euskararen erabileraren nondik norakoak
TRANSCRIPT
EUSKARAREN ERABILERAREN
NONDIK NORAKOAKNONDIK NORAKOAK
HIZKUNTZA-ERABILERAREN
KALE-NEURKETA
Donostia, 2012ko uztailaren 16a
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA
Ikerketaren kokapena
• Ibilbide luzeko ikerketa-lan zabala.
• Inkesta soziolinguistikoarekin batera euskararen
termometrorik adierazgarriena.
• 1989az geroztik sei argazki euskararen kale-erabilerari.
• Zenbat erabiltzen da euskara kalean?• Zenbat erabiltzen da euskara kalean?
– Eremu publikoko erabilera informala du aztergai:
lagunartekoa, familia artekoa...
• Ikerketaren berezitasuna, batez ere, metodologian dago.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA
Metodologia
• Behaketa bidez jasotzen dira datuak, hiztunari ezer galdetu gabe.
• Landa-lana– 200 neurtzaile, 300dik gora ibilbide
– Ibilbide bakoitzean 6 orduko datu-bilketa
• Euskal Herri osoan 97 udalerri neurtu dira. • Euskal Herri osoan 97 udalerri neurtu dira. – 154.277 elkarrizketa.
– 363.616 hiztunen informazioa bildu da.
• Fidagarritasun estatistikoa– % 95eko konfiantza-mailarekin, lagin-akatsa ±0,4koa da,
Euskal Herri osorako.
– Aurreko neurketen kalkuluak berraztertu egin dira.
• Metodologia aitzindaria
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA
Datuen irakurketa
• Datuen irakurketa estatikoa baino garrantzitsuagoa da
bilakaera diakronikoa.
• Hizkuntzaren erabilera konplexua eta askotarikoa da.
– Ez da gauza bera, adibidez, erabilera formala eta
lagunartekoalagunartekoa
– Neurketa honen aztergaia kale-erabilerara mugatzen da
• Biztanleriaren benetako adin-banaketa ez dator bat
kalean entzun ditugun hiztunen adin-banaketarekin.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
83,1
Euskara Gaztelania/frantsesa Beste hizkuntzak
EUSKARAREN ERABILERA, EUSKAL HERRIAN, 2011 (%)
13,3
3,7
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
11,813,0 13,3 13,7 13,3
14,0
16,0
18,0
20,0
EUSKAL HERRIAErrore-tartea beherantz Errore-tartea gorantz
EUSKARAREN ERABILERAREN BILAKAERA,
EUSKAL HERRIAN, 1989-2011 (%)
10,811,8
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
88,2 87,0 86,7 83,7 83,1
80
100
EUSKAL HERRIA: Gaztelania/Fransesa %
GAZTELANIA/FRANTSESAREN ERABILERAREN BILAKAERA,
EUSKAL HERRIAN, 1989-2011 (%)
0
20
40
60
1993 1997 2001 2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
BESTE HIZKUNTZEN ERABILERAREN BILAKAERA,
EUSKAL HERRIAN, 1989-2011 (%)
15
Euskal Herria
Beste hizkuntzen presentzia
2006 2011
2,63,7
-5
5
2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
23,3 23,927,6 29,5
32,1 32,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011
GIPUZKOA
8,1 9,6 10,5 10,7 10,7 9,4
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011
BIZKAIA
3,9 4,2 4,0 4,2 4,7 4,0
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011
ARABA
6,57,5
6,86,0 6,0 5,7
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011
NAFARROA
6,5
8,37,6
6,0 6,2
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
1993 1997 2001 2006 2011
IPAR EUSKAL HERRIA. 1993-2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
ZONALDE SOZIOLINGUISTIKOAK EZAGUTZAREN ARABERA
1. tipologia: 0 -25%
2. tipologia: 25% -50%
3. tipologia: 50% -75%
4. tipologia: 75% -100%
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
63,6 62,3 61,866,5 66,570
80
90
%0-25 %25-50 %50-75 %75-100
EZAGUTZA-TIPOLOGIEN ARABERA (%)
2,9 2,9 3,2 4,1 3,0
10,713,4
17,0 15,9 14,4
31,837,5 37,2 36,8
39,7
0
10
20
30
40
50
60
1993 1997 2001 2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
28,8
36,9
48,9
30
40
50
60
Adinekoak
Helduak
Gazteak
Haurrak
ADIN-TALDEKA, EUSKAL HERRIA ETA LURRALDEAK, 2011 (%)
9,7
1,2
8,3
22,4
3,34,8
11,8
3,5
85,4
5,5
13,4
5,7
8,65,6
6,7
19,2
6,5
13,7
7,59,6
0
10
20
30
Euskal Herria ARABA BIZKAIA GIPUZKOA NAFARROA IPAR ALDEA
Haurrak
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
BIZTANLERIAREN ADIN-PIRAMIDEA. EAE, 1991-2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
GIPUZKOA BIZKAIA
IPAR
EUSKAL
HERRIA
NAFARROA ARABA
HAURRAK 15 5 4,5 -2 1
LURRALDEKA ETA ADIN-TALDEKA.
PUNTUKAKO BILAKAERA (1989-2011)
GAZTEAK 20 2 3,5 = 2,5
HELDUAK 10 1 -0,7 = 0,2
ADINEKOAK -5 -5 -6,5 -2,5 -4
GUZTIAK 9,4 1,3 0,3 -0,8 0,1
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
18,619,9
20
30
40
SEXUAREN ARABERA, ADIN-TALDEKA
EUSKAL HERRIAN, 2011 (%)
Gizonezkoak
Emakumezkoak
18,6
12,811,4 10,4
13,912
9,1
0
10
20
Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
SOLAS-TALDEEN TIPOLOGIAK
Haurrak eta nagusiak elkarrekin Haurrak bakarrik
Nagusiak bakarrik
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
SOLASKIDEEN ARABERA, 2011 (%)
45,0 45,7
40
60
80
Haurrak bakarrik
Nagusiak bakarrik
Haurrak eta nagusiak elkarrekin
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
15,2
2,1
10,2
4,52,8
9,4
2,46,5
23,7
3,7 4,7
19,5
7,6
14,2
9,2 10,0
0
20
40
Euskal
Herria
Araba Bizkaia Gipuzkoa Nafarroa Ipar EH
JOERA OROKORRAK
• Erabilera trabatua 22 urte hauetan.
• Egungo baldintza soziolinguistikoekin erabilerak goia jo du.
• Erabilera orokorra % 13,3. Estatistikoki espero daitekeena baino
gehiago.
• Adin-taldeen hurrenkera aldatu da:
– Orain: haur > gazte > heldu > adinekoak– Orain: haur > gazte > heldu > adinekoak
• Adin-talde guztietan emakumezkoek gehiago hitz egiten dute
gizonezkoek baino.
• Haurren presentzia erabakigarria da:
– Nagusiek haurrekin gehiago hitz egiten dute euskaraz beraien artean
bakarrik daudenean baino.
– Haurrek gehiago hitz egiten dute euskaraz nagusiekin daudenean
beraien artean bakarrik daudenean baino.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
GIPUZKOA
• Erabilera altuena duen lurraldea da: % 32,7.
• Goranzko joera etengabea: 22 urtean, 9,4 puntu egin du gora.
• 1989tik hona:– Gazteen artean igoera handia gertatu da: ↑ 20 puntu. – Gazteen artean igoera handia gertatu da: ↑ 20 puntu.
– Haurrak: ↑ 15 puntu .
– Helduak: ↑ 10 puntu.
– Adinekoak: ↓ 5 puntu.
• Lurralde honetan, besteetan ez bezala, haurrak nagusiekin aritu edo haurrak beraien artean aritu, erabilera maila bera jaso da. – Aldiz, nagusiak bakarrik ari direnean erabilera nabarmen jaisten
da.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
BIZKAIA
• EHko biztanleen hamarretik lau bizi da bertan.
• Gehiengoa (% 65) 1. tipologian kokatzen da.
• 1993az geroztik, ez atzera ez aurrera.
• Azken 5 urteotan zertxobait behera.
• 1989tik hona:• 1989tik hona:– Haurrak: ↑ 5 puntu.
– Gazteak: ↑ 2 puntu.
– Helduak: ↑ 1 puntu.
– Adinekoak: ↓ 5 puntu.
• Beste lurraldeetan ez bezala, adinekoek euskaraz
gehiago egiten dute helduek baino.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
IPAR EUSKAL HERRIA
• Ezagutza daturik ez dugu Iparraldean.
• Neurketa honetan badirudi Hegoaldeko hiztun asko neurtu direla.
• 2011ko datuak 2006koen berdintsuak dira.– 1997tik 2006ra jaitsi egin zen euskararen erabilera. – 1997tik 2006ra jaitsi egin zen euskararen erabilera.
• 1993tik hona:– Haurrak eta gazteak: ↑ 4-5 puntu.
– Helduak: ↓ 1 puntu.
– Adinekoak: ↓ 6,5 puntu.
• Haurren artean nesken erabilera altuagoa bada ere, gainontzeko adin-taldeetan mutilen erabilera aurretik dago.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
NAFARROA
• Biztanleen % 93 1. tipologian bizi da (ezagutza % 0-25).
• Behera egin zuen euskarak 90eko hamarkadan, baina
2001etik geldirik dago: % 6.
• 1989tik hona:
– Haurrak: ↓ 2 puntu– Haurrak: ↓ 2 puntu
– Gazteak eta helduak: =
– Adinekoak: ↓ 2,5 puntu.
• Beste lurraldeetan ez bezala, parez pare dago
emakumezkoen eta gizonezkoen erabilera haur, gazte
eta helduetan.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
ARABA
• Biztanleen % 82 1. tipologian bizi da (ezagutza % 0-25).
– % 75 Gasteizen bertan bizi da.
• Ez aurrera ez atzera dago erabilera: % 4.
– Duela bost urte: % 4,7.
• 1989tik hona:• 1989tik hona:
– Haurrak: ↑ 2 puntu.
– Gazteak: ↑ 2,5 puntu.
– Helduak: ↑ 0,2 puntu.
– Adinekoak: ↓ 4 puntu.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
+ 46 udal:
Abanto-
Zierbena
Andoain
Anoeta
Antzuola
Aramaio
Aretxabaleta
Arrasate
Astigarraga
Bermeo
Bilbo
Donostia
Erandio
Ermua
Errenteria
Eskoriatza
Vitoria-
Gasteiz
Gernika-
Lumo
Hernani
Igorre
Larrabetzu
Laudio
Legazpi
Oiartzun
Ondarroa
Oñati
Ordizia
Orozko
Sakana
Ugao-
Miraballes
Urduña
Uribe Kosta
Urnieta
Usurbil
Villabona-Amasa
Zaldibar
Zarautz
Zestoa
Zumaia
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK
Emaitzen txostena eskuragarri:
www.soziolinguistika.org/kaleneurketa2011
ESKERRIK ASKO
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK