-STUDIA PHILOLOGICA

3

EPICUREA Edidit Hermannus Usener

EDIZIONE ANASTATICA

"L'ERMA" di BRETSCHNEIDER - ROMA 1963

STUDIA PHILOLOGICA -3

BIGNONE E. Empedocle - 1963 Ristampa anastatica dell'edizione Torino, 1916

PERROTTA G. Sofocle - 1963 Ristampa anastatka dell'edizione Milano, 1935

EPICUREA Ed. H. Usener - 1963 Ristampa anastatica dell'edizione Leipzig, 1887

BIGNONE E. Epicuro . 1964 Ristampa anastatica dell'edizione Bari, 1920

CASTIGLIONI L. Studi intorno alle fonti e alla composizione delle metamorfosi di Ovidio - 1964 Ristampa anastatica dell'edizione Pisa, 1906

BRENOUS J. - Etude sur les hellenismes dans la syntaxe latine - 1965 Ristampa anastatica dell'edizione Paris, 1895

BIGNONE E.. Studi sul pensiero antico . 1965 Ristampa anastatica dell'edizione Napoli 1938

soc. Multigrafica - V.le Quattro Venti - 52/a - Roma

EPICVRI

AD MENOECEVM

EPISTVLA TERTIA

λiORALIS

EPICVREA

EDIb1T IIERMANNIS VSENER

FRANCISCO • BVECHELERO SODALI. AMICO • CUNLEGAE

HERMANNVS • VSENER

D D.L.M

A • D • IIΙ - ID - MART • 1 • CDI~CCCLXXXI

AVRIl HERCLANENSI QVI SCIS • CARBONE • PARARE

PISONIS • COΜITEΜ QVI • DARE • DICTA • FACIS HOC ΤΙΒΙ QIODCVMQIEST • MERITOQ • LVBENSQ • SACRAIT

QVOD • ΜΟΝΥλΙΕΝΤVΜ • ESSET • SVAVE • SODALICII OLIM • DVMETVM EST EPICVRI • FLORIDVS • HORTVS

VILLAQVE CVΜSTATVIS DE.SPOLIATA- IACET HERCULE • MAIlS- OIlS SVBIT • HAEC • PURGARE • RVBETA

AC • TENEBRAS • SIQVIS - PELLERE LUCE • VELIT λΙΕ SQVALLENTIS • AGELLI • IRAI • 111AT • ADFECTASSE

ET • LAXASSE • ADITIS- TV • MODO • COEPTA • PROBES

Tibi, mi Buechelere, quod ohm haec Epicurea utut sunt manibus emissa inscńpsi, non id solum fateor mihi consilium fuisse, ut amicitiae quinque tunc lustris firmatae aliquod publice extaret monumentum, sed etíam ut in ha-renam, in qua egregia uirtutis specimína non semel edi-disti, cui haud scio an nemo nunc magis quam tu idoneus sit, quasi gladiatοrem spectatum te reducerem. tard ίus nota solui quam uellem , quod quibus rerum et casuum inpedi-mentis euenerit, neque tu nescis neque aliorum interest scire. nunc ueniam dabis, cum librum primo festinatum, deinde amplius quattuor annorum quasi obliuione quadam

omíssum tandem aliquando absolutum manibus tuffs trado.

quer uellem dignum esse nomine tuo. Epicuro ut operam darer, non phílosophiae Epicureae

me admiratio commouít, sed ut accidít homini grammatico, librorum a Laertio Diogene seruatorum obscuritas et díffi-cultas. quos cum iterum iterumque desperatos de manibus

posuissem, ecce Maximilianus Bonnetus ante his decem annos Hermann Dielsii rogatu codices Laertii Parisienses

perscrutatus specimen eorum adhibitís simul libris Italicis epistulae Epicuri primae lectionem proposuit in musei Rhe-nani t. XXXII (1877) p. 583 sqq. quod auxílium dur ego quantum lucis libro obscuro adferat expeńor, míratus si-mui et laetatus lods non paucis oidi interpolations labe abstersa sententiam sanam et genuina scńptońs uerba eni-tescere. igitur intellegendi scriptońs et emendandi sees jam non eludebatur. quid multa? fata trahunt. quodcumque adgredieris, non possis partem rette administrare nisi to- turn amplexus. et hoc totum ut susciperem, copia mihi facts est officiosa amicorum liberalitate, C. WλcκΡsµντ mι

VI PRAEFATIO

qui codicum Italicorum ohm ab ipso diligentissime conla-torum lectionem utendam míhi impertiit, et I. BONNET:

qui per decimum Laertíi librum codices duos Parisienses qua suet cura mea caussa non rogatus excusserat. auxe-runt praesidia G νsτλννs MEVICKIVE a: υΡque codice Lauren-tiano antiquíssímo contato: firmarunt, ubicumque dubitatio míhi subnata erat, PETRIS ConssENvs codice Borbonico, alu alias denuo inspectis.

Α libris Laertii Diogenis cum orne hoc stadium pendeat, etiam praefantí nunc mihi proficiscendum est .

eorum pro fide ac probitate duo facile genera distinguun-tun, non ills antiquitus propagata sed medio demur aeuo ex eider fonte alterum díligentíus, alterum neglegentius deduata: id quod uetustissimorum utriusque ordinis te-stium (B et F) mirus saepe nel in minutiis consensus docet. ac praestantioris generis, ut codícem Vaticanum gr. 1302 s. lcut missum faciamus quippe hide a 1. Vi 66 mutum, duo exempla adhibenda erupt

B Borbonicum gr. 253 bybliothecae publicae Neapo- litanae membranaceum saecuti ZII, a C. Wachsmuthio con-latum, a P. Corsseno locis non paucis relectum. accu-rate de eo Erwinus Rohde rettulit in Nietzschii program-mate Basiliensi a. 1870 Beiträge sur quellenkunde and kritik des Laerlius Diog. p. 17 sq.

P eíus quasi gemellus est codex Parisíensís 1759 char- taceu;, antes numeris 921. 1014. 3130 notatus, ohm, quod f. 251f subscńbitnr manu diuersa a Bonneto extrícatum, ' Ιω-όwoυ τov ' Αpτυροπούλον, a pano Lascań e Graecia ad-uectus, cum Nicu1ai Rodulphi cardinahis libris bybliοthecαe reg ae sub Henńco IV inlatus ; de quo uide quae M. Bon-netus narrauit mus. Rhen. t. XXTTT p. 578 sq. scriptus saeculo XIV ineunte litteraturae genere conpendiis ínpe-

1 codicum Iaertianorum specimen ism Ingr. Bywaterus propo- suit in Heracliti reliquíís p. 55 sqq., plenius in uita Arístotelis ele- gantissíme seorsum edita Oxonii a. 1f 179; rettulit de eis post Μ. Βοη - netυm mus. Rhen. mn p. 578 sqq. C. Wachsmuthius in Corpusculo

poesis epicae graecae ludíbundae fasc. τ p. 51-54.

DE EXEMPLIS LAERTII in

dito postea manum correctricem expertus est, quae textum ad exemplar aiterius generis refingeret non solum corri-gendo sed etiam radendo, ut quid prima manus dederit

nuns saepenumero aut plane incertum sit ant uaide dubium. qua re peropportune accidit quod in eadem bybliotheca al-ter codex adseruatur

Parisiensis gr. 1758, ohm Fontebiandensis regis Q Francisci I ac numeris deínceps 920. 1008. 3131 notatus, chartaceus (Q), quern ex illo codice P, antequam a correc-tore retractatus esset 1, descriptum esse Bonnetus uerissime perspexít. is quoque saeculo ni adscribitur, a Bonveto (mus. Rhen. %xxIV p. 487) saeculo XV exeunti, rectius menati uin-dícabitur. qui cum neque its correctus sit ut pristina lectio dispici nequeat et praeter conpendia scribendi male intel-lecta codicis P lectionem pńmariam egregia cum fide sine stuporem manus dicere reddest, hoc jam subsidio licet du-plicem ex codice Ρ fructum capere, ut simul alterum prae-stantioris generis exemplum (pi) ex lectione non correcta P 1 et codice Q fidenter instauretur et alte ńus generis exem-plum non spernendum ( Ρ%) ex lectione corrects repetatur. P2

sed codex P cum tam male habitus sit, facile intellegitur, quam sit difficile eius testimoníum cum puluisculo exhau-rire; quod fieri nequit nisi ceterorum librorum lectione probe cognita et adhíbita. quattuor in eo manus, qui sillogra phorum in eo reliquias Wachsmuthii gratia excussit, Gun-dermannus distinxít, edam plures qui nuper titian codicem

1 jam tune cum Q descńberetur, P multum lectitatus et cor-rectus, etiam male habitus erat. schedae continentes commissures usu detrita non raro solutae eraut, itaque opus fuerat, cum codex demo

ligaretur, charts adglutinata schedas solutas iternm coniungì. qua re

accidit ut uerba aut uerhorum partes charta obducta tegerentur.

damnum postes corrector its reparauit ut quae jam non apparerent

in charts ills adglutinata adscríberet. sed antequam hoc factum est,

ex eo codex Q descriptus est itaque hune librańum fugerunt quae

sub charta latebant, ut p. 24, 5 et 7 ΤUΝ 35, 6 alterna pars uocis

σύν[ΤοΜον, alíίs lotis fenestram, cum scriberet, relictam post ipse

modo felíciter expleuít ut 27, 19 άπ[Ειρου 29, 12 πλείΟνς 29, 17 νο[µiZειν, modo infeliciter ut 24, 6 νοµιfοµ€ν cum deberet νοµιστύον.

VIII PRAEFATIO

Berolini qua opus erat sollicitudine contulit Hermannus Diels. de qua re, etsi quibusdam locis habeo cur dubitem,

non meum est iudicare. sed Dielsius meus quoniam in Epicureis cum hac editione conlatis quidquid inuenit siue

corrigendum siue addendum beneuole mecum communicauit,

piaculum commítterem, si librum sine hac dote emitterem, praesertim cum culpam rear ita expurger. nam cum Bonnetus codices Parisinos zum editione Cobetí. Wachs-

muthius Italicos cum Tauchnitiana contulisset eademque

ego uterer, íntentíssimam curam fugere poterant talla ma-

xime quae ex Bonneti silentío solligenda essent; id quoque

accidit ut breuitatis nimis studíosus minus quam oportuit

accurate referrer. cuius neglegentiae nemo est caius ne-

niam inpensius expetam quam Bonnetus, cuius unica fide ac diligentia debebant haec mea digniora esse. haec igitur

Dielsius scribit addenda aut corrigenda esse:

in epistula τ Ρ. 3, 14 τοσοϋτον Ρ2 (del. τό ) ut f Ρ. 4, 5 äπλά P µt cou F 6 τε τό το τε ut uidetur Ρ1 Ρ. 5, 4 µηθέν ex µηδέν cou Ρ1 8 εϊτ ' ότου P emendatum manu prima 14 σπερµάτων

τ/ ex σπέρµα τϊυν coi-r Pl Ρ. 6, 2 τοιου sic P ον adscripsit Ρ2

Ρ. 8, 16 ένδοτέρω circumpunxit Ρ1 3 bY P cum reliquis: b' Q p. 9, 6 πορρωτάτω] πόρρω τούτω Q 10 έµπεδοστατf σον marg P2 16 άπόροιαι Ρ1 p. 10, 10 δήποθ(εν) P: τε sscr Ρ2 ρ. 12,18 προσβαλλόµενα] πρός δ βαλλόµ. (una Huera erasa) P πρός δ βάλ- λόµέ cοτr Ρ 1 [uítíum ei loco inde natum quod προβαλλ. cum super- scήpto ος coi-rectum esset, o seruatum est tamquam relatiuum] p. 13, 6 [δό)>:αν cum rasura trium litterarum Ρ1 14 διασώΖοντ[ας] cum ras. Ρ1 ρ. 14; ϊ ή τδ Ρ3 ή τδ Ρ 1 cum FQ p. 16, 12 ώσ * ιν cum litura accentas (ex ώσειν?) Ρ1 p. 17, 9 άπτοµεν sine accentu Ρ 1 Ρ. 19, 1 compendium illud in marg. syllabis yl i. C. Till exrli- cauit Pl φοραi P (ι post erasum), Q 3 τοσοϋτο Ρ 1 ut Q το- σούτον (sic τοσοϋτō ) Ρ2 4 άντικóψη eraso supra pi-imam litteram accentu [igítur fuit άντικόψη] P 5 έτέρ * terminatíonis ας conpen- dio supra rasuram posíto Ρ 1 7 delendum ` άθροισµα Ρ1 ': α ita scrip. turn ut simul terminatio σι(ν) indicetur 8 άντικύπτωσιν sed ut ω ex o correxisse uideatur Ρ 1 14 έστι Q ut F 18 πνεύµαττ Ρ1 ex nνεύµα n Ρ. 21, 9 αύτάς ex αύτϋιν corr Ρ 1 16 στρογγυ- [λωΙτάτων cum ras. jam Ρ1 Ρ. 23, 2 προυπάρχοντα Q 9 έαυτ i. e. «iii-riO P 18 Uibiiv sic sne acc. primitus scriptum in Uib(wv

DE LAERTII CODICE PARISINO IX

corr Ρ1 aut Ρ2 p. 24, 5 τών non im Ρ1 sed charta superducta ab- didit librario Q 9 φύσεως] ei conpendio scriptum, quod omnes casus significare suet, Ρ p. 25, 17 τών ante τοιώνδε circumpunxit Ρ2 p. 27, 13 εισφ έροντας (certo conpendio) P p. 28, 18 φύ am- biguo compendio Ρ εις supra scr Ρ2 p. 29, 1 post ταυτ ί erasum uidetur & p. 30, 5 όδι nως Ρ1: sane t in litura, sed etiam primitus ι fuisse uidetur ut u. 7 obi nως clare exstat in P 7 είδώµεν Ρ2 : είδοµεν Ρ1 15 άλλ' àλόγω sic Ρ manu prima 16 •conpendíum

ε uocis πστάσει non satis accurate expressum, non ε suprascr (quod esset περί ) sed conpendium litterarum αρα p. 31, 14 κα ί expunzít Ρ2 p. 32, 4 τινα µανοήµατι P: ex ι prima η fecit prosodiamque adpinxit Ρ1

in epistula 1 ι p. 35, 7 µνηµονεύ [ης] cum ras. (ex οι ?) Ρ1 9 ώς Ρ2: ος Ρ1 αύτ[ό] cum ras. (ό supra τ sετ.) Ρ2 p. 36, 13 κατό] κατ ' Q p. 37, 2 ή Ρ1 ij Ρ2 5 Π[11 τό corn ras. (fort. ex έπειτα nam accentum articulo m. ii dedit) Ρ2 18 άραιώ P1Q1

àραιώ P2Q2 20 oû Ρ2 ού Ρ1 λνοµένον ex λύοµεν ού corr Ρ2 p. 38, 1 φα(σίν) ex φη(σίν) corr Ρ1 p. 39, 1 ή τό P 5 καθ '

αύτόν Q καθ ' (sscr τ eadem manu) αύτδν Ρ1 κατ' αύτό Ρ2 [aitium

operator omisi cοrrigere] 19 έκατέρονς Q cum BP p. 40, 7 εί- τατή Q eT extremo uersu sed eadem manu, dein nουο uersu τα τή P p. 41,8 b δυνατό Ρ2 ut Q 15 άλλοτ ' άλλως PQ 19 θεω-

ροϊντο sic scripsit P ut QH errare facile potuerint p. 42, 9 συγκρ ί- σεις sed sscr ν et ι mutato in η restituit συγκυρήσεις Ρ1, nunc ν macula tegitur 14 ή ΠΕΡ τών µετεώρων PQ p. 43, 13 ήµι-

Ζώοις in marg Ρ"- p. 44, 1 ποιοîς PQ πο ίοις Ρ2 7 iii των] αύ- των Q 9 δύνανται etiarn Ρ2 1 0 xai δι' äέρος Ρ1 sed κα ί cir-cumpunctum, etiam δι ' expunxit Ρ2 11 τ[νων ex τινος corr Ρ1 16 καί καταρήΕεις ex κα ί καταρρήΕεις Ρ1 p. 45, 2 χρυσταλοειδή

etiam Q p. 47, 14 δεαρρνήναι Q p. 48, 3 έµπεριλαµυ) ambigue Ρ1 ει adscripsit Ρ2 6 δ tάδοσιν] btά punctis deleuit P2 p. 49,10 διαφόρων PQ διαφορων Ρ2 σνµµετρίως Ρ2 cum Σ 15 Ëχουσαν Ρ1 ut BQ έχουσα. Ρ2 ρ . 50, 8 σύν.οδον ex συνωδòν (?) corr Ρ1

19 πόσα Ρ1 ut Β ποσό Ρ2 p. 51, 3 ή ] ή PQ ut B p. 52, 14 τ[ω] ex τό corr Ρ1 ut B p. 53, 6 µεν deleuit Ρ2 p. 55, 5 έτι τε PQ

in epistula in p. 59, 8 τω µέν ex τό µέν '.orr Ρ1 νεάΖ.η ex veUZwv P p. 60, 8 προάπτων haud dnbie Ρ1 σ supra scr Ρ2 11 έπ[ά]γονται Ρ2 έπείγονται Ρ1 p. 61, 1Ι ότε µέν - δτε & Ρ1 ci» Ρ2 ρ . 62, 9 κεναί ex xatvai ci" Ρ1 12 αύτό Ρ1 αύτώ Ρ°-

1 6 πάντα ciiam Q p. 63, 16 τόν πάλιν Ρ1 τούµπαλιν Ρ°-Q

% PRAEFATIO

22 πολυτελεϊ Ρ2 ut Q πολυτέλειαν PI et in innig P2 23 ένδειαν in rasura ut uídetur Ρ1 ρ. 64,20 έ1τlς PI p. 65, 1 έπει τινα sine

οΙ accentu Ρ1 accentua addidit Ρ2 3 έπιλελογισµ i. e. -µένος sscr ou τ ut -µένον fieret Pi ν adscripto -µένον uoluit P2 7 άγγέλων το- σαδε sine acc. P άγγελιîrvτος in marg P2: àγγέλοντος . & &Y corr Ρ2

13 ή . prosodiarn is litura coi-r Ρ2 14 ύπογρά(φει) cum com-pendio, quod ut expiicaietur in mg πογράφει (initio desecto) addidit Ρ1 17 άβέ •βαιον (ε• ex αι ?) coi-r Ρ 1 ρ . fi8, 5 πρός αirrδν scrip- turn erat, ε ante ά inseruit P1 7 διαταραχθ[ήση] cum rasoi-a (ex •ησι?) P2 Ζή[ση] ex Ζή ..ηι cori-

in sententiis p. 71, 8 •post τούς una littera erasa in P 11 ùν- θρωποειδής Ρι ρ. 72, 1 ή ] ij Ρ 3 τj] j P1Q ή Ρ2 ρ. 73, 13 άσωµάτονς (non είισωµάτονς) yp Ρ2 Ρ• 74, 1 fl τι (non τί) Ρ1 13 ή P2: ή P1 14 άσφά(λεια) cum conpendio P • (ως ?) supra scr Ρ2 15 post φνσεως una intera erasa in P p. ϊ5, 17 in f-ri rasurae uestigia supra ι conspiciuniur et έ foi-tasse postea additum (correctumne ex τi?) P2 20 έλλίπουσα P1 ut BQ p. ϊ6, 17 È κ- λε ίψεις fort. ex έκλήψεις con Ρ1 p. 77, 8 àδιάχυτον P ut QH

14 έπο ίησ P sed ε suprascripturn etiam εν sigmilcat p. 78, 11 άλλα• sine accentu P 19 ώς ποτδν Q: ώς οτδν sine i-saura P

20 ποικιλλούσας ex ποικίλονς &ς coπ Pi 22 στεφά(νους) an (vwv) pTopter compendium non liquet Ρ1 ους supra sci- Ρ2 p. 79, 6 άπδ P ut BQ γρ άπδ in marg P2 ii-ii-6 coi-r Ρ2 14 χώραν in marg Ρ1 adjecit 15 ει ad άποβα ίν addidísse P2 nidetur, sed locus de-trims est p. κ0, 1 µ[ετα]πίπτη Ρ1 (non Ρ2) 4 κεναϊς fuit etiam in P, maiusculam ε ex mínnscula fecit Ρ2 11 δικαιο e. primum scripsisse uidetur P δίκαια d€ Ρ1 (post τε Iitteτa erasa) p. κ1, 1 sq. τούτο λυσιτελη eraso supra η accento P τoîrr έλυσιτέλει Pi

in loco de libris Epicuri p. 85, 5 fi πολιrΤραφίαις P 13 1 ί cum maui-a Ρι

τί in testamento p. 1 6ι5, 3 τιµοκρα P τιµοκράτονς Q 166, 3

ήµιπν ex ύµϋιν cori- Ρ1 in marg ύµιίιν iteranit P2 168, 5 έλθή Q 11 νικ ίαν ex νικην cori- Ρ1

in uita Epicuri potui Dielsii conectioaes plagulis inserere pi-ac-ter has: p. 361, 9 άναγνόντισου primitus P sed prima manus άνα- γνόντασσον con-exit 367, 3 àγαιµάρτου P sed αι in ε correxit et χ supra τ posuit. ut fleret άγεµύρχου P1 369, 4 ήν δέ πολύαι- νος Q :.3 70, 1κ Ι λ] Ζ cur rasura Ρ1 372, 2 περίπτωσιν ex περί- nτοσιν corr PI.

DE ΕXΕλί ΡιΩ.IS LAERTIΙ XI

eiusdern Ρ alterum apographon τ est Laurentia nus Η

plutei LXIX codex 35 (H) membranaceus a Wachsmuthíο et Valentino Roseo paullo Iiberalius saeculo XIV, a Ban -dinio adeo duodecimo adscriptus, conlatus diligentissime a

C. Wachsmuthio. quer librum non mirum quid antequam codices Parisienses innotuissent pluris quam par erat ae- stimauimus, ut fecit Nietzschius 1. s. p. 17. constat enim eum ex libro Ρ retractato, hoc est aliquanto post Q tern-

pore descriptum esse: commixtam igitur ex utroque libro- rum genere lectionem exhiber. qui ut ad lectiones codicis Ρ inuestigandas utilis eut, ita postquarn de eius fonte constat, ad Laertium restituendum nullo jam erit usu. eruit ohm ex ei V. Roseus Herniae t. Ι p. 370 sq. integram ni-

lamm Laerdanarum tabulam Sto ίcoτum successione insig-

fern: haec quoque etiamnunc in fonte Ρ extat Y• ad idem librorum genus referendos duos foui codices

Arundelianum 531 saeculi %V et Venetum in byblio- theca s. Marci gr. 394 membranaceum saeculi profecto

1 Laurentianum hunc ex ipso Ρ fluxisse uno salter, ut stem promisso, exemplo docebo: p. 42, 5 σβέσιν breuissime in Ρ sic scrj- bjtur ut solae litterae σβ adscríbantur lineola per alteram traducta, supra ponatur ε et nota iv terminationis: hoc neque Q intellexit qui σβε reddit aeque Η qui *β: at in hujus (H) margine sine homo doctior siue secundis curls librarius neram lectionem σβέσιν adpo- suit. jam Wachsmntbíus mus. Rhen. xxix p. 355 codicem Η ex libro ei unde Salmasius indiceni nitarum Laertianarum nouerai, h. e. ut nunc constat, ex Ρ fluxisse optime diuinauerat.

2 in Ρ haec tabula f. 1 pessime habito multisque locjs lacero ac perforato legitur cf. Bonnetus 1. s. p. 5Σ;0. ex cuius apographo salter indicem Stoicorum hoc hoco propino

έν τιü Z Ζήνων. κλεάνθ(ης). χρύσιππ(ος). Ζήνtων) ταρσεύς

δ[ι]ογένΙηq. àπολλόδω(ρος). βοηθάς. µνησαΡΧίδης µ[ν]ασαΥάρας. νέστωρ. βασιλε ίδης. δάρδανος. άντίπατρο(ς). ήρακλεδης σωσιγ[έ]νης. 'mv«' rιος. κάτων. ποσειδ(ώ)ν(ιοςι. äθ[η]νό [δ](ωρο)ς. àθηνόδω(ρος) άλλο(ς). άντίπατροις l. άρι -

ο(ς). κορνούτ(ος '~ unde fontem in Stoicis Laertio scriptorem aeui Neronei nut Flauiani fuisse nemo non uídet.

XII PRAEFATIO

non %Ισ cui adsignatur: íllins lectionem postquam Thomas Galeus opera desultoria excerpsit in calce exempli Wet- steniani t. II p. 557 sqq. editam, accurata nuper specimina

Ingr. Bywaterus dedit in uitis Heraclití et Arístotelis. Ματ- άanum ex propagine codicis Ρ esse turn ei constat quod tabular nitarum in Ρ seruatam continet turn quod extreme uolumine p. 81, 6 sq. non solum cum Ρ Q Η ώς πρός σ

δέον in textu sed etiam in margine discrepantem lectionem

Τρ ώς έλεον exhibet (item yp Ρ2); Nuembergerus autem quod gloriatur se huíus quoque codícis lectionem afferro,

memoria eum fallere uidetur solo Marciano 393 usum. Alterius ordínis signifer est codex L a u r e n t ί a n u s

F plutei L%Ig 13 (F) membranaceus saeculi XII, formae prope maximae. conpiectitur schedis Ci.7ΓIy et Laertium et (mdc a f. 137°) Cleomedem. nonnullae schedae recentiore manu saeculi %Υ in membrana suppletae, in Cleomede f. 161-164, in Laertío folium nescio quotum pertinens a 1. ΙΙΙ 38 ώ φορτικόν usque ad 48 έ1: έρωτήσεως xaì άποκρί [σεως: sed gnae schedís f. 8-20 nouicíís insunt Laert. Ι 65 έµ]

ποδιίrv Πεισιστράτιυ . . . . ΙΙ 17 γένεσιν 'ήν τοϋ , non mi- nus in F quam ín ipso archetype defnisse certo indicío 1 líquet Cobetus, qui totum codícem excussit ut in quo ma-xime níteretur, schedas messe rescriptas uídit, in quibus latere Plutarchi moralium particulas saeculo % litteratura grandi et elegante scriptas, uelut in ea pagina quae ici—pit Laert. νι 47 a uerbis πρός τό καταιτιύιµενον sola οευ - lorum ope non panca dispexit Plutarchi de curiositate p. 518f-519•. sed de hoc codice quod licnit accuratius re-ferre, id totum Cobeto uiro summo grains debeo, qui adu-lescenti ohm schedas suas Laertianas utendas beneuole

] quippe folio 21 non jar nouicio sic contínuatur f. 7 fetus

ποδών πεισιστράτω έπιθέσθαι, τυρανν ίδι . ... τελεντών δ µαρτυ- ράµην άέρος πλή>:ιν. τήν (hoc mumm pagínae usque ad έµαρτυρά-

υην jar superuacaneum expunxit librarius recentior qui suppleuerat),

unde apparet quaecumque índe a 1. τ ά5 έµαρτυράµην] "Ω πατρίς usque ad n 17 7ένεσιν τήν τού [dιέρος nλrEιν leguntur, ab ipso exemplari afuisse.

DE EXEMPLIS LAERTII XIII

cοmmisitt. libros Epicuri conlatos debeo G. Meynckio, testamentum H. Viteilio, uitam Ludouico Martens Elber-feldensi et Ferd. Duemmlero. de lectione dubitantem cer-tiorem non numquam Vitellius fecit.

ceterum codex F quando quidem neglegentius est scriptus guam ex quo solo teste lectio alterius classis re-peti possit, praesertim cum librańus eruditions minime

cuńosus ex testimoniis multa (in libro % tamen pa υca 2) Iriser~t, circumspicienda cunt alla exempla eiusdem gene-ris non ex F urta. et ego quidem acqnieui in eo quod

in promptu erat, editione ßasiliensi ab Híeronymo Frobenio a. MD%%1III euolgata (f), qui expressum esse f

codicem Matthaei Aurigalli professo ńs Vitebergensis, re-center eum quidem, ut nemo non uidet, et uítiosissimum, sed uitiis codici F propńis fere inmunem, in praefatione testatur. quo cum accederet manus correctrix codicis Pa-ńsiensis (Ρ2), satis prouisum erat. quamquam non nego, aliis codicibus accuratius exploratis fieri posse ut codici F supplementum non minus utile accedat quam quale codex F (Q) est Βοrbοnici. at qui hucusque innοtuerunt ex hoc genere, eis operae pretium non est excuti: Can tab rigíen-s e m dico collegi Tńnitatis n. 442, cuius aliquot lectiones a Th. Galen enotatae in editions VPetstenanae t. II p. 557 sqq. memorantur, Venetum Marcianum n. 393 charta-ceum a Canili Nuernbergero tam neglegenter conlatum quam editioni decimi libri Laert. (Norimb. 1791) adhibitum s, M o n a c e n s e m gr. 159 bombydnum s. Xii mancum a L.

1 uide Analecta Theophrastea (a. 1858) p. 2. 2 nempe p. 366, 15 tν χρονίκoîς (quod tarnen omittitur etiam

in f) 367, 6 φηµfιν 'Ερµιiτ rος, plura 368, 3-5, denique § 118 semel, 119 ter, 136 bis tituba librorum.

3 Morellins bibi. manuscr. τ p. 259 eumque secutus Nuember-gerus (in praef.) quod ambos codices Marcíanos ' eiusdem familiae' esse dicunt, manifestus est error. nonnulla Marciano 393 cum f solo communia sunt ut p. 8, 8 ήν omissum 9, 20 oiv, item Cantabrigiensi ut 64, 17 lacuna eodiciim FP ( YE ών intercidít) inserto άφ' ois male espleta.

XIV PRAEFATIO

Spengelio in H. G. Hiebneri mum accurate crnlatum 1 : qui cum proxima cum F cognatione societur non ex ei propa-gates, licet negfegentíssíme scríptus fortasse non plane ab-idendus est: ego eum non admisi, quoniam decimus in eo fiber non ulta § 61 (p. 18, 20) ducitur.

sunt etiam codices mixti simul et interpolati, ex quo numero ego unum noui a C. Wachsmuthio conlatum Lau-

G rent i a n uu m LXIX 28 (G) chartaceum saeculi ut aiunt XIΥ2, Wachsmuthius addidít Borbonicum 252 chartaceum olim

Inni Parrhasií, saeculo Xi exeunte a Iohanne Rhoso Cre-tensi scriptum, i11í (G) 'tam simílem ut nequeat credi non ex eo fluxisse' 3 . ilium adhibui epistulae primae et testa-mento, ut esset unde hoc genus iudicari posset. eiusdem generis codicem etiam Ambrosias Trauersarius Camal-dulensis uersione sua expressisse uidetur 4 cuius ohm imme-

1 de codice Monacensí cf. Spengelius in additamento edition's Hnebnerianae t. Π p. 813. eins in libris ν prioribus lectio edita est

in eiusdem editionis appendice critica t. Π p. 613 sqq., decimum li-

in-nm quae attínet in ipsa adnotatione inuenitur.

2 tribus codicibus Florentínis jar indícatis FHG nescio quai--

turn quendam addendum esse dícam an negem. Menagius ad ep.

ΙΙ 105 (p. 48, 2) adnotauit ` κράδασιν scriptum est in codice Flosen-

tino', ad 1 ΙΙ 124 (60, 19) ' 8πετρον scriptum est in Florentinis mem-

branis': aliter et F et Η illos locos exhíbere constat; ne ex G qui-

dem, quern mea crissa H. Vitellius euoluit, testimonia Menagiana

repeti potuere, qui κραδαστον illic, hic άπορον habet cum ceteris

(etiam Ambrosio qui hoc ambíguum nertit, illnd sine dubio ex con-

jectura agítatíonιm).

3 uide Corpusc. pies. ep. gr. lud. 1, 53 sq. 4 de Ambrosii uersione a. 1431 absoluta (exstat apographon

στ. febr. 1432 perfectum) ci Mehus in Ambr. Tranersarii Epistt. t.I

ρ. cccxmi sq. de eins exemplo ut indicare ipse possís, specímina non-

nulla lectionis adponam addita codieum idem testantium auctoritate,

ande liquebit neque codicem G neque H, etiamsi cum utroque non

raro consentit, posse solar adhibiturn esse ab Ambrosio p. 3, δ παρεσκεύασα Υνα F2P2Hf 13 κα ί συνεχώς G 14 τό τοσο0τον omisit cam G 4, 8 καί κατά GHBPQ 10 παρεγγυώ τό G

11 έγγαληνίΖον 'τω FH2 [~νταλανίΖον τω G] 6, 5 έστί σώµατα

µέ ν ΣV2Hf 8 5ν] δ ut BGf 7,22 ai δµοιοιj similes [āτοµοι Ff

DL ΕΧΕ' MPLIS ET EDITORIBIS LAERTII XV

ritum pretium erat, nisi potius etiam alterum quendam in-

spesίsse censendus est. Editores post Basileensem etiarn si codicxbus utebantur,

tarnen recte uti nesciuerunt. H e n r ί ca s Ste µ h a nu s, qui s textum editíonís principis rnultifariam correxit esemplo a. 1570 ernisso (s), in íibros nequissimos inciderat Marcianum

393τ et Laurentianum G ud eins gemellum. optimi libri praestn fuerunt Io h a n n i Sam buco Pannonio, praeter Ve-netum Vaticanes et Borbonicus 2, wide in margiuibus ncr-

mg Ι:'3] θ, 1 άπερίληπτοι BGH 9, 1 ή τοσαύτη δή φwvιj] αfίτη δ' ή φωνή Fp3Bf ha" autem uox 10 έµηοδίΖον FFif

Σ45, 5 Καρνεάδης) κα ί Καρνεάδης cum Ρ'αΗ 6 αδτο0] αύτόν ut Ff 359, 2 τδν bfµον Bsf p&iga 3 χαργήττιος H Chagctt8us

Φιλαîδι-υν B2FP2( 360, 1 τûιν σoφιστûιν καί γραµµατικdιν ιuιus R grammatico: — ac sophistas 361, 2 άστόν BPHf 362, 1 πυιδείαν F τf mg Ρ2 2 µακι'eριοι φεύγετε ceteris omissis cam FV

4 εύφραντο?ς FΡ2β! 8 συναγαrγήν BFI 1 6 λέγειν καί hvTM γράφειν BPQH 363, 5 λέγειν ταiλτα • ήγαγεν PHI 6 you) µή FHf 11 γραφέα δηµδκριτον FPQf (non Η] καί έν κιύµαις κα ί γράµµατα διδάσκειν Η 3+'ι5, 21' Εïιρύλοχον] ειρύδοκον ΒFΡΕΣi Eurydoium 367, 1 anno centesimap seplimne oly ιnpíadís (am. et δεύτερον et cum Ff εiκοστfjς καί) 8 'Αγεµάρχου 112Ε 368, 3 κατ& πάντα Ρ2Η 7 άκατάπληκτος Ff intrepida: 10 προαπο- Θανδντπς ΣΣΡ2 12 οίκε?ον Bs fasnídiarem 371,6 τοίνυν] τίνι f guider. jam salis cst. .

1 Stephanus ipse in prueSutione Mauri Tyrii (a. 1557 editi) ad Arnoldum Aτienium data p. 3 'eins (Diogenis L.) quum editio. nein Germanicam' inquit 'cum antiquo exemplari Bessarionis a me cx Veneta bibliotheca deprompto quai" polneram diligentissime con-tulissem': ex actis bybliotbecac Marcianac codice 393 ilium a. 1655 usum esse brellas bibi. mscr. τ p.258 dnenit. sud non hoc solar uirο egregio subsídium fuisse mnitae eins lectiones produat α dete-riore genere alienae et cum priore, non numquam cum G solo con-sonantes cl. ρ. 4,10. 6,6 cet.

2 títnlas libri parum coguiti est `Laertíi Diogenis de ails et moribus phllosiphornm libri τ. Plus quai" mille In lacis restìtutí et emendati e: fide dignis nelustis exemplaribus Graecis, at mdc Graecnm exemplar criai" possit restítaí i opera Io a n n is S a m b u c i Tiniiauiensis Pannonli. Cam indice iocuplctissimo. Ant- uerpίse, e; omcnua Chnistophoni ΡΙaηtini eID τα LXVI. cum prialle-

XVI PRλΕFATIO

sioris !stiaae a. 15Ε8 editae permulte editio η:3 prindpis ultia eme:.dauit et omissa suppleuít; sed ut ferebat cius sacculum, constanter illis υ tί nec uoluit nec potuit; ne cam quiclem quer poterat fructum utilissima eius opera his stu- diis attulit, cum ante Schneiderum Saxonem tantum non obliuione sepulta iaceret, ne Stephano quidem cognita 1 . si-milis et iτιdoles et fortuna fuit editionis et uersionis a Τ ή 0- m a A l d o b τ a n d i n o curatae et post eius mortem a Petri cardinale Aidobrandino Romae a. 15942 euolgatae; usas et iile codice BoτbOnico gcaedam ex conjectura scite corre-xit; fit quoque ut emendatior lectic in uersione lateat. ce-tenί jar libros aut nullos consuluerunt aut deterrimum quer-que, in quer incidissent, nisi quod in commentario doctissimo Menagius codices Parisienses et Florentinos hic illic ad-sciait, nostra demur memoria Cobetus Wachsmuthius Bon-

gli', in praef. p. 5 'aliquot exemplanibus graecis uetustissimis illis cam interpretatione collatis atqu: etiam eruditis ibseruationihus Fui -ali Vrsini Romani' adiutum se fuisse dicít: memo τat plerumque v(e. terem) c(odicem), Venetum p. 289 ibidemque Vaticanum; promit idem lectiones soli Β proprias uelut p. 362, 2 διαραµεν (Samb. p. 407) 20,10 παρασχευάσαι (S. p. 427) 49, 17 λεΣον (S. p. 441) 50, 17 bi:uτoviwv (ibid.) 324, 15 έκπεπληριûν (S. p. 445) infra p. xxxi 60 quidam codex δηµόκριτος ' (S. ρ, 450). Schneiderus Saxo in Epicuni

physicis et meteorologícís (Lipsiae 1813) primas adhibuit cf; praef. p.11111.

] snfllcit adposuisse ep. n 107 p.49, 6 άποτηκοµένων: deerat hoc uoc. in editione principe, restituit Sambucus emendatum p. 441 ' adde graeco ex υ. ε. àποτηκοµένων ', quid Stephanus? suppleuit is quoque sed corruptum (p. 420 med.) άποκοµένων.

2 de Thomae palml opera Petrus Aldobrandinua haic ad lee-tirer praefatur 'qui grauibus negociis distentns, cum uiris doctrinae

studio dedítis pnodesse aggi-essus esset, importuna morte praereptue non panca a se inchoata perticene non potuit. in quibus banc Laertii translationem tniginta abhinc annis eoque amplius reliquit, áccurata

uetustorum manuscr. codicum collatione piunimis in locis emendatam et multis adnotationibus illustratam. quac fleet ab ipsomet anctore suprema manu perpolini se uran nequiuerint, uisum est tarnen fore opportunum, si ei modo quo ohm relicts ("ennui non integra (nam in decimum gnidem librum nulia reperta scholla saut) ederentur '.

DE EDITORIBVS LAERTII XVII

netus genuinos lectionis fontes monstrauerunt : restitutum ex illis exemplum nondum prodiit. igitur ad bune usque diem Laertii Diogenís lectio orni fondamento caret, quod cum in nullo eius libro non aegre feratur, nullus tarnen tam misere habitus est quam decimus neque quicquam in hoc quam libelli Epicurei. his enim grauissima idem iníxit uolnera, quern merito díxer's sospitatorem Epicuń, Petrus G a s s e n d u s decimo libro Laertií cum uersione edito et animaduersionibus copíosis inlustrato (Lugduni 1649). qui ut erat physíces Epicureae multo quam seτmοnis graeci pe-rítíor, etiamsi hand pausa multo cum acumine mette intel-lexít, tarnen ea teme ńtate in uerba Epicuri grassatus est, ut ea non purgare sed fingere ipse uídeatur. hunt suo more imítatus Marcus M e íb o m í u s uir graece non doc-tus ea re etiam perniciosior Epícuro editor exstitít, quod Laertií Diogenís exemplar ab jib o correctum splendore, ele-gantia, commentarìi Menagiani utilitate ita omnibus paene ad hunt usque diem commendabatur, ut summa eius esset auctoritas. nempe hinc pendent uel inuití quotquot post eum Laertium aut Epicurea edíderunt. onus Schneiderus Saxo poterat et Meibomii temeritatem per ńdere et lucem Epicureis reddere, nisi lectionis memoria illi ex turbidís riunlis haurienda fuisset. quo nixes Huebner us quam-quam hand íta raro ad librorum fidem lectionem reduxit, adeo sibi non constat, ut obscuńora quaeque fuco lei-bomiano oblinere quam non intellegere mahl, ab Huebnero in Epicureis uel C. G. Cobetus pendet, nisi ubi correcti-onem aut codex F aut obseruatio sermons suppeditauit. haec cum fata sift Laertií Diogenis, non potuit fiera quin uirorum nel acutissimorum coniecturae, Lachmanni Mad-uigi aliorum saepe ad irńtum caderent. quas etiamsi stu-diose perquisiui et examinaui, ut ant meliora edocerer aut suum cuique redderem, tarnen conjecturas non probabiles, quarum hide a Gassendo nubes connflata est, ad adnotationem ant numnquam aut rarissime admisi, et optímorum nirorum nomninibus hoc me debere rains et publícae utilitatí memos consuiturum librorum testimonies accurate conpositís quam

b

BVIII PRAEFATIO

conlecta nanarum opinοnum sarciria inutili. mihi si pro-uincíam felícius administrare contigit, de qua re penes alios iudicium est, id orne amicís qui instrumente critico me instruxerunt debeń laetus gratusque fateor. studui certe cautus esse maluique alíís relinquere emendanda quam non

intellects temere temptando corrumpere. nunc cum librum manbus emitto, sentii me hominem et inconstantem fuisse.

et ea quidem, quae meliora interim dies docuit, fas est eis qui his utentur non ignorare.

ep. τ 41 p. 7, 6-9 Epicurus infinitum esse unuersum acuta breuique argumentatíone demonstrat. in qua assump-tíoner omitti ei aegńus feras quid conclusioni deest sub-iectum. nimia haec nec licita est breuitas. guam non ex-cusaturus eram, si fr. 297 ex libris περι φύσεως ductum, quo integra proponitur eadem argumentatio, paullo atten-tius examinassem. quo facto — adhibuerat autem jam Gas-sendus p. 196 = non dubito quin post uerba τό bt άκ pov παρ ' ε&€ρόν n 8€wρεϊται homoeoteleuton effecerit ut as-sumptio intercideret haec άλλό µήν τό iών oY παρ ' ετ€ρόν Yt θεωρεϊται (Cicero L s. at quod orne est, id non cernítur

ex allo extrínsecus) : sic etiam conclusio, cum continuetur subiectum assumptions, recte adnectitu τ: ώςτε οΥκ €χον άκρον (sc. τό πόν) πέρας ονκ gχει.

ibid. 59 p. 17,16 µικρόν τι µόνον Μακράν έ κ β ό λ λ ο ν-τες: tempus etsi tolerari potest, tarnen credo Epicurum έκβαλόντες scripsisse.

ibid. 71 p. 24, 6 oúbY τàρ τοΰτο b ιανοητ έ ον non recte tradì Bernaysius in commentario Lucretiano I 449 (opusc. t. II p. 49) optime intellexit idemque correxit b i α-νοητ ό ν, ut saepius όδιανόητον Epicurus dixit, cf. Philo-demus de rhet. 17 2 c. 44, 8 ei υή bιανοητόν όpα κτλ.

ep. Π 96 p. 42, 7 defectum suis lunaeque Ep. fieri posse putat κατ ' έmπροσΟέτησίν όλλων τιν ών, ή γή~ ij ο ύ ρ α ν ο ϋ ή τινός έτιρου τοιούτoυ. insanam ibi esse caeli mentionem nemo non uidet. sed Woltjerus quod proposujt fj yή ς ή σελήνης ea caussa inprobabile, quod et suis et lune defectum eadem opera scńptor explicare studet. quid

EMENDANTVR VERBA EPICVRI XIX

Epicurus dixerit seri intellexi ex Lucretío, qui V 753-67 negar esse cur te rra maxime lunae, luna so li officíat, aliud

facere Ιd non posse putetur corpus, quod cassum labatur lu-mint semper. Anaxagorae Ep. hanc coniecturam debet cf. Hippolytus 8, 6 ρ. 562, 15 D. ειναι b' έΠοκάτω TIiJV άστρων ή λ ícυ (1-0) και σελήνης σώµατά τινα συµπεριφερόµενα ήµ ν á ά ρ α τ u, Anaxagorae facem Anaximenes praetulerat qui Aetio II 13, 10 p. 34 2, 17 teste statuit γεώbη σώµατα συλ-

ΠΕρ ίφ€ρόΜΕνα τούτοις άό ρ ατα 2. igitur scribendum ή τFlk ή ά o p ά τ ο υ τινός έτέρου τοιοιτου. socordia librarii post-quam ούpavoû dedit pro άορότου, reliquum erat ut ter-tium 1' interpolaretur. an latet in eo ή ϊν?

ibid. 97 p. 42, 14 &πασα f τιύν µετεώ ρ ων αiτισλο-τία inde a Stephano editur, cum Frobenius &nασα περί τûrv exhibuerít. cum neque ex Borbonico neque ex Laurentiana H neque ex Laurentiano F quicquam adnotatum uiderem, deceptum me fugit uerum ή ΠΕ21 τιîi µιτ. et a Cobeto restitutum (sine dubio ex F) et in codicibus PQ messe, quorum testimonium ex Bonneti silentio repetendum erat. cf. ep. τ 78 p. 28, 15 ήν όnέρ τών κυριωτάτων α íτίαν et huius 116 p. 55, 7 Τό ΠΕρΙ Τ Ν Κατà µέρος αίτίας , item αιτιολοτ τν έΠέρ µετεώρων ep. ι 80 (29, 20) et 82 (31, 8). eandem culpam doleo admissam mihí esse 116 ρ. 55, 5 έτι b ύ κριτηρ ίων καί πασών, eo minus excusandam, quad cum έ τι τε particulae non raro et in hoc epistola (p. 41, 2.8. 42, 9. 44, 9) et in genuinis libellis (ep. I p. 17, 16. 29, 2. 30, 3 sent. p. 73, 15. 74, I) iungantur, partícularum έτι b~ certum exemplum in Epicuri relíquiis n οui nullum a: ac p. 55, 7 έτι τ e Stephanum secuti omnes ediderant, dine in exemplum Tauchuitianum, quo et Wachsmuthius et ego usi sumus, nescio qua neglegentía &&i b inuasit. libri om-

1 αlί α testimonia infra p. 384 (G a, γ) et 38.i (7 b) iauenίes. 2 semel exstare uidetur τι δ ' in reliquiis Iibri περί φéκτεως

incerti a Gomuerzio conpositis ΙΝύητer stud, t. ε p. 29 υ. 24. std 1e~πtυτ illud in fragmenta ante Gomperzium non cognito (ín V11ι t δ col. xrrr et xiv eius uolumini& non editae sun», et legitur ante

la'unam, ticebit igitur oubitare.