enerjİ İletİmİ

8/10/2019 ENERJ LETM

1/94

1. ENERJ LETM VE DAITIMININ NEM

Elektrik enerjisinin retildii santraller ou zaman tketim blgelerindenuzakta kurulur. Bu bakmdan elektrik enerjisinin retildii yerlerden tketim blgelerine tanmas gerekmektedir. Gnlk hayatta pek ok kullanma alan bulunanelektrik enerjisinin iletim e datmnn ekonomik bir ekilde yaplabilmesi! enerjialannda en nemli konulardan biridir.

"n#eleri yalnz aydnlatma amalar iin kullanlan elektrik enerjisi dahasonralar pek ok alanda kullanlmaa balann#a! iletim e datm sistemlerininnemi artmtr. $%. asrn sonlarna doru & rupa e &merika'da elektrik enerjisinintanmasna balanm! an#ak gerilimin yksek olmamas nedeni ile iletim ksamesa(elere yaplabilmitir. Elektrik enerjisi mm tanmasna gerek duyulduuyllarda bu enerji doru akm olarak retilebilmekteydi. Enerji retimi! iletimi edatm generatrlerden elde edilen alak gerilimle yaplyordu. Bu bakmdan

kullanma alanlarnn da santral yaknlarnda bulunmas gerekmekteydi. &lak gerilimde! gerilim dm e g kayb! enerjinin uzaklara iletimini ekonomik olmaktan karyordu. )aha sonralar alternati( akm teknii geliti e daha bu yk gerilimler elde edildi.

Enerji iletimi e datmnn gelimesinde en nemli adm! trans(ormatrn bulunuu olmutur. *rans(ormatr yardm ile elektrik enerjisinin iletimi e datmkolaylam! bu enerji daha ok kullanlr duruma gelmitir. *rans(ormatr

kullanlarak il enerji tamas! $%. asrn sonlarna doru &merika'da yaplm!retilen enerji. +,, olt gerilimle $-,, metreye tanmtr. &yn tarihlerde talya'da$+, /0. lik bir g 1,,, olt ile 12 km. ye tanmtr. 3 (azl alternati( akmlayaplan ilk enerji tama ise $4%$ yllarnda &lmanya'da gereklemi! $+, k5. lk bir g $+ k6. luk bir gerilimle $2, 7m! ye tanmtr.

8edeniyetin hzla gelimesi ile artan elektrik enerjisi istekleri daha byk gleri! tana#ak g#n (azlal ise daha byk gerilimleri gerektirmitir. leri

lkelerin ekonomik e sosyal gelimelerinde elektrik enerjisinin ok byk katks

$


2/94

ardr. 9lkelerin kalknmasndaki bu iti#i g! ne kadar ok y e ne kadar ok kullanlrsa kalknma da o kadar baarya ulam olur.

:urdumuzda ilk enerji tamas $%,1 ylnda *arsus' da yaplm! bir deirmenden elde edilen 1 k5. lk bir g ehre tanmtr. )aha sonralar stanbul;ilahtaraa santral iletmeye alm! onu byk ehirlerde kurulan santraller edatm ebekeleri izlemitir. Bugn yurdumuzda pek ok hidrolik! termik! gaztrbinli e dizelli santraller elektrik enerjisi retmekte! retilen bu enerjide enyksei 34, k6 olan gerilimlerle e enterkonnekte bu sistemle yurdun birok

blgelerine tanmaktadr "n#eleri iller Bankas! )e let ;u leri gibi kuru yrtlenelektrik ileri! bugn *rkiye Elektrik 7urumu


3/94

@ > Enerjinin birim (iat u#uz olmaldr.

+ > Gerilim e (rekans sabit olmaldr - > ?ebekeler her trl ihtiya#a #e ap erebilmelidir.

Enerjinin kesintisiz olmas her zaman aranlan bir "zelliktir. "zellikle serimalat yapan (abrikalarda enerjinin kesilmesi byk zararlar oluturur /astane!0**.! *ele izyon A adyo e benzeri yerlerde enerji kesilmesinin zararlar da olduka byktr. Bu yzden ebekeler kesintisiz bir enerji ak salamaldr.

&rzalardan abonelerin etkilenmemesi e ebekelerin !g enirlii zelliklehatlara yldrm dt eya hatlarda ksa de re olduunda sz konusu olur.:ldrmn hatlar zerinden abonelerdeki al#lara ulamas al#lar arzalandrr eonlarn bozlmalarna neden olur. Bunun iin hatlar eitli arzalara karkorunmaldr.

Enerjinin u#uz olmas ise yurt ekonomisi bakmndan nemlidir. C#uz enerjii hayatn hzlandrp retimin artmasn salar. Byle#e birok yeni i alanlar alr.

8illetlerin zenginlik lei kii bana den ulusal gelirle! uygarlk lei de kii bana tketilen elektrik enerjisi ile deerlendirilmektedir. )aha ok elektrik enerjisikn$l Diin enerjinin (iat da u#uz olmaldr. 7alknmann hzlandrlmas bir bakma buna da baldr.

Gerilimin yksek olmas zellikle akkor lamanl lambalara zarar erir.Gerilimin istenen deerden F $, kadar (azla olma akkor lamanl lamba mrleriniF -+ kadar azaltr )k gerilim ise motor momentlerini e lambalarn k aklarn

azaltr. s ile alan elektrikli aygtlarda dk gerilimden dolay erim azalmalargrlr. Bunun iin ebekeler gerilimi. sabit tutmaa yarayan eitli niteler bulundururlar. "rnein! alternatrler iin gerilim reg at$eri! ebekeler iinkondansatr bataryalar ile ar uyartml senkron motorlar kullanlmas gibi.rekansn sabit olmas ise generatr de rinin sabit tutulmas ile gerekletirilir.)eiik (rekans! asenkron motorlarn de ir saylarn deitirir e istenmeyenolaylara neden olur.

3


4/94

1.). Ener!i leti ve Dat %e&ekelerinin *ru+lan,rl a#

;antrallerde retilen elektrik enerjisinin abonelere ulama.s iin dzenlenen btn elektrik de relerine HEIE7* 7 ?EBE7EIE J ad erilir. En basit bir enerji iletim sistemi ekilK $ A $. de grlmektedir. /am enerjiyi elektrik enerjisinedntr# olarak generatrler &k ?ebekeler!

> 7apal ebekelerdir.

&k ebekelere dall &lak gerilimli ebekeler! Mrta gerilimli ebekeler! :ksek gerilimli ebekeler! Lok yksek gerilimli ebekeler


5/94

olan geri$im olarak deerlendirilirler. Lok yksek gerilimler. ise $+@ k6. tan sonrakigerilimlerdir. :urdumuzda buna rnek olarak 34, k6. luk gerilimler gsterilebilir. Bugruplandrmalar &rupa e &merika normlarna gre baz kk deimeler gstermektedir.

:ksek eya ok yksek gerilim ebekeleri! byk ehirler eya blgelerin beslenmelerinde! elektrik santrallerinden balayan hatlar olarak deerlendirilebilir.Mrta gerilim ebekeleri daha ok kk ehirler! endstri blgeleri e benzeri yerlereenerji tanmas eya byk ehirlerde datm trans(ormatrlerine enerji tanmas

iin dzenlenir. Mrta gerilim ebekeleri! yksek e ok yksek gerilim ebekeleri ilealak gerilim ebekeleri arasnda bir kpr gre i yaparlar &lak gerilim ebekeleriise datm tra(olarndan abonelere ulaan hatlar olarak tanmlanabilir &bonegerilimlerinin kk olmas yaltma zorluunu ortadan kaldrd gibi baz tehlikeleride nlemek bakmndan stnlk kazanr.

;antrallarda elektrik enerjisi retmek iin kullanlan generatrlerin gerilimleriok yksek deildir. Generatr k olarak $, k6! $@!@ k6 e $+!4 k6. gibi

gerilimler kullanlmaktadr. Bu gerilimler ile 1, N3, 7m. den teye ekonomik bir ekilde enerji iletimi yaplamaz. Bu nedenle daha uzaklara enerji tamak iinretilen gerilim! trans(ormatrler yardm yksek gerilime kartlr e enerji yksek gerilimlerle iletilir. Byle#e hatlarda s eklinde kaybolan enerji azaltld iiniletim erimi ykselmi olur. Buna rnek olarak u ekilde bir deerlendirmeyapabilirizK $,, 7O. lk bir g $, 7m. ye tana#aktr. *ama hat tnn diren#i 1 omdur. :kn g katsays $ olduuna gre hatlardaki g kayplarn $ k6! + k6 e $,

k6. luk tama gerilimlerinde bulunuz.$ k6. le tamada akm e g kayb!

&.$,,,,,$

,,,$,,$

== k5.1,1.$,,. 11 == R

+ 76. *amada akm e g kayb!

&.1,,,,+

,,,$,,1

== k5.4!,1.1,. 111 == R

$, 76. le tamada akm e g kayb ise!

+


6/94


7/94


8/94

b= Gzl


9/94

)all ebekeler kyler! kasabalar e ehirler ile eitli endstri merkezlerinin beslenmelerinde kullanlmaktadr. ?ekilK $ A +'de grld gibi tra(o merkezine!orta gerilimli olarak gelen enerji! burada alak gerilime dntrlerek datlr.*rans(ormatr merkezinden uzaklatka ebeke iletken kesiti klr.Burada &ABAQile gsterilen hatlara ana hat! tekilere de bran hatlar eya branman denir.

?ekilK$A+. )all ?ebekelerde &na /at e Branmanlar.

)all ebekeler ha a hatt eklinde dzenlendikleri gibi! yeralt kablolu olarak da dzenlenebilir. /atlarn gee#ei yerler sokak e #addelerdir. Bunlar datm projelerinde belirtilir. )ahi ebekelerle beslenen bir #addenin aydnlatlmas ?ekilK$A-'da grlmektedir. Burada &ABAQA) ile gsterilenler tra(o postalardr. ?ekilK $ A-.

da grld gibi! tra(o postalarna orta gerilimli olarak gelen enerji! burada alak gerilime dntrlerek datlr. Bundan ayr olarak

?ekilK$A-. )all ?ebeke *rnde Bir Qadde &ydnlatma ;istemi

)all ebekelerde besleme bir yerden yapld iin! arza annda aboneler enerjisiz kalabilir Besleme de amlln salamak bakmndan daha baka ekil deebeke trleri gelitirilmitir. Byk endstri merkezlerinde uygulanan iki deiik ak ebeke tr ?ekilK $ A 2. de grlmektedir.

%


10/94

?ekilK$A2 Leitli &k ?ebekeler

?ekilK $A2. a= da her al# iin ayr bir hat ekildii! b= de ise al# gruplar iinortak hatlar ekildii grlmektedir. a= daki iletme emniyeti b= den (az ladr. letken

kesiti al# g#ne gre hesaplanr. &rzal bir al#nn teki al#lara zarar olmaz b=de ise arza srasnda! arzalarn bulunduu grup de re d olur. &yr#a gerilimdm de daha (a Bunun iin kaln kesitli iletkenler kullanlmas gerekir. Budatm ekli birbirine yakn gte e az sayda al#larn bulunduu ebekelerdeuygulanr. arkl gl e byk al#lar iin! her al#ya ayr bir hat ekilmesi uygunolur. Bunun iin a= byk endstri merkezlerinde! b= ise e lerde e kk iletmelerde uygulanr.

)all ebekelerin stnlk teri ile sakn#alarn ksa#a zetleyelim.7#t(nl(kleri K $A 7uruluu! iletmesi e bakmlar kolaydr.

1A &rzalar kolay! bulunur.

3A letken kesitleri tra(odan uzaklatka klr.

@A 7sa de re g# kk olduundan maliyeti u#uzdur. Lnk azsayda kesi#i gerekir.

8akn9alar : $A letme emniyeti azdr!

1A /atlarn iletme erimi kktr.

3A &rza srasnda birok abone enerjisiz kalr.

@A Gerilim dzensizlii ardr. *ra(odan uzaklatka gerilim azalr.

1.3.$. Rin; %e&ekeler

Bu ebekeler kapal ebeke trndendir. Bu ebekelere halka! bukle b. lerigibi eitli isimler de erilmektedir. ?ekilK $A 4'de bir ring ebeke grlmektedir.

$,


11/94

?ekilK$A4. ing ?ebeke

ing ebekelerde besleme bir yerden yapld gibi birka yerden de yapla

bilir. Bu tr ebekeler ile tketim merkezlerinin enerji ihtiyalar kesintisiz olarak karlanabilir. "rnein ?ekilK $ A4. de R ile g-sterllen bir noktada arza olduunda Be Q merkezlerindeki koruma rleleri yardm ile arzal BAQ blgesi sistemdenayrlr. Bu arza giderilin#eye kadar ring


12/94

?ekilK $A%. &


13/94

1.>. Enterkonnekte 8i#te

?ekilK$A$,. Enterkonnekte Enerji ;istemi.

Bir blgenin eya bir lkenin elektrik enerjisi ihtiya#n karlamak zere! oyerin btn elektrik santralleri! tra(o merkezleri e aboneleri arasnda kurulmu olansisteme HES*E 7MSSE7*E ; ;*E8J ad erilir. Bu sistemde termik e hidrolik santral (ark gzetilmez. &yr#a byk kk santral ayrm da yaplmaz. *ketimmerkezleri bu sistemden! ok byk eya nemli arzalar dnda kesintisiz enerji!alabilirler. ?ekilK $.A $,. da enterkonnekte bir enerji tama sistemi grlmektedir. Busistemi besliyen &ABAQ gibi santrallar hem enterkonnekte ebekeyi besler! hem de

bulunduklar blgenin enerji ihtiya#m karlar. Bu sistemde erimli e g enilir bir alma yapabilmek iin :97 )&T * 8 8E 7EUIE kurulmutur.

Enterkonnekte sistemin stnlkleri ile sakn#alar unlardrK

9stnlkleriK $A Besleme sreklidir. Enerji kesilmesi ok az grlr.

1A ;istemin erimi yksektir.

3A :akttan ekonomi salar!

$3


14/94

@A;antrallar uygun yerlerde kurula#a iin kurulu e iletmemasra(lar azalr.

+A7k santrallar yerine byk santrallar kurulabildii iin retim!iletim e datmda yetim ykselir.

-A:edek generatr g# en kk deerdedir.

;akn#alarK $A;istemin ksa de re akm ok (azladr.

1A7sa de re iyi hesaplanmazsa eya nleme durumu iyidnlmemise bundan ok sayda abone etkilenir.

3A ;istemin kararlln


15/94

1A :kselti#i tra(o. $1A$3A$@A$+A$-A$2. &yr#lar.

3A )r# tra(o. $4A Enerji tama hatlar.@A 2. &lak gerilim baralar. $%A &boneleri besliyen hatlar.

+A -. :ksek gerilim baralar. < iderler=.

?ekilK $A$$. Enerji *ama ;istemi.

Bir ebeke dzenlenirken dikkate alnmas gereken (aktrler ise u ekildezetlenebilirK

$A letme g enlii e besleme de amllnn salanmas.

1A Gerilim dm e g kaybnn az olmasnn salanmas.

3A ?ebekelerin kolay u#uz e anlalrlnn salanmas.

@A &rzalarn aboneleri etkilememesi.

&ratrmalara gre kk blgelerin beslenmelerinde dal ebekeler! orta byklkteki blgeler iin gzl ebekeler! byk blgelerin beslenmeleri iin de

enterkonnekte ebekeler uygun olmaktadr.

$+


16/94

$. 88TEM ELEMANLARI

$.1. letken le To+rak Ara# 4ola#=on

?ekilK-

$A zolasyonu lle#ek ksm ebekeden ayrlr.

1A *esisata bal al#lar de reye sokulur.

3A Btn anahtarlar kapatlr.

@A 8egerin V u#u topraa balanr.

+A 8eger kademeli ise uygun kademe seilir.

-A ?ayet ntr toprak ile irtibatl ise bu irtibat sklr.

2A 8anyeto kolu sabit hzla < 1 eya 3 turPsn = e rilir.

4A "lme hem (az letkenleri ile toprak! hem de ntr iletkeni le toprak arasnda yaplr.

$.$. ?a&lo 4ola#=onu l@(l e#i

$A &letin V u#u kablo iletkenine e alet A u#u kablonun metal zrhna balanr.

1A ) yzeylerdeki kaak akmlar ! aletin de resinden gemesini nlemek iin HGJ


17/94

?ekilK2

). A'IRI ILAR

7onstrksyon e dizayn asndan ayr#lar en basit tipten bir kesmeorgandr. &ma# garanti edilen artlarda sistemi ayrmak e balamaktr. Basit olarak ayr#nn hangi pozisyonda olduu grlebilmelidir. Bu nedenle gzle izlenebilir ayrma sistemine sahip olup dier aygtlarla mukayese edildiinde daha yksek bir ayrma izolasyonu temin eder. Gerilim altndaki tara(tan herhangi bir alma yaplantara(a


18/94

).1. A'IRI ILARIN 'ABI8AL 0L7M7

&yr#lar hangi tip e marka olurlarsa olsunlar genel olarak aadaki yapsal blmlerden oluurlar.

$ A ;abit kontak e sabit konta tayan mesnet izalatr

1 A /areketli kontak e hareketli konta tayan mesnet izolatr

3 A letme mekanizmas e hareketi ileten kollar.

%ekil:1

).$. A=r9larn 8nflan,rl a#

).$.1. "let e Mekani4 alarna * re

< 7umanda ekilleri'ne gre =

$A Elle kumandal < stanka ile = ayr#lar!

1 A 8ekaniki kumandal < )ili hareket ileten sistemli kollu =

3 W Elektrik motoru ile kumandal!

@ A Basnl ha a ile kumandal!

Mlmak zere drt grupta ayr#lar! iletme mekanizmalarna gresn(landrabiliriz.

).$.1.1. MCNTE EDLD?LER 'ERLERE *RE

$ A )ahili tip < kapal h#re e alt salonlarnda=

1 A /ari#i tip < direk zerinde e ak ha a alt sahalarnda.=

).). A=r9 Etiketleri

Bir ayr#nn etiketinde genelde bulunmas gereken bilgiler unlardr

$A * 0K

malatnn standartlarna gre belli har( eya rakamlardan oluur. &yr#a

ayr#nn #insini e yapsn belirler.

$4


19/94

1 A SM8 S&I GE I 8


20/94

$A ;abit e hareketli kontaklar.

1A &rk sndrme blm < /#resi =.3A letme mekanizmas.

$ A ;abit e hareketli kontaklarZ 7esi#i tiplerine gre (arkllk gsteren an#ak gre olarak kesi#inin akmn tarlar.

Bal#a tipleri aada gsterilmitirK

?ekilK1

7esi#i sabit kontaklarnn paral dilimler halinde yaplmasnn e aralarndayaylar bulunmasnn nedeni kontak sramalarnn nlenmesi ama#n tamaktr.

1 A &rk ;ndrme Blm


21/94

&rk'n boyu ark sndrme h#relerinin speratrleri tara(ndan paralara blnr. Byle#e ark'n iddeti azaltlm olur! buda ark'n daha ksa sredesndrlmesini salar. &yr#a speratrlerin yaps itibariyle ark para#klar etra(nda bir helezonik ya dalgas oluur buda ark'n h#reyi terk etme suresini ksaltr.

3 A ?IE*8E 8E7&S U8&; K 7esi#i iletme mekanizmalar ayr#larakyasla ok daha hzldr. Bal#a eitleri K

$ A Elle kurmal yayl!

1 A 8otorla kurmal yayl!

3 A Basnl ha al!

@ A Basnl yal.

Bu eitlerin tmnde uzaktan kumanda ile kesi#iyi amak Akapamak mmkndr.< Elle kurmal yayl tipte snrldr.=

-.1. ?e#i9iler,e Aranan 4ellikler

$A &ma annda meydana gelen &rk' sratle sndrmeli!1A 0e pee ama e kapama yapmal.

3A ;ratli olarak ama kapama yapmal.

@A 7ontaklar nominal akmlar snmadan! ksa de re akmlarn ise ksa bir sre tayabilmeli.

-.$. ?e#i9ilerin Ark 8 n,(r e Bren#i+lerine * re 8nflan,rl a#

$A 8&TSE* 7 9 IE8EI 7E; Q IE !

1A :&TI 7E; Q IE !

& A Lok yaTl kesi#iler

a A /#resiz *ip

b A /#reli *ip

B A &z yal kesi#iler Q A &z yal A &zot gazl kesi#iler.

1$


22/94


23/94

/.1. al" a Bren#i+leri

?ekilK@

*rans(ormatrler in#e malardan yap e demir g de ad erilen kapal bir manetik de re! ile yaltlm iletkenlerden sarlp! demir g de zerine yerleti iki bobinden meydana gelmitir. "zel olarak yaplan oto tra(olar dndakilerde bu iki bobin elektriki olarak birbirinden tamamen yaltlmtr.

Bu bobinlerden birimine primer


24/94

olmad halde sekonder bobinde elektromagnetik endksiyon yolu ile bir gerilimendklenmi oldu.

/.$. Tran#for at rlerin 'a+#

A/.$.1. De ir N(ve

)emir n e! ile gsterdiimiz magnetik ak iin bir kapal de re tekil edenuygun manetik zelliklere sahip primer e sekonder sarglarn zerine sarlm bulunduu ksmdr. )emir n e genellikle iki tiptedirZ

$A Lekirdek tip

1A 8antel tip

?ekilK+

S eyi tekil eden ktle ,!3+mm kalnlndaki silisyumlu alaml sa#larn bir araya getirilmesi ile tekil olunuzA. Bu sa# le halar in#e kat eya lak

kullanlarak bir eya iki yzleri birbirinden yaltlr < uko kayplarn azaltmak iin=&yr#a iletme esnasnda ses kartmamas ama# ile zel astalar kullanmak suretiyle sktrlr.

;arg geirildii ksma ba#ak e bu ba#aklar st e alttan birletirenksmlara ise boyunduruk denir.

Lekirdein < b = kesiti tra(onun g#ne gre dikdrtgen ha e ok basamaklekilde < yu arlaa yakn = olabilir.

1@


25/94

%ekil:

/.$.$. 8ar;lar

;arglar yapllarna gre iki ksma ayrlrlarZ

$A ;ilindirik ;arg

1A )ilimli ;arg

;

Basit silindirik sarg Li(t silindirik sarg.

?ekilK2

zolasyon kolayl salamak!

*ra(o yksekliini drmek e dalma reaktansn azaltmak iin i(tsilindirik sarg kullanlr.

1+


26/94

?ekilK4

*ra(o sarglarnda kullanlan iletkenler yu arlak eya lama eklinde olupzerleri eitli izole maddeleri ile yaltlmtr.

. *7 TRAN8 CRMATRLERNDE 8AR*ILARIN 0ALANTI

%E?LLER

.1. 7@;en 0alant 5 6

%ekil:>

"UEII 7IE

/er (aza ait sarglar birbirleriyle kapal bir de re olutururlar. /er koldan

geen akmK3

Ih I F =

/er koldaki gerilimZ F U Uh =

1-


27/94

.$. 'ILDIF 0ALANTI 5 6

?ekilK$,

"UEII 7IE

/er (aza ait sarglarn birer u#u birbiri ile birletirilmi olup dier ulara(azlar tatbik edilir. Birleme noktasna yldz noktas eya ntr noktas denir.

/er koldan gein K Ih I F =

/er koldaki gerilim K3

UhU F =

.). F?FA? 0ALANTI 5 6

%ekil:11

12


28/94

"UEII 7IE

/er (azn sargs iki paradr.azlarn dengeli yklenmesini salar.

7ullanlan letken miktar dier balant ekillerinden (azladr.

3. 8AR*ILARIN 0ALANTI *RGBLARI VE *RGB A ILARI

7ullanlan semboller

Genellikle g tra(olar balant ekilleri iki har( bir rakamla belirtilir." SE7 K :d $ gibi

Birin#i hart primer sargnn balant eklini gsterir. :ukardaki rnekte :[:ldz.

kin#i har( sekonder sargnn balant eklini gsterir.

:ukardaki rnekte ) [ gen.

akam primer e sekonder gerilimleri arasndaki (az (arkn gsterir. HGrup&sJ

Grup &s

Bir tra(oda primerin bir (azna ! gerilim tatbik edildiinde ayn (aznsekonderinde bir gerilim endklenir. Bu iki gerilim arasn daki aya grup as denir.

Balant gruplarnda grup as 3,o ye blnerek bir sabite olarak erilir.

:ukardaki rnekte grup as $ X 3,[ 3,\'dir.

3.1. Tank

*ra(onun esasn tekil eden n e e sarglarn konulduu!tra(onun g# egerilimi ile doru orantl olarak ebatlandrlm olup satan yaplmtr. Byk gteolanlarn ounluu akuma dayankl ola#ak ekilde geni kuaklarla tak iyeedilmitir. Gerektii zaman sarg e n enin kartlabilmesi iin st kapak # atalolduu gibi # ata kullanlmadan dorudan doruya kaynaklda olmaktadr.7apaklar

zerinde kaldrma iin halka eya balantya uygun paralar me #uttur. &na tankta

14


29/94

radyatrleri! buingleri e ya rezer e tankn balamak iin (la e yanalar bulunmaktadr. &yr#a ya testi yapmak iin muhteli( noktalardan ya alma analarile ! komple ya boaltmak e tank temizlemek iin tabana bir yana e ya basabilmek eya sirklasyonda kullanlmak zere st tara(ta da bir yanakonulmutur. < &na tanka ya alt anadan basmak akum asndan daha el erilidir.

3.$. 'ar, 9 7niteler

:&T GESIE?8E )E0M;C

*ra(o tank ierisindeki ya! tra(onun yklenmesi ge#e e gndz s#aklk (arkna e me simler aras s#aklk (arkna gre snr e sour. :an snmassonu#unda ha#mi geniler. Bu tank tamamen kapal ise byk bir basnla tank patlatr. :a s#ak ortamda konmu ise souduu zaman ha#mi kle#einden tank iinde akum yapar e tankn zay( noktalarndan kmesine neden olur.Buna maniolmak iin Z tra(onun en souk durumundaki ya ile tra(onun en (azla snmadurumundaki ya ha#mi arasndaki (arktan daha byk ha#imde bir rezer e tank anatank zerine kurulur e bir irtibat borusu ile irtibatlanr.

ezer e tank bykl ana tanka gre $ P $, oranndadr. :ap itibariylesilindirik bir depodur. :kseklii buinglerin se iye sini aa#ak ekilde seilmitir.Bir eya iki tara(nda yan se iyesini gsterir #am tpl eya amandral magnetik tipli ya se iye gstergeleri bulunur.

1%


30/94

,$ A 3 &det :.G. k u#u!

,1 A @ &det &.G. k u#u!

,3 A +,, 76&' den yukar takatlar iin @ &det &.G. irtibat pabu#u!

,@ A :a genleme deposu


31/94

,- A 3$+ 76& e 9st iin Bu#holz rlesi montajna msait sklp

taklabilen (lanl ara paras!,2 A &kti( ksm kapakla birlikte kaldrabilmek iin 1 &det

kaldrma halkas!

,4 W Bota gerilim ayar komtatrne ait kumanda kolu e pozisyon

gstergesi!

,% A *opraklama u#u 1 &det


32/94

Bu tene((s tertibatlarnn nem emme zellikleri olduundan ha aal eriinde tra(o yann nem almasn nler.Bu elemanda ha ann rutubetini al#madde olarak ; I 7&GEI kullanlr. *ene((s tertibat iindeki ya! ha ann toz e pisliklerini tutar ayr#a silikagelin ha a ile direk temasna mani olur.

utubetten dolay silikagelin rengi dip tara(ndan doru pembele meye balar. &ksi olursa bir ha a kaa ardr. &yr#a tene((s tertibatnn dip tara(ndakiya (azla konulursa #ihaz normal gre ini yapmaz.

; I 7&GEI K ;ilisit asit hidratn! kobalt nitratla emprenye edilmesinden

retilir. &rlnn F @,' orannda su


33/94

bulunmaktadr. ;ondal termostatlar < eya termometreler= denir. G tra(osunun stkapandaki #ebe yerletirilen termokupl e bu eleman termostata irtibatlayaniletkeden meydana gelmitir. *ermostatn kadran zerindeki gstergede! ibresindenhari iki adet ayarlanabilir elektriki kontak ibresi bulunur. Bu ibreler istenilensnrlar dahilinde alarm e ama de resine kumanda ederek gre yaparlar. Bazen de bunlardan yararlanarak tra(o (anlar de reye sokulup kartlr.

&larm de resine ait ibre genelde! +,o W -,o Q 'ye e ama de resinin ibresiise 2,o Q A4, \Q' ye ayarlanr.

?ekilK$@


34/94

0ara(udrlar! (azAtoprak arasna her (aza bir tane e koruna#ak tesisatammkn olduu kadar yakn yerletirilmelidir. Leitli yap e alma prensiplerinegre imal edilmelerine ramen sistemimizde genel olarak 6&I * 00& & C) I& kullanlmaktadr. 6al( tipi para(udr *;E standartlarnda!)ET ?7ES ) ESLI : I) 8I 7 olarak belirtilmektedir.


35/94

0ara(udrun /atta Balan

3+


36/94

0& & C) L&I ?8&;

0ara(udrun izolasyon se iyesini aan bir gerilimde! deiken diren#in deerider e ayn zamanda seri atlama aralklar arasndaki izolasyon de$inenem ark balar! Boalma annda ar gerilim deeri azaldka deiken diren#in deeriykselir e akan akm snrlanr. Bu nedenle bir ka mikro saniye sonunda seriatlama aralklar ark snerek para(udr ile ini tamamlam olur.

>. 8*CRTALAR

;igortalar genellikle elektrikle alan #ihaz e aralarla! bunlar besleyenhatlar (azla yklere kar e ksa de re akmlarna e bunlar kullanan insanlar daukuu muhtemel kazalara kar korurlar.

;igorta akm de resine seri olarak giren e sigorta buonu ile snrlandrlmmuayyen bir akmdan (azla miktarda ekim getii zaman de reyi aan kapal tipkoruyu#u bir elemandr.

Bir sigorta en basit ekliyle de reye seri olarak balanan e muayyen bir akmdan daha (azla bir akm gemesi halinde snarak eriyip de reyi aan in#e bir telden ibarettir.

LE? *IE

/er de reyi zelliine gre koruyabilmek iin sigorta buonlarstandartlatrlm muhteli( akn kademelerinde e ayn akm kademesinde de ekimzaman ynnden eitli de re kesme zelliklerinde imal edilmilerdir.

$A Sormal eriyen telli &.G. sigorta buonlar1A Ge#ikmeli eriyen telli H H H

3A S/ tipi bakl H H H

@A Eriyen telli M.G. sigortalar.

3-


37/94

?ekilK$-

Bu tip sigortalar M.G.'li datm tesislerindeki tra(o! branman hat't ekablolar bir ksa de re arzasnda meydana gele#ek termik e dinamik tesirlerinyapa#a hasara kar korurlar. 0rensip olarak eriyen telli &.G. sigortalarndan (arkldeildir. &n#ak Mrta Gerilimin zorunlu kld baz yapsal e boyutsal (arkllklar gsterir.

1 . FCLATRLER

zolatrlerin tanm e kullanm amalar

Enerjili hatlar eya baralar! tesbit edildikleri yerden izole etmek iinizolatrler kullanlr.

zolatrler elektrik akmna kar diren#i ok byk e yksek dere#edekis#akla dayankl malzemelerden yaplrlar. Bu zelliklere sahip en iyi malzemelerZ porselen! #am e epoksi reinedir.

0orselen izolatrler ok eskiden beri E.S. hatlarnda e tra(o merkez lerindekullanlmaktadr. Qam izolatrlerin mazisi porselen izolatrler kadar eski olmamakla

beraber son zamanlarda yaplan hatlarda u#uz olmas dolaysyla #am izolatrler kullanlmaktadr.

32


38/94


39/94

a= 8esnet tipi izolatrler

simlerinden de anlald gibi! mesnet izolatrleriZ taya#aklar E.S. hatlareya baralarn tesbit edile#ekleri yerlere dememeleri iin onlara bir mesnet azi(esiyapmaktadrlar. Bu izolatrler baralarda e hayal hatlarda kullanla#ak ekilde tek eya ok paral imal edilirler. lk zamanlar yalnz alak gerilim e orta gerilimebekelerinde kullanlan mesnet izolatrleri bugn 11, 76' ta kadar olan hatlardadahi kullanlmaktadr.8emleketimizde kullanlan mesnet izolatrleri #am eya porselen olup tek eya iki paraldr.

8esnet izolatrleri direk konsollarna tesbit etmek iin eitli ekillerde imaledilen izolatr demirleri ardr. Bu demirlere baz yerlerde p$m demirleri! mesnetzolatrlerine de p$m izolatr denilmektedir. 8esnet demirleri!izolatr idal eyadondurulmak suretiyle tesbit edilirler. 6idal olmayan pim demirlerini izolatre tesbitetmek iin imento eya kurun kullanlr.

b= Uin#ir izolatrler

Uin#ir izolatrler genellikle #ari eya porselenden yaplrlar. zolatrleri birbirine balayan toplu pim ile yu al ksm elik dkmden yaplarak izolatrlerekurun eya imento ile tesbit edilirler. zolatrlere dondurulan toplu pim e yu alksm yardmyla izolatrler birbirlerine eklendikten sonra! toplu pimin yu alksmlardan kmamas iin ara yerlerine maal olarak yaplan normal eya yaylkopilyalar sokulur. Bu izolatrler birbirlerine zin#ir gibi eklendikleri iin isimlerinezin#ir izolatrler denir.

Leitli tiplerde imal edilen zin#ir izolatrlerin kopma muka emetleri mesnetizolatrlere nazaran ok byk olduklar iin her trl datm e iletim hatlarndakullanlabilirler.

&yn iletme geriliminde kullanlan zin#ir izolatrler ! kullanla#aklar blgenin iklim artlarna gre normal! sis tipi e tuz tipi olmak zere eitliekillerde e boyutlarda imal edilirler. ;isli e buzlu blgelerde kullanla#ak izolatrler daha byk yaplrlar. E.S./atlarnda kullanlan zin#ir izolatrnseerken u hususlara dikkat edilmelidir.

3%


40/94

$ A *esis edile#ek hattn iletme gerilimi


41/94

1 .1.). *e@it 4olat rler

1 .$. 4olat rlerin 'a+# ve 4ellikleri

1 .$.1. Me#net 4olat r(n(n 'a+#

@$


42/94


43/94

@3


44/94

1 .$.). Bor#elen,en 'a+l " Bin Ti+i Me#net 4olat r(n 4ellikleri

@@


45/94

@+


46/94


47/94

@2


48/94


49/94


50/94

+,


51/94

1 .$.3. Bor#elen,en 'a+l " Fin9ir 4olat r(n 4ellikleri

+$


52/94


53/94

1 .$.3. Bor#elen,en 'a+l " 8i# Ti+i Fin9ir 4olat r(n 4ellikleri

+3


54/94


55/94

izolatr demirlerine ait karakteristil byklkler bir (ikir ermesi bakmndanaadaki tabloda erilmitir.

1 .). 4olat r De irleri

& 4, W B 4, e B %+ tipindeki mesnet izolatr denirlerinin karakteristikleriK

*ek e Li(t izolatr 7ullanlmasnn Sedenleri e 7ullanld :erlerK

&rzalarda telin kopup yere dmesini nleyerek emniyeti arttrmak iin i(tizolatr kullanlr. &yn zamanda izolatre gelen ekme ku etini de azalta#andanhattn emniyetli almasn salar.

/em zemin geitlerde! iki direk aras uzak olan yerlerde! nehir atlamalarnda

e kesien hatlarda i(t izolatr kullanlr.

++


56/94

zolatr )eiimini Gerektiren )urumlarKLatlama! krlma! eilime e delinme durumlarnda izolatr deitirilir. &yr#a

iletken kesiti deitirilirse izolatr tipide deiebilir.

Enerji Sakil /atlarnda 7ullanlan Uin#ir izolatrlerin 8uhteli( Balant?ekilleriK

+-


57/94

11. DRE?LER VE FELL?LER

/a a hatt iletkenlerini topraktan e birbirlerinden yaltmak iin enerji iletime datm ebekelerinde direkler kullanlr. 7ullanldklar amalar e yapldklarmalzemelere gre eitli zellikte direkler ardr.

7ullanl ekillerine gre direkleri u ekilde gruplandrabilirizK

11.1. Ta"=9 Direkler

letkenleri tamak ama# ile dz hatlarda kullanlan direklerdir.

11.$. Dur,uru9u Direkler

*ay# direklere balanan iletkenlerin gergin durmas e sarkmamas iinkullanlan direklerdir. Genel olarak 2 direkte bir durduru#u direk kullanlmas uygunolur. "zel durumlarda bu aralk deiebilir.


58/94

A &a direkler!

A Beton


59/94

$A "mrleri ksadr.

1A *epe ku etleri azdr.3A Esnek olduklar iin salg :ldrm dtnde yanabilir.

+ > :ksek gerilimlerde kullanlamazlar.

&a direkler 4, metre direk aklklarna kadar kullanlabilir. Boylar 4A%A$,A $$A$1A$3A$@.$+.$- metre olarak yaplmaktadrlar. ?ekilK -A$. de eitli aa

direkleri gryoruz.

?ekilK-A$. a= *ek &a )irek! b= Li(t &a )irek! #= 7irili &a )irek!

d= 0ayandal &a )irek.

1$.1. 0etonar e Direkler

)emir! imento! su e teki katk maddeleri ile yaplrlar. ;antri(j e 6ibre


60/94


61/94

1$.$. De ir Direkler

Enerji iletim e datm ebekelerinde ok kullanlan bu direkler C! ( eya Idemirlerinden yaplrlar. Bu direkler aa diriklere gre daha uzun mrl! betondireklere gre de daha ha(i(tir. :urdumuzda ller Bankas tara(ndan gelitirilen &eya ka(es gibi demir direkler kullanlmaktadr. &n#ak yksek gerilimde & rupaeya &merikan standartlarna gre yaplm demir direkler de kullanlmaktadr. Budireklerin mekanik etkilere dayanm ok (azladr. ?ekilK -A3. de eitli demir direkler grlmektedir.

)emir direklerin stnlkleri ile sakn#alar u ekildedirK

9stnlkleriK $A "mrleri uzundur.

1A ;alamdrlar.

3A *epe ku etleri (azladr.

@A 0aralara ayrlabildii iin tanmalar kolaydr.

+A /er trl ihtiya#a #e ap erebilen eitleri ardr.

-A letken says eya kesitleri arttka tak iyesi kolaydr.

2A &rzalarnn giderilmesi kolaydr.

;akn#alarK $A 0ahaldr.

1A Bakmlar masra(l olup itina gerektirir.

3A zolasyonlar zordur.

@A /a a artlarndan etkilenirlere.)emir direkler genel olarakK

&. ller Bankas tipi & e ka(es direkler.

B. 0utrel direkler


62/94

?ekilK-A3. a= :u arlak Boru )irek! b= & )irei! #= 7a(es )irei!d= 0ilon )irek! e= Latal 0ilon )irek.

1$.). Al@ak *erili ,e ?ullanlan De ir Direkler

&lak gerilimde kullanlan ller Bankas tipi demir direklerden & tipi olanlar 4$A$,$A$1$A-!+CA4CA$,CA$1C eya 4k A$, k A$1Ck eklinde sembolize edilirler.;embollerdeki C eya ! direk yapmnda kullanlan demirin kesitini gsterir. "tekirakamlar ise demir pro(ilin #m olarak yksekliini belirtir. ;embollerdeki


63/94

?ekilK-A@. e C )irek )emir 7esitleri.

1$.-. De ir Direklerin 0o=lar&lak gerilim ebekelerinde ller Bankas tara(ndan standardize edilen &

eya 7a(es tipi demir direklerin boylar! ksa e uzun direkler iin ayr ayrdr.Bunlarn dnda normal durumlarda eya ihtiya halinde kullanla#ak ayr tiptedemir direkler ardr. Bunlarn da boylar deiik deerdedir.

Sormal durumlarda kullanla#ak demir & direklerin boylar! 4 A $, A $1 e$,C ile sembolize edilenleri %!-+A %!%,A $,!$, e $, metredir. 7sa boyda olanlarn

boylar ise %!$,A %!3+A %!++ e %!@+ metredir.

htiya halinde kullanla#ak & tipi direkler -!+CA 4C e $1C eklinde olup! bunlarn boylar %!++A %!4+ e $,!$, metredir. 7sa boyda olanlar ise %!,,A %!3, e%!2, metredir.

7ullanlan direklerin ortalama olarak uzunluklar normal boydakiler iin $,metre! ksa boydakiler iin de %!+ metredir.

1$./. Al@ak *erili ,e De ir Direk A@klklar

*rkiye buz yk bakmndan be blgeye ayrlmtr. )irek aklklar bu blgelere gre deiik deerdedir. &yr#a direklerde kullanlan iletken eitleri dedirek aralklarn etkiler. buz yk blgesinde kullanlan bakr iletkenli hatlarda en(azla direk aral +, metre! buz ykl blgesinde ise @, metredir. )aha byk aklklar kullanlmaz. &n#ak daha kk deerde olan btn aklklar kullanlabilir.

buz yk blgesinde @,N +, m. )irek aklklar ile! buz yk blgesinde @, m. :e kadar aklklarda normal boydaki 4 A $, A $1 ! $,C ^ 7 $A7 1

-3


64/94

e 7 3 gibi direkler kullanlr. buz yk blgesinde @, m. :e kadar direk aklklarnda ksa boylu direkler de kullanlabilir.


65/94

ch ^ Emniyet ykseklii


66/94


67/94

srama yapa#a arsaylarak sramadan sonra stteki buzlu iletkene uzakl

( )mU $+,

'den az olmaya#aktr.

Bu uzaklk ,!1, m' den az olamaz.

d= &yn direk zerinde bulunan yksek e alak gerilimli iletkenlerin balantnoktalar arasndaki dey uzaklk en az $!+ m ola#aktr.

e= &lak gerilimli kk aralkl hatlarda iletkenler arasndaki uzaklk ,!@, m'den az olmaya#aktr.

Bu uzaklklar aadaki durumlarda kltlebilirK

AGerilimleri bir birine eit olan iletkenlerde!

A letkenlerin birbirine dememesi iin gerekli g enlik nlemleri alnm olanhatlarda.

(= /at iletkenleriyle topraklanm metal blmler arasndaki uzaklk en az


68/94


69/94

?ekilK -A+. de st izolatr ile direk tepesi arasnn $, #m. olduunu gryoruz.

Bakr iletkenler alt alta @+ N +, #m. aralkla alminyum iletkenler ise @+ #m. ara iledenirler. )irek beton eya demir ise! izolatrler iin tra ersler kullanlr. *ra ersler zerindeki iletkenler arasnda +, er #m. aralk bulunur. Bu aralk buz yk blgelerine baklmakszn ayn deerdedir.

?ekilK-A+.&ralk Gerilimde letken &ralklar.

1$.3.1. letkenlerin 8aln ?ontrol(

)irek boyutlarnn hesaplanmasnda! uygun direk e tra ers seimi salnmkontrol yaplarak yeniden gzden geirilir. 8esnet izolatrl tra erslerde salnmsz konusu deildir. Uin#ir izolatrl sistemlerde! izolatr zin#irinin salnm ilediree e teki (az iletkenlerine en yakn iletken mesa(esi hesaplanarak kontroledilmelidir. Bundan sonra tra ers uzunluklar belirlenir. ?ekilK-A-. da grld gibitra ers


70/94

?ekilK-A-. Uin#ir zolatr ;alnm.

1$.3.$. letken 8aln Di=a;ra ?ekil -A2 deki har(lerin anlamlar yledirK

i[ letkenin V+YQ de F2, rzg]rl durumdaki salnm as.

k[7oruma telinin V+oQ de F2, rzg]rl durumdaki salnm as

$+,$U

D

CK


71/94

?ekilK-A2. letken ;alnm )iyagram.

Uin#ir izolatrn salnm as ise u (ormlle bulunurK

1

1.

.iz

il

iz il

iz GG

W W

Tg +

+

=

Bu (ormldeki i(adelerin anlamlar e birimleri u ekildedirK

iz ^ zolatr salnm as.

iz G ^ zolatr arl.


72/94

#K zg]rn etkisinde olan enin biimine! byklne e yzey niteliine bal dinamik rzg]r basn katsays


73/94

Bu hesaplamalar yapldktan sonra tra ers


74/94


75/94

*ra ersler e konsollar! betondan eya demirden yaplrlar. )emirdenyaplanlar iin I eya C demiri kullanlr. 9zerlerinde izolatr iin uygunyerletirme yerleri bulunur. ?ekilZ -A4. de yksek gerilimde kullanlan baz konsollar grlmektedir.

?ekilK-A4. :ksek Gerilim )irekleri e 7onsollar.

&lak gerilimde aydnlatma e sanayi ykleri iin datm ebekeleri

dzenlenir. Bu hatlar ou zaman 3 (az @ tellidir. Baz durumlarda #addeaydnlatlmas iin ayr#a bir sokak (az eklenir. Byle#e direkteki iletken says +'eykselir. ;okak aydnlatlmas iin tam e yar ge#e aydnlatlmas gerekiyorsa!direkteki iletken says -'ya ykselir. Str hatt hepsinde ayn iletkendedir. &lak gerilim ebekelerinde datm sisteminin son ksmlar ile 1. dere#edeki yollar esokaklar $ (azl olarak dzenlenirler. Bu durumda direkteki iletken says 1 eya 3tr. ?ekilK -A%. da alak e orta gerilim ebekelerinde kullanlan eitli tipte konsollar

grlmektedir.1-.1. Direk&a" Donan lar

)irek ba donanmlar tekli e ikili donanmlar olarak gruplandrlr. &yr#aizolatrlerin balan ekillerine gre i(t seri e i(t paralel donanmlar da ardr.)irek ba donanmlar! lkelerin iklim durumlarna gre de deimeler gsterir.:alar (azla olan lkelerde! direk! tra ers e teki gereler zerinde kar e buz birikmemesi iin donanmlar uygun ekle getirilir. &yr#a direkler zerinde bulunanark boynuz! ark nleme e ark koruma emberleri bulunduundan donanmlarn ekil

2+


76/94

e saylar da deimektedir. ?ekilK-A$,. da eitli direklerdeki direkba donanmlargrlmektedir.

?ekilK-A%. &lak e Mrta Gerilim *ra ersleri.

?ekilK-A$,. Leitli )ireklerdeki )irekba )onanmlar

2-


77/94

1/. ?CR?GLG?LAR

?ehir iinde o#uklarn & e ka(es direklere kmalarn nlemek iindireklere korkuluklar taklr. Bunlarn lleri! kullanldklar direk tipine gredeiir. ?ekilK -A$$. de bir ka(es direk korkuluu grlmektedir.

1/.1. Direklerin 8e@il e#i

Enerji iletim e datm ebekelerinde kullanlan direklerZ direin kullanlekli!


78/94

olarak iki kullanma yn ardr. /er iki ynde hesaplanan tepe ku etleri! direk tara(ndan karlanabilir durumda olmaldr. letkenlerin ekme ku etleri ile rzgar ku etleri ayn ynde arsaylr. Bu iki ku etin direin tepesinde oluturduklarku ete! H) E7 *E0E 7C66E* J denir. *epe ku eti hesaplanrken! iletkenlerintra erslerdeki donanm ekillerine de dikkat edilir.

. e . buz yk blgelerindeki tepe ku etleri! blgelerin zelliklerine gredeiir. )orultusu dzgn olan e ykseklik (ark bulunmayan tay# direklerin!iletkenlerin ekme ku etinden etkilenmedik dnlebilir. )ireklerdeki yatay e

dey ku etlerin etkisi direk temelinin kar koymas ile karlanr. Bunun iintemel hesabnn da yaplmas gerekmektedir.

1/.$. Direklerin He#a&n,a Dikkate Alnan ?uvvetler

)ireklerin hesabnda genel olarak yatay e dey ku etler etkiliolmaktadrlar. )ey ku etler! unlardan olumaktadr

$ A )irein kendi arl!

1 A 7onsol


79/94

1/.). DRE?LERN HE8ABLANMA8I N '7?LENME

VAR8A'IMLARI

/er tip direin hesaplanmasnda aada o tip diree ilikin olarak erilenarsaymlardan her biri ayr ayr gz nne alna#aktr. /atlarn dzenlenmesi gereinormal alma durumunda burulma momentinin etkisinde kalan direklerde ayr#a bumoment de gz nnde bulundurulmaldr.

a= *ay# direklerK

a. $ A Sormal tay# direkler $. 6arsaymK /at dorultusuna dik dorultuda diree! izolatrle! e! iletkenlere

e toprak iletkenlerine gelen rzgar ku eti ile buzsuz dey ku etler.

1. 6arsaymK /at dorultusunda diree e izolatrlere gelen rzgar ku eti ileiletkenlerin e toprak iletkenlerinin en byk ekme ku etlerinin F 1'ye eit tek yanl ekme ku eti e buzsuz dey ku etler.

3. 6arsaymK Uin#ir izolatrl ha a hatlarnda direkte en byk zorlanma y'oluturabile#ek bir iletkenin


80/94

normal buz arlnn F $,,' e br yanndaki iletkenler e toprak iletkenlerizerindeki normal buz arlnn F +,'si koulunun projede kullanlan ortalamaaklk esas alndnda oluturduu hat ynndeki (ark ku etler


81/94

$. 6arsaymK letkenlerin en byk ekme ku etlerinin bir yanda F $,,olduu! teki yanda ise *abloK - A @'teki izelgeye uygun bir zay(lama arsaylarak buluna#ak bileke ku et ile buzlu dey ku etler.

1. 6arsaymK )irekte en byk zorlanmay oluturabile#ek biimde iletkenli hatlarda bir! iletkenin ten ok iletkenli hatlarda ise komu iletkeninkopmas durumunda en byk ekme ku etinin F 2+'i ile buzlu dey ku etler.)emet iletkenler sz konusu olduunda bir demet tek bir iletken gibi arsayla#aktr.

3. 6arsaymK )irekte en byk zorlanmay oluturabile#ek biimde bir toprak

iletkeninin kopma durumunda en byk ekme ku etinin F 2+'i ile buzlu deyku etler.

) E7 /E;&0I& S)& 7CII&S I&Q&7 LE78E 7C66E*U&: I&8& :9U)EIE

*abloK-A@.

@. 6arsaymK


82/94

$. 6arsaymK letkenlerin en byk ekme ku etlerinin bir yanda F$,,olduu! teki yanda ise *abloK-A@'e uygun zay(lama arsaylarak buluna#ak bilekeku et ile buzlu dey ku etler.

1. 6arsaymK )irekte en byk zorlanmay oluturabile#ek biimde iletkenli hatlarda bir iletkenin! ten ok iletkenli hatlarda ise iki iletkenin kopmasdurumunda en byk ekme ku etinin F 2+'i ile buzlu dey ku etler. )emetiletkenler sz konusu olduunda bir demet tek bir iletken gibi arsayla#aktr

3. 6arsaymK )irekte en byk zorlanmay oluturabile#ek biimde bir toprak

iletkeninin kopmas durumunda en byk ekme ku etinin F 2+'i ile buzlu deyku etler.

@. 6arsaymK V +\Q' da iletkenlerin e toprak iletkenlerinin rzg]rldurumdaki ekme ku etlerinin bilekesi ile bu bileke


83/94

1. 6arsaymK )irekte en byk zorlanmay oluturabile#ek biimde iletkenli hatlarda bir iletkenin! ten ok iletkenli hatlarda ise iki iletkenin kopmasdurumunda en byk ekme ku etinin F $,,'tl ile buzlu dey ku et ler.


84/94


85/94

LzmK kg h

hnS P

ot $+2+$1

$,.3.$4.3+.. .maX ===

$+2+=t P kg. bulunur.

4+


86/94

4-


87/94

42


88/94

B&7 IE*7ESIE E GEIES 9UG 7C66E*


89/94

&I98 S:C8 IE*7ESIE E GEIES 9UG 7C66E*


90/94

*abloK -A$, &lminyum letken )zenlerine Gre . e . Buz :k

Blgelerinde 7ullanlan )irekler.

)irek zerinde koruma teli eya ntr iletkeni arsa! bu iletkenin de direkteoluturduu tepe ku eti hesaplara eklenmelidir. &adaki tablolarda aa! beton edemir direklerin eitli zellikleri erilmektedir. *abloK -A +'de aa direklerinzellikleri erilmektedir. Bu tabloda * ile belirtilen direkler tek aa direkleri! L ilegsterilenler de i(t aa direkleri belirtmektedir *ablo -A -'da beton direklerineitli zellikleri eriliyor. Bu direklerin rzg]rl e rzg]rsz tepe ku etleri de ayn#et elde gsterilmektedir. *abloK -A 2'de ise demir & direklerinin eitli zelliklerinigrmekteyiz. Bu tabloda rzgarl e rzgarsz tepe ku etleri zay( e ku etli eksenynlerinde ayr ayr gsterilmitir.

Baz durumlarda ortak


91/94

*abloK-A$$ )emir *ra(o )ireklerinin "zellikleri.

%$


92/94

NDE?LER

$. ESE IE* 8 6E )&T * 8 S S "SE8 ..........................................$$.$. )oru e &lternati( &kmla Enerji *anmas........................................1$.1. Elektrik Enerjisi letim e )atm ?ebekeleri 6e ?ebekelerin:kmllkleri^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^.1$.3. Enerji letim e )atm ?ebekelerinin Gruplandrlmas.....................@$.@. Gerilimlere Gre ?ebekeler...................................................................@$.+. Besleme Gerilimlerine Gre ?ebekeler.................................................-$.-. Generatr Geriliminde )aha :ksek Gerilimle *ama........................2$.2. Gerilimlere Gre ?ebekelerin )zenlenmesi........................................2

$.2.$. )all


93/94

-.$. 9gen Balant < =.............................................................................1--.1. : I) U B&TI&S* < =.....................................................................12-.3. U 7U&7 B&TI&S*


94/94

$1. &T&L ) E7IE ...................................................................................+1$1.$. Betonarme )irekler............................................................................+3$1.1. )emir )irekler...................................................................................++$1.3. &lak Gerilimde 7ullanlan )emir )irekler......................................+-$1.@. )emir )ireklerin Boylar...................................................................+2$1.+. &lak Gerilimde )emir )irek &klklar..........................................+2$1.2. Czaklklar...........................................................................................+%

$1.2.$. letkenlerin ;alnm 7ontrol.....................................................-3$1.2.3. zg]r 7u eti...........................................................................-+

$3. * &6E ;IE

enerjİ İletİmİ

Documents