arazi çalışmaları değerlendirilerek rapor hazırlanmıştır.

Paulownia HAKKINDA GENEL BİLGİ

Pavlonya “Paulownia” ismi İsviçreli botanikçi Thunberg tarafından verilmiş ve

detayları 1781 senesinde “Japanese of Flora”da yayımlanmıştır. Çin’de 18-40 N Enlemleri ve

105-128 E Boylamları arasında 700-2000 m yükseltiler arasında geniş bir yayılış gösterir.

Doğal yayılış alanındaki yıllık yağış ortalaması 500-2500 mm (yıllık yağışın %65’i Mayıs-

Eylül ayları arasındadır), sıcaklık ekstremiteleri ise -20 oC ile +41 oC arasındadır. Sıcaklık

ortalaması 11-23 oC’dir. P. tomentosa -20 oC, P. fortunei -10 oC ve P. elongata -15 oC

sıcaklıklara en fazla 5 gün dayanabilmektedir [Acar, 1999; Bozatlı, 1998; Zhau-Hua, 1979’a

atfen (Yıldızbakan, 2014)].

Paulownia’lar kışın yaprağını döken ağaçlardandır. Tomurcuklar çok pullu, yaprakların

sürgünlerde dizilişi karşılıklıdır. Çiçekler terminal durumlu mürekkep salkım şeklindedir.

Çanak derin ve beş lobludur. Tacın dip kısmı borumsu, ağız kısmı açık, kenarlarında beş lobu

vardır. Etamin sayısı dörttür. Meyve locolucid kapsüldür. Tohumlar küçük ve kanatlıdır.

Paulownia türleri 3-5 yaşlarında çiçeklenir. Örneğin P. tomentosa dikimden sonraki 2. yılda,

P. fortunei 5. veya 6.yılda çiçeklenir. Meyve sonbaharda olgunlaşır. Güneyde mart ayında

başlayan çiçeklenme kuzeyde mayıs ayında başlar. Çiçeklenme sona erdikten sonra yaprak

oluşumu başlar. Toplam yirmi üç (23) türü bulunan Paulownia’nın Çin’de altı (6) türü doğal

olarak bulunmaktadır [Kayacık, 1975; Anonim, 1986’ya atfen (Acar, 2007)].

İri yaprakları çok fazla miktarda azot içerdiğinden hayvan yemi veya yeşil gübre olarak

kullanılabilmektedir. Besin değeri arpa ile eş değerdedir. Son zamanlarda yaprakları slaj yemi

olarak kullanılmaya da başlanmıştır. Yapraklar aynı zamanda toz emme fabrikaları gibi çalışır.

Bir Paulownia ağacı yaklaşık 15 çam ağacı kadar toz emer. Bol oksijen üreten yapraklar

üzerindeki yapışkanlı tüycükler minik sinekleri yakalayarak öldürür. Paulownia ağacı çok

güzel çiçeklere sahiptir. Çiçekler bal özü olarak çok zengin olduğu gibi hava koşullarına bağlı

olarak 3 aya kadar çiçekte kalabilmektedir. Arıcılık için ideal bir ağaçtır. Güzel görünümlü

çiçekler ve dekoratif yapraklar Paulownia ağacının peyzaj amacı ile de çokça kullanılmasını

sağlamaktadır.

Ilıman iklim ve hafif bünyeli kumlu veya kumlu balçık, derin, iyi drenajlı, pH’sı 5.5-7.5

olan toprakları tercih eder. Pavlonya için en önemli kısıtlayıcı ekolojik faktörler; sıcaklık, taban

2

suyu seviyesi, yıllık yağış miktarı ile bu yağışın yıl içindeki dağılımı ve toprak tipidir (Chinese

Academy of Forestry Staff, 1986).

Her Paulownia türünün kendine has yetişme ortamları olduğu gibi genelde Paulownia

ağaçları taban suyunun 1.5 mt den daha yüksek olduğu alanlarda kururlar. Dikim yapılan

arazilerde kışın dahi su oturmaması gerekir. Su tüketiminin çok arttığı yaz aylarında ise

özellikle ilk yıllarda sulama yapılmalıdır. Paulownia su baskınlarına karşı hassastır. 3-5 gün

süren taşkınlardan sonra dikilen fidanlar tamamen kuruyabilir. Dikim alanlarının don

çukurunda olmaması gerekir [Anonim, 1986’ya atfen (Acar, 2007)].

TÜRKİYE’DE Paulownia

Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü yürütücülüğünde 1998-2006 yılları

arasında yürütülen “Bazı Paulownia Türlerinin Türkiye’ye Adaptasyonu ve Tanıtılması”

isimli bilimsel araştırma projesi, ülkemizde tarımsal alanlarda odun üretiminde kullanılan kavak

ve okaliptüs dışında yine bir orman ağacı olan Paulownia’nın ülkemizdeki yetişme koşullarını

ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Projeye bağlı olarak Torbalı Orman Fidanlığı’nda Çin

Ormancılık Enstitüsü’nden temin edilen P. elongata, P. fortunei ve P. tomentosa türlerine ait

on dokuz orijin ve bir Paulownia meleziyle gen bankası kurulmuştur. Projenin deneme alanları

ise, GAP Bölgesinde (Diyarbakır), Akdeniz Bölgesinde (Ceyhan Orman Fidanlığı ve Serik),

Ege Bölgesinde (Aydın), Karadeniz Bölgesinde (Adapazarı, Ordu- Merkez ve Ulubey) sekiz

noktada kurulmuştur.

Deneme alanlarından elde edilen bulgulara göre, orijinler arasında yaşama oranları

bakımından istatistiki anlamda önemli bir fark bulunmamıştır. Denemelerde en yüksek yaşama

oranını gösteren orijinlerden çap-boy gelişmesi bakımından en iyi grupta yer alan tür ve

orijinler: Ceyhan ilçesi şartlarında P. fortunei’nin Guangxi ve Hubei, Aydın İli şartlarında

P.elongata’nın Shanxi orijinleridir. Dikim sıklığı ve gövde kalitesini doğrudan etkileyen

faktörlerde elde edilen sonuçlara göre P. fortunei’nin Guangxi orijini en iyi gövde formuna

sahiptir. Taç formu bakımından en dik taç formuna P. tomentosa’nın Shanxi, en kavisli taç

formuna P.elongata’nın Henan, en geniş kavisli taç formuna P. fortunei’nin Guangxi orijini

sahiptir. En geniş taç genişliği P. fortunei’nin Guizhou orijininde bulunmuştur.

Çalışmada Paulownia türlerinin yetiştirilmesinde klimatik ve edafik şartların etkisinin

önemli olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bakım önlemlerine ve toprak drenajının iyi olmasına

dikkat edilmelidir. Nitekim Paulownia denemelerinde kök ölümleri ve buna bağlı olarak mantar

zararları, kabuk yanıkları, don zararı ve rüzgar kırıkları görülmüştür.

2006 yılında sonuçlandırılan “Bazı Paulownia Türlerinin Türkiye’ye Adaptasyonu ve

Tanıtılması” adlı araştırma projesi kapsamında Adana Ceyhan Orman Fidanlığında 1999

yılında kurulan denemedeki tür ve orijinlerin 2011 yılındaki gelişimlerinin belirlenmesi

amaçlanmıştır. Denemede Paulownia tomentosa (Thunb.) Sieb.& Zucc. ex Steud, P. elongata

S.Y.H ve P. fortunei (Seem.) Hemsl türleri ile P. fortunei x tomentosa melezine ait toplam 19

adet orijin kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; orijinler arasında yaşama oranları

bakımından istatistiksel anlamda bir fark bulunmamış olup P. fortunei Guangxi-Guilin orijini

en fazla yaşama oranı (%90) ile ilk sırada yer almıştır.

Araştırma sonucunda, P.fortunei Guangxi-Guilin ve P.fortunei Hubei-Hunan, yaşama oranı,

boy, çap, hektardaki göğüs yüzeyi ile gövde ve taç formu kalitesi bakımından, Ceyhan

koşullarına daha uygun olduğu görülmektedir. (Taşdemir, 2015).

3

Torbalı Gen Bankası’nın yanı sıra Ceyhan denemesinin Gen Bankası şeklinde

korunması sağlanmalıdır (Acar,2007). Paulownia yetiştiriciliğinde kaliteli kereste elde

edilebilmesi için beş yıllık idare süresi yetersizdir. Ayrıca klimatik ve edafik şartlar bakımından

çok seçici olması ve özenli bakım gerektirmesi nedeniyle küresel iklim değişiklikleri sonucunda

su kaynaklarının azalması durumunda, tarımda sulamanın kısıtlanması konusundaki

uygulamalar, Paulownia yetiştiriciliğini olumsuz etkileyebilir. Öte yandan orman endüstrisinin

Paulownia odununu kullanma isteğinin ve buna bağlı olarak pazar fiyatının oluşması uzun

zaman alabilir (Acar, 2007).

Paulownia elongata HAKKINDA GENEL BİLGİ VE KULLANIM ALANLARI

Dünyanın en hızlı büyüyen, kaliteli ve sert kereste elde edilebilen, yaprakları hayvan

yemi veya yeşil gübre olarak kullanılabilen, toprak verimini arttıran ve dikildiği alanlarda tarım

yapılabilmesine imkan veren, hava kirliliğini önleyen, iklim yumuşatıcı etkisi olan çok yönlü

bir ağaçtır.

Anavatanı Çin olan Paulownia ağacı dikildiği yıl 8-8.5 mt. boylara ulaşabilen bir ağaçtır.

Bir yılda 10,38 mt. büyüyen Paulownia Elongate türü dünya rekorunu elinde bulundurmaktadır.

5 yılda kesilecek büyüklüğe ulaşır. En ekonomik kesim yaşları ise 11-18 yaş aralığıdır. 10 yaş

üzeri ağaçların kereste kalitesi daha yüksek ve ekonomik değeri daha fazladır. Paulownia ağacı

70-80 yaşlarına kadar yaşar. Kök sistemi çok güçlüdür ve aynı kök sistemi 8-10 defa

kullanılabilmektedir.

Kerestesi hafif ama dayanıklı, kullanımı çok kolay, fırınlama maliyeti olmayan, çekme

özelliği çok az olduğundan çatlama ve bel verme özellikleri olmayan bir ağaçtır. Isı ve elektrik

yalıtımı çok düşüktür ve çürümeye karşı oldukça dirençlidir. Kerestesi başta mobilya olmak

üzere kapı ve pencere doğramaları, müzik aletleri yapımı, inşaat konstrüksüyon gemi yapımı,

süs eşyaları yapımı, lambri, kaliteli sunta ve kâğıt üretimi vs. gibi birçok alanda başarı ile

kullanılabilen değerli bir malzemedir.

İNCELEME:

02.05.2019 tarihinde Enstitü Müdürlüğümüzün bulunduğu İçel İli’ne ait Tarsus İlçesi’nden

Hatay İli, Serinyol İlçesi, Paşaköy Mahallesinde Cengiz TOMA isimli serbest girişimcinin

fidanlarını Çin Devleti’nden temin ederek projesiz tesis etmiş olduğu Paulownia elongata türü

ile yaptığını öğrendiğimiz plantasyon sahasına gidildi (Şekil 1).

Şekil 1: Hatay-Serinyol İlçesi Paşaköy Mah. (Google Earth)

4

2006 yılında dikilen, aynı yaşlı (13) ve tek tabakalı meşcere kuruluşundaki iki (2.0)

hektar sahanın ortalama rakımı 99 metre olup, arazi düz bir konumdadır (Şekil 2).

Şekil 2: Aynı yaşlı tek tabakalı Pavlonya meşcere kuruluşu

Alüvyon kaynaklı toprak profil kesitinde yapılan incelemede; toprakların (ortalama 1

metrelik kısım) orta bünyeli balçık-kumlu balçık türünde ve 1 metre derinlikten sonra ise hafif

bünyeli, çakıllı katmandan oluşan derin toprak tipindedir. Dikimler 2006 yılında 6x6 m olarak

yapılmış, ortalama meşcere boyu 17 metre, ortalama çap (d1.30) ise 43 cm olarak ölçülmüştür.

Hektardaki servet 308.44 m3/ha ve hektardaki yıllık hacim artımı ise 23.73 m3’tür. Özel mülkün

girişinde serbest büyümüş sekiz (8) yaşındaki Paulownia ağacının çapı (d1.30) 54 cm, kerestelik

boyu ise 5 metre olarak ölçülmüştür (Şekil 3).

Şekil 3: Serbest büyümüş tek Pavlonya ağacı

Plantasyon sahasında; düzgün gövdeli, daire kesitli, dalsız veya az dallı ağaçlar (I. sınıf

tomruk verebilecek ağaçlar) çok az iken, hafif eğri ve dallı, kesit yüzeyli daireden farklı veya

hafif buruk ağaçlar (II. sınıf tomruk verebilecek ağaçlar) daha çok ve meşcereyi temsil eder

durumdadır (Şekil 4-5).

5

Şekil 4-5: Enine kesitte merkezden dış kabuğa doğru yıllık halkalar

Tesis sahibi Cengiz Bey’in beyanları ile Paulownia elongata;

- Derin toprak ister,

- Hastalık belirtisi, böcek vb. yok,

- Suyu sever (kendisi yılda 4-5 kez kurak dönemlerde yaz-sonbahar sulaması yapılmış),

- Soğuktan etkilenmesi yok,

- Sıcaktan ve rüzgardan etkilenmesi yok denecek kadar az,

- Çiçeklenme dönemi Mart-Nisan aylarında (hoş kokulu),

- Tohumları sonbaharda olgunlaşıp toplanabiliyor (Şekil 6),

Şekil 6: Pavlonya kozalakları veya tohum kapsülleri

- Odunu mobilya için ilgi ve talep görüyor,

- Sulama suyu 60-70 metre derinden sondajla alınıyor,

- Kimyasallar ve gübre kullanılmamış,

- İki (2) yıl önce ilk kesim yapılmış, kök sürgünlerinden gelen ama seyreltme yapılmamış

genç fertler de mevcut,

- Ahşap malzeme ile arı kovanı yapılmış, yirmi (20) gün sonra bal alınabilirmiş, sinek-

böcek yaklaşmazmış (Şekil 7-8),

- Kerestesi beş yaşın üzerinde ise 500 $/Ton, on iki yaşın üzerinde ise 2000 $/Ton,

- Odununun sıcak, soğuk ve ses geçirmediği ve çatlama yapmadığı belirtildi,

- Odununun çok dayanıklı olduğu, toprak veya suda 10 yıl bekleyen odununun

çürümediği belirtildi (literatür doğrulamıyor),

6

Şekil 7: Pavlonya ahşap malzemesinin doğramasının yapıldığı atölyeden bir görünüm

Şekil 8: Pavlonya’dan yapılan mobilya ürünleri

SONUÇ ve ÖNERİLER:

2006 yılında dikimi yapılan, aynı yaşlı (13) ve tek tabakalı meşcere kuruluşundaki iki

(2.0) hektar plantasyon sahasının ortalama rakımı 99 metre olup, düz ve 1. sınıf tarım arazisi

konumundadır.

Arazide yapılan incelemede, toprakların orta bünyeli, balçık-kumlu balçık türünde ve 1

metre derinlikten sonra ise hafif bünyeli, çakıllı katmandan oluşan derin toprak tipindedir.

Dikimler 2006 yılında 6x6 m olarak yapılmış, ortalama meşcere boyu 17 metre, ortalama çap

(d1.30) ise 43 cm olarak ölçülmüştür. Orman ağaçları için genel olarak kullanılmakta olan hacim

denklemi kullanılarak hektarda 308.44 m3 servet ve 23.73 m3 ortalama yıllık hacim artımı tespit

edilmiştir. Buna rağmen, bu tür için gerçek servet ve ortalama artımlar, meşcere orta boyu ve

çapını temsil eden yeterli sayıda gövde kesitleri alınarak belirlenebilir.

Enstitü Müdürlüğümüzce endüstriyel plantasyonlarda kullanılmakta olan Eucalyptus

sp.de yapılan çalışmalar sonucunda 3.25x3.25 metre aralık mesafede yapılan ıslah çalışmaları

neticesinde öne çıkan iyi klonlar kullanıldığında hektarda yıllık ortalama artımın 43 m3, kötü

klonlarla yapıldığı takdirde bu değer yaklaşık olarak 33 m3 olarak hesaplanmıştır.

Yine Enstitü Müdürlüğümüzce yürütülmekte olan;

-Eucalyptus camaldulensis türünde aynı alandan en fazla servetin alınacağı dikim

aralığının belirlenerek (1.5x1.0, 2.0x1.0, 3.0x1.0, 3.0x1.5 ve 3.25x3.25) mevcut potansiyel

sahalardan en fazla eta üretimi yaparak orman ürünleri sektörüne ve ülke ekonomisine katkı

sağlamak amacıyla Enstitü Müdürlüğümüzde 2017 yılında alınan Okaliptüs(Eucalyptus

camaldulensis)’ün Dar Dikim Aralıklarının Araştırılması projesi ile

Endüstriyel plantasyonlarda birim alanda çok daha yüksek hacim artımını sağlayan ve

Doğu Akdeniz bölgesi ekolojik şartlarına uyum kabiliyeti yüksek ve okaliptüs klonlarının

ortaya konulması amacıyla 2014 yılında 3,25x3,25 m dikim aralığında tesis edilen “Okaliptüs

Melez Klon (Eucalyptus camaldulensis Dehn. X E. grandis W.Hill ex Maiden) Denemesi”

isimli projelerimiz devam etmekte olup gözlemlere göre özellikle bazı klonların 60-70 m3/ha/yıl

artım sağlayacağı beklenmektedir.

İşbu ‘İnceleme Raporu’ tarafımızdan hazırlanarak imza altına alınmıştır. 24.05.2019

Osman POLAT Alparslan ABBAK

Enstitü Müdürü Araştırmacı

7

KAYNAKÇA

Acar, F. C. (2007, 05 10). Bazı Paulownia Türlerinin Türkiye’ye Adaptasyonu Ve Tanıtılması,

İzmir.

Chinese Academy of Forestry Staff. (1986). Paulownia in China. Beijing, China.: Published

by. Asian Network For Biological Sciences and International Development Research

Centre.

Taşdemir, C. v. (2015). Bazı paulownia tür ve orijinlerinin Ceyhan yöresindeki yaşamı ve

gelişimi (Onikinci yıl değerlendirmesi). Türkiye Ormancılık Dergisi, Turkish Journal

of Forestry, Research article (Araştırma makalesi), 01-10.

Yıldızbakan, A. K. (2014). Pavlonya Odununun Bazı Fiziksel Özellikleri Ve Kullanım

Alanları., (s. 1). K.Maraş.

8