enviromental issues
TRANSCRIPT
БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ АСУУДАЛ
• Байгаль орчины асуудал XXI зууны хамгийн нэнтэргүүнд шийдэх ёстой асуудлуудын нэг болоод байна.
• 1970-иад оноос байгаль орчны талаархи олон улсынгэрээ конвенцууд шил шилээ даган гарсан боловч,бодит байдал дээр асуудал өөр байна.
• 1960-иад оноос байгаль орчныг хамгаалаххөдөлгөөнүүд үүссэн бөгөөд тэд хүмүүст ирээдүйдучирч болох хор уршигын талаар мэдээлэл, боловсрололгож, эсэргүүцлийн жагсаал цуглаан, хамгаалахбодлогыг идэвхтэй явуулж байна. Өдгөө 40,000 шахамТББ – ууд энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байна.
ОЛОН УЛСЫН ГЭРЭЭ, КОНВЕНЦУУД
• Цаг уурын өөрчлөлтийн талаархи ерөнхий конвенц (1992)
• Хортой хог, хаягдалын талаархи Базелийн конвенц (1989)
• Байгаль орчныг хордуулагч органик хог хаягдлын тухай Стокгольмын конвенц (2001)
• Цаг уурын өөрчлөлтийн талаархи Киотогийн протокол (1997)
• Озоны давхрагын талаархи Монреалын протокол (1987)
ХЭРЭГЛЭЭ
• Байгаль орчны доройтолын эх үндэс нь дэлхийнбаялагыг эмх замбараагүй ашиглаж байгаа явдал юм.
• Неолибералууд өдгөө дэлхийн хүн амын 20% ньхангалуун чинээлэг амьдарч байгаа бөгөөд нийт хүнтөрлөхтөнийг бүхэлд нь тэрхүү стандартад хүргэсэнахуй амьдралаар хангаж болно гэж үзэж байгаа ньбодит байдалд биелэшгүй домог юм.
• Хэрэглээ нь түүнээс гарсан хог хаягдлыг хэрхэнзайлуулах, хаана булшлах асуудлыг араасаа дагуулжбайна.
ҮРГЭЛЖЛЭЛ
• Хэт их хэрэглээний асуудлыг анх 1960-иад оны сүүл үеэсярьж эхэлсэн бөгөөд 1968 онд Ромын клуб байгуулагдаж1972 онд “Өсөлтийн хязгаарлалтууд” нэртэй илтгэлийггаргасан байна. Энэхүү илтгэл нь 30 хэл дээр гарчбестселлер болсон түүхтэй.
• Илтгэлийн хүмүүст хэлэх гэсэн гол санаа нь эдийн засгийнөсөлт энэ чигээрээ цаашид явах боломжгүй. Учир ньбайгалийн нөөц баялаг хэзээ нэгэн цагт шавхагдах болногэжээ.
• Клуб одоо ч идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулсан хэвээр байна.2009 оноос “Дэлхийн хөгжлийн шинэ зам” нэртэй 3 жилийнхугацаатай төслийг хэрэгжүүлж байна.
ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ
• Байгаль орчны хамгаалал: Ирээдүйд байгаль орчныбохирдол, доройтолоос хэрхэн сэргийлэх вэ
• Бодлогын нэгдэл: Нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчныбодлого харилцан бие биенийгээ үгүйсгэх ёсгүй.
• Ирээдүйн өмнө хүлээх хариуцлага: Ирээдүйд хүнтөрлөхтөнийг юу хүлээж байна вэ
• Тэгш байдал: Ядуу буурай амьдарч буй хүмүүсийнамьдралын чанарыг дээшлүүлэх, тогтвортой байлгах
• Оролцоо: Иргэний нийгмийн байгууллагуудын үүрэг,оролцоо, нөлөөлөл
ДЭЛХИЙН ЦАГ УУРЫН ДУЛААРАЛ
• Сүүлийн 100 жилийн хугацаанд дэлхийн цаг уурындундаж хэм 0,8 хэмээр дулаарсан бөгөөд сүүлийн 30жилд хамгийн идэвхтэй дулаарчээ.
• 2007 онд НҮБ-аас хийсэн судалгааны тайланд XXIзуунд дэлхийн цаг уурын дундаж хэм багадаа 1.1 – 2.9хэм, ихдээ 2.4 – 6.4 хэмээр өснө гэжээ.
• Дэлхийн цаг уур 4 хэмээр дулаарахад дэлхийн заримхэсэгт амьдарч буй хүмүүс дасан зохицоходбэрхшээлтэй тулгарах бол байгаль орчины хувьддэлхий даяар тэсэж үлдэж чадахгүй.
ЦАГ УУРЫН ДУЛААРАЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛС
• Хүлэмжийн хий: ДНБ болон хүн амын өсөлт ньхүлэмжийн хийн огцом өсөлтөд нөлөөлсөн байна. Ажүйлдвэрийн хувьсгалаас хойш хүлэмжийн хий иххэмжээгээр ялгарах болсон байна.
• Нарны идэвхжил: нарын идэвхжил нь цаг ууртнөлөөлсөөр ирсэн. 2011 оны судалгаагаар нарынидэвхжилтийн хугацаа удааширч байгаа бөгөөддараагийн идэвхжил 2020 онд эхэлж 2022 түүнээс чудаан үргэлжлэх магадлалтай гэж үзэж байна.
ҮР ДАГАВАР
• НҮБ – аас хийсэн судалгааны тайланд XXI зуунытөгсгөлд далайн түвшин 4-6 метрээр өснө гэжтаамагласан байна.
• Гренланд, Антрактид, Хойд мөсөн далай, мөнх цэвдэг,мөсөн голууд эрчимтэйгээр хайлж байна.
ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД
• Хуурайшилт бүс нутгуудад эрчимтэй явагдаж байна.
• Халуун орны хуй салхины тоо ихсэж, хөнөөлт аюул нь нэмэгдсэн.
• Тэнгисийн түвшин огцом гэнэт нэмэгдэх болсон (цунами).
• Далай, тэнгисийн хүчиллэгийн түвшин нэмэгдсэн. Хүчлийн бороо ордог болсон.
• Далай дахь хүчилтөрөгчийн хэмжээ багассан.
• Ан амьтад устаж алга болох. Цаг уур 3 хэмээр өсөхөд нийт биосистемийн 40 хувь нь устах аюулд орно.
• Шүрэн арлууд аажмаар устах болно.
ОЗОНЫ ЦООРХОЙ
НИЙГЭМ ДЭХ НӨЛӨӨЛӨЛ
• Хүнсний хангамж: Үр тариа, хүнсний ногоо зэрэг хөдөөаж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлдсөрөгөөр нөлөөлж байна. Жилд 6 сая хүн өлсөглөнгөөрнас барж, 1 тербум хүн хүнс тэжээлийн дутагдалд оржбайна. НҮБ-ийн төрөлжсөн байгууллагын судалгаагаардэлхий 7 тербум хүнийг хооллох хүнснийбүтээгдэхүүнийг өнөөдөр гаргаж байгаа бөгөөд энэхэмжээг 2 дахин нэмэх чадалтай ажээ.
• Эрүүл мэнд: Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага цаг уурын дулаарал нь дизентери, малариа, денгие вирусээр нас баралтанд нөлөөлж байна гэдгийг тогтоожээ. Бусад өвчинд хэрхэн нөлөөлж байгааг хараахан судлаагүй байна.
• Хэт халалтын улмаас 2003 оны 8 сард европт 35000 мянган хүн нас баржээ.
УСНЫ ХЯМРАЛ
• 2010 онд Nature сэтгүүл дэлхийн хүн амын 80 хувь нь усны хувьд хомсдолд орох аюултай бүс нутагт амьдарч байна гэжээ.
• 884 сая хүн ундны усны хомсдолтой
• 2.5 тербум хүн ариун цэвэр, бохир усны асуудалтай байна.
• Гималайн мөнх цэвдэг хайлж дуусах үед (2350 он) Энэтхэгийн Инд, Ганга, Хятадын Шар, Хөх, Вьетнамын Меконг мөрөн алга болно.
• Ирээдүйд газрын тос, байгалийн баялаг гэхээс илүү усны төлөө дайн гарах магадлал хамгийн өндөр байна.
ШИЛЖИН СУУРШИГЧИД
• Байгаль орчноос хамааралтай шилжин сууршигчид (Environmental migrant)
• Далайн эргийн бүс нутаг, тогтмол үер, ган гачиг болдог газруудаас хүмүүсийг нүүдлэж явахыг хүсэх болсон.
• 1990 – ээд оны дунд үед 25 сая орчим ийм сууршигчид байсан бол 2050 онд 250 сая болно гэж тооцоолж байна.
Хуй салхи – ягаанЦөлжилт – шарЭрс тэс цаг уурын нөхцөл – цэнхэрЖижиг арлын орнууд – жижиг цэнхэр цэгүүд
ХОГ ХАЯГДАЛ
• Электрон хог хаягдал (e-waste): 50 сая тонн
хаягдал жил болгон гарч байна. АНУ –д жилд 30
сая PC, 100 сая гар утас хаягдал болдог
• Европын орнууд хортой хог хаягдлынхаа 70 хувийг
хятад руу хууль бусаар гаргадаг.
• Greenpeace ТББ энэ чиглэлд хамгийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд 1000 орчим хууль
бус case илрүүлжээ.
• Цөмийн хаягдал: 220,000-15,6 сая жилийн турш
аюултай хэвээр байна.