euskararen aurrekontu eta baliabide publikoen estatistika · euskararen aurrekontu eta baliabide...
TRANSCRIPT
-
- 1
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
EAE 2014
EMAITZEN TXOSTENA
Donostia, 2015eko uztaila
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
2
AURKIBIDEA 1. IKERLANAREN HELBURUAK ETA METODOLOGIA ...................................................... 4
1.1. Ezaugarriak ...................................................................................................................... 5
1.2. Fitxa teknikoa .................................................................................................................. 6
2. HERRI‐ADMINISTRAZIOEN EUSKARA AURREKONTUAK .......................................... 9
2.1. EAEko euskara aurrekontu kontsolidatua, 2014 ........................................................... 10
2.2. Euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakaera, 2006‐2014 ....................................... 12
2.3. Herri‐administrazio ezberdinek euskarara bideratutako aurrekontu likidatuak, 2014 ............................................................................................................... 15
2.4. Aurrekontu likidatuen bilakaera, 2006‐2014 ................................................................. 16 2.4.1. Datu orokorrak eta erakunde‐motari jarraiki .................................................................... 16 2.4.2. Foru Aldundien euskara aurrekontu likidatuen bilakaera .................................................. 17 2.4.3. Udal eta hiriburuen euskara aurrekontu likidatuen bilakaera .......................................... 18 2.4.4. Euskara aurrekontu likidatuek herri‐administrazioen guztirako
aurrekontuen parean izandako bilakaera .......................................................................... 19
2.5. Herri‐administrazioen euskara aurrekontuen ratioak, 2014 ......................................... 23 2.5.1. Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontua, 2014 ................................................................. 23 2.5.2. Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa, 2014 ..................................................... 24
2.6. Euskara aurrekontuen ratioen bilakaera, 2006‐2014 ................................................... 26 2.6.1. Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontuaren bilakaera ..................................................... 26 2.6.2. Euskarara bideratutako gastu erlatiboaren bilakaera ....................................................... 27
2.7. Euskararako diru‐laguntzen aurrekontuak, 2014 ......................................................... 29
2.8. Euskararako diru‐laguntzen bilakaera, 2012‐2014 ......................................................... 32
2.9. Herri‐administrazioen arteko euskara arloko transferentziak ..................................... 35
2.10. Eusko Jaurlaritzaren euskara arloko barne transferentziak ....................................... 37
2.11. Udal eta hiriburuen finantziazio‐iturriak ...................................................................... 39
2.12. Euskara gastuen izaera ekonomikoa ............................................................................ 41
2.13. Euskara gastuen izaera ekonomikoaren bilakaera, 2006‐2014 .................................. 44
3. NORMALIZAZIO EREMUAK ETA AURREKONTUAK .................................................. 52
3.1. Eremuen definizioa ........................................................................................................ 53
3.2. Eremuaren araberako analisia ...................................................................................... 56
3.3. Erakunde‐motaren araberako analisia ......................................................................... 63
3.4. Lurraldearen araberako analisia ................................................................................... 79
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
3
3.5. Udalerrien tamainaren araberako analisia ................................................................... 83
3.6. Gune soziolinguistikoaren arabera ............................................................................... 86
4. EUSKARA SUSTATZEKO DIRU‐LAGUNTZAK ............................................................. 89
4.1. Datu orokorrak .............................................................................................................. 89
4.2. Eusko Jaurlaritza ............................................................................................................ 93
4.3. Foru Aldundiak .............................................................................................................. 100
4.4. Hiriburuak ...................................................................................................................... 105
4.5. Udalak ............................................................................................................................ 110
4.6. Udalerrien biztanleriaren araberako azterketa ........................................................... 117
4.7. Gune soziolinguistikoaren arabera ............................................................................... 120
5. HIZKUNTZA NORMALIZAZIORAKO GIZA BALIABIDEAK ....................................... 123
5.1. Herri‐administrazioen euskara zerbitzuetako pertsonala ........................................... 124
5.2. Euskara ataletako lanpostuak ....................................................................................... 127
5.3. Euskara ataletako langileen kontratazio‐egoera ......................................................... 129
5.4. Euskara ataletako langileen lan‐kategoria edo kidegoa .............................................. 131
6. EMAITZA NAGUSIAK ................................................................................................. 132
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
4
1 IKERLANAREN EZAUGARRIAK ETA METODOLOGIA
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
5
1.1. EZAUGARRIAK Euskal Autonomia Erkidegoko herri‐administrazioen euskara aurrekontuen azken estatistika
da hau; bi urtez behin egiten du azterlan hau Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako
Sailburuordetzak eta 2015ean egindako ikerketa honetarako datuak, EAEko administrazio
publikoko erakundeek 2014an likidatutako aurrekontuetakoak dira.
Helburu nagusiak, EAEko administrazio publikoak euskararen sustapenerako egiten duen
ahaleginaren magnitude ekonomikoak ezagutu eta azken urteetako bilakaera aztertzea
dira.
Euskara aurrekontuez eginiko azterketa‐moduaren arabera, ikerlan honen emaitzek ondoko
atalen araberako egitura dute:
‐ Herri‐administrazioen euskara aurrekontuak: atal honetan jasotzen da, Euskadiko administrazio publikoko erakunde guztien euskara aurrekontu
bateratua edo kontsolidatua zenbatekoa den, eta 2006tik 2014ra zein bilakaera
izan duen; guztirako euskara aurrekontu bateratua edo kontsolidatua, herri‐
administrazio guztien euskara aurrekontu likidatuaren batura baino baxuagoa
da, aurrekontu kontsolidatua kalkulatzeko, herri‐administrazio ezberdinen
aurrekontu likidatuetan errepikatuak dauden zenbatekoak behin bakarrik
kontabilizatzen direlako; udalen, foru aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren artean
guztira kudeatutako euskara aurrekontu likidatuari, foru aldundiek eta Eusko
Jaurlaritzak udaletara egindako transferentzien zenbatekoa kendu egiten zaio,
hiruen arteko euskara aurrekontu kontsolidatua edo bateratua zenbat den
jakiteko. Aurrekontu kontsolidatuak adierazten du beraz, EAEko herri‐
administrazio guztien artean hizkuntza normalizaziora zenbat diru destinatu
den, eta herri‐administrazio guztien euskara aurrekontu likidatuaren baturak
adierazten du berriz, erakunde publikoek guztira euskararako zenbat diru
kudeatu duten, haien arteko euskara transferentziak barne. Txostenaren “2.1”
eta “2.2” atalean jasotzen dira EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuari
buruzko datuak. Bigarren ataleko gainerako azpi‐atal guztietako informazioa,
“2.3”tik hasi eta “2.13”ra artekoa, aurrekontu likidatuekin landua dago, datuen
azterketa, erakunde‐motaren araberako analisian oinarritua baitago.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
6
‐ Normalizazio‐eremuen araberako euskara aurrekontu likidatuak: euskararen
jabekuntza, erabilera edota elikadura helburu duten programa eta gastu‐moten araberako azterketa eskaintzen du atal honek; 17 eremutan bereizi dira euskarara destinatutako diru‐baliabideak eta erakunde‐mota bakoitzean zein eremutara bideratzen den diru gehien ikus daiteke. Aurrekontu likidatuak dira.
‐ Euskara sustatzeko diru‐laguntzak: aurreko ataletan herri‐administrazioen
euskara aurrekontuak orotara zenbatekoak diren ezagutu ondoren, euskararako diru‐laguntzetara zenbat destinatzen den eta diru‐laguntza horiek zein bilakaera izan duten erakusten du atal honek.
‐ Euskara arloetako giza baliabideak: hizkuntza normalkuntza eta euskararen
sustapenari lotuak dauden EAEko herri‐administrazioetako giza baliabide eta enpleguari buruzko datuen analisia egiten da txostenaren azken atal orokor honetan.
1.2. FITXA TEKNIKOA Ikerketa honetarako datu bilketa, 5000 biztanlez gorako udal guztietara, hiru Foru
Aldundietara eta Eusko Jaurlaritzako sail guztietara zabaltzen da. Siadeco Ikerketa
Elkarteak egin du landa‐lana eta ikerketa honen lanerako unibertsoa osatzen duten
erakunde publiko guztien datuak eskuratu dira; partaidetza‐maila %100ekoa izan da, hau da,
entitate guztietako erantzunak eta datuak jasotzea lortu da. Estatistikaren fitxa teknikoa
eta prozedura metodologikoari buruzko argibideak honakoak:
► Estatistikaren erreferentzia urtea: 2014. urtea; herri‐administrazioen aurrekontuak, 2014. urteko aurrekontu likidatuak dira, onartutako obligazioen fasean kontabilizatutako kopuruak alegia.
► Datu bilketa egindako unea: 2015eko ekaina.
► Landa‐lana burutu duen entitatea: Siadeco Ikerketa Elkartea.
► Landa‐lanerako prozedura: datuak erakundeetatik zuzenean jasotakoak dira, datu bilketarako, galdetegi egituratua erabili da eta informazioa, erakundeetako kontu‐hartzaile eta euskara ataletako teknikariekin kontrastatu egin da.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
7
► Ikerlanaren unibertsoa: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 5.000 biztanlez gorako
udalerrietako udalak, hiru lurralde historikoetako foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritza (sail ezberdinak eta menpeko erakunde autonomoak barne). Informazio unitateak guztira 92: 5000 biztanlez gorako udalerrietako 68 udal (hiriburuak kanpo), EAEko hiru hiriburuak, hiru foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritzaren sail eta erakunde autonomo guztiak, hots, 18. 5000 biztanlez gorako udalerrien artean orain arte inoiz sartu gabeko bi udalerri berri erantsi dira oraingoan, Agurain eta Astigarraga, 5000 biztanleko marra gainditu duten udalerriak direlako.
1. Taula: Ikerlanaren unibertsoa
UNIBERTSOA
Entitate kop. %
Udalak (> 5000 biztanle) 68 73,9
Hiriburuak 3 3,3
Foru Aldundiak 3 3,3
Eusko Jaurlaritza (sailak eta erakunde autonomoak) 18 19,6
GUZTIRA 92 100,0 Iturria: Siadeco, 2015
► Erantzun‐maila: % 100; ikertu beharreko unibertsoko entitate guztietako informazioa jasotzea lortu da.
► Aztergai izan diren udalen irismen‐maila: 3 hiriburuetan eta azterlanean parte hartu duten gainerako 5000 biztanlez gorako 68 udalerrietan 1.947.921 biztanle bizi dira, EAEko biztanleria osoaren ia %90. Arabaren kasuan, Gasteiz eta beste hiru udalerri bakarrik dira 5000 biztanlez gorakoak (Agurain, Amurrio eta Laudio); biztanleria aldetik hala ere, lurralde osoko biztanleen %85 ordezkatzen dute Gasteizek eta 5 mila biztanlez gorako beste hiru udalerriek. Bizkaian eta Gipuzkoan (hiriburuak barne) 33 eta 34 udalerri dira, hurrenez hurren, 5.000 biztanlez gorakoak; udalerri horietan bizi den biztanleria, lurralde osokoaren %90 inguru.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
8
2. Taula: Ikerlanean parte hartu duten udalerrien irismen‐maila
Unibertsoa Udalerriak guztira Irismen‐maila (%)
Entitate kop. Biztanleria
Entitate kop. Biztanleria
Entitate kop. Biztanleria
Arabako udalerriak (Gasteiz barne) 4 272.734 51 320.032 7,8 85,2
Bizkaiko udalerriak (Bilbo barne) 33 1.027.359 112 1.144.214 29,5 89,8
Gipuzkoako udalerriak (Donostia barne) 34 647.828 88 708.631 38,6 91,42
GUZTIRA 71 1.947.921 251 2.172.877 28,3 89,7
Iturria: Eustat, 2014‐ Siadecok landutako datuak
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
9
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
10
2.1. EAEKO EUSKARA AURREKONTU KONTSOLIDATUA, 2014
Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio guztien 2014ko euskara aurrekontu bateratua
edo kontsolidatua 150 milioi eta 117 mila eurokoa da. Horixe da, 5 mila biztanlez gorako
EAEko udalerri guztietako udalen euskara aurrekontu likidatuari, hiru foru aldundiena eta
Eusko Jaurlaritzarena ere gehitu, eta jarraian, aldundietatik eta Eusko Jaurlaritzatik 5 mila
biztanlez gorako udalerrietako udaletara egin diren euskara arloko transferentziek sortzen
dituzten bikoizketak doitu ondoren kalkulatutako kopurua. Kopuru horrek adierazten du,
EAEko herri‐administrazio guztien artean euskarara egiazki zenbat diru destinatu den,
jakinik erakunde guzti horien artean kudeatutako euskara aurrekontu likidatuaren batura,
aurrekontu kontsolidatua baino altuagoa dela. Udalek foru aldundien eta Eusko
Jaurlaritzaren euskararako diru‐laguntzak jasotzen dituztenez, diru‐laguntza horiek kontuan
hartu beharra dago hiru erakunde‐moten euskara aurrekontu kontsolidatua
kuantifikatzeko. Herri‐administrazio ezberdinen arteko kontsolidazio hori, jatorrian egina
dago, hau da, erakunde arteko transferentziak direla‐eta, erakunde guztien euskara
aurrekontua batzerakoan bikoiztuak dauden kopuruak doitzerakoan, doiketa hori,
transferentzia jaso duen erakundeak likidatutako euskara aurrekontu likidatua baino
baxuagoa ipinita egina dago. Horrela, 3. taulako datuetan, EAEko euskara aurrekontu
kontsolidatua kalkulatzerakoan, udalen (30,5 miloi euro) eta hiriburuen (8,2 milioi euro)
kopuruetan, Eusko Jaurlaritzatik eta foru aldundietatik jasotako transferentziak sartu gabe
daude eta erakunde‐mota horiek kudeatzen duten euskara aurrekontu likidatua, aurreko
kopuru horiek baino altuagoa da, 32,7 miloi euro eta 8,6 miloi euro, hurrenez hurren (ikus 5.
taula).
Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontua 95,8 milioi eurokoa da, EAEko guztirako euskara
aurrekontu kontsolidatuaren %63,8. Zenbateko hori, Jaurlaritzaren sail eta erakunde
autonomo guztiek 2014an egindako euskara gastua da, sailen artean edota sailetatik
Jaurlaritza beraren mendeko erakunde autonomoetara egindako diru transferentziak
bikoiztu gabe kalkulatutakoa; sail eta mendeko erakunde autonomo guztiek entitate bakar
bat osatuko balute bezala, Jaurlaritzak bere osotasunean hizkuntza normalizaziorako
egindako ahalegin ekonomikoa adierazten duen kopurua, alegia.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
11
Hiru foru aldundien euskara aurrekontua guztira, 15,6 milioikoa da, EAEko euskara
aurrekontu kontsolidatuaren % 10,4.
5.000 biztanlez gorako udalerrietako udalek, 2014. urtean euskara sustatzeko egindako
gastua, 38,7 milioikoa da; horietatik 30,5 milioi, hiriburu ez diren 68 udalerriei dagokie
(%20,3), eta 8,2 milioi aldiz, 3 hiriburuei (%5,5). Aurrez adierazi bezala, aurrekontu hauek,
Jaurlaritzatik eta foru aldundietatik jasotako euskararako transferentziak kenduta
kalkulatutakoak dira; udalen funtsetatik finantzatutako euskara aurrekontu netoa izango
litzateke hori; beraz, euskararen sustapenerako udal eta hiriburuek likidatutako aurrekontu
gordina, kopuru hori baino altuagoa da; datu horiek aurrerago ageri dira, “2.3” atalean.
3. Taula: EAEko euskara aurrekontu kontsolidatua (2014)
Erakunde‐mota Aurrekontua 2014
€ %
Udalak (udal funtsetatik finantzatutako euskara aurrekontua) 30.497.349 20,3
Hiriburuak (udal funtsetatik finantzatutako euskara aurrekontua) 8.222.002 5,5
Foru Aldundiak 15.592.318 10,4
Eusko Jaurlaritza 95.805.937 63,8
Euskara aurrekontu kontsolidatua GUZTIRA
150.117.606 100,0
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
12
2.2. EUSKARA AURREKONTU KONTSOLIDATUAREN BILAKAERA, 2006‐2014
Kopuru orokorrei erreparatuta, euskara aurrekontuek 2008tik 2012ra izandako beherazko
bilakaera geratu egin da eta 2012tik 2014rako bilakaera zertxobait positiboa izan da.
Zehazki, ondokoa izan da EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuaren azken 8 urteetako
bilakaera:
• Lehen epealdian, 2006tik 2008ra, orotara EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuak %12,9ko igoera izan zuen eta Jaurlaritzatik hasi eta udaletara, erakunde guztietan gehitu ziren euskararako baliabideak.
• Bigarrenean (2008tik 2010era), udal eta hiriburuek goranzko joerari eutsi zioten, ez ordea foru aldundiek eta Jaurlaritzak.
• Hirugarrenean berriz (2010etik 2012ra), erakunde‐mota guztietan egin zuten euskara aurrekontuek behera, jaitsierarik nabarmenenak, hiriburuetakoak (%14,9) eta Jaurlaritzarenak (% 12,8) izanik. Oro har, EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuaren jaitsiera, %10,1ekoa izan zen, 162 milioitik 147ra.
• Laugarrenean (2012tik 2014ra), gora egin dute euskara aurrekontuek ia erakunde‐mota guztietan, baina nagusiki hiriburu (%13,8) eta udaletan (%7,2); Jaurlaritzarenak ere gora egin du (%2,9); aldiz, hiru foru aldundien batez besteko euskara aurrekontuetan %10,9ko jaitsiera gertatu da; hala ere aurrerago ikusi ahal izango dugu, hiru foru aldundiek bilakaera ezberdinak izan dituztela.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
13
Iturria: Siadeco 2013.
Euskara aurrekontuen azken bost ikerketetako emaitzen arabera, euskararako herri‐
administrazio ezberdinek ipinitako diru‐baliabideetan, Jaurlaritzak duen pisuak eta
finantziazioaren ehunekoak, 5 puntu egin du behera, %69,4tik %63,8ra. Hala ere azken bi
urtetan, 2012tik 2014ra, Jaurlaritzaren pisu erlatiboa mantendu ez ezik zertxobait igo ere
egin da %63,6tik 63,8ra.
Hurrengo koadroaren azken lerroko datuek erakusten dute EAEko euskara aurrekontu
kontsolidatuak 2006tik 2014ra izandako bilakaera zehatza. Gogoratu, herri‐administrazio
ezberdinen arteko kontsolidazioa egitean, udal eta hiriburuen lerroetan agertzen diren
kopuruak ez direla erakunde‐mota horien guztirako euskara aurrekontu likidatuak eta foru
aldundietatik eta Eusko Jaurlaritzatik erakunde horietara bideratutako diru‐laguntzak ez
daudela sartuak kopuru horietan. Hain zuzen ere, horrexegatik dira hurrengo ataleko 5.
koadroan ageri diren udalen (32,6 milioi € 2014. urtean) eta hiriburuen (8,6 milioi € 2014.
urtean) euskara aurrekontu likidatuak, atal honetako 4. koadroan ageri diren kopuruak
baino altuagoak, 30,5 eta 8,2 milioi euro, hurrenez hurren. Aldiz, eta kontsolidazioa jatorrian
egin denez, erakunde diru‐emaileen, hau da, Eusko Jaurlaritzaren eta foru aldundien 4. eta
5. taulako kopuruak berdinak dira, erakunde arteko transferentziek eragindako bikoizketa
ekiditeko, transferentziak jaso dituzten udal eta hiriburuen aurrekontuak murriztu baitira.
24,0 29,1 29,3 28,4 30,56,8 8,0 8,5 7,2
8,216,019,9 18,1 17,5 15,6
106,1115,4 106,8
93,1 95,8
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
2006 2008 2010 2012 2014
1. Irudia: EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakaera 2006‐2014 erakunde motari jarraiki (milioi €)
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
14
4. Taula: EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakaera 2006‐2014, erakunde motari jarraiki
Erakunde‐mota
2006 2008 2010 2012 2014
€ % € % 2006‐2008 bilakaera
(%) € %
2008‐2010 bilakaera
(%) € %
2010‐2012 bilakaera
(%) € %
2012‐2014 bilakaera
(%)
Udalak 23.988.332 15,7 29.149.944 16,9 21,5 29.340.118 18,0 0,7 28.444.988 19,5 ‐3,1 30.497.349 20,3 7,2
Hiriburuak 6.813.748 4,5 7.996.037 4,6 17,4 8.494.986 5,2 6,2 7.227.229 4,9 ‐14,9 8.222.002 5,5 13,8
Foru Aldundiak 15.961.175 10,4 19.926.465 11,6 24,8 18.131.469 11,1 ‐9,0 17.507.814 12,0 ‐3,4 15.592.318 10,4 ‐10,9
Eusko Jaurlaritza 106.074.632 69,4 115.404.359 66,9 8,8 106.785.965 65,6 ‐7,5 93.070.112 63,6 ‐12,8 95.805.937 63,8 2,9
EAEko EUSKARA AURREKONTU KONTSOLIDATUA
152.837.887 100,0 172.476.805 100,0 12,9 162.752.538 100,0 ‐5,6 146.250.143 100,0 ‐10,1 150.117.606 100,0 2,6
Iturria: Siadeco 2015
Oharra: Udal eta hiriburuetan, udal funtsetatik finantzatutako aurrekontua.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
15
2.3. HERRI‐ADMINISTRAZIO EZBERDINEK EUSKARARA BIDERATUTAKO AURREKONTU LIKIDATUAK, 2014
Euskararako gastu, programa eta diru‐laguntzetarako EAEko herri‐administrazioek 2014an
guztira 152,7 milioi euro kudeatu dituzte; 5000 biztanlez gorako 68 udalerrietako udalek
32,7 milioi eta 3 hiriburuek 8,7 milioi; aurreko kopuruak udalen euskara aurrekontu
likidatuak dira eta euskararen sustapenerako foru aldundietatik eta Jaurlaritzatik 2014an
jasotako diru‐transferentziak sartuta daude.
Udalez aparte, foru aldundiek 15,6 milioi eta Jaurlaritzak beste 95,8 milioi euroko
aurrekontua likidatu dute euskararako.
5. Taula: Euskara aurrekontu likidatuak, erakunde‐motari jarraiki (2014)(1)
Erakunde‐mota Aurrekontua 2014
€ %
Udalak 32.663.087 21,4
Hiriburuak 8.638.960 5,7
Foru Aldundiak 15.592.318 10,2
Eusko Jaurlaritza 95.805.937 62,7
GUZTIRA 152.700.302 100,0
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
16
2.4. AURREKONTU LIKIDATUEN BILAKAERA, 2006‐2014
2.4.1. Datu orokorrak eta erakunde‐motari jarraiki
Euskadiko herri‐administrazioen euskara aurrekontuek 2008an jo zuten goia, ia 178 milioi
euro (erakunde guztien euskara aurrekontu likidatuaren batura); 2010 eta 2012an izandako
beheranzko joerari buelta eman zaio 2014ean eta berriro bilakaera zertxobait positiboa da,
3 milioiko igoera, 2012an 150 milioi euro izatetik 2014an 153 milioi euro izatera.
• Guztirako aurrekontu likidatuen bilakaeran, Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontuak eragiten du gehien, eta 2010 eta 2012an izandako jaitsieren ondoren, gora egin dute 2014. urtean, 2,7 milioi euroko igoera hain zuzen ere.
• Foru aldundien kasuan, aldiz, euskara aurrekontu likidatuek behera egiten jarraitzen dute, 2006. urteaz geroztik izan den aurrekontu baxuenarekin; hala ere gogoratu, joera hori ez dela berdina hiru aldundien kasuan.
• Udal eta hiriburuen kasuan, kopuru absolutuetan aldea txikia bada ere, azken 2 neurketetako joera aldatu eta zertxobait gora egin dute euskara aurrekontu likidatuek.
27,7
7,116,0
106,1
156,8
33,6
8,519,9
115,4
177,5
31,7
9,018,1
106,8
165,7
31,5
7,617,5
93,1
149,7
32,7
8,615,6
95,8
152,7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
140,0
160,0
180,0
200,0
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza GUZTIRA
2. Irudia: Euskara aurrekontu likidatuen bilakaera (2006‐2014), erakunde‐motari jarraiki (milioi €)
2006 2008 2010 2012 2014
Iturria: Siadeco
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
17
2.4.2. Foru Aldundien euskara aurrekontu likidatuen bilakaera
2006tik 2008ra ikaragarrizko igoera izan eta gero (ia % 25), 2008tik aurrera murriztuz joan
dira etengabe foru aldundietako euskara aurrekontu likidatuak, eta 2014. urteko euskara
aurrekontuak, 2012. urtekoak baino ia %11 baxuagoak dira.
Baina 2012tik 2014rako bilakaerari erreparatuta, foru aldundi bakoitzaren datuak ezberdinak
direla ikus daiteke: Arabako Foru Aldundiaren euskara aurrekontuak %14,3 egin du gora (1,6
milioi € izatetik 1,9 milioi € izatera), %20 murriztu du berea Bizkaiko Foru Aldundiak (10,4‐tik
8,2‐ra), eta Gipuzkoakoak aldiz ozta‐ozta mantendu egin du, %0,1eko jaitsierarekin zehazki
(5,4 milioi €‐ren bueltan).
Gorabeheratsua da foru aldundien bilakaera 2008tik 2014ra bitartean. Izan ere, urte tarte batean batzuek gora eta beste batzuek behera egin duten bitartean, hurrengo urte tartean alderantziz gertatzen da. Adibidez, 2012an igoera izan zuen foru aldundi bakarra Bizkaikoa izan zen (%8) eta beste biek behera egin zuten (Arabakoak %24,8 eta Gipuzkoakoak %11,8). Aldiz, 2014ean alderantziz gertatzen da: Bizkaikoak behera egiten du, eta lehen behera egindako bietan, Arabakoak gora egiten du eta Gipuzkoakoa ozta‐ozta mantendu egiten da.
67,3
15,1
32,3
24,8
14,4
‐10,6‐13,3
‐9,0
‐28,4
8,0
‐11,8
‐3,4
14,3
‐20,7
‐0,1
‐10,9
‐40
‐20
0
20
40
60
80
Arabako Foru AldundikoEUSKARA aurrekontua
Bizkaiko Foru aldundikoEUSKARA aurrekontua
Gipuzkoako ForuAldundiko EUSKARA
aurrekontua
Foru AldundietakoEUSKARA aurrekontua
3. Irudia: Foru Aldundietako aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2014)
2006tik 2008ra
2008tik 2010era
2010etik 2012ra
2012tik 2014ra
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
18
2.4.3. Udal eta hiriburuen euskara aurrekontu likidatuen bilakaera
5.000 biztanlez gorako udalerrietako udalen euskara aurrekontu likidatuek igoera
nabarmena izan zuten 2006tik 2008ra, eta behera egin zuten berriz hurrengo bi neurketa‐
aldietan. Azken honetan, joera hori inbertitu egin da eta gora egin dute berriz (ia %4)
udalen euskara aurrekontuek.
Hiriburuak alde batera lagata, lurraldearen arabera salbuespena Arabako udalena da, azken
2 urteetan behera egin baitute (%6,2); edonola ere oso kontuan hartu behar da hiru udal
bakarrik direla Arabakoak bilakaera hori aztertzerakoan. Bizkaiko udalen euskara
aurrekontuetan batez beste %2,4ko igoera gertatu da eta Gipuzkoakoetan berriz %5,6koa.
Hiriburuetan, euskara aurrekontu likidatuek gora egin zuten 2006tik 2010era eta behera
2010etik 2012ra; azken neurketa‐aldi honetan berriro egin dute gora (%13,2). Hiriburuen
artean ere badira ordea aldeak: azken 2 urteetan %10 murriztu da Bilboko Udalaren euskara
aurrekontua, eta aldiz igo egin dira bai Donostiako Udalarena (%11,7) eta baita
Gasteizkoarena ere (%29,1).
‐13,3
14,4
30,0
21,4
17,9
‐6,2 ‐6,1 ‐5,7
‐2,0
6,0
‐6,6
‐0,8
‐6,2
2,4
5,63,8
‐20
‐15
‐10
‐5
0
5
10
15
20
25
30
35
Arabakoen EUSKARAaurrekontuak
Bizkaikoen EUSKARAaurrekontua
GipuzkoakoenEUSKARA aurrekontua
Udalen EUSKARAaurrekontua
4. Irudia: Udaletako euskara aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2014)
2006tik 2008ra
2008tik 2010era
2010etik 2012ra
2012tik 2014ra
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
19
2.4.4. Euskara aurrekontu likidatuek herri‐administrazioen guztirako aurrekontuen parean izandako bilakaera
Herri‐administrazio guztien aurrekontu likidatuen baturak
Atal honetarako egindako analisiaren emaitzak ere, 2012ra arte ez bezala, positiboak dira
2012tik 2014ra. Herri‐administrazio guztien datuekin egindako azterketaren arabera,
euskara aurrekontu likidatuaren aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa gero eta baxuagoa
zen 2006tik 2012ra arteko bilakaeran eta joera hori irauli egin da 2012tik 2014ra:
• 2006tik 2008ra, aurrekontu osoan izandako igoera baino baxuagoa izan zen euskara aurrekontuaren igoera.
• 2008tik 2010era, euskara aurrekontuek behera egin zuten eta aldiz erakundeen aurrekontuek oraindik ere goranzko joera erakusten zuten.
• 2010etik 2012ra, euskara aurrekontuetako jaitsiera aurrekontu orokorrena baino handiagoa izan zen.
• 2012tik 2014ra ordea, euskara aurrekontuen bilakaera positiboa izan da (%2,0) herri‐administrazioen guztirako aurrekontuek zertxobait behera egin dutenean (%1,5eko jaitsiera).
18,9
8,6
‐6,4
‐1,5
13,2
‐6,7‐9,7
2,0
‐15
‐10
‐5
0
5
10
15
20
25
2006tik 2008ra 2008tik 2010era 2010etik 2012ra 2012tik 2014ra
5. Irudia: Herri administrazioen aurrekontu likidatu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera (2006‐2014)
Herri administrazioaren aurrekontu OSOA
Herri administrazioaren EUSKARA aurrekontuakIturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
20
Eusko Jaurlaritza
Jaurlaritzan euskara aurrekontuaren pisu erlatiboak nabarmen egin zuen behera 2006tik
2012ra arte: aurrekontu osoak gora egin zuenean, euskara aurrekontuek, osoek baino
dezente maila apalagoan egin zuten gora (2006tik 2008ra), edo behera egin zuten (2008tik
2010era); eta guztirako aurrekontuek behera egindakoan, euskara aurrekontuen jaitsiera
handiagoa izan zen (2010etik 2012ra).
2012tik 2014rako aldian berriz, joera inbertitu egin da, eta Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu
osoak behera egin arren, gora egin du euskara aurrekontuak.
19,9
10,8
‐0,8‐1,9
8,8
‐7,5
‐12,8
2,9
‐15
‐10
‐5
0
5
10
15
20
25
2006tik 2008ra 2008tik 2010era 2010etik 2012ra 2012tik 2014ra
6. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu likidatu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera (2006‐2014)
Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu OSOA
Eusko Jaurlaritzaren EUSKARA aurrekontuakIturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
21
Foru Aldundiak
Euskara aurrekontuak aurrekontu osoaren parean izandako bilakaeraren datuak asko
aldatzen dira aldundi batetik bestera:
• 2012tik 2014ra, Arabako Foru Aldundian euskara aurrekontua erakundearen aurrekontu osoa baino gehiago igo da; Bizkaiko Foru Aldundian euskara aurrekontua, aurrekontu osoa baino gehiago murriztu; azkenik Gipuzkoako Aldundian, erakundearen guztirako aurrekontuak zertxobait gora egin du eta euskarakoa ozta‐ozta mantendu egin da.
• 2006tik 2014ra arteko epealdiari erreparatuta, 2014ko Arabako Foru Aldundiaren euskara aurrekontua 2006koa baino altuagoa da (1,2 milioitik 1,9ra arteko igoera), Bizkaikoarena baxuagoa da (9,4tik 8,3ra arteko jaitsiera) eta Gipuzkoakoarena zertxobait altuagoa da (5,37tik 5,42ra arteko igoera, 50.000 € eskas gehiago).
Udal eta hiriburuak
5.000 biztanlez gorako udalen kasuan (hiriburuak kanpo) 2008tik 2010erako tartean izan
ezik, 2006tik hona gainerako epealdi guztietan euskara aurrekontu likidatuen pisu
erlatiboaren bilakaera positiboa izan da, hau da, erakundeen aurrekontuek gora egin
dutenean euskara aurrekontuek gehiago egin dute gora eta aldiz erakundeen aurrekontuak
jaitsi direnean euskarakoak ez dira hainbeste jaitsi. 2014an adibidez, udalen guztirako
aurrekontuak 2012koak baino baxuagoak izanik euskara aurrekontu likidatuak altuagoak
dira.
Hiru hiriburuen artean badira aldeak, Gasteizkoak eta Donostiakoak bilakaera positiboa izan
dute, ez ordea Bilbokoak, 2008tik hona euskara aurrekontu likidatuak asko murriztu dira
eta euskararen pisu erlatiboak nabarmen egin du behera.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
22
Aurrekontu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren datu zehatzen bilakaera, 2006‐2014
6. Taula: Erakundeen aurrekontu osoen eta euskara aurrekontu likidatuen bilakaera (2006‐2014), erakunde motari jarraiki
Erakunde‐mota Aurrekontu likidatua
2006 urtea 2008 urtea 2010 urtea 2012 urtea 2014 urtea
€ € 2006‐2008 bilakaera
(%) €
2008‐2010 bilakaera
(%) €
2010‐2012 bilakaera
(%) €
2012‐2014 bilakaera
(%)
Udalak Guztira 1.464.583.886 1.630.816.711 11,4 1.669.049.133 2,3 1.385.048.698 ‐17,0 1.375.708.425 ‐0,7
Euskarakoa 27.712.865 33.644.477 21,4 31.725.090 ‐5,7 31.464.309 ‐0,8 32.663.087 3,8
Arabakoak Guztira 48.263.127 44.410.346 ‐8,0 46.680.959 5,1 33.258.893 ‐28,8 40.864.357 22,9
Euskarakoa 707.613 613.699 ‐13,3 723.318 17,9 708.885 ‐2,0 664.789 ‐6,2
Bizkaikoak Guztira 819.205.219 934.776.064 14,1 957.941.648 2,5 795.396.018 ‐17,0 757.504.924 ‐4,8
Euskarakoa 13.316.110 15.237.992 14,4 14.291.832 ‐6,2 15.147.026 6,0 15.512.271 2,4
Gipuzkoakoak Guztira 597.115.540 651.630.301 9,1 664.426.526 2,0 556.393.787 ‐16,3 577.339.144 3,8
Euskarakoa 13.689.142 17.792.786 30,0 16.709.940 ‐6,1 15.608.398 ‐6,6 16.486.027 5,6
Hiriburuak Guztira 1.023.269.625 1.222.722.235 19,5 1.361.333.120 11,3 1.048.409.231 ‐23,0 1.155.615.439 10,2
Euskarakoa 7.060.243 8.493.684 20,3 9.031.339 6,3 7.630.391 ‐15,5 8.638.960 13,2
Gasteizko Udala
Guztira 319.668.271 405.128.870 26,7 438.193.164 8,2 309.218.750 ‐29,4 346.186.397 12,0
Euskarakoa 2.602.848 2.946.925 13,2 3.454.521 17,2 3.075.233 ‐11,0 3.971.244 29,1
Bilboko Udala Guztira 474.718.244 543.300.000 14,5 589.418.636 8,5 472.200.000 ‐19,9 526.991.890 11,6
Euskarakoa 2.228.239 2.852.119 28,0 2.779.990 ‐2,5 1.928.969 ‐30,6 1.733.113 ‐10,2
Donostiako Udala
Guztira 228.883.110 274.293.365 19,8 333.721.320 21,7 266.990.481 ‐20,0 282.437.152 5,8
Euskarakoa 2.229.156 2.694.640 20,9 2.796.828 3,8 2.626.189 ‐6,1 2.934.603 11,7
Foru Aldundiak
Guztira 2.505.421.545 3.005.037.376 19,9 3.121.722.809 3,9 2.744.590.557 ‐12,1 2.616.316.872 ‐4,7
Euskarakoa 15.961.175 19.926.465 24,8 18.131.469 ‐9,0 17.507.814 ‐3,4 15.592.318 ‐10,9
Arabako F.A. Guztira 376.235.130 474.858.316 26,2 446.461.983 ‐6,0 394.996.501 ‐11,5 403.288.655 2,1
Euskarakoa 1.219.385 2.039.854 67,3 2.333.221 14,4 1.670.917 ‐28,4 1.910.409 14,3
Bizkaiko F.A. Guztira 1.368.591.426 1.730.768.708 26,5 1.764.609.826 2,0 1.602.611.726 ‐9,2 1.454.386.247 ‐9,3
Euskarakoa 9.374.277 10.785.052 15,1 9.641.826 ‐10,6 10.408.787 8,0 8.259.514 ‐20,7
Gipuzkoako F.A.
Guztira 760.594.989 799.410.352 5,1 910.651.000 13,9 746.982.329 ‐18,0 758.641.970 1,6
Euskarakoa 5.367.513 7.101.559 32,3 6.156.422 ‐13,3 5.428.110 ‐11,8 5.422.395 ‐0,1
Eusko Jaurlaritza
Guztira 7.770.938.413 9.317.300.321 19,9 10.327.556.416 10,8 10.246.437.704 ‐0,8 10.053.537.686 ‐1,9
Euskarakoa 106.074.632 115.404.359 8,8 106.785.965 ‐7,5 93.070.112 ‐12,8 95.805.937 2,9
GUZTIRA Guztira 12.764.213.469 15.175.876.643 18,9 16.479.661.478 8,6 15.424.486.189 ‐6,4 15.201.178.422 ‐1,5
Euskarakoa 156.808.915 177.468.985 13,2 165.673.863 ‐6,7 149.672.626 ‐9,7 152.700.302 2,0
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
23
2.5. HERRI‐ADMINISTRAZIOEN EUSKARA AURREKONTUEN RATIOAK, 2014
2.5.1. Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontua,2014
EAEko herri‐administrazio guztien artean euskararako urtean biztanle bakoitzeko 70,3 euro
ipintzen dira (2014ko aurrekontu likidatuekin kalkulatutako ratioa).
• Jaurlaritzak 44,1 euro kudeatzen ditu biztanleko, guztirakoaren ia bi heren.
• Udalek, oro har, 27,6 euro kudeatzen dituzte biztanleko, baina lurralde bateko eta besteko udalen artean aldeak badira: Gipuzkoako udalerrietan biztanleko nabarmen diru gehiago eskaintzen zaio euskarari, 35,3 euro biztanle Gipuzkoan, 22,7 euro Bizkaikoetan eta 19,6 euro Arabakoetan.
• Foru aldundiak 6,0 eta 7,7 euro artean kokatzen dira, Arabakoak ia 6, Bizkaikoak 7,2 eta Gipuzkoakoak 7,7.
• Hiriburuen kasuan, euskara sustatzeari, 5 euro eskaintzen dizkio biztanleko Bilboko Udalak, eta 16 euro biztanleko berriz bai Gasteizkoak eta baita Donostiakoak ere.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Arab
akoa
k19,6
Bizk
aiko
ak22
,7
Gipuz
koak
oak
35,3
Uda
lak
27,6
Gasteizko Uda
la16,6
Bilbok
o Uda
la5,0
Don
ostia
ko Uda
la16,3
Hiribur
uak
11,3
Arab
ako FA
6,0
Bizk
aiko FA
7,2
Gipuz
koak
o FA
7,7
Foru Aldun
diak
7,7
Eusk
o Jaur
laritza
44,1
7. Irudia: Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontua 2014, erakunde‐motari jarraiki (€ biztanleko)
Iturria: Siadeco 2015.
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko
Jaurlaritza
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
24
2.5.2. Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa, 2014 EAEko herri‐administrazio guztien kopuru likidatuekin kalkulatutako euskarari eskainitako
ehunekoaren batez bestekoa, %1,0 da 2014. urtean. Erakunde‐motaren arabera, udaletan du
pisurik gehien euskara aurrekontuak, aurrekontu osoaren %2,4 euskara sustatzeari
eskaintzen baitiote udalek. Eusko Jaurlaritzak, aurrekontuaren %1,0 eskaintzen dio
euskarari, eta ehuneko horiek batez beste baxuagoak dira hiriburu (%0,8) eta foru
aldundietan (%0,6).
Lurraldearen arabera, Gipuzkoako udaletan du euskarara bideratutako gastuak pisu
erlatiborik altuena (%2,9), eta Arabakoetan aldiz, txikiena (%1,6); Bizkaikoak erdibidean
geratzen dira (%2,1).
Hiriburuen kasuan, Gasteizko eta Donostiako Udaletan, euskara aurrekontua, aurrekontu
osoaren %1aren inguruan dabil, Bilbokoan berriz, nabarmen baxuagoa da, %0,3.
7. Taula: Aurrekontu likidatu osoa, euskara aurrekontua eta euskara aurrekontuaren pisu
erlatiboa (2014)
Erakunde‐mota
Aurrekontua 2014 Euskara aurrekontuaren
PISU ERLATIBOA 2014 (%)
Aurrekontu likidatua GUZTIRA
EUSKARA aurrekontu likidatua
Udalak 1.375.708.425 32.663.087 2,4
Hiriburuak 1.155.615.439 8.638.960 0,8
Foru Aldundiak 2.616.316.872 15.592.318 0,6
Eusko Jaurlaritza* 10.053.537.686 95.805.937 1,0
GUZTIRA 15.201.178.422 152.700.302 1,0
Iturria: Siadeco 2015.
*EJ aurrekontu likidatua: EAEko Administrazio Orokorreko aitortutako obligazioak
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
25
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Arab
akoa
k1,6
Bizk
aiko
ak2,1
Gipuz
koak
oak
2,9
Uda
lak
2,4
Gasteizko Uda
la1,2
Bilbok
o Uda
la0,3
Don
ostia
ko Uda
la1,0
Hiribur
uak
0,8
Arab
ako FA
0,5
Bizk
aiko FA
0,6
Gipuz
koak
o FA
0,7
Foru Aldun
diak
0,6
Eusk
o Jaur
laritza
1,0
8. Irudia: Euskara aurrekontu likidatuaren aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa 2014, erakunde‐motari jarraiki (%)
Iturria: Siadeco 2015.
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko
Jaurlaritza
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
26
2.6. EUSKARA AURREKONTUEN RATIOEN BILAKAERA, 2006‐2014
2.6.1. Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontuaren bilakaera Lehenago aipatu bezala, herri‐administrazio guztien artean 70,28 euro biztanleko
destinatzen dira hizkuntza normalizaziora (aurrekontu likidatuekin kalkulatutako ratioa).
Kopuru hau urrun geratzen da 2008. urteko 88,04 eurotatik, baina azken 2 neurketa‐aldien
beheranzko joera hautsi, eta 2012an kudeatutakoa baino zertxobait gehiago da; 2012an 68
euro biztanleko eta 2014an 70 euro biztanleko.
Jaurlaritzak, biztanleko 44,1 euroko euskara aurrekontua du 2014an, 2012an baino
zertxobait altuagoa (42 euro biztanleko 2012an).
Udalen biztanle bakoitzeko batez besteko euskara aurrekontuak zertxobait gora egin du
2012tik 2014ra, hein handi batean Gipuzkoako udaletan izandako igoerak eraginda.
Foru aldundietan berriz, biztanleko euskarari destinatutako batez besteko aurrekontua
2012tik 2014ra zertxobait jaitsi egin bada ere, Bizkaikoarena jaitsi da, Arabakoarena igo eta
Gipuzkoakoarena zertxobait igo.
Hiriburuetan, Gasteizko eta Donostiakoek 2006tik ona 2012tik 2014ra bilakaera positiboa
izan dute, ez ordea Bilbokoak.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
27
8. Taula: Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontu likidatuaren 2006‐2014 bilakaera,
erakunde‐motari jarraiki
Erakunde‐mota Euskara aurrekontua biztanleko
2006 2008 2010 2012 2014
Udalak 23,7 29,5 27,1 26,7 27,6
Arabakoak 25,0 21,7 25,4 24,8 19,6
Bizkaikoak 19,0 22,5 20,9 22,0 22,7
Gipuzkoakoak 31,6 40,9 36,6 33,9 35,3
Hiriburuak 9,3 11,5 11,6 9,8 11,3
Gasteizko Udala 11,4 12,8 14,5 12,7 16,6
Bilboko Udala 6,2 8,3 7,9 5,5 5,0
Donostiako Udala 12,4 14,9 15,1 14,1 16,3
Foru Aldundiak 7,6 9,4 8,4 8,0 7,7
Arabako F.A. 4,0 6,6 7,4 5,2 6,0
Bizkaiko F.A. 8,3 9,6 8,4 9,0 7,2
Gipuzkoako F.A. 8,0 10,5 8,8 7,6 7,7
Eusko Jaurlaritza 49,8 61,3 46,4 42,4 44,1
GUZTIRA 71,8 88,0 72,2 68,3 70,3
Iturria: Siadeco 2015.
2.6.2. Euskarara bideratutako gastu erlatiboaren bilakaera Herri‐administrazio guztien euskara aurrekontu likidatuak aurrekontu osoarekiko duen pisu
erlatiboa %1 da eta ehuneko hori mantendu egin da 2010etik aurrera; euskararen pisu
erlatiboa %1,2koa zen 2006 eta 2008an.
Halere, azken bi urteetan, 2012tik 2014ra, euskarak zertxobait irabazi egin du pisu
erlatiboan Eusko Jaurlaritzan, 5.000 biztanlez gorako udalerrietako udaletan eta
hiriburuetan. Foru aldundietan mantendu egin da euskara aurrekontuaren pisu erlatiboa.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
28
9. Taula: Euskararako aurrekontu likidatuaren ehunekoa (2006‐2014 bilakaera), erakunde‐motari jarraiki
Erakunde‐mota Euskara aurrekontu likidatuaren aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa
(%)
2006 2008 2010 2012 2014
Udalak 1,9 2,1 1,9 2,3 2,4
Arabakoak 1,5 1,4 1,6 2,1 1,6
Bizkaikoak 1,6 1,6 1,5 1,9 2,1
Gipuzkoakoak 2,3 2,7 2,5 2,8 2,9
Hiriburuak 0,7 0,7 0,7 0,7 0,8
Gasteizko Udala 0,8 0,7 0,8 1,0 1,2
Bilboko Udala 0,5 0,5 0,5 0,4 0,3
Donostiako Udala 1,0 1,0 0,8 1,0 1,0
Foru Aldundiak 0,6 0,7 0,6 0,6 0,6
Arabako F.A. 0,3 0,4 0,5 0,4 0,5
Bizkaiko F.A. 0,7 0,6 0,6 0,7 0,6
Gipuzkoako F.A. 0,7 0,9 0,7 0,7 0,7
Eusko Jaurlaritza 1,4 1,2 1,0 0,9 1,0
GUZTIRA 1,2 1,2 1,0 1,0 1,0
Iturria: Siadeco 2015.
1,9
0,70,6
1,41,2
2,1
0,7 0,7
1,2 1,2
1,9
0,70,6
1,0 1,0
2,3
0,70,6
0,91,0
2,4
0,80,6
1,0 1,0
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza GUZTIRA
9. Irudia: Euskara aurrekontu likidatuaren pisu erlatiboaren (%) bilakaera, erakunde‐motari jarraiki (2006‐2014)
2006 2008 2010 2012 2014
Iturria: Siadeco, 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
29
2.7.‐ EUSKARARAKO DIRU‐LAGUNTZEN AURREKONTUAK, 2014
Euskararen sustapen, ekimen, programa eta plangintzetarako herri erakunde guztien
artean 2014an likidatutako diru‐laguntzen aurrekontua 74,2 milioi eurokoa da. Kopuru hori,
euskara aurrekontu osoaren ia erdia da (%48,6), eta biztanleko 34,17 euro.
Eusko Jaurlaritza
Horietatik bi heren, 49,7 milioi euro alegia, Jaurlaritzak emandakoak dira; 49,4 milioi ohiko
transferentziak (IV. kap. ekonomikoa) eta 272 mila euro kapital transferentziak (VII. kap.
ekonomikoa). Guztira, Eusko Jaurlaritzak kudeatutako euskara aurrekontuaren erdia
pasatxo diru‐laguntzetara bideratzen da (%51,9), biztanleko 22,89 euro.
Foru Aldundiak
Hiru aldundien artean, 9,5 milioi destinatzen dituzte euskararako diru‐laguntzetara, erkidegoan emandako diru‐laguntza guztien %12,8. Foru aldundien euskara aurrekontutik %60,9 da diru‐laguntzetara bideratzen dena, 4,37 euro biztanleko. Edonola ere, 3 aldundien artean alde nabarmenak daude: Gipuzkoako eta Bizkaiko Foru Aldundiek, bere euskara aurrekontuaren %60 baino gehiago erabiltzen dute diru‐laguntzetarako, biztanleko 5,11 eta 4,42 euro hurrenez hurren. Arabakoak, aldiz %43,1 bideratzen du diru‐laguntzetara, biztanleko 2,57 euro.
Udalak
5.000 biztanlez gorako udalerrietako udalek, 13 milioi euro eskaintzen dituzte diru‐laguntzatan (%17,6), beraiek kudeatutako aurrekontuaren %40,0, eta biztanleko 11,02 euro. Gipuzkoako udaletan gehixeago da diru‐laguntzetara biztanleko eskainitakoa (13,76 euro), gutxiago Bizkaikoetan (9,52 euro), eta nabarmen gutxiago Arabakoetan (3,49 euro).
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
30
Hiriburuak Hiru hiriburuen artean euskararako diru‐laguntzak 1,9 milioi euro dira urtean, 650 mila euroren bueltan hiriburuetako bakoitzak. Guztira, euskara aurrekontuaren %22,7 erabiltzen da diru‐laguntzetarako, 2,57 euro biztanleko. Batez besteko horren gainetik geratzen da Donostian biztanleko eskainitakoa (3,80 euro biztanleko), parean Gasteizen eskainitakoa (2,70 euro), eta azpitik aldiz Bilbon eskainitakoa (1,83 euro biztanleko).
10. Taula: Euskararako diru‐laguntzen aurrekontuak, erakunde‐motari jarraiki (2014)
Erakunde‐mota
Diru‐laguntzen aurrekontua 2014 € biztanleko
Euskara aurrekontu likidatu
osoarekiko % € %
Eusko Jaurlaritza Guztira 49.738.086 67,0 22,89 51,9
Eusko Jaurlaritza (IV kap.) 49.465.435 66,6 22,76 51,6
Eusko Jaurlaritza (VII kap.) 272.651 0,4 0,13 0,3
Foru Aldundiak 9.501.821 12,8 4,37 60,9
Arabako F.A. 823.000 1,1 2,57 43,1
Bizkaiko F.A. 5.060.071 6,8 4,42 61,3
Gipuzkoako F.A. 3.618.750 4,9 5,11 66,7
Udalak 13.053.843 17,6 11,02 40,0
Arabakoak 118.074 0,2 3,49 17,8
Bizkaikoak 6.503.431 8,8 9,52 41,9
Gipuzkoakoak 6.432.338 8,7 13,76 39,0
Hiriburuak 1.962.460 2,6 2,57 22,7
Gasteizko Udala 645.857 0,9 2,7 16,3
Bilboko Udala 631.750 0,9 1,83 36,5
Donostiako Udala 684.853 0,9 3,8 23,3
GUZTIRA 74.256.210 100,0 34,17 48,6
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
31
0
5
10
15
20
25
Arab
akoa
k3,5
Bizk
aiko
ak9,5
Gipuz
koak
oak
13,8
Uda
lak
11,0
Gasteizko Uda
la2,7
Bilbok
o Uda
la1,8
Don
ostia
ko Uda
la3,8
Hiribur
uak
2,6
Arab
ako FA
2,6
Bizk
aiko FA
4,4
Gipuz
koak
o FA
5,1
Foru Aldun
diak
4,4
Eusk
o Jaur
laritza
22,9
10. Irudia: Euskararako diru‐laguntzak 2014, erakunde motari jarraiki (€ biztanleko)
Iturria: Siadeco 2015.
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
32
2.8.‐ EUSKARARAKO DIRU‐LAGUNTZEN BILAKAERA, 2012‐2014
2014. urtean diru‐laguntzetara destinatutako aurrekontua bi urte lehenagokoa baino %3,6 gutxiago izan da; euskara aurrekontuarekiko diru‐laguntzek pisu erlatiboa galdu baitute (ia 3 puntu, %51,5etik, %48,6ra). Biztanleko ere apur bat jaitsi egin da diru‐laguntzatan emandakoa (35,11 eurotik, 34,17ra). Eusko Jaurlaritzaren kasuan jaitsiera zertxobait handiagoa izan da (%4,8), diru‐laguntzen pisu erlatiboa 4 puntuz jaitsi delako (%56,1etik %51,9ra). Biztanleko ere 1 euro jaitsi da diru‐laguntzatan emandakoa (23,82tik 22,89ra). Foru aldundietan ere, oro har, jaitsi da diru‐laguntzen aurrekontua (%7,6), baina 3 foru aldundien bilakaera oso desberdina izan da. Arabako FAren diru‐laguntzetarako aurrekontuek nabarmen gora egin duten bitartean (%21,2), behera egin dute nabarmen Bizkaiko Foru Aldundikoek (%18.6). Gipuzkoakoak ere gora egin du (%6,8). Udalen kasuan igo egin da diru‐laguntzen aurrekontua (%4,3), baina datuak lurraldeka begiratuz gero, egoera asko aldatzen da batetik bestera: gora egin dute Gipuzkoako udalek emandako diru‐laguntzek (%10,1), baina %45ean murriztu dira Arabakoek emandakoak; hala ere egin kontu Arabako 5 mila biztanlez gorako hiru udalerriren datuekin bakarrik ari garela. Bizkaiko udalen euskararako aurrekontuak 2012tik 2014ra mantendu direla esan daiteke. Hiru hiriburuak batera hartuta ere, diru‐laguntzak mantendu direla esan daiteke, baina banaka aztertuta egoera oso bestelakoa da: igoera dago Donostiako eta Gasteizko udalek emandako diru‐laguntzetan (%12 gutxi gorabehera), baina jaitsiera, ia %19koa Bilboko Udalak emandakoetan.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
33
2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014 2012 2014
Arabakoak Bizkaikoak Gipuzkoa-koak Udalak Guztira
Gasteizko Udala
Bilboko Udala
Donostiako Udala
Hiriburuak Guztira
Arabako FA
Bizkaiko FA
Gipuzkoako FA
Foru Aldundiak Guztira
Eusko Jaurlarita
7,5
9,4
12,7
10,6
2,4 2,23,3
2,5 2,1
5,44,8 4,7
23,8
3,5
9,5
13,8
11,0
2,71,8
3,82,6 2,6
4,45,1
4,4
22,9
0
5
10
15
20
25
11. Irudia: Biztanle bakoitzeko emandako diru‐laguntzen bilakaera 2012‐ 2014, erakunde‐motari jarraiki (€ biztanleko)
Iturria: Siadeco 2015.
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak
Eusko Jaurlaritza
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
34
11. Taula: Euskararako diru‐laguntzen bilakaera (2012‐2014), erakunde‐motari jarraiki
Erakunde‐mota
2012 2014 Euskararako diru‐lagun‐tzen igoera‐jaitsiera
indizea (%)
Aurrekontua (€)
Aurrekon‐tua biz‐tanleko
Euskara aurrekon‐tuarekiko
%
Aurrekontua (€)
Aurrekon‐tua biz‐tanleko
Euskara aurrekon‐tuarekiko %
Udalak 12.518.176 10,62 39,8 13.053.843 11,02 40 4,3
Arabakoak 214.759 7,51 30,3 118.074 3,49 17,8 ‐45
Bizkaikoak 6.459.279 9,37 42,6 6.503.431 9,52 41,9 0,7
Gipuzkoakoak 5.844.138 12,7 37,4 6.432.338 13,76 39 10,1
Hiriburuak 1.963.775 2,52 25,7 1.962.460 2,57 22,7 ‐0,1
Gasteizko Udala 578.230 2,39 18,8 645.857 2,7 16,3 11,7
Bilboko Udala 776.485 2,21 40,3 631.750 1,83 36,5 ‐18,6
Donostiako Udala 609.060 3,27 23,2 684.853 3,8 23,3 12,4
Foru Aldundiak 10.286.547 4,69 58,8 9.501.821 4,37 60,9 ‐7,6
Arabako F.A. 679.200 2,11 40,7 823.000 2,57 43,1 21,2
Bizkaiko F.A. 6.219.555 5,37 59,8 5.060.071 4,42 61,3 ‐18,6
Gipuzkoako F.A. 3.387.792 4,76 62,4 3.618.750 5,11 66,7 6,8
Eusko Jaurlaritza 52.236.331 23,82 56,1 49.738.086 22,89 51,9 ‐4,8
GUZTIRA 77.004.829 35,11 51,5 74.256.210 34,17 48,6 ‐3,6
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
35
2.9. HERRI‐ADMINISTRAZIOEN ARTEKO EUSKARA ARLOKO TRANSFERENTZIAK
Jaurlaritzak udal eta hiriburuetara zuzendutako diru‐laguntzak
Euskara sustatzeko ekimen eta programetarako Eusko Jaurlaritzak 5.000 biztanlez gorako
erkidegoko 68 udalerrietara 2014an egindako diru‐transferentzien batura 905,5 mila euro
da; Jaurlaritzatik hiru hiriburuetara berriz, 305,2 mila euroko transferitu ziren.
Aurreko kopuruari gehitu behar zaizkio gainera, Eusko Jaurlaritzak HABEren bitartez udalen
edo udal erakundeen menpeko euskaltegi publikoei emandako diru laguntzak, 10,5 milioi.
Kopuru hori txosten honetan, Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu gisa dago jasoa, eta ez dago
beraz udalek kudeatutako aurrekontu likidatuan sartua. Udal edo udal erakundeen
menpeko euskaltegiak dituzten udalen kasuan, udalaren aurrekontu likidatuan dagoena,
udalak udal euskaltegiari egindako ekarpena da soilik, udalak HABEtik eta matrikula
sarreretatik lortutako diru‐sarrerez aparte udal euskaltegiaren finantziaziorako ipintzen
duena alegia.
Foru aldundiek udal eta hiriburuetara zuzendutako diru‐laguntzak
5.000 biztanlez gorako udalek euskararen sustapenerako 1,2 milioi euro inguru jaso zituzten
aldundietatik eta 111 mila euro hiriburuek.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
36
Iturria: Siadeco, 2015.
12. Irudia: Erakunde‐mota ezberdinen arteko euskararako diru‐transferentziak (2014)
Foru Aldundiak
AURREKONTUA 15.592.318
Udalak (>5000 biztanle, hiriburuak salbu)
Aurrekontu likidatua 32.633.087
Eusko Jaurlaritzatik jasotako transferentziak (HABErenak salbu)
905.496
Foru Aldundietatik jasotakoak 1.242.092
Beste erakundeetatik (mankomunitateko udalak) 18.150
Transferentziak guztira 2.165.738
EUSKARA AURREKONTU PROPIOA 30.497.349
Hiriburuak Aurrekontu likidatua 8.638.960
Eusko Jaurlaritzatik jasotako transferentziak 305.185
Foru Aldundietatik jasotakoak 111.773
Transferentziak guztira 416.958
EUSKARA AURREKONTU PROPIOA 8.222.002
Eusko Jaurlaritza
AURREKONTUA 95.805.937
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
37
2.10. EUSKO JAURLARITZAREN EUSKARA ARLOKO
BARNE TRANSFERENTZIAK
Eusko Jaurlaritzaren kasuan ere Sailen eta Erakunde Autonomoen artean emandako diru‐transferentzia guztiak zein izan diren azaltzen da jarraian, horien arteko bikoizketen eragina ere kontuan izateko. Kasu honetan, azken kudeatzaile diren sail edo erakundean kontsolidatzen dira kopuruak, hau da, bikoiztutako aurrekontuen doiketarako, transferentzia jasotzen duenaren aurrekontuan ez baino transferentzia egilearen aurrekontuan egin dira kenketak.
HABE
Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailetik eta zehatzago Euskara Sustatzeko Zuzendaritzatik, 29,2 milioi euro jasotzen ditu HABEk (2014ko aurrekontu likidatua).
Aurrekoaz aparte, Jaurlaritza bertako edo menpeko erakundeei ondoko zenbatekoak ere fakturatzen dizkie HABEk: 6,5 milioi euro HAEE/IVAPi, 239 mila euro Hezkuntza Sailburuordetzari (IRALE) eta 288 mila euro Herri Administrazioa eta Justizia Sailari. Horiez gain, 65.618 euro fakturatu zizkion HABEk Osakidetzari eta 92.817 euro bestelako erakundeei. Azken bi kopuru horiek hurrengo koadroan ez dira ageri, Jaurlaritzaren euskara aurrekontu kontsolidatua kalkulatzerakoan ez direlako kontuan hartu behar.
HAEE/IVAP
Barne transferentziak kalkulatzerakoan eragina izan du IZO‐Itzulpen Zerbitzu Ofizialak 2012an izandako berrantolaketak. Ordura arte Eusko Jaurlaritzako Sailek euren itzultzaile propioak zituzten eta beraz, euskara aurrekontuetan langile horien pertsonal gastuak zeuden jasoak. 2013az geroztik, ordea, sailetako itzultzaileak IZOn zentralizatu dira eta ondorioz, itzulpen eta berrikusketa lanengatik, Jaurlaritzaren sailek faktura bidezko ordainketak egiten dituzte HAEE/IVAPera. Kontzeptu horri dagozkion zenbatekoak hurrengo taulan jasoak daude.
Herri Administrazioa eta Justizia Sailaren kasuan berriz, 13.102.756 euro jaso zituen HAEE/IVAPek 2014an eta horietatik ia 60.000 euro dira IZOk eginiko itzulpen eta berrikusketa lanengatik ordaindutakoak; gainontzekoa, 13 milioi euro inguru, erakunde autonomoaren funtzionamendurako Herri Administrazioa eta Justizia Sailak eginiko transferentziarenak dira.
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza
Eusko Jaurlaritzako sail ezberdinei eskainitako hizkuntza aholkularitza zerbitzuaren ordainetan HPSri egindako ordainketei dagokiena da hurrengo taulan azaltzen den 171 mila euroak.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
38
12. Taula: Eusko Jaurlaritzaren sail eta erakunde autonomoen arteko euskara arloko barne transferentziak (diru‐laguntzak eta fakturatutako zerbitzuak)(2014)
Erakunde‐mota
Erakundea Euskara
aurrekontu likidatua
Jaurlaritzako beste sail edo erakunde autonomoei egindako ordainketak 2014
Kontsoli‐daziorako
aurrekontua HABEra
HAEE/ IVAPera
Hizkuntza Politikarako Sailburuor‐detzara
Barne transferen‐
tziak GUZTIRA
Saila
Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza eta Kultura Sustatzeko Zuzendaritza
46.978.674,59 29.198.438,00
125.498,82
‐
29.563.173,82 50.464.443,07
Hezkuntza Sailburuordetza
33.048.942,30 239.237,00 ‐
Lehendakaritza 172.179,86 ‐ 33.722,91 ‐ 33.722,91 138.456,95
Segurtasun Saila 82.177,24 ‐ 41.145,45 ‐ 41.145,45 41.031,79
Ekonomiaren Garapen eta Lehiakortasun Saila 144.786,99 ‐ 91.495,08 ‐ 91.495,08 53.291,91
Osasun Saila 256.254,40 ‐ 35.290,69 ‐ 35.290,69 220.963,71
Ogasun eta Finantza Saila 48.098,27 ‐ 29.737,92 ‐ 29.737,92 18.360,35
Ingurumena eta Lurralde Politika Saila 184.834,00 ‐ 49.752,66 ‐ 49.752,66 135.081,34
Herri Administrazioa eta Justizia Saila 13.637.715,42 288.207,00 13.102.756,35 ‐ 13.390.963,35 246.752,07
Enplegu eta Gizarte Politika Saila 127.570,33 ‐ 111.372,96 ‐ 111.372,96 16.197,37
GUZTIRA 94.681.233,40 29.725.882,00 13.620.772,84 171.429,00 43.518.083,84 51.163.149,56
Erakunde autono‐moak
HABE 37.658.065,00 ‐ 1.081,64 ‐ 1.081,64 37.656.983,36
HAEE/IVAP 12.698.660,86 6.496.795,00 ‐ ‐ 6.496.795,00 6.201.865,86
EUSTAT 58.637,56 ‐ 8.888,61 ‐ 8.888,61 49.748,95
EMAKUNDE 30.893,59 ‐ 26.403,02 ‐ 26.403,02 4.490,57
OSALAN 12.098,02 ‐ 11.389,43 ‐ 11.389,43 708,59
Polizia eta Larrialdietako Euskal Akademia 702.088,90 ‐ 18.723,34 ‐ 18.723,34 683.365,56
Lanbide 78.053,00 ‐ 35.248,40 ‐ 35.248,40 42.804,60
Kontsumobide ‐ Kontsumoko Euskal Institutua
6.098,21 ‐ 5.314,18 ‐ 5.314,18 784,03
Lehiaren Euskal Agintaritza 8.691,49 ‐ 6.655,60 ‐ 6.655,60 2.035,89
GUZTIRA 51.253.286,63 6.496.795,00 113.704,22 ‐ 6.610.499,22 44.642.787,41
EUSKO JAURLARITZAREN ADMINISTRAZIO OROKORRA ETA ERAKUNDE AUTONOMOAK GUZTIRA 95.805.936,97
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
39
2.11. UDAL ETA HIRIBURUEN FINANTZIAZIO‐ITURRIAK
Udal eta hiriburuek euskararako ipinitako aurrekontuaren %3,3 foru aldundien diru‐
laguntzekin finantzatzen da, beste %2,9 Jaurlaritzatik jasotakoekin, tasa eta matrikula
bidezko diru‐sarrerekin euskara aurrekontuaren %3,2 finantzatzen da eta gainerakoa
(%90,5), udalek egindako ekarpen propioa izango litzateke.
Udalak 5.000 biztanlez gorako udalerrietako udalei dagokionez, %91,5 da udal funtsetatik
finantzatutakoa, eta %1,8 sarrera propioen bidez (matrikulak, tasak…). Erakundeen diru‐
laguntza bidez, euskara aurrekontu likidatuen %6,6 jasotzen dute; %3,8 foru aldundietatik
eta %2,8 Eusko Jaurlaritzatik.
Bizkaiko udalen finantziazioan, Bizkaiko Foru Aldundiak pisu gehiago du (%4,9) Araba edo
Gipuzkoako udaletan, bertako foru aldundiek dutena baino (%2,4 eta %2,9 hurrenez hurren),
non proportzionalki Eusko Jaurlaritzaren ekarpena altuxeagoa den.
%3,3%2,9%3,2
%90,6
%0,1
13. Irudia: Udalen finantzaketa‐maila propioa (hiriburuak barne) (%)
Foru Aldundiaren diru‐laguntzak Eusko Jaurlaritzaren diru‐laguntzak Euskara arloko sarrera propioak Udalaren ekarpena Beste erakundeen diru‐laguntzak
Iturria: Siadeco, 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
40
Hiriburuak Hiriburuen kasuan, %86,8 da udal funtsetatik finantzatutakoa eta %8,3 euskara arloko diru‐
sarrera propioen bidez. Honela, erakundeen diru‐laguntza bidez, likidatutako euskara
aurrekontuaren %5 baino gutxixeago finantzatzen da.
Gasteizko eta Donostiako Udalek, euskara arloko diru‐sarrera propioekin finantziazio‐maila
altuagoa lortzen dute (% 11,5 eta %9,0 hurrenez hurren); baina Bilbok, aldiz, ez du euskara
arloko inolako diru‐sarrera propiorik.
Hiru hiriburuen kasuan, Eusko Jaurlaritzaren diru‐laguntzek pisu handiagoa dute (%3,5
inguru), foru aldundikoek baino (%1,3 inguru).
13. Taula: Udaletako euskara aurrekontuen finantziazio‐modua (2014)
Erakundeen diru‐laguntzak Euskara arloko diru‐
sarrera propioak (tasak,
matrikulak…)
Udal funtsetatik finantzatu‐
takoa
Euskara aurrekontu likidatua GUZTIRA
Erakunde‐mota
Foru Aldundiko
diru‐laguntzak
Eusko Jaurlaritzaren diru‐laguntzak
Beste erakundeen
diru‐laguntzak
Jasotako diru‐
laguntzak GUZTIRA
€ % € % € % € % € % € % € %
Udalak 1.242.092 3,8 905.496 2,8 18.150 0,1 2.165.738 6,6 602.064 1,8 29.895.285 91,5 32.663.087 100,0
Arabakoak 16.229 2,4 27.074 4,1 ‐ ‐ 43.303 6,5 26.188 3,9 595.298 89,6 664.789 100,0
Bizkaikoak 751.621 4,9 311.785 2,0 ‐ ‐ 1.063.406 6,9 257.595 1,7 14.191.270 91,5 15.512.271 100,0
Gipuzkoakoak 474.241 2,9 566.637 3,4 18.150 0,1 1.059.028 6,4 318.282 1,9 15.108.717 91,7 16.486.027 100,0
Hiriburuak 111.773 1,3 305.185 3,5 ‐ ‐ 416.958 4,8 720.742 8,3 7.501.259 86,8 8.638.960 100,0
Gasteizko Udala 40.000 1,0 155.218 3,9 ‐ ‐ 195.218 4,9 456.814 11,5 3.319.212 83,6 3.971.244 100,0
Bilboko Udala 21.773 1,3 56.552 3,3 ‐ ‐ 78.325 4,5 ‐ ‐ 1.654.788 95,5 1.733.113 100,0
Donostiako Udala 50.000 1,7 93.415 3,2 ‐ ‐ 143.415 4,9 263.928 9,0 2.527.260 86,1 2.934.603 100,0
GUZTIRA 1.353.865 3,3 1.210.681 2,9 18.150 0,1 2.582.696 6,3 1.322.807 3,2 37.396.544 90,5 41.302.047 100,0
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
41
2.12. EUSKARA GASTUEN IZAERA EKONOMIKOA
Orokorrean Guztirako euskara aurrekontu likidatuen %81,2, transferentzia arruntek (IV. kapitulua ‐ %47,7)
eta langileria gastuek (I. kapitulua ‐ %33,5) osatzen dute. Bi kapitulu hauei ondasun eta
zerbitzuetako gastu arruntak (II. kapitulua) batuz gero (%17,4) ia euskara aurrekontu osoa
genuke (%98,6).
Euskara aurrekontuaren kapituluen araberako banaketa, ez dator bat erakunde publikoen
aurrekontu osoaren kapituluen araberako banaketarekin, eta euskara aurrekontuetan,
nabarmen pisu gehiago dute bai IV. kapituluak (transferentzia arruntak), baita I. kapituluak
ere (langileria gastuak); eta pisu txikiagoa berriz II. Kapituluak (ondasun eta zerbitzuetako
gastu arruntak) eta bereziki gainerako guztiek: inbertsio errealak (VI. kap.), kapital
transferentziak (VII. kap.), eta VIII eta IX. Kapituluak (finantza aktiboak eta pasiboak).
Finantza gastuak (III. Kapitulua) desagertu egiten dira euskara aurrekontuetan.
Erakunde‐mota batetik bestera, alde esanguratsuak daude euskara aurrekontuen kapitulu
ekonomikoen araberako banaketan:
Eusko Jaurlaritza 95,8 milioiko euskara aurrekontuaren erdia baino gehixeago (% 51,6), IV. kapitulu
ekonomikoan kontabilizatutako ohiko diru‐transferentziei dagokie, euskara arlo eta
zerbitzuetako langileen pertsonal gastuen aurrekontua 35,7 milioikoa da (% 37,3) eta
bigarren kapituluko zerbitzu kontratazioena 9,6 milioi (% 10,0).
Foru aldundiak Foru Aldundietan, gehixeago da IV. kapituluari dagokiona (%53,5), eta Eusko Jaurlaritzan
baino baxuagoa aldiz I. kapituluari dagokiona (%24,1). Ondasun eta zerbitzuetako gastu
arrunten (II. Kapitulua) pisua altuagoa da Eusko Jaurlaritzan baino (%14,7), eta kapital
transferentziak (VII. Kapitulua), euskara aurrekontuen %7,5 dira.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
42
Udalak Diru‐laguntzen pisu erlatiboa (IV. kap. ekonomikoa) baxuagoa da (%40,0) eta bigarren
kapitulutik finantzatutako zerbitzu kontratazio eta funtzionamendu gastuek aldiz,
garrantzia handiagoa dute (%33,0). Bestalde, euskararako ipinitako baliabideen %26,9,
pertsonal gastuak finantzatzeko erabiltzen da.
Hiriburuak Orain artekoetan ez bezala, hiriburuetan, kapitulurik garrantzitsuena bigarrena da (ondasun
eta zerbitzuetako gastu arruntak), euskara aurrekontuen %44,6 baita; langileria gastuak
finantzatzeko erabiltzen da euskara aurrekontuaren %32,2 eta transferentzia arruntetarako,
aldiz ehuneko baxuagoa, %22,7.
19,7
30,9 29,3
20,0
33,5
17,4
47,7
1,5
0
10
20
30
40
50
60
I. kap. Langileria gastuak II. Kap. Ondasun etazerbitzuetako gastu arruntak
IV. Kap. Transferentziaarruntak
Gainerako kap. Ekonomikoak(III, VI, VII, VIII eta IX)
14. Irudia: Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundi eta udalen aurrekontu likidatu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren kapitulukako banaketa (%) (2014)
Aurrekontu likidatu OSOA EUSKARA aurrekontu likidatua
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
43
14. Taula: Erakundeen aurrekontu osoa eta euskararako likidatua, kapitulu ekonomikoei jarraiki (2014)
Gastu‐mota Aurre‐kontu
likidatua
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza GUZTIRA
€ % € % € % € % € %
I. kap. Langileria‐gastuak
Guztira 423.827.663 30,8 341.360.314 29,5 349.364.065 13,4 1.884.605.177 18,8 2.999.157.219 19,7
Euskarakoa 8.770.013 26,9 2.779.652 32,2 3.761.638 24,1 35.772.942 37,3 51.084.245 33,5
II. kap. Ondasun eta
zerbitzuetako gastu arruntak
Guztira 524.050.941 38,1 379.075.442 32,8 513.821.996 19,6 3.285.697.962 32,7 4.702.646.341 30,9
Euskarakoa 10.787.827 33,0 3.848.971 44,6 2.288.859 14,7 9.597.284 10,0 26.522.941 17,4
III. kap. Finantza‐gastuak
Guztira 5.336.526 0,4 3.695.347 0,3 77.573.430 3,0 251.774.044 2,5 338.379.347 2,2
Euskarakoa ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
IV. kap. Transferentzia
arruntak
Guztira 197.338.417 14,3 214.183.944 18,5 906.793.580 34,7 3.133.802.766 31,2 4.452.118.707 29,3
Euskarakoa 13.053.844 40,0 1.962.460 22,7 8.339.852 53,5 49.465.435 51,6 72.821.591 47,7
GASTU ARRUNTAK
Guztira 1.150.553.547 83,6 938.315.047 81,2 1.847.553.071 70,6 8.555.879.949 85,1 12.492.301.614 82,2
Euskarakoa 32.611.684 99,8 8.591.083 99,5 14.390.349 92,3 94.835.661 99,0 150.428.777 98,5
VI. kap. Inbertsio errealak
Guztira 158.211.493 11,5 156.790.227 13,6 180.039.175 6,9 332.039.983 3,3 827.080.878 5,4
Euskarakoa 42.911 0,1 47.877 0,6 40.000 0,3 697.625 0,7 828.413 0,5
VII. kap. Kapital‐transferentziak
Guztira 12.426.010 0,9 32.534.519 2,8 192.572.554 7,4 600.792.889 6,0 838.325.972 5,5
Euskarakoa ‐ ‐ ‐ ‐ 1.161.969 7,5 272.651 0,3 1.434.620 0,9
VIII. eta IX. kap. Finantza
aktiboak eta pasiboak
Guztira 54.517.375 4,0 27.975.646 2,4 396.152.071 15,1 564.824.867 5,6 1.043.469.959 6,9
Euskarakoa 8.493 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 8.493 ‐
KAPITAL GASTUAK
Guztira 225.154.878 16,4 217.300.392 18,8 768.763.800 29,4 1.497.657.739 14,9 2.708.876.809 17,8
Euskarakoa 51.404 0,2 47.877 0,6 1.201.969 7,7 970.276 1,0 2.271.526 1,5
GUZTIRA Guztira 1.375.708.425 100,0 1.155.615.439 100,0 2.616.316.871 100,0 10.053.537.688 100,0 15.201.178.423 100,0
Euskarakoa 32.663.088 100,0 8.638.960 100,0 15.592.318 100,0 95.805.937 100,0 152.700.303 100,0
Iturria: Siadeco 2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
44
2.13. EUSKARA GASTUEN IZAERA EKONOMIKOAREN BILAKAERA, 2006‐2014
Guztirako aurrekontuak
2006tik 2008ra bitartean igoera nabarmena izan ondoren, EAEko herri administrazioaren
euskara aurrekontu likidatuek behera egin zuten 2008‐2010 eta 2010‐2012 bitartean, eta
zertxobait errekuperatu dira azken neurketa‐aldi honetan, 2014ko datuen arabera alegia.
Kapitulu ekonomikoen arabera, esan 2008‐2012 bitartean, beheranzko joera izan dutela hiru
kapitulu nagusiek: 4 urte horien artean, 9 milioi murriztu ziren transferentzia arruntak (IV.
kapitulua), 12 milioi inguru ondasun eta zerbitzuen gastuak (II. kapitulua) eta 5 milioi inguru
pertsonal gastuak (I. kapitulua).
Azken 2 urteetan izandako igoera, berriz, pertsonal gastuetan izandako igoerari zor zaio
(5,2 milioi euro); aldiz diru‐laguntza edo transferentzia arruntek behera egin dute (2,7 milioi
euro), eta ondasun eta zerbitzuen gastuak (II. kap. ekonomikoa) mantendu egin dira.
47,141,0
67,8
0,9
156,8
51,138,2
86,1
2,0
177,5
47,840,2
76,3
1,4
165,7
45,9
26,3
77,0
0,6
149,7
51,1
26,5
74,3
0,8
152,7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
140,0
160,0
180,0
200,0
I. Kap. Pertsonal gastuak II. Kap. Ondasun etazerbitzuen gastuak
IV. Kap. Transferentziaarruntak
Gainerakoak ‐ III, VI, VII,VIII eta IX kap.
GUZTIRA
15. Irudia. EAEko herri administrazio guztien euskara aurrekontuaren kapitulukako gastuaren bilakaera, 2006‐2014 (milioi €)
2006 2008 2010 2012 214
Iturria: Siadeco,2015.
-
EUSKARAREN AURREKONTU ETA BALIABIDE PUBLIKOEN ESTATISTIKA
45
Eusko Jaurlaritza
Jaurlaritzaren euskara aurrekontu likidatuek behera egin zuten 2008tik 2012ra arteko
epealdian eta zertxobait errekuperatu dira azken neurketa‐aldi honetan, 93,1 milioi eurotik
95,8ra arteko igoera 2012tik 2014ra.
Kapitulu ekonomikoen arabera, esan 2008az geroztik jaisten joan direla, bai transferentzia
arruntak (IV. kapitulua), baita pertsonal gastuak ere (I. kapitulua); ondasun eta zerbitzuen
gastuak (II. kapitulua) gora egin zuen 2008‐2010 artean, baina behera oso nabarmen 2010‐
2012 artean.
2012tik 2014ra, Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontuetan izandako igoera, pertsonal
gastuei lotua dago nagusiki; II. kapituluan apenas baitago diferentziarik, eta IV. kapituluak
behera egin baitu. Pertsonal gastuen igoeraren atzean IRALEko ikasketarien ordezkoen
kostua dago nagusiki, 2012. urtean 8,4 milioi izatetik, 12,6 milioi izatera pasa delarik 2014.
urtean.