Eğitim ve Öğretimde Etik

M. Nuri ÖztürkŞubat,2016

Ankara @mnuriozturk

Etik

• İnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşuturan değerleri, normları, kuralları, doğru-yanlış, iyi-kötü gibi ahlaksal açıdan araştıran felsefe disiplinidir.

• «Ahlak üzerine söz söyleme etkinliğidir»

Ahlak

• Bir toplum içinde kişilerin belirledikleri, uymak zorunda kaldıkları davranış biçimleri ve kuralları

Etik

• Görecelik yoktur

• Topluma göre değişmez

• Evrensel, soyut kavramlara dayalı kurallar

Ahlak

• Görecelik vardır

• Topluma göre değişir

• Yöresel, yazılı olmayan kurallar

Etik Davranışın Toplumsal Temeli

•Kültür

•Değerler

•Normlar

Etik İkilemİki veya daha fazla

değerin çatışma halidir.

Mesleki Etik İlkelerin İşlevleri

1. Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayırmak

2.Meslek içi rekabeti düzenlemek

3.Hizmet ideallerini korumak

Eğitimde Etik StandartlarÖğrenciye Bağlılık İlkesi

• Öğrenciyi öğrenme etkinliklerinden alıkoyamazlar

• Farklı görüşten öğrencilerin görüşme taleplerini geri çeviremezler

• Öğrencinin gelişmesi ile ilgili materyali gizleyemez ve çarpıtamazlar

• Öğrencileri sağlık ya da güvenliklerine zarar verecek koşullardan korurlar

• Öğrenciyi kasıtlı olarak küçük düşürecek davranışlara maruz bırakamazlar

• Öğrencilere ayrımcılık yapamazlar

• Kişisel çıkarları için öğrencilerle profesyonel ilişki kuramazlar

• Öğrencilere ilişkin gizli bilgileri yasal gereklilikler olmadıkça açıklayamazlar

Mesleğe Bağlılık İlkesi

• Mesleki pozisyonlara başvurularda yanıltıcı açıklama yapamazlar

• Mesleki nitelikleriyle ilgili yanlış bildirimde bulunmazlar

• Bir pozisyona başvuran birinin mesleki yeterliği için yanıltıcı açıklama yapmazlar

• Eğitimci olmayan birisinin öğretim yapmasına yardım etmezler

• Meslektaşarı ile ilgili, meslek içinde ulaştığı gizli bilgileri açıklamazlar

• Meslektaşları hakkında yanlış ya da kötü nüyetli açıklama yapmazlar

• Mesleki etkinlikler nedeniyle öğrenci hakkında edindiği gizli bilgileri açıklamazlar

Mesleki Etik İlkeler

•Doğruluk

•Yasallık

•Yeterlik

•Güvenirlik

•Mesleğe bağlılık

Öğretmenlik Meslek Etiği İlkeleri

1. Profesyonellik

2. Hizmette Sorumluluk

3. Adalet

4. Eşitlik

5. Sağlıklı ve Güvenli bir ortam hazırlama

6. Yolsuzluk yapmamak

7. Dürüstlük Doğruluk ve Güven

8. Tarafsızlık

9. Mesleki Bağlılık ve Sürekli Gelişme

10. Saygı

11. Kaynakların Etkili Kullanımı

Etik Davranış İlkeleri1. Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci

2. Halka hizmet bilinci

3. Hizmet standartlarına uyma

4. Amaç ve Misyona bağlılık

5. Dürüstlük ve tarafsızlık

6. Saygınlık ve güven

7. Nezaket ve saygı

8. Yetkili makamlara bildirim

9. Çıkar çatışmasından kaçınma

10. Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması

11. Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı

Etik Yaklaşımlar

1. Meta Etik (Analitik): hüküm ve tavırların doğasını inceler1. Kötü ne? İyi ne?

2. Normatif Etik: Pratik ahlak standartlarını bulmaya çalışır, eylemlere rehberlik sağlar1. Ne yapmalı? Nasıl Yaşamalı?

3. Uygulamalı Etik: Özel alandaki etik sorunlar için kriter oluşturur. Soyut kavramları somutlaştırır.

Etik İlkelerin Geliştirimesinin Temelleri

1. Hakkaniyet İlkesi: bütün kararlar tutarlı, tarafsız ve gerçekçi olmalı

2. İnsan Hakları İlkesi: Temel insan hakları üzerine odaklanır

3. Faydacılık İlkesi: Herkesin faydasına olan kararın verilmesi için çalışır

4. Bireysellik İlkesi: Bireylerin temel amaçları kişisel kazançlarını artırmaktır.

Etik Sistemler1. Amaçlanan Sonuç Etiği (Machiavelli): Eylem fayda getiriyor mu?

2. Kural Etiği (Kant): Eylem kurallara, yasalara uygun mu?

3. Toplumsal Sözleşme Etiği (J.J. Rousseau): Birey toplumsal ilkeleri benimsemiş mi?

4. Kişisel Etik (Buber): Eylem kişinin vicdanına huzur veriyor mu?

5. Sosyal Yaşam Etiği: Kişi diğer insan ve canlılarla ilişkilerinde kurallara uyuyor mu?

Cevap EVET ise eylem etiktir.

Etik Kuramlar1. Teleolojik (Sonuççu) Kuram: En iyi sonucu hangi eylem sağlar?

2. Deontolojik (Kural/Ödev Temelli) Kuram: Sonuçtan çok niyeti önemser

3. Sezgici Kuram: doğru ve yanlışa karar vermede sezgiler yol gösterir.

4. Kazuistik (Örnek olaya dayalı) Kuram: «Kıyas»

5. Realist Etik Kuramı (Aristo) Doğru davranış aşırılıklardan uzaktır.

6. Materyalist Etik Kuramı (Spinoza) etik mutluluk ve özgürlüktür

7. Pragmatik Etik Kuramı akla mantığa uygun ve faydalıysa etiktir.

Kamu Görevlileri Etik Davranış ve

İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları

Hakkında Yönetmelik