(eng-pali-myr-eng)

Buddhist's Term Dictionary - Eng-Pali-Myr AEnglish Pali Myanmar Myanmar Definition English Definition

ABANDONMENT Pahᾱna ပဟာန - ပယစြန႕ျခငး။ ကာမဂဏ၌ တပမကမႈက ပယစြန႕ျခငး၊ မဂဉာဏျဖင အကသလတရားအေပါငးက ပယစြန႕ျခငး။

Removal; giving up

ABSORPTION IN CESSATION

Nirodhasamᾱpatti

နေရာဓသမာပတ နေရာဓသမာပတ၊ ထြကသက ၀ငသက, စတ, ေစတသက, စတဇ႐ပမား ခပျခငး၊ ပငးျခားထားေသာ အခနကာလ အတငးအတာအတြငး ခႏၶာကယ မလႈပမယက ၿငမသကစြာ တညေနျခငး။

This refers to the cessation of breathing and movement, the cessation of the flow of stream of consciousness, volition and mental formations for a certain length of time while being absorbed in cessation

ABSORPTION IN FRUITION‐MIND

Phalasamᾱpatti

ဖလသမာပတ - ဖလသမာပတ၊ ဖလစတမား အႀကမမားစြာ ျဖစေနျခငး။

ေသာတာပတဖလ, သကဒါဂါဖလ, အနာဂါမဖလ, အရဟတဖလ - ဟေသာ ဖလေလးပါးက အႀကမမားစြာ ျဖစေပၚေစျခငးသ႕ ေရာကေနျခငး, ဖလ၀ငစားေနျခငးတ႕ျဖစသည။

Abiding in the four Fruitions, viz, Sotᾱpattiphala, Sakadᾱgᾱmiphala, Anᾱgᾱmiphala and Arahattaphala.

ABSTAINING FROM INTOXICANTS

Majjapᾱna Saṁyama

မဇၨပါနသယမ - ေသရညအရကက ေသာကသးမႈမေစာငစညးျခငး၊

ေသရညအရကက မေသာကသးဘ ေစာငစညးျခငးသည မဂၤလာတစပါးျဖစသည။

Abstaining from intoxicants is an auspiciousness.

ABSTENTION Virati ၀ရတ - မေကာငးမႈမ ေရာငၾကဥျခငး၊

(၁) သမာဒါန၀ရတ -သလေဆာကတညထားလက မေကာငးမႈမ ေရာငၾကဥျခငး၊(၂) သမၸတ၀ရတ -သလေဆာကတည မထားဘျပလပရနအခြငဆကေသာလညး မေကာငးမႈမ ေရာငၾကဥျခငး၊(၃) သမေစၧဒ၀ရတ - အကသလတရားမားက မဂျဖင အကြငးမ ပယသတထားၿပးျဖစ၍ ေရာငၾကဥျခငး။

Abstaining or refraining from evil.There are three kinds:samadana virati; sampatta virati;samuccheda virati

ACCURATE UNDERSTANDING

Pariññᾱ ပရညာ - ပငးျခား၍ သျခငး၊ ပငပငႏငႏငသျခငး။

ပရညာသးပါး၏ သေဘာမာ -(၁) ဉာတပရညာ(၂) တရဏပရညာ(၃) ပဟာနပရညာ

Full comprehension; discerning knowledge.Pariññᾱ is of three

kinds:1.ñᾱta pariññᾱ 2.tῑraṇa pariññᾱ ;3.pahᾱna pariññᾱFull comprehension; discerning knowledge.Pariññᾱ is of three kinds:

1.ñᾱta pariññᾱ 2.tῑraṇa pariññᾱ; 3.pahᾱna pariññᾱ

ACTION Kamma ကမၼ - ျပမႈျခငး၊ ျပလပျခငး၊ အမႈေဆာငျခငး က၊ အမႈကစၥ။

၁။ အကးစးပြားက ျဖစေစတတေသာ ကသလကႏင၂။ အကးမ႕က ျဖစေစတတေသာ အကသလကဟ၍ ႏစမးရသည။

Deed, volitional actionTwo types of action may be discerned:(1) action which destroys the unbeneficial and produces the beneficial; kusala kama;(2) action which destroys the beneficial and produces the unbeneficial; akusala kamma.

of 42

English Pali Myanmar Myanmar Definition English Definition

ADAPTATION THOUGHT‐MOMENT

Anuloma citta

အႏေလာမစတ - အႏလစတ၊ ေရ႕စတ, ေနာကစတတ႕ႏင ေလာေသာစတ။

ေရ႕ပရကႏင ေနာကစာန, မဂ, ဖလဟေသာ အပၸနာတ႕အားေလာစြာ ျဖစတတေသာစတ။

Adaptation thought‐moment.Adaptation thought‐moment arises in conformity with the Jhana or Magga thought‐moment after having fully developed the preceding preparation (pari‐kamma) and proximity (upacᾱra) thought‐moments.

ADMONITION Ovᾱda ၾသ၀ါဒ ဆးမျခငး၊ အဆးအမ။ Exhortation, instruction

AGEING Jarᾱ ဇရာ - အမငးေဟာငးႏြမး ရငေရာျခငး၊

အသကအ႐ြယႀကးရငျခငး၊ ေလာပါးျခငး၊ ယတေလာျခငး။အမငးရငေရာျခငးသည ဆငးရျခငး တစမးျဖစ၏။

Decay; old age.Decrepitude, failing vitality, decay of the sense‐faculties are the signs of ageing.Ageing is dukkha.

AGEING AND DEATH Jarᾱ maraṇa ဇရာ မရဏ - အျခငးႏင ေသျခငး၊ အမႈႏင ေသမႈ။

ပဋသေႏၶေနျခငးေၾကာင အရျခငး ေသရျခငး ဒကၡျဖစ၏။

Decay and death; ageing and death.Because of rebirth, ageing and death arise.

AGGREGATE Khandha ခႏၶ - အစ၊ အစအေပါငး၊ အစငအခ၊ ခႏၶာ ငါးပါး။

ခႏၶာငါးပါးဆသညမာ - ႐ပကၡႏၶာ၊ ေ၀ဒနာကၡႏၶာ၊ သညာကၡႏၶာ၊ သခၤါရကၡႏၶာႏင ၀ညာဏကၡႏၶာ တ႕တညး။

Mass, heap, aggregate.The five aggregates are :the aggregate of corporeality, the aggregate of sensation, the aggregate of perception, the aggregate of volitional activities andthe aggregate of consciousness.

AGONY Upᾱyᾱsa ဥပါယာသ - ျပငးထနစြာ ပေလာငမႈ။

ပဋသေႏၶေနျခငးေၾကာင အျခငး, ေသျခငး, စးရမျခငး, ငေကြးျခငး, ကယဆငးရျခငး, စတဆငးရျခငး, ျပငးထနစြာ ပေလာငျခငးတ႕ ျဖစကန၏။

Intense grief.Ageing and death, grief lamentation, bodily pain, and distress of mind, and agony arise because of rebirth.

ALMS‐BOWL Patta ပတ - သပတ၊ ရဟနး, သာမေဏမားသည သပတျဖင ဆြမးခေတာ မၾကသည။

Bhikkhus and novices use the alms‐bowl for collecting alms‐food.

ALMS‐FOOD Piṇḍapᾱta ပ႑ပါတ ဆြမး၊ လဒါနးေသာ စားဖြယ Food for a bhikkhu offered by laity

ALMS‐GIVING Dᾱna ဒါန - အလေပးျခငး၊ လဒါနးျခငး၊ စြန႕ႀကျခငး။

မမ၏ ပစၥညးဥစၥာက စြန႕ႀကေပးကမးျခငးသည ဒါနမည၏။

Giving away one’s property to others for their welfare is alms‐giving.

AN AGE OF THE WORLD Kappa ကပၸ - ကပကမၻာ။ ကပေလးမးရသည -(၁) သေ၀႗ကပ - ပကေနေသာကမၻာ၊(၂) သ၀႗ဌာယကပ - အပကအတငးတညေနေသာကမၻာ၊(၃) ၀၀႗ကပ - ျပန၍ျဖစေပၚေနေသာ ကမၻာ၊(၄) ၀၀႗ဌာယကပ - ျဖစၿပးတညေနဆကမၻာ။

A world cycle.There are four kinds of kappa;saṁvaṭṭa

kappa;saṁvaṭṭaṭhᾱyῑ kappa;vivaṭṭa kappa;vivaṭṭa ṭhᾱyῑ kappa.

ANALYTICAL INSIGHT Paṭisambhidᾱ ပဋသမၻဒါ - အရငးအျမစသေအာင ေဖြရာစစေဆးတတေသာဉာဏ

ပဋသမၻဒါေလးပါးဆသညမာ(၁) အတပဋသမၻဒါ (၂) ဓမၼပဋသမၻဒါ (၃) န႐တပဋသမၻဒါ (၄) ပဋဘာန ပဋသမၻဒါ တ႔ျဖစသည။

Discriminating knowledge.Analytical insight is of four kinds:(1) attha paṭisambhidᾱ;(2) dhamma paṭisambhidᾱ;(3) nirutti paṭisambhidᾱ;(4) patibhᾱna paṭisambhidᾱ

ANGER Dosa ေဒါသ - စတဆးျခငး၊ အမကထြကျခငး

ေဒါသသည အဖကဆးတတဆးေသာ တရားျဖစသည။

Anger is the most destructive agent.

of 42


ANIMOSITY Ᾱghᾱta အာဃာတ - ရနၿငးဖြ႕မႈ မညသ႕ကမ ရနၿငးမဖြ႕ပါႏင႔ Do not regard anyone with animosity

ANNIHILATIONAISM Ucchedadiṭṭhi ဥေစၧဒဒ႒ - ဘ၀ျပတသညဟ ယေသာအယ

၀ဘ၀ဒ႒ - ဟလညး ေခၚသည။ Belief that the physical and mental processes of a being will be altogether annihilated at death.

ASCETICISM Tapa တပ - ဣေႁႏၵေစာငစညးျခငး အစရေသာ အကငက ကငျခငး

ဣေႁႏၵေစာငစညးျခငးသည မဂၤလာတစပါးျဖစသည။

Religious practice, such as guarding the sense faculties.

ASPIRATION Patthanᾱ ပတနာ - ေတာငတျခငး၊ ဆပနျခငး၊ ပတနာျပျခငး။

အဂၤါငါးပါးႏင ျပညစေသာ အဘသကသြနးၿပး မငးသားႀကးျဖစေသာ မငးသားသည အမေရ႕မငးသားအရာက လညးေကာငး၊ မငးအျဖစကလညးေကာငး၊ ေတာငတႏငသကသ႔ အဂၤါ (၅)ပါးႏင ျပညစေသာ ရဟနးသညလညး အရဟတဖလက ေတာငတႏငသည။

Hope; wish.Being replete with the five factos, the eldest son of a King may aspire to become heir‐apparent and later to become king. In the same way, a bhikkhu replete with the five factors may aspire to arahatship.

ASSEMBLY Parisᾱ ပရသာ - အစအေ၀း ပရသတ။

ပရသတ ေလးမးရသည။ ၎တ႔မာ - ရဟနးပရသတ၊ ရဟနးမပရသတ၊ ေယာကားပရသတ၊ မနးမပရသတတ႔ ျဖစၾကသည။

A gathering of people.The four kinds of assembly are: assemblies of bhikkhus, of bhikkhunis, of male lay disciples and of female lay disciples.

ASSEVERATION TRUTH Saccakiriya သစၥကရယ - သစၥာဆျခငး၊ တငတညျခငး။

မေထရႀကးက “ဤသ႔ေသာ သစၥာစကားေၾကာင ငါ၏ မယေတာႀကးအား ကနးမာျခငးသည ျဖစေစသတညး” ဟ သစၥာစကားဆ၏။

Declaration on oath.The Elder said, “By this asseveration (declaration) of truth, may my mother get well.”

ASSOCIATES OF ENLIGHTENMENT

Bodhipakkhiya dhamma

ေဗာဓမကၡယဓမၼ - သစၥာေလးပါးက သတတေသာ အရယမဂၢ အသငးအပငး တရားမား။

သတပ႒ာန ၄-ပါး၊ သမၼပၸဓာန ၄-ပါး၊ ဣဒၶပါဒ ၄-ပါး, ဣေႁႏၵ ၅-ပါး၊ ဗလ (ဗလ) ၅-ပါး၊ ေဗာဇၩင ၇-ပါး၊ မဂၢင ၈-ပါးအားျဖင ၃၇-ပါး ရသည။

The thirty‐seven factors associated with the attainment of enlightenment

ATTACHMENT Rᾱga ရာဂ - တပမကမႈ။ ရာဂသးမးရသည - (၁) ကာမဘ၌ တပႏစသကတတေသာ ကာမရာဂ၊(၂) ႐ပဘ၌ တပႏစသကတတေသာ ႐ပရာဂ၊(၃) အ႐ပဘ၌ တပႏစသကတတေသာ အ႐ပရာဂ၊

Attachment is of three kinds:

(1) attachment to existence in the sensuous sphere;(2) attachment to existence in the Fine‐material sphere and(3) attachment to existence in the Non‐material sphere.

ATTENDANT Kappiya ကပၸယ ရဟနးေတာမားအား ၀နညးေတာအရ အပစပေအာင ျပလပေပးသကပၸယ - ရဟနးေတာမားအား ၀နညးေတာအရ အပစပေအာင ျပလပေပးသ။

One who sees to the propriety of things to be used by bhikkhus.

ATTENTION Manasikᾱra မႏသကာရ - ႏလးသြငးမႈ။ ႏလးသြငးေကာငးေသာသအား ကသလတရား ျဖစပြား၏။

Advertence, considerationIn one who has proper consideration merit arises.

of 42


AUSPICIOUSNESS Maṅgala မဂၤလ - မဂၤလာ၊ မေကာငးမႈမားက ပယဖက၍ ေကာငးမႈမားက တးပြားေစေသာတရား။

Blessing; the dhamma that dispels evil and promotes the growth of good.

AUSTERITY PRACTICE Dhutaṅga ဓတဂၤ - ကေလသာကပယရန ကငျခငး၊ ဓတင။

မမကယ၏ သကသာမႈက မၾကညဘ ဆငးရပငပနးခ၍ ကေလသာက ပယစြန႔ရနႏင တရားကငမႈတ႔၌ တးတကမႈရရရန တငးကပစြာ ကငျခငး ၁၃-မး

Practice leading to the eradication of defilements.

BANNER Dhaja ဓဇ - တခြန၊ ေအာငလ၊ အလ။

ငါ၏ ေအာငလတခြနက ၾကည႐ႈသညရေသာ ေၾကာက႐ြ႕ျခငးသညလညးေကာငး၊ ကယလက ခကတေရာရျခငးသည လညးေကာငး၊ ၾကကသးေမြးညငးထျခငးသည လညးေကာငး ကငးေပာကလမ႔မည။

Flag; streamer; pennant.If you look up at the crest of my banner, any fear, panic and creeping of the flesh that may have arisen will be overcome

BEARER OF THE SCRIPTURES

Tipitakadhara တပဋကဓရ - ပဋကသးပက ႏႈတငေဆာငထားသ။

ျမနမာျပည၌ ပဋကသးပက ႏႈတငေဆာငထားသည တပဋကဓရဘြ႕တဆပရရသ ရဟနးေတာမား ၆-ပါး ရသည။

A learned monk who has memorized the entire Tipitaka scriptures.

BEAUTIFYING BY APPLYING UNGUENTS

Gandha maṇḍana

ဂႏၶမ႑န - အေမႊး, န႔သာ ျခယလယျခငး။

ဥပသေစာငျခငးသည ကာမဂဏတြယတာမႈ ေလာဘက ပယသတျခငးျဖစသည။ အေမႊးန႔သာျခယျခငး စသညတ႔သည ကာမဂဏ အေၾကာငးခသည။ ထအေၾကာငးခ အားလးက ဥပသသလမယမ ႀကတင၍လညး မျပလပရပါ

Making oneself beautiful by applying unguents

BEGGING SOMEONES PARDON

Khamᾱpana ခမာပန - သညးခေစျခငး၊ ေတာငးပနျခငး၊ ကနေတာျခငး။

ကာယကျပစမႈ ၀စကျပစမႈ တစခခက ျပမပါက မမျပစမားမေသာသအား ေတာငးပနမႈ ကနေတာမႈက ျပရမညဟ ျမတဗဒၶက ဆးမခသည။

Asking forgiveness, paying homage.The Buddha taught that a person, who commits an offence against someone, either bodily or verbally, should beg his pardon or make obeisance to alleviate the offence.

BELIEF IN ANNIHILATIONISM

Vibhavadiṭṭhi ဘ၀ဒ႒ - ဘ၀ၿမ၏ဟေသာအယ၊ သတဒ႒ - ဟလညး ေခၚသည။

Belief that the physical and mental processes of a being will exist eternally.

BEWILDERMENT Moha ေမာဟ - အမနတရားက မသမႈ၊ ေတြေ၀မႈ။

လြတေျမာကမႈ တရားမနက အမနအတငး မျမငေအာင ဖးလႊမးျခငး သေဘာသည ေမာဟ၏ အမတအသား လကၡဏာ ျဖစသည။

Delusion; stupidity.Ignorance or incapability of distinguishing right from wrongBewilderment has the characteristic of concealing the true path to liberation.

BIRTH Jᾱti ဇာတ - ျဖစေပၚျခငး၊ ပဋသေႏၶေနျခငး၊ တစခေသာဘ၀၌ ႐ပနာမတ႔၏ ေရးဥးစြာ ျဖစျခငး။

အတတကသလက အကသလကတ႔ေၾကာင ပဋသေႏၶေနျခငး ျဖစ၏။

The coming into existence of physical and mental phenomena, the conception, the arising in new form, the appearance of the aggregates (khandha).Birth arises due to past action (kamma).

of 42


BODILY ENTITY Sakkaya သကာယ - ထငရားရေသာကယ၊ ထငရားရေသာ ခႏၶာငါးပါး၊

သကာယ - ဟသည ဥပါဒါနကၡႏၶာ ငါးပါးတညး

The palpable physical and mental aggregates in a sentient being.Sakkaya means the five aggregates of Clinging.

BODY (1) Atta အတ - အထညကယ၊ အတေဘာ။

ထသသည မမကယက ႐ကထ၍ ႐ကထ၍ ငေကြး၏။

Physical body.He was wailing with anguish and all the while beating his body.

BODY (2) Kᾱya ကာယ - ခႏၶာကယ။ ကမၼ႒ာနးအားထတေသာ ေယာကပဂၢလသည မမခႏၶာကယ၌ ကယဟ၍ အဖနတလလ ႐ႈမတ၏။

The aggregates of physical phenomena.The bhikkhu keeps his mind steadfastly on the body (kᾱya) with diligence.

BODY CONSCIOUSNESS Kᾱyaviññᾱṇa ကာယ၀ညာဏ - ကာယ၀ညာဏ၊ ထသစတ။

ကာယပသာဒကလညးေကာငး၊ ေဖာ႒ဗၺာ႐ကလညးေကာငး အစြျပ၍ ထသစတအစဥ ျဖစေပၚလာရသည။

Being conscious of bodily contact.Dependent on body sensitivity and tangible object, body‐consciousness arises.

BOND Gantha ဂႏ - တပေႏာငျခငး၊ တပေႏာငတတေသာတရား။

တပေႏာငတတေသာ တရားေလးပါးရသည -(၁) အဘဇၩာကာယဂႏ (၂) ဗာပါဒကာယဂႏ (၃) သလဗၺတပရာမာသ ကာယဂႏ (၄) ဣဒသစၥာဘနေ၀သ ကာယဂႏ -

Factor that ties up.There are four bonds:(1) abhijjhᾱᾱyaganhta; (2) byᾱpᾱdakᾱyaganhta;(3) sῑlabbata parᾱmᾱsa‐kᾱyaganhta;(4) idaṁsaccᾱbhinivesakᾱyaganhta

BONE RELICS Sarira dhᾱtu သရရဓာတ - ကယေတာမျဖစေသာ ဓာတေတာ။

ျမတစြာဘရား ပရနဗၺာနစရာတြင ကယေတာမ ကြငးကနရစေသာ အ႐းဓာတေတာမားက ေခၚသည။ ပမာဏအားျဖင မနညႇငးေစ႔တစျခမးအထ အ႐ြယအစားအျပားျပားရသည။

The remains of the Buddha after his passing away and cremation.Bone relics consist of small pieces of bones ranging in size from a mustard seed to half a kidney bean as well as the seven larger imperishable pieces

BUDDHA (1) Buddha ဗဒၶ - ျမတစြာဘရား၊ သစၥာေလးပါးက ကယတင သသ၊

ကယတငသသညအတငး သတ၀ါတ႔အားလညး သေအာင ေဟာၾကားႏငသ။

The Fully‐Enlightened; Knower of the Four Ariya Truths who can make others understand them as he himself has understood.

BUDDHA (2) Buddha ဗဒၶ - ဘစ ၆၂၃-ခႏစတြင ကပၸလ၀တၿမ႕ေတာ၌ ခမညးေတာ သေဒၶါဒနမငး၊ မယေတာ သရမဟာမာယာေဒ၀တ႔မ ဖြားျမငေတာမသည။ သကသာက၀ငမငးမးျဖစသည။

He was born in Kapi8lavatthu in 623 B.C. His parents were King Suddhodana and Queen Mahᾱ Mᾱyᾱ of Sakyan Clan

BUDDHA IMAGE Buddha paṭimᾱ

ဗဒၶပဋမာ - ဘရား႐ပတေတာ၊ ဘရားဆငးတေတာ၊ ဘရားပေတာ။

ျမတစြာဘရားက အစဥသတရေနေစရန ႐ပတေတာ ျပလပ၍ ဥဒၵကေစတအေနျဖင ကးကြယအပ၏၊ ပေဇာအပ၏၊ ရခးအပ၏။

Likeness of the Buddha; statue of the Buddha.Because he is the greatest benefactor and the most homage‐worthy, to enable one to have him always in one’s mind one should make an image of the Buddha and have it worshipped as the Uddissa Cetiya.

of 42


BUDDHA’S DAILY ROUTINE

Buddha kicca ဗဒၶကစၥ - ဘရားရငတ႔ ေန႔စဥျပလပေနက ကစၥ။

၁။ပေရဘတကစၥ၊ (နနကပငး လပငနးစဥ)၂။ပစၧာဘတကစၥ၊ (ေန႔လညပငး လပငနးစဥ)၃။ပရမယာမကစၥ၊ (ညဥဥးယ လပငနးစဥ)၄။မဇၩမယာမကစၥ၊ (သနးေခါငယလပငနးစဥ)၅။ပစၧမယာမကစၥ၊ (မးေသာကယ လပငနးစဥ)

Using his omniscient powers, the Buddha viewed the whole world throughout the course of the day and made strenuous efforts for the welfare of all beings.The Buddha’s daily routine is of five parts:

BUDDHA‐TO‐BE Bodhisatta ေဗာဓသတ - ေဗာဓသတ၊ ဘရားအေလာငး၊ ဘရား ျဖစမည ပဂၢလ။၃မးရ ။(၁) ပညာဓကေဗာဓသတ (၂) သဒၶါဓကေဗာဓသတ - (၃) ၀ရယာဓကေဗာဓသတ

Future Buddha; one destined to become a BuddhaThere are three types of Bodhisatta;.(1) pannadhikabodhisatta; (2) saddhᾱdhikabodhisatta; (3) vῑriyᾱdhikabodhisatta.

BURDEN Bhᾱra ဘာရ - ၀နထပ၀နပး။ စငစစအားျဖင ၀နထပ၀နပးဟသည ခႏၶာငါးပါးပငျဖစသည။

The five aggregate (khandha) are in reality what constitute a burden. The bearer of the burden is no one but the person or being himself in question, for the five aggregates which embody existence in effect makes him the barer of the burden

CELESTIAL BEING Deva ေဒ၀ - နတ။နတ (၃)မးရသည

(၁) သမၼတေဒ၀ - သမၼတနတ (မငး၊ မဖရား - စသည)(၂) ဥပပတေဒ၀ - ဥပပတနတ (နတ၊ ျဗဟၼာ)(၃) ၀သဒၶေဒ၀ - ၀သဒၶနတ (ျမတစြာဘရား)

Deity; god; lord.There are three kinds of deva:1.Sammutideva;2.Upapattideva;3.Visuddhideva.

CELESTIAL FLOWER Mañjῡsaka မၪၨသက - မၪၨသကနတပနး။ Sweet divine flower

CELESTIAL REALM Deva loka ေဒ၀ေလာက - နတျပည။ နတျပညေျခာကထပရသည။ ၎တ႔မာ- စာတမဟာရာဇ၊ တာ၀တႎသာ၊ ယာမာ၊ တသတာ၊ နမၼာနရတ၊ ပရနမၼတ၀သ၀တ

The six planes or abodes of celestial beings forming the celestial realm are as follows : ‐(1) Cᾱtumahᾱrᾱjika (2) Tᾱvatiṁsᾱ (3) Yᾱmᾱ (4) Tusitᾱ (5) Nimmᾱnarati (6) Paranimmitavasavatti

CHARACTERISTIC Lakkhaṇa လကၡဏ - အမတအသား၊ လကၡဏာ။

လကၡဏာေရး သးပါးမာ - ႐ပနာမတရားတ႔၏ မၿမျခငး (အနစၥလကၡဏာ)၊ ဆငးရျခငး (ဒကၡလကၡဏာ)ႏင အစးမရျခငး, အတမဟတျခငး (အနတလကၡဏာ)

Mark; sign.The three characteristics inherent in a sentient being are;(1) impermanence, anicca;(2) suffering or unsatisfactoriness, dukkha; and(3) the uncontrollable and non‐self nature, anatta.

CHARITY Dᾱna ဒါန - စြန႔ႀကေပးကမး လဒါနးျခငး။

က, က၏အကးက ယၾကညၿပး မလမ, လၿပး အခနသးမးလး၌ ထကသန ၀မးေျမာကမႈရေသာ အလသည အကးႀကးေသာ အလဒါန မည၏။

Giving away as a gift or donation is dᾱna. If one gives with a firm belief in kamma and its results, and if one does so with keenness and a feeling of joy at the time of giving and also before and after, that gift is indeed a great gift

CHARITY OF THE VIRTUOUS

Sappurisa dᾱna

သပၸရသဒါန - သေတာေကာငးမား၏ အလဒါန။

သပၸရသဒါန (၅)မး -(၁) သဒၶါဒါန (၂) သကစၥဒါ (၃) ကာလဒါန (၄) အနဂၢဟတဒါန (၅) အႏပဟစၥဒါန

There are five aspects of charity performed by the virtuous.(1) saddhadᾱna;(2) sakkaccadᾱna;(3) kᾱladᾱna;(4) anaggahitadᾱna;(5) anupahaccadᾱana.

of 42


CLINGING Upᾱdᾱna ဥပါဒါန - ဥပဒါန ျပငးစြာစြလမးမႈ။

ဥပါဒန (၄)မး -(၁) ကာမဂဏတ႔၌ ျပငးစြာ စြလမးမႈ၊(၂) အယ၀ါဒတ႔ ျပငးစြာ စြလမးမႈ၊(၃) အကငသလတ႔၌ ျပငးစြာ စြလမးမႈ၊(၄) အတ၀ါတ႔၌ ျပငးစြာ စြလမးမႈ။

Strong attachmentThe four kinds of Clinging are: ‐(1) Clinging to sense‐desire;(2) Clinging to wrong view;(3) Clinging to wrong way of the practice of Morality; and(4) Clinging to the view that there is atta, self, soul, or ego.

CLOSED FIST OF A TEACHER

Ᾱcariyamuṭṭhi

အာစရယမ႒ -ဆရာ ထမခနထားေသာ အတတပညာ

သ၀ကထား ခနထားေသာ ဆရာ၏ လကဆပလကကင အတတပညာ အယ၀ါဒ

Closed fist of a teacher is a term for some knowledge or skill which is deliberately kept back by a teacher who intends to reveal it only when he is near death.

COLLECTIONS Nikᾱya နကာယ - အေပါငး၊ နကာယ။

နကာယငါးရပရသည -(၁) ဒဃနကာယ(၂) မဇၩမနကာယ(၃) သယတနကာယ(၄) အဂၤတရနကာယ(၅) ခဒၵကနကာယ

The teachings of the Buddha were divided into five collections called Paṅcanikᾱya by the arahats during the First Buddhist Council.They are:

COMMENTARY Aṭṭhakathᾱ အ႒ကထာ - အ႒ကထာကမးစာ၊

ပါဠေတာ၏ အနကက ဖြငေသာကမး၊ ပါဠေတာ၏ အဖြငစကား။

A treatise which comments on the words and meanings of Pali Texts.

COMPANIONS IN THE PRACTICE OF DHAMMA

Sahadhammika

သဟဓမၼက - သတငးသးေဖာ။

သတငးသးေဖာ ငါးဥး ဆသညမာ - ဘကၡ၊ ဘကၡန၊ သကၡမာန၊ သာမေဏရ၊ သာမေဏရ - တ႔ ျဖစသည။

Companions in the practice of Dhamma.The five companions in the practice of dhamma are; (1) bhikkhus; (2) bhkkhunῑs; (3) probationary bhikkhunῑs; (4) male novices; and (5) female novices.

COMPASSION Karuṇᾱ က႐ဏာ - သနားၾကငနာျခငး၊ သနားၫာတာျခငး။

ဆငးရေသာ သတ၀ါမားက သနားၾကငနာရမည။ က႐ဏာထားရမည။

One must have compassion on miserable beings.

COMPOSITION Gantha ဂႏ - သကးျခငး၊ ထးဖြ႕ျခငး။

ေရးဖြ႕ထားေသာ စာေပ, ကမးဂန၊ ပဋကစာေပ။

Literature; the canons; Buddhist scriptures.

COMPREHENSION Sampajañña သမၸဇည - သမၸဇဥ၊ ေကာငးစြာအျပားအားျဖင သမႈ၊ ပညာ။မညသညအလပမးမဆ ျပလပတငး ျပလပတငး သတသမၸဇဥ ရရမည။

Full knowledge.Whatever one does should be done with mindfulness and comprehension.

CONCEIT Mᾱna မာန - မာန၊ ေထာငလႊားျခငး။

လတ႔သည ငါသာလင ျမတ၏ - ဟ ေထာငလႊားၾကသည။

Pride, arrogance.People tend to get conceited, thinking themselves to be superior to others.

CONCERNTRATION Samᾱdhi သမာဓ - တညၾကညမႈ၊

အာ႐တစခတညး၌ စတတညေနမႈ။အာ႐တစခတညး၌ တညေနမႈ၊ ဧကဂၢတာက သမာဓ - ဟ ေခၚသည။

Fixity of mind.The one‐pointedness of mind on a single object, ekaggata, is called concentration.

CONDITIONED Saṅkhata သခၤတ - ျပျပငခရေသာ တရား။

ခႏၶာငါးပါး ႐ပနာမတရားသညကား- က, စတ, ဥတ, အာဟာရ - တညးဟေသာ အေၾကာငးတရားတ႕ေၾကာင ျပျပငခရေသာ တရားတ႔ ျဖစကန၏

Formed; compounded.The five aggregates, the complex of mind and matter, are conditioned by four factors; (1) volitional action, kamma; (2) mind, citta; (3) temperature, utu; and (4) nutriment, ahᾱra.

CONDITIONED PHENOMENA

Saṅkhᾱra သခၤါရ - ျပျပငခရေသာ တရား။

ခပသမးေသာ သခၤါရတရားတ႕သည မတညၿမကန။

All conditioned phenomena are impermanent.See also VOLITIONAL ACTIVITY.

of 42


CONDITIONS FOR SUCCESS

Sampatticakka

သမၸတစက - သမၸတစက၊

အလရသမ ျပညစေစႏငေသာ အေျခခတရားမား။သမၸတစကေလးမး -(၁) ပတ႐ပေဒသ၀ါသ (၂) သပၸရသပနယ (၃) အတသမၼာပဏဓ - (၄) ပေဗၺ စ ကတပညတာ

Conditions for achieving one’s objective.(1) paṭirupadesavᾱsa;(2) sappurisupanissaya;(3) attasammᾱpaṇidhi;(4) pubbecakatapuññatᾱ.

CONSCIOUSNESS Viññaṇa ၀ညာဏ - သမႈသေဘာ၊ သစတ။

အာ႐ ၆-ပါးႏင အၾကည၀တ႐ပ ၆-ပါးတ႔ ေတြ႕ဆထေတြ႕ေသာအခါ သမႈသေဘာ သစတ ျဖစေပၚလာ၏။

Consciousness arises when the six sense objects come into contact with the respective sense‐bases.

CONSECRATION Buddhᾱbhiseka

ဗဒၶါဘေသက - ဗဒၶါဘေသကမဂၤလာျပျခငး၊

ဘရားဆငးတေတာက အေနကဇာတငျခငး။

Buddhabhiseka maṅgala, consecration of an image of the Buddha.Soon after his attainment of Enlightenment, the Buddha breathed forth two verses of exultation

CONSTITUENTS OF JHᾹNA

Jhᾱnaṅga စာနဂၤ - စာနအဂၤါမား။

စာနအဂၤါ(၅)ပါးမာ - ႀကစညမႈ ၀တက၊ သးသပမႈ ၀စာရ၊ ႏစသကမႈ ပတ၊ ခမးသာမႈ သခ၊ တညၿငမမႈ ဧကဂၢတာ တ႔ျဖစသည။

Factors which give rise to mental absorption.There are five constituents of mental absorption;(1) initial application of the mind, vitakka;2) sustained application of the mind, vicᾱra;(3) pῑti;(4) bliss, suka;(5)ekaggatᾱ.

CONTACT Phassa ဖ - အေတြ႕အထ၊ ထေတြ႕ျခငး။

အတြငးအာယတန (၆)ပါးေၾကာင ဖ (၆)မး ျဖစေပၚသည။၁။ မကစအေတြ႕၊၂။ နားအေတြ႕၊၃။ ႏာေခါငးအေတြ႕၊၄။ လာအေတြ႕၊၅။ ကယအေတြ႕၊၆။ စတအေတြ႔

Touch.Because of six sense‐bases, six kinds of contact arise. They are: Eye‐contact, Ear‐contact, Nose‐contact, Tongue‐contact, Body‐contact and Mind‐contact.

CONTEMPLATION (1) Anupassanᾱ အႏပနာ ႐ပနာမတရားတ႕က အနစၥ-မၿမ၊ ဒကၡ-ဆငးရ၊ အနတ-အတမဟတဟ ဉာဏျဖင အဖနဖန ႐ႈမတသးသပျခငး။

Repeated contemplation of mind and body, as being impermanent, unsatisfactory and without self, {with Insight} is anupassanᾱ.

CONTEMPLATION (2) Repeated contemplation on a fixed object.See MEDITATION

CONVETOUSNESS Abhijjhᾱ အဘဇၩာ - မတရားသျဖင ႀကစညမ

သတစပါး စညးစမခမးသာက မတရားသျဖင လခငမႈ။သတစပါး စညးစမခမးသာက မတရားသျဖင လခငျခငးသည အဘဇၩာမည၏။

Greed; wrongful thoughts; inordinate desire to have other people’s property.Wishing to have other people’s property unlawfully is abhijjhᾱ.

CONVICTION Saddhᾱ သဒၶါ - သဒၶါတရား၊ ယၾကညမႈ၊ ၾကညၫမႈ။

ဘရားအေလာငးတ႔၏ သဒၶါတရား (အာဂမသဒၶါ)၊ အရယာပဂၢလ တ႔၌ ျဖစေသာ သဒၶါတရား (အဓဂမသဒၶါ)၊ ရတနာျမတသးပါး၌ မတမလႈပသက၀ငယၾကညမႈ (ၾသကပၸနသဒၶါ)၊ ဘရား တရား သဃာ ရတနာသးပါးက ၾကညညမႈ (ပသာဒသဒၶါ) အားျဖင ၄-မးရသည။

Confidence based on conviction.Four kinds of conviction are differentiated:(1) ᾱgamasaddhᾱ;(2) adhigamasaddhᾱ;(3) okappanasaddhᾱ; and(4) pasᾱdasaddhᾱ.

of 42


CORPOREALITY Rῡpa ႐ပ - ႐ပ ေဖာကျပနေျပာငး လြတတေသာ သေဘာတရား။

႐ပသည - ဘတ႐ပ၊ ဥပါဒါ႐ပဟ၍ ၂-မးရ၏။

Materiality; physical phenomenon; matter.Corporeality is subject to change. There are two kinds of corporeality:(1) the four Primary Elements, bhῡtarῡpa; and(2) dependent corporeality, upᾱdᾱ rῡpa.

CRAVING Taṇhᾱ တဏာ - တြယတာစြလမးမႈ၊ တပမကမႈ။

တဏာ ၃-မး ရသည -(၁) ကာမတဏာ (၂) ဘ၀တဏာ (၃) ၀ဘ၀တဏာ

Hankering after.There are three kinds of craving: ‐(1), kᾱma taṇhᾱ;(2), bhava taṇhᾱ; and(3) vibhava taṇhᾱ.

CREATOR CONCEPT Issaranimmᾱna

ဣရနမၼာန - ေလာကက အစးရသမဟာျဗဟၼာက ဖနဆငးထားသညဟ ယၾကညျခငး၊ အယ၀ါဒ။

The concept of a creator in the person of the Maha Brahma or God.The view that all the world is a creation of the Mahᾱ brahma is known as Issaranimmᾱna vᾱda.

DANGER Vera ေ၀ရ - ရန၊ ရနသ။ ယငးရနသမးငါးပါးမာ -(၁) ေရ (၂) မး (၃) မငးဆး (၄) ခးသ (၅) အေမြခ သားဆး သမးဆး - တ႔ျဖစသည။

Enemy.Every Buddhist, while paying homage to the Buddha, prays to be free from the following five kinds of danger :(1) floods, (2) conflagrations, (3) tyrants (4) thieves and robbers, and (5) bad sons and daughters who are unworthy heirs.

DARKNESS Andhakᾱra အႏၶကာရ - အမကေမာင၊ အေမာငထ။

(၁) လဆတပကၡ ၁၄-ရကညျဖစျခငး၊(၂) သနးေခါငယ အခနျဖစျခငး၊(၃) တခနကထထပေသာ ေတာအပထ၌ျဖစျခငး၊(၄) မးေမာငကခနျဖစျခငး။

Complete darkness(1) the night of the 14th waning day of the month;(2) midnight,(3) in the heart of a deep forest;(4) enveloped in heavy rain clouds. Darkness having the above conditions is darkness known as andhakᾱra.

DEATH Maraṇa မရဏ - ေသျခငး၊ ပကစးျခငး။

မရဏ (၄)မး -(၁) အာယကၡယမရဏ - အသကတမးကန၍ ေသဆးျခငး၊(၂) ကမၼကၡယ မရဏ - ကကန၍ ေသဆးျခငး၊(၃) ဥဘယကၡယ မရဏ - အသကတမးႏင ကစြမးႏစပါးလးကန၍ ေသဆးျခငး၊(၄) ဥပေစၧဒက ၾကားျဖတကေၾကာင ေသဆးျခငး။

Demise; dissolution; expiration.There are four kinds of death:(1) ᾱyukkhaya maraṇa;(2) kammakkhaya maraṇa;(3) ubhayakkhaya maraṇa; and (4) upacchedaka maraṇa.

DEATH CONSCIOUSNESS Culticitta စတစတ - စတစတ၊ လကရဘ၀ ေနာကဆးစတ။

စတစတဆသညမာ လကရဘ၀အဆး၌ တစႀကမျဖစေပၚေသာ စတက ေခၚသည။

Last consciousness of the present existence.The last consciousness which arises once at the end of the present existence is called death consciousness.

DEATHLESSNESS Amatta အမတ - အၿမက၊ ေသျခငးကငးရာ နဗၺာန။

ေသျခငးကငးရာနဗၺာနသည တဖန ပဋသေႏၶေနရျခငး၊ အျခငး၊ နာျခငးတ႔မလညး လြတေျမာကရာျဖစသည။

Deathless Nibbᾱna.Deathless Nibbᾱna means the ultimate release from future rebirth, ageing, disease and death.

DECISION Adhimokkha အဓေမာကၡ - ဆးျဖတျခငး၊ ဆးျဖတတတေသာတရား။

အာ႐၌ ဆးျဖတတတေသာသေဘာက အဓေမာကၡ - ဟေခၚသည။

Conclusion.Coming to a firm decision about a certain object is adhimokkha.

of 42


DEFFICULT PRACTICE Dukkaracariyᾱ

ဒကရစရယာ - ျပကငႏငခေသာ အကငက ျပကငျခငး။

ခကခေသာ အကငတရားက ဘရားအေလာငးသည (၆)ႏစ တတ ႀကးစား ကငႀကခသည။

Undertaking the difficult practice.The Buddha‐to‐be persisted for six years in the difficult practice which no ordinary person can undertake.

DEFICIENCY Vipatti ၀ပတ - မျပညစျခငး၊ ခ႕တျခငး၊ ပကစးျခငး။

၀ပတ (၄)ပါး -(၁) မငးဆး မငးယတ အပစးေသာ ကာလ၌ျဖစျခငး၊(၂) အပါယေလးပါး၌ ျဖစရျခငး၊(၃) ႐ပဆငးအဂၤါ ခ႕တျခငး၊(၄) အသအလမၼာ ဉာဏပညာႏင သတ ၀ရယ မရျခငး။

(1) living during the time of bad rulers;(2) being reborn in four miserable existences;(3) having physical deformities and disfigurements; and(4) being deficient in intelligence, knowledge, mindfulness and diligence.

DEFILEMENT Kilesa ကေလသာ - ကေလသာ၊ စတညစညးေၾကာငးျဖစေသာ တရား

ကေလသာ (၁၀)မးရသည Mind – defiling factor; impurity

DELIGHTFUL SATISFACTION

Piti ပတ - ႏစသကမႈ။ ပတငါးမးရသည - (၁) ခဒၵကာပတ (၂) ခဏကာပတ (၃) ၾသကႏကပတ (၄) ဥေဗၺဂါပတ (၅) ဖရဏာပတ

Pleasurable interest; zest.Five kinds of delightful satisfaction are identified: ‐khuddakᾱ pῑti; .khaṇikᾱ pῑti;.okkantika pῑti;.ubbegᾱ pῑti;pharaṇᾱ pῑti.

DEMARCATED AREA Simᾱ သမာ - သမ၊ ပငးျခားထားေသာနယေျမ၊ သဃာေတာတ႕ကေဆာငရာ ဌာန။

ရဟနးေတာမား ဥပသျပျခငး၊ ရဟနးချခငး စသညျပလပရန ကမၼ၀ါစာျဖင ပငးျခားသတမတ ဖြ႕ထားအပေသာ ေျမ၊ အေဆာကအအက “သမ” ဟ ေခၚသည။

Boundary, also ORDINATION HALL

DEPENDENT CORPOREALITY

Upᾱdᾱrῡpa ဥပါဒါ႐ပ - ဥပါဒါ႐ပ၊ မဟာဘတႀကးေလးပါးက အမျပ၍ ျဖစေသာ႐ပ။ဥပါဒါ႐ပသည ၂၄-ပါးသည ဓာတႀကးေလးပါးက အမျပ၍ ျဖစေပၚလာၾကရ၏။

Corporeality dependent on the four primary elements.There are twenty‐four kinds of dependent corporeality. They arise dependent on the four primary elements.

DEPENDENT ORIGINATION

Paṭiccasamuppᾱda

ပဋစၥသမပၸါဒ - ပဋစၥသမပၸါဒ၊

ေၾကာငးကးဆကစပျပေသာ တရား။ Law of Dependant Origination; Law of Dependent Arising; Conditioned Genesis

DESIGNATION Paññatti ပညတ - ပညတ၊ အမညနာမ၊ ေခၚေ၀ၚသမတျခငး။

ရငနာဂေသန - ဟေသာ ေ၀ါဟာရသည အမညနာမ ပညတမသာ ျဖစ၏။ ေခၚေ၀ၚျခငးမသာ ျဖစ၏။

Conventional designation; name; concept.The term Nᾱgasean is only a name, designation.

DESIRE Chanda ဆႏၵ - လလားမႈ၊ အလရမႈ၊ ေတာငတမႈ။

အလဆႏၵ ျပငးထနေသာ ပဂၢလအား မၿပးေျမာကႏငေသာ ကစၥမး မရေခ။

Will to have; wish.There is nothing that cannot be accomplished by a person with a strong will or desire.

DESIRELESSNESS Appaṇihita အပၸဏဟတ - ေတာငတျခငး မရေသာတရား။

အပၸဏဟတ တရား ဟသညမာ ၀ပနာ၊ မဂ၊ ဖလ၊ နဗၺာန တရားတ႕ျဖစသည။

Absence of longing; freedom from hankering after something.Appaṇihita which is free of hankering after is Insight, Magga, Phala and Nibbᾱna.

DESPAIR Upayasa ဥပါယာသ ျပငးစြာပေလာငျခငး။ Extreme grief; excessive mental suffering

DESTINATION Gati ဂတ - လားရာဂတ၊ ေရာကရာဘဘ၀။

မေကာငးမႈျပသသည မေကာငးေသာ ဂတသ႔ ေရာကၾကရသကသ႕ ေကာငးမႈျပသသည ေကာငးေသာဂတ သ႔ လားေရာကရ၏။

An evil‐doer is reborn in a bad destination. A doer of good deeds is reborn in a good destination.

of 42


DILIGENCE IN BUSINESS UNDERTAKINGS

Uṭṭhᾱnasampadᾱ

ဥ႒ာနသမၸဒါ - သမၸဒါ (၁) ၾကည။ See CONDITIONS FOR WELLBEING.

DISCIPLE Antevᾱsika အေႏ၀ါသကာ - အနးေနတပည၊ အနးေနရဟနးသာမေဏ။

တပညေလးမး -(၁) ပဗၺဇၨေႏ ၀ါသက (၂) ဥပသမၸဒေႏ ၀ါသက (၃) ဓမၼေႏ ၀ါသက (၄) နယေႏ ၀ါသက

A close pupil; a samanera or a bhikkhu living closely to the teacher

DISCIPLES’ CONVENTION

Sᾱvakasannipᾱta

သာ၀ကသႏၷပါတ - တပညသားသဃာမား ထးျခားစြာ စညစစညးမေသာ အစညးအေ၀း။

During the lifetime of the Buddha, a disciples’ convention took places at the Jetavana monastery in R¬ᾱjagaha for conferring the title of Chief Disciple on the Ven. Sᾱriputta and the Ven. Mahᾱmoggallᾱna.

DISCOURSE IN APPRECIATION OF A FOOD OFFERING

Bhattᾱnumodana

ဘတာႏေမာဒန ဆြမးအႏေမာဒနာ၊ ဆြမးအလအတြက ၀မးေျမာကေစျခငး။

An appreciatory discourse on food offering is a discourse by the recipient of food offerings in appreciation of the good deed of the donor to gladden him.

DIVINE MESSENGER Devadῡta ေဒ၀ဒတ -ေကာငးမႈျပရန သတေပးေနေသာ နတတမန။

နတတမနႏင တသမား၊ ေသမငးတမန၊ ေသမငးတမနႏင တသမား။

Divine messenger reminding one to do good deeds; people who are like a Divine messenger; Messenger of Death; people who are like a messenger of Death.

DOCTRINAL INSTRUCTOR

Dhammᾱcariya

ဓမၼာစရယ ၁။ ပါဠ, အ႒ကထာ, ဋကာ ပဋကစာေပတ႕က ပ႕ခသငျပေသာ ဆရာ၊ ၂။ ဓမၼာစရယစာခတနး စာေမးပြ ေအာငျမငၿပးသ။

Dhamma instructor; instructor in the Doctrine

DONATION – WATER Dakkhiṇodaka

ဒကၡေဏာဒက - အလေရ၊ အလေရစက။ Consecration water

DUTY Dhura ဓရ - ရဟနးေတာမား ေဆာင႐ြကရမည တာ၀န၀တရား။

ဂႏဓရ၊ ၀ပနာဓရဟ၍ ဓရ ႏစပါးရသည။

There are two kinds of duties for bhikkhus: the duty to learn and teach the Pitaka scriptures, Gantha dhura, and the duty to engage in meditation, Vipassanᾱ dhura.

EFFORT Vῑriya ၀ရယ - လ႔လစကမႈ။ ၀ရယ ႀကးစားအားထတမသာ ဆငးရဒကၡမ လြနေျမာကမည။

Energy; endeavour.Only through effort can one overcome the ills of life.

EIGHT INOPPORTUNE TIMES

Aṭṭhakkhaṇa အ႒ကၡဏ - မဂဖလရရန အခြငအခါ မဟတေသာ အခါကာလ၊ အခြငေကာငး - ခဏေကာငး မဟတေသာ ကာလေဒသ (၈)ပါး။ရပျပစ (၈)ပါးရသည

Time with no opportunity for the attainment of Path and Fruition (i.e. Magga and Phala); eight occasions where the above conditions prevail

EIGHT MORAL PRECEPTS

Uposathasῑla ဥေပါသထသလ အဂၤါရစပါးရေသာ ဥပသသလ၊ ရစပါးသလ။

Precepts observed on fasting days

EIGHT PRECEPTS INCORPORATING RIGHT LIVELIHOOD

Ᾱjῑvaṭṭhamakasῑla

အာဇ၀႒မကသလ စငၾကယေသာ အသကေမြးမႈလင ရစခေျမာကေသာ သလ။

Precepts in which right livelihood is included as the eighth

ELEMENT Dhᾱtu ဓာတ - ဓာတ၊ မမသေဘာအတငး ျဖစေသာတရား။

ပထ၀စေသာ ဓာတႀကး ၄-ပါး၊ စကၡစေသာ ဓာတ ၁၈-ပါး စသညျဖင ဓာတအမးမးရသည။

A force of Nature which carries its own characteristic mark

of 42


ELEMENT OF COHESION Ᾱpodhᾱtu အာေပါဓာတ - အာေပါဓာတ၊ ေရဓာတ၊ ဖြ႕စညးမႈ ယစးမႈသေဘာ။

ေရသည ဖြ႕စညးမႈ ယစးမႈ သေဘာရေသာေၾကာင အာေပါဓာတ လြနကေသာ အရာျဖစသည။

Water element; element of fluidity.Water has the properties of cohesion and fluidity; and it is that which is predominated either by the element of cohesion or by fluidity.

ELEMENT OF EXTENSION OR SOLIDITY

Pathavῑdhᾱtu ပထ၀ဓာတ - ပထ၀ဓာတ၊ ေျမဓာတ၊ ခကမာေသာသေဘာ။

ေျမသည ခကမာေသာ သေဘာရေသာေၾကာင ပထ၀ဓာတ လြနကေသာအရာျဖစသည။

Earth element.Earth has the property of hardness; it is that which is predominated by the element of extension or by solidity.

ELEMENT OF HEAT Tejodhᾱtu ေတေဇာဓာတ - ေတေဇာဓာတ၊ မးဓာတ၊ ပမႈ ေအးမႈသေဘာ။

မးသည ပမႈသေဘာရေသာေၾကာင ဥဏေတေဇာဓာတ လြနကေသာအရာျဖစသည။ေရခသည ေအးမႈသေဘာရေသာေၾကာင သတ ေတေဇာဓာတ လြနကေသာအရာျဖစသည။

Fire element; that which has the dual nature of heat and cold.

ELEMENT OF MIND Manodhᾱtu မေနာဓာတ - မေနာဓာတ၊ အာ႐ငါးပါးက သကာမသေဘာ။

အာ႐ငါးပါးက သကာမျဖစေသာေၾကာင ပၪၥဒြါရာ၀ဇၨနးႏင သမၸဋစၧငး စတ ၂-ပါးတ႕က မေနာဓာတ ဟေခၚသည။

Cognizing the five senses

ELEMENT OF MIND‐CONSCIOUSNESS

Manoviññᾱṇa‐dhᾱtu

မေနာ၀ညာဏဓာတ - မေနာ၀ညာဏဓာတ၊ အာ႐ေျခာကပါးက အထးသမႈသေဘာ။

ေဒြပၪၥ၀ညာဏ-၁၀၊ မေနာဓာတ ၃-ပါး၊ ကြငးေသာစတ ၇၆-ပါး တ႕သည အာ႐ေျခာကပါးတ႔က အထးသတတမႈသေဘာ။

Being conscious of the six sense – objects

ELEMENT OF MOTION Vᾱyodhᾱtu ၀ါေယာဓာတ - ၀ါေယာဓာတ ေလဓာတ၊

ေလသည ေထာကကနမႈ တြနးကနမႈ ေတာငတငးမႈ လႈပရားမႈသေဘာရေသာေၾကာင ၀ါေယာဓာတလြနကေသာ အရာျဖစသည။

Air element has the property of motion and support

ELEMENT OF SPACE ᾹKᾱsadhᾱtu အာကာသဓာတ - အာကာသဓာတ၊ ဟာလာဟငးလငးသေဘာ။

ဥပရပ႑ာသပါဠေတာ ဓာတ၀ဘဂၤသတ၌ ပထ၀၊ အာေပါ၊ ေတေဇာ၊ ၀ါေယာ၊ ၀ညာဏ၊ အာကာသ - တ႔က ဓာတေျခာကပါးအျဖစ ျမတစြာဘရား ေဟာၾကားေတာမသည။

Space; that which cannot be subjected to any marking; openness; open space, emptiness

EMANCIPATION Vimutti ၀မတ - လြတေျမာကျခငး။ ၀မတငါးမးတ႔ကား -၁။ တဒဂၤ၀မတ ၂။ ၀ကၡမၻန၀မတ ၃။ သမေစၧဒ၀မတ ၄။ပဋပဒၶ၀မတ၊၅။ နရဏ၀မတ -

Liberation; freedom

EMANCIPATION THROUGH DESIRELESSNESS

Appaṇihitavimokkha

အပၸဏဟတ၀ေမာကၡ တဏာျဖင တြယတာျခငးမရ၍ ဒကၡာႏပနာျဖငရအပေသာ မဂ၊ ဖလ၊ နဗၺာနတရား။

The attainment of this emancipation through meditation on suffering, dukkha, is called Appaṇihitavimokkha.

EMANCIPATION THROUGH SIGNLESSNESS

Animittavimokkha

အနမတ၀ေမာကၡ - အနစၥအားျဖင ႐ႈ၍ျဖစေသာ လြတေျမာကမႈ မဂဖလနဗၺာန။

Emancipation gained through meditation on the characteristic of impermanence.

EMANCIPATION THROUGH VOIDNESS

Suññatavimokkha

သညတ၀ေမာကၡ - အတမ ကငးဆတျခငးေၾကာငရေသာမဂ။

Attainment of Magga Insight through eradication of the illusion of self

of 42


EMPTINESS Suññata သညတ - ဆတသဥးသညသေဘာ၊ အတစသညမ ကငးဆတသညသေဘာ။

႐ပနာမတစခခက အနတဟ ၀ပနာ႐ႈ၍ အတဟေသာ စြလမးျခငးမ ကငးဆတသြားသညသေဘာက သညတ ဟေခၚသည။

Void; devoid of atta; anatta; non‐self; eradication

EMPTY MAN Moghapurisa ေမာဃပရသ - မဂဖလမ အခညးႏးျဖစသ။

မဂဖလမရေသးေသာ ပဂၢလႏင မဂဖလမရႏငေသာ ပဂၢလတ႔က ေမာဃပရသ - မဂဖလမ အခညးႏးျဖစသဟ၍ ေခၚၾကသည။

One who cannot attain Magga and Phala.One who has not attained or is unable to attain Path and Fruition, Magga and Phala, is called moghapurisa

ENDOWMENTS Sampadᾱ သမၸဒါ - ျပညစျခငး၊ မကေမာကဘ၀၌ ခမးသာသခရေၾကာငးတရား။

မကေမာကဘ၀၌ ခမးသာသခရေၾကာငးတရား ၄-ပါးတ႔မာ -(၁) ဥ႒ာနသမၸဒါ (၂) သမဇ၀တသမၸဒါ (၃) အာရကၡသမၸဒါ (၄) ကလာဏမတသမၸဒါ

Accomplishments.Conditions for happiness and well‐being, sukha, in the present life.

ENLIGHTENMENT Bodhi ေဗာဓ - ေဗာဓသည သမၼာသေမၺာဓ၊ ပေစၥကေဗာဓ၊ သာ၀ကေဗာဓ ဟ၍ သးမးရ၏။

There are three kinds of bodhi:(1) Perfect Self – Enlightenment, Sammasambodhi;(2) Enlightenment of a lesser Buddha, paccekabodhi;(3) Enlightenment of a disciple, savakabodhi.

ENLIGHTENMENT FACTOR OF CONCENTRATION

Samᾱdhisambojjhaṅga

သမာဓသေမၺာဇၩဂၤ သမာဓသေမၺာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငး၏ အေၾကာငးျဖစေသာ တညၿငမမႈသမာဓ။

Concentration as a factor for the attainment of Path Knowledge, Magga Ñᾱṇa

ENLIGHTENMENT FACTOR OF DELIGHTFUL SATISFACTION

Pῑtisambojjhaṅga

ပတသေမၺာဇၩဂၤ - ပတသေမၺာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငး၏အေၾကာငးျဖစေသာ ႏစသကမႈ ပတ။

Joy; rapture

ENLIGHTENMENT FACTOR OF EFFORT

Vῑriyasambojjhaṅga

၀ရယသေမၺာဇၩဂၤ - ၀ရယသေမၺာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငး၏ အေၾကာငးျဖစေသာအားထတမႈ ၀ရယ။

Effort as a factor for the attainment of Path Knowledge, Magga Ñᾱṇa

ENLIGHTENMENT FACTOR OF EQUANIMITY

Upekkhᾱsambojjhaṅga

ဥေပကၡာသေမၺာဇၩဂၤ - ဥေပကၡာသေမၺာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငး၏အေၾကာငးျဖစေသာ လစလ႐ႈမႈ ဥေပကၡာ။

Neutral, impartial, balanced, detached

ENLIGHTENMENT FACTOR OF INVESTIGATIVE KNOWLEDGE

Dhammavicaya Sambojjhanga

ဓမၼ၀စယသေမၺာဇၩဂၤ - ဓမၼ၀စယသေမၺာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငး၏အေၾကာငးျဖစေသာ ႐ပနာမတရားတ႔က စစစမႈပညာ။

Investigative knowledge as a factor for the attainment of Path Knowledge, Magga Nana

ENLIGHTENMENT FACTOR OF MINDFULNESS

Sati Sambojjhanga

သတသေမၺာဇၩဂၤ - သတသေမၺာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငးအေၾကာငးျဖစေသာ ေအာကေမ႔မႈသတ။

Mindfulness as a factor for the attainment of Path knowledge, Magga Nana.

ENLIGHTENMENT FACTOR OF TRANQUILITY

Passadhi Sambojjhanga

ပဒၶသေမၺာဇၩဂၤ - ပဒၶသေမၺာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငး၏အေၾကာငးျဖစေသာ ၿငမးေအးမႈ ပဒၶ။

Calmness; serenityTranquility as a factor for the attainment of Path knowledge, Magga Ñᾱṇa

ENLIGHTENMENT FACTORS

Bojjhanga ေဗာဇၩဂၤ - ေဗာဇၩင၊ မဂဉာဏရျခငး၏အေၾကာငး၊ သေမၺာဇၩဂၤ - ဟ၍လညးေခၚ၏။သတသေမၺာဇၩင စေသာအားျဖင (၇)ပါး အျပားရ၏။

Constituents of Enlightenment; factors or conditions for the attainment of Path Knowledge, Maggañᾱṇa

of 42


ENSHRINEMENT Thᾱpanᾱ ဌာပနာ - ဌာပနာသြငးျခငး၊ တညျခငး၊

ေဂါပကအဖြ႕၀င လႀကးမငးမားသည ေစတေတာအတြငးသ႔ ျမတစြာဘရား၏ ဓာတေတာမားက ဌာပနာသြငးလႉ ပေဇာၾကသည။

Placing or keeping in a shrine

ENVY Issᾱ ဣာ - မနာလမႈ၊ ျငစမႈ။

သတပါး တးတကႀကးပြားျပညစေနသညက မနာလ၊ မၾကားလ၊ မၾကညလျခငးသေဘာက ဣာ - ဟေခၚသည။

Envy is a feeling of discontent aroused by someone else’s possession of things and success.

EQUANIMITY Upekkhᾱ ဥေပကၡာ - ၀မးမသာ ၀မးမနညးျဖစျခငး၊ လစလ႐ႈျခငး။

ခမးသာေသာ သတ၀ါ၊ ဆငးရေသာ သတ၀ါမားအေပၚ၌ အညအမ႐ႈႏငျခငးသည ဥေပကၡာျဗဟၼစရတရား ျဖစသည။

Neutral state of mind The mental equipoise to regard the happy beings and the miserable beings alike with the same detachment is one of the (four) sublime abiding called Equanimity.

ETERNALISM Sassatadiṭṭhi သတဒ႒ - ဘ၀ၿမ၏ ဟေသာအယ၊ ဘ၀ဒ႒ဟလညးေခၚ၏။

သတဒ႒သည သကာယဒ႒ (အတဒ႒)က အေျခခ၍ ျဖစေပၚလာေသာ အယ၀ါဒျဖစသည။

Belief that physical and mental processes of being will exist eternally.

EVERLASTING CHARITY Thᾱvarapuñña

ထာ၀ရပည - ထာ၀ရကသလ။

အၿမတမး ကသလျဖစေနေသာ ဒါနေျခာကမးက ထာ၀ရပည - ဟေခၚသည။

Charity whose merit lasts forever

EVIL Mᾱra မာရ - မာရ၊ မာရ ၅-ပါး။ (၁) ခႏၶမာရ (ခႏၶာ ၅-ပါး)(၂) အဘသခၤါရမာရ (ဘ၀က စမဖနတးေပးေသာ ကသလ၊ အကသလက)၊(၃) မစၥမာရ (ေသျခငးတရား)၊(၄) ေဒ၀ပတမာရ (မာရနတသား)၊(၅) ကေလသမာရ (ကေလသာတရားမား)။

The five Mᾱras

EXALTED ONE Bhagava ဘဂ၀ါ - ျမတစြာဘရား၊ ဘရားဂဏေတာ ၉-ပါးတ႔တြင ဘဂ၀ါဂဏေတာသည တစပါးအပါအ၀င ျဖစသည။

The Buddha; an attribute of the BuddhaThe epithet ‘the Exalted One’ is one of the nine supreme attributes of the Buddha.

EXPOUNDER OF THE DHAMMA

Dhammakathika

ဓမၼကထက - တရားဓမၼေဟာေျပာသ။ an expounder of the Dhamma.

EXPOUNDING THE DHAMMA

Dhamma desanᾱ

ဓမၼေဒသနာ - တရားေဟာျခငး။

သတပါးတ႔အား တရားေဟာျခငးသည အလြနႀကးကယသည ေကာငးမႈတစရပျဖစ၏။

Expounding Buddha’s teachings.As Buddha’s teachings can bring about the welfare of beings to the greatest extent, it is a great virtue to expound the doctrine to others

EYE Cakkhu စကၡ - မကစ၊ အျမင။ စကၡငါးပါးကား -(၁) ဗဒၶစက (၂) သမႏ စကၡ (၃) ဓမၼစကၡ (၄) ဒဗၺစကၡ (၅) ပာဒစကၡ

Vision.There are five kinds of Eye in Buddhist literature

EYE‐CONSCIOUSNESS Cakkhuviññᾱṇa

စကၡ၀ဉာဏ - ျမငသစတ။ ႐ပါ႐ႏင စကၡပသာဒ ေပါငးဆမေသာအခါ ျမငသစတ ျဖစေပၚလာ၏။

Eye‐consciouisness arises when a visual object comes into contact with eye‐sensitivity.

EYE‐FACULTY Cakkhundriya စကၡႃႏၵယ - စကၡေႁႏၵ၊ ျမငမႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

ျမငမႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင မကစအၾကညဓာတက စကၡေႁႏၵ ဟ ေခၚသည။

Eye‐sensitivity Element has control over the function of seeing and is therefore called Eye‐faculty.

EYE‐TOOTH RELIC Dᾱṭhᾱdᾱtu ဒါဌာဓာတ - စြယေတာဓာတ၊ စြယေတာ။ EYE‐TOOTH RELIC

of 42


FACTORS OF NON‐DECLINE

Aparihᾱniyadhamma

အပရဟာနယဓမၼ - အပရဟာနယတရား၊

ဆတယတပကစးျခငးမရေသာတရား၊ တးတကႀကးပြားမႈက ျဖစေစတတေသာတရား၊အပရဟာနယတရားခႏစပါး ရသည။

Factors that promote prosperity

FACULTY Indriya ဣႃႏၵယ -- ဣေႁႏၵ၊ အစးတရရမႈ။

႐ပတရား နာမတရားတ႔တြင အစးတရရေသာ ႐ပနာမတ႔က ဣေႁႏၵဟ ေခၚသည။

Mental and physical phenomena that control their respective sense‐bases

FACULTY OF CONCENTRATION

Samadhindriya

သမာဓႃႏၵယ - သမာဓေႁႏၵ၊ တညၾကညမႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

သမာဓတရားက တညၾကညမႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင သမာဓေႁႏၵ ဟေခၚသည။

That mental phenomenon which has control over concentration is called Faculty of Concentration.

FACULTY OF CONVICTION

Saddhindriya သဒၶႃႏၵယ - သဒၶေႁႏၵ၊ ယၾကညမႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

သဒၶါတရားက ယၾကညမႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင သဒၶေႁႏၵဟေခၚသည။

That mental phenomenon which has control over conviction is called Faculty of Conviction

FACULTY OF EFFORT Viriyindriya ၀ရယႃႏၵယ - ၀ရယေႁႏၵ၊ အားထတမႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

၀ရယတရားက အားထတမႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင ၀ရယေႁႏၵ ဟေခၚသည။

That mental phenomenon which has control over effort is called the Faculty of Effort.

FACULTY OF FEMININITY

Itthindriya ဣတႃႏၵယ - ဣတေႁႏၵ၊ မနးမ (အမ)ျဖစေၾကာငး၌ အစးတရရေသာ တရား။

ဣတဘာ၀႐ပက မနးမ (အမ) ျဖစေၾကာငး၌ အစးတရရေသာေၾကာင ဣတေႁႏၵဟေခၚသည။

That physical phenomenon which has control over femininity (i.e, femaleness of the body) is called Faculty of Femininity.

FACULTY OF GLADNESS Somanassindriya

ေသာမနႃႏၵယ - ေသာမနေႁႏၵ၊ စတခမးသာမႈ ၀မးေျမာကမႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

စတခမးသာမႈ၊ ၀မးေျမာကမႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင ေသာမနေ၀ဒနာက ေသာမနေႁႏၵ ဟေခၚသည။

That mental phenomenon which has control over gladness is called Faculty of Gladness.

FACULTY OF MASCULINITY

Purisindriya ပရသႃႏၵယ - ပရသေႁႏၵ၊ ေယာကား (အထး, အဖ) ျဖစေၾကာငး၌ အစးတရရေသာတရား။

ပရသဘာ၀႐ပက ေယာကား (အထး, အဖ) ျဖစေၾကာငး၌ အစးတရရေသာေၾကာင ပရသေႁႏၵ ဟ ေခၚသည။

That physical phenomenon which has control over masculinity (i.e, maleness of the body) is called Faculty of Masculinity.

FACULTY OF MIND Manindriya မနႃႏၵယ - မနေႁႏၵ၊ သမႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

သမႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင စတက မနေႁႏၵဟေခၚသည။

That mental phenomenon which has control over knowing is called Faculty of Mind.

FACULTY OF MINDFULNESS

Satindriya သတႃႏၵယ - သတေႁႏၵ၊ ေအာကေမ႔မႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

ေအာကေမ႔မႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင သတက သတေႁႏၵ ဟေခၚသည။

That mental phenomenon which has control over mindfulness is called Faculty of Mindfulness.

FACULTY OF PHYSICAL LIFE

Rῡpajivitindriya

႐ပဇ၀တႃႏၵယ - ႐ပဇ၀တေႁႏၵ၊ ႐ပသက၊ ဇ၀တ႐ပ။

ဇ၀တ႐ပသည ကေၾကာငျဖစေသာ ႐ပကလပမားႏင ယဥ၍ ျဖစေပၚၿပး ထကလာပတြငး႐ ႐ပမားသကတမးျပည တညတေအာင ေစာငထနးေပး၏။ ေသသညအခါ၌ ယငးကမၼဇ႐ပတ႔ႏငအတပင ခပၿငမးသည။

The faculty of physical life arises together, at the moment of conception, with the corporeality caused by past action. It sustains the corporeality to the fully lifespan and perishes together with it.

of 42


FACULTY OF VITALITY Jivitindriya ဇ၀တႃႏၵယ - ဇ၀တေႁႏၵ၊ အတျဖစဖက ႐ပနာမတရားက အသကရညၾကာ တညတေအာင ေစာငေ႐ာကရာ၌ အစးတရရေသာတရား။

ဇ၀တေႁႏၵသည ႐ပဇ၀တေႁႏၵ၊ နာမဇ၀တေႁႏၵဟ၌ ၂-မးရသည။

Those mental and physical phenomenon that keep the co‐arising mental and physical phenomena functioning (i.e. keeping them alive) are called Faculty of Vitality.

FACULTY OF WISDOM Pannindriya ပညႃႏၵယ - ပညေႁႏၵ၊ ပငးျခားသမႈ၌ အစးတရရေသာတရား။

ပငးျခားသမႈ၌ အစးတရရေသာေၾကာင ပညာက ပညေႁႏၵဟ ေခၚသည။

That mental phenomenon which has control over wisdom is called Faculty of Wisdom.

FALLING FROM BHIKKHUHOOD

Pᾱrᾱjika ပါရာဇက - ပါရာဇကအာပတ၊ ရဟနးအျဖစမ ဆး႐ႈးေစႏငေသာအျပစ။

(၁) ေမထနအမႈက ကးလြနမႈ၊(၂) သတပါးပစၥညးက ခးယမႈ၊(၃) လ၏အသကက သတမႈ၊(၄) စာနမဂဖလတရားထးမားက မရရဘ ရရသညဟ လမညာေျပာဆမႈတ႔ျဖစသည။

Offence deserving expulsion from bhikkhuhood; Pᾱrᾱjika offence under the Vinaya rules .(a) sexual intercourse;(b) taking what is not given;© killing a human being;(d) falsely claiming or pretending to have gained jhᾱna, magga, phala.

FALSEHOOD Musᾱvᾱda မသာ၀ါဒ - မဟတမမနေျပာဆျခငး၊ မသားစကား။

ႏႈတျဖငျဖစေစ၊ စာျဖငျဖစေစ၊ ကယလကျပလပ၍ျဖစေစ သတစပါးအကးပကစးေအာင မဟတမမန လမညာလင မသာ၀ါဒျဖစသည။

Untruth; telling lies.Telling lies with malicious intent is musavada. The gravity of that offence corresponds to the amount of harm done

FASTING DAYS Uposathadivasa

ဥေပါသထဒ၀သ - ဥပသေန႔၊ လပဂၢလမား ၈-ပါးသလ ကငသးေသာေန႔၊ သဃာေတာမား ဥပသျပေသာေန႔။

၈-ပါးသလ ေစာငထနးရေသာေန႔မားက (ဥေပါသထဒ၀သ) ဥပသေန႔မားဟ ေခၚဆသတမတၾကသည။ လဆနး ၈-ရက၊ လဆနး ၁၅-ရက (လျပညေန႔)၊ လဆတ ၈-ရက၊ လဆတ ၁၄-ရက သ႔မဟတ ၁၅-ရက (လကြယ)ေန႔မားသည လပဂၢလတ႔၏ ဥပသေန႔မားျဖစၾကသည။

Uposatha day, the specially assigned days of the month on which lay folks observe the Uposatha (eight) precepts; the days marked for the members of the Order to recite pᾱtimokkha.

FEAR Bhaya ဘယ - ေဘး၊ ေၾကာကလန႔ျခငး။ Peril

FEAR TO DO EVIL Ottappa ၾသတပၸ - မေကာငးမႈမ ေၾကာကလန႔မႈ။ Moral dread

FETTER Saṁyojana သေယာဇန - သေယာဇဥ၊ အေႏာငအဖြ႕။

ကာမရာဂသေယာဇဥ စေသာအားျဖင သေယာဇဥ ၁၀-ပါး ရသည။

There are ten fetters such as sensual attachment.

FINE‐MATERIAL SPHERE Rῡpabhῡmi ႐ပဘမ - ႐ပဘ။ ႐ပျဗဟၼာမားေနေသာ ႐ပဘသည ပထမစာနဘစသညျဖင ၁၆-ဘ ရသည။

There are sixteen planes in the Fine‐material Sphere such as the plane of the First jhᾱna.

FIRST TEACHER Pubbᾱcariya ပဗၺာစရယ - လကဥးဆရာ။

မဘႏစပါးက လကဥးဆရာဟ ေခၚဆသည။

Parents are said to be the first teachers of their child.

of 42


FIVE FOLD MANNER OF CONTACT IN MAKING OBEISANCE

Paṅca patiṭṭhita

ပၪၥပတ႒တ - တညျခငးငါးပါး။

အကးႏြဆးေသာ ကယအမအရာထငရားေစေသာအားျဖင ရခးဥးခေသာအခါ တညျခငးငါးပါးရသည။

The fivefold manner of contact which signifies utmost humility on the part of making obeisance

FIVE HEINOUS DEEDS THAT SEND ONE TO NIRAYA

Pancᾱnantariya kamma

ပၪၥာနႏရယကမၼ - ပၪၥာနႏရယက၊

ေသလြနသညႏင တၿပငနက အျခားမဘ၀၌ အပါယငရသ႔ မလြမေသြ ေရာကေစႏငေသာ အကသလက။(၁) အမက သတျခငး၊(၂) အဖက သတျခငး၊(၃) ရဟႏာက သတျခငး၊(၄) ဘရားရငအား ေသြးစမးတညေအာင ျပျခငး၊(၅) သဃာ အသငးခြျခငး

The five heinous deeds that send one to the realm of continuous suffering immediately on the death of the perpetrator

FIVE OBSTRUCTIONS IN THE MIND

Cetokhila ေစေတာခလ - ရဟနးစတ၀ယ မပယစြန႕ရေသးေသာ ဆးေျငာငခလတငါးမး။

မပယရေသးေသာ စတ၏ဆးေျငာငခလတ (ေစေတာခလ) ငါးမး ရသည။

Obstructions in the mind of a bhikkhu which have not been got rid of

FIVE PRECEPTS Paṅcasῑla ပၪၥသလ - ငါးပါးသလ၊ ငါးပါးသလတြင ဗဒၶဘာသာ၀ငအားလး ေစာငထနးအပသည သကၡာပဒငါးပါးပါ၀င၏၊

The five precepts prescribed for every Buddhist consist of:1. abstaining from killing;2. abstaining from taking what is not given;3. abstaining from sexual misconduct;4. abstaining from telling lies;5. abstaining from taking or using intoxicants

FLAG‐POLE Dhajathambha

ဓဇတမၻ - အလတင၊ တခြနတင။

ဗဒၶဘာသာ၀ငတ႔သည ေစတပထးတငးတြင အလတခြနတငက စကထလႉဒါနးၾကသည။

Flag‐post; flagstaff.Buddhists donate flag‐poles at every pagoda

FOLLOWER OF OTHER FAITHS

Aññatitthiya အညတတယ - ေဂါတမဘရားအယမတပါး အျခားအယရသ။

ျမတစြာဘရား၏ သာသနာျပငပ၌ ဘာသာေရးဂဏးမားစြာရခ၏။ ၎တ႕က အညတတဂဏးဟ ေခၚသည။

Follower of other faiths outside the Teaching of Gotama Buddha.There were various religions sects outside the Teaching of the Buddha. They were called ‘other sects’ aññatitthiya.

FOOD OFFERING BY DRAWING LOTS

Salᾱkabhatta သလာကဘတ - သလာကဘတ စာေရးတဆြမး၊ မခ၍ လႉဒါနးရေသာဆြမး၊ မကရာ သဃာက ပငဖတလႉဒါနးသညဆြမး။

ဗဒၶဘာသာျမနမာလမးမားသည သဃာေတာမားအား သလာကဘတ (စာေရးတဆြမး)က ဆကကပလႉဒါနးေလ ရၾကသည။

Myanmar Buddhists often make offerings of food to the Saṁgha by drawing lots.

FOOD OFFERINGS ON THE SEVENTH DAY AFTER THE DEMISE OF A PERSON

Matakabhatta

မတကဘတ - မတကဘတ၊ ရကလညဆြမး၊ သပတသြတဆြမး။

တစစတစဥး ေသလြန၍ ခႏစရကေျမာကေသာေန႕တြင ဗဒၶဘာသာ၀ငတ႔သည ေသဆးသအားရညစး၍ သာဓေခၚႏငေစရန သဃာေတာတ႔အား ဆြမးကပ၍ အမေ၀ၾကသည။

Buddhists have a custom of making food offerings to the Saṁgha on the seventh day of the demise of a person in the hope that the departed one might gladly approve of the good deed saying, “Good! Good!”

of 42


FOREST‐DWELLER Ᾱraññika အာရညက - ေတာေနရဟနး၊ ေတာရေဆာကတညသ။

A bhikkhu who resorts to a forest abode; one who takes up the austere practice of forest‐dwelling

FOUR ARIYA TRUTHS Catusacca စတသစၥ - အရယာသစၥာေလးပါး။

အရယာတ႔ သအပေသာ သစၥာေလးပါးကား -(၁) ဒကၡသစၥာ (၂) သမဒယသစၥာ (၃) နေရာဓသစၥာ (၄) မဂၢသစၥာ

The four Noble Truths

FOUR GREAT AUTHORITIES

Catumahᾱpadesa

စတမဟာပေဒသ - မဟာပေဒသ (၄)မး။

ျမတစြာဘရား၏ စကားေတာစငစစ ဟတမဟတက စစစနညး ေလးမးျဖစသည။

The Buddha’s directives to posterity for deciding on the authenticity of statements attributed to the Buddha or to the other three authorities.

FOUR GUARDIAN MEDITATIONS

Caturᾱrakkha‐kammaṭṭhᾱna

စတရာရကၡကမၼ႒ာန - အေစာငအေရာက ကမၼ႒ာနးေလးပါး။

စတရာရကၡ အမညရေသာ အေစာငအေရာက ကမၼ႒ာနး ေလးပါးမာ -(၁) ဗဒၶါႏတ (၂) အသဘကမၼ႒ာနး (၃) မရဏာႏတ (၄) ေမတာဘာ၀နာ တ႔ျဖစသည။

The four types of meditation that guard the yogi

FOUR MATERIAL REQUISITES

Ᾱmisa အာမသ - ကေလသာတ႔ျဖင သးသပအပေသာအရာ၊ ပစၥညးေလးပါး။

ရဟနးေတာမား လကခႏငခြငရေသာ သကၤနး၊ ဆြမး၊ ေကာငး၊ ေဆးဟေသာ ပစၥညးေလးပါးသည ကေလသာျဖင သးသပအပေသာေၾကာင အာမသမည၏။

Four material requisites of a bhikkhu the use of which tends to lustful enjoyment

FOUR SOCIAL CLASSES Vaṇṇa ၀ဏၰ - အမးဇာတ၊ အမးဇာတ ၄-ပါး ရ၏။ ၎တ႔မာ -(၁) ခတယ - မငးမး၊(၂) ျဗဟၼဏ - ပဏၰားမး၊(၃) ေ၀ - ကနသညမး၊(၄) သဒၶ - အလပသမားလတနးစားမး တ႔ျဖစသည။

There are four social classes,

FOURFOLD PURITY OF BHIKKHU MORALITY

Catupᾱrisuddhisῑla

စတပါရသဒၶသလ ရဟနးေတာမား စငၾကယေအာင ထနးသမးထကေသာ အကငသလ ကင၀တေလးပါး၊ ဘကၡသလ။

The four groups of moral precepts which the bhikkhus are required to observe strictly, without incurring any blemish on oneself.

FRUITS OF THE LIFE OF A SAMAṆA

Sᾱmaññaphala

သာမညဖလ - ရဟနးျဖစရျခငး၏အကး၊ သာမညဖလသတ။

ျမတစြာဘရားသည အဇာသတတမငးအား သာမညဖလသတ ေဒသနာက တနေဆာငမနးလျပည ညခမးအခန၌ ေဟာၾကားေတာမ၏။

The fruits of being a bhikkhu or samaṇa; the Sᾱmaññaphala Sutta.

FUTURE BUDDHA Metteya ေမေတယ - ေမေတယဘရားရင။

ဤဘဒၵကမၻာ၌ ပၪၥမေျမာက ပြငေတာမမည ဗဒၶျမတစြာဘရား၏ ဘြ႕အမညေတာျဖစသည။ အခ႕ကမးတ႔၌ အရေမေတယဟလညး ရသည။

The Buddha‐to‐come.Metteya Buddha or Arimetteya Buddha as it has been written in some texts, will be the fifth Buddha to attain self‐enlightenment in this world known as Badda Kappa (i.e, world in which five Buddha will emerge).

GEM Ratana ရတန - ရတနာ၊ ႏစသကဖြယ ျမတႏးဖြယအရာ။

ရတနာသးပါး၊ ဘရား တရား သဃာ။ Jewel.Things which are considered to be precious in many ways are counted as gems or jewels

GENEROSITY Cᾱga စာဂ - စြန႔ႀကေပးကမးျခငး။ စြန႔ႀကေပးကမးျခငး။ Liberality in giving

of 42


GLORIOUS ONE Bhagavᾱ ဘဂ၀ါ - ဘနးေတာႀကးေတာမေသာ ျမတစြာဘရား။

See EXALTED ONE.

GOING ON ALMS ROUND

Sapadᾱnacᾱrῑ

သပဒါနစာရ - အမစဥရပ၍ ဆြမးချခငး။

ဘရားရင အဆဆတ႔သည အမစဥအတငးရပ၍ ဆြမးခရေသာ ကင၀တက အေလးအျမတထား၍ ျပၾကသည။

Stopping at every house along the daily round of gathering alms‐food.

GOLD Jᾱtarῡpa ဇာတ႐ပ - ေ႐ႊ။ ေ႐ႊတးေ႐ႊခသာမက ေ႐ႊျဖငျပလပထားေသာ အ၀တတနဆာအားလး အကး၀ငသည။

Besides bullion the term, jᾱtarῡpa, includes ornaments and other items made of gold.

GREED Lobha ေလာဘ - လခငမႈ။ ေလာဘသည ဆငးရျခငး၏ အေၾကာငးျဖစသည။

Selfish desire.Greed is the root of all miseries.

GROUP OF FIVE Pancavaggiya ပၪၥ၀ဂၢယ - ပၪၥ၀ဂၢ၊ ငါးပါးအေပါငးအစရေသာရဟနး။

အဥးဆးေသာ တပညသာ၀ကမား ျဖစၾကသည။ ယငးတ႔၏ အမညမားမာ - ေကာ႑ည, ၀ပၸ, ဘဒၵယ, မဟာနာမ ႏင အဇ တ႔ျဖစၾကသည။

The group of five were the earliest disciples of the Buddha. Their names were Koṇḍañña, Vappa, Bhaddiya, Mahᾱnᾱma and Assaji

GUARDIAN OF THE WORLD

Lokapᾱla dhamma

ေလာကပါလဓမၼ - ေလာကက ေစာငေရာကတတေသာတရား။

ယငးတရားတ႔သည -(၁) ဟရ - မေကာငးမႈျပလပရမညက ရကျခငး၊(၂) ၾသတပၸ - မေကာငးမႈျပလပရမညက ေၾကာကလန႔ျခငးတ႔ျဖစသည။

Principles guarding the world; principles guarding mankind.These principles are twofold, namely:(1) Shame to do evil, hῑri;(2) Fear to do evil, ottapa;

HAPPINESS Sukha သခ - ခမးသာမႈ၊ ခမးသာျခငး။

မဂၤလာတရားက ကငေသာသတ႔သည ခပသမးေသာအရပ၌ ခမးသာသခက ရရၾကသည။

Ease; comfort,Those who live up to the principles of Maṅgala attain happiness wherever they are.

HARDNESS Kakkhaḷa ကကၡဠ - ခကမာျခငး။

ပထ၀ဓာတသည ခကမာေသာ သေဘာလကၡဏာ ရ၏။

The Element of Solidity has the characteristic of hardness.

HARSH SPEECH Pharusavᾱcᾱ ဖ႐သ၀ါစာ - ၾကမးတမးေသာစကားက ေျပာဆျခငး၊ ဆေရးႀကမးေမာငးျခငး။

မေကာငးေသာ ေစတနာပါမ ဖ႐သ၀ါစာ-ဟ ဆႏငသည၊ မဘက သားသမးမားအား ဆဆႀကမးေမာငးျခငးမာ မေကာငးေသာ ေစတနာ မပါျခငးေၾကာင ဖ႐သ၀ါစာ မျဖစေခ။

Coarse language; vulgarities,Harsh words which parents might use sometimes to admonish their children do not count as harsh speech as no bad intent is involved. Only when there is bad intention behind the harsh words can it be called harsh speech

HATRED Dosa ေဒါသ - စတဆးမႈ၊ ဖကဆးမႈ၊ ျပစမားမႈ။

ေလာကက ဖကဆးတတေသာ တရားသးပါးတြင ေဒါသသည တစပါး ပါ၀င၏ - ဟ၍ ေကာသလမငးႀကးအား ျမတစြာဘရားက ေဟာၾကားေတာမသည။

Ill will; corruption; anger:The Buddha said to King Pasenadi of Kosala that hatred is one of the three factors that destroy the world.

HEEDFULNESS Appamᾱda အပၸမာဒ - မေမေလာျခငး၊ မေမေလာေၾကာငးတရား၊ သတတရား။

“အပၸမာေဒန ဘကၡေ၀ သမၸာေဒထ” ဟ အႀကမႀကမ ဆးမေတာမခသည။ အပၸမာဒတရားသည မေသျခငး၏ အေၾကာငးျဖစသည။

Vigilance; zeal:The Buddha himself made the exhortation “be endowed with heedfulness” repeatedly. Heedfulness is the way to the Deathless.

of 42


HEEDLESSNESS Pamᾱda ပမာဒ - ေမေလာျခငး၊ သတကငးလြတျခငး။

ေမေလာျခငးသည ေသျခငး၏ အေၾကာငးျဖစသည။

Unmindfulness:Heedlessness is the way to Death, i.e, the cause of endless round of rebirth.

HEIR TO THE TEACHING Sᾱsanadᾱyᾱda

သာသနဒါယာဒ - သာသနာအေမြခ။

ျမတစြာဘရား၏ အဆးအမေတာမားသည သာသနာအေမြမည၏/ရင, ရဟနးမားႏင ရငဒါယကာ, ရဟနးဒါယကာမားသည သာသနာအေမြခ မည၏။

The teachings of the Buddha are the legacy of the Buddha. Those who inherit them are the heirs to the Buddha’s Teaching.Bhikkhus and lay supporters who sponsor boys into novicehood and novices into bhikkhuhood are heirs to the Buddha’s Teaching.

HIGH COUCHES AND SEATS

Uccᾱsayana ဥစၥာသယန - ျမငေသာေနရာ။

အေျခ တစေထာငထြာထကရညေသာ အပရာ၊ ခတင၊ ကလားထငႀကး - စသညမားက ဥစၥာသယန ဟ ေခၚသည။

Couches or seats having legs longer than one cubit and a half (i.e, 27 inches) are called high couches and seats.

HIGHER PSYCHIC POWER

Abhiññᾱ အဘညာ - အဘညာဥ၊ ထးကေသာ အသအျမင ဉာဏစြမးရည။

အဘညာဥ (၆)မးတ႔ကား -(၁) ဣဒၶဓအဘညာဥ၊(၂) ဒဗၺေသာတအဘညာဥ၊(၃) ပရစတ၀ဇာနန အဘညာဥ၊(၄) ပေဗၺန၀ါသာႏတ အဘညာဥ၊(၅) ဒဗၺစကၡ အဘညာဥ၊(၆) အာသ၀ကၡယ အဘညာဥတ႔ ျဖစသည။

Supernormal knowledge; special apperception

HINDRANCES Nῑvaraṇa န၀ရဏ - စာန, မဂ, ဖလတ႔က ပတပငတားဆးတတေသာ တရား။

ထန၀ရဏတရားတ႔သည -(၁) ကာမစၧႏၵ (၂) ဗာပါဒ (၃) ထနမဒၶ (၄) ဥဒၶစၥ ကကစၥ (၅) ၀စကစၧာ (၆) အ၀ဇၨာ - ဟ ၆-ပါးရသည။

Obstructions; those factor that hinder they way to the achievement of mental absorption, Insight Knowledge and Fruition, jhᾱna, magga and phala.

HOUSE WARMING Gehapavesanamaṅgala

ေဂဟပေ၀သနမဂၤလ - အမတကမဂၤလာ၊ အမသ႔၀ငေသာ မဂၤလာ။

ဗဒၶဘာသာ၀ငတ႔သည အမသစမား ေဆာကလပၿပးေသာအခါ သဃာေတာမားႏင မတသဂၤဟမားက ဖတၾကား၍ အမတကမဂၤလာ ကငးပၾကသည။

A house warming ceremony; an auspicious ceremony marking the moving in into a new home

HUNGRY MISERABLE BEING

Peta ေပတ - ၿပတာ၊ ခမးသာအေပါငးမ ကငးကြာသ။

ၿပတာဘ၀မာ အတတကသလက ႏပစကမႈေၾကာင အၿမဆာေလာင မြတသပေနၾကရသည။ စားေသာကဖြယ ေတြ႕ရပါလက မစားႏင မေသာကႏင ျဖစရသည။ ၿပတာဘသည အပါယေလးဘတြင ပါ၀ငသည။

A peta’s existence is one constantly tormented by hunger and thirst due to his demeritorious actions in the past. A peta is unable to take food or drink even when either is available. Peta realm is included in the four miserable existences, apᾱya.

IGNOBLE PRACTICE Abrahmacariya

အျဗဟၼစရယ - မျမတေသာအကင၊ ယတညေသာအကင။

မနးမႏငေယာကား ႏစဥးသားတ႔ ေပာပါးမ၀ေသာ ေမထနအကငက မျမတေသာအကငဟ ေခၚသည။

Lewd conduct;Indulgence in sexual intercourse between man and woman is called an ignoble practice.

IGNORANCE Avijjᾱ အ၀ဇၨာ - ေမာဟ၊ အမနတရားက မသျခငး။

သစၥာေလးပါးက မသနားမလညျခငးသည အ၀ဇၨာျဖစသည။

Stupidity; foolishness; dullness;Ignorance of the Four Ariya Truths.

ILL WILL Byᾱpᾱda ဗာပါဒ - သတစပါးက ပကစးေစလမႈ။

သတစပါးက ေသေစလ ပကစးေစလေသာ စတအႀကသည (ဗာပါဒ) မေနာက ျဖစသည။

The evil desire to kill or destroy others is a mental action, manokamma, (of ill will, byᾱpᾱda).

of 42


ILLIMITABLE Appamañña အပၸမညာ - အတငးအရညမရ အာ႐၌ျဖစေသာတရား။

အတငးမသျဖန႔ခပြားမားရေသာ အာ႐ရေသာ ေမတာ က႐ဏာ မဒတာ ဥေပကၡာ တရားတ႔က အပၸမညာေလးပါး ဟေခၚသည။

Limitless; boundless; infinite;

ILLUSION OF SELF Sakkᾱyadiṭṭhi သကာယဒ႒ - ထငရားရေသာ ႐ပနာမခႏၶာ၌ အယမားမႈ။

ခႏၶာငါးပါးတ႔က မမကယဟ၍ မားယြငးစြာ မတယျခငးသည သကာယဒ႒ မည၏။

Wrong view of the existing aggregates, khandhas;The wrong view that takes the five aggregates as identical with Self, atta, is called the Sakkᾱyadiṭṭhi.

IMMORAL ACTION Akusala kamma

အကသလကမၼ - အကသလက၊ အျပစမကငးေသာ မေကာငးကးက ေပးတတေသာအလပ၊

သတျခငး ခးယျခငး လမညာျခငး ကနးတကျခငးစေသာ မေကာငးေသာ လပငနးမားတ႔သည မေကာငးမႈမား ျဖစၾကသည။

Sinful, heinous action; action which brings about only bad resultsKilling, stealing, lying, slandering, etc., are immoral actions, Akusala kamma.

IMPERMANENCE Anicca အနစၥ - မၿမေသာတရား။

အလးစေသာ ႐ပနာမဓမၼ သခၤါရတရားတ႔သည မၿမေသာ တရားတ႔ျဖစကန၏။

Subject to change

IMPERMISSIBLE MEAT Akappiyamamsa

အကပၸယမသ - ရဟနးတ႔ မစားေကာငးေသာ အသား (၁၀)မး။

(၁) ဆငသား၊ (၂) ျမငးသား၊ (၃) ကားသား၊ (၄) လသား၊ (၅) ေအာငသား၊ (၆) ေခြးသား၊ (၇) ေႁမြသား၊ (၈) ၀သား၊ (၉) ျခေသၤသား၊ (၁၀) ကားသစသား တ႔ျဖစသည။

Forbidden meat

IMPURITY Upakkilesa ဥပကေလသ ဘာ၀နာစတက ပးကပ၍ ညစႏြမးေအာင ျပလပတတေသာ တရားမား။

Anything that defiles the mind; impurities that defile the mind of the meditator.

INCALCULABLE Asaṅkheyya အသေခၤယ - အသေခၤ ၊ မေရမတြကႏငေအာင မားျပားေသာအရာ။

ပြငေတာမေလကနေသာ ျမတစြာဘရားတ႔ကား ဂဂၤါ၀ါဠသစမက မေရမတြကႏငေအာင မားျပားကန၏။

Innumerable; uncountable;Innumerable as the grains of sand on the banks of the Ganges (Gaṅga) river are the number of Buddhas who have appeared in the world.

INCOMPREHENSIBILITY Acinteyya အစေႏယ - မႀကစညႏငေသာအရာ၊ ႀကစညစဥးစား၍ မသႏငေသာအရာ။

ေလာက၌ ႀကစညစဥးစားျခငးျဖင ျပညစေအာင မသႏငေသာအရာ ေလးမးရ၏၊ ၎က အစေႏယ ေလးပါးဟ ေခၚသည။

Unthinkable; impenetrable; something beyond the reach of thought or reason

INDULGENCE IN SENSUAL PLEASURES

Kᾱmasukhallikᾱnuyoga

ကာမသခလကာႏေယာဂ အာ႐ငါးပါး ကာမဂဏခမးသာက ခစားေသာအကင။

Enjoyment of sensual pleasures

INHERITANCE OF VOLITIONAL ACTIONS, THE KNOWLEDGE OF

Kammassakathᾱñᾱṇa

ကမၼကတာဥာဏ ကမၼကတာဉာဏ၊ မမျပလပေသာ ကသာလင ကယပငဥစၥာရသည။ ကမတစပါး ကယပငဥစၥာမရ - ဟ သေသာဉာဏ။

The knowledge that one only has volitional action, Kamma, as one’s own possession and that there is no other possession, is Kammassakathᾱñᾱṇa.

INHERITANCE OF VOLITIONAL ACTIONS, THE VIEW OF

Kammassakathᾱ sammᾱdiṭṭhi

ကမၼကတာသမၼာဒ႒ - ကႏင က၏အကးက ယၾကညလကခေသာအယ။ကႏင က၏အကးက ယၾကညမ ဗဒၶဘာသာ၀ငတစေယာက ျဖစသည။

The view of that firmly accepts the belief in volitional action, kamma, and its resultsOnly when one accepts this view of volitional action and its results, one becomes a Buddhist.

of 42


INITIAL APPLICATION OF THE MIND

Vitakka ၀တက - ၀တက၊ ႀကစညျခငး၊ စတကးျခငး၊ စတက အာ႐ေပၚသ႔ တငပ႔ေပးျခငး။

အကသလ၀တကသးပါးႏင ကသလ၀တကသးပါးရသည။အကသလ၀တကသးပါးမာ -(၁) ကာမ၀တက (၂) ဗာပါဒ၀တက (၃) ၀ဟႎသာ၀တက တ႔ျဖစသည။ကသလ၀တကသးပါးမာ -(၁) ေနကၡမၼ၀တက (၂) အဗာပါဒ၀တက (၃) အ၀ဟႎသာ၀တက

Initiation of thought; the function of directing the mind towards the object of thoughtThere are three kinds of demeritorious (akusala) vitakka and three kinds of meritorious (kusala) vitakka.

INITIATION Pabbajjakamma

ပဗၺဇၨကမၼ - ရငျပျခငး၊ သာမေဏျပျခငး၊ သာသနာေဘာငသ႔ သြတသြငးျခငး။

ဗဒၶဘာသာ၀ငတ႔သည မမတ႔၏ သားေယာကားကေလးမားက အ႐ြယေရာကလာေသာအခါ သာသနာေဘာငသ႔ သြတသြငးၾကသည။

Novitiation, initiation into the Buddhist Order as a novice, as a samanera;When their sons are of age Buddddhists make them enter the Buddhist Order.

INSIGHT Vipassanᾱ ၀ပနာ - ႐ပနာမတရားတ႔သည မၿမ ဆငးရ၏၊ အစးမရ - ဟ ဉာဏျဖင ျမငေအာင ႐ႈျခငး။

ခႏၶာငါးပါး၌ ႐ပနာမတ႔ မၿမျခငးသေဘာ, ဆငးရျခငးသေဘာႏင အစးမရ အတမရျခငးသေဘာတ႔က ဉာဏျဖင အဖနဖန ႐ႈပြားျခငးသည ၀ပနာ႐ႈသည မည၏။

Vipassanᾱ insight;Contemplating with insight to perceive the truth of the three characteristics of impermanence, unsatisfactoriness and uncontrollable nature of the corporeal and mental aggregates of existence.

KHANDHAKA DUTIES Khandhakavatta

ခႏၶက၀တ - ခႏၶကကင၀တ။

၀နယပဋက မဟာ၀ဂၢကမးႏင စဠ၀ဂၢကမးတ႔၌ ပါရေသာ ရဟနးသာမေဏတ႔ ကငသးလကနာရမည ကင၀တမားက ခႏၶက၀တဟေခၚသည။

Duties prescribed for bhikkhus and novices;Duties of bhikkhus and novices stated in the Mahᾱvagga and Cῡlavagga of the Vinaya Pitaka are known as Khandhaka Duties.

KILLING Pᾱnᾱtipᾱta ပါဏာတပါတာ - သတစပါး၏အသကက သတျခငး။

ေသေစလေသာ စတျဖင မညသည သတ၀ါ၏အသကကမဆ သတျဖတျခငးသည ပါဏာတပါတျဖစသည။

Killing a living being;Killing of any living being with intent means a breach of the precept against killing, but the offence may be greater or lesser for the perpetrator according to the size and morality of the victim.

KING OF NIRAYA Yamarᾱja ယမရာဇ - ယမမငး၊ ငရမငး၊ ေ၀မာနကၿပတာမငး။

ယမမငးသည အပါယဘသားမဟတ။ ကသလက အကသလက ႏစမးေရာစပျပလပခေသာေၾကာင စာတမဟာရာဇဘအပါအ၀င ေ၀မာနကၿပတာမး၌ ျဖစရသည။

King Yama; Vemanika‐peta;King Yama, King of Niraya, is not an inhabitant of the infernal regions

KNOWLEDGE Paññᾱ ပညာ - ေ၀ဖနပငးျခား၍ သျမငတတေသာသေဘာ၊ အၾကားအျမင ဗဟသတ၊ အမနသျခငး။

ပညာသည -(၁) သတမယပညာ - အၾကားအျမငမ ရရေသာပညာ၊(၂) စႏာမယပညာ - အႀကအစညမ ရရေသာပညာ၊(၃) ဘာ၀နာမယပညာ - သမထ ၀ပနာတရား အားထတမ ရရေသာပညာ - ဟ၍ (၃) မးရသည။

Wisdom; reasoning power; general knowledge; seeing things as they truly are;Knowledge is of three kinds:

of 42


LATENT DEFILEMENTS Anusaya အႏသယ - အႏသယကေလသာ၊ အစဥကနး၀ပတတေသာသေဘာ။

အႏသယဆသညမာ မဂျဖငပယသတျခငး မျပရေသးသျဖင သတ၀ါမား၏ သႏာန၌ရေနေသာ ကေလသာက ဆလသည။

Inherent tendency for defilements to lie latent

LAWFUL RESORT Gocaragᾱma ေဂါစရဂါမ - ေဂါစရဂါမ၊ ဆြမးခရာ႐ြာ၊ ဆြမးခရာအရပ။

ဆြမးမခရေသာအရပမားမာ - ေသတငးကပ၊ ျပညတနဆာမအမ၊ မဆးမအမ၊ အပႀကးအမ၊ ပ႑ပအမ၊ ဘကၡနမေကာငး တ႔ျဖစသည။

Lawful resort for alms‐round; the village where bhikkhus go on their alms‐round for alms‐food

LAY DEVOTEE Upᾱsaka, Upᾱsikᾱ

ဥပါသက - ဥပါသကာ၊ ဥပါသကာ - ဥပါသကာမ၊

ရတနာသးပါးက ဆညးကပကးကြယသျဖင သရဏဂ တညသမနသမ ႀကးငယမဟ အမးသားမားက ဥပါသကာ၊ အမးသမးမားက ဥပါသကာမ ဟေခၚသည။

Disciple; follower;All male devotees, old and young alike, are called upᾱsakas, and all female devotees, old and young alike, are called upᾱsikᾱs

LEARNING Pariyatti ပရယတ - ပရယတ၊ သငယအပေသာ စာေပကမးဂန၊ ပဋကတစာေပ သငၾကားပ႕ခမႈ။

Learning the Buddha’s teaching; learning the Pᾱli Texts; learning and teaching the PiṭakasSee also the TEACHING.

LEGACY Dᾱyᾱda ဒါယာဒ - (ဘရားရင၏) အေမြ။

ဘရားရင၏ အေမြေတာ ႏစမးရသည -(၁) အာမသဒါယာဒ - ပစၥညးေလးပါးအေမြ၊(၂) ဓမၼဒါယာဒ - တရားအေမြ။

Legacy of the Buddha.The two legacies left by the Buddhas are:(1) the four material requisites permitted to the bhikkhus and novices, ᾱmisa dᾱyᾱda; and(2) the Teaching, dhamma dᾱyᾱda

LIFELONG PRINCIPLES Saraṇiyadhamma

သာရဏယဓမၼ - အသကထကဆး ေအာကေမ႔အပေသာတရား။

ထသာရဏယဓမၼသည ၆-ပါးရသည -(၁) ေမတာကာယကမၼ (၂) ေမတာ၀စကမ(၃) ေမတာမေနာကမၼ (၄) သာဓာရဏေဘာဂ (၅) သလသာမည (၆) ဒ႒သာမည ႔ ျဖစၾကသည။

Bhikkhus, while they live, are required to be ever mindful of the principles which engender fellowship and unity and are therefore to be followed in dealing with their associates living together

LIFELONG WRONG VIEW

Niyata micchᾱdiṭṭhi

နယတမစၧာဒ႒ - ေသသညအထ စြစြၿမၿမ ယထားေသာ မားေသာအယ။

နယတမစၧာဒ႒အယ (၃)မးရသည -(၁) နတကဒ႒ (၂) အေဟတကဒ႒ (၃) အကရယဒ႒

Deep‐seated wrong view

LINEAGE, CHANGE OF Gotrabhῡ ေဂါၾတဘ - ေဂါၾတဘစတ၊

ပထဇဥအျဖစကေကာလြန၍ အရယာအျဖစသ႔ ေရာကေစတတေသာစတ၊ ကာမအႏြယက လႊမးမးႏပစက၍ မဟဂၢတအႏြယ ေလာကတရာအႏြယသ႔ ေရာကေစတတေသာစတ။

Gotrabhῡ is the thought‐moment that transforms a wildling into an ariya. It transcends the lineage of sensuous existence and adopts the lineage of the loftly consciousness and the Supramundane.

LISTENING WELL TO THE DOCTRINE

Dhammassavana

ဓမၼ၀န - သေတာေကာငးတရားက နာယျခငး။

ေလာကေလာကတရာ အကးစးပြားအမးမးတ႔ႏင စပလဥးေသာ တရားစကားမားက ျဖစင ေကာငးျမတ ေသာ စတထားျဖင ၾကားနာမႈသည ဓမၼ၀နမည၏။

Listening to the dhamma of the virtuous;Listening to the discourses, which are of benefit in both mundane and Supramundane matters, with a sincere and right attitude is Dhammassavana.

of 42


LOSS Byasana ဗသန - ပကစးျခငး၊ ဆး႐ႈးျခငး။

ထပကစးျခငး ၅-ပါးရသည -(၁) ဉာတဗသန (၂) ေဘာဂဗသန (၃) ေရာဂဗသန (၄) ဒ႒ဗသန (၅) သလဗသန

Ruination; (1) loss of relatives, ñᾱti byasana;(2) loss of wealth, bhoga byasana;(3) deterioration of health due to illness, roga byasana;(4) dissolution of right view, diṭṭhi byasana;(5) dissolution of morality, silabyasana.

LOVING‐KINDNESS Mettᾱ ေမတာ - သတ၀ါမားအေပၚ အကးလလားေသာတရား။

ဗဒၶဘာသာ၀ငတ႔သည ခပသမးေသာ သတ၀ါတ႔အေပၚ၌ ေမတာႏငယဥေသာစတျဖင ေနထငေလရၾကသည။

Goodwill; benevolence;The Buddhists live with thoughts of loving‐kindness and goodwill towards all beings.

LUST Rᾱga ရာဂ လခငတပမကတတေသာတရား။ Attachment; greed; passion

LUXURIOUS SEATS AND BEDS

Mahᾱsayana မဟာသယန - ျမတေသာေနရာ။

လ, ေမြ႕ယာ, သားေမြးေကာေဇာ စေသာ အဆငအတနးျမငေသာ အေကာငးစား ေနရာမားက မဟာသယနဟ ေခၚသည။ဥပသသလ ေဆာကတညထားသသည ဤျမငေသာေနရာ, ျမတေသာေနရာမားတြင မအပေကာငး၊ မထငေကာငးပါ။

Seats or beds stuffed with cotton, wool or down or laid with fur, mattresses, carpets and similar luxurious appointments are called luxurious seats and beds.One who is observing the uposaṭha precepts is not supposed to use such seats or beds.

MEDICINE Bhesajja ေဘသဇၨ - ေဆး၀ါး။ ရဟနးတ႔အားခြငျပေသာ ပစၥညးေလးပါးတြင ေဆးသည တစပါးအပါအ၀င ျဖစသည။

Medicine is one of the four material requisites allowed by the Buddha for use by bhikkhus.

MEDITATION DEVICE Kasiṇa ကသဏ - ကသဏး၊ ကသဏး၀နးအာ႐။ Artifice for meditation; the circle used as an object of meditation

MEDITATION SUBJECT Kammaṭṭhᾱna

ကမၼ႒ာန - ကမၼ႒ာနးစးျဖနးပြားမားရာအာ႐။

အသဘကမၼ႒ာနး စးျဖနးရာ၌ လေသေကာငသည အသဘကမၼ႒ာန ျဖစသည။

An object of meditation;In meditating on a corpse, the dead body is the object of meditation.

MEMBER OF THE BUDDHIST ORDER

Bhikkhu ဘကၡ - ရဟနး၊ ဘနးႀကး၊ သသရာေဘးက ႐ႈေလ႔ရသ။

ရဟနးသးမးရသည -(က) ေထရ - ဆယ၀ါအထကရဟနး၊(ခ) မဇၩမ - ငါး၀ါမ ကး၀ါရၿပးေသာရဟနး၊(ဂ) န၀ - ငါး၀ါေအာက ရဟနး။

One concerned about the dangers of recurring rebirths; recluse

MENTAL ABSORPTION Jhᾱna စာန - စာန၊ ဆငရာအာ႐က စးစးစကစက ႐ႈတတေသာတရား။

န၀ရဏစသည အကသလတရားတ႔က ႐ႈ႕ၿမႇကတတေသာ တရား။ရဟနးသည စာန၀ငစား၍ ေန၏။

Absorptive concentrationAbsorption is the ability of the mind to be concentrated on a single mental or physical object. Hindrances and other demeritorious actions are destroyed though mental absorption.

MENTAL ACTION Manokamma မေနာကမၼ - မေနာက၊ စတျဖငႀကစညေတြးေတာမႈ။ Thought

MENTAL CONCOMITANT

Cetasika ေစတသက - ေစတသကတရား။

စတ၌မ၍ စတကခယလယတတေသာတရားက ေစတသကဟေခၚသည။

Cetasikas are mental factors that arise in conjunction with the mind and which give character to it.

of 42


MENTAL CULTIVATION Bhᾱvanᾱ ဘာ၀နာ - ႐ႈပြားျခငး၊ ပြားမားအားထတျခငး၊ ပြားမားေအာင အႀကမႀကမ အားထတျခငး။

ထဘာ၀နာသည သမထဘာ၀နာႏင ၀ပနာဘာ၀နာဟ၍ ဘာ၀နာ႐ႈပြားျခငး ႏစမးရသည။ သမထဘာ၀နာသည သမာဓပြားမားေအာင ျပလပေသာ အလပျဖစသည။

Meditation; developing the mind; repeated exercise at mental development;Meditation is of two kinds: meditation for tranquility, samatha bhᾱvanᾱ, and meditation for insight, vipassana bhᾱvanᾱ.

MERE INSIGHT MEDITATOR

Sukkhavipassaka

သကၡ၀ပက - စာန, အဘညာဥ, တနခးမရေသာ ရဟႏာ။

သကၡ၀ပက ရဟႏာ ပဂၢလသည အာသ၀ကၡယဉာဏကသာရရ၍ ေလာကစာန သမာပတ အဘညာဥတ႔က လညးေကာငး၊ ပဋသမၻဒါ ဉာဏကလညးေကာငး မရရေခ။

An arahat who attains the Path without previously having attained jhᾱna

MERIT Puñña ပည - ဘနးက၊ ေကာငးမႈကသလ။

ဘ၀အဆငအတနး ျမငတကေစတတေသာအလပ၊ ေကာငးျမတေသာ သဂတဘ၀သ႔ ေရာကေစတတေသာ အလပ၊ ျပလပသ၏ စတအစဥက ျဖစငေစတတေသာ အလပက ပညဟေခၚသည။

Good and virtuous deed;Puñña is that which upgrades one’s status or that which leads one to a higher existence or that which purifies the mind of the person who performs merit

MERITORIOUS ACTION Kusalakamma

ကသလကမၼ - ကသလက၊ ေပးကမးစြန႔ႀကမႈ သလေဆာကတညမႈ ဘာ၀နာပြားမားမႈမားသည ေကာငးမႈကသလကမား ျဖစၾကသည။

Blameless wholesome action producing beneficial results.Charity, moral conduct and meditation are meritorious actions.

MERITORIOUS DEED Puññakiriya vatthu

ပညကရယ၀တ - ပညကရယာ၀တ၊

ထပညကရယာ၀တသည -(၁) ဒါန (၂) သလ (၃) ဘာ၀နာ (၄) အပစာယန (၅) ေ၀ယာ၀စၥ (၆) ပတဒါန (၇) ပတာႏေမာဒန (၈) ဓမၼ၀န (၉) ဓမၼေဒသနာ (၁၀) ဒ႒ဇကမၼ ဟ၍ ၁၀-မး ရသည။

The following meritorious deeds bring all kinds of happiness and prosperity and are to be recommended:(1) dᾱna;(2) sῑla(3) bhᾱvanᾱ;(4) apacᾱyana;(5) veyyavacca;(6) pattidᾱna;(7) pattᾱnumodᾱna;(8) dhammassavana;(9)dhammadesanᾱ;(10) diṭṭhizukamma.

MIDDLE REGION Majjhimadesa

မဇၩမေဒသ - ဇမၺဒပကၽြနး၏ အလယဗဟကေသာအရပ။

ျမတစြာဘရားႏင စၾကာမငးတ႔သည ထ မဇၩမေဒသ၌သာ ျဖစေပၚၾကၿမ ျဖစသည။

The region occupying the middle part of Jambudῑpa, the Southern Island (according to Buddhist cosmology)

MIDDLE WAY, THE Majjhimapaṭipadᾱ

မဇၩမပဋပဒါ - အလယအလတအကင၊ မဂၢငရစပါး ကငစဥတရား။

အလယလမးအကငသည အစြနးႏစဖကမ လြတေျမာကေသာအကငျဖစၿပး ဆငးရခပၿငမးရာ နဗၺာနသ႔ ပ႔ေဆာငႏငေသာ အကငျဖစ၏။မဂၢင ရစပါး ပါ၀င၏။

The Ariya Path of Eight Constituents;It is the Middle Way alone, steering clear of the two extremes, that can lead to Nibbᾱna, the end of dukkha.

MIND Citta စတ - စတ၊ အာ႐သမႈ။ စတသည သတေလာကႀကးက ဥးေဆာင၍ေန၏။ သတ၀ါအားလးတ႔သည စတ၏အလသ႔ လကပါ၍ ေနၾကရ၏။

Consciousness;All living beings are led by the mind. All living beings are subjected to the mind. Because of volitional activities, consciousness arises. Because of consciousness, mind and matter arise.

of 42


MINDFULNESS Sati သတ - ေအာကေမ႔ျခငး၊ အမတရျခငး၊ တစစတစခေသာ အာ႐က မေမ႔ျခငး။

သတပ႒ာနသတသည သတတရားပြားမားရန ေဟာၾကားေသာ သတျဖစသည။ သတက ကသလတရားႏင ပတသကေသာ အမတရမႈမားအတြကသာ သးသည။

Heedfulness; awareness;The Satipaṭṭhᾱna Sutta is a discourse on the methods of cultivating mindfulness. Sati is a term denoting mindfulness in respect of meritorious actions only.

MINDFULNESS ON BREATHING OUT AND BREATHING IN

Anapanassati အာနာပါနာတ ထြကသက, ၀ငသကက အာ႐ျပ၍ျဖစေသာ သတ။

MINDFULNESS ON BREATHING OUT AND BREATHING IN

MINOR PRECEPTS Sekhiya ေသခယ - ေသခယအကင၊ ရဟနးသာမေဏတ႔ ကငရမည အကငမား။

ရဟနးသာမေဏတ႔ လကနာေစာငထနးရန ပညတထားေသာ အကငမားက ေသခယအကငဟ ေခၚသည။အားလးေပါငး (၇၅) ပါးရသည။

Minor precepts are those regulating the acts of bhikkhus and novices in their mode of dressing, going on alms‐round, taking meals, giving discourses, etc.

MIRACLE Pᾱtihariya ပါဋဟာရယ - တနခး၊ ျပာဋဟာ။ Marvel; wonder

MIRTH Hasita ဟသတ - ရယေမာျခငး။

ရယျခငး ၆-မး ရသည -(၁) သတ (၂) ဟသတ (၃) ၀ဟသတ (၄) ဥပဟသတ (၅) အပဟသတ (၆) အတဟသတ

There are Six kinds of expressing mirth .

MONASTIC DWELLING Senᾱsana ေသနာသန - ေကာငး၊ ရဟနးေတာမား ေနထငသတငးသးရာဌာန။

Monastery

MORAL CONDUCT FOR BHIKKHUS

Bhikkhusῑla ဘကၡသလ - ရဟနးသလ၊ စတပါရသဒၶသလ။

ရဟနးသလ ေလးမးရသည -(၁) ပါတေမာကၡသ၀ရသလ (၂) ဣႃႏၵယသ၀ရသလ (၃) အာဇ၀ပါရသဒၶသလ (၄) ပစၥယသႏၷတသလ

Fourfold purity of bhikkhu morality

MORAL INTOXICANT Ᾱsava အာသ၀ - အာသေ၀ါတရား။

အာသေ၀ါတရား ၄-ပါးရသည -(၁) ကာမာသ၀ - ကာမ၌ မးယစျခငး၊(၂) ဘ၀ါသ၀ - ဘ၀၌ မးယစျခငး၊(၃) ဒ႒ာသ၀ - အယ၌ မးယစျခငး၊(၄) အ၀ဇၨာသ၀ - သစၥာေလးပါး အမနတရားက မသျခငး၌ မးယစျခငး။

Influx; bias; canker;Ᾱsava conveys the idea of something flowing out, something that intoxicants the mind. Ᾱsavas are rooted in Craving, lobha; wrong view, diṭṭhi; and bewilderment, moha.

MORAL OBLIGATION Cᾱrittasῑla စာရတသလ - စာရတသလ၊ ကငထကေသာသလ၊ ကင၀တသလ။

ျပညေအာငျဖညကငအပေသာ သလမးသည စာရတသလမည၏။

Virtuous conduct; virtue as keeping

MORALITY Sῑla သလ - ကယမႈ ႏႈတမႈမားက ေစာငထနးျခငး။

ကယမႈ (ကာယက)၊ ႏႈတမႈ (၀စက) တ႔က မကးလြနေအာင ေစာငထနးျခငး ေစာငေရာကျခငးသည သလ မည၏။

Moral conduct; restraint in physical and verbal actions;Morality denotes being virtuous and abstaining from evil actions both physical and verbal. It also prescribes virtuous conduct (cᾱritta sῑla).

MUNDANE Lokiya ေလာကယ - ေလာကတရား၊ ေလာကတြင အကး၀ငေသာတရား။

ေလာက၌ အကး၀ငေသာ တရားမားသည ေလာကတရားမားျဖစသည။

Worldly;Things pertaining to the world are called mundane.

of 42


NATURAL LAW Niyᾱma နယာမ - ၿမေသာတရား၊ ျဖစ႐းျဖစစဥသေဘာ။

နယာမ ငါးမးရသည -(၁) ဗဇနယာမ (၂) ဥတနယာမ (၃) ကမၼနယာမ (၄) စတနယာမ(၅) ဓမၼနယာမ

The Cosmic Order; natural process;Natural Law is the process by which things happen and have always happened of their own accord.

NIBBANA Nibbᾱna နဗၺာန - နဗၺာန၊ တဏာမ လြတေျမာကမႈ။

တဏာ၏ အကြငးမ႔ခပၿငမးမႈ၊ တဏာက အကြငးမ႔ စြန႔လႊတမႈ၊ တဏာမ လြတေျမာကမႈတ႔က နဗၺာန ဟ ေခၚသည။

Nibbana, Liberation from Craving (Taṇhᾱ);The total cessation of Craving is called Nibbᾱna.

NINE DIVISIONS OF THE BUDDHA SASANᾹ

Navaṅgasatthusᾱsanᾱ

န၀ဂၤသတသာသနာ - ျမတစြာဘရား၏ အဂၤါ ၉-ပါးရေသာ အဆးအမ သာသနာ။

အဆးအမအဂၤါ ၉-ပါးမာ -(၁) သတ(၂) ေဂယ (၃) ေ၀ယာကရဏ (၄) ဂါထာ (၅) ဥဒါန (၆) ဣတ၀တက (၇) ဇာတက (၈) အဗၻတဓမၼ (၉) ေ၀ဒလ

The nine divisions of the Buddha’s Teaching

NOBLE DISCIPLE Ariyasᾱvaka အရယသာ၀က - အရယာျဖစေသာ တပည။

အရယာတပညသးမးမာ -(၁) ပကတသာ၀က (၂) မဟာသာ၀က (၃) အဂၢသာ၀က

Ariya Disciple; Three types of ariya disciple:(1) Pakatisᾱvaka.(2) Mahᾱsᾱvaka.(3) Aggasᾱvaka.

NOBLE EIGHTFOLD PATH

Aṭṭhaṅgikamagga

အ႒ဂႋကမဂၢ - မဂၢငရစပါး၊ အလယအလတလမးစဥ။

မဂၢငရစပါးဟေသာ အရယာလမးစဥသည ဆငးရျခငးဒကၡက ခပၿငမးေစႏငေသာ ကငစဥျဖစသည။

The Ariya Path of Eight Constituents; the middle way

NOBLE ONE Ariya အရယ - အရယာ၊ ျမငျမတသ။

(၁) ေသာတာပႏၷ - ေသာတာပန၊ (၂) သကဒါဂါမ - သကဒါဂါမ၊ (၃) အနာဂါမ - အနာဂါမ၊ (၄) အရဟႏ - ရဟႏာ၊

An Ariya is a noble one who has destroyed some or all of the defilements. He is precluded from falling to the woeful state of apaya.

NOBLE ONE ENDOWED WITH THREE KNOWLEDGES

Tevijjapatta ေတ၀ဇၨပတ - ၀ဇၨာသးပါးႏင ျပညစသ။

(၁) ပေဗၺန၀ါသာႏတ ဉာဏပညာ၊(၂) ဒဗၺစကၡဉာဏပညာ၊(၃) အာသ၀ကၡယဉာဏပညာ - ဟေသာ ဤဉာဏပညာသးပါးက ၀ဇၨာသးပါးဟ ေခၚသည။

1. Knowledge of recollecting former existences, pubbenivᾱsᾱnussati ñᾱṇa;2. Knowledge consisting in supernormal vision like that of celestial beings, dibbacakkhu ñᾱṇa; 3. Knowledge that extinguishes all moral intoxicants, ᾱsavakkhaya ñᾱṇa.

NOBLE PRACTICE, THE Brahmacariya

ျဗဟၼစရယ - ျမတေသာအကင

ျမတေသာအကငဆသညမာ - ေမထနအကငမ ေရာငၾကဥျခငး။သကၡာသးပါးအကငႏင မဂၢငရစပါးအကငတ႔ျဖစသည။

The Noble Practice consists in abstinence from sex, the Treefold Training and the Ariya Path of Eight Constituents

NON‐DISCRIMINATING LOVING‐KINDNESS

Anodhisaka pharaṇa mettᾱ

အေနာဓသက ဖရဏေမတာ - ပဂၢလကမပငးျခား မရညၫြနးဘ ေမတာပြားျခငး။

မညသမည၀ါ ေယာကား မနးမစသည ကန႔သတခကမထားဘ အားလးပ႕ႏ႔ေအာင ပြားမားရေသာ ေမတာမး ျဖစသည။

Development of loving‐kindness without referring to specific individuals;The kind of loving‐kindness (mettᾱ) that is to be developed so that it reaches all beings irrespective of birth, sex and so on.

NON‐HATRED Adosa အေဒါသ - မဖကဆးမႈ၊ မပကစးေစလမႈ၊ အမကမထြကမႈ။

Non hatred

of 42


NON‐MATERIAL SPHERE JHᾹNA

Arupajhᾱna အ႐ပစာန - အ႐ပစာန။ အ႐ပစာန ၄-မး -(၁) အာကာသာနၪၥာယတနစာန (၂) ၀ညာဏၪၥာယတနစာန (၃) အာကၪၥညာယတနစာန (၄) ေန၀သညာနာသညာယတနစာန

The four kinds of Non‐material Sphere Jhᾱna are:(1) Akᾱsᾱnancᾱyatana Jhᾱna;(2) Viññᾱnancᾱyatana jhᾱna. (3) Akincaññᾱyatana jhᾱna., arῡpabrahmᾱ.(4) Nevasaññᾱ nᾱsaññᾱyatana jhᾱna.

NON‐RETURNER Anᾱgᾱmi အနာဂါမ - အနာဂါမ၊ ကာမဘ၌ ပဋသေႏၶမေနေသာ ပဂၢလ။

အနာဂါမပဂၢလအျဖစျဖငေသလင ကာမသဂတ ၇-ဘ၌ မျဖစရေတာဘ အထက႐ပ, အ႐ပ ျဗဟၼာဘတ႔၌သာ ျဖစရသည။

One who is not subject to rebirth in the realm of sensual pleasures

NON‐SELF Anatta အနတ - အတမဟတျခငး၊ အစးမရျခငး။

အလးစေသာ ဘသးပါးတ႔၌ျဖစေသာ တရားအားလးသည အတမဟတ ငါမဟတ သစမးျပငပျဖစသည။ အခညးအႏးျဖစ၏၊ ဆတသဥး၏ အႏစသာရမရ မမအလအတငးမျဖစ။ သ႔ျဖစ၍ အနတမည၏။

Something beyond one’s control;All phenomena that arise in all the three Spheres of existence are not self, not ‘I’, but are mere strangers, empty, void, unsubstantial and beyond one’s control. Hence they are Non‐self, anatta.

NOVICE Sᾱmaṇera သာမေဏရ - ရငသာမေဏ၊ ကရင၊ ေမာငရင။

ရငသာမေဏသည ဆယပါးသလက ေစာငထနး၍ လင (၁၀)ပါး, ဒဏ (၁၀)ပါးႏင ေသခယ (၇၅)ပါး, ခႏၶက၀တ (၁၄)ပါးတ႔က လကနာကငသးရသည။

One who has taken what is called lower‐ordination.One who has taken what is called lower‐ordination.

NOVICE‐TO‐BE Paṇḍupalᾱsa ပ႑ပလာသ - သာမေဏေလာငး၊ ရငေလာငး။

ရငသာမေဏျပမညသသည ရငသမေဏ မျပမ ဘနးေတာႀကးေကာငး၌ ေနလက သကၤနးေတာငး, သလေတာငး, လင, ဒဏ, ေသခယ, စဒၵသခႏၶက၀တ စသညတ႔က ကကမတသငယေလ ရၾကသည။

Postulant, candidate for the state of a novice

NUTRIMENT Ᾱhᾱra အာဟာရ - အာဟာရ၊ အစားအစာ အာဟာရ၊ အေၾကာငးတရား။

အာဟာရေလးမးမာ -(၁) ကဗဠကာရ အာဟာရ (၂) ဖ အာဟာရ (၃) မေနာသေၪၥတနာ အာဟာရ - (၄) ၀ညာဏ အာဟာရ တ႔ျဖစသည။

There are four kinds of nutriment:(1) kabaḷikᾱra ᾱhᾱra, (2) phassaᾱhᾱra, (3) mano‐saṅcetanᾱ ᾱhᾱra, (4) vinnᾱṇaᾱhᾱra

NUTRITION Oja ၾသဇာ ၾသဇာ အစားအစာတြင ပါ၀ငေသာ အဆအႏစ အေစး။

The nutritious essence contained in food.

OBJECT OF CLINGING Upᾱdᾱniya ဥပါဒါနယ - ဥပါဒါန၏ အာ႐။

ခႏၶာငါးပါးက ျပငးျပစြာ စြလမးျခငးသည ဥပါဒါနျဖစ၏။ ယငး ဥပါဒါန၏ အာ႐ျဖစေသာ ခႏၶာငါးပါးသည ဥပါဒါနယ မည၏။

This term refers to intense clinging to the five aggregates of existence. Thus corporeality is an object of clinging as are the other aggregates of sensation, perception, volitional activity and consciousness.

OBJECT OF FETTERS Saṁyojanῑya သေယာဇနယ - သေယာဇဥအာ႐။

႐ပကၡႏၶာ ေ၀ဒနာကၡႏၶာ သညာကၡႏၶာ သခၤါရကၡႏၶာတ႔သည သေယာဇဥအာ႐မား ျဖစၾကသည။ ခႏၶာငါးပါးအားလးက သေယာဇဥ အာ႐ဟ ေခၚၾကသည။ အာ႐တ႔၌ တပမကကပၿငျခငးက သေယာဇဥဟ ေခၚသည။

Such things are rῡpakkhandhᾱ, vedanᾱkkhandhᾱ, saññᾱkkhandhᾱ, saṅkhᾱrakkhandhᾱ and viññᾱṇakkhandhᾱ. In fact, all five aggregates form as objects of fetters. Fetters mean attachment to objects.

of 42


OBJECT OF VOLITIONAL ACTIVITIES

Kamma nimitta

ကမၼနမတ - ကမၼနမတ၊ ကျပစဥက ေတြ႕ႀကခရေသာ အာ႐။

ေစတတညထားကးကြယရာ၌ ကသလေစတနာသည ကမည၍ ထကသလေစတနာက၏ အာ႐ျဖစေသာ ေစတျဒပသည ကမၼနမတမည၏။ ယငးကမၼနမတသည ဥပလဒၶနမတႏင ဥပကရဏ ကမၼနမတဟ၍ ၂-မး ရ၏

The object of an action that reappears to the doer at his last moment

OBSERVANCE OF FASTING DAY

Uposatha ဥေပါသထ - ၁။ ဥပသေစာငျခငး၊ ၂။ ဥပသျပျခငး။

၁။ လပဂၢလတ႔ ကယႏႈတျဖစငေအာင ရစပါးသလစသညျဖင ေစာငထနးျခငးက ဥပသေစာငျခငးဟ ေခၚသည။၂။ ရဟနးေတာမား လျပညလကြယေန႔မားတြင ပါတေမာကျပျခငးက ဥပသျပျခငးဟ ေခၚသည။

There are two kinds of observance: one for lay devotees and the other for bhikkhus

OFFERING Pῡjᾱ ပဇာ - ပဇာ၊ ပေဇာျခငး။ ပေဇာျခငးသည ပစၥညး၀တျဖင ပေဇာျခငး၊ တရားျဖင ပေဇာျခငးဟ၍ ၂-မး ရသည။

There are two kinds of honouring: honouring by offering material gift and honouring by doing good practice or service.

ONCE‐RETURNER Sakadᾱgᾱmῑ သကဒါဂါမ - သကဒါဂါမပဂၢလ။

သမထ ၀ပနာပြားရာတြင သကဒါဂါမမဂသ႔ ဆကေရာကဆ ပဂၢလက သကဒါဂါမမဂပဂၢလ - ဟ ေခၚသည။ ထမဂစတ ခပၿငမးသြားသညႏင တၿပငနက သကဒါဂါမဖလ ျဖစ၏။ ထပဂၢလက သကဒါဂါမဟ ေခၚဆ၏။

He who is on the verge of reaching the second stage of the Path while engaged in the Tranquility and Insight meditation is called one of Sakadᾱgᾱmῑ magga. As soon as his Path‐consciousness (magga‐citta) ceases, the Fruition of Sakadᾱgᾱmῑ arises.

ONE PRACTISING INSIGHT MEDITATION

Bhaddekaratta

ဘေဒၵကရတ - ေကာငးေသာ ညတစည ရသ။

ခပေပာကၿပး အတတခႏၶာကလညး မစြလမး။ မျဖစေပၚေသးေသာ အနာဂတခႏၶာကလညး မေမာလင မေတာငတ။ ျဖစဆ ပစၥပၸါနခႏၶာကသာ ၀ပနာ႐ႈေနေသာ ပဂၢလက ဘေဒၵကရတပဂၢလ - ဟ ေခၚသည။

One practicing Insight meditation does not yearn for the past nor long for the future but contemplates only the reality of the present. Such a person is called bhaddekaratta.

ONE WHO HAS ATTAINED ARAHATTA FRUITION

Ariya Savaka အရယသာ၀က - အရယာအျဖစသ႔ေရာကေသာ ျမတစြာဘရား၏တပည။

အရယာပဂၢလ ရစေယာကက အရယသာ၀ကဟေခၚသည။

Follower of the Buddha who is an ariya; ariya disciple

ONE WHO HAS ATTAINED SOTᾹPATTI‐MAGGA

Sotᾱpatti‐maggaṭṭha

ေသာတာပတမဂၢ႒ - ေသာတာပတမဂ၌ တညေသာပဂၢလ။

(၁) ဓမၼာႏသာရ - ပညာဥးစးၿပး ေသာတာပတမဂ ရေသာ ပဂၢလ။(၂) သဒၶါႏသာရ - သဒၶါဥးစးၿပး ေသာတာပတမဂ ရေသာ ပဂၢလဟ၍ - (၂) မးရသည။

One on the Path to win the streamThere are two kinds of such person:(1) Dhammᾱnusᾱrῑ puggala, (2) Saddhᾱnusᾱrῑ puggala,

ONE WHO TAKES REFUGE

Saraṇagata သရဏဂတ - သရဏဂတညသ၊ ရတနာသးပါးက ကးကြယဆညးကပသ။

ဘရား, တရား, သဃာ ရတနာသးပါးက ကးကြယဆညးကပသက သရဏဂတညသ (သရဏဂတ) ဟ ေခၚသည။

One who goes to the three Gems for refuge.One who goes to the three Gems for refuge is called “one who takes refuge”, saraṇagata.

of 42


ONE‐POINTEDNESS Ekaggata ဧကဂၢတာ - စတ၏ တစခတညးေသာ အာ႐၌ တညၿငမေနျခငး။

၎က စတေကဂၢတာ - ဟလညး ေခၚသည။

Concentration of the mind on only one object; also called cittassakaggata, one‐pointedness of the mind.

ORDER OF BHIKKHUNIS Bhikkhuni ဘကၡန - ဘကၡနမ၊ ရဟနးမ။

ဘကၡနသာသနာသည မေထြးေတာ မဟာပဇာပတ ေဂါတမ၏ စြမးေဆာငမႈက အေျခတည၍ အရငအာနႏၵာ၏ ေလာကထားေတာငးပနမႈေၾကာင ေပၚေပါကလာရျခငးျဖစသည။

The order of bhikkhunῑs owed its appearance to Mahᾱpajᾱpati Gotamῑ, the Buddha’s aunt and stepmother and also to the venerable Ᾱnandᾱ who sought permission from the Buddha to set up the bhikkhuni order

ORDINATION Upasaṁpadᾱ ဥပသမၸဒါ - ရဟနးျပျခငး၊ (ရဟနးဂဏအဂၤါႏင ျပညစေစျခငး)။

သဃာေတာမားသည ရဟနးေလာငးက သမအတြငး၌ ရဟနးျပေပးၾကကန၏။

Bestowal of bhikkhuhood on somebody (making him a full‐fledged bhikkhu)Members of the saṁgha make the candidate a bhikkhu in the Ordination Hall.

OUT‐BREATH AND IN‐BREATH

Ᾱnᾱpᾱna အာနာပါန - ထြကသက ၀ငသက။

ထြကသကက ပထမျဖစ၍ ၀ငသကက ေနာကမျဖစရသျဖင “ထြကသက ၀ငသက”ဟ ဆၾကသည။

out‐breath precedes in‐breath and gives rise to the term “out‐breath and in‐breath”.

OWNING UP Desanᾱ ေဒသနာ - ေဒသနာၾကားျခငး၊ အာပတေျဖျခငး။

သဃာေတာအခငးခငး ေဒသနာၾကားရသည။ အာပတေျဖရသည။ ဘရားရင သာသနာေတာ၌ ရဟနးျပ၍ေနလင ဘရားရငပညတေတာမအပေသာ သကၡာပဒမားက အထးလကနာ ကငႀကေနထငရ၏။

Owning up to one’s misdeeds.Buddhist bhikkhus observe the ritual of owning up to one’s misdeeds to another bhikkhu.

PASSING ONE’S TIME Vihᾱra ၀ဟာရ - ေနျခငး၊ ေနထငျခငး၊ သတငးသးျခငး၊ စေပာျခငး။

ေနထငျခငး ၄-မးရ၏ -(၁) ဒဗၺဟာရ - စာန၀ငစား၍ေနျခငး၊(၂) ျဗဟၼ၀ဟာရ - ေမတာစာနစသညက ၀ငစား၍ေနျခငး၊(၃) အရယ၀ဟာရ - ဖလသမာပတ ၀ငစား၍ေနျခငး၊(၄) ဣရယာ၀ဟာရ - ေလာငးထငရပသြား ဣရယာပတေလးပါးတြင တစပါးပါးျဖငေနျခငး။

There are four ways of passing one’s time :‐(1) (Dibba Vihᾱra)(2) (Brahma Vihᾱra);(3) passing one’s time in Fruition absorption (Ariya Vihᾱra); and(4) (Iriyᾱpatha Vihᾱra).

PATH‐CONSCIOUSNESS Magga; also Ariya Magga Citta

မဂၢ - မဂ၊ အရယာမဂစတ။

ေသာတာပတမဂစေသာတရား(၁) ေသာတာပတမဂ၊(၂) သကဒါဂါမမဂ၊(၃) အနာဂါမမဂ၊(၄) အရဟတမဂ - အားျဖင (၄)မး ရ၏။

(၄)ပါး၊ ကေလသာတ႔က ပယခြါလက နဗၺာနက အာ႐ျပေသာတရား။

The dhamma which eliminates the defilements with Nibbᾱna as its object.The four maggas are:(1) sotᾱpatti magga,(2) sakᾱdᾱgami magga,(3) anᾱgᾱmi magga, and(4) arahatta magga.

PATIENCE Khanti ခႏ - သညးချခငး။ သညးချခငးသည ပါရမ ၁၀-ပါးတြင တစပါးအပါအ၀င ျဖစသည။

Forbearance.Patience or forbearance is one of the ten perfections for attainment of enlightenment.

PAYING HOMAGE Vandanᾱ ၀ႏၵနာ - ရခးျခငး။ ရတနာျမတသးပါးတ႔အား ရခးျခငးအမႈက ျပၾကရာ၌ ရခးျခငး (၃)မး ရသည။

Paying obeisance.There are three modes of paying homage to the Three Gems (i.e, Buddha, Dhamma and Saṁgha):

of 42


PERCEPTION OF REPULSIVENESS IN NUTRIMENT

Ᾱhᾱre patikῡla saññᾱ

အာဟာေရ ပဋကလသညာ - စားစရာ ေသာကစရာ အစာအာဟာရ၌ စကဆတ႐ြရာဖြယဟ ဆငျခငေသာ အမတသညာ။

ေယာဂပဂၢလသည စားဖြယေသာကဖြယမားက မ၀သးေဆာငေသာအခါ အာဟာေရပဋကလသညာျဖင ဆငျခငမ၀အပပါသည။

Perceiving food as being repulsive.A meditator, yogi, when taking food, should take it reflecting on its repulsive nature

PERCEVING THE REPULSIVENESS

Asubhadassana

အသဘဒန - အသဘ႐ႈျခငး၊ အေလာငးေကာင၏ မတငတယ႐ြရာဖြယျဖစပက ႐ႈျမငျခငး။

ျမနမာဓေလထးစတြင လတစေယာကေသဆးက အမားသငါ အသဘကမၼ႒ာနး ႐ႈႏငရနရည႐ြယၿပး အသဘ႐ႈကြရန ဖတၾကားေသာဓေလ အသဘပ႔ေသာဓေလ ျဖစေပၚလာပါသည။

Perceiving the repulsive nature of a corpse

PERFECT ENLIGHTENMENT

Sammᾱ Sambodhi

သမၼာသေမၺာဓ သစၥာေလးပါးက ေကာငးစြာကယတင သႏငျမငႏငေသာ အရဟတမဂဉာဏ သဗၺညတဉာဏေတာ။

Arahatta Ñᾱṇa and Sabbaññuta Ñᾱṇa, which comprehend the four Ariya Truths.

PERFECTION Pᾱramῑ ပါရမ - ျမငျမတသတ႔၏ လပငနးစဥ၊ ဘရားေလာငးကငစဥ။

ပါရမ (၁၀) ပါးမာ -(၁) ဒါနပါရမ၊(၂) သလပါရမ၊(၃) ေနကၡမၼပါရမ၊(၄) ပညာပါရမ၊(၅) ၀ရယပါရမ၊(၆) ခႏပါရမ၊(၇) သစၥာပါရမ၊(၈) အဓ႒ာနပါရမ၊(၉) ေမတာပါရမ၊(၁၀) ဥေပကၡာပါရမ - တ႔ ျဖစၾကသည။

‐(1) dᾱna pᾱramῑ,(2) sῑla pᾱramῑ,(3) nekkhamma pᾱramῑ,(4) pañña pᾱramῑ,(5) vῑriya pᾱramῑ,(6) khantῑ pᾱramῑ,(7) truthfulness, saccᾱ pᾱramῑ,(8) resolution, adiṭṭhana pᾱramῑ,(9) loving‐kindness, mettᾱ pᾱramῑ; and(10) equanimity, upakkhᾱ pᾱramῑ.

PᾹLI TEXT Piṭaka ပဋက - ကမးဂနစာေပ။

ပထမသဂၤါယနာတငပြ၌ ဘရားေဟာေဒသနာအားလးက ၀နယပဋက, သတႏပဋက, အဘဓမၼပဋက ဟ သးမးခြျခားထားခသည။

At the first Buddhist Convention all the teachings of the Buddha were classified into three divisions, (1) the Division of disciplinary rules for the saṁgha(2) the Division of the discourses, and(3) the Division of the ultimate realities.

RAINS RETREAT PERIOD Vassavasa ၀၀ါသ - ၀ါဆျခငး၊ ၀ါကပျခငး၊ မးသးလအတြငး ၀ါဆသည ေကာငးတက အာရာမတြငးမာ ေနရျခငး။

၀ါဆမႈသည ျမတစြာဘရားရင သကေတာထငရားရစဥကပင ရခသည။

Observing the rains retreat period; confining oneself to a specific monastic dwelling for the three month rainy period

REALM OF CONTINUOUS SUFFERING

Niraya နရယ - ငရဘ၊ ခမးသာကငးၿပး ဆငးရျခငးအတၿပးေသာ ဘဘ၀။

ငရသားမားသည ငရထနးႏင ငရေခြးတ႕၏ ႏပစကမႈက အၿမခေနရသည။ ငရမးေလာငမႈက အၿမခေန ရပါသည။

Beings reborn in the realms of continuous suffering, niraya, are continuously tortured by the warders and blood hounds.

REFLECTION Paccavekkhana

ပစၥေ၀ကၡဏာ - ပစၥေ၀ကၡဏာ ဆငျခငျခငး၊ ဉာဏျဖငသက၀င၍ အဖနဖန ရႈမတ တတေသာတရား။

ပစၥေ၀ကၡဏာ ဆငျခငျခငး၊ ဉာဏျဖငသက၀င၍ အဖနဖန ရႈမတ တတေသာတရား။

Review; reflectiong again and again with Insight

of 42


REFUGE Sarana သရဏ - ကးကြယအားထားရာ ရတနာသးပါး။

ဆညးကပကးကြယသတ႕၏ ေဘးရန အႏရယ အမးမးပယေဖာကေပးတတ၍ ဘရား-တရား-သဃာ ရတနာ သးပါးက သရဏ ဟေခၚသည။

The Three Gems as Refuge.The Three Gems are called Refuge because they protect he one who takes refuge in them against all kinds of danger and misfortune.

REJOICING IN OTHER’ MERIT

Pattanumodana

ပတာႏေမာဒန သတပါးတ႕ ကသလေကာငးမႈ ျပသညက ၀မးေျမာကျခငး၊ သတပါးတ႕က အမေပးေ၀ေသာ ကသလအဖ႕က ၀မးေျမာက ၀မးသာ သာဓေခၚျခငး။

By rejoicing in others’ deed of merit and saying “Sadhu (Well‐done!)” one gains the same amount of merit as the author of the deed.

RELATIVELY WEAK INSIGHT

Tarunaviapssananana

တရဏ၀ပနာဉာဏ - ႏေသာစပနာဉာဏ။

(၁) နာမရပပရစၧဒဉာဏ ပငးျခား၍ သေသာဉာဏ၊(၂) ပစၥယပရဂၢဟဥာဏ - ျဖစေၾကာငး က သေသာဥာဏ၊(၃) သမၼသန ဥာဏ - အနစၥ ဒကၡ အနတအားျဖင သးသပဆငျခင ေသာ ဥာဏ။(၄) ဥဒယဗၺယဥာဏ - ျဖစမႈပကမႈ တ႕က ရႈျမင ေသာဥာဏ -

Incipient insight.There are four classes of insight knowledge belonging to the initial stages of development,

RELIGIOUS RPROPERITY Sasanikavatthu

သာသနက၀တ - သာသနာႏင ဆငေသာေျမ၊ အေဆာကအအ၊ ဘရားေကာငးကန စသည။

Preport dedicated to religious use.Religious property comprise land, buildings, lakes and the like that have been donated and dedicate for religious use.

RELIQUARY Dhatugabbha ဓာတဂဗၻ - ဓာတေတာတက။

ေစတေတာ၏ အတြငး၌ရေသာ ဓာတေတာတကသည အမြနျမတဆး ေနရာျဖစသည။

The rekoquary inside a stupa is the most sancrosanct part of it.

REPEATED CONTEMPLATION

Anussati အႏတ - အဖနဖနေအာကေမျခငး၊ အဖနဖနသတရျခငး။

အႏတ ဆယပါးတ႔ရသည Constant mindfulness; repeated contemplation Constant mindlfulness of ten things

RESULTANT Vipaka ၀ပါက - ၀ပါက၊ အကး။ Effect of kamma

RIGHT ACTION Sammakammanta

သမၼာသမာဓ မနကနေသာ တညၾကညျခငး၊ ေကာငးစြာတညၾကညျခငး။

Right concentration consists of concentration of one’s thought on a single object.

RIGHT EFFORT Sammavayama

သမၼာ၀ါယာမ မနကနေသာ အားထနျခငးလ႕လ ၊ ေကာငးစြာအားထတမႈ။

Right endeavour.Right Effort consists in striving to discard whatever demerit that has accrued to oneself and to stave off whatever demerit that has not arisen in oneself

RIGHT LIVELIHOOD Sammaajiva သမၼာအာဇ၀ - မနကနေသာ အသကေမြးျခငး၊ ေကာငးစြာ အသကေမြးျခငး။

ကာယသစရကသးပါး ၃ပါး၊ ၀စဒစရက ၄ပါး တ႕ႏငကငးလြတ၍ မညသ႕ကမ ထခကနစနာေစမႈ မရေသာ အသကေမြးမႈသည သမၼာအာဇ၀ မည၏။

Right livelihood means earning a living that in no way harms anybody, and in ways that are free from the three kinds of physical misdeed and the four kinds of evil speech.

RIGHT SPEECH Sammavaca သမၼာ၀ါစာ - ေကာငးစြာ စကားဆျခငး၊ မနကနေသာ စကားက ဆျခငး။

၀စဒစရက ၄ပါးမ ေရာငၾကဥျခငးသည သမၼာ၀ါစာ မည၏

Right speech consists in refraining from the four kinds of evil speech.

of 42


RIGHT THINKING Sammasankappa

သမၼာသကၤပၸ - မနကနေသာ အႀကအစည၊ ေကာငးစြာႀကစညမႈ

ေနကၡမၼ၀တက၊ အဗာပါဒ၀တကႏင အ၀ဟ သာ၀တက တ႕သည သမၼာသကၤပ မည၏။

Right Thinking means thinking about renouncing the world, and thoughts free from ill will and cruelty.

RIGHT VIEW Sammaditthi သမၼာဒဠ - မနကနေသာ အျမင၊ မနကနေသာ အယ၊ ေကာငးေသာ အျမင၊ ေကာငးေသာအယ။

က၊ က၏ အကးက ယၾကညျခငး၊ သစၥာေလးပါးက သျမငျခငးသည သမၼာဒဠမည၏

Right understanding.Right view means a firm belief in kamma, i.e., ones actions an dthe result thereof. It also means comprehending the four Ariya Truths.

RIGHTEOUS ACTION Padakkhinakamma

ပဒကၡဏကမၼ - တ

းတကႀကးပြားေၾကာငးအလပ၊

ေကာငးျမတေသာ ကသးပါးက ျပၾကကန၍ ေကာငးျမတေသာ အကးက ရရၾကကန၏။

Commendable deed.He who does righteous acts physically, verbally and mentally has the benefits thereby.

RIHGT MINDFULNESS Sammasati သမၼာသတ - မနကနေသာ ေအာကေမ အမတရျခငး၊ ေကာငးစြာေအာကေမျခငး။

ကသလတရားတ႕၌ ေကာငးစြာေအာကေမ သတရျခငးသည သမၼာသတ မည၏။

Right Mindfulness means being never forgetful about doing good things that are meritorious.

ROBES Civara စ၀ရ - သကၤနး၊ ရဟနးသာမေဏတ႕ ၀တရသးေဆာငသည အ၀တအထည။

သကၤနးသည အခပအားျဖင သးထညရသည -(၁) သဃာဋ-ဒကဋ (ႏစထပသကၤနးႀကး)(၂) ဥတရာသဂၤ - ကယရဧကသ(၃) အႏရ၀ါသက - ကယ၀တသငးပင။

Dyed robes worn by bhikkhus and samaneras

ROOT CAUSE Hetu ေဟတ - အေၾကာငးအရငး၊ အေျခအျမစ၊ ဟတ။

ဆငးရျခငးကျဖစေစေသာ အဓကအေၾကာငးအရငး သးရပမာ- ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ တ႕ျဖစသည။

Root condition.The three main causes of suffering are greed, hatred and bewilderment.

ROUND OF XEISTENCES Samsara သသာရ - သသရာ၊ ဘ၀အဆကမျပတျဖစျခငး။

ရပ၊ နာမ၊ ခႏၵာ တ႕မျပတျဖစေပၚျခငးက သသရာဟေခၚသည

The continuous arising of existences.�The continuous arising of mind and matter, aggregates, is Samsara.

SCRIPTURES Pitaka ပဋက - ပဋကတေတာ၊ သငယအပေသာ ပရယတစာေပ၊ ျခငးေတာငး။ (တပတဋကၾကည)သငယအပေသာ ပရယတစာေပ၊ ျခငးေတာငး။ (တပတဋကၾကည)

Canonical text to be studied; basket

SEASONAL OFFERING OF ROBES

Kathinacivara ကထနစ၀ရ - ကထနသကၤနး၊ ကထနကေဆာငရန လအပေသာ သကၤနး။

သကၤနးလေသာ အခါ ပဂၢလက မလရ။ သဃာက ရညညႊနးလရသည။ သဃာအစညးအေ၀း၌ သကၤနးရားပါးေသာ ရဟနးအား ထကထန သကၤနးက ေပးရသည။ လေသာသေရာ ခယသရဟနးပါ အကးငါးမး ရရသည။

Kathina civara; robes offered to the samgha for holding a kathina ceremony. This special offering of robes brings five kinds of benefit to the donors as well as to the recipients.

SECLUSION Viveka ၀ေ၀က - ကငးဆတျခငး၊ ၿငမေအးျခငး။

ကငးဆတျခငး၊ ၿငမးေအးျခငးတ႕သည ၃-ပါးရသည။ကာယ၀ေ၀က/စတ၀ေ၀က/ ဥပဓ၀ေ၀က

Solitary seclusion; detachment; serenity

of 42


SEEING SHOWS Visukadassana

၀သကဒန ျငာငတကငတဖြယက ၾကညရ႕ျခငး၊ ဘရားရငအဆးအမေတာႏင ဆန႕ကငဘကျဖစ၍ ဥပသေစာငသ တစဥးသည ပြၾကညျခငး စသညက ေရာငၾကဥရသည။

Looking at things which are like spikes .Seeing shows, etc, which are contrary to the Buddha’s teaching.

SELF TORTURE Attakilamatha

အတကလမထ - ခႏၶာကယ ပငပနးဆငးရေအာင ညဥးဆျခငး။

မမကယက ပငပနးဆငးရေအာင ျပကငျခငးသည အစြနးတစဖကသ ေရာကေသာ အကငျဖစသည။

Self‐castigation ; self‐mortification. Giving oneself up to self‐castigation is an extreme type of practice.

SENSATION Vedana ေ၀ဒနာ - ေ၀ဒနာ၊ အာရခစားျခငး။

ခစားရရေသာ အာရအရ သခေ၀ဒနာ၊ ဒကၡေ၀ဒနာ၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ ဟသးမးရသည။

Feeling .There are three kinds of sensation. It may be pleasant, or unpleasant or neither‐pleasant nor unpleasant, depending on the nature of sensation one senses or feels.

SENSE OBJECTS Kamaguna ကာမဂဏ - ကာမဂဏ။ ရပါရစေသာ အာရငါးပါးက ကာမဂဏဟ ေခၚသည။

The five sense‐0bjects, such as visible objects, are called kamaguna.

SENSUAL DESIRE kamacchanda

ကာမစၧႏၵ - ကာမဘ၊ ကာမဂဏအာရငါးပါး ထေျပာေသာဘ။

Planes of sensuous desire

SERVICE Veyyavacca ေ၀ယာ၀စၥ - ကသလေရးကစၥ၌ ပါ၀ငေဆာငရြကျခငး။

လႀကးသမမားႏင မဘဆရာသမားမား၏ အမႈကစၥမား၌ လညးေကာငး၊ ကသလေရး ကစၥမား၌ လညးေကာငး ပါ၀ငေဆာငရြကျခငးသည အလြနမြနျမတေသာ ေ၀ယာ၀စၥ အလပျဖစသည။

Participating in meritorious actions . Fulfilling one’s duty towards elders, parents and teachers and participating in performing acts of merit are, indeed, noble services.

SEXUAL MISCONDUCT Kamesumicchacaya

ကာေမသမစၧာစာရ - ကာမဂဏတ႕၌ မားမားယြငးယြငး ကငႀကျခငး။

ကးလြန ေဖာကျပားျခငး Misconduct in sexual relations

SHARING OF MERIT Pattidana ပတဒါန - မမျပလပေသာ ကသလအဖ႕က အမအတနးေပးေ၀ျခငး။

မမရအပေသာ ကသလအဖ႕က သတစပါးတ႕အား မမႏင ထပတအကးရေစရန အမအတနးေပးေ၀ျခငးသည ပတဒါန မည၏။

Making a wish that whatever merit that one may have earned by performing a good deed be shared with others so that they might profit equally is the concept of sharing of merit.

SHRINE Cetiya ေစတယ - ေစတ၊ ပထး၊ ကးကြယပေဇာအပေသာအရာ။

လနတျဗဟၼာ သတ၀ါတ႕ ေလးေလးျမတျမတ ပေဇာအပေသာအရာ အတေကာကစသညတ႕ျဖင ျမငျမင ေမာကေမာက တညေဆာကျပလပထားအပေသာ အရာက ``ေစတ´´ဟ၍ ေခၚဆသည။

Pagoda; temple; stupa; edifice.A thing which is honoured, venerated and paid homage to by men, devas and brahmas.These stupas or shrines are often built up with bricks to some considerable height and are called cetiyas.

of 42


SIGN OF DESTINY Gatinimitta ဂတနမတ - ဂတနမတ၊ ေရာကရမညဘ၀အာရ။

ေသခါနးေသာအခါ ထငလာေသာ လားေရာကမည နတသမး ဗမာန ပေဒပင အမ၀မးေရ စေသာ ကသလ အာရမားႏင ငရမး ငရထနးစေသာ အကသလအာရမားက ဂတနမတဟ ေခၚဆသည။

The mental image which arises just before death which may indicate the place in which one is to be reborn.

SIGNLESS Animitta အနမတ ရပနာမတရားတ႕က အနစၥအားျဖငရႈျခငး။

No sign of permanence in conditioned things and phenomena.Meditation on the characteristic of imper manence of the khandhas, nama and rupa.

SILENT BUDDHA Paccekabuddha

ပေစၥကဗဒၶ - ပေစၥကဗဒၶ၊ ကယတငသာ သစၥာေလးပါးကသ၍ သတစပါးတ႕အား တရားမေဟာႏငေသာ ဘရား။

ဘရားရငမားမပြငေသာ သနာပအခါ၌သာ တသးတျခား ပြငေတာမေလရေသာ ဘရားက ပေစၥကဗဒၶါ ဟ ေခၚသည။

Sokitary Buddha; lesser Buddha; one who attains Enlightenment but is incapable of disseminating this knowledge to others.

SINGING Gita ဂတ - သဆျခငး။ ကယတငသဆျခငး၊ သသစပါးက သဆေစျခငး။

A person who observes eight or none or ten precepts should not sing nor cause others to sing.

SIX HUES OF THE BUDDHA’S RAYS

Chabbannaramst

ဆဗၺဏၰရသ - ေရာငျခညေတာေျခာကပါး။

(၁) နလ (၂) ပတ (၃) ၾသဒါတ(၄) ေလာဟတ (၅) မဥၥဌ(၆) ပဘရ

The six rays of the Buddha are ; ‐rays of dark blue colour, nila;ray of yellow colour, pita;rays of white colour, odata;rays of red colour, loita;rays of dark red colour, manjittha; andglittering rays of a mixture of the above five colours, pabhassara.

SLANDER Pisunavaca ပသဏ၀ါစာ - ေခာပစကနးတကေသာ စကားကေျပာၾကားျခငး။

ခစခငညညႊတေနသႏစဥး စတ၀မးကြျပားေစရန ျဖစေစ မမအား ခစခငလာေစရနျဖစေစ ရညရြယ၍ တစဥး၏ မေကာငးေၾကာငးက အျခားတစဥးအား ေျပာၾကားျခငးက ပသဏ၀ါစာဟေခၚဆသည။

Backbiting; calumny/Slander means talking ill about someone to someone else with the intention of causing disagreement between two good friends or to win over someone.

SOCIAL ASSISTANCE Sangahavatthu

သဂၤဟ၀တ- သဂၤဟတရားေလးပါး၊ ခးျမငေျမာကေထာကပေရးတရား။

(၁) ဒါန - ေထာကပေပးကမးမႈ(၂) ေ၀ယ၀စၥ - ခစျမတႏးဖြယရာ ခသာစြာစကားဆမႈ။(၃) အတစရယာ - ႀကးပြားတးတကေၾကာငးက သြနသငညႊနျပေပးမႈ။(၄) သမာနတတာ - ေနထငစားေသာကေရး၌ မမႏင ထပတျပမႈ။

Altruism; benevolence.In relations between parents and children, between teacher and pupils, between friends and in human society, four kinds of assistance are essential for achieving unity, good will and peace.

SPEAKER OF GOOD WORDS

Sugata သဂတ - မနကန၍ အကးရေသာ စကားကသာ ေျပာဆေတာမေသာ ျမတစြာဘရား။

ဗဒၶဘရားရငသည သတစပါး မလလား မႏစသကေသာ စကားျဖစေသာလညး မနကန၍ အကးရလင အခါအခြငက ဆငျခင၍ ေျပာၾကားေတာမသည။

The Buddha who speaks at opportune times speeches that were true and beneficial though others might not like them.

of 42


SPIRED PALATIAL BUILDING

Pasada ပါဒ - ျပာဒ၊ ဘအဆငဆငႏင ထပကာတငထားေသာ အေဆာကအအ။

နနးေတာမား ဘနးေတာႀကးေကာငးမားက ဘခႏစဆင စသညျဖငၿပးေသာ အေဆာကအအမားအျဖစ ေတြ႕ရတတသည။

Building with multi‐tiered decorated roofs. Magnificent buildings like palaces and monasteries are crowned with (usually) seven tiers of decorated roofs and spire.

STAIRWAY Sopana ေသာပါန - ေစာငးတနး၊ ဘရားေစာငးတနးေလကား။

ေတာငကနးထပရ ေစတသ႕ ေစာငးတနးေလကားျဖင တကေရာကဖးေျမာရသည။

Staircase; steps,Stairways leading up the hill to the stupa on top.

STINGINGESS macchariya မစၧရယ - မေပးရကလမႈ ႏေျမာ၀နတမႈ၊ ႏေျမာေစးႏမႈ၊ မမပငဆငေသာ စညးစမပစၥညးမား သတစပါးတ႕ႏင မဆကဆ ေစလမႈ။

(၁) အာ၀ါသမစၧရယ (၂) ကလမစၧရယ (၃) လာဘမစၧရယ (၄) ၀ဏၰမစၧရယ (၅) ဓမၼမစၧရယ - ဟ၍ငါးမးရသည။

Stinginess is reluctance to share what one has with others.Stinginess is a mental concomitant. There are five kinds of stinginess

STRAIGHTENING ONE’S VIEW

Ditthijukamma

ဒဠဇကမၼ - အယ၀ါဒ ခယခကက ေျဖာငမတေအာင ျပျခငး။

ပညာရက ဆညးကပျခငး၊ တရားစကားနာၾကားျခငး၊ တရားစာေပ ေလလာဖတရႈျခငး၊ ခငခနစဥးစား ေတြးေခၚျခငး၊ စသညတ႕ျဖင ေျဖာငမတေသာ အသအျမင ကမၼကတာ ဥာဏသည ဒဠဇကမၼမည၏။

Forming correct view.Associating with the wise, bearing the discourses, reading and studying the discourses and proper reflection and analysis can statement one’s view.

STREAM‐ENTERER Sotapanna ေသာတာပႏၷ - ေသာတာပန၊ အရယာမဂ တညးဟေသာ ေရအလဥသ႕ ေရာကသ။

မဂစတတစခက လြနေျမာကသညႏင တစၿပကနက ေသာတာမဂဖလျဖစ၏။ ထအခါ ထပဂၢလက ေသာတာပနဟ ေခၚဆရ၏။

One who enters the stream of the Ariya Path

SUITABLE OFFERINGS Danavatthu ဒါန၀တ - လဖြယ၀တ၊ လရန၀တပစၥညး။

၀နညးေဒသနာေတာအရ လဖြယပစၥညး ၄ မး(၁) ဆြမး(၂) သကၤနး(၃) ေကာငး(၄) ေဆး။

The following tings are deemed fit to be offered to the members of the

Order, (A)As per the Vinaya, the four items are:Alms‐food,Robes,Monastic dwelling,Medicines

SUITABLE PALCE Ekamanta ဧကမႏ - သငေလာ ေလာကပတေသာ အရပ။

အေလးဂရျပအပသႏင ေ၀းကြာလြနးျခငး၊ နးကပလြနးျခငး၊ ေလတငအရပျဖစျခငး၊ ျမငျမတေသာ ေနရာျဖစျခငး၊ ေရ႕တညတညျဖစျခငး၊ ေနာကဘကတညတည ျဖစျခငးခငးဟေသာ အျပစေျခာကပါး ကငးလြတေသာေနရာ

These six attributes constitute a suitable place where one may attend on a revered person.

SUPRAMUNDANE Lokuttara ေလာကတရာ - ေလာကတရာ၊ ေလာကမ လြနေျမာကေသာတရား။

မဂေလးတန၊ ဖလေလးတန၊ နဗၺာနဟေသာ တရားကးပါးက ေလာကတာရာတရား ဟေခၚသည။

Things that transcend the world .The nine factors, namely, the four Paths, the four Fruitions and Nibban transcend the mundane and are therefore known as the Supramundane, lokuttara Dhamma.

of 42


SUPREME CELESTIAL BEING

Brahma ျဗဟၼ - ျဗဟၼာ၊ ျဗဟၼာ၀ဟာရ တရားေလးပါးက အၿမပြားမားေနသ။

သမထကမၼဠာနးက အားထတ၍ စာနရရေသာ ပဂၢလမားသည ျဗဟၼာဘသ႕ လားၾကသည။ ၄ငးပဂၢလမားက ျဗဟၼာဟေခၚသည။

One who dwells in the four noble Abidings ,Those who engage in meditation for tranquillity and attain jhanas pass away to the realms of Brahmas. They are called Brahmas.

SYMPATHETIC JOY Mudita မဒတာ - သတစပါးေကာငးစားျခငး၌ ၀မးေျမာကျခငး။

မဒတာသည ျဗဟၼ၀ဟာရ တရားေလးပါးတြင တစပါးအပါအ၀ငျဖစသည။

Sympathetic joy, Mudita, is one of the four Noble Abidings.

SYNOD Sangiti သၤဂတ - သဂါယနာ၊ သဃာအစညးအေ၀းႀကး၊ သဂါယနာတငပြ။

Great Council; Great Rehearsal

TAKING INTOXICANTS Surameraya သရာေမရယ မးယစေမေလာေစတတေသာ ေသရညေသရက စသညတ႕က ေသာကစားျခငး။

Taking intoxicants and narcotic drugs such as alcohol, hashish, cocaine, marijuana, heroin

TAKING REFUGE Saranagamana

သရဏဂမန - သရဏဂ၊ ရတနာသးပါးက ကးကြယဆညးကပျခငး။

ယၾကညမႈသဒၶါ၊ ထသဒၶါက အေျခခေသာ အသ ၪာဏပညာျဖင ဗဒၶ သရဏ ဂစၧာမ-စသညျဖင သးႀကမ ႏႈတၿမြကရြတဆ၍ ခယေဆာကတညျခငးသည သရဏဂမည၏။

Going to the Three Gems for frfuge

TEACHER Acariya အာစရယ - ဆရာ။ ဆရာေလးမးရသည -(၁) ရငျပစဥက သရဏဂေပးေသာ (ရငျပေပးေသာ)ဆရာ၊(၂) ရဟနးျပစဥက ကမၼ၀ါရြတဖတေပးေသာ (ရဟနးျပေပးေသာ) ဆရာ၊(၃) စာခေပးေသာဆရာ၊(၄) နရညးေပးေသာ ဆရာ။

Mentor

TEACHING Sasana သာသနာ - သာသနာ၊ ျမတစြာဘရား၏ အဆးအမ၊ ဘရားေဟာ တရားေတာ။

(၁) ပရယတသာသနာ - ပဋကတစာေပ သငၾကားမႈ၊(၂) ပဋပတသာသနာ - ဆးမသညအတငး ကငႀကမႈ (တရားအားထတမႈ)၊(၃) ပဋေ၀ဓသာသနာ - သအပ ရအပေသာ စာနမဂဖလ နဗၺာနတရားတ႕ ျဖစသည။

Instruction ; trainging;There are three kinds of Sasana; ‐Learning the Buddha’s Teaching, Praiyatti Sasana;Practical appkication of the Buddha’s Teaching, i.e., attainment of jhana, magga, phala and Nibbana, Pativedha Sasana

THEFT Adinnadana အဒႏၷဒါန ပငရငက ကယႏႈတတ႕ျဖင မေပးအပေသာ သ႕ဥစၥာက ခးယျခငး။

Taking what is not given by open action or express order

THREE BASKET Tipitaka တပဋက - ပဋကတသးပ။ ပဋကတသးပသည ၀နညးပဋက၊ သတနပဋက၊ အဘဓမၼာ ပဋကတ႕ျဖစၾက၏။

Three pitakas; (lit.) three baskets.The three pitakas are the Vinaya Pitaka, the Suttanta Pitaka and the Abhidhamma Pitaka.

TONSURE Kesacchedana

ေကသေစၧဒန - ဆပငရတျခငး၊ ဆချခငး၊

ထေကသေစၧမဂၤလာက ျပေသာအခါ ရငေလာငးသည တစပဥၥကကမၼဌာနးက ရြတဖတဆငျခင၍ ေနရသည။

Shaving the head for novitiation.

TRAINING Sikkha သကၡာ - သကၡာသး -ပါး၊ ေလကငမႈ သး -မး။

ဤသကၡာသးပါးကပင မဂၢငရစပါးဟေခၚသည။

Threefold training.Training in Morality: Training in Concentration: Training in Wisdom:

of 42


TRANQUILITY Samatha သမထ - သမာဓ-စတတညၿငမေအာင အားထတေသာ ကမၼဠာနး၊

ကေလသာန၀ရဏ တရားတ႕၏ ၿငမးေအးမႈ။

Calm; concentration; meditation for tranquillity; calm due to the destruction of defilements and hindrances

TREASURER OF THE DHAMMA

Dhammabhandagarika

ဓမၼဘ႑ာဂါရက - တရားဘ႑ာစး၊ တရားတညးဟေသာ ဘ႑ာက ထနးသမးေစာငေရာကသ။

အရငအာနႏၵာသည ျမတစြာဘရားေဟာၾကားထားေသာ တရားေတာမား အားလးက ထနးသမးေစာငေရာက ထားႏငသျဖင ဓမၼဘ႑ာဂါရကမည၏။

Custodian of the Dhamma.The Venerable Ananda had memorized all the Buddha’s Teachings and so he is called the treasurer of the Dhamma.

TRUE FRIEND Kalyanamitta ကလာဏမတ - မတေဆြေကာငး၊ မတေဆြစစ။

ႀကးပြားေၾကာငး တရားေလးမးတြင မတေဆြေကာငး ရမႈသည တစပါးအပါအ၀င ျဖစသညအျပင မဂဖလ နဗၺာန တရားထးက ရရန ရာႏႈနးျပည လအပေသာ တရားျဖစသည။

Worthy friend; good companion; faithful friend Association with a true, virtuous friend is one of the four factors for one’s progress.

UNCERTAINTY Vicitkccha ၀စကစၧာ - ယမားသသယ၊ စတႏလးႏစခြျဖစျခငး၊ သေဘာအမနက အတအက မဆးျဖတႏငျခငး။

ျမတစြာဘရားရငသည အမနစငစစ ဘရားဟတမဟတ၊ တရားေတာသည အမနတရားစငစစ ဟတမဟတ၊ သဃာေတာမားသည အရယာမား ဟတမဟတက ယမားသသယ ရျခငးသည ၀စကစၧာမည၏။ ေသာတာပနျဖစလင ၀စကစၧာမ လြနေျမာကသည။

Doubt.Being skeptical and uncertain as to whether the Buddha is really enlightened, whether the Dhamma is really the Truth, and whether the Samgha are really ariyas. One overcomes vicikiccha on becoming a sotapanna.

UNCONDITIONED ELEMENT

Asnkhatadhatu

အသခၤတဓာတ - အသခၤတဓာတ၊ နဗၺာန။

က၊ စတ၊ ဥတ၊ အာဟာရတညးဟေသာ အေၾကာငးတရားတ႕သည မျပျပငဘ အၿမတညရေနေသာ အၿငမးဓာတ၊ နဗၺာနဓာတက အသခၤတဓာတ ဟေခၚသည။

Immutable which is not conditioned by the four conditioning factors; i.e, volitional action, mind, heat or cold and nourishment, and which exists perpetually by itself, is the Element of Peace or Nibbana.

UNDERWEAR Antaravasaka အႏရ၀ါသက - သငးပင၊ ရဟနးသာမေဏတ႕၏ ခါး၀တ သကၤနး။

ရဟနးသာမေဏတ႕သည ၿမ႕တြငးရြာတြငးသ႕ သြားေသာအခါ သငးပငက အ၀နးညစြာ ၀တရရ၏။

Loincloth; under‐robe.A bhikkhu should wear the loincloth properly before he enters a village.

UNIVERSAL MONARCH Cakkavattiraja

စကစတရာဇ - စၾက၀ေတးမငး၊ စၾကာရတနာက လညေစတတေသာမငး။

စၾက၀ေတးမငးသည သာသနာပအခါမာ ျဖစေပၚေလရသည။ ထအခါ တငးသျပညသားမားအားလး ငါးပါးသလ ၿမၾကသည။

Wheel‐turning monarch.A universal monarch arises only when the Buddha’s Teaching is extinct in the world. During the reign of a universal monarch every citizen observes the five prcepts.

UNTIMELY MEAL Vikalabojana ၀ကာလေဘာဇန - ေနလြညစာ စားျခငး။

ရစပါးသလေဆာကတညထားေသာ ဥပသတ႕သည ေနမြနးတည ၁၂-နာရ အခနမ ေနာကေန႕အရဏ တကသည အခနတငေအာင ထမငးဟငးလာ မန႕ပသေရစာ သစသး စေသာ ခဖြယေဘာဇဥ ဟသမက မစားရ။

Taking food after midday

of 42


UPPER GARMENT Uttarasanga ဥတရာသဂၤ - ဧကသ၊ ရဟနးသဃာတ႕၏ အေပၚရအ၀တ၊ ကယ၀တသကၤနး။

ရဟနးသည ကယ၀တဧကသသကၤနးက အသစရလာေသာ အခါ သကၤနးေထာငစြနးတြင ကပၸဗႏၵ ေရးထးရမည။

A bhikkhu’s robe meant for the upper part of his body.The bhikkhu is required to put on a small round mark in a corner of the newly required uttarasanga

USING PERFUME Vilepana vibhusana

၀ေလပန ၀ဘသန - ေရေမႊး န႕သာဆတ႕ျဖင လမးကျခယလယျခငး။

ရစပါးသလစေသာ ဥပသသတငးေစာငသသည အေမႊးနသာ လမးကျခယလယျခငးမ ေရာငၾကညရသည။

One keeping the eight precepts is to avoid use of perfumes.

VAIN TALK Samphappalapa

သမၹပၸလာမ - ၿပနးဖငးေသာစကားကေျပာဆျခငး၊

မမသတစပါး အကးမရေသာ စကားက ေျပာဆျခငး။

Idle talk; conversatioin that is not beneficial to oneself as well as to others

VERBAL FORMALISATION OF AN ACT

Kammavaca ကမၼ၀ါစာ - ကမၼ၀ါစာ၊ ကျပေသာအခါ ရြတဆအပေသာ ဘရားေဟာတရား ပါဋေတာ။

ကမၼာ၀ါစာ ဖတျခငးသည ကႀကးကငယ ၿပးေျမာကေစရမက ေဘးရန အႏရယ အေႏာငအယကတ႕ကပါ ကငးေ၀းေစသည။

Formulas proclaimed by the Buddha for saying in conduction monastic proceedings

VOLITION Cetana ေစတနာ-ေစတနာ၊ ေစတသက၊ ေစေဆာတကတြနးတတေသာ သေဘာတရား၊ ျပျပငစရငတတေသာ သေဘာတရား။

ေကာငးေသာအမႈ မေကာငးေသာအမႈက ျပလပရာ၌ ထေစတနာသည အရငးခ ပဓာနျဖစေသာေၾကာင ေစတနာက ကဟ ဘရားေဟာသည။

Mental concomitant of volition

VOLITIONAL ACTIVITY Sankhara သခၤါရ သခၤါရ - (၁) ျပျပငတတေသာ တရား(၂) ျပျပငခရေသာတရား(၃) ခမးသမးေသာ သခၤ ါရတရားတ႕သည မတညၿမကန၏။

Dependent on volitional activity, consciousness arises.

WALK Sankama စကၤမ - ေခါကတေခါကျပန ေလာကရနလမး၊ စႀကၤ ။

ျမတစြာဘရားသည တတယသတာဟ၌ ေဗာဓပငအနး၀ယ ေခါကတ႕ေခါကျပန စႀကၤ ႀကြေတာမ၏။

Path ; route for walking; a stretch of ground for walking up and down.In

the third week after the attainment of Enlightenment, the Buddha walked up and dwon near the Bodhi tree.

WALKING CLOCKWISE Padakkhinakarana

ပဒကၡဏကရဏ - လကယာရစလညျခငး။

လမၼာယဥေကးေသာ ဗဒၶဘာသာ၀ငတ႕သည ေစတပထးမားက ဖးေျမာရာ၌ လကအပခၿပး လကယာရစ လညပတလက အရအေသျပေလရၾကသည။

Waling round clockwise.Good uddhists, in paying obeisance to shrines and pagodas, often walk clockwise round in reverence with joined palms raised.

WATER STRAINER Parissavana ပရ၀န - ေရစစ၊ ဓမၼကရဏ၊ ဓမၼကရဏ။

သဃာေတာမားသည ေရစစဓမၼကရဏျဖင ေရကစစၿပးမ ပးမႊားကငးစငေသာ ေရကသာ သးေဆာငၾက ကန၏။

Members of the Samgha use the water that has been filered with a dhammakarana and is clear of germs.

of 42


WAYFARER Tathagata တထာဂတ - ျမတစြာဘရား၊ ေရးဘရားတ႕ကသ႕ အလားရေတာမေသာ ျမတစြာဘရား။

ျမတစြာဘရားရငသည ဤအမညျဖင ဘရားရငတ႕က ညႊနးရညေျပာဆေလရသည။

One who has walked the Path of Reality as did the formers Buddhas.It is a term which the Buddha used to refer to all Buddhas.

WEARRING FLOWERS Maladharana မာလာဓာရဏ - ပနးပနျခငး။

ဥပသေစာငခန၌ ပနးပြင ပနးခင ပနးကးမားက ပနဆငျခငး သတပါးအား အပနခငးျခငးမား မျပရ၊ ျပလင သလပကသည။

While keeping the Uposatha precepts one must not wear flowers or garlands nor must one ask others to do so. One’s observance of the precept is impaired by such an action.

WEIGHTY KAMMA Garukakamma

ဂရကကမၼ - ဂရကက၊ ႀကးေလးေသာက။

ဂရက - စေသာ ကေလးပါးတ႕တြင ဤဂရကကသည အျပစအႀကးဆး ကျဖစသည။ထကသည - ကသလဂရကက၊ အကသလဂရကက ဟ၍ႏစမးရသည။

Actioin entailing grave effects.Of the four typer of kamma, garukakamma, weighty kamma, has the gravest consequences. Weighty kamma is of two kinds: meritotious weighty kamma and kemeritorious weighty kamma

WHEEL OF THE DHAMMA

Dhammacakka

ဓမၼစက - တရားတညးဟေသာ စက၀နး၊ ဘး၊ ဓမၼစၾကာတရားဥး။

ျမတစြာဘရား ေရးဥးစြာ ေဟာၾကားအပေသာ တရားသည ဓမၼစၾကာ တရားျဖစသည။ ထတရားေတာ၌ မဇၥမပဋပဒါ အကငျဖစေသာ မဂၢငရစပါးႏင သစၥာေလးပါး တရားတ႕ ပါ၀ငသည။

The first Sermon.The discourse that that was delivered earliest b the Buddha is the Dhammacakka.It contains the Middle Way which is the Ariya Path of Eight Constituents and the Four Ariya. Truths.

WORD OF THE BUDDHA Buddhahavacana

ဗဒၶ၀စန - ဘရားစကားေတာ။ Buddha‐vacana

WORDS OF THE ELDERS Theravada ေထရ၀ါဒ - မေထရအဆကဆကတ႕ မေပာကမပကရေအာင ေဆာငထားအပေသာ ထနးသမးအပေသာ ဘရားစကားေတာ အယစကားစဥ။

အရငမဟာကပစေသာ မေထရအဆကဆကတ႕ မရငးမပက သဂါယနာတငလက ထနးသမးေစာငေရာက ထားအပေသာ ဘရားစကား ပါဋေတာအတငး ကငႀကေနထငၾကေသာ အယ၀ါဒက ေထရ၀ါဒ ဟေခၚသည။

The Teaching of the Buddha that has been preserve intact by generations of bhikkhus.

WORLD Loka ေလာက - ျဖစျခငး၊ ပကျခငးသေဘာရေသာ သတ၀ါ၊ ေတာေတာင၊ ေရ၊ ေျမ၊ စသညအားလး။

(၁) ျပျပငစရငတတေသာ ရပတရား၊ နာမတရားတ႕၏ အေပါငးအစျဖစေသာ သခၤ ါရေလာက၊(၂) လ၊ နတ၊ ျဗဟၼာ စေသာ သကရသတ၀ါတ႕၏ အေပါငးအစျဖစေသာ သတေလာက၊(၃) သတ၀ါတ႕တညေနရာ ဘဌာနျဖစေသာ ၾသကာသ ေလာက

The world of all beings and things of nature that are pat to rise and fall.

of 42


WORLD SYSTEM Cakkavala စက၀ါဋ - စၾက၀ဋာ၊ ေလာကဓါတ။

ဗဒၶဘာသာအဖြငကမးမားအဆအရ-သမဒၵရာ ႀကးေလးစငး၊ ကြ နးႀကးေလးကြ နးႏင ျမငမရေတာငတ႕ ပါ၀ငေသာ လနတျဗဟၼာ သတ၀ါတ႕ ေနထငရာ ကမၻာေလာကႀကး တစခလးက စၾက၀ဋာဟ ေခၚသည။

Universe; cosmological entity

WORLDING Puthujjana ပထဇၨန - ပထဇဥ၊ အထးထး အျပားျပားေသာ ကေလသာ ထေျပာေသာ သတ၀ါ၊ အရယာတ႕မ အသအျခားျဖစေသာသ၊ လမားစ။

Beings with abundance of various mental defilements; persons as distinct from ariyas, noble ones.

YOKE Yoga ေယာဂ - ယဥစပျခငး၊ ထမးပး။

(၁) ကာမေယာဂ - တဏာထမးပး၊(၂) ဘ၀ေယာဂ - ဘ၀ထမးပး၊(၃) ဒဌေယာဂ - အယထမးပး၊(၄) အ၀ဇၨာေယာဂ - အသမႈထမးပး - ဟ၍ ၄-မးရသည။

There are four yogas:‐(1) kama‐yaga, the yoke of sense‐plasures(2) bhava‐yaga, the yoke of existence;(3) ditthi‐yoga, the yoke of views; and(4) avijja‐yoga, the yoke of ignorance.

ZEST Piti ပတ ပတ ႏစသကမႈ Delightful satisfaction

of 42

(eng-pali-myr-eng)

Documents