euskararen kaleko erabilera (2006) euskararen ezagutza … · adinekoak: 65 urtetik gorakoak....

38
SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRA Soziolinguistika Klusterrak egindako neurketak kalean behaketa zuzenaren bidez lorturiko datuak eskaintzen dizkizue. Uribe-Kostan egin dugun Kale Erabileraren Neurketaren oinarri metodologikoa Euskal Herri mailan egiten den neurketan garaturikoa da, baina kasu honetan herriko berezitasunetara egokituta. Euskal Herriko Kale Erabileraren Neurketa Orokorra 1989. urtean egin zen lehen aldiz eta geroztik lau urtez behin errepikatu da (2001etik aurrera bost urtez behin): 1993an, 1997an, 2001ean eta 2006an ere egin da Neurketak, besteak beste, adin talde bakoitzak kalean euskara zenbat erabiltzen duen esaten digu, eta horrek oso errazten digu ondoren lehentasunak non dauden identifikatzeko. Muga metodologikoak tarteko, ezin dugu erabateko ziurtasunez esan neurketa honetan jasotakoa Uribe-Kostako biztanleen (uribe-kostarren) erabilera denik. Horren ordez, zuzenagoa da esatea Uribe-Kostako kaleetan jaso dugun erabilera dela hemen aurkezten duguna. Izan ere, ezin dugu ziurtatu kalean neurtzen ditugun hiztun guztiak herrikoak direnik. Hainbat aldagaik erabileran duen eragina aztertu dugu neurketan: adina, sexua, eta taldearen osaera, besteak beste. EMAITZA OROKORRAK 2006ko neurketa honetan jasotakoaren arabera, Uribe-Kostan euskararen kale erabilera (batez beste) % 9,3 da; alegia, kalean neurtu diren 100 elkarrizketetatik 9 entzun ditugu euskaraz, eta gainerakoak erdaraz (gaztelaniaz gain, beste hizkuntzak ere kontuan hartu ditugu azterketa honetan). Sei herrietan (eta zazpi ibilbidetan) egindako neurketetan guztira 6.130 hiztuni dagozkien datuak jaso dira, sei herriotako biztanleriaren % 22,4 1 Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) litzatekeena. Behatutako hiztun kopuru honek Soziolinguistika Klusterrak neurketaren emaitzen fidagarritasuna bermatzeko ezarritako gutxienekoa gainditzen du, eta hortaz, neurketa honetan lortutako erabilera datuek oinarri sendoa dute laginaren tamainari dagokionean. Euskararen EZAGUTZA (01) % 9,3 % 34 1 Neurketa egin dugun Uribe-Kostako 6 herriotan, guztira, 27.369 biztanle dira 2001eko erroldako datuen arabera. Kontuan hartzekoa da, dena den, kale neurketa batean zenbait hiztun behin baino gehiago neur daitezkeela edota neurtutako hiztunen bat herrikoa ez izatea gerta daitekeela.

Upload: others

Post on 03-Jul-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRA

Soziolinguistika Klusterrak egindako neurketak kalean behaketa zuzenaren bidez lorturiko datuak eskaintzen dizkizue. Uribe-Kostan egin dugun Kale Erabileraren Neurketaren oinarri metodologikoa Euskal Herri mailan egiten den neurketan garaturikoa da, baina kasu honetan herriko berezitasunetara egokituta. Euskal Herriko Kale Erabileraren Neurketa Orokorra 1989. urtean egin zen lehen aldiz eta geroztik lau urtez behin errepikatu da (2001etik aurrera bost urtez behin): 1993an, 1997an, 2001ean eta 2006an ere egin da Neurketak, besteak beste, adin talde bakoitzak kalean euskara zenbat erabiltzen duen esaten digu, eta horrek oso errazten digu ondoren lehentasunak non dauden identifikatzeko. Muga metodologikoak tarteko, ezin dugu erabateko ziurtasunez esan neurketa honetan jasotakoa Uribe-Kostako biztanleen (uribe-kostarren) erabilera denik. Horren ordez, zuzenagoa da esatea Uribe-Kostako kaleetan jaso dugun erabilera dela hemen aurkezten duguna. Izan ere, ezin dugu ziurtatu kalean neurtzen ditugun hiztun guztiak herrikoak direnik.

Hainbat aldagaik erabileran duen eragina aztertu dugu neurketan: adina, sexua, eta taldearen osaera, besteak beste. EMAITZA OROKORRAK 2006ko neurketa honetan jasotakoaren arabera, Uribe-Kostan euskararen kale erabilera (batez beste) % 9,3 da; alegia, kalean neurtu diren 100 elkarrizketetatik 9 entzun ditugu euskaraz, eta gainerakoak erdaraz (gaztelaniaz gain, beste hizkuntzak ere kontuan hartu ditugu azterketa honetan).

Sei herrietan (eta zazpi ibilbidetan) egindako neurketetan guztira 6.130 hiztuni dagozkien datuak jaso dira, sei herriotako biztanleriaren % 22,41

Euskararen KALEKO ERABILERA (2006)

litzatekeena. Behatutako hiztun kopuru honek Soziolinguistika Klusterrak neurketaren emaitzen fidagarritasuna bermatzeko ezarritako gutxienekoa gainditzen du, eta hortaz, neurketa honetan lortutako erabilera datuek oinarri sendoa dute laginaren tamainari dagokionean.

Euskararen EZAGUTZA (01)

% 9,3 % 34

1 Neurketa egin dugun Uribe-Kostako 6 herriotan, guztira, 27.369 biztanle dira 2001eko erroldako datuen arabera. Kontuan hartzekoa da, dena den, kale neurketa batean zenbait hiztun behin baino gehiago neur daitezkeela edota neurtutako hiztunen bat herrikoa ez izatea gerta daitekeela.

Page 2: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Neurtutako hiztun kopurua Uribe-Kostako hiztun kopurua (01) 6.130 (herritarren % 22,4 ) 27.369

Sei herriotako datuak (eta zazpi ibilbidetakoak) bereizita jasotzen dira ondorengo diagraman, bakoitzaren ezagutza eta erabilera maila kontuan harturik:

% 34

% 9,3

0 20 40 60 80 100

Ezagutza (2001)

Erabilera (2006)

Uribe-Kostako ezagutza eta erabilera

% 43,4% 15,8

% 33,3% 13,9

% 29% 3,9

% 62% 11,4

% 33,3% 9,8

% 34% 7,6

% 28,8% 6,5

0 20 40 60 80 100

Berango

Gorliz

Larrabasterra

Lemoiz

Plentzia

Sopelana

Urduliz

Uribe-Kosta: ezagutza eta erabilera, herrikaEzagutza (2001) Erabilera (2006)

Page 3: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

HERRIZ HERRIKO EMAITZAK

Herri edo barrutiak Neurtutako hiztunak Erabilera batez bestekoa Berango 861 % 6,5 Gorliz 788 % 7,6 Larrabasterra 833 % 9,8 Lemoiz 439 % 11,4 Plentzia 1332 % 3,9 Sopelana 1263 % 13,9 Urduliz 614 % 15,8

Neurtutako erabilera mailak diagraman ikus ditzakegu Diagraman ikus daitekeen moduan, beraz, zonaldeei dagokionez Urdulizen jaso da erabilera indizerik altuena (% 16); oso gertuan izan du Sopelanako erabilera maila ere (% 14). Erabilera batez bestekorik baxuenak, aldiz, Plentzian (% 4), Berangon (% 6,5) eta Gorlizen (% 8) jaso dira. Larrabasterran eta Lemoizen, berriz, erabilera maila antzekoa jaso da (% 10 eta % 11, hurrenez hurren). Horrenbestez, Urdulizen behatutako erabilera Plentzian behatutakoa baino 4 aldiz altuagoa izan da. Aurreko urteetako neurketekin alderatzea interesgarria izan liteke, ibilbideka (edo herrika) joera nagusia zein den ezagutu dezagun. Oraingo hau, ordea, lehen erreferentzia dugu, eta ezinezkoa zaigu ondorio orokorrik ateratzea. Aurrera begira, datozen urteetan ibilbideka erabileraren bilakaera aztertzen jarraitzeak izango du interesa.

% 15,8

% 13,9

% 3,9

% 11,4

% 9,8

% 7,6

% 6,5

0 20 40 60 80 100

Berango

Gorliz

Larrabasterra

Lemoiz

Plentzia

Sopelana

Urduliz

Ibilbideen araberako erabilera

Page 4: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

ADIN TALDEKAKO EMAITZAK Neurketako datuak adin taldeka bereizita jaso ditugu. Eta adin taldeak, berriz, honela banatu ditugu:

Haurrak: 0 urtetik 14 urte bitartekoak Gazteak: 15 urtetik 24 urte bitartekoak Helduak: 25 urtetik 64 urte bitartekoak Adinekoak: 65 urtetik gorakoak

Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen erabilera, Uribe-Kostako sei herrietako datuak kontuan hartuta Diagraman ageri moduan, euskara gehien erabiltzen dutenak, eta batez besteko erabileraren gainetik ageri diren bakarrak haurrak dira (% 15). Euskara gutxien erabiltzen dutenak eta batez bestekotik beheren gelditzen direnak, ostera, gazteak dira (% 2,8); Gazteen ezagutza maila haurrenaren oso parean ageri da (2 puntu beherago), baina erabilerari dagokionez, alde handia dago bi adin-talde hauen erabilera mailaren artean (12 puntuko aldea). Bada nabarmentzea merezi duen ez-ohiko gertaera bat: adinekoak, tradizionalki adin talderik euskaldunenak izan direnak, helduen azpitik ageri dira erabilerari dagokionean; kontuan hartzekoa da helduen ezagutza maila adinekoena baino ia 20 puntu baxuagoa dela eskualdean.

Adin-taldekako erabilera, Uribe-Kostan

% 5,9

% 8

% 2,8

% 15

% 9,3

0

10

20

30

40

50

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Adin taldeka Erabilera guztira

Page 5: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

ADIN TALDEKAKO EMAITZAK, HERRIZ HERRI

BERANGO

Adin-taldeka banatuta jasotako datuak herriz herri aztertuko ditugu jarraian, joera antzekoa izan arren, herri batzuetatik besteetara diferentziak izan baitira:

Berangon, oro har, haurrak izan dira erabilera maila altuenekoak (eta batez bestekotik gora agertu diren bakarrak). Euskara gutxien erabili dutenak, berriz, gazteak; haurrek baino ia 10 aldiz gutxiago. Berangoko kasuan, helduen eta adinekoen erabilera maila oso parekoa izan da (puntu erdi bat gorabehera), eta herriko batez bestekoaren puntu bat azpitik ageri dira.

Adin-taldeen araberako erabilera, Berangon

% 5,2% 4,6% 1,4

% 12,6

% 6,5

0

10

20

30

40

50

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Adin taldeka Erabilera guztira

Page 6: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

GORLIZ

Gorlizen jasotako datuak ere, diagraman ikus daitekeen moduan, Berangon jasotakoen oso antzekoak dira. Diferentzia bakarra, herriko batez bestekoa Gorlizen puntu bat altuagoa izan arren, haurren erabilera maila Berangon altuxeagoa izatea Gorlizen baino. LEMOIZ Lemoizen ere joera berdina jaso da erabilera datuetan. Kasu honetan, haurren erabilera maila beste herrietakoa baino nabarmen altuagoa izan da (% 42). Gazteen, helduen eta adinekoen erabilera maila, aldiz, % 7z azpikoa izan da.

Adin-taldeen araberako erabilera, Gorlizen

% 7,1% 6,7% 1,4

% 10,3 % 7,6

0

10

20

30

40

50

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Adin taldeka Erabilera guztira

Adin-taldekako erabilera, Lemoizen

% 7,4% 7,4% 2,3

% 42,1

% 11,4

0

10

20

30

40

50

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Adin taldeka Erabilera guztira

Page 7: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Lemoizko kasuan ere, aipatzekoa da haurren eta gazteen ezagutza maila % 80tik gorakoa dela. Erabilera, berriz, gazteetan behintzat, espero baino dezente baxuagoa izan da. Kasu honetan ere, adinekoen ezagutza maila helduena baino 23 puntu altuagoa izanagatik, bien erabilera maila pare-parekoa izan da.

PLENTZIA Plentzian ere haurrengan jaso da erabilera mailarik altuena, baina kasu honetan % 8tik beherakoa izan da erabilera. Gazteen artean ez da euskararik batere entzun. Eta Plentzian ere, helduen erabilera maila adinekoenaren gainetik ageri da (ezagutzari dagokionez alderantzizkoa gertatu arren).

Adin-taldekako erabilera, Plentzian

% 1,5% 3

0

% 7,8% 3,9

0

10

20

30

40

50

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Adin taldeka Erabilera guztira

Page 8: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

SOPELANA Sopelan haurrengan jaso da erabilerarik altuena, gazteengan baxuena eta helduengan adinekoengan baino 8 puntu altuagoa. URDULIZ

Urdulizen, haurrengan jaso da erabilera mailarik altuena (% 23). Adinekoen erabilera maila ere herriko batez bestekotik gorakoa izan da (% 21). Helduen erabilera maila adinekoena baino zortzi puntu baxuagoa izan da (% 13). Eta azkenik, euskara gutxien erabili dutena, alde handiz, gazteak izan dira Urdulizen ere (% 2).

Adin-taldekako erabilera, Sopelana

% 4,8

% 12,7% 1,1

% 19,8

% 13,9

0

10

20

30

40

50

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Adin taldeka Erabilera guztira

Adin-taldekako erabilera, Urdulizen

% 21,1

% 12,8% 2

% 23

% 15,8

0

10

20

30

40

50

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Adin taldeka Erabilera guztira

Page 9: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Herri bakoitzeko datuak orokorrean hartuta, beraz, adin-taldeka banatutako datuei erreparatuta ondorio orokor hauek atera ditzakegu:

- Haurren erabilera maila izan da guztietan altuenekoa (eta batez bestekoaren gainetik agertu den bakarra, ia herri guztietan).

- Gazteen erabilera, berriz, oso baxua izan da; % 2tik beherakoa herri guztietan.

- Helduen eta adinekoen erabilerari dagokionez, bi adin-taldeon erabilera pare(tsu)koa izan da Berangon, Gorlizen, eta Lemoizen. Adinekoen erabilera helduena baino baxuagoa izan da Plentzian eta Sopelanan. Urdulizen, aldiz, adinekoen erabilera helduenaren gainetik ageri da.

Page 10: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

SEXUAREN ARABERAKO EMAITZAK

Hego Euskal Herrian, hiztunaren sexuak, hau da, hiztuna emakumezkoa edo gizonezkoa izateak oro har ez du eragin esanguratsurik euskara erabiltzerakoan. Uribe-Kostan ere gauza bera ikusten dugu: jasotako datuen arabera, eta 6 herriotako batez bestekoa kontuan hartuaz, gizonezkoek eta emakumezkoek euskara maila bertsuan erabiltzen dute, diagraman ikus daitekeen moduan

Oro har, beraz, herri bateko eta besteko datuak alderatuta, herri gehienetan emakumezkoek euskaraz hitz egiteko joera handixeagoa agertu dute: Gorlizen eta Urdulizen aldea oso apala izan da (2 puntukoa); Lemoizen, berriz, emakumezkoen erabilerak ia hirukoiztu egin du gizonezkoen erabilera (11 puntu altuagoa).

HAURREN PRESENTZIAREN ERAGINA Haurren presentziaren aldagaia ere biziki interesgarria zaigu, kasu askotan euskararen erabileran eragin nabarmena baitu.

% 11,3

% 9,2

0 10 20 30 40 50

Emakumezkoak

Gizonezkoak

Sexuaren eragina erabileran, Uribe-Kostan

% 14,2

% 3,4

0 10 20 30 40 50

Haurrak bai

Haurrak ez

Haurren presentziaren eragina erabileran: Uribe-Kosta

Page 11: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Haurrik tartean ez denean erabilera % 3,4 den bitartean, haurrak present daudenean, berriz, neurtutako erabilera 11 puntu altuagoa da (% 14,2). Nabarmen hazten da, beraz. Ondorioz, haurrik ez egotetik egotera dagoen hazkundea % 318 da.

- Plentzian eta Berangon izan du haurren presentziak eraginik nabarmenena. Hazkundea % 1220 eta % 900 izan da, hurrenez hurren.

- Gorlizen eta Lemoizen, haurrik ez egotetik egotera, erabileran gertaturiko hazkundea % 600etik % 800era bitartekoa izan da: % 618 eta % 774, hurrenez hurren.

- Sopelanan eta Urdulizen, berriz, neurri beretsukoa baina apalagoa izan da haurren presentziaren eragina erabileran: % 318 eta % 300, hurrenez hurren.

- Azkenik, haurren presentziaren eraginik apalena Larrabasterran gertatu da. Kasu honetan, hazkundea % 39 izan da.

ONDORIO NAGUSIAK

- Uribe-Kostako herri guztietan, haurrak tartean izanda, behatutako taldea adin-talde bereko kideez osatua izan denean, erabilera maila baxuagoa izan da, taldea adin-talde ezberdineko kideez osatua izan denean baino.

- Tartean haurrik izan gabe, berriz, kontrakoa: behatutako taldea adin-talde bereko kideez osatua izan denean, erabilera altuagoa izan da herri gehienetan: hala nola, Berangon, Plentzian, Sopelanan, eta Larrabasterran.

Alderantzizkoa jaso da Gorlizen eta Lemoizen. Eta Urdulizen, berriz, ez da alderik egon bi adin-talde moten arteko erabileren artean.

Interesgarria da behatu dugun hiztuna adin-talde bereko batekin hizketan aritu denean jasotako emaitzak aztertzea ere. Izan ere, alde handia dago adin-talde batzuetatik besteetara. Ondorengo diagrametan, herriz herri datu horiek zein izan diren ikus ditzakegu, eta kasu honetan ere, amaieran laburbilduko ditugu ondorio nagusiak:

BERANGO

% 4,6

% 1,1

0

0

0 10 20 30 40 50

haurrak

gazteak

helduak

adinekoak

Adin-talde berekoen arteko erabilera (Berango)

Page 12: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

GORLIZ

LEMOIZ PLENTZIA

0

% 1,9

0

% 2

0 10 20 30 40 50

haurrak

gazteak

helduak

adinekoak

Adin-talde berekoen erabilera (Gorliz)

% 5,9

% 1,4

0

% 40

0 10 20 30 40 50

haurrak

gazteak

helduak

adinekoak

Adin-talde berekoen arteko erabilera (Lemoiz)

0

% 1,1

0

% 5,7

0 10 20 30 40 50

haurrak

gazteak

helduak

adinekoak

Adin-talde berekoen arteko erabilera (Plentzia)

Page 13: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

SOPELANA URDULIZ Joera orokor batzuk:

- Haurren artean jaso diren elkarrizketak izan dira erabilera maila altuenekoak Lemoizen (alde handiz) eta Plentzian.

- Helduen arteko elkarrizketetan jaso da, berriz, erabilerarik altuena Sopelanan eta Gorlizen (eta gertuan izan da haurren arteko elkarrizketen maila ere).

- Azkenik, Urdulizen eta Berangon adinekoengan jaso da erabilerarik altuena (Urdulizen, haurrengan ere maila altua jaso da).

0

% 7,7

% 1,6

% 10,6

0 10 20 30 40 50

haurrak

gazteak

helduak

adinekoak

Adin-talde berekoen arteko erabilera (Sopelana)

% 34,3

0

0

% 13,8

0 10 20 30 40 50

haurrak

gazteak

helduak

adinekoak

Adin-talde berekoen arteko erabilera (Urduliz)

Page 14: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

• Uribe Kostako ezagutza, herriz herri

HIZKUNTZA GAITASUNA ETA BILAKAERA HERRIAN

Uribe-Kostako hizkuntza ezagutza (2001eko datuetan oinarriturik) herriz herri aztertu dugu, hiru kategoria nagusitan banatuta: euskaldunak, ia euskaldunak, eta erdaldunak. Ondorengo diagrametan herriko ezagutza eta kategoria biren (euskaldun eta ia euskaldunen) barne-eraketa biltzen dira (ikus hurrengo orrian kategoria bakoitzaren azalpena); herri bakoitzari hiru diagrama dagozkio:

BERANGO:

Berangoko euskaldunak Berangoko euskaldunetan, gehiengoa, %84, alfabetatuak dira. Erdizka alfabetatuak % 13 dira, eta alfabetatugabeak , beraz, % 3 besterik ez dira.

Berangoko ia euskaldunak Ia euskaldunen kategorian, berriz, % 67 alfabetatuak dira. Ia euskaldun pasiboek % 20 osatzen dute eta alfabetatugabeek % 13.

Berangoko ezagutza

% 28,8

% 31,3

% 40

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Euskaldunak Berangon

% 83,4

% 3,2% 13,4Euskaldunalfabetatuak

Euskaldun partzialkialfabetatuak

Euskaldunalfabetatugabeak

Ia-euskaldunak Berangon

% 67% 12,9

% 20,1Ia euskaldunalfabetatuakIa euskaldunalfabetatugabeakIa euskaldun pasiboak

Page 15: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

GORLIZ:

Gorlizko euskaldunak Gorlizko euskaldunetan, gehiengoa, % 80, alfabetatuak dira. Erdizka alfabetatuak % 15 dira, eta alfabetatugabeak , beraz, % 5 besterik ez dira.

Gorlizko ia euskaldunak Ia euskaldunen kategorian, berriz, % 55 alfabetatuak dira. Ia euskaldun pasiboek % 27 osatzen dute eta alfabetatugabeek % 18.

Euskaldunak Gorlizen

% 79,9

% 4,9% 15,2Euskaldun alfabetatuak

Euskaldun partzialkialfabetatuakEuskaldunalfabetatugabeak

Ia-euskaldunak Gorlizen

% 55% 18,2

% 26,8

Ia euskaldunalfabetatuakIa euskaldunalfabetatugabeakIa euskaldun pasiboak

Gorlizko ezagutza

% 34

% 30,6

% 35,4

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Page 16: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

LEMOIZ:

Lemoizko euskaldunak Lemoizko euskaldunetan, gehiengoa, %86, alfabetatuak dira. Erdizka alfabetatuak % 12 dira, eta alfabetatugabeak , beraz, % 2 besterik ez dira.

Lemoizko ia euskaldunak Ia euskaldunen kategorian, berriz, % 58 alfabetatuak dira. Ia euskaldun pasiboek % 20 osatzen dute eta alfabetatugabeek % 22.

Lemoizko ezagutza

% 62% 21,7

% 16,3

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Euskaldunak Lemoizen

% 85,7

% 2,4% 11,9Euskaldun alfabetatuak

Euskaldun partzialkialfabetatuakEuskaldunalfabetatugabeak

Ia-euskaldunak Lemoizen

% 57,5% 22,3

% 20,2

Ia euskaldunalfabetatuakIa euskaldunalfabetatugabeakIa euskaldun pasiboak

Page 17: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

PLENTZIA:

Plentziako euskaldunak Plentziako euskaldunetan, gehiengoa, %81, alfabetatuak dira. Erdizka alfabetatuak % 16 dira, eta alfabetatugabeak , beraz, % 3 besterik ez dira.

Plentziako ia euskaldunak Ia euskaldunen kategorian, berriz, % 63 alfabetatuak dira. Ia euskaldun pasiboek % 22 osatzen dute eta alfabetatugabeek % 15.

Plentziako ezagutza

% 29

% 30,6

% 40,4

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Euskaldunak Plentzian

% 80,4

% 3,3% 16,3Euskaldunalfabetatuak

Euskaldun partzialkialfabetatuak

Euskaldunalfabetatugabeak

Ia-euskaldunak Plentzian

% 15 % 62,9

% 22,1

Ia euskaldunalfabetatuakIa euskaldunalfabetatugabeakIa euskaldun pasiboak

Page 18: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

SOPELANA:

Sopelanako euskaldunak Sopelanako euskaldunetan, gehiengoa, %80, alfabetatuak dira. Erdizka alfabetatuak % 15 dira, eta alfabetatugabeak , beraz, % 5 besterik ez dira.

Sopelanako ia euskaldunak Ia euskaldunen kategorian, berriz, % 63 alfabetatuak dira. Ia euskaldun pasiboek % 21 osatzen dute eta alfabetatugabeek % 16.

Sopelanako ezagutza

% 33,3

% 30,5

% 36,3

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Euskaldunak Sopelanan

% 79,6

% 5,2% 15,2Euskaldun alfabetatuak

Euskaldun partzialkialfabetatuakEuskaldunalfabetatugabeak

Ia-euskaldunak Sopelanan

% 63,3% 15,8

% 20,9

Ia euskaldunalfabetatuakIa euskaldunalfabetatugabeakIa euskaldun pasiboak

Page 19: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

URDULIZ:

Urdulizko euskaldunak Urdulizko euskaldunetan, gehiengoa, %67, alfabetatuak dira. Erdizka alfabetatuak % 19 dira, eta alfabetatugabeak , beraz, % 14 besterik ez dira.

Urdulizko ia euskaldunak Ia euskaldunen kategorian, berriz, % 67 alfabetatuak dira. Ia euskaldun pasiboek % 12 osatzen dute eta alfabetatugabeek % 21.

Urdulizko ezagutza

% 43,4

% 16,5

% 40,1

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Euskaldunak Urdulizen

% 67,4

% 13,9

% 18,7

Euskaldun alfabetatuak

Euskaldun partzialkialfabetatuakEuskaldunalfabetatugabeak

Ia-euskaldunak Urdulizen

% 67,3

% 21,3% 11,4

Ia euskaldun alfabetatuak

Ia euskaldunalfabetatugabeakIa euskaldun pasiboak

Page 20: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Zazpi hiztun kategoria bereizi ditugu:

Euskaldun alfabetatuak: euskara ondo ulertu, hitz egin, irakurri eta idazten dutenak.

Euskaldun erdi-alfabetatuak: euskara ondo ulertzen eta hitz egiten dutenak, baina nekez irakurtzen eta idazten dutenak.

Euskaldun alfabetatugabeak: euskaraz ondo ulertzen eta hitz egiten dutenak, baina ez irakurtzen eta ez idazten dutenak.

Ia euskaldun alfabetatuak: euskara ongi eta nekez ulertzen duten, nekez hitz egiten duten, eta ondo edo nekez irakurtzen eta idazten dutenak.

Ia euskaldun alfabetatugabeak: euskara ondo edo nekez ulertu, nekez hitz egin, eta ez irakurtzen eta ez idazten dakitenak.

Ia euskaldun pasiboak: euskara ondo edo nekez ulertzen eta batere hitz egiten ez dutenak.

Erdaldunak: euskara hitz egin ez eta ulertzen ere ez dutenak. Ditugun erroldako datuak 2001ekoak direnez, 1986, 1996, eta 2001 urteen arteko alderaketa egin dezakegu.

• Ezagutzaren bilakaera

Hizkuntza ezagutzaren eboluzioa ezagutze aldera, 1986tik 2001era bitarteko hiru hiztun tipologien ezagutza-bilakaera duzue ondorengo diagrametan, herriz herri azalduta:

Ezagutzaren bilakaera Berangon

% 28,8% 28,2 % 26,5 % 33,1

% 24,8 % 22,7 % 24

% 31,3

% 47% 50,9

% 42,9% 40

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Page 21: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Ezagutzaren bilakaera Gorlizen

% 34% 32,6% 30,6% 29,1% 30,6

% 24,8% 27,2% 25,1

% 35,4% 42,7% 42,2

% 45,8

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Ezagutzaren bilakaera Lemoizen

% 62

% 68,1% 67% 70,3

% 21,7

% 14,3

% 16,4% 17,8

% 16,3% 11,9

% 17,7

% 16,60

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Ezagutzaren bilakaera Plentzian

% 29% 29,1% 26,2

% 23,3

% 29 % 30,6% 28,1% 25,5

% 40,4% 42,8

% 48,3% 47,7

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Page 22: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Herriz herri, ezagutzari dagozkion bilakaerak ezberdinak izan dira. Hiztun tipologia bakoitzean, herriz herri bilakaera zein izan den ikusiko dugu jarraian:

EUSKALDUNetan, 15 urteak kontuan harturik, bilakaera positiboa izan da Gorlizen, Plentzian, eta Sopelanan. Hiru herriotan 5 eta 6 puntuko igoera gertatu da euskaldunengan, 15 urteak kontuan hartuta.

Bilakaera negatiboa izan da, berriz, Lemoizen eta Urdulizen. 8 puntu jaitsi da lehengoen euskaldunen kopurua 15 urteotan, eta 5 puntu, berriz, Urdulizen.

Berangon, azkenik, gorabehera batzuen ondoren, bere horretan mantendu da euskaldunen kopurua.

Azken bosturtekoari erreparatuta, berriz, (hau da, 1996tik 2001era), euskaldunetan bilakaera negatiboa izan da Berangon (4 puntuko jaitsiera), Lemoizen (6 puntukoa), eta Urdulizen (4 puntukoa). Eta positiboa, berriz, Gorlizen (1,4 puntuko igoera), eta Sopelanan (0,6 puntukoa). Plentzian, berriz, ez da aldaketarik sumatu bosturteko horretan.

ERDALDUNEK izan duten bilakaerari erreparatuta, 15 urteetan bilakaera negatiboa izan da herri gehienetan. Hala nola, Berangon (7 puntuko jaitsiera), Gorlizen (10 puntukoa), Plentzian (7 puntukoa) eta Sopelanan (11 puntukoa). Bilakaera positiboa Lemoizen (4,4 puntuko igoera) eta Urdulizen (puntu bakarreko igoera) soilik izan da.

Ezagutzaren bilakaera Sopelanan

32,7 % 33,3% 28,3% 28,3% 30,5% 26,7% 25,9% 24,1

% 36,3% 40,6% 45,8

% 47,6

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Ezagutzaren bilakaera Urdulizen

% 43,4% 47,3% 46,1% 48

% 16,5% 19,6% 12,9% 12,6

% 33,1% 41,1% 39,4 % 40,1

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak

Page 23: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Azkenik, IA-EUSKALDUNetan, bilakaera positiboa izan da Uribe-Kostako sei herriotan: hamabost urteak kontuan hartuta, 5-7 puntu bitarteko igoera gertatu da Berangon, Gorlizen, eta Sopelanan. 4na puntuko igoera, berriz, Lemoizen eta Urdulizen, eta 1,6 puntuko igoera Plentzian.

• Adin taldekako ezagutzaren bilakaera

Atal honetan ere, herriz herri adin-taldekako ezagutzaren bilakaera zein izan den ikusiko digu, eta amaieran, herri hauen artean antzeko joerarik izan ote den azalduko dugu.

BERANGOn, horrela, ezagutzaren bilakaerarik positiboena jasan duten adin taldeak haurrena eta gazteena izan dira; ezagutzari dagokionez haurrek 25 puntuko igoera izan dute, eta gazteek 21 puntuan hobetu dute hizkuntza gaitasuna, hamabost urteren buruan.

Haurrengan ezagutzak 1991-1996 urteen artean bizi izan du gorakadarik handiena (25 puntutan areagotu dira euskaldunak), eta ondorengo bosturtekoan dezente mantsotu da bilakaeraren abiadura. Gazteengan ere urte horietan gertatu da bilakaerarik nabarmenena (16 puntuko igoera).

Helduengan eta batez ere adinekoengan, aldiz, ezagutzaren bilakaera negatiboa izan da. Hamabost urteak kontuan hartuta, adinekoengan 19 puntuko jaitsiera gertatu da (jaitsieraren erritmoa bizkortuz joan da, gainera, bosturtekotik bosturtekora); helduengan, berriz, 6 puntukoa izan da jaitsiera.

Adin-taldekako ezagutzaren bilakaera Berangon

% 51,6% 56,2

% 36,7% 26,2% 46

% 38,7% 23

% 19% 22,8

% 19,2% 25,4

% 35,4% 46,5

% 52,4% 53,9

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

haurrak gazteak helduak adinekoak

Page 24: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

GORLIZen ere, ezagutzaren bilakaerarik positiboena jasan duten adin taldeak haurrena eta bereziki gazteena izan dira. Ezagutzari dagokionez haurrek 23 puntuko igoera izan dute, eta gazteek 55 puntuan hobetu dute hizkuntza gaitasuna, hamabost urteren buruan.

Haurrengan ezagutzak 1986-1996 urteen artean bizi izan du gorakadarik handiena (17na puntuan areagotu dira euskaldunak bosturteko bakoitzean), eta azken bosturtekoan bere horretan geratu da ezagutza maila, igoerarik gabe.

Gazteengan, berriz, igoerarik nabarmenena 1991tik 1996ra bitartean gertatu da. Ondorengo urteetan, bilakaera positiboa izan arren, goranzko joeraren erritmoa mantsotu egin da.

Gorlizen ere, Berangon bezala, helduengan eta batez ere adinekoengan, ezagutzaren bilakaera negatiboa izan da. Hamabost urteak kontuan hartuta, adinekoengan 21 puntuko jaitsiera gertatu da; helduengan, berriz, 2 puntukoa izan da jaitsiera (azken bosturtekoan bilakaera positiboa gertatu da helduengan).

Adin-taldekako ezagutzaren bilakaera Gorlizen

% 65,2% 65,1% 58,6

% 42

% 69,4

% 56,1

% 29

% 14,7% 22

% 19,5% 19,9% 24,2 % 27,6

% 31,9% 41% 48,2

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

haurrak gazteak helduak adinekoak

Adin-taldekako ezagutzaren bilakaera Lemoizen

% 73,3% 70,2

% 58,1

% 82,3% 80,8

% 57,3% 55

% 79% 70% 61 % 58

% 50,9

% 94,3% 86,8 % 83,1

% 73

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

haurrak gazteak helduak adinekoak

Page 25: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

LEMOIZen ere ezagutzaren bilakaerarik positiboena jasan duten adin taldeak haurrena eta gazteena izan dira; ezagutzari dagokionez haurrek 24 puntuko igoera izan dute, eta gazteek 26 puntuan hobetu dute hizkuntza gaitasuna, hamabost urteren buruan.

Haurrengan ezagutzak 1991-1996 urteen artean bizi izan du gorakadarik baxuena; aurreko eta ondorengo bosturtekoetan bilakaera nabarmenagoa izan da. Gazteengan, aldiz, bilakaerarik nabarmenena 1991tik 1996ra gertatu da, eta azken bosturtekoan asko mantsotu da bilakaera positiboaren erritmoa.

Helduengan eta adinekoengan, kasu honetan ere, ezagutzaren bilakaera negatiboa izan da. Hamabost urteak kontuan hartuta, bi adin-taldeotan antzekoa izan da jaitsiera: adinekoengan 21 puntuko jaitsiera gertatu da; helduengan, berriz, 20 puntukoa izan da jaitsiera.

PLENTZIAn ere antzeko joera errepikatzen da: ezagutzaren bilakaerarik positiboena jasan duten adin taldeak haurrena eta batez ere gazteena izan dira; ezagutzari dagokionez haurrek 31 puntuko igoera izan dute, eta gazteek 40 puntuan hobetu dute hizkuntza gaitasuna, hamabost urteren buruan.

Haurrengan ezagutzak 1991-1996 urteen artean bizi izan du gorakadarik nabarmenena; ondorengo bosturtekoetan bilakaera izugarri mantsotu da. Gazteengan, aldiz, bilakaerarik nabarmenena 1991tik 1996ra gertatu arren, azken bosturtekoan ez da hainbeste mantsotu bilakaera positiboaren erritmoa.

Helduengan eta bereziki adinekoengan, kasu honetan ere, ezagutzaren bilakaera negatiboa izan da. Hamabost urteak kontuan hartuta, adinekoengan 14 puntuko jaitsiera gertatu da; helduengan, berriz, 2 puntukoa izan da jaitsiera.

Adin-taldekako ezagutzaren bilakaera Plentzian

% 57,6% 56,4

% 40,4

% 26,8% 53,4

% 43,9

% 25,7

% 13,5 % 19,8% 19,1% 20,2% 21,5 % 23,5

% 30,4% 33,9% 37,8

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

haurrak gazteak helduak adinekoak

Page 26: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

SOPELANAn ere ezagutzaren bilakaerarik positiboena jasan duten adin taldeak haurrena eta batez ere gazteena izan dira; ezagutzari dagokionez haurrek 25 puntuko igoera izan dute, eta gazteek 31 puntuan hobetu dute hizkuntza gaitasuna, hamabost urteren buruan.

Haurrengan ezagutzak 1991-1996 urteen artean bizi izan du gorakadarik nabarmenena; ondorengo bosturtekoetan bilakaera mantsotu egin da. Gazteengan ere bilakaerarik nabarmenena 1991tik 1996ra gertatu da, eta azken bosturtekoan mantsotu egin da bilakaera positiboaren erritmoa.

Helduengan eta bereziki adinekoengan, kasu honetan ere, ezagutzaren bilakaera negatiboa izan da. Hamabost urteak kontuan hartuta, adinekoengan 14 puntuko jaitsiera gertatu da; helduengan, berriz, 2 puntu eskasekoa izan da jaitsiera.

Adin-taldekako ezagutzaren bilakaera Sopelanan

% 58,6% 53,9

% 42,3

% 33,2

% 54,4% 46,8

% 31,6

% 23 % 22,7% 22,4% 20,5% 24,6

% 33,5% 35,5% 39,3

% 47,5

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

haurrak gazteak helduak adinekoak

Adin-taldekako ezagutzaren bilakaera Urdulizen

% 62,8% 60,8

% 43,1% 40,6 % 49,8% 39,8 % 39,1

% 54% 44,8

% 34,9% 40,3

% 49,8 % 55,6

% 64,8% 68,1% 71,3

0

20

40

60

80

100

1986 1991 1996 2001

haurrak gazteak helduak adinekoak

Page 27: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Azkenik, URDULIZen ezagutzaren bilakaerarik positiboena jasan duten adin taldeak gazteena eta batez ere haurrena izan dira; ezagutzari dagokionez haurrek 22 puntuko igoera izan dute, eta gazteek 14 puntuan hobetu dute hizkuntza gaitasuna, hamabost urteren buruan.

Haurrengan ezagutzak 1991-1996 urteen artean bizi izan du gorakadarik nabarmenena; ondorengo bosturtekoetan bilakaera nabarmen mantsotu da. Gazteengan ere bilakaerarik nabarmenena 1991tik 1996ra gertatu da, eta azken bosturtekoan mantsotu egin da bilakaera positiboaren erritmoa.

Helduengan eta adinekoengan, kasu honetan ere, ezagutzaren bilakaera negatiboa izan da. Hamabost urteak kontuan hartuta, adinekoengan 16 puntuko jaitsiera gertatu da; helduengan, berriz, 15 puntukoa izan da jaitsiera.

Beraz, oro har, ezagutzaren bilakaerak antzeko joera izan du sei herri hauetan: haurrengan eta gazteengan gertatu da ezagutza mailako bilakaerarik nabarmenena. Haurrengan, hazkundearen abiadura 1991tik 1996ra azkarragoa izan zen azken bosturtekoan baino (Lemoiz izan da salbuespen bakarra). Gazteengan ere, urte bitarte horietan gertatu da sei herriotan bilakaerarik nabarmenena.

Berangon eta Urdulizen, haurrengan goranzko bilakaera nabarmenagoa izan da gazteengan baino. Gorlizen, Plentzian, eta Sopelanan, aldiz, gazteengan ezagutzak nabarmenago egin du gora haurrengan baino. Eta Lemoizen, bi adin-taldeetan antzeko bilakaera gertatu da.

Helduen eta adinekoen ezagutza mailaren bilakaera negatiboa izan da sei herriotan. Gainera, ia herri gehienetan, adinekoen adin-taldean jaitsiera askoz handiagoa izan da helduen adin-taldean baino. Salbuespen bakarrak Lemoiz eta Urduliz izan dira; bi herri hauetan maila beren jaitsi da ezagutza maila helduengan eta adinekoengan.

Bilakabide negatibo horren ondorioz, adinekoek adin talderik euskaldunena izateari utzi diote, eta ia erdaldunena izatera pasatu dira; kasu guztietan, ordea, helduen ezagutza maila adinekoenaren azpitik ageri da 2001ean. Beherakada honek azalpen erraza du: helduak izan dira urteotan adin-talderik erdaldunena eta zahartzen joan diren neurrian, gora egin du erdaldunen ehunekoak adinekoen artean, eta, jakina, behera euskaldunenak.

Hau horrela, ezagutza nolabait gaztetzen ari dela azpimarra genezake, hots, tradizionalki adinekoek bete duten lekua, gazteenek hartu dute orain Uribe-Kostan ere.

Aurrerantzean, beraz, haurrengan eta gazteengan bilakaeraren joera berari eusten bazaio, helduen eta adinekoen adin taldeak teorian euskaldunago bilakatuko dira, eta horrek erabileran ere eragin positiboa izango duela pentsa liteke.

Page 28: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

ERABILERA ERREALA ETA ESPERO DAITEKEEN ERABILERA

Aurreko adibidearen oinarria matematikara ekarrita, J.L. Alvarez Enparantzak –Txillardegik– espero daitekeen erabilera kalkulatzeko eredua sortu du.

Uribe-Kostako sei herriotako euskararen ezagutzak, 2001eko erroldaren araberakoak, hartuko ditugu kontuan atal honetan. Espero daitekeen erabilera (edo erabilera isotropiakoa) ondorengo formularekin kalkulatuko dugu, herriz herri:

PB = mB (w2ex2 + w3ex

3+ w4ex4)

PB=euskararen erabilera maila mB=euskararekiko leialtasuna w2=bikotearen pisua w3=hirukotearen pisua w4=laukotearen pisua eX=elebidunen proportzioa

Euskararen erabilera maila, Berangon: 1(0,5488·0,2882 + 0,2862·0,2883 + 0,1650·0,2884) = 0,047 = % 4,7

Hortaz, Berangoko biztanleen arteko zorizko harreman posibleetan, estatistikoki espero daitekeen euskararen erabilera % 4,7 da. Kale Neurketak jaso duen erabilera erreala, ordea, % 6,5 da. Espero daitekeena baino 2 puntu altuagoa, hain zuzen.

% 4,7 % 6,5

01020304050

Espero daitekeenerabilera

Behatutako erabilera

BERANGOn espero daitekeen erabilera eta erabilera erreala

Page 29: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Euskararen erabilera maila, Gorlizen: 1(0,5488·0,342 + 0,2862·0,343 + 0,1650·0,344) = 0,077 = % 7,7

Gorlizko biztanleen arteko zorizko harreman posibleetan, estatistikoki espero daitekeen euskararen erabilera % 7,7 da. Kale Neurketak jaso duen erabilera erreala, berriz, % 7,6 da. Espero daitekeenaren pare-parekoa, hain zuzen.

Euskararen erabilera maila, Lemoizen: 1(0,5488·0,622 + 0,2862·0,623 + 0,1650·0,624) = 0,07 = % 30,4

Lemoizko biztanleen arteko zorizko harreman posibleetan, estatistikoki espero daitekeen euskararen erabilera % 30,4 da. Kale Neurketak jaso duen erabilera erreala, ordea, % 11,4 da. Espero daitekeena baino 19 puntu baxuagoa, hain zuzen.

% 7,7 % 7,6

01020304050

Espero daitekeenerabilera

Behatutakoerabilera

GORLIZen espero daitekeen erabilera eta erabilera erreala

% 30,4

% 11,4

0

1020

3040

50

Espero daitekeenerabilera

Behatutako erabilera

LEMOIZen espero daitekeen erabilera eta erabilera erreala

Page 30: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Euskararen erabilera maila, Plentzian: 1(0,5488·0,292 + 0,2862·0,293 + 0,1650·0,294) = 0,054 = % 5,4

Hortaz, Plentziako biztanleen arteko zorizko harreman posibleetan, estatistikoki espero daitekeen euskararen erabilera % 5,4 da. Kale Neurketak jaso duen erabilera erreala, ordea, % 3,9 da. Espero daitekeena baino 1,5 puntu baxuagoa, hain zuzen.

.

Euskararen erabilera maila, Sopelanan: 1(0,5488·0,3332 + 0,2862·0,3333 + 0,1650·0,3334) = 0,074 = % 7,4

Sopelako biztanleen arteko zorizko harreman posibleetan, estatistikoki espero daitekeen euskararen erabilera % 7,4 da. Kale Neurketak jaso duen erabilera erreala, ordea, % 13,9 da. Espero daitekeena baino 6,5 puntu altuagoa, hain zuzen.

% 5,4 % 3,9

0

10

20

30

40

50

Espero daitekeenerabilera

Behatutakoerabilera

PLENTZIAn espero daitekeen erabilera eta erabilera erreala

% 7,4% 13,9

0

10

20

30

40

50

Espero daitekeenerabilera

Behatutakoerabilera

SOPELANAn espero daitekeen erabilera eta erabilera erreala

Page 31: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Euskararen erabilera maila, Urdulizen: 1(0,5488·0,4342 + 0,2862·0,4343 + 0,1650·0,4344) = 0,133 = % 13,3

Azkenik, Urdulizko biztanleen arteko zorizko harreman posibleetan, estatistikoki espero daitekeen euskararen erabilera % 13,3 da. Kale Neurketak jaso duen erabilera erreala, ordea, % 15,8 da. Espero daitekeena baino 2,5 puntu altuagoa, hain zuzen.

Ezagutzari erreparatuz gero, Lemoizek du eskualdeko beste herriekin alderatuta ezagutza ehunekorik altuenekoa (% 62); erabilerari dagokionez, ordea, ezin antzekorik esan: Lemoizen baina ezagutza maila baxuagoa duten Urdulizen (ezagutza % 43) eta Sopelan (ezag. % 33) erabilera maila altuagoa jaso baita. Ezagutza mailarik baxuena Berangon eta Plentzian dute (% 29); eta erabilera, berriz, Plentzian jaso da baxuena (% 4), Berangon baino 2,5 puntu baxuagoa.

% 13,3% 15,8

0

10

20

30

40

50

Espero daitekeenerabilera

Behatutako erabilera

URDULIZen espero daitekeen erabilera eta erabilera erreala

% 28,8

% 4,7% 6,5

% 34

% 7,7% 7,6

% 62

% 30,4

% 11,4

% 29

% 5,4% 3,9

% 33,3

% 7,4

% 13,9

% 33,3

% 7,4

% 9,8

% 43,4

% 13,3

% 15,8

0

10

20

30

40

50

60

70

Berango Gorliz Lemoiz Plentzia Sopelana Larrabasterra Urduliz

Ezagutza, espero daitekeen erabilera, eta erabilera erreala

Ezagutza (01) Espero daitekeen erabilera Erabilera erreala

Page 32: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

Eskualdeko, probintziako eta Euskal Herriko datuak:

PLENTZIA-MUNGIA ezagutza (01) erabilera (01) espero zitekeen erabilera (01) % 47,1 % 23,8 % 16

BILBO HANDIA ezagutza (01) erabilera (01) espero zitekeen erabilera (01) % 16,7 % 4,8 % 1,7

BIZKAIA ezagutza (01) erabilera (01) espero zitekeen erabilera (01) % 25 % 11 % 3,9

Euskal Herria ezagutza (01) erabilera (01) espero zitekeen erabilera (01) % 27 % 14 % 4,7

Page 33: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

DATOZEN URTEETARAKO BEGIRA PROSPEKZIOA (2006/2016)

Prospekzioa SEI Elkarteak sorturiko BEGIRA tresna erabiliz prestatu dugu eta euskararen ezagutzak, zein espero daitekeen erabilerak datozen hamar urteetan herrian izango duen bilakaeraren berri ematen digu.

BERANGO

Ezagutzaren bilakaera: HERRIA

BIZTANLERIA EUSKALDUNAK HAZKUNTZAK

1996 2001 1996 2001 Bizt. Eusk.

Berango 4562 5158 1509 1484 2,49 -0,33

BEGIRA erabiliz, zera kalkulatuko dugu: 1996. eta 2001. urteetako erroldetako biztanleriaren eta euskaldunen datuetatik abiatuta, euskaldunen kopuruak teorikoki zein bilakaera jarraituko duen datozen urteetan (1996tik 2001erako bilakaera berdina jarraituta). Ondorengo taulan dituzue urtez urteko datuak:

Halaber, ezagutzaren bilakaera honetan oinarrituta “espero daitekeen erabilera” edo “erabilera isotropiakoa” ere kalkula genezake, Txillardegiren eredu matematikoan oinarrituz:

2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Euskaldunak 1484 1464 1459 1455 1450 1445 1440 1435 1430 1426 1421 1416

% 28,8 25,7 25 24,3 23,7 23 22,4 21,8 21,2 20,6 20 19,5

Euskaldun kopuruaren bilakaeraBERANGO

2001

2006

2008

2010

2012

2014

erabilera 0

10203040506070

Ezagutzaren eta erabileraren bilakaera Berangon

erabilera ezagutza

Page 34: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

BEGIRA aplikazioa baliagarria zaigu kasu askotan ditugun datuetatik abiatuta bilakaera zein izango den jakiteko.

Kontuan izan, BEGIRAko prospekzioa egiteko 1996ko eta 2001eko erroldako datuak erabili ditugula. BEGIRAk, ezagutza aldetik urte horietan gertatu den bilakaera bere horretan mantenduz gero, ezagutzak zein bilakaera izango duen azaltzen digu. Kontuan izan 1996tik 2001era Berangon euskararen ezagutzak behera egin duela (4,3 puntu). Eta, hain zuzen, prospekzio honek adierazten diguna zera da, urte horietako bilakaera mantenduta urtez urte zein izango den ezagutza.

BEGIRA aplikatuta Berangoko prospekzioak hau adierazten badigu ere, kontuan hartu behar dugu erabilera isotropiakoaren zertxobait gainetik dagoela erabilera erreala Berangon. Beraz, pentsa liteke joera hori mantentzen bada erabilera erreala BEGIRAk erakusten digunaren gainetik egongo dela.

GORLIZ

Ezagutzaren bilakaera: HERRIA

BIZTANLERIA EUSKALDUNAK HAZKUNTZAK

1996 2001 1996 2001 Bizt. Eusk.

Gorliz 3441 4369 1121 1484 4,89 5,77

Kontuan izan 1996tik 2001era Gorlizen euskararen ezagutzak, apalki bada ere, gora egin duela (1,4 puntu). Eta, hain zuzen, prospekzio honek adierazten diguna zera da, urte horietako bilakaera mantenduta urtez urte zein izango den ezagutza.

2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Euskaldunak 1484 1857 1965 2078 2198 2325 2459 2601 2751 2910 3077 3255

% 34 35,1 35,4 35,7 36 36,3 36,6 36,9 37,2 37,6 37,9 38,2

GORLIZEuskaldun kopuruaren bilakaera

2001

2006

2008

2010

2012

2014

erabilera

01020304050

6070

Ezagutzaren eta erabileraren bilakaera Gorlizen

erabilera

ezagutza

Page 35: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

LEMOIZ

Ezagutzaren bilakaera: HERRIA

BIZTANLERIA EUSKALDUNAK HAZKUNTZAK

1996 2001 1996 2001 Bizt. Eusk.

Lemoiz 821 866 559 537 1,07 -0,80

Kontuan izan 1996tik 2001era Lemoizen euskararen ezagutzak behera egin duela (6 puntu). Eta, hain zuzen, prospekzio honek adierazten diguna zera da, urte horietako bilakaera mantenduta urtez urte zein izango den ezagutza.

2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Euskaldunak 537 520 516 512 508 504 500 496 492 488 484 480

% 62 57,5 56,5 55,4 54,4 53,4 52,4 51,4 50,5 49,5 48,6 47,7

LEMOIZEuskaldun kopuruaren bilakaera

2001

2006

2008

2010

2012

2014

erabilera

010203040506070

Ezagutzaren eta erabileraren bilakaera Lemoizen

erabilera ezagutza

Page 36: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

PLENTZIA

Ezagutzaren bilakaera: HERRIA

BIZTANLERIA EUSKALDUNAK HAZKUNTZAK

1996 2001 1996 2001 Bizt. Eusk.

Plentzia 3054 3559 890 1032 3,11 3,00

:

Kontuan izan 1996tik 2001era Plentzian euskararen ezagutza dezima bakarrean jaitsi dela. Eta, hain zuzen, prospekzio honek adierazten diguna zera da, urte horietako bilakaera mantenduta urtez urte zein izango den ezagutza.

2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Euskaldunak 1032 1162 1197 1233 1270 1308 1347 1388 1429 1472 1516 1562

% 29 28,9 28,9 28,8 28,8 28,8 28,7 28,7 28,7 28,7 28,6 28,6

PLENTZIAEuskaldun kopuruaren bilakaera

2001

2006

2008

2010

2012

2014

erabilera

010203040506070

Ezagutzaren eta erabileraren bilakaera Plentzian

erabilera ezagutza

Page 37: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

SOPELANA

Ezagutzaren bilakaera: HERRIA

BIZTANLERIA EUSKALDUNAK HAZKUNTZAK

1996 2001 1996 2001 Bizt. Eusk.

Sopelana 9209 10376 3008 3451 2,41 2,79

Kontuan izan 1996tik 2001era Sopelanan euskararen ezagutzak, oso apalki bada ere, gora egin duela (0,6 puntu). Eta, hain zuzen, prospekzio honek adierazten diguna zera da, urte horietako bilakaera mantenduta urtez urte zein izango den ezagutza.

2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Euskaldunak 3451 3852 3959 4070 4183 4299 4419 4542 4669 4799 4933 5070

% 33,3 33,7 33,9 34 34,1 34,2 34,4 34,5 34,6 34,7 34,9 35

SOPELANAEuskaldun kopuruaren bilakaera

2001

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

erabilera

0

10

20

30

40

50

60

70

Ezagutzaren eta erabileraren bilakaera Sopelanan

erabilera ezagutza

Page 38: Euskararen KALEKO ERABILERA (2006) Euskararen EZAGUTZA … · Adinekoak: 65 urtetik gorakoak. Egindako neurketa guztiak batuta, honako hau da adin talde bakoitzean neurtutako euskararen

URDULIZ

Ezagutzaren bilakaera: HERRIA

BIZTANLERIA EUSKALDUNAK HAZKUNTZAK

1996 2001 1996 2001 Bizt. Eusk.

Urduliz 2724 3041 1288 1321 2,23 0,51

Kontuan izan 1996tik 2001era Urdulizen euskararen ezagutzak behera egin duela (4 puntu). Eta, hain zuzen, prospekzio honek adierazten diguna zera da, urte horietako bilakaera mantenduta urtez urte zein izango den ezagutza.

2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Euskaldunak 1321 1348 1355 1362 1369 1376 1383 1390 1397 1404 1411 1418

% 43,4 40,6 39,9 39,2 38,6 37,9 37,3 36,7 36,1 35,4 34,9 34,3

URDULIZEuskaldun kopuruaren bilakaera

2001

2006

2008

2010

2012

2014

erabilera

010

20

30

40

50

60

70

Ezagutzaren eta erabileraren bilakaera Urdulizen

erabilera ezagutza