Uluslararası 7. İstatistik Kongresi, ÖRNEK ÖZET 28 Nisan-01 Mayıs 2011 Belek-ANTALYA

1

ERP YAZILIMLARININ İŞLETMELERDEKİ ETKİLERİNİN TANIMLAYICI VERİ MADENCİLİĞİ YÖNTEMLERİYLE İNCELENMESİ

Betül YAVAŞOĞLU Ahmet Selman BOZKIR*

Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü Yönetim Bilişim Sistemleri, Ankara, TÜRKİYE Email: byavasoglu@gmail.com

*Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, Ankara, TÜRKİYE Email: selman@cs.hacettepe.edu.tr

1. Giriş

İşletme sisteminin bütününü ele alan ERP (Enterprise Resource Planning) yazılımları, şirket gereksinimlerine cevap veren ve üretim/hizmet konularında yüksek verim hedefleyen gelişmiş çözümlerdir. Tanım olarak ERP sistemleri, işletme içindeki materyal, bilgi ve finansal kaynak akışlarının ortak bir veritabanı üzerinden yürütülmesinin sağlayan, iş süreçleri ve bilgi teknolojilerinin biraraya getirilmesiyle üretilmiş entegre bir yazılım sistemleridir [1]. Öte yandan, ERP’ye geçiş süreçlerinde entegrasyon sorunları bir risk olarak ortaya çıksa da Wu [2]’ya göre ERP’ye geçişin tamamlanmasıyla elde edilecek faydalar göz önüne alındığında birçok işletmenin ERP’ye sıcak baktığı ve bu riski göze alarak ERP sistemi satın aldığı ifade edilmektedir. Bu bilgi ışığında, ERP sistemin bir işletme için ne derece gerektiği ve kuruma katabileceği katkılarla birlikte işletmenin bu dönüşüm için yeterli alt yapıya sahip olup olmadığı öncelikle sorgulanması gereken noktalar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, kurumların ERP sistemine geçmeleri halinde kazançlarının ne olacağı ve geçiş öncesinde ne gibi altyapısal unsurlara sahip olmaları gerektiği, günümüzde önemi daha da artmakta olan veri madenciliği yöntemleri yardımıyla ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada, öncelikle yapılan bir anket çalışmasıyla, ERP sistemine sahip olan/olmayan yurtiçi işletmelerin profilleri ve sistem hakkındaki görüşleri elde edilmiş ve sonrasında tanımlayıcı veri madenciliği yöntemlerinden kümeleme analizi ile ERP sistemine geçmiş/geçmemiş firmalar arasındaki farklılıklar ortaya konulmuştur. İkinci aşamada, firmaların ERP’ye sahip olma/olmama değişkeni bağımlı değişken olarak ele alınmış ve diğer değişkenlerle birlikte sıklıkla gözlemlenen birliktelik örüntüleri, birliktelik kuralları (association rules) yöntemi yardımıyla tespit edilmiştir.

Veri madenciliği tanım olarak büyük miktarda veri içersindeki anlamlı örüntü ve ilişkilerin akıllı algoritmalarca keşfedilmesi olarak ifade edilmektedir [3]. Bu yöntembiliminin iki kolundan biri olan tanımlayıcı veri madenciliği, veri içersindeki ilişki ve korelasyonların tespitinde kullanılmaktadır. Kümeleme yöntemleri ile birçok değişkene sahip veriler doğal olarak gruplanabilirken, birliktelik kuralları ile veri kümesinde sıklıkla birlikte gözlemlenen olaylar ortaya çıkarılmaktadır. Bu çalışmaya konu olan veri kümesi, Türkiye içersindeki 129 orta ve büyük ölçekli işletmelerce uygulanan bir ankete dayanmaktadır. 129 işletmeden 47 adeti ERP sistemini aktif kullanmakta olan işletmelerdir. Bu anket içersinde 30 adet soru sorulmuştur. Sorular içersinde işletmenin 2006,2007,2008 kapasite kullanım değerleri dışındaki 27 soru nitel türdedir.

Uluslararası 7. İstatistik Kongresi, ÖRNEK ÖZET 28 Nisan-01 Mayıs 2011 Belek-ANTALYA

2

Çalışan sayısı, çeşitli kalite serfikasyon belgelerine sahip olma durumu, işletme içersinde çeşitli birimlere sahip olma (Ör: Ar-ge, satınalma ,finans vs gibi sorular anketteki sorulardan birkaçını oluşturmaktadır. Kümeleme çalışmasında EM algoritması küme sayısı verilmeksizin çalıştırılmış ve doğal kümeleme yapılmıştır. Beklenildiği üzere iki küme elde edilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde üretim, kalite, satınalma, pazarlama, finans ve insan kaynakları birimlerine sahip olma oranının ERP li işletmelerde çok daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca 2006, 2007 ve 2008 yıllarında kapasite kullanım oranlarının ERP kullanan işletmelerde daha yüksek olduğu gözlemenmiştir. Diğer yandan, birliktelik analizi ile ERP’nin var olduğu ve olmadığı işletmelerde sıklıkla gözlemlenen örüntüler birliktelik kuralları şeklinde ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen bulgular ile ERP kullanan ve kullanmayan işletmelerdeki farklılıklar tespit edilerek ERP sistemlerinin varlığı ile kurumların gelişmişlik düzeylerinin arasındaki korelasyon ortaya koyulmuştur. Buna ek olarak, ERP sahip kurumların hangi ön gereksinimleri karşıladıkları da belirlenmiştir. Öte yandan, kullanılan yöntemler, bu alanda yapılan çalışmalarda bu güne kadar kullanılmamış yöntemler olması nedeniyle literatüre katkı özelliği taşımaktadır. Bildirinin tam metninde gerek kümeleme gerekse de birliktelik kuralları analizlerinin sonuçları ayrıntılı şekilde verilecektir. KAYNAKLAR

[1] Su Y.F. & Yang C. (2009) A structural equation model for analyzing the impact of ERP on SCM, Expert Systems with Applications, 37(1), 256-469 [2] Wu W.W. (2010), Segmenting and mining the ERP users’ perceived benefits using the rough set approach, Expert Systems with Applications, doi:10.1016/j.eswa.2010. [3] Bozkir A.S., Gök B., Sezer E. (2008) İnternetin eğitimsel amaçlar için kullanımını etkileyen faktörlerin veri madenciliği ile tespiti, Bilimde Modern Yöntemler Sempozyumu, Eskişehir.

ABSTRACT

INVESTIGATION OF EFFECTS OF ERP SOFTWARES IN COMPANIES VIA DESCRIPTIVE DATA MINING METHODS

ERP (Enterprise Resource Planning) softwares are the advanced solutions which focus on whole enterprise needs and target high efficiency in production & service issues. In this study, the benefits of ERP upgrading in enterprises and the required infrastructural issues prior to this upgrading are revealed by descriptive data mining methods. For this purpose, clustering and association rules mining methods are employed. As the clustering results show that, recent capacity usage ratios and owning some departments have high correlations with ERP having condition. On the other hand, frequently observed patterns in case of with/without ERP are extracted by association rules mining.

Key Words: Data mining, clustering, ERP, association rules mining