epidemiologija zaraznih bolesti

8/11/2019 epidemiologija zaraznih bolesti

1/4

3

Definicija epidemiologi je

Epidemiologija je nauka o epidemijama zaraznih bolesti i nezaraznih oboljenja,

koja se bavi prouavanjemkretanja masovnih oboljenja, uslova pod kojima se ona pojavljuju, ire i nastaju, asve radi njihovog spreavanja isuzbijanja.

Kao to se vidi iz definicije, prvi i neposredni zadatak epidemilogije je spreavanjebolesti kao masovne pojave, a

drugi onemoguavanje i pojedinanih sluajeva, tj. potpuno iskorjenjivanjeodreene bolesti.Epidemiologija zaraznih bolesti

Zarazne bolesti su gupa oboljenja prouzrokovana mikroorganizmima ili njihovim

toksinima koja se

prenose s jedne osobe na drugu.Sve zarazne bolesti prema duini trajanja mogu biti akutne i hronine. Akutnezarazne bolesti obinonastaju naglo, imaju brzu evoluciju i relativno brzo dovode do izljeenja ili smrti(tetanus, epid. Meningitis,

difterija i dr.)arite neke zarazne bolesti je pojava nekoliko sluajeva zaraznog oboljenja,povezanih istim porijeklominfekcije, npr. pojava epidemije difterije u okolini kliconoe. ariste moe biti:aktivno, potencijalno i ugaeno.Aktivno arite je kada jo prijeti opasnost od pojave novih sluajeva oboljenja,npr. kada bolesnici ili kliconoenisu odvedeni u bolnicu. Potencijalno arite je kada su bolesnici, odnosnokliconoe evakuisani, ali jo nije prolovrijeme maksimalne inkubacije, te postoji mogunost pojave novih sluajeva.Ugaeno ariste je kada poslije sprovedenih svih epidemiolokih mjera ne postojiopasnost od pojave

novih sluajeva.Infekcija podrazumjeva prodiranje, odravanje, odnosno razmnoavanje patogenih

uzronika u vieorganiziranim biima.Epidemija je neuobiajena pojava veeg broja sluajeva zarazne bolesti u nekom

podruju.Sporadinost je pojedinana pojava neke zarazne bolesti.Pandemija je pojava neke zarazne bolesti u velikim razmjerama, koja se mogu

proiriti i sa kontinenta na


2/4

kontinent (pandemija gripe).

Endemija je stalna pojava neke zarazne bolesti u nekom podruju.Morbiditet je odnos broja oboljelih tokom odreenog perioda, obino jedne godine,i broj stanovnika u

ijoj se sredini bolest pojavila.Letalitet je odnos broja umrlih prema broju oboljelih od odreene bolesti.Mortalitetet je odnos broja svih umrlih tokom odreenog perioda i brojastanovnika.

4

Nastanak bolesti

Pojavu neke bolesti prouzrokuje:

1. agens (moe biti mrtve i ive prirode): mehaniki, hemijske, fizike, hranljivi inepoznati.

2. sredina: bioloka (ljudi, biljke i ivotinje), fizika (voda, vazduh, klima, godinje

doba, smjetaj zemljita inaselja za stanovanje) i socijalno ekonomska sredina (stanovanje, ishrana, klozet,odijevanje, kolovanje, obiaji,navike, posjete, svjetkovine)

3. domain: (ovjek je nosilac bolesti a moe biti i ivotinja)Ovi faktori se zovu Gordonov trijas

Faktor i koii uslovljavaju pojavu zarazne bolesti

Da bi se pojavila neka zarazna bolest, potrebno je prisustvo sljedeih faktora:1. izvor infekcije - (moe biti samo ivo bie, ovjek ili ivotinja) bolesnici uinkubaciji. bolesnici u toku klinikogtoka i atipinog toka bolesti i kliconoe (zdravi i rekonvalescenti),2. putevi prenoenja i irenja infekcije: dodirom /kontaktom/ : direktnim iindirektnim, zagaenom vodom,zagaenim ivotnim namirnicama, preko vazduha, zagaenog zemljita iposredstvom insekata.

3. Ulazna vrata: respiratomi sistem, digestivni sistem i povrijeena ilinepovrijeena koa i vidljiva sluzokoa.4. Virulencija patogenih klica (mikroorganizmi ili njihovi produkti): bakterije,

virusi, rikecije,

protozoe i fungi - vana je njihova koliina i jaina.5. Dispozicija i imunitet (sklonost organizma da oboli od neke zarazne bolesti zbog

nedostatka nasljednog ili

steenog imuniteta) a ovisi od: uzrasta, pola, rase, klimatskih i meteorolokihfakitora, fizike i psihike traume,ishrane, stanovanja.Ovi faktori se zovu Vogralikov lanac.


3/4

Podjela zaraznih bolesti prema putevima irenja:bolesti koje se ire prljavim rukama (npr. crijevne zarazne bolesti, zarazna utica

tipa A i dr.);

bolesti koje se ire zagaenom vodom (crijevne zarazne bolesti kao to su trbunitifus i paratifus, djeija zaraznaparaliza, dizenterija, kolera, virusni hepatitias tipa ai dr.);

respiratome zarazne bolesti koje se ire vazduhom (male boginje, veliki kaalj,difterija, arlah i dr.),

bolesti koje se ire zagaenom hranom (crijevne zaraznebolesti, virusni hepatitistipa A, djeija zaraznaparaliza i dr.):

zoonoze, tj. bolesti koje sa ivotinja prelaze na ljude (crni prit, neke salmonele,leptospiroze, tularemija,bjesnilo i dr.)

transmisivne zarazne bolesti, koje se prenose insektima (ljudska va - pjegavi

tifus; ljudska va - povratnitifus, komarac (anofeles) - malarija; komarac flebotomus (papatai) - papatacijevagroznica dr.

bolesti koje se prenose sporama iz zemlje (tetanus, gasna gangrena).

5

Metode epidemiolokog ispitivaniaU svojim ispitivanjima epidemiologija se slui:

neposrednim posmatranjem i opisivanjem pojave zarazne bo/esti u njihovomtoku (opisni, deskriptivnimetod);

prouavanjem i uporeivanjem ranijih epidemija na materijalu istorijskihdokumenata, pisanih spomenika,arhiva itd. (uporedni, istorijsko-geografskimetod);

prouavanjem brojanih podataka o kretanju zaraznih bolesti, smrtnosti od njihitd. (Stilistiki metod),

mikrobiolokim i serolokim ispitivanjima u laboratoriji (eksperimentalnimetod);

neposrednim ispitivanjima na samom terenu: u porodici, domu, naselju, kod

pojedinih gupa stanovnitvaitd. (analitiki, terenski metod);ispitivanjem drutveno-ekonomske uslovljenosti zaraznih bolesti (socioloki

metod).Sutinu i najbitniju odliku epidemiolokog metoda ini prenoenje ispitivanja nasam teren, u prirodne usloveivota i rada stanovnitva (terenski metod). On sedopunjuje analizom drutvenih uslova koji pogoduju odravanjui irenju pojedinihzaraznih bolesti (socioloki metod). Pomou takvog epidenmiolokog nainaestose dolazilodo saznanja do kojih je bile nemoguno doi drugim metodama

prouavanja.


4/4

Treba takoe imati u vidu da onaj koji je dobro ovladao epidemiolokim metodomrada u ispitivanju zaraznihbolesti moe uspjeno da primjenjuje tajmeted uispitivanju koje bile druge masovne bolesi neinfektivne prirode

(guavost, hronino trovanje u industriji, avitaminoze, profesionalni i saobraajni

traumatizam).

epidemiologija zaraznih bolesti

Documents