ew. wg. św. Łukasza
TRANSCRIPT
Ewangelia
Swieta
według św. Łukasza
przekład ks. J. Wujka, wraz z tekstem łacińskim Vulgatam Clementinam
1
1
PRZEDMOWA
1. Ponieważ wielu starało się ułożyć
opowiadanie o rzeczach, które się wśród nas
dokonały, 2 jak nam podali ci, którzy się im
od początku sami przypatrywali, i byli
sługami słowa; 3 postanowiłem i ja,
zbadawszy wszystko dokładnie od początku,
spisać ci po kolei, dostojny Teofilu, 4 abyś
poznał prawdę tych słów, których cię
nauczono.
CZĘŚĆ I (1,5 - 2,52)
ZAPOWIEDŹ NARODZENIA JANA
CHRZCICIELA.
5 Za dni Heroda, króla Judei, pewien kapłan,
imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza, a
żona jego z córek Aaronowych, a imię jej
Elżbieta. 6 Byli zaś oboje sprawiedliwi przed
Bogiem, postępując według wszystkich
przykazań i przepisów Pańskich bez
przygany. 7 A nie mieli syna, bo Elżbieta
była niepłodna, a byli już oboje podeszli w
latach swoich. 8 I stało się, gdy sprawował
urząd kapłański w porządku zmiany swojej
przed Bogiem, według zwyczaju kapłaństwa
padł los na niego, że miał kadzić, 9
wszedłszy do świątyni Pańskiej; 10 a całe
mnóstwo ludu było zewnątrz, modląc się w
czasie kadzenia. 11 I ukazał mu się Anioł
Pański, stojący po prawej stronie ołtarza
kadzenia. 12 A ujrzawszy, zatrwożył się
Zachariasz, i przypadła nań bojaźń. 13 I rzekł
do niego Anioł : Nie bój się Zachariaszu, bo
wysłuchana została prośba twoja i żona twoja
Elżbieta urodzi ci syna, a nazwiesz imię jego
Jan. 14 A ty będziesz miał wesele i radość i
wielu będzie się radować z narodzenia jego.
15 Albowiem będzie wielki przed Panem, i
wina i sycery pić nie będzie, i będzie
napełniony Duchem Świętym jeszcze w
żywocie matki swojej. 16 I nawróci wielu
synów izraelskich do Pana Boga ich; 17 a
sam pójdzie przed nim w duchu i mocy
Eliaszowej, aby zwrócić serca ojców ku
dzieciom, a niedowiarków ku roztropności
1
1 Quoniam quidem multi conati sunt ordinare
narrationem, quæ in nobis completæ sunt,
rerum : 2 sicut tradiderunt nobis, qui ab initio
ipsi viderunt, et ministri fuerunt sermonis : 3
visum est et mihi, assecuto omnia a principio
diligenter, ex ordine tibi scribere, optime
Theophile, 4 ut cognoscas eorum verborum,
de quibus eruditus es, veritatem.
5 Fuit in diebus Herodis, regis Judææ,
sacerdos quidam nomine Zacharias de vice
Abia, et uxor illius de filiabus Aaron, et
nomen ejus Elisabeth. 6 Erant autem justi
ambo ante Deum, incedentes in omnibus
mandatis et justificationibus Domini sine
querela. 7 Et non erat illis filius, eo quod
esset Elisabeth sterilis, et ambo processissent
in diebus suis. 8 Factum est autem, cum
sacerdotio fungeretur in ordine vicis suæ ante
Deum, 9 secundum consuetudinem
sacerdotii, sorte exiit ut incensum poneret,
ingressus in templum Domini : 10 et omnis
multitudo populi erat orans foris hora
incensi. 11 Apparuit autem illi angelus
Domini, stans a dextris altaris incensi. 12 Et
Zacharias turbatus est videns, et timor irruit
super eum. 13 Ait autem ad illum angelus :
Ne timeas, Zacharia, quoniam exaudita est
deprecatio tua : et uxor tua Elisabeth pariet
tibi filium, et vocabis nomen ejus Joannem :
14 et erit gaudium tibi, et exsultatio, et multi
in nativitate ejus gaudebunt : 15 erit enim
magnus coram Domino : et vinum et siceram
non bibet, et Spiritu Sancto replebitur adhuc
ex utero matris suæ : 16 et multos filiorum
Israël convertet ad Dominum Deum ipsorum
: 17 et ipse præcedet ante illum in spiritu et
virtute Eliæ : ut convertat corda patrum in
filios, et incredulos ad prudentiam justorum,
parare Domino plebem perfectam. 18 Et dixit
2
sprawiedliwych, by zgotować Panu lud
doskonały. 18 I rzekł Zachariasz do Anioła :
Skądże to poznam, bo ja jestem stary, i żona
moja podeszła w latach swoich? 19 A
odpowiadając Anioł, rzekł mu : Jam jest
Gabriel, który stoję przed Bogiem, a jestem
posłany, aby mówić do ciebie, i tę dobrą
nowinę tobie zwiastować. 20 A oto będziesz
milczący, i nie będziesz mógł mówić aż do
dnia, którego się to stanie, dlatego żeś nie
uwierzył słowom moim, które wypełnią się
czasu swego. 21 A lud oczekiwał
Zachariasza, i dziwili się, że tak długo
przebywał w świątyni. 22 Wyszedłszy zaś,
nie mógł do nich mówić; i poznali, że miał w
świątyni widzenie: A on dawał im znaki, i
został niemy. 23 I stało się, gdy się wypełniły
dni urzędu jego, odszedł do domu swego. 24
A po tych dniach poczęła Elżbieta, żona
jego, i ukrywała się przez pięć miesięcy,
mówiąc : 25 Że mi tak Pan uczynił w czasie,
w którym wejrzał, aby zdjąć hańbę moją
wśród ludzi.
ZWIASTOWANIE MARYI.
26 W szóstym zaś miesiącu posłany został od
Boga Anioł Gabriel do miasta galilejskiego
Był, któremu imię Nazaret, 27 do panny
poślubionej mężowi, któremu imię było
Józef, z domu Dawidowego, a imię panny
Maryja. 28 I wszedłszy Anioł do niej, rzekł:
Bądź pozdrowiona, łaski pełna, Pan z tobą,
błogosławionaś ty między niewiastami. 29 A
ona, gdy usłyszała, zatrwożyła się na mowę
jego, i myślała, jakie by to było
pozdrowienie. 30 I rzekł jej Anioł: Nie bój
się Maryjo, albowiem znalazłaś łaskę u Boga
! 31 Oto poczniesz w łonie, i porodzisz
syna, a nazwiesz imię jego Jezus. 32 Ten
będzie wielki, a będzie zwany Synem
Najwyższego. I da mu Pan Bóg stolicę
Dawida, ojca jego, i będzie królował w domu
Jakubowym na wieki, 33 a królestwu jego
nie będzie końca. 34 Maryja zaś rzekła do
Anioła: Jakże się to stanie, gdyż męża nie
znam? 35 A odpowiadając Anioł, rzekł jej :
Duch Święty zstąpi na cię, a moc
Najwyższego zacieni cię. Przeto i to, co się z
ciebie narodzi Święte, będzie nazwane
Zacharias ad angelum : Unde hoc sciam ?
ego enim sum senex, et uxor mea processit in
diebus suis. 19 Et respondens angelus dixit ei
: Ego sum Gabriel, qui asto ante Deum : et
missus sum loqui ad te, et hæc tibi
evangelizare. 20 Et ecce eris tacens, et non
poteris loqui usque in diem quo hæc fiant,
pro eo quod non credidisti verbis meis, quæ
implebuntur in tempore suo. 21 Et erat plebs
exspectans Zachariam : et mirabantur quod
tardaret ipse in templo. 22 Egressus autem
non poterat loqui ad illos, et cognoverunt
quod visionem vidisset in templo. Et ipse erat
innuens illis, et permansit mutus. 23 Et
factum est, ut impleti sunt dies officii ejus,
abiit in domum suam : 24 post hos autem
dies concepit Elisabeth uxor ejus, et
occultabat se mensibus quinque, dicens : 25
Quia sic fecit mihi Dominus in diebus,
quibus respexit auferre opprobrium meum
inter homines.
26 In mense autem sexto, missus est angelus
Gabriel a Deo in civitatem Galilææ, cui
nomen Nazareth, 27 ad virginem
desponsatam viro, cui nomen erat Joseph, de
domo David : et nomen virginis Maria. 28 Et
ingressus angelus ad eam dixit : Ave gratia
plena : Dominus tecum : benedicta tu in
mulieribus. 29 Quæ cum audisset, turbata est
in sermone ejus, et cogitabat qualis esset ista
salutatio. 30 Et ait angelus ei : Ne timeas,
Maria : invenisti enim gratiam apud Deum.
31 Ecce concipies in utero, et paries filium,
et vocabis nomen ejus Jesum : 32 hic erit
magnus, et Filius Altissimi vocabitur, et dabit
illi Dominus Deus sedem David patris ejus :
et regnabit in domo Jacob in æternum, 33 et
regni ejus non erit finis. 34 Dixit autem
Maria ad angelum : Quomodo fiet istud,
quoniam virum non cognosco ? 35 Et
respondens angelus dixit ei : Spiritus Sanctus
superveniet in te, et virtus Altissimi
obumbrabit tibi. Ideoque et quod nascetur ex
te sanctum, vocabitur Filius Dei. 36 Et ecce
Elisabeth cognata tua, et ipsa concepit filium
3
Synem Bożym. 36 I oto Elżbieta, krewna
twoja, i ona poczęła syna w starości swojej, a
ten miesiąc szósty jest tej, którą zowią
niepłodną. 37 Gdyż u Boga nie będzie
niemożliwe żadne słowo. 38 I rzekła Maryja
: Oto ja służebnica Pańska, niech mi się
stanie według słowa twego.I odszedł od niej
Anioł.
MARYJA NAWIEDZA ELŻBIETĘ.
39 Maryja zaś powstawszy w owe dni, poszła
w góry z pośpiechem do miasta judzkiego.
40 I weszła w dom Zachariasza, i pozdrowiła
Elżbietę. 41 I stało się, skoro usłyszała
Elżbieta pozdrowienie Maryi, skoczyło
dzieciątko w jej łonie, a Elżbieta napełniona
została Duchem Świętym. 42 I zawołała
głosem wielkim, mówiąc : Błogosławionaś ty
między niewiastami, i błogosławiony owoc
żywota twojego. 43 A skądże mi to, że
przyszła matka Pana mego do mnie? 44 0to
bowiem, skoro zabrzmiał głos pozdrowienia
twego w uszach moich, skoczyło z radości
dzieciątko w łonie moim. 45 A
błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła,
albowiem spełni się to, co ci było
powiedziane od Pana. 46 I rzekła Maryja :
Wielbi dusza moja Pana, 47 i rozradował się
duch mój w Bogu, Zbawicielu moim. 48
Gdyż wejrzał na niskość służebnicy swojej ;
oto bowiem odtąd błogosławioną zwać mnie
będą wszystkie narody. 49 Albowiem uczynił
mi wielkie rzeczy, który możny jest, i święte
imię jego. 50 A miłosierdzie jego z pokolenia
w pokolenie, bojącym się jego. 51 Uczynił
moc ramieniem swoim, rozproszył pysznych
w zamysłach ich serca. 52 Strącił mocarzy ze
stolicy, a podwyższył pokornych. 53
Łaknących napełnił dobrami, a bogaczy z
niczym puścił. 54 Przyjął Izraela, sługę
swego, wspomniawszy na miłosierdzie
swoje. 55 Jak mówił do ojców naszych,
Abrahamowi i potomstwu jego na wieki. 56
Mieszkała zaś z nią Maryja około trzech
miesięcy, i wróciła się do domu swego.
in senectute sua : et hic mensis sextus est illi,
quæ vocatur sterilis : 37 quia non erit
impossibile apud Deum omne verbum. 38
Dixit autem Maria : Ecce ancilla Domini :
fiat mihi secundum verbum tuum. Et
discessit ab illa angelus.
39 Exsurgens autem Maria in diebus illis,
abiit in montana cum festinatione, in
civitatem Juda : 40 et intravit in domum
Zachariæ, et salutavit Elisabeth. 41 Et factum
est, ut audivit salutationem Mariæ Elisabeth,
exsultavit infans in utero ejus : et repleta est
Spiritu Sancto Elisabeth : 42 et exclamavit
voce magna, et dixit : Benedicta tu inter
mulieres, et benedictus fructus ventris tui. 43
Et unde hoc mihi, ut veniat mater Domini
mei ad me ? 44 Ecce enim ut facta est vox
salutationis tuæ in auribus meis, exsultavit in
gaudio infans in utero meo. 45 Et beata, quæ
credidisti, quoniam perficientur ea, quæ dicta
sunt tibi a Domino. 46 Et ait Maria :
Magnificat anima mea Dominum : 47 et
exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo.
48 Quia respexit humilitatem ancillæ suæ :
ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes
generationes, 49 quia fecit mihi magna qui
potens est : et sanctum nomen ejus, 50 et
misericordia ejus a progenie in progenies
timentibus eum. 51 Fecit potentiam in
brachio suo : dispersit superbos mente cordis
sui. 52 Deposuit potentes de sede, et exaltavit
humiles. 53 Esurientes implevit bonis : et
divites dimisit inanes. 54 Suscepit Israël
puerum suum, recordatus misericordiæ suæ :
55 sicut locutus est ad patres nostros,
Abraham et semini ejus in sæcula. 56 Mansit
autem Maria cum illa quasi mensibus tribus :
et reversa est in domum suam.
4
NARODZENIE JANA CHRZCICIELA.
57 A Elżbiecie wypełnił się czas
rozwiązania, i porodziła syna. 58 I usłyszeli
sąsiedzi i krewni jej, że Pan uczynił jej
wielkie miłosierdzie swoje, i radowali się z
nią. 59 I stało się, dnia ósmego przyszli
obrzezać dzieciątko, i nazwali je imieniem
ojca jego, Zachariaszem. 60 A matka jego
odpowiadając, rzekła : Wcale nie, ale
nazwany będzie Janem. 61 I mówili do niej :
Iż nikogo nie ma w rodzie twoim, którego by
zwano tym imieniem. 62 I pytali przez znaki
ojca jego, jakby go chciał nazwać. 63 A
zażądawszy tabliczki, napisał, mówiąc : Jan
jest imię jego. I zdziwili się wszyscy. 64
Wnet zaś otwarły się usta jego i język jego, i
mówił, błogosławiąc Boga. 65 I padł strach
na wszystkich sąsiadów ich, i po wszystkich
górach Judei rozpowiadano te wszystkie
słowa. 66 A wszyscy, którzy słyszeli, brali
do serca swego, mówiąc: Czym, mniemasz,
dziecię to będzie ? A1bowiem była z nim
ręka Pańska.
HYMN ZACHARIASZA.
67 A Zachariasz, ojciec jego, napełniony
został Duchem Świętym, i prorokował
mówiąc : 68 Błogosławiony Pan Bóg Izraela,
że nawiedził, i uczynił odkupienie ludu
swego, 69 i wzbudził dla nas róg zbawienia
w domu Dawida, sługi swego, 70 jak mówił
przez usta świętych, którzy przed wiekami
byli, proroków swoich; 71 wybawienie od
nieprzyjaciół naszych, i z rąk wszystkich,
którzy nas nienawidzą, 72 aby uczynić
miłosierdzie nad ojcami naszymi, i
wspomnieć na przymierze swoje święte, 73
na przysięgę, którą przysiągł Abrahamowi,
ojcu naszemu, że nam da, 74 abyśmy,
wybawieni z ręki nieprzyjaciół naszych bez
bojaźni mu służyli, 75 w świątobliwości i w
sprawiedliwości przed nim, po wszystkie dni
nasze. 76 A ty, dzieciątko, nazwane będziesz
prorokiem Najwyższego ; bo pójdziesz przed
obliczem Pana, gotować drogi jego, 77 aby
dać naukę zbawienia ludowi jego, na
odpuszczenie grzechów ich. 78 Dla
wnętrzności miłosierdzia Boga naszego,
57 Elisabeth autem impletum est tempus
pariendi, et peperit filium. 58 Et audierunt
vicini et cognati ejus quia magnificavit
Dominus misericordiam suam cum illa, et
congratulabantur ei. 59 Et factum est in die
octavo, venerunt circumcidere puerum, et
vocabant eum nomine patris sui Zachariam.
60 Et respondens mater ejus, dixit :
Nequaquam, sed vocabitur Joannes. 61 Et
dixerunt ad illam : Quia nemo est in
cognatione tua, qui vocetur hoc nomine. 62
Innuebant autem patri ejus, quem vellet
vocari eum. 63 Et postulans pugillarem
scripsit, dicens : Joannes est nomen ejus. Et
mirati sunt universi. 64 Apertum est autem
illico os ejus, et lingua ejus, et loquebatur
benedicens Deum. 65 Et factus est timor
super omnes vicinos eorum : et super omnia
montana Judææ divulgabantur omnia verba
hæc : 66 et posuerunt omnes qui audierant in
corde suo, dicentes : Quis, putas, puer iste
erit ? etenim manus Domini erat cum illo.
67 Et Zacharias pater ejus repletus est Spiritu
Sancto : et prophetavit, dicens : 68
Benedictus Dominus Deus Israël, quia
visitavit, et fecit redemptionem plebis suæ :
69 et erexit cornu salutis nobis in domo
David pueri sui, 70 sicut locutum est per os
sanctorum, qui a sæculo sunt, prophetarum
ejus : 71 salutem ex inimicis nostris, et de
manu omnium qui oderunt nos : 72 ad
faciendam misericordiam cum patribus
nostris : et memorari testamenti sui sancti :
73 jusjurandum, quod juravit ad Abraham
patrem nostrum, daturum se nobis 74 ut sine
timore, de manu inimicorum nostrorum
liberati, serviamus illi 75 in sanctitate et
justitia coram ipso, omnibus diebus nostris.
76 Et tu puer, propheta Altissimi vocaberis :
præibis enim ante faciem Domini parare vias
ejus, 77 ad dandam scientiam salutis plebi
ejus in remissionem peccatorum eorum 78
per viscera misericordiæ Dei nostri, in quibus
visitavit nos, oriens ex alto : 79 illuminare
his qui in tenebris et in umbra mortis sedent :
5
przez które nawiedził nas, Wschód z
wysokości, 79 aby zaświecić tym, którzy w
ciemności i w cieniu śmierci siedzą, aby
pokierować nogi nasze na drogę pokoju. 80
A dzieciątko rosło, i umacniało się duchem, i
było na pustynnych miejscach aż do czasu
ukazania się swego przed Izraelem.
2
NARODZENIE PANA JEZUSA.
1 I stało się w owe dni, wyszedł dekret od
cesarza Augusta, aby spisano wszystek świat.
2 Ten pierwszy spis dokonany został przez
namiestnika Syrii, Cyryna. 3 I szli wszyscy,
aby dać się zapisać, każdy do miasta swego.
4 Poszedł też i Józef z Galilei, z miasta
Nazaret do Judei, do miasta Dawidowego,
które zowią Betlejem, dlatego, że był z domu
i pokolenia Dawidowego, 5 aby dać się
zapisać z Maryją, poślubioną sobie małżonką
brzemienną. 6 I stało się, gdy tam byli,
wypełniły się dni, aby porodziła. 7 I
porodziła syna swego pierworodnego, a
uwinęła go w pieluszki, i położyła go w
żłobie, bo nie było dla nich miejsca w
gospodzie.
PASTERZE U ŻŁÓBKA.
8 A byli w tejże krainie pasterze, czuwający i
odbywający straże nocne przy trzodzie
swojej. 9 I oto Anioł Pański stanął przy nich,
a jasność Boża zewsząd ich oświeciła, i
zlękli się bojaźnią wielką. 10 I rzekł im
Anioł : Nie bójcie się ; bo oto opowiadam
wam wesele wielkie, 11 które będzie
wszystkiemu ludowi, bo się wam dziś
narodził Zbawiciel, który jest Chrystus Pan,
w mieście Dawidowym. 12 A ten znak dla
was: Znajdziecie niemowlątko, uwinięte w
pieluszki i położone w żłobie. 13 I nagle
zjawiło się z Aniołem mnóstwo wojska
niebieskiego, wielbiąc Boga, i mówiąc : l4
Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój
ludziom dobrej woli. 15 I stało się, gdy
odeszli od nich aniołowie do nieba, pasterze
mówili jeden do drugiego : Pójdźmy aż do
Betlejem, a oglądajmy to słowo, które się
ad dirigendos pedes nostros in viam pacis.
80 Puer autem crescebat, et confortabatur
spiritu : et erat in desertis usque in diem
ostensionis suæ ad Israël.
2
1 Factum est autem in diebus illis, exiit
edictum a Cæsare Augusto ut describeretur
universus orbis. 2 Hæc descriptio prima facta
est a præside Syriæ Cyrino : 3 et ibant omnes
ut profiterentur singuli in suam civitatem. 4
Ascendit autem et Joseph a Galilæa de
civitate Nazareth in Judæam, in civitatem
David, quæ vocatur Bethlehem : eo quod
esset de domo et familia David, 5 ut
profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore
prægnante. 6 Factum est autem, cum essent
ibi, impleti sunt dies ut pareret. 7 Et peperit
filium suum primogenitum, et pannis eum
involvit, et reclinavit eum in præsepio : quia
non erat eis locus in diversorio.
8 Et pastores erant in regione eadem
vigilantes, et custodientes vigilias noctis
super gregem suum. 9 Et ecce angelus
Domini stetit juxta illos, et claritas Dei
circumfulsit illos, et timuerunt timore magno.
10 Et dixit illis angelus : Nolite timere : ecce
enim evangelizo vobis gaudium magnum,
quod erit omni populo : 11 quia natus est
vobis hodie Salvator, qui est Christus
Dominus, in civitate David. 12 Et hoc vobis
signum : invenietis infantem pannis
involutum, et positum in præsepio. 13 Et
subito facta est cum angelo multitudo militiæ
cælestis laudantium Deum, et dicentium : 14
Gloria in altissimis Deo, et in terra pax
hominibus bonæ voluntatis. 15 Et factum est,
ut discesserunt ab eis angeli in cælum :
pastores loquebantur ad invicem :
Transeamus usque Bethlehem, et videamus
6
stało, które nam Pan oznajmił. 16 I przyszli z
pośpiechem, i znaleźli Maryję i Józefa i
dzieciątko położone w żłobie. 17 Ujrzawszy
zaś poznali słowo, które im było
powiedziane o tym dzieciątku. 16 A
wszyscy, którzy słyszeli, dziwili się, i temu,
co im pasterze powiedzieli. l9 Lecz Maryja
zachowywała te wszystkie słowa, rozważając
w sercu swoim. 20 I wrócili się pasterze,
wysławiając i chwaląc Boga za wszystko, co
słyszeli i widzieli, jak im było powiedziane.
OBRZEZANIE I OFIAROWANIE JEZUSA.
21 A gdy się spełniło osiem dni, aby
obrzezano dzieciątko, nazwano imię jego
Jezus, które nazwane było przez Anioła
pierwej niż się w łonie poczęło. 22 A gdy się
wypełniły dni oczyszczenia jej według
Zakonu Mojżeszowego, przynieśli je do
Jeruzalem, aby je stawić przed Panem, 23
jak napisane jest w Zakonie Pańskim, że
"wszelki pierworodny płód męski świętym
Panu nazwany będzie," 24 i żeby złożyć na
ofiarę według tego, co powiedziane jest w
Zakonie Pańskim, "parę synogarlic, albo
dwoje gołębiąt." 25 I oto był w Jeruzalem
człowiek, któremu imię było Symeon, a
człowiek ten sprawiedliwy i bogobojny,
wyczekujący pociechy Izraela, a Duch
Święty był w nim. 26 I otrzymał był
zapowiedź od Ducha Świętego, że nie miał
oglądać śmierci, dopókiby wpierw nie ujrzał
Chrystusa Pańskiego. 27 I przyszedł w duchu
do świątyni. A gdy wnosili dzieciątko Jezus
rodzice jego, aby z nim postąpić według
zwyczaju Zakonu, 28 on też wziął je na ręce
swoje, i błogosławił Boga, mówiąc: 29 Teraz
puszczasz, Panie, sługę twego w pokoju,
według słowa twego, 30 gdyż oczy moje
oglądały zbawienie twoje, 31 które
zgotowałeś przed obliczem wszystkich
narodów. 32 Światłość na objawienie pogan i
chwałę ludu twego izraelskiego 33 A ojciec
jego i matka dziwili się temu, co o nim
mówiono. 34 I błogosławił im Symeon, i
rzekł do Maryi, matki jego : Oto ten
położony jest na upadek i na powstanie wielu
hoc verbum, quod factum est, quod Dominus
ostendit nobis. 16 Et venerunt festinantes : et
invenerunt Mariam, et Joseph, et infantem
positum in præsepio. 17 Videntes autem
cognoverunt de verbo, quod dictum erat illis
de puero hoc. 18 Et omnes qui audierunt,
mirati sunt : et de his quæ dicta erant a
pastoribus ad ipsos. 19 Maria autem
conservabat omnia verba hæc, conferens in
corde suo. 20 Et reversi sunt pastores
glorificantes et laudantes Deum in omnibus
quæ audierant et viderant, sicut dictum est ad
illos.
21 Et postquam consummati sunt dies octo,
ut circumcideretur puer, vocatum est nomen
ejus Jesus, quod vocatum est ab angelo
priusquam in utero conciperetur. 22 Et
postquam impleti sunt dies purgationis ejus
secundum legem Moysi, tulerunt illum in
Jerusalem, ut sisterent eum Domino, 23 sicut
scriptum est in lege Domini : Quia omne
masculinum adaperiens vulvam, sanctum
Domino vocabitur : 24 et ut darent hostiam
secundum quod dictum est in lege Domini,
par turturum, aut duos pullos columbarum.
25 Et ecce homo erat in Jerusalem, cui
nomen Simeon, et homo iste justus, et
timoratus, exspectans consolationem Israël :
et Spiritus Sanctus erat in eo. 26 Et
responsum acceperat a Spiritu Sancto, non
visurum se mortem, nisi prius videret
Christum Domini. 27 Et venit in spiritu in
templum. Et cum inducerent puerum Jesum
parentes ejus, ut facerent secundum
consuetudinem legis pro eo, 28 et ipse
accepit eum in ulnas suas : et benedixit
Deum, et dixit : 29 Nunc dimittis servum
tuum Domine, secundum verbum tuum in
pace : 30 quia viderunt oculi mei salutare
tuum, 31 quod parasti ante faciem omnium
populorum : 32 lumen ad revelationem
gentium, et gloriam plebis tuæ Israël. 33 Et
erat pater ejus et mater mirantes super his
quæ dicebantur de illo. 34 Et benedixit illis
Simeon, et dixit ad Mariam matrem ejus :
Ecce positus est hic in ruinam et in
resurrectionem multorum in Israël, et in
7
w Izraelu, i na znak, któremu sprzeciwiać się
będą, 35 a duszę twą własną przeniknie
miecz, aby myśli z wielu serc były
objawione. 36 Była też Anna prorokini,
córka Fanuela, z pokolenia Aser ; ta była
bardzo podeszła w latach, a siedem lat żyła z
mężem swym od panieństwa swego. 37 Ona
to będąc wdową aż do lat osiemdziesięciu
czterech, nie odchodziła z świątyni, postami i
modlitwami służąc we dnie i w nocy. 38 I
ona tejże godziny nadszedłszy wyznawała
Panu, i opowiadała o nim wszystkim, którzy
oczekiwali odkupienia Izraela. 39 Skoro
wykonali wszystko według Zakonu
Pańskiego, wrócili się do Galilei, do Nazaret,
miasta swego. 40 A dziecię rosło, i
umacniało się pełne mądrości, i łaska Boża
była w nim.
DWUNASTOLETNI JEZUS W
ŚWIĄTYNI.
41 A rodzice jego chodzili co roku do
Jeruzalem, na dzień uroczysty Paschy 42 A
gdy już miał lat dwanaście, gdy oni poszli do
Jeruzalem według zwyczaju dnia świętego,
43 i kiedy wypełniwszy dni, wracali, zostało
dziecię Jezus w Jeruzalem, a nie zauważyli
rodzice jego 44 Mniemając zaś, że on jest w
towarzystwie, uszli dzień drogi, i szukali go
wśród krewnych i znajomych. 45 A nie
znalazłszy, wrócili się do Jeruzalem,
szukając go. 46 I stało się, po trzech dniach
znaleźli go w świątyni, siedzącego w
pośrodku doktorów, słuchającego i
pytającego ich. 47 Wszyscy zaś, którzy go
słuchali, zdumiewali się nad rozumem i
odpowiedziami jego. 48 A ujrzawszy go,
zdziwili się. I rzekła doń matka jego : Synu,
cóżeś nam tak uczynił ? Oto ojciec twój i ja,
bolejąc, szukaliśmy cię. 49 I rzekł do nich:
Cóż jest, żeście mnie szukali? Nie
wiedzieliście, że w tych rzeczach, które są
Ojca mego, potrzeba, żebym był? 50 A oni
nie zrozumieli słowa, które im powiedział.
51 I poszedł z nimi, i przyszedł do Nazaretu,
a był im poddany. A matka jego
zachowywała wszystkie te słowa w sercu
swoim. 52 A Jezus pomnażał się w mądrości
i w latach, i w łasce u Boga i u ludzi.
signum cui contradicetur : 35 et tuam ipsius
animam pertransibit gladius ut revelentur ex
multis cordibus cogitationes. 36 Et erat Anna
prophetissa, filia Phanuel, de tribu Aser : hæc
processerat in diebus multis, et vixerat cum
viro suo annis septem a virginitate sua. 37 Et
hæc vidua usque ad annos octoginta quatuor :
quæ non discedebat de templo, jejuniis et
obsecrationibus serviens nocte ac die. 38 Et
hæc, ipsa hora superveniens, confitebatur
Domino : et loquebatur de illo omnibus, qui
exspectabant redemptionem Israël. 39 Et ut
perfecerunt omnia secundum legem Domini,
reversi sunt in Galilæam in civitatem suam
Nazareth. 40 Puer autem crescebat, et
confortabatur plenus sapientia : et gratia Dei
erat in illo.
41 Et ibant parentes ejus per omnes annos in
Jerusalem, in die solemni Paschæ. 42 Et cum
factus esset annorum duodecim,
ascendentibus illis Jerosolymam secundum
consuetudinem diei festi, 43 consummatisque
diebus, cum redirent, remansit puer Jesus in
Jerusalem, et non cognoverunt parentes ejus.
44 Existimantes autem illum esse in
comitatu, venerunt iter diei, et requirebant
eum inter cognatos et notos. 45 Et non
invenientes, regressi sunt in Jerusalem,
requirentes eum. 46 Et factum est, post
triduum invenerunt illum in templo sedentem
in medio doctorum, audientem illos, et
interrogantem eos. 47 Stupebant autem
omnes qui eum audiebant, super prudentia et
responsis ejus. 48 Et videntes admirati sunt.
Et dixit mater ejus ad illum : Fili, quid fecisti
nobis sic ? ecce pater tuus et ego dolentes
quærebamus te. 49 Et ait ad illos : Quid est
quod me quærebatis ? nesciebatis quia in his
quæ Patris mei sunt, oportet me esse ? 50 Et
ipsi non intellexerunt verbum quod locutus
est ad eos. 51 Et descendit cum eis, et venit
Nazareth : et erat subditus illis. Et mater ejus
conservabat omnia verba hæc in corde suo.
52 Et Jesus proficiebat sapientia, et ætate, et
gratia apud Deum et homines.
8
CZĘŚĆ II (3,1 - 21,38)
ŻYCIE PUBLICZNE ZBAWICIELA
I. Okres przygotowawczy. (3,1 - 4,13)
3
DZIAŁALNOŚĆ JANA CHRZCICIELA.
1 A piętnastego roku panowania Tyberiusza
cesarza, gdy, Poncjusz Piłat rządził Judeą, a
Herod był tetrarchą Galilei, a Filip, brat jego,
tetrarchą Iturei i krainy Trachonu, a
Lizaniasz tetrarchą Abileny, 2 za
najwyższych kapłanów Annasza i Kajfasza,
stało się słowo Pańskie do Jana, syna
Zachariaszowego, na pustyni. 3 I przeszedł
całą krainę nadjordańską, opowiadając
chrzest pokuty na odpuszczenie grzechów, 4
jako napisane jest w księdze mów Izajasza
proroka : "Głos wołającego na pustyni :
Gotujcie drogę Pańską, czyńcie proste
ścieżki jego. 5 Wszelka dolina będzie
napełniona, a wszelka góra i pagórek będzie
poniżony, i krzywe miejsca będą proste, a
ostre drogami gładkimi. 6 I ujrzy wszelkie
ciało zbawienie Boże." 7 Mówił tedy do
rzesz, które wychodziły, aby przyjąć chrzest
od niego : Plemię żmijowe ! Kto was nauczył
uciekać przed nadchodzącym gniewem? 8
Czyńcie tedy owoce godne pokuty, a nie
zaczynajcie mówić: Ojcem mamy Abrahama.
Albowiem wam powiadam, że Bóg ma moc z
tych kamieni wzbudzić synów Abrahamowi.
9 Już bowiem siekiera do korzenia drzew jest
przyłożona, a przeto wszelkie drzewo, nie
rodzące owocu dobrego, będzie wycięte, i w
ogień wrzucone. 10 I pytały go rzesze,
mówiąc : Cóż więc mamy czynić?
Odpowiadając zaś mówił im : 11 Kto ma
dwie suknie niech da nie mającemu, a kto ma
żywność, niech tak samo uczyni. l2 Przyszli
też i celnicy, aby chrzest otrzymać, i rzekli
mu: Nauczycielu, co czynić mamy? 13 A on
im rzekł : Nic więcej nie czyńcie nad to, co
wam postanowiono. 14 Pytali go zaś i
żołnierze, mówiąc : Cóż i my czynić mamy ?
I rzekł im : Nikogo nie bijcie, ani nie
potwarzajcie, ale na żołdzie waszym
3
1 Anno autem quintodecimo imperii Tiberii
Cæsaris, procurante Pontio Pilato Judæam,
tetrarcha autem Galiææ Herode, Philippo
autem fratre ejus tetrarcha Iturææ, et
Trachonitidis regionis, et Lysania Abilinæ
tetrarcha, 2 sub principibus sacerdotum Anna
et Caipha : factum est verbum Domini super
Joannem, Zachariæ filium, in deserto. 3 Et
venit in omnem regionem Jordanis,
prædicans baptismum pœnitentiæ in
remissionem peccatorum, 4 sicut scriptum est
in libro sermonum Isaiæ prophetæ : Vox
clamantis in deserto : Parate viam Domini ;
rectas facite semitas ejus : 5 omnis vallis
implebitur, et omnis mons, et collis
humiliabitur : et erunt prava in directa, et
aspera in vias planas : 6 et videbit omnis caro
salutare Dei. 7 Dicebat ergo ad turbas quæ
exibant ut baptizarentur ab ipso : Genimina
viperarum, quis ostendit vobis fugere a
ventura ira ? 8 Facite ergo fructus dignos
pœnitentiæ, et ne cœperitis dicere : Patrem
habemus Abraham. Dico enim vobis quia
potens est Deus de lapidibus istis suscitare
filios Abrahæ. 9 Jam enim securis ad radicem
arborum posita est. Omnis ergo arbor non
faciens fructum bonum, excidetur, et in
ignem mittetur. 10 Et interrogabant eum
turbæ, dicentes : Quid ergo faciemus ? 11
Respondens autem dicebat illis : Qui habet
duas tunicas, det non habenti : et qui habet
escas, similiter faciat. 12 Venerunt autem et
publicani ut baptizarentur, et dixerunt ad
illum : Magister, quid faciemus ? 13 At ille
dixit ad eos : Nihil amplius, quam quod
constitutum est vobis, faciatis. 14
Interrogabant autem eum et milites, dicentes
: Quid faciemus et nos ? Et ait illis :
Neminem concutiatis, neque calumniam
faciatis : et contenti estote stipendiis vestris.
9
poprzestawajcie. 15 A gdy lud się
domniemywał, i wszyscy myśleli o Janie w
sercu swoim, czy on przypadkiem nie jest
Chrystusem, 16 odpowiedział Jan, mówiąc
wszystkim : Ja was chrzczę wodą, ale
przyjdzie mocniejszy ode mnie, któremu nie
jestem godzien rozwiązać rzemyka u obuwia
jego; on was chrzcić będzie Duchem
Świętym i ogniem. l7 Ma on wiejadło w ręku
swym, i wyczyści boisko swoje, i zgromadzi
pszenicę do spichlerza swego, a plewy spali
ogniem nieugaszonym. 18 Wiele innych
rzeczy, napominając, głosił ludowi. l9 Gdy
zaś Herod tetrarcha był karcony przez niego
o Herodiadę, żonę brata swego, i o wszystkie
złości, które uczynił Herod, 20 do
wszystkiego dodał też i to, że zamknął Jana
w więzieniu.
CHRZEST JEZUSA.
21 I stało się, gdy był chrzczony lud
wszystek, i gdy Jezus był ochrzczony, i
modlił się, niebo się otwarło, 22 i zstąpił nań
Duch Święty w postaci cielesnej jako
gołębica, i rozległ się głos z nieba : Tyś j jest
Syn mój miły, w tobie upodobałem sobie.
RODOWÓD JEZUSA.
23 Sam zaś Jezus rozpoczynając, był w
latach około trzydziestu, jak mniemano, syn
Józefa, który był Helego, który był Mattata,
24 który był Lewiego, który był Melchiego,
który był Jannaja, który był Józefa, 25 który
był Mattatiasza, który był Amosa, który był
Nahuma, który był Hesliego, który był
Naggaja, 26 który był Mahata, który był
Mattatiasza, który był Semeja, który był
Józefa, który był Judy, 27 który był Joanna,
który był Resy, który był Zorobabela, który
był Salatiela, który był Neriego, 28 który był
Melchiego, który był Addeja, który był
Kosama, który był Elnladama, który był
Hera, 29 który był Jezusa, który był Eliezera,
który był Joryma, który był Mattata, który
był Lewiego, 30 który był Symeona, który
był Judy, który był Józefa, który był Arama,
który był Esrona, który był Jony, który był
Eliakima, 31 który był Meleasza, który był
15 Existimante autem populo, et cogitantibus
omnibus in cordibus suis de Joanne, ne forte
ipse esset Christus, 16 respondit Joannes,
dicens omnibus : Ego quidem aqua baptizo
vos : veniet autem fortior me, cujus non sum
dignus solvere corrigiam calceamentorum
ejus : ipse vos baptizabit in Spiritu Sancto et
igni : 17 cujus ventilabrum in manu ejus, et
purgabit aream suam, et congregabit triticum
in horreum suum, paleas autem comburet
igni inextinguibili. 18 Multa quidem et alia
exhortans evangelizabat populo. 19 Herodes
autem tetrarcha cum corriperetur ab illo de
Herodiade uxore fratris sui, et de omnibus
malis quæ fecit Herodes, 20 adjecit et hoc
super omnia, et inclusit Joannem in carcere.
21 Factum est autem cum baptizaretur omnis
populus, et Jesu baptizato, et orante, apertum
est cælum : 22 et descendit Spiritus Sanctus
corporali specie sicut columba in ipsum : et
vox de cælo facta est : Tu es filius meus
dilectus, in te complacui mihi.
23 Et ipse Jesus erat incipiens quasi annorum
triginta, ut putabatur, filius Joseph, qui fuit
Heli, qui fuit Mathat, 24 qui fuit Levi, qui
fuit Melchi, qui fuit Janne, qui fuit Joseph,
25 qui fuit Mathathiæ, qui fuit Amos, qui fuit
Nahum, qui fuit Hesli, qui fuit Nagge, 26 qui
fuit Mahath, qui fuit Mathathiæ, qui fuit
Semei, qui fuit Joseph, qui fuit Juda, 27 qui
fuit Joanna, qui fuit Resa, qui fuit Zorobabel,
qui fuit Salatheil, qui fuit Neri, 28 qui fuit
Melchi, qui fuit Addi, qui fuit Cosan, qui fuit
Elmadan, qui fuit Her, 29 qui fuit Jesu, qui
fuit Eliezer, qui fuit Jorim, qui fuit Mathat,
qui fuit Levi, 30 qui fuit Simeon, qui fuit
Juda, qui fuit Joseph, qui fuit Jona, qui fuit
Eliakim, 31 qui fuit Melea, qui fuit Menna,
qui fuit Mathatha, qui fuit Natham, qui fuit
David, 32 qui fuit Jesse, qui fuit Obed, qui
fuit Booz, qui fuit Salmon, qui fuit Naasson,
33 qui fuit Aminadab, qui fuit Aram, qui fuit
10
Menny, który był Mattata, który był Natana,
który był Dawida, 32 który był Jessego,
który był Obeda, który był Booza, który był
Salmona, 33 który był Aminadaba, który był
Arama, który był Esroma, który był Faresa,
34 który był Judy, który był Jakuba, który
był Izaaka, który był Abrahama, który był
Tarego, który był Nachora, 35 który był
Saruga, który był Ragaua, który był Falega,
który był Hebera, który był Salego, który był
Kainana, 36 który był Arfaksada, który był
Sema, który był Noego, który był Lamecha,
37 który był Matusali, który był Enocha,
który był Jareda, który był Malaleela, który
był Kainana, 38 który był Henosa, który był
Seta, który był Adama, który był Boży.
4
POST I KUSZENIE NA PUSTYNI.
1 Jezus zaś pełen Ducha Świętego, wrócił się
od Jordanu, i był prowadzony przez Ducha
na pustynię 2 dni czterdzieści, i był przez
diabła kuszony. A nie jadł nic w owe dni ; i
gdy one się skończyły, łaknął. 3 Rzekł mu
zaś diabeł : Jeśliś jest Synem Bożym,
powiedz kamieniowi temu, aby stał się
chlebem. 4 I odpowiedział mu Jezus :
Napisane jest : "Nie samym chlebem żyje
człowiek, ale wszelkim słowem Bożym." 5 I
zawiódł go diabeł na górę wysoką, i ukazał
mu w okamgnieniu wszystkie królestwa
całego świata. 6 I rzekł mu : Tobie dam całą
tę potęgę i chwałę ich ; bo mnie są oddane, a
daję je, komu chcę. 7 Jeśli więc ty pokłonisz
się przede mną, będą twoje wszystkie. 8 A
odpowiadając Jezus, rzekł mu : Napisane jest
: "Panu Bogu twemu będziesz się kłaniał, i
jemu samemu służył." 9 I zawiódł go do
Jeruzalem, a postawił go na ganku świątyni, i
rzekł mu : Jeśli jesteś Synem Bożym, rzuć
się stąd na dół ; albowiem napisane jest : "Że
aniołom swoim rozkazał o tobie, aby cię
strzegli." 11 I że "cię na ręku nosić będą, byś
przypadkiem nie zranił o kamień nogi twojej
12 A odpowiadając Jezus, rzekł mu:
Powiedziane jest : "Nie będziesz kusił Pana
Boga twego."
Esron, qui fuit Phares, qui fuit Judæ, 34 qui
fuit Jacob, qui fuit Isaac, qui fuit Abrahæ, qui
fuit Thare, qui fuit Nachor, 35 qui fuit Sarug,
qui fuit Ragau, qui fuit Phaleg, qui fuit
Heber, qui fuit Sale, 36 qui fuit Cainan, qui
fuit Arphaxad, qui fuit Sem, qui fuit Noë, qui
fuit Lamech, 37 qui fuit Methusale, qui fuit
Henoch, qui fuit Jared, qui fuit Malaleel, qui
fuit Cainan, 38 qui fuit Henos, qui fuit Seth,
qui fuit Adam, qui fuit Dei.
4
1 Jesus autem plenus Spiritu Sancto
regressus est a Jordane : et agebatur a Spiritu
in desertum 2 diebus quadraginta, et
tentabatur a diabolo. Et nihil manducavit in
diebus illis : et consummatis illis esuriit. 3
Dixit autem illi diabolus : Si Filius Dei es,
dic lapidi huic ut panis fiat. 4 Et respondit ad
illum Jesus : Scriptum est : Quia non in solo
pane vivit homo, sed in omni verbo Dei. 5 Et
duxit illum diabolus in montem excelsum, et
ostendit illi omnia regna orbis terræ in
momento temporis, 6 et ait illi : Tibi dabo
potestatem hanc universam, et gloriam
illorum : quia mihi tradita sunt, et cui volo do
illa. 7 Tu ergo si adoraveris coram me, erunt
tua omnia. 8 Et respondens Jesus, dixit illi :
Scriptum est : Dominum Deum tuum
adorabis, et illi soli servies. 9 Et duxit illum
in Jerusalem, et statuit eum super pinnam
templi, et dixit illi : Si Filius Dei es, mitte te
hinc deorsum. 10 Scriptum est enim quod
angelis suis mandavit de te, ut conservent te :
11 et quia in manibus tollent te, ne forte
offendas ad lapidem pedem tuum. 12 Et
respondens Jesus, ait illi : Dictum est : Non
tentabis Dominum Deum tuum.
11
13 A skończywszy całe kuszenie, diabeł
odszedł od niego aż do czasu.
II. Działalność Pana Jezusa w Galilei
(4,14 - 9,50)
A. OD POCZĄTKU DO WYBORU
APOSTOŁÓW (4,14 - 6,I I)
POWRÓT DO GALILEI.
14 A Jezus powrócił w mocy Ducha do
Galilei. I rozeszła się o nim sława po
wszystkiej krainie. 15 A on nauczał w
synagogach ich, i był wielce sławiony przez
wszystkich.
JEZUS NIE PRZYJĘTY W NAZARECIE.
16 I przyszedł do Nazaretu, gdzie był
wychowany, i wszedł zwyczajem swoim w
dzień sobotni do synagogi i powstał, by
czytać. 17 I podano mu księgę Izajasza
proroka. A rozwinąwszy księgę, znalazł
miejsce, gdzie było napisane : 18 "Duch
Pański nade mną: dlatego mnie namaścił,
abym opowiadał ewangelię ubogim ; posłał
mnie, abym uzdrowił skruszonych w sercu,
l9 abym opowiadał więźniom wyzwolenie i
ślepym przejrzenie, żebym wypuścił na
wolność znękanych, i opowiadał rok Pański
przyjemny i dzień odpłaty," 20 A zwinąwszy
księgę, oddał słudze, i usiadł. A oczy
wszystkich w synagodze były nań zwrócone.
21 I począł do nich mówić : I dziś spełniło
się to Pismo w uszach waszych. 27 A
wszyscy mu przyświadczali i dziwili się
wdzięcznym słowom, które wychodziły z ust
jego i mówili : Czyż to nie jest syn Józefa?
23 I rzekł im : Pewnie mi powiecie tę
przypowieść : Lekarzu, ulecz samego siebie.
Jako wielkie rzeczy słyszeliśmy, że uczyniłeś
w Kafarnaum, takie też uczyń i tu, w
ojczyźnie twojej. 24 I rzekł : Zaprawdę wam
powiadam, że żaden prorok nie jest przyjęty
w ojczyźnie swojej. 25 Po prawdzie wam
mówię, że wiele wdów było za dni
Eliaszowych w Izraelu, gdy było zamknięte
niebo przez trzy lata i sześć miesięcy, gdy
13 Et consummata omni tentatione, diabolus
recessit ab illo, usque ad tempus.
14 Et regressus est Jesus in virtute Spiritus in
Galilæam, et fama exiit per universam
regionem de illo. 15 Et ipse docebat in
synagogis eorum, et magnificabatur ab
omnibus.
16 Et venit Nazareth, ubi erat nutritus, et
intravit secundum consuetudinem suam die
sabbati in synagogam, et surrexit legere. 17
Et traditus est illi liber Isaiæ prophetæ. Et ut
revolvit librum, invenit locum ubi scriptum
erat : 18 Spiritus Domini super me : propter
quod unxit me, evangelizare pauperibus misit
me, sanare contritos corde, 19 prædicare
captivis remissionem, et cæcis visum,
dimittere confractos in remissionem,
prædicare annum Domini acceptum et diem
retributionis. 20 Et cum plicuisset librum,
reddit ministro, et sedit. Et omnium in
synagoga oculi erant intendentes in eum. 21
Cœpit autem dicere ad illos : Quia hodie
impleta est hæc scriptura in auribus vestris.
22 Et omnes testimonium illi dabant : et
mirabantur in verbis gratiæ, quæ procedebant
de ore ipsius, et dicebant : Nonne hic est
filius Joseph ? 23 Et ait illis : Utique dicetis
mihi hanc similitudinem : Medice cura
teipsum : quanta audivimus facta in
Capharnaum, fac et hic in patria tua. 24 Ait
autem : Amen dico vobis, quia nemo
propheta acceptus est in patria sua. 25 In
veritate dico vobis, multæ viduæ erant in
diebus Eliæ in Israël, quando clausum est
cælum annis tribus et mensibus sex, cum
facta esset fames magna in omni terra : 26 et
ad nullam illarum missus est Elias, nisi in
12
był wielki głód po całej ziemi ; 26 a do
żadnej z nich nie był posłany Eliasz, tylko do
niewiasty wdowy w Sarepcie Sydońskiej. 27
I wielu trędowatych było w Izraelu za
Elizeusza proroka, a żaden z nich nie został
oczyszczony, tylko Naaman Syryjczyk. 28 A
słysząc to, wszyscy w synagodze zapłonęli
gniewem. 29 I wstali, i wyrzucili go z miasta,
i wyprowadzili go aż na wierzch góry, na
której ich miasto było zbudowane, aby go
strącić. 30 On zaś oddalił się, przeszedłszy
przez środek ich.
UZDROWIENIE OPĘTANEGO.
31 I zeszedł do Kafarnaum, miasta
galilejskiego, i tam ich nauczał w szabaty. 32
I zdumiewali się nad nauką jego, bo władzą
tchnęła jego mowa 33 A w synagodze był
człowiek, mający czarta nieczystego, i
zawołał wielkim głosem, 34 mówiąc : Ach,
co ci do nas, Jezusie Nazareński?
Przyszedłeś zgubić nas? Znam cię, ktoś jest,
Święty Boży. 35 I zgromił go Jezus, mówiąc:
Zamilknij, a wyjdź z niego. A czart
rzuciwszy go na środek, wyszedł z niego, i
nic mu nie zaszkodził. 36 I padł strach na
wszystkich, i rozmawiali między sobą
mówiąc : Cóż to za nauka, że z władzą i
mocą rozkazuje duchom nieczystym, a
wychodzą? 37 i rozchodziła się sława o nim
po wszystkich miejscach okolicznych.
W DOMU PIOTRA.
38 A powstawszy Jezus z synagogi, wszedł
do domu Szymona. Świekra zaś Szymona
była trawiona wielką gorączką, i prosili go za
nią. 39 I stanąwszy nad nią, rozkazał
gorączce, i opuściła ją. A natychmiast
wstawszy, służyła im. 40 Gdy zaś słońce
zaszło, wszyscy, którzy mieli chorych na
różne niemoce, przyprowadzali ich do niego,
a on na każdego z osobna kładąc ręce,
uzdrawiał ich. 41 Wychodziły zaś z wielu
czarty, wołając i mówiąc : Ty jesteś Syn
Boży. A łając, nie pozwalał im mówić, iż
wiedzieli, że on jest Chrystusem. 42 Gdy zaś
dzień nastał wyszedłszy, odszedł na miejsce
pustynne, a rzesze go szukały. I przyszły aż
Sarepta Sidoniæ, ad mulierem viduam. 27 Et
multi leprosi erant in Israël sub Eliseo
propheta : et nemo eorum mundatus est nisi
Naaman Syrus. 28 Et repleti sunt omnes in
synagoga ira, hæc audientes. 29 Et
surrexerunt, et ejecerunt illum extra civitatem
: et duxerunt illum usque ad supercilium
montis, super quem civitas illorum erat
ædificata, ut præcipitarent eum. 30 Ipse
autem transiens per medium illorum, ibat.
31 Et descendit in Capharnaum civitatem
Galilææ, ibique docebat illos sabbatis. 32 Et
stupebant in doctrina ejus, quia in potestate
erat sermo ipsius. 33 Et in synagoga erat
homo habens dæmonium immundum, et
exclamavit voce magna, 34 dicens : Sine,
quid nobis et tibi, Jesu Nazarene ? venisti
perdere nos ? scio te quis sis, Sanctus Dei. 35
Et increpavit illum Jesus, dicens :
Obmutesce, et exi ab eo. Et cum projecisset
illum dæmonium in medium, exiit ab illo,
nihilque illum nocuit. 36 Et factus est pavor
in omnibus, et colloquebantur ad invicem,
dicentes : Quod est hoc verbum, quia in
potestate et virtute imperat immundis
spiritibus, et exeunt ? 37 Et divulgabatur
fama de illo in omnem locum regionis.
38 Surgens autem Jesus de synagoga,
introivit in domum Simonis. Socrus autem
Simonis tenebatur magnis febribus : et
rogaverunt illum pro ea. 39 Et stans super
illam imperavit febri : et dimisit illam. Et
continuo surgens, ministrabat illis. 40 Cum
autem sol occidisset, omnes qui habebant
infirmos variis languoribus, ducebant illos ad
eum. At ille singulis manus imponens,
curabat eos. 41 Exibant autem dæmonia a
multis clamantia, et dicentia : Quia tu es
Filius Dei : et increpans non sinebat ea loqui
: quia sciebant ipsum esse Christum. 42 Facta
autem die egressus ibat in desertum locum, et
turbæ requirebant eum, et venerunt usque ad
13
do niego, i zatrzymywały go, aby nie
odchodził od nich. 43 A on im rzekł : Że
potrzeba, abym i innym miastom opowiadał
królestwo Boże; bo na to jestem posłany. 44
I nauczał w synagogach galilejskich.
5
CUDOWNY POŁÓW RYB.
1 I stało się gdy cisnęły się doń rzesze, by
słuchać słowa Bożego, a on stał nad jeziorem
Genezaret. 2 I ujrzał dwie łodzie, stojące
przy jeziorze, a rybacy wyszli byli, i płukali
sieci. 3 Wszedłszy zaś w jedną łódź, która
była Szymonowa, prosił go, żeby trochę
odjechał od ziemi. A usiadłszy, uczył rzesze
z łodzi. 4 Gdy zaś przestał mówić, rzekł do
Szymona : Zajedź na głębię, i zapuśćcie sieci
wasze na połów. 5 A Szymon odpowiadając,
rzekł mu : Nauczycielu ! Przez całą noc
pracując, nic nie ułowiliśmy; wszakże na
słowo twoje zapuszczę sieć. 6 A gdy to
uczynili, zagarnęli ryb mnóstwo wielkie, i
rwała się ich sieć. 7 I skinęli na
towarzyszów, którzy byli w drugiej łodzi,
aby przybyli, i dopomogli im. I przybyli, i
napełnili obie łódki, tak że się prawie
zanurzały. 8 Co widząc Szymon Piotr,
przypadł do kolan Jezusowych, mówiąc:
Wyjdź ode mnie, bo jestem człowiek
grzeszny, Panie. 9 Albowiem zdumienie
ogarnęło go i wszystkich, co przy nim byli, z
połowu ryb, które schwytali. 10 A także
Jakuba i Jana, synów Zebedeuszowych,
którzy byli towarzyszami Szymona. I rzekł
Jezus do Szymona: Nie bój się, odtąd już
ludzi łowić będziesz. 11 A wyciągnąwszy
łodzie na ziemię, opuściwszy wszystko,
poszli za nim.
UZDROWIENIE TRĘDOWATEGO.
12 I stało się gdy był w jednym mieście, a
oto człowiek pełen trądu ; a ujrzawszy
Jezusa, i padłszy na oblicze, prosił go,
mówiąc : Panie ! Jeśli chcesz, możesz mnie
oczyścić. 13 I wyciągnąwszy rękę, dotknął
się go, mówiąc : Chcę, bądź oczyszczony. I
natychmiast ustąpił trąd z niego. 14 A on mu
ipsum : et detinebant illum ne discederet ab
eis. 43 Quibus ille ait : Quia et aliis
civitatibus oportet me evangelizare regnum
Dei : quia ideo missus sum. 44 Et erat
prædicans in synagogis Galilææ.
5
1 Factum est autem, cum turbæ irruerunt in
eum ut audirent verbum Dei, et ipse stabat
secus stagnum Genesareth. 2 Et vidit duas
naves stantes secus stagnum : piscatores
autem descenderant, et lavabant retia. 3
Ascendens autem in unam navim, quæ erat
Simonis, rogavit eum a terra reducere
pusillum. Et sedens docebat de navicula
turbas. 4 Ut cessavit autem loqui, dixit ad
Simonem : Duc in altum, et laxate retia
vestra in capturam. 5 Et respondens Simon,
dixit illi : Præceptor, per totam noctem
laborantes nihil cepimus : in verbo autem tuo
laxabo rete. 6 Et cum hoc fecissent,
concluserunt piscium multitudinem copiosam
: rumpebatur autem rete eorum. 7 Et
annuerunt sociis, qui erant in alia navi, ut
venirent, et adjuvarent eos. Et venerunt, et
impleverunt ambas naviculas, ita ut pene
mergerentur. 8 Quod cum videret Simon
Petrus, procidit ad genua Jesu, dicens : Exi a
me, quia homo peccator sum, Domine. 9
Stupor enim circumdederat eum, et omnes
qui cum illo erant, in captura piscium, quam
ceperant : 10 similiter autem Jacobum et
Joannem, filios Zebedæi, qui erant socii
Simonis. Et ait ad Simonem Jesus : Noli
timere : ex hoc jam homines eris capiens. 11
Et subductis ad terram navibus, relictis
omnibus, secuti sunt eum.
12 Et factum est, cum esset in una civitatum,
et ecce vir plenus lepra, et videns Jesum, et
procidens in faciem, rogavit eum, dicens :
Domine, si vis, potes me mundare. 13 Et
extendens manum, tetigit eum dicens : Volo :
mundare. Et confestim lepra discessit ab illo.
14 Et ipse præcepit illi ut nemini diceret :
14
przykazał, aby nikomu nie mówił; ale: Idź,
ukaż się kapłanowi, i ofiaruj za oczyszczenie
twoje, jak rozkazał Mojżesz, na świadectwo
im. 15 Wieść zaś rozchodziła się coraz
więcej o nim i gromadziły się wielkie rzesze,
aby słuchać i znaleźć uzdrowienie z niemocy
swoich. 16 A on usuwał się na pustynię, i
modlił się.
UZDROWIENIE PARALITYKA.
17 I stało się dnia jednego, a on siedział,
ucząc. I siedzieli faryzeusze i doktorowie
zakonni, którzy przyszli ze wszystkich
miasteczek Galilei i Judei i z Jeruzalem, a
moc Pańska była ku uzdrowieniu ich. 18 I
oto mężowie niosący na łożu człowieka,
który był paralitykiem; i próbowali go
wnieść i postawić przed nim. 19 A nie
znalazłszy, którędyby go wnieść, z powodu
rzeszy, weszli na dach, i przez dachówki
spuścili go z łożem na środek przed Jezusa
20 A on widząc ich wiarę, rzekł: Człowiecze,
odpuszczają ci się grzechy twoje. 21 I
poczęli myśleć doktorowie i faryzeusze,
mówiąc : Któż jest ten, co mówi
bluźnierstwa? Któż może odpuszczać
grzechy, jeśli nie sam Bóg? 22 Jezus zaś
poznawszy myśli ich, odpowiadając, rzekł do
nich: Cóż myślicie w sercach waszych? 23
Cóż jest łatwiej powiedzieć : Odpuszczają ci
się grzechy, czy też powiedzieć : Wstań, a
chodź? 24 Lecz abyście wiedzieli, że Syn
Człowieczy ma władzę na ziemi odpuszczać
grzechy, (rzekł paralitykowi) : Tobie mówię,
wstań. Weź łoże swoje, i idź do domu swego.
25 A natychmiast wstawszy przed nimi,
wziął łoże, na którym leżał, i poszedł do
domu swego, wielbiąc Boga. I zdumienie
ogarnęło wszystkich, i wielbili Boga. 26 I
napełnili się bojaźnią, mówiąc : Żeśmy
dzisiaj dziwy widzieli.
POWOŁANIE MATEUSZA.
27 A potem wyszedł, i ujrzał celnika,
imieniem Lewi, siedzącego przy cle, i rzekł
mu: Pójdź za mną. 28 A opuściwszy
wszystko, wstawszy, poszedł za nim. 29 I
sprawił mu Lewi wielką ucztę w domu
sed, Vade, ostende te sacerdoti, et offer pro
emundatione tua, sicut præcepit Moyses, in
testimonium illis. 15 Perambulabat autem
magis sermo de illo : et conveniebant turbæ
multæ ut audirent, et curarentur ab
infirmitatibus suis. 16 Ipse autem secedebat
in desertum, et orabat.
17 Et factum est in una dierum, et ipse
sedebat docens. Et erant pharisæi sedentes, et
legis doctores, qui venerant ex omni castello
Galilææ, et Judææ, et Jerusalem : et virtus
Domini erat ad sanandum eos. 18 Et ecce viri
portantes in lecto hominem, qui erat
paralyticus : et quærebant eum inferre, et
ponere ante eum. 19 Et non invenientes qua
parte illum inferrent præ turba, ascenderunt
supra tectum, et per tegulas summiserunt
eum cum lecto in medium ante Jesum. 20
Quorum fidem ut vidit, dixit : Homo,
remittuntur tibi peccata tua. 21 Et cœperunt
cogitare scribæ et pharisæi, dicentes : Quis
est hic, qui loquitur blasphemias ? quis potest
dimittere peccata, nisi solus Deus ? 22 Ut
cognovit autem Jesus cogitationes eorum,
respondens, dixit ad illos : Quid cogitatis in
cordibus vestris ? 23 Quid est facilius dicere :
Dimittuntur tibi peccata : an dicere : Surge,
et ambula ? 24 Ut autem sciatis quia Filius
hominis habet potestatem in terra dimittendi
peccata, (ait paralytico) tibi dico, surge, tolle
lectum tuum, et vade in domum tuam. 25 Et
confestim consurgens coram illis, tulit lectum
in quo jacebat : et abiit in domum suam,
magnificans Deum. 26 Et stupor apprehendit
omnes, et magnificabant Deum. Et repleti
sunt timore, dicentes : Quia vidimus
mirabilia hodie.
27 Et post hæc exiit, et vidit publicanum
nomine Levi, sedentem ad telonium, et ait illi
: Sequere me. 28 Et relictis omnibus, surgens
secutus est eum. 29 Et fecit ei convivium
magnum Levi in domo sua : et erat turba
15
swoim ; a była wielka rzesza celników i
innych, którzy z nim siedzieli u stołu. 30 I
szemrali faryzeusze i doktorowie ich,
mówiąc do uczniów jego : Czemu z
celnikami i z grzesznikami jecie i pijecie 31
A Jezus odpowiadając, rzekł do nich : Nie
potrzebują zdrowi lekarza, ale ci, którzy źle
się mają. 32 Nie przyszedłem wzywać
sprawiedliwych, ale grzesznych do pokuty.
SPRAWA POSTU.
33 Lecz oni rzekli do niego : Czemu
uczniowie Jana, a także i faryzeuszów,
poszczą często i modlitwy czynią, a twoi
jedzą i piją? 34 A on im rzekł: Czy możecie
sprawić, żeby goście weselni pościli, póki z
nimi jest oblubieniec 35 Lecz przyjdą dni,
gdy oblubieniec będzie wzięty od nich,
wtedy pościć będą w owe dni.Powiedział im
też podobieństwo : Nikt nie przyszywa płata
od sukni nowej do starej szaty; bo inaczej i
nową obedrze, i starej nie przystoi płat od
nowej. 37 I nikt nie leje nowego wina w stare
bukłaki, bo inaczej wino nowe rozsadzi
bukłaki, i samo wyciecze, a bukłaki
zniszczeją. 38 Ale nowe wino trzeba lać w
nowe bukłaki ; a tak jedno i drugie się
zachowa. 39 I nikt pijąc stare, nie chce zaraz
nowego, bo mówi: lepsze jest stare.
6
ZRYWANIE KŁOSÓW W SZABAT.
1 I stało się w szabat wtóropierwszy, gdy
szedł przez zboża, uczniowie rwali kłosy, i
jedli wycierając rękami. 2 Niektórzy zaś z
faryzeuszów mówili im : cóż czynicie, czego
się nie godzi w szabat ? 3 A Jezus
odpowiadając, rzekł do nich : Czyście i tego
nie czytali, co uczynił Dawid, gdy sam
łaknął, i ci, co z nim byli? 4 Jak wszedł do
domu Bożego, i wziął chleby pokładne, i
jadł, i dał tym, którzy z nim byli, choć nie
godzi się ich jeść, tylko samym kapłanom ?
multa publicanorum, et aliorum qui cum illis
erant discumbentes. 30 Et murmurabant
pharisæi et scribæ eorum, dicentes ad
discipulos ejus : Quare cum publicanis et
peccatoribus manducatis et bibitis ? 31 Et
respondens Jesus, dixit ad illos : Non egent
qui sani sunt medico, sed qui male habent. 32
Non veni vocare justos, sed peccatores ad
pœnitentiam.
33 At illi dixerunt ad eum : Quare discipuli
Joannis jejunant frequenter, et obsecrationes
faciunt, similiter et pharisæorum : tui autem
edunt et bibunt ? 34 Quibus ipse ait :
Numquid potestis filios sponsi, dum cum illis
est sponsus, facere jejunare ? 35 Venient
autem dies, cum ablatus fuerit ab illis
sponsus : tunc jejunabunt in illis diebus. 36
Dicebat autem et similitudinem ad illos :
Quia nemo commissuram a novo vestimento
immittit in vestimentum vetus : alioquin et
novum rumpit, et veteri non convenit
commissura a novo. 37 Et nemo mittit vinum
novum in utres veteres : alioquin rumpet
vinum novum utres, et ipsum effundetur, et
utres peribunt : 38 sed vinum novum in utres
novos mittendum est, et utraque
conservantur. 39 Et nemo bibens vetus,
statim vult novum : dicit enim : Vetus melius
est.
6
1 Factum est autem in sabbato secundo,
primo, cum transiret per sata, vellebant
discipuli ejus spicas, et manducabant
confricantes manibus. 2 Quidam autem
pharisæorum, dicebant illis : Quid facitis
quod non licet in sabbatis ? 3 Et respondens
Jesus ad eos, dixit : Nec hoc legistis quod
fecit David, cum esurisset ipse, et qui cum
illo erant ? 4 quomodo intravit in domum
Dei, et panes propositionis sumpsit, et
manducavit, et dedit his qui cum ipso erant :
quos non licet manducare nisi tantum
sacerdotibus ?
16
5 I mówił im : Że Syn Człowieczy jest
Panem szabatu.
UZDROWIENIE W SZABAT.
6 5tało się zaś i w inny szabat, że wszedł do
synagogi i uczył. A był tam człowiek, który
miał prawą rękę uschłą. 7 I podpatrywali
doktorowie i faryzeusze, czy w szabat będzie
uzdrawiał, aby znaleźć, o co by go oskarżyć.
8 A on znał myśli ich, i rzekł człowiekowi,
który miał rękę uschłą: Wstań, a stań w
pośrodku. I powstawszy, stanął. 9 I rzekł do
nich Jezus : Pytam was, czy godzi się w
szabaty czynić dobrze, czy też źle, życie
ocalić, czy stracić? 10 A spojrzawszy po
wszystkich, rzekł człowiekowi: Wyciągnij
rękę twoją. I wyciągnął. I została
przywrócona ręka jego. 11 Ich zaś ogarnął
szał i umawiali się między sobą, co by
uczynić Jezusowi.
B. OD WYBORU APOSTOŁÓW DO
ROZMNOŻENIA CHLEBA (6,12 - 9,9)
WYBÓR 12 APOSTOŁÓW.
12 Stało się też w owe dni, odszedł na górę
modlić się, i nocował na modlitwie Bożej. 13
A gdy nastał dzień, przywołał uczniów
swoich, i wybrał z nich dwunastu, i nazwał
ich apostołami : 14 Szymona, którego nazwał
Piotrem, i Andrzeja, brata jego, Jakuba i
Jana, Filipa i Bartłomieja, l5 Mateusza i
Tomasza, Jakuba Alfeuszowego i Szymona,
którego zwią Zelotą, 16 i Judę Jakubowego, i
Judasza Iszkariota, który był zdrajcą.
LICZNE UZDROWIENIA.
17 A Zeszedłszy z nimi, stanął na polu i
rzesza uczniów jego, i wielkie mnóstwo ludu
z całej Judei, i z Jeruzalem, i z nad morza, i z
Tyru, i z Sydonu, l8 którzy przyszli go
słuchać, i być uzdrowieni z niemocy swoich.
I ci, co byli dręczeni od duchów nieczystych,
byli uzdrawiani.
5 Et dicebat illis : Quia dominus est Filius
hominis etiam sabbati.
6 Factum est autem in alio sabbato, ut
intraret in synagogam, et doceret. Et erat ibi
homo, et manus ejus dextra erat arida. 7
Observabant autem scribæ et pharisæi si in
sabbato curaret, ut invenirent unde
accusarent eum. 8 Ipse vero sciebat
cogitationes eorum : et ait homini qui
habebat manum aridam : Surge, et sta in
medium. Et surgens stetit. 9 Ait autem ad
illos Jesus : Interrogo vos si licet sabbatis
benefacere, an male : animam salvam facere,
an perdere ? 10 Et circumspectis omnibus
dixit homini : Extende manum tuam. Et
extendit : et restituta est manus ejus. 11 Ipsi
autem repleti sunt insipientia, et
colloquebantur ad invicem, quidnam facerent
Jesu.
12 Factum est autem in illis diebus, exiit in
montem orare, et erat pernoctans in oratione
Dei. 13 Et cum dies factus esset, vocavit
discipulos suos : et elegit duodecim ex ipsis
(quos et apostolos nominavit) : 14 Simonem,
quem cognominavit Petrum, et Andream
fratrem ejus, Jacobum, et Joannem,
Philippum, et Bartholomæum, 15 Matthæum,
et Thomam, Jacobum Alphæi, et Simonem,
qui vocatur Zelotes, 16 et Judam Jacobi, et
Judam Iscariotem, qui fuit proditor.
17 Et descendens cum illis, stetit in loco
campestri, et turba discipulorum ejus, et
multitudo copiosa plebis ab omni Judæa, et
Jerusalem, et maritima, et Tyri, et Sidonis, 18
qui venerant ut audirent eum, et sanarentur a
languoribus suis. Et qui vexabantur a
spiritibus immundis, curabantur.
17
19 Cała zaś rzesza starała się go dotknąć, bo
moc wychodziła z niego, i uzdrawiała
wszystkich.
KAZANIE NA GÓRZE.
20 A on podniósłszy oczy na uczniów
swoich, mówił : Błogosławieni ubodzy, bo
wasze jest królestwo Boże. 21
Błogosławieni, którzy teraz łakniecie, bo
będziecie nasyceni. Błogosławieni, którzy
teraz płaczecie, bo śmiać się będziecie. 22
Błogosławieni będziecie, gdy będą was
ludzie nienawidzić i gdy was wyłączą, i będą
wam złorzeczyć, a imię wasze jako złe będą
zniesławiać dla Syna Człowieczego. 28
Weselcie się dnia owego, i radujcie się, bo
oto zapłata wasza obfita jest w niebie;
podobnie bowiem ojcowie ich czynili
prorokom. 24 Wszakże biada wam
bogaczom, bo macie pociechę waszą. 25
Biada wam, którzy jesteście nasyceni,
albowiem łaknąć będziecie. Biada wam,
którzy się teraz śmiejecie, bo będziecie
narzekać i płakać. 26 Biada, kiedy o was
dobrze mówić będą ludzie ; podobnie
bowiem ojcowie ich czynili fałszywym
prorokom.
MIŁOŚĆ NIEPRZYJACIÓŁ.
27 Ale wam, którzy słuchacie, powiadam :
Miłujcie nieprzyjaciół waszych, czyńcie
dobrze tym, co was nienawidzą 28
Błogosławcie tym, co was przeklinają, a
módlcie się za tych, którzy was potwarzają.
29 I kto cię uderzy w policzek, nadstaw mu i
drugi, a temu, który bierze ci płaszcz, nie
wzbraniaj i sukni. 30 I każdemu, kto cię
prosi, daj, a kto bierze, co twojego jest, nie
upominaj się. 31 A jak chcecie, aby wam
ludzie czynili, tak i wy im czyńcie. 32 A jeśli
miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż
macie zasługę? Albowiem i grzesznicy
miłują tych, co ich kochają. 33 A jeśli dobrze
czynicie tym, którzy wam dobrze czynią,
jakąż macie zasługę? Albowiem i grzesznicy
to czynią 34 A jeśli pożyczacie tym, od
których spodziewacie się odebrać, jakąż
macie zasługę? Albowiem i grzesznicy
19 Et omnis turba quærebat eum tangere :
quia virtus de illo exibat, et sanabat omnes.
20 Et ipse elevatis oculis in discipulis suis,
dicebat : Beati pauperes, quia vestrum est
regnum Dei. 21 Beati qui nunc esuritis, quia
saturabimini. Beati qui nunc fletis, quia
ridebitis. 22 Beati eritis cum vos oderint
homines, et cum separaverint vos, et
exprobraverint, et ejicerint nomen vestrum
tamquam malum propter Filium hominis. 23
Gaudete in illa die, et exsultate : ecce enim
merces vestra multa est in cælo : secundum
hæc enim faciebant prophetis patres eorum.
24 Verumtamen væ vobis divitibus, quia
habetis consolationem vestram. 25 Væ vobis,
qui saturati estis : quia esurietis. Væ vobis,
qui ridetis nunc : quia lugebitis et flebitis. 26
Væ cum benedixerint vobis homines :
secundum hæc enim faciebant
pseudoprophetis patres eorum.
27 Sed vobis dico, qui auditis : diligite
inimicos vestros, benefacite his qui oderunt
vos. 28 Benedicite maledicentibus vobis, et
orate pro calumniantibus vos. 29 Et qui te
percutit in maxillam, præbe et alteram. Et ab
eo qui aufert tibi vestimentum, etiam tunicam
noli prohibere. 30 Omni autem petenti te,
tribue : et qui aufert quæ tua sunt, ne repetas.
31 Et prout vultis ut faciant vobis homines, et
vos facite illis similiter. 32 Et si diligitis eos
qui vos diligunt, quæ vobis est gratia ? nam
et peccatores diligentes se diligunt. 33 Et si
benefeceritis his qui vobis benefaciunt, quæ
vobis est gratia ? siquidem et peccatores hoc
faciunt. 34 Et si mutuum dederitis his a
quibus speratis recipere, quæ gratia est vobis
? nam et peccatores peccatoribus fœnerantur,
ut recipiant æqualia. 35 Verumtamen diligite
inimicos vestros : benefacite, et mutuum
18
grzesznikom pożyczają, aby tyleż odebrali.
35 Ale wy miłujcie nieprzyjaciół waszych,
czyńcie dobrze i pożyczajcie, niczego stąd
się nie spodziewając; i wielka będzie zapłata
wasza, a będziecie dziećmi Najwyższego:
albowiem on łaskawy jest dla
niewdzięcznych, i złych. 36 Bądźcie więc
miłosierni, jak i Ojciec wasz miłosierny jest.
PRZEPISY MIŁOŚCI BLIŻNIEGO.
37 Nie sądźcie, a nie będziecie sądzeni. Nie
potępiajcie, a nie będziecie potępieni.
Odpuszczajcie a będzie wam odpuszczone 38
Dawajcie, a będzie wam dane : miarę dobrą i
natłoczoną i potrzęsioną i opływającą dadzą
w zanadrze wasze. Wszak tą samą miarą,
którą mierzycie, będzie wam odmierzone.
PRZYPOWIEŚĆ O ŚLEPYM.
39 A powiedział im i podobieństwo : Czy
może ślepy ślepego prowadzić? Czy nie
wpadną obydwaj w dół ? 40 Nie jest uczeń
nad mistrza ; lecz każdy będzie doskonały,
jeżeli będzie jako mistrz jego. 41 A cóż
widzisz źdźbło w oku brata twego, belki zaś,
która jest w oku twoim nie spostrzegasz? 42
Albo jak możesz mówić bratu twemu :
Bracie, pozwól, że wyrzucę źdźbło z oka
twego, sam belki w oku swoim nie widząc?
Obłudniku, wyrzuć pierwej belkę z oka
swego, a wtedy przejrzysz, aby wyjąć źdźbło
z oka brata twego !
PRZYPOWIEŚĆ O DRZEWIE ZŁYM I
DOBRYM.
43 Albowiem nie ma drzewa dobrego, które
by rodziło złe owoce, ani drzewa złego, które
by rodziło owoc dobry. 44 Każde bowiem
drzewo z owocu swego bywa poznawane :
bo nie zbierają z ciernia fig, ani z głogu nie
zbierają winnych jagód. 45 Człowiek dobry z
dobrego skarbu serca swego wynosi dobre, a
zły człowiek ze złego skarbu wynosi złe ;
albowiem z obfitości serca usta mówią. 46
Czemuż to mnie nazywacie : Panie, Panie, a
nie czynicie tego, co powiadam?
date, nihil inde sperantes : et erit merces
vestra multa, et eritis filii Altissimi, quia ipse
benignus est super ingratos et malos. 36
Estote ergo misericordes sicut et Pater vester
misericors est.
37 Nolite judicare, et non judicabimini :
nolite condemnare, et non condemnabimini.
Dimitte, et dimittemini. 38 Date, et dabitur
vobis : mensuram bonam, et confertam, et
coagitatam, et supereffluentem dabunt in
sinum vestrum. Eadem quippe mensura, qua
mensi fueritis, remetietur vobis.
39 Dicebat autem illis et similitudinem :
Numquid potest cæcus cæcum ducere ?
nonne ambo in foveam cadunt ? 40 Non est
discipulus super magistrum : perfectus autem
omnis erit, si sit sicut magister ejus. 41 Quid
autem vides festucam in oculo fratris tui,
trabem autem, quæ in oculo tuo est, non
consideras ? 42 aut quomodo potes dicere
fratri tuo : Frater, sine ejiciam festucam de
oculo tuo : ipse in oculo tuo trabem non
videns ? Hypocrita, ejice primum trabem de
oculo tuo : et tunc perspicies ut educas
festucam de oculo fratris tui.
43 Non est enim arbor bona, quæ facit
fructus malos : neque arbor mala, faciens
fructum bonum. 44 Unaquæque enim arbor
de fructu suo cognoscitur. Neque enim de
spinis colligunt ficus : neque de rubo
vindemiant uvam. 45 Bonus homo de bono
thesauro cordis sui profert bonum : et malus
homo de malo thesauro profert malum. Ex
abundantia enim cordis os loquitur. 46 Quid
autem vocatis me Domine, Domine : et non
facitis quæ dico ?
19
ZAKOŃCZENIE KAZANIA.
47 Wszelki, który przychodzi do mnie, a
słucha słów moich, i wypełnia je, pokażę
wam, komu jest podobny. 48 Podobny jest
do człowieka budującego dom, który
wykopał głęboko, i założył fundament na
skale, a gdy nadeszła powódź, uderzyła rzeka
o ten dom, a nie mogła go poruszyć, bo był
założony na skale. 49 Lecz ten, który słucha,
a nie czyni, podobny jest do człowieka, który
buduje dom swój na ziemi bez fundamentu, o
który uderzyła rzeka, i natychmiast upadł, i
stał się upadek tego domu wielki.
7
SŁUGA SETNIKA Z KAFARNAUM.
1 A gdy dokończył wszystkich mów swoich
wobec słuchającego ludu, wszedł do
Kafarnaum. 2 Sługa zaś pewnego setnika, źle
się mając, był umierający ; a był mu on
drogi. 3 A usłyszawszy o Jezusie, posłał do
niego starszych żydowskich, prosząc go, aby
przyszedł, i uzdrowił sługę jego. 4 Lecz oni
przyszedłszy do Jezusa, prosili go usilnie,
mówiąc mu: Iż godzien jest, abyś mu to
uczynił. 5 Albowiem naród nasz miłuje, i on
zbudował nam synagogę. 6 Jezus zaś poszedł
z nimi. A gdy już niedaleko był od domu,
posłał do niego setnik przyjaciół, mówiąc :
Panie, nie trudź się, bo nie jestem godzien,
abyś wszedł pod dach mój. 7 Dlatego też i
sam nie miałem się za godnego, aby przyjść
do ciebie; ale powiedz słowo, a będzie
uzdrowiony sługa mój. 8 Gdyż i ja jestem
człowiek pod władzą postawiony, mający
pod sobą żołnierzy, i mówię temu: idź, a
idzie ; a drugiemu : przyjdź, i przychodzi : a
słudze mojemu uczyń to, i czyni. 9 Co
usłyszawszy Jezus zadziwił się, i obróciwszy
się, rzekł rzeszom za sobą idącym :
Zaprawdę powiadam wam, nie znalazłem tak
wielkiej wiary nawet w Izraelu 10 A
wróciwszy się do domu ci, co byli posłani,
znaleźli sługę, który chorował, zdrowego.
47 Omnis qui venit ad me, et audit sermones
meos, et facit eos, ostendam vobis cui similis
sit : 48 similis est homini ædificanti domum,
qui fodit in altum, et posuit fundamentum
super petram : inundatione autem facta,
illisum est flumen domui illi, et non potuit
eam movere : fundata enim erat super
petram. 49 Qui autem audit, et non facit,
similis est homini ædificanti domum suam
super terram sine fundamento : in quam
illisus est fluvius, et continuo cecidit : et
facta est ruina domus illius magna.
7
1 Cum autem implesset omnia verba sua in
aures plebis, intravit Capharnaum. 2
Centurionis autem cujusdam servus male
habens, erat moriturus : qui illi erat pretiosus.
3 Et cum audisset de Jesu, misit ad eum
seniores Judæorum, rogans eum ut veniret et
salvaret servum ejus. 4 At illi cum venissent
ad Jesum, rogabant eum sollicite, dicentes ei
: Quia dignus est ut hoc illi præstes : 5 diligit
enim gentem nostram, et synagogam ipse
ædificavit nobis. 6 Jesus autem ibat cum illis.
Et cum jam non longe esset a domo, misit ad
eum centurio amicos, dicens : Domine, noli
vexari : non enim sum dignus ut sub tectum
meum intres : 7 propter quod et meipsum non
sum dignum arbitratus ut venirem ad te : sed
dic verbo, et sanabitur puer meus. 8 Nam et
ego homo sum sub potestate constitutus,
habens sub me milites : et dico huic, Vade, et
vadit : et alii, Veni, et venit : et servo meo,
Fac hoc, et facit. 9 Quo audito Jesus miratus
est : et conversus sequentibus se turbis, dixit
: Amen dico vobis, nec in Israël tantam
fidem inveni. 10 Et reversi, qui missi fuerant,
domum, invenerunt servum, qui languerat,
sanum.
20
WSKRZESZENIE MŁODZIEŃCA Z
NAIM.
11 I Stało się, potem szedł do miasta, które
zowią Naim, a z nim szli uczniowie jego i
rzesza wielka. l2 Gdy się zaś przybliżył ku
bramie miejskiej, oto wynoszono umarłego,
jedynego syna matki jego, a była to wdowa, i
wielka rzesza z miasta była z nią. 13 A gdy
ujrzał ją Pan, miłosierdziem wzruszony nad
nią, rzekł jej : Nie płacz ! 14 I przystąpił i
dotknął się mar (a ci, co nieśli, stanęli), i
rzekł : Młodzieńcze ! Tobie mówię, wstań !
15 I usiadł ten, który był umarły, i począł
mówić, i oddał go matce jego 16 I zdjął
wszystkich strach, i wielbili Boga, mówiąc :
Że prorok wielki powstał między nami, i że
Bóg nawiedził lud swój. 17 I rozeszła się o
nim ta wieść po całej Judei i po wszystkiej
okolicznej krainie.
POSELSTWO JANA CHRZCICIELA.
18 I oznajmili o tym wszystkim Janowi
uczniowie jego. 19 A Jan wezwał dwóch
spośród uczniów swoich, i posłał do Jezusa,
mówiąc : Ty jesteś tym, który ma przyjść,
czy też innego czekamy? 20 Gdy zaś przyszli
do niego ci mężowie, rzekli : Jan Chrzciciel
posłał nas do ciebie, mówiąc : Ty jesteś tym,
który ma przyjść, czy też innego czekamy?
21 (W tej też godzinie uzdrowił wielu od
niemocy i chorób i od złych duchów, a wielu
ślepym wzrok przywrócił). 22 A
odpowiadając, rzekł im: Idźcie i donieście
Janowi, coście słyszeli i widzieli; "Że ślepi
widzą, chromi chodzą, trędowaci bywają
oczyszczeni, głusi słyszą, umarli
zmartwychwstają, ubogim ewangelia bywa
opowiadana." 23 A błogosławiony jest, który
się ze mnie nie zgorszy. 24 I gdy posłowie
Janowi odeszli, począł mówić o Janie do
rzeszy : Cóżeście wyszli widzieć na pustyni?
Trzcinę chwiejącą się od wiatru? 25 Ale
coście wyszli widzieć ? Człowieka w
miękkie szaty obleczonego ? Oto ci, co są w
kosztownej odzieży i w rozkoszach, w
domach królewskich są 26 Ale coście wyszli
widzieć ? Proroka ? Zaiste powiadam wam i
11 Et factum est : deinceps ibat in civitatem
quæ vocatur Naim : et ibant cum eo discipuli
ejus et turba copiosa. 12 Cum autem
appropinquaret portæ civitatis, ecce
defunctus efferebatur filius unicus matris suæ
: et hæc vidua erat : et turba civitatis multa
cum illa. 13 Quam cum vidisset Dominus,
misericordia motus super eam, dixit illi : Noli
flere. 14 Et accessit, et tetigit loculum. (Hi
autem qui portabant, steterunt.) Et ait :
Adolescens, tibi dico, surge. 15 Et resedit qui
erat mortuus, et cœpit loqui. Et dedit illum
matri suæ. 16 Accepit autem omnes timor : et
magnificabant Deum, dicentes : Quia
propheta magnus surrexit in nobis : et quia
Deus visitavit plebem suam. 17 Et exiit hic
sermo in universam Judæam de eo, et in
omnem circa regionem.
18 Et nuntiaverunt Joanni discipuli ejus de
omnibus his. 19 Et convocavit duos de
discipulis suis Joannes, et misit ad Jesum,
dicens : Tu es qui venturus es, an alium
exspectamus ? 20 Cum autem venissent ad
eum viri, dixerunt : Joannes Baptista misit
nos ad te dicens : Tu es qui venturus es, an
alium exspectamus ? 21 (In ipsa autem hora
multos curavit a languoribus, et plagis, et
spiritibus malis, et cæcis multis donavit
visum.) 22 Et respondens, dixit illis : Euntes
renuntiate Joanni quæ audistis et vidistis :
quia cæci vident, claudi ambulant, leprosi
mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt,
pauperes evangelizantur : 23 et beatus est
quicumque non fuerit scandalizatus in me. 24
Et cum discessissent nuntii Joannis, cœpit de
Joanne dicere ad turbas : Quid existis in
desertum videre ? arundinem vento agitatam
? 25 Sed quid existis videre ? hominem
mollibus vestibus indutum ? Ecce qui in
veste pretiosa sunt et deliciis, in domibus
regum sunt. 26 Sed quid existis videre ?
prophetam ? Utique dico vobis, et plus quam
prophetam : 27 hic est, de quo scriptum est :
Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam,
21
więcej niż proroka. 27 Ten jest, o którym
napisane jest : "Oto posyłam Anioła mego
przed obliczem twoim, który zgotuje drogę
twoją przed tobą." 28 Albowiem powiadam
wam : Nie ma między narodzonymi z
niewiast większego proroka nad Jana
Chrzciciela ; ale kto mniejszy jest w
królestwie Bożym, większy jest, niźli on. 29
A słysząc lud wszystek i celnicy, oddali
cześć Bogu, przyjmując chrzest Janowy. 30
Ale faryzeusze i biegli w Zakonie wzgardzili
zamiarem Bożym względem siebie, nie
przyjmując chrztu od niego. 31 I rzekł Pan:
Do kogóż więc przyrównam ludzi plemienia
tego, a komu są podobni? 32 Podobni są
chłopiętom na rynku siedzącym i wołającym
jedni do drugich i mówiącym: Graliśmy wam
na piszczałkach, a nie tańczyliście ;
zawodziliśmy, a nie płakaliście. 33 Gdyż Jan
Chrzciciel przyszedł, nie jedząc chleba ani
nie pijąc wina, a mówicie : Czarta ma. 34
Przyszedł Syn Człowieczy jedząc i pijąc, a
mówicie : Oto człowiek obżerca i winopijca,
przyjaciel celników i grzeszników. 35 I
usprawiedliwiona jest mądrość od
wszystkich synów swoich.
GRZESZNICA PODCZAS UCZTY.
36 Pewien zaś faryzeusz prosił go, aby z nim
jadł. I wszedłszy w dom faryzeusza, zasiadł
do stołu. 37 A oto niewiasta, która była w
mieście grzesznicą, skoro dowiedziała się, że
siedzi u stołu w domu faryzeusza, przyniosła
słoik alabastrowy olejku; 38 i stanąwszy z
tyłu u nóg jego, poczęła łzami polewać nogi
jego, a włosami głowy swojej wycierała, i
całowała nogi jego, i olejkiem namaszczała.
39 A widząc faryzeusz, który go był zaprosił,
rzekł sam do siebie, mówiąc : Gdyby ten był
prorokiem, przecieżby wiedział, kto i jaka
jest ta niewiasta, która się go dotyka : że jest
grzesznicą. 40 A Jezus odpowiadając, rzekł
do niego : Szymonie, mam ci coś
powiedzieć. 41 On zaś rzekł : Mistrzu,
powiedz. Dwóch dłużników miał pewien
wierzyciel : jeden winien był pięćset
denarów, a drugi pięćdziesiąt. 42 Lecz gdy
oni nie mieli skąd oddać, darował obydwom;
któryż więc bardziej go miłuje? 43 Szymon
qui præparabit viam tuam ante te. 28 Dico
enim vobis : major inter natos mulierum
propheta Joanne Baptista nemo est : qui
autem minor est in regno Dei, major est illo.
29 Et omnis populus audiens et publicani,
justificaverunt Deum, baptizati baptismo
Joannis. 30 Pharisæi autem et legisperiti
consilium Dei spreverunt in semetipsos, non
baptizati ab eo. 31 Ait autem Dominus : Cui
ergo similes dicam homines generationis
hujus ? et cui similes sunt ? 32 Similes sunt
pueris sedentibus in foro, et loquentibus ad
invicem, et dicentibus : Cantavimus vobis
tibiis, et non saltastis : lamentavimus, et non
plorastis. 33 Venit enim Joannes Baptista,
neque manducans panem, neque bibens
vinum, et dicitis : Dæmonium habet. 34
Venit Filius hominis manducans, et bibens, et
dicitis : Ecce homo devorator, et bibens
vinum, amicus publicanorum et peccatorum.
35 Et justificata est sapientia ab omnibus
filiis suis.
36 Rogabat autem illum quidam de pharisæis
ut manducaret cum illo. Et ingressus domum
pharisæi discubuit. 37 Et ecce mulier, quæ
erat in civitate peccatrix, ut cognovit quod
accubuisset in domo pharisæi, attulit
alabastrum unguenti : 38 et stans retro secus
pedes ejus, lacrimis cœpit rigare pedes ejus,
et capillis capitis sui tergebat, et osculabatur
pedes ejus, et unguento ungebat. 39 Videns
autem pharisæus, qui vocaverat eum, ait intra
se dicens : Hic si esset propheta, sciret utique
quæ et qualis est mulier, quæ tangit eum :
quia peccatrix est. 40 Et respondens Jesus,
dixit ad illum : Simon, habeo tibi aliquid
dicere. At ille ait : Magister, dic. 41 Duo
debitores erant cuidam fœneratori : unus
debebat denarios quingentos, et alius
quinquaginta. 42 Non habentibus illis unde
redderent, donavit utrisque. Quis ergo eum
plus diligit ? 43 Respondens Simon dixit :
Æstimo quia is cui plus donavit. At ille dixit
22
odpowiadając, rzekł: Mniemam, że ten,
któremu więcej darował. A on mu
powiedział: Dobrześ rozsądził. 44 I
zwróciwszy się do niewiasty, rzekł
Szymonowi : Widzisz tę niewiastę?
Wszedłem do domu twego, nie dałeś wody
na nogi moje, a ona łzami oblała nogi moje, i
włosami swymi otarła. 45 Nie dałeś mi
pocałunku, a ona odkąd weszła, nie przestała
całować nóg moich. 46 Nie namaściłeś oliwą
głowy mojej, ta zaś namaściła olejkiem nogi
moje. 47 Przeto powiadam ci : Odpuszcza się
jej wiele grzechów, gdyż wielce umiłowała;
a komu mniej odpuszczają, mniej miłuje. 48
I rzekł do niej : Odpuszczają ci się grzechy.
49 I poczęli współsiedzący mówić między
sobą: Któż jest ten, który i grzechy
odpuszcza? I rzekł do niewiasty: Wiara twoja
cię zbawiła, idź w pokoju.
8
PODRÓŻ PO GALILEI
1.I Stało się potem, a on chodził po miastach
i miasteczkach, każąc i przepowiadając
królestwo Boże, a dwunastu z nim, 2 i
niektóre niewiasty, które były uzdrowione od
złych duchów i od chorób : Maria, którą
zowią Magdaleną, z której wyszło było
siedmiu czartów, 3 i Joanna, żona Chuzy,
zarządcy dóbr Heroda, i Zuzanna i wiele
innych, które mu służyły z majętności
swoich.
PRZYPOWIEŚĆ O SIEWCY.
4 Gdy zaś wielka rzesza schodziła się i
zmiast spieszyli do niego, rzekł przez
podobieństwo: 5 Wyszedł który sieje, siać
nasienie swoje. A gdy siał, jedno upadło koło
drogi, i zdeptane zostało, a ptaki niebieskie
wydziobały je. 6 A drugie upadło na opokę, a
gdy wzeszło, uschło, bo nie miało wilgoci. 7
A inne padło między ciernie, a gdy ciernie
razem wzrosły, przydusiły je. 8 A inne padło
na ziemię dobrą ; a gdy wzrosło, wydało
owoc stokrotny. To mówiąc, wołał : Kto ma
uszy ku słuchaniu, niechaj słucha. 9 I pytali
go uczniowie jego, co by to była za
ei : Recte judicasti. 44 Et conversus ad
mulierem, dixit Simoni : Vides hanc
mulierem ? Intravi in domum tuam, aquam
pedibus meis non dedisti : hæc autem
lacrimis rigavit pedes meos, et capillis suis
tersit. 45 Osculum mihi non dedisti : hæc
autem ex quo intravit, non cessavit osculari
pedes meos. 46 Oleo caput meum non unxisti
: hæc autem unguento unxit pedes meos. 47
Propter quod dico tibi : remittuntur ei peccata
multa, quoniam dilexit multum. Cui autem
minus dimittitur, minus diligit. 48 Dixit
autem ad illam : Remittuntur tibi peccata. 49
Et cœperunt qui simul accumbebant, dicere
intra se : Quis est hic qui etiam peccata
dimittit ? 50 Dixit autem ad mulierem : Fides
tua te salvam fecit : vade in pace.
8
1 Et factum est deinceps, et ipse iter faciebat
per civitates, et castella prædicans, et
evangelizans regnum Dei : et duodecim cum
illo, 2 et mulieres aliquæ, quæ erant curatæ a
spiritibus malignis et infirmatibus : Maria,
quæ vocatur Magdalene, de qua septem
dæmonia exierant, 3 et Joanna uxor Chusæ
procuratoris Herodis, et Susanna, et aliæ
multæ, quæ ministrabant ei de facultatibus
suis.
4 Cum autem turba plurima convenirent, et
de civitatibus properarent ad eum, dixit per
similitudinem : 5 Exiit qui seminat, seminare
semen suum. Et dum seminat, aliud cecidit
secus viam, et conculcatum est, et volucres
cæli comederunt illud. 6 Et aliud cecidit
supra petram : et natum aruit, quia non
habebat humorem. 7 Et aliud cecidit inter
spinas, et simul exortæ spinæ suffocaverunt
illud. 8 Et aliud cecidit in terram bonam : et
ortum fecit fructum centuplum. Hæc dicens
clamabat : Qui habet aures audiendi, audiat.
9 Interrogabant autem eum discipuli ejus,
23
przypowieść ? 10 A on im rzekł: Wam dane
jest znać tajemnice królestwa Bożego, a
innym przez przypowieści, aby widząc nie
widzieli, a słysząc nie rozumieli. 11 Jest zaś
ta przypowieść : Nasieniem jest słowo Boże.
12 A którzy koło drogi są, ci są, co słuchają,
a potem przychodzi diabeł i wybiera słowo z
serca ich, aby uwierzywszy nie byli
zbawieni. 13 A którzy na opokę, ci są, którzy
gdy usłyszą, z weselem przyjmują słowo, ale
korzenia nie mają; ci do czasu wierzą, i w
czasie próby odstępują. l4 Które zaś padło
między ciernie, ci są, którzy usłyszeli, a
odszedłszy, od trosk i bogactw i rozkoszy
życia bywają zaduszeni, i nie przynoszą
owocu. 15 A które na ziemię dobrą, ci są, co
dobrym a wybornym sercem usłyszawszy,
zachowują słowo, i owoc przynoszą w
cierpliwości.
CEL TEJ NAUKI.
16 Nikt zaś, zapaliwszy świecę, nie nakrywa
jej naczyniem, ani stawia pod łóżko, ale
stawia na świeczniku, aby ci, co wchodzą,
widzieli światło. l7 Nie ma bowiem tajemnej
rzeczy, która by się wyjawić nie miała, ani
skrytej, która by poznana nie była, i na jaw
nie wyszła 18 A więc uważajcie, jak słuchać
macie; albowiem kto ma, będzie mu dane ; a
kto nie ma, i to, co sądzi, że ma, będzie mu
odjęte.
KREWNI JEZUSA.
19 I przyszli do niego matka i bracia jego, ale
nie mogli do niego przystąpić z po- wodu
ciżby. 20 I oznajmiono mu : Matka twoja i
bracia twoi stoją przed domem, chcąc cię
widzieć. 21 A on odpowiadając, rzekł im :
Matką moją i braćmi moimi są ci, którzy
słuchają słowa Bożego i czynią je.
BURZA NA MORZU.
22 Stało się zaś dnia jednego, a on wstąpił w
łódkę i uczniowie jego. I rzekł do nich :
Przeprawmy się za jezioro. I odbili od brzegu
23 A gdy oni płynęli usnął. I przyszła
nawałnica wiatru na jezioro, i zalewało ich, i
quæ esset hæc parabola. 10 Quibus ipse dixit
: Vobis datum est nosse mysterium regni Dei,
ceteris autem in parabolis : ut videntes non
videant, et audientes non intelligant. 11 Est
autem hæc parabola : Semen est verbum Dei.
12 Qui autem secus viam, hi sunt qui audiunt
: deinde venit diabolus, et tollit verbum de
corde eorum, ne credentes salvi fiant. 13
Nam qui supra petram, qui cum audierint,
cum gaudio suscipiunt verbum : et hi radices
non habent : qui ad tempus credunt, et in
tempore tentationis recedunt. 14 Quod autem
in spinas cecidit : hi sunt qui audierunt, et a
sollicitudinibus, et divitiis, et voluptatibus
vitæ euntes, suffocantur, et non referunt
fructum. 15 Quod autem in bonam terram : hi
sunt qui in corde bono et optimo audientes
verbum retinent, et fructum afferunt in
patientia.
16 Nemo autem lucernam accendens, operit
eam vase, aut subtus lectum ponit : sed supra
candelabrum ponit, ut intrantes videant
lumen. 17 Non est enim occultum, quod non
manifestetur : nec absconditum, quod non
cognoscatur, et in palam veniat. 18 Videte
ergo quomodo audiatis. Qui enim habet,
dabitur illi : et quicumque non habet, etiam
quod putat se habere, auferetur ab illo.
19 Venerunt autem ad illum mater et fratres
ejus, et non poterant adire eum præ turba. 20
Et nuntiatum est illi : Mater tua et fratres tui
stant foris, volentes te videre. 21 Qui
respondens, dixit ad eos : Mater mea et
fratres mei hi sunt, qui verbum Dei audiunt et
faciunt.
22 Factum est autem in una dierum : et ipse
ascendit in naviculam, et discipuli ejus, et ait
ad illos : Transfretemus trans stagnum. Et
ascenderunt. 23 Et navigantibus illis,
obdormivit, et descendit procella venti in
24
byli w niebezpieczeństwie. 24 A
przystąpiwszy, zbudzili go, mówiąc :
Mistrzu, giniemy ! A on wstawszy, złajał
wiatr i nawałnicę wody, i uspokoiły się, i
stała się cisza. 25 I rzekł im: Gdzież jest
wiara wasza ? A oni. bojąc się, mówili ze
zdziwieniem jeden do drugiego: Kto
mniemasz, jest ten, że i wiatrom i morzu
rozkazuje, a słuchają go?
OPĘTANY Z GERAZY.
26 I popłynęli do krainy Gerazeńczyków,
która jest naprzeciw Galilei. 27 A gdy
wyszedł na ląd, zabiegł mu pewien człowiek,
co miał czarta już od dawnego czasu, i nie
nosił odzienia, i nie mieszkał w domu, ale w
grobach. 28 Ten, gdy ujrzał Jezusa, upadł
przed nim i zawoławszy wielkim głosem,
mówił: Co ci do mnie, Jezusie, Synu Boga
Najwyższego? Proszę cię, nie dręcz mnie. 29
Rozkazywał bowiem duchowi nieczystemu,
aby wyszedł z człowieka. Od dawnego
bowiem czasu porywał go, i wiązano go
łańcuchami, i w pętach strzeżono; a on
zerwawszy więzy, bywał pędzony od czarta
na pustynię. 30 Jezus zaś spytał go, mówiąc :
Jakie masz imię? A on odpowiedział :
Legion: bo weszło było wielu czartów w
niego. 31 I prosili go, aby im nie .kazał iść
do przepaści. 32 A było tam stado wielu
wieprzów, pasących się na górze; i prosili go,
aby im pozwolił w nie wejść; i pozwolił im.
33 Wyszli tedy czarci z człowieka i weszli w
wieprze, i stado pędem wpadło z urwistego
brzegu w jezioro, i utonęło. 34 A gdy
pasterze ujrzeli, co się stało, uciekli, i dali
znać do miasta i do wiosek. 35 I wyszli
oglądać, co się stało, i przyszli do Jezusa; i
znaleźli człowieka, z którego wyszły czarty,
siedzącego, ubranego i ze zdrowym
umysłem, u nóg jego, i zlękli się 36 I
opowiedzieli im też ci, którzy widzieli, jak
wybawiony został od legionu. 37 I prosił go
cały lud krainy Gerazeńczyków, aby odszedł
od nich ; bo byli wielkim strachem zdjęci. A
on wsiadłszy do łodzi, odjechał z powrotem.
38 I prosił go człowiek, z którego wyszli byli
czarci, aby mógł być przy nim. 39 Ale Jezus
odprawił go, mówiąc : Wróć się do domu
stagnum, et complebantur, et periclitabantur.
24 Accedentes autem suscitaverunt eum,
dicentes : Præceptor, perimus. At ille
surgens, increpavit ventum, et tempestatem
aquæ, et cessavit : et facta est tranquillitas.
25 Dixit autem illis : Ubi est fides vestra ?
Qui timentes, mirati sunt ad invicem,
dicentes : Quis putas hic est, quia et ventis, et
mari imperat, et obediunt ei ?
26 Et navigaverunt ad regionem
Gerasenorum, quæ est contra Galilæam. 27
Et cum egressus esset ad terram, occurrit illi
vir quidam, qui habebat dæmonium jam
temporibus multis, et vestimento non
induebatur, neque in domo manebat, sed in
monumentis. 28 Is, ut vidit Jesum, procidit
ante illum : et exclamans voce magna, dixit :
Quid mihi et tibi est, Jesu Fili Dei Altissimi ?
obsecro te, ne me torqueas. 29 Præcipiebat
enim spiritui immundo ut exiret ab homine.
Multis enim temporibus arripiebat illum, et
vinciebatur catenis, et compedibus
custoditus. Et ruptis vinculis agebatur a
dæmonio in deserta. 30 Interrogavit autem
illum Jesus, dicens : Quod tibi nomen est ?
At ille dixit : Legio : quia intraverant
dæmonia multa in eum. 31 Et rogabant illum
ne imperaret illis ut in abyssum irent. 32 Erat
autem ibi grex porcorum multorum
pascentium in monte : et rogabant eum, ut
permitteret eis in illos ingredi. Et permisit
illis. 33 Exierunt ergo dæmonia ab homine,
et intraverunt in porcos : et impetu abiit grex
per præceps in stagnum, et suffocatus est. 34
Quod ut viderunt factum qui pascebant,
fugerunt, et nuntiaverunt in civitatem et in
villas. 35 Exierunt autem videre quod factum
est, et venerunt ad Jesum, et invenerunt
hominem sedentem, a quo dæmonia exierant,
vestitum ac sana mente, ad pedes ejus, et
timuerunt. 36 Nuntiaverunt autem illis et qui
viderant, quomodo sanus factus esset a
legione : 37 et rogaverunt illum omnis
multitudo regionis Gerasenorum ut
discederet ab ipsis : quia magno timore
tenebantur. Ipse autem ascendens navim,
reversus est. 38 Et rogabat illum vir, a quo
25
twego, a opowiadaj, jak wielkie rzeczy Bóg
ci uczynił. I poszedł po całym mieście,
opowiadając, jak wielkie rzeczy uczynił mu
Jezus.
WSKRZESZENIE CÓRKI JAIRA.
40 Stało się zaś, gdy się wrócił Jezus,
przyjęła go rzesza, bo wszyscy nań czekali.
41 A oto przyszedł mąż imieniem Jair, a był
on przełożonym synagogi ; i upadł do nóg
Jezusowych, prosząc go, aby przyszedł do
domu jego, 42 bo miał córkę jedyną, około
lat dwunastu, a ta umierała. I zdarzyło się,
gdy szedł, cisnęły się nań rzesze. 43 A pewna
niewiasta, która miała krwotok od lat
dwunastu, i wydała była na lekarzy całą swą
majętność, a od żadnego nie mogła być
uleczona, 44 przystąpiła z tyłu, i dotknęła się
kraju szaty jego, a natychmiast ustał jej
krwotok 45 I rzekł Jezus : Kto jest, co się
mnie dotknął ? Gdy się zaś wszyscy
wypierali, rzekł Piotr i ci, którzy z nim byli :
Mistrzu ! Rzesze ściskają się i tłoczą, a ty
mówisz: Kto się mnie dotknął? 46 A Jezus
rzekł : Dotknął się mnie ktoś, bo ja wiem, że
moc wyszła ze mnie. 47 Niewiasta zaś
widząc, że się nie ukryła, drżąc przyszła, i
upadła do nóg jego; í dla jakiej przyczyny się
go dotknęła, oznajmiła wobec całego ludu i
jak natychmiast uzdrowiona została. 48 Lecz
on jej powiedział: Córko, wiara twoja cię
uzdrowiła, idź w pokoju. 49 Gdy on jeszcze
mówił, przyszedł ktoś do przełożonego
synagogi, mówiąc mu: Że umarła córka
twoja, nie trudź go. 50 A Jezus usłyszawszy
to słowo, odpowiedział ojcu dzieweczki: Nie
bój się, wierz tylko, a będzie zdrowa. 51 I
wszedłszy w dom, nie pozwolił nikomu
wejść ze sobą tylko Piotrowi i Jakubowi i
Janowi i ojcu i matce dzieweczki. 52
Wszyscy zaś płakali, i żałowali jej; lecz on
rzekł : Nie płaczcie ! Nie umarła dzieweczka,
ale śpi. 53 I śmiali się z niego, wiedząc, że
była umarła. 54 A on ująwszy ją za rękę,
zawołał, mówiąc : Dzieweczko, wstań ! 55 I
wrócił się duch jej, i zaraz wstała ; i rozkazał,
aby jej dano jeść.
dæmonia exierant, ut cum eo esset. Dimisit
autem eum Jesus, dicens : 39 Redi in domum
tuam, et narra quanta tibi fecit Deus. Et abiit
per universam civitatem, prædicans quanta
illi fecisset Jesus.
40 Factum est autem cum rediisset Jesus,
excepit illum turba : erunt enim omnes
exspectantes eum. 41 Et ecce venit vir, cui
nomen Jairus, et ipse princeps synagogæ erat
: et cecidit ad pedes Jesu, rogans eum ut
intraret in domum ejus, 42 quia unica filia
erat ei fere annorum duodecim, et hæc
moriebatur. Et contigit, dum iret, a turba
comprimebatur. 43 Et mulier quædam erat in
fluxu sanguinis ab annis duodecim, quæ in
medicos erogaverat omnem substantiam
suam, nec ab ullo potuit curari : 44 accessit
retro, et tetigit fimbriam vestimenti ejus : et
confestim stetit fluxus sanguinis ejus. 45 Et
ait Jesus : Quis est, qui me tetigit ?
Negantibus autem omnibus, dixit Petrus, et
qui cum illo erant : Præceptor, turbæ te
comprimunt, et affligunt, et dicis : Quis me
tetigit ? 46 Et dicit Jesus : Tetigit me aliquis :
nam ego novi virtutem de me exiisse. 47
Videns autem mulier, quia non latuit,
tremens venit, et procidit ante pedes ejus : et
ob quam causam tetigerit eum, indicavit
coram omni populo : et quemadmodum
confestim sanata sit. 48 At ipse dixit ei :
Filia, fides tua salvam te fecit : vade in pace.
49 Adhuc illo loquente, venit quidam ad
principem synagogæ, dicens ei : Quia mortua
est filia tua, noli vexare illum. 50 Jesus
autem, audito hoc verbo, respondit patri
puellæ : Noli timere, crede tantum, et salva
erit. 51 Et cum venisset domum, non permisit
intrare secum quemquam, nisi Petrum, et
Jacobum, et Joannem, et patrem, et matrem
puellæ. 52 Flebant autem omnes, et
plangebant illam. At ille dixit : Nolite flere :
non est mortua puella, sed dormit. 53 Et
deridebant eum, scientes quod mortua esset.
54 Ipse autem tenens manum ejus clamavit,
dicens : Puella, surge. 55 Et reversus est
spiritus ejus, et surrexit continuo. Et jussit illi
dari manducare.
26
56 I zdumieli się rodzice jej, a on im nakazał,
aby nikomu nie opowiadali, co się stało.
9
ROZESŁANIE APOSTOŁÓW.
1 Zwoławszy zaś dwunastu apostołów, dał
im moc i władzę nad wszystkimi czartami, i
żeby uzdrawiali choroby. 2 I posłał ich
przepowiadać królestwo Boże i uzdrawiać
niemocnych. 3 I rzekł do nich : Nie bierzcie
nic na drogę, ani laski, ani torby podróżnej,
ani chleba, ani pieniędzy, ani nie miejcie po
dwie suknie. 4 A do któregokolwiek domu
wejdziecie, tam mieszkajcie, i stamtąd nie
wychodźcie. 5 A którzykolwiek by was nie
przyjęli, wychodząc z tego miasta, nawet
proch z nóg waszych otrząśnijcie na
świadectwo przeciw nim. 6 Wyszedłszy zaś,
obchodzili miasteczka, opowiadając
ewangelię, i uzdrawiając wszędzie.
NIEPOKÓJ HERODA.
7 I usłyszał Herod tetrarcha wszystko, co się
działo przez niego, a wahał się, dlatego że
niektórzy powiadali, iż Jan zmartwychwstał ;
8 a inni zaś, że się Eliasz ukazał ; a inni
znowu, że zmartwychwstał jeden z dawnych
proroków. 9 I rzekł Herod : Jana ja ściąłem;
któż więc jest ten, o którym takie rzeczy
słyszę ? I starał się go zobaczyć.
C. OD ROZMNOŻENIA CHLEBA DO
PIERWSZEJ PODRÓŻY DO JERUZALEM
(9,10-50)
ROZMNOŻENIE CHLEBA.
10 I wróciwszy się apostołowie opowiedzieli
mu wszystko, co uczynili. I wziąwszy ich,
udał się osobno na miejsce pustynne, w
pobliżu Betsaidy. 11 A rzesze
dowiedziawszy się o tym, poszły za nim ; i
przyjął je, i opowiadał im o królestwie
Bożym ; a tych, którzy potrzebowali
uleczenia, uzdrawiał. 12 Dzień zaś miał się
ku schyłkowi. I przystąpiwszy dwunastu,
56 Et stupuerunt parentes ejus, quibus
præcepit ne alicui dicerent quod factum erat.
9
1 Convocatis autem duodecim Apostolis,
dedit illis virtutem et potestatem super omnia
dæmonia, et ut languores curarent. 2 Et misit
illos prædicare regnum Dei, et sanare
infirmos. 3 Et ait ad illos : Nihil tuleritis in
via, neque virgam, neque peram, neque
panem, neque pecuniam, neque duas tunicas
habeatis. 4 Et in quamcumque domum
intraveritis, ibi manete, et inde ne exeatis. 5
Et quicumque non receperint vos : exeuntes
de civitate illa, etiam pulverem pedum
vestrorum excutite in testimonium supra
illos. 6 Egressi autem circuibant per castella
evangelizantes, et curantes ubique.
7 Audivit autem Herodes tetrarcha omnia
quæ fiebant ab eo, et hæsitabat eo quod
diceretur 8 a quibusdam : Quia Joannes
surrexit a mortuis : a quibusdam vero : Quia
Elias apparuit : ab aliis autem : Quia
propheta unus de antiquis surrexit. 9 Et ait
Herodes : Joannem ego decollavi : quis est
autem iste, de quo ego talia audio ? Et
quærebat videre eum.
10 Et reversi Apostoli, narraverunt illi
quæcumque fecerunt : et assumptis illis
secessit seorsum in locum desertum, qui est
Bethsaidæ. 11 Quod cum cognovissent
turbæ, secutæ sunt illum : et excepit eos, et
loquebatur illis de regno Dei, et eos, qui cura
indigebant, sanabat. 12 Dies autem cœperat
declinare, et accedentes duodecim dixerunt
illi : Dimitte turbas, ut euntes in castella
27
rzekli mu: Rozpuść rzesze, by odszedłszy do
miasteczek i wsi, które są Wokoło, znalazły
gospodę i żywność ; bo jesteśmy tu na
miejscu pustynnym. 13 I rzekł do nich : Wy
im jeść dajcie. A oni powiedzieli: Nie mamy
więcej, tylko pięcioro chleba i dwie ryby ;
chyba że my pójdziemy, i kupimy żywności
na całą tę rzeszę. 14 A było mężczyzn około
pięciu tysięcy. I rzekł do uczniów swoich :
Posadźcie ich gromadami po pięćdziesięciu.
15 I uczynili tak, i posadzili wszystkich. 16
A wziąwszy pięcioro chleba i dwie ryby,
spojrzał w niebo, i pobłogosławił je, i
połamał, i rozdawał uczniom swoim, aby
kładli przed rzeszę. 17 I jedli wszyscy, i
najedli się, i zebrano co im zbyło, dwanaście
koszów ułomków.
WYZNANIE PIOTRA I ZAPOWIEDŹ
MĘKI.
18 I stało się, gdy był sam na modlitwie, byli
z nim i uczniowie, i zapytał ich, mówiąc :
Kim mię powiadają być rzesze ? 19 A oni
odpowiedzieli, i rzekli: Janem Chrzcicielem,
drudzy zaś Eliaszem, a inni, że prorok jeden
z dawniejszych zmartwychwstał. 20 I rzekł
im: A wy kim mnie być powiadacie?
Odpowiadając Szymon Piotr, rzekł:
Chrystusem -Bożym. 21 On zaś
zagroziwszy im, rozkazał, aby tego nikomu
nie powiadali, 22 mówiąc : Że potrzeba,
aby Syn Człowieczy wiele cierpiał, i był
wzgardzony od starszych i od przedniejszych
kapłanów i doktorów, i aby był zabity, a
trzeciego dnia zmartwychwstał.
NAŚLADOWANIE CHRYSTUSA.
23 Mówił zaś do wszystkich : Jeśli kto chce
iść za mną, niech zaprze samego siebie, a
weźmie krzyż swój na każdy dzień, i niech
idzie za mną. 24 Kto bowiem chciałby duszę
swoją zachować, straci ją; a kto by stracił
duszę swoją dla mnie, zachowa ją. 26
Albowiem co za pożytek ma człowiek,
jeśliby zyskał wszystek świat, a samego
siebie stracił, i sam na sobie szkodę poniósł?
26 Kto bowiem wstydziłby się mnie i słów
moich, tego Syn Człowieczy wstydzić się
villasque quæ circa sunt, divertant, et
inveniant escas : quia hic in loco deserto
sumus. 13 Ait autem ad illos : Vos date illis
manducare. At illi dixerunt : Non sunt nobis
plus quam quinque panes et duo pisces : nisi
forte nos eamus, et emamus in omnem hanc
turbam escas. 14 Erant autem fere viri
quinque millia. Ait autem ad discipulos suos
: Facite illos discumbere per convivia
quinquagenos. 15 Et ita fecerunt : et
discumbere fecerunt omnes. 16 Acceptis
autem quinque panibus et duobus piscibus,
respexit in cælum, et benedixit illis : et fregit,
et distribuit discipulis suis, ut ponerent ante
turbas. 17 Et manducaverunt omnes, et
saturati sunt. Et sublatum est quod superfuit
illis, fragmentorum cophini duodecim.
18 Et factum est cum solus esset orans, erant
cum illo et discipuli : et interrogavit illos,
dicens : Quem me dicunt esse turbæ ? 19 At
illi responderunt, et dixerunt : Joannem
Baptistam, alii autem Eliam, alii vero quia
unus propheta de prioribus surrexit. 20 Dixit
autem illis : Vos autem quem me esse dicitis
? Respondens Simon Petrus, dixit : Christum
Dei. 21 At ille increpans illos, præcepit ne
cui dicerent hoc, 22 dicens : Quia oportet
Filium hominis multa pati, et reprobari a
senioribus, et principibus sacerdotum, et
scribis, et occidi, et tertia die resurgere.
23 Dicebat autem ad omnes : Si quis vult
post me venire, abneget semetipsum, et tollat
crucem suam quotidie, et sequatur me. 24
Qui enim voluerit animam suam salvam
facere, perdet illam : nam qui perdiderit
animam suam propter me, salvam faciet
illam. 25 Quid enim proficit homo, si
lucretur universum mundum, se autem ipsum
perdat, et detrimentum sui faciat ? 26 Nam
qui me erubuerit, et meos sermones : hunc
Filius hominis erubescet cum venerit in
28
będzie, kiedy przyjdzie w majestacie swoim,
i Ojca, i świętych aniołów. 27 A powiadam
wam prawdziwie : Są niektórzy tu stojący, co
nie zaznają śmierci, aż ujrzą królestwo Boże.
PRZEMIENIENIE PAŃSKIE.
28 I stało się po tych słowach prawie w
osiem dni, i wziął Piotra i Jakuba i Jana, i
wyszedł na górę, aby się modlić. 29 A gdy
się modlił, stał się inny wygląd oblicza jego,
a odzienie jego białe i lśniące. 30 A oto dwaj
mężowie rozmawiali z nim a byli to Mojżesz
i Eliasz, 31 widziani w chwale; i mówili o
zejściu jego, którego miał dokonać w
Jeruzalem. 32 Piotr zaś i ci, co byli z nim,
byli snem zmorzeni ; a przebudziwszy się,
ujrzeli majestat jego i dwóch mężów, którzy
przy nim stali. 33 I stało się, gdy odchodzili
od niego, rzekł Piotr do Jezusa : Mistrzu!
Dobrze nam tu być, i uczyńmy trzy
przybytki, jeden tobie, a jeden Mojżeszowi, i
jeden Eliaszowi; a nie wiedział, co mówi. 34
Skoro on to mówił, powstał obłok, i zasłonił
ich; i zlękli się, gdy wchodzili w obłok. 36 I
odezwał się głos z obłoku mówiący: Ten jest
Syn mój miły, jego słuchajcie. 36 Gdy zaś
głos brzmiał, pozostał sam Jezus. A oni
milczeli, i w te dni nikomu nic nie
powiedzieli z tego, co widzieli.
UZDROWIENIE CHŁOPCA
OPĘTANEGO.
37 I stało się nazajutrz, gdy oni -schodzili z
góry, zabiegła im rzesza wielka. 38 I oto
człowiek z rzeszy zawołał, mówiąc :
Nauczycielu ! Proszę cię, wejrzyj na syna
mego, bo jedynego mam. 39 A oto duch go
porywa, i nagle krzyczy, i rzuca nim, i targa
z pianą, i z trudnością odchodzi, męcząc go.
40 I prosiłem uczniów twoich, aby go
wyrzucili, a nie mogli. 41 Jezus zaś
odpowiadając, rzekł: O plemię niewierne i
przewrotne! Dokądże u was będę i cierpieć
was będę? Przyprowadź tu syna twego. 42 A
gdy nadchodził, rzucił go czart o ziemię, i
tarzał ; lecz Jezus zgromił ducha nieczystego,
i uzdrowił chłopca, i oddał go ojcu jego.
majestate sua, et Patris, et sanctorum
angelorum. 27 Dico autem vobis vere : sunt
aliqui hic stantes, qui non gustabunt mortem
donec videant regnum Dei.
28 Factum est autem post hæc verba fere dies
octo, et assumpsit Petrum, et Jacobum, et
Joannem, et ascendit in montem ut oraret. 29
Et facta est, dum oraret, species vultus ejus
altera : et vestitus ejus albus et refulgens. 30
Et ecce duo viri loquebantur cum illo. Erant
autem Moyses et Elias, 31 visi in majestate :
et dicebant excessum ejus, quem completurus
erat in Jerusalem. 32 Petrus vero, et qui cum
illo erant, gravati erant somno. Et evigilantes
viderunt majestatem ejus, et duos viros qui
stabant cum illo. 33 Et factum est cum
discederent ab illo, ait Petrus ad Jesum :
Præceptor, bonum est nos hic esse : et
faciamus tria tabernacula, unum tibi, et unum
Moysi, et unum Eliæ : nesciens quid diceret.
34 Hæc autem illo loquente, facta est nubes,
et obumbravit eos : et timuerunt, intrantibus
illis in nubem. 35 Et vox facta est de nube,
dicens : Hic est Filius meus dilectus, ipsum
audite. 36 Et dum fieret vox, inventus est
Jesus solus. Et ipsi tacuerunt, et nemini
dixerunt in illis diebus quidquam ex his quæ
viderant.
37 Factum est autem in sequenti die,
descendentibus illis de monte, occurrit illis
turba multa. 38 Et ecce vir de turba
exclamavit, dicens : Magister, obsecro te,
respice in filium meum quia unicus est mihi :
39 et ecce spiritus apprehendit eum, et subito
clamat, et elidit, et dissipat eum cum spuma,
et vix discedit dilanians eum : 40 et rogavi
discipulos tuos ut ejicerent illum, et non
potuerunt. 41 Respondens autem Jesus, dixit
: O generatio infidelis, et perversa, usquequo
ero apud vos, et patiar vos ? adduc huc filium
tuum. 42 Et cum accederet, elisit illum
dæmonium, et dissipavit.
29
DRUGA ZAPOWIEDŹ MĘKI.
43 I Zdumieli się wszyscy nad wielkością
Boga. A gdy się wszyscy dziwili
wszystkiemu, co czynił, rzekł do uczniów
swoich : 44 Weźcie wy sobie do waszych
serc te słowa; albowiem stanie się, że Syn
Człowieczy będzie wydany w ręce ludzkie.
45 Lecz oni nie rozumieli tego słowa, i
zakryte było przed nimi, że go nie pojęli ; a
bali się spytać go o to słowo.
ZALECENIE POKORY I
WYROZUMIAŁOŚCI.
46 A przyszła im myśl, który też z nich jest
większy. 47 Jezus zaś widząc myśli ich
serca, wziął dziecko, i postawił je przy sobie,
48 i rzekł im: Ktokolwiek przyjąłby to
dziecko w imię moje, mnie przyjmuje; a kto
mnie przyjmuje, przyjmuje tego, który mię
posłał ; albowiem kto mniejszy jest między
wami wszystkimi, ten jest większy. 49 A
odpowiadając Jan, rzekł: Mistrzu,
widzieliśmy człowieka w imię twoje czarty
wyrzucającego, i zabroniliśmy mu, bo nie
chodzi z nami. 50 I rzekł do niego Jezus :
Nie zabraniajcie; bo kto nie jest przeciwko
wam, za wami jest.
III Podróże do Jeruzalem (9,51-19,28)
A. PIERWSZA PODRÓŻ (9,51-10,42)
NIEGOŚCINNI SAMARYTANIE.
51 Stało się zaś gdy się dopełniły dni
wzięcia jego, a on postanowił niezłomnie,
aby iść do Jeruzalem. 52 I wysłał posłów
przed obliczem swoim, a idąc, weszli do
miasteczka samarytańskiego, aby mu
przygotować gospodę. 53 Ale go nie przyjęli,
ponieważ szedł w stronę Jeruzalem. 54
Widząc zaś uczniowie jego Jakub i Jan,
rzekli : Panie, chcesz, powiemy, żeby ogień
zstąpił z nieba, i spalił ich ? 55 A obróciwszy
się, zganił ich, mówiąc : Nie wiecie, czyjego
ducha jesteście.
43 Et increpavit Jesus spiritum immundum,
et sanavit puerum, et reddidit illum patri ejus.
44 Stupebant autem omnes in magnitudine
Dei : omnibusque mirantibus in omnibus quæ
faciebat, dixit ad discipulos suos : Ponite vos
in cordibus vestris sermones istos : Filius
enim hominis futurum est ut tradatur in
manus hominum. 45 At illi ignorabant
verbum istud, et erat velatum ante eos ut non
sentirent illud : et timebant eum interrogare
de hoc verbo.
46 Intravit autem cogitatio in eos quis eorum
major esset. 47 At Jesus videns cogitationes
cordis illorum, apprehendit puerum, et statuit
illum secus se, 48 et ait illis : Quicumque
susceperit puerum istum in nomine meo, me
recipit : et quicumque me receperit, recipit
eum qui me misit. Nam qui minor est inter
vos omnes, hic major est. 49 Respondens
autem Joannes dixit : Præceptor, vidimus
quemdam in nomine tuo ejicientem
dæmonia, et prohibuimus eum : quia non
sequitur nobiscum. 50 Et ait ad illum Jesus :
Nolite prohibere : qui enim non est adversum
vos, pro vobis est.
51 Factum est autem dum complerentur dies
assumptionis ejus, et ipse faciem suam
firmavit ut iret in Jerusalem. 52 Et misit
nuntios ante conspectum suum : et euntes
intraverunt in civitatem Samaritanorum ut
parerent illi. 53 Et non receperunt eum, quia
facies ejus erat euntis in Jerusalem. 54 Cum
vidissent autem discipuli ejus Jacobus et
Joannes, dixerunt : Domine, vis dicimus ut
ignis descendat de cælo, et consumat illos ?
55 Et conversus increpavit illos, dicens :
Nescitis cujus spiritus estis.
30
56 Syn Człowieczy nie przyszedł gubić dusz,
ale je zbawiać. I odeszli do innego
miasteczka.
NIEDOSKONALI UCZNIOWIE.
57 I zdarzyło się, gdy oni szli drogą, odezwał
się ktoś do niego : Pójdę za tobą,
dokądkolwiek pójdziesz. 58 Rzekł mu Jezus :
Lisy mają jamy, a ptaki niebieskie gniazda,
lecz Syn Człowieczy nie ma, gdzieby głowę
skłonił. 59 I rzekł do innego : Pójdź za mną.
On zaś odparł: Panie, pozwól mi najpierw
pójść i pogrzebać ojca mego. 60 A Jezus mu
rzekł : Niechaj umarli grzebią swych
umarłych ; a ty idź, i opowiadaj królestwo
Boże. 61 I rzekł inny : Pójdę za tobą, Panie,
ale pozwól mi wpierw rozporządzić
rzeczami, które są w domu. 62 Rzekł do
niego Jezus: Żaden, który rękę swą przyłożył
do pługa, a ogląda się wstecz, nie jest zdatny
do królestwa Bożego.
10
ROZESŁANIE 72 UCZNIÓW.
1 Potem zaś naznaczył Pan innych
siedemdziesięciu dwóch, i rozesłał ich po
dwóch przed sobą do wszystkich miast i
miejsc, dokąd sam miał przybyć. 2 I mówił
im : Żniwo wprawdzie wielkie, ale
robotników mało; proścież tedy Pana żniwa,
aby wysłał robotników na żniwo swoje. 3
Idźcie, oto ja was posyłam jako baranki
między wilki. 4 Nie noście trzosa, ani torby
podróżnej, ani butów, a nikogo po drodze nie
pozdrawiajcie. 5 Do któregokolwiek domu
wejdziecie, naprzód mówcie : Pokój temu
domowi. 6 A jeśliby tam był syn pokoju,
spocznie na nim pokój wasz ; a jeśli nie,
wróci się do was. 7 W tym też samym domu
mieszkajcie, jedząc i pijąc to, co u nich jest,
bo godzien jest robotnik zapłaty swojej. Nie
przechodźcie z domu do domu. 8 A do
jakiegokolwiek miasta wejdziecie, a przyjmą
was, jedzcie, co przed was położą. 9 I
uzdrawiajcie niemocnych, którzy w nim są, a
powiadajcie im : Przybliżyło się do was
królestwo Boże. 10 Jeśli zaś w jakim
56 Filius hominis non venit animas perdere,
sed salvare. Et abierunt in aliud castellum.
57 Factum est autem : ambulantibus illis in
via, dixit quidam ad illum : Sequar te
quocumque ieris. 58 Dixit illi Jesus : Vulpes
foveas habent, et volucres cæli nidos : Filius
autem hominis non habet ubi caput reclinet.
59 Ait autem ad alterum : Sequere me : ille
autem dixit : Domine, permitte mihi primum
ire, et sepelire patrem meum. 60 Dixitque ei
Jesus : Sine ut mortui sepeliant mortuos suos
: tu autem vade, et annuntia regnum Dei. 61
Et ait alter : Sequar te Domine, sed permitte
mihi primum renuntiare his quæ domi sunt.
62 Ait ad illum Jesus : Nemo mittens manum
suam ad aratrum, et respiciens retro, aptus est
regno Dei.
10
1 Post hæc autem designavit Dominus et
alios septuaginta duos : et misit illos binos
ante faciem suam in omnem civitatem et
locum, quo erat ipse venturus. 2 Et dicebat
illis : Messis quidem multa, operarii autem
pauci. Rogate ergo dominum messis ut mittat
operarios in messem suam. 3 Ite : ecce ego
mitto vos sicut agnos inter lupos. 4 Nolite
portare sacculum, neque peram, neque
calceamenta, et neminem per viam
salutaveritis. 5 In quamcumque domum
intraveritis, primum dicite : Pax huic domui :
6 et si ibi fuerit filius pacis, requiescet super
illum pax vestra : sin autem, ad vos
revertetur. 7 In eadem autem domo manete,
edentes et bibentes quæ apud illos sunt :
dignus est enim operarius mercede sua.
Nolite transire de domo in domum. 8 Et in
quamcumque civitatem intraveritis, et
susceperint vos, manducate quæ apponuntur
vobis : 9 et curate infirmos, qui in illa sunt, et
dicite illis : Appropinquavit in vos regnum
Dei. 10 In quamcumque autem civitatem
31
mieście, do którego wejdziecie, nie przyjmą
was, wyszedłszy na ulice jego, mówcie: 11 I
proch, który przylgnął do nas z miasta
waszego, strząsamy na was ; wszakże to
wiedzcie, że przybliżyło się królestwo Boże.
l2 Powiadam wam, że Sodomie lżej będzie w
ów dzień, niż temu miastu:
NIEPOKUTUJĄCE MIASTA.
13 Biada tobie, Korozain ! Biada tobie,
Betsaido ! Albowiem, gdyby w Tyrze i
Sydonie dokonały się były cuda, które się w
was spełniły, dawno by siedząc we
włosienicy i w popiele pokutowali. l4
Wszakże Tyrowi i Sydonowi lżej będzie na
sądzie, niźli wam. 15 I ty Kafarnaum, aż do
nieba wyniesione, aż do piekła będziesz
pogrążone. l6 Kto was słucha, mnie słucha ;
a kto wami gardzi, mną gardzi ; a kto mną
gardzi, gardzi tym, który mię posłał.
POWRÓT UCZNIÓW.
17 A powróciło siedemdziesięciu dwóch z
weselem, mówiąc : Panie, i czarci się nam
poddają w imię twoje. 18 I rzekł im:
Widziałem szatana, jako błyskawicę z nieba
spadającego 19 Oto dałem wam moc
deptania po wężach i skorpionach i po
wszelakiej mocy nieprzyjaciela, a nic wam
nie zaszkodzi. 20 Wszelako z tego się nie
weselcie, że się wam duchy poddają ; ale się
weselcie, że imiona wasze zapisane są w
niebiosach.
DZIĘKCZYNNA MODLITWA JEZUSA.
21 W owej godzinie rozradował się Duchem
Świętym, i rzekł : Wyznaję Tobie, Ojcze,
Panie nieba i ziemi, żeś to zakrył przed
mądrymi i uczonymi, a objawiłeś to
maluczkim. Tak, Ojcze, gdyż tak się
spodobało tobie. 22 Wszystko jest mi oddane
przez Ojca mego ; a nikt nie wie, kim jest
Syn, tylko Ojciec; i kim jest Ojciec, tylko
Syn i komu Syn chciałby objawić. 23 A
zwróciwszy się do uczniów swoich, rzekł:
Błogosławione oczy, które widzą, co wy
widzicie.
intraveritis, et non susceperint vos, exeuntes
in plateas ejus, dicite : 11 Etiam pulverem,
qui adhæsit nobis de civitate vestra,
extergimus in vos : tamen hoc scitote, quia
appropinquavit regnum Dei. 12 Dico vobis,
quia Sodomis in die illa remissius erit, quam
illi civitati.
13 Væ tibi Corozain ! væ tibi Bethsaida !
quia si in Tyro et Sidone factæ fuissent
virtutes quæ factæ sunt in vobis, olim in
cilicio et cinere sedentes pœniterent. 14
Verumtamen Tyro et Sidoni remissius erit in
judicio, quam vobis. 15 Et tu Capharnaum,
usque ad cælum exaltata, usque ad infernum
demergeris. 16 Qui vos audit, me audit : et
qui vos spernit, me spernit. Qui autem me
spernit, spernit eum qui misit me.
17 Reversi sunt autem septuaginta duo cum
gaudio, dicentes : Domine, etiam dæmonia
subjiciuntur nobis in nomine tuo. 18 Et ait
illis : Videbam Satanam sicut fulgor de cælo
cadentem. 19 Ecce dedi vobis potestatem
calcandi supra serpentes, et scorpiones, et
super omnem virtutem inimici : et nihil vobis
nocebit. 20 Verumtamen in hoc nolite
gaudere quia spiritus vobis subjiciuntur :
gaudete autem, quod nomina vestra scripta
sunt in cælis.
21 In ipsa hora exsultavit Spiritu Sancto, et
dixit : Confiteor tibi Pater, Domine cæli et
terræ, quod abscondisti hæc a sapientibus et
prudentibus, et revelasti ea parvulis. Etiam
Pater : quoniam sic placuit ante te. 22 Omnia
mihi tradita sunt a Patre meo. Et nemo scit
quis sit Filius, nisi Pater : et quis sit Pater,
nisi Filius, et cui voluerit Filius revelare. 23
Et conversus ad discipulos suos, dixit : Beati
oculi qui vident quæ vos videtis.
32
24 Mówię wam bowiem, że wielu proroków i
królów pragnęło widzieć, co wy widzicie, a
nie widzieli, i słyszeć, co słyszycie, a nie
słyszeli.
MIŁOSIERNY SAMARYTANIN.
25 A oto pewien biegły w Zakonie powstał,
kusząc go, i mówiąc : Nauczycielu, co
czyniąc, dostąpię życia wiecznego? 26 A on
rzekł do niego : W Zakonie co napisane, jak
czytasz? 27 On odpowiadając, rzekł:
"Będziesz miłował Pana Boga twego, z
całego serca twego i z całej duszy twojej, i ze
wszystkich sił twoich i ze wszystkiej myśli
twojej, a bliźniego twego jako samego
siebie." 28 I rzekł mu : Dobrześ
odpowiedział ; to czyń, a będziesz żył. 29 On zaś chcąc samego siebie usprawiedliwić,
rzekł do Jezusa : A kto jest moim bliźnim ?
30 Jezus zaś podejmując, rzekł: Pewien
człowiek szedł z Jeruzalem do Jerycha i
wpadł między zbójców, którzy go też złupili,
i rany zadawszy, odeszli, na pół umarłego
zostawiając. 31 I zdarzyło się, że pewien
kapłan zstępował tą samą drogą, a ujrzawszy
go, minął. 32 Także i lewita, przyszedłszy na
to miejsce i ujrzawszy go, minął. 33 Lecz
pewien Samarytanin jadąc, przechodził obok
niego, i ujrzawszy go, wzruszył się
miłosierdziem. 34 A przybliżywszy się,
zawiązał rany jego, nalawszy oliwy i wina, a
włożywszy go na bydlę swoje, zaprowadził
do gospody, i pielęgnował go. 35 A nazajutrz
wyjął dwa denary, i dał gospodarzowi, i rzekł
: Miej staranie o nim, a cokolwiek więcej
wydasz, ja, gdy się wrócę, oddam tobie. 36
Który z tych trzech zdaje ci się być bliźnim
tego, co wpadł między zbójców ? 37 On zaś
rzekł : Ten, który uczynił miłosierdzie nad
nim. I rzekł mu Jezus : Idź, i ty czyń
podobnie.
MARTA I MARIA.
38 I stało się, gdy szli, a on wstąpił do
pewnego miasteczka; i pewna niewiasta,
imieniem Marta, przyjęła go do domu swego.
39 A miała ona siostrę, imieniem Maria,
która też siedząc u nóg Pańskich, słuchała
24 Dico enim vobis quod multi prophetæ et
reges voluerunt videre quæ vos videtis, et
non viderunt : et audire quæ auditis, et non
audierunt.
25 Et ecce quidam legisperitus surrexit
tentans illum, et dicens : Magister, quid
faciendo vitam æternam possidebo ? 26 At
ille dixit ad eum : In lege quid scriptum est ?
quomodo legis ? 27 Ille respondens dixit :
Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde
tuo, et ex tota anima tua, et ex omnibus
virtutibus tuis, et ex omni mente tua : et
proximum tuum sicut teipsum. 28 Dixitque
illi : Recte respondisti : hoc fac, et vives. 29
Ille autem volens justificare seipsum, dixit ad
Jesum : Et quis est meus proximus ? 30
Suscipiens autem Jesus, dixit : Homo quidam
descendebat ab Jerusalem in Jericho, et
incidit in latrones, qui etiam despoliaverunt
eum : et plagis impositis abierunt semivivo
relicto. 31 Accidit autem ut sacerdos quidam
descenderet eadem via : et viso illo
præterivit. 32 Similiter et Levita, cum esset
secus locum, et videret eum, pertransiit. 33
Samaritanus autem quidam iter faciens, venit
secus eum : et videns eum, misericordia
motus est. 34 Et appropians alligavit vulnera
ejus, infundens oleum et vinum : et imponens
illum in jumentum suum, duxit in stabulum,
et curam ejus egit. 35 Et altera die protulit
duos denarios, et dedit stabulario, et ait :
Curam illius habe : et quodcumque
supererogaveris, ego cum rediero reddam
tibi. 36 Quis horum trium videtur tibi
proximus fuisse illi, qui incidit in latrones ?
37 At ille dixit : Qui fecit misericordiam in
illum. Et ait illi Jesus : Vade, et tu fac
similiter.
38 Factum est autem, dum irent, et ipse
intravit in quoddam castellum : et mulier
quædam, Martha nomine, excepit illum in
domum suam, 39 et huic erat soror nomine
Maria, quæ etiam sedens secus pedes
33
słowa jego. 40 Marta zaś zabiegała około
rozmaitej posługi. A stanąwszy rzekła :
Panie, czy nie dbasz o to, że siostra moja
zostawiła mię, żebym sama usługiwała ?
Powiedzże jej tedy, by mi pomogła. 41 I
odpowiadając, rzekł jej Pan: Marto, Marto,
troszczysz się i frasujesz około bardzo wiela.
Ale jednego potrzeba 42 Maria najlepszą
cząstkę obrała, która od niej odjęta nie
będzie.
11
B. W JERUZALEM I W DRODZE
POWROTNEJ (11,1-13,21)
MODLITWA PAŃSKA.
1 I Stało się, gdy był w pewnym miejscu na
modlitwie, skoro przestał, rzekł doń jeden z
uczniów jego : Panie, naucz nas modlić się,
jak i Jan nauczył uczniów swoich. 2 I rzekł
im : Gdy się modlicie, mówcie : Ojcze, święć
się imię twoje. Przyjdź królestwo twoje. 3
Chleba naszego powszedniego daj nam
dzisiaj. 4 A odpuść nam grzechy nasze, bo i
my odpuszczamy każdemu naszemu
winowajcy. I nie wwódź nas w pokuszenie.
WYTRWAŁOŚĆ W MODLITWIE.
5 I rzekł do nich : Kto z was będzie miał
przyjaciela, i pójdzie do niego o północy, i
powie mu : "Przyjacielu, pożycz mi trzy
chleby; 6 bo przyjaciel mój przyszedł do
mnie z drogi, a nie mam co przed nim
położyć." 7 A on z wewnątrz odpowiadając,
rzekłby : "Nie naprzykrzaj mi się, już drzwi
zamknięte, a dzieci moje są ze mną w łóżku;
nie mogę wstać i dać ci." 8 I jeśli on będzie
dalej kołatał, powiadam wam : chociaż nie da
mu, i nie wstanie, dlatego że jest
przyjacielem jego, to dla natręctwa jego
wstanie, i da mu tyle, ile mu potrzeba. 9 I ja
wam powiadam : Proście, a będzie wam dane
; szukajcie, a znajdziecie ; pukajcie, a będzie
wam otworzone. 10 Albowiem każdy, kto
prosi, otrzymuje; a kto szuka, znajduje ; a
pukającemu będzie otworzone. 11 Kto zaś z
was jeśli prosi ojca o chleb, czy da mu
Domini, audiebat verbum illius. 40 Martha
autem satagebat circa frequens ministerium :
quæ stetit, et ait : Domine, non est tibi curæ
quod soror mea reliquit me solam ministrare
? dic ergo illi ut me adjuvet. 41 Et
respondens dixit illi Dominus : Martha,
Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima,
42 porro unum est necessarium. Maria
optimam partem elegit, quæ non auferetur ab
ea.
11
1 Et factum est : cum esset in quodam loco
orans, ut cessavit, dixit unus ex discipulis
ejus ad eum : Domine, doce nos orare, sicut
docuit et Joannes discipulos suos. 2 Et ait
illis : Cum oratis, dicite : Pater, sanctificetur
nomen tuum. Adveniat regnum tuum. 3
Panem nostrum quotidianum da nobis hodie.
4 Et dimitte nobis peccata nostra, siquidem et
ipsi dimittimus omni debenti nobis. Et ne nos
inducas in tentationem.
5 Et ait ad illos : Quis vestrum habebit
amicum, et ibit ad illum media nocte, et dicet
illi : Amice, commoda mihi tres panes, 6
quoniam amicus meus venit de via ad me, et
non habeo quod ponam ante illum, 7 et ille
de intus respondens dicat : Noli mihi
molestus esse, jam ostium clausum est, et
pueri mei mecum sunt in cubili : non possum
surgere, et dare tibi. 8 Et si ille perseveraverit
pulsans : dico vobis, etsi non dabit illi
surgens eo quod amicus ejus sit, propter
improbitatem tamen ejus surget, et dabit illi
quotquot habet necessarios. 9 Et ego dico
vobis : Petite, et dabitur vobis ; quærite, et
invenietis ; pulsate, et aperietur vobis. 10
Omnis enim qui petit, accipit : et qui quærit,
invenit : et pulsanti aperietur. 11 Quis autem
ex vobis patrem petit panem, numquid
lapidem dabit illi ? aut piscem, numquid pro
34
kamień ; albo o rybę, czy zamiast ryby poda
mu węża? 12 Albo jeśliby prosił o jajo, czy
poda mu skorpiona? l3 Jeśli więc wy, choć
jesteście złymi, umiecie dawać dobre datki
dzieciom waszym, o ileż więcej Ojciec wasz
z nieba da ducha dobrego tym, którzy go
proszą ?
BLUŹNIERSTWO FARYZEUSZÓW.
14 I wyrzucał czarta, a on był niemy ; a gdy
wyrzucił czarta, przemówił niemy i zdziwiły
się rzesze. 15 A niektórzy z nich mówili:
Przez Belzebuba, księcia czartowskiego,
wyrzuca czarty. 16 Inni zaś kusząc, domagali
się znaku od niego z nieba. 17 On zaś gdy
poznał myśli ich, rzekł im : Wszelkie
królestwo przeciw sobie rozdzielone, będzie
spustoszone, i dom na dom upadnie. 18 A
jeśli i szatan rozdzielony jest przeciw sobie,
jakże się ostoi królestwo jego? Mówicie
bowiem, że ja przez Belzebuba wyrzucam
czarty. 19 A jeśli ja przez Belzebuba
wyrzucam czarty, synowie wasi przez kogo
wyrzucają? Dlatego oni sędziami waszymi
będą. 20 Lecz jeśli palcem Bożym wyrzucam
czarty, zaiste przyszło do was królestwo
Boże. 21 Gdy mocarz zbrojny strzeże dworu
swego, w pokoju jest to, co posiada. 22 A
jeśli mocniejszy od niego nadszedłszy,
zwycięży go, zabierze wszystką broń jego, w
której ufał, i łupy jego rozda. 23 Kto nie jest
ze mną, przeciw mnie jest, a kto nie
gromadzi ze mną, rozprasza. 24 Gdy duch
nieczysty wyjdzie z człowieka, chodzi po
miejscach bezwodnych, szukając
odpoczynku ; a nie znalazłszy, mówi : Wrócę
się do domu mego, skąd wyszedłem. 25 I
przyszedłszy, znajduje go umiecionym i
ozdobionym. 26 Wtedy idzie, i bierze ze
sobą siedmiu innych duchów gorszych
aniżeli sam, a wszedłszy mieszkają tam. I
stają się ostatnie rzeczy tego człowieka
gorsze, niż pierwsze.
pisce serpentem dabit illi ? 12 aut si petierit
ovum, numquid porriget illi scorpionem ? 13
Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona data
dare filiis vestris : quanto magis Pater vester
de cælo dabit spiritum bonum petentibus se ?
14 Et erat ejiciens dæmonium, et illud erat
mutum. Et cum ejecisset dæmonium, locutus
est mutus, et admiratæ sunt turbæ. 15
Quidam autem ex eis dixerunt : In Beelzebub
principe dæmoniorum ejicit dæmonia. 16 Et
alii tentantes, signum de cælo quærebant ab
eo. 17 Ipse autem ut vidit cogitationes
eorum, dixit eis : Omne regnum in seipsum
divisum desolabitur, et domus supra domum
cadet. 18 Si autem et Satanas in seipsum
divisus est, quomodo stabit regnum ejus ?
quia dicitis in Beelzebub me ejicere
dæmonia. 19 Si autem ego in Beelzebub
ejicio dæmonia : filii vestri in quo ejiciunt ?
ideo ipsi judices vestri erunt. 20 Porro si in
digito Dei ejicio dæmonia : profecto pervenit
in vos regnum Dei. 21 Cum fortis armatus
custodit atrium suum, in pace sunt ea quæ
possidet. 22 Si autem fortior eo superveniens
vicerit eum, universa arma ejus auferet, in
quibus confidebat, et spolia ejus distribuet.
23 Qui non est mecum, contra me est : et qui
non colligit mecum, dispergit. 24 Cum
immundus spiritus exierit de homine,
ambulat per loca inaquosa, quærens requiem
: et non inveniens dicit : Revertar in domum
meam unde exivi. 25 Et cum venerit, invenit
eam scopis mundatam, et ornatam. 26 Tunc
vadit, et assumit septem alios spiritus secum,
nequiores se, et ingressi habitant ibi. Et fiunt
novissima hominis illius pejora prioribus.
35
MACIERZYŃSTWO MARYI
BŁOGOSŁAWIONE.
27 I stało się, gdy to mówił, podniósłszy głos
pewna niewiasta z rzeszy, rzekła mu :
Błogosławione łono, które cię nosiło, i piersi
któreś ssał. 28 A on rzekł : I owszem,
błogosławieni, którzy słuchają słowa
Bożego, i strzegą go.
JONASZ FIGURĄ MESJASZA.
29 Gdy zaś rzesze się zbierały, począł mówić
: Plemię to jest plemieniem złośliwym: żąda
znaku, a znak nie będzie mu dany, tylko znak
Jonasza proroka. 30 Jak bowiem Jonasz był
znakiem dla niniwitów, tak będzie i Syn
Człowieczy dla plemienia tego. 31 Królowa
Południa powstanie na sądzie z mężami
plemienia tego, i potępi ich ; bo przyjechała
od krańców ziemi słuchać mądrości
Salomona; a oto tu więcej, niż Salomon. 32
Mężowie niniwici powstaną na sądzie z
plemieniem tym, i potępią je, bo pokutę
czynili na kazanie Jonasza ; a oto tu więcej,
niż Jonasz.
PORÓWNANIE ZE ŚWIECĄ.
33 Nikt świecy nie zapala, i nie stawia w
ukryciu, ani pod korcem, ale na świeczniku,
aby ci, którzy wchodzą, widzieli światło. 34
Świecą ciała twego jest oko twoje. Jeśli oko
twoje będzie szczere, całe ciało twoje będzie
świetlane ; lecz jeśli będzie złe, i ciało twoje
też ciemne będzie. 35 Bacz tedy, żeby
światło, które w tobie jest, nie było
ciemnością. 36 Jeśliby więc całe twoje ciało
było świetlane, nie mając żadnej cząstki
ciemności, całe będzie jasne, i jako światło
błyskawicy oświeci cię.
27 Factum est autem, cum hæc diceret :
extollens vocem quædam mulier de turba
dixit illi : Beatus venter qui te portavit, et
ubera quæ suxisti. 28 At ille dixit :
Quinimmo beati, qui audiunt verbum Dei et
custodiunt illud.
29 Turbis autem concurrentibus cœpit dicere
: Generatio hæc, generatio nequam est :
signum quærit, et signum non dabitur ei, nisi
signum Jonæ prophetæ. 30 Nam sicut fuit
Jonas signum Ninivitis, ita erit et Filius
hominis generationi isti. 31 Regina austri
surget in judicio cum viris generationis
hujus, et condemnabit illos : quia venit a
finibus terræ audire sapientiam Salomonis :
et ecce plus quam Salomon hic. 32 Viri
Ninivitæ surgent in judicio cum generatione
hac, et condemnabunt illam : quia
pœnitentiam egerunt ad prædicationem Jonæ,
et ecce plus quam Jonas hic.
33 Nemo lucernam accendit, et in abscondito
ponit, neque sub modio : sed supra
candelabrum, ut qui ingrediuntur, lumen
videant. 34 Lucerna corporis tui est oculus
tuus. Si oculus tuus fuerit simplex, totum
corpus tuum lucidum erit : si autem nequam
fuerit, etiam corpus tuum tenebrosum erit. 35
Vide ergo ne lumen quod in te est, tenebræ
sint. 36 Si ergo corpus tuum totum lucidum
fuerit, non habens aliquam partem
tenebrarum, erit lucidum totum, et sicut
lucerna fulgoris illuminabit te. 37 Et cum
loqueretur, rogavit illum quidam pharisæus
ut pranderet apud se. Et ingressus recubuit.
36
NAPIĘTNOWANIE OBŁUDY
FARYZEJSKIEJ.
37 A gdy mówił, zaprosił go pewien
faryzeusz, aby obiadował u niego. I
wszedłszy, zasiadł do stołu. 38 Lecz
faryzeusz zastanawiając się, począł sam
sobie w myśli mówić, czemu się nie obmył
przed obiadem. 39 I rzekł Pan do niego:
Teraz wy faryzeusze oczyszczacie, co jest z
wierzchu kubka i misy, wnętrze zaś wasze
pełne jest zdzierstwa i nieprawości. 40
Nierozumni ! Czy ten, który uczynił to, co
jest z wierzchu, nie uczynił też tego, co jest
iˇwewnątrz ? 41 Wszakże co zbywa, dajcie
jałmużnę, a oto wszystkie rzeczy będą wam
czyste. 42 Ale biada wam faryzeuszom, że
dajecie dziesięcinę z mięty i z ruty i z
wszelkiej jarzyny, a zaniedbujecie sąd i
miłość Bożą; lecz te rzeczy trzeba było
czynić, a tamtych nie zaniedbywać 43 Biada
wam faryzeuszom, że lubicie pierwsze
krzesła w synagogach i pozdrowienia na
rynku. 44 Biada wam, gdyż jesteście jako
groby, których nie widać, i o których ludzie,
przechodzący po nich, nie wiedzą.
BIADA UCZONYM W PIŚMIE.
45 A odpowiadając jeden z biegłych w
Zakonie, rzekł mu : Nauczycielu, to mówiąc
i nam zelżywość czynisz. 46 Lecz on rzekł :I
wam, biegłym w Zakonie, biada ! Gdyż
obciążacie ludzi brzemionami, których
unieść nie mogą, a sami jednym palcem
swoim nie dotykacie brzemion. 47 Biada
wam, którzy budujecie groby proroków, a
ojcowie wasi pozabijali ich. 48 Zaiste dajecie
świadectwo, że zgadzacie się z uczynkami
ojców waszych; bo oni ich zabili, a
wybudujecie im groby. 49 Dlatego i mądrość
Boża powiedziała : Będę posyłać do nich
proroków i apostołów, a oni niektórych z
nich zabiją i prześladować będą, 50 aby
żądano krwi wszystkich proroków, którą
wylał ten naród od założenia świata, 51 od
krwi Abla aż do krwi Zachariasza, który
zginął między ołtarzem a przybytkiem.
Zaiste powiadam wam, zażądają jej od
plemienia tego 52 Biada wam, biegłym w
38 Pharisæus autem cœpit intra se reputans
dicere, quare non baptizatus esset ante
prandium. 39 Et ait Dominus ad illum : Nunc
vos pharisæi, quod deforis est calicis et
catini, mundatis : quod autem intus est
vestrum, plenum est rapina et iniquitate. 40
Stulti ! nonne qui fecit quod deforis est,
etiam id quod deintus est fecit ? 41
Verumtamen quod superest, date
eleemosynam : et ecce omnia munda sunt
vobis. 42 Sed væ vobis, pharisæis, quia
decimatis mentham, et rutam, et omne olus,
et præteritis judicium et caritatem Dei : hæc
autem oportuit facere, et illa non omittere. 43
Væ vobis, pharisæis, quia diligitis primas
cathedras in synagogis, et salutationes in
foro. 44 Væ vobis, quia estis ut monumenta,
quæ non apparent, et homines ambulantes
supra, nesciunt.
45 Respondens autem quidam ex legisperitis,
ait illi : Magister, hæc dicens etiam
contumeliam nobis facis. 46 At ille ait : Et
vobis legisperitis væ : quia oneratis homines
oneribus, quæ portare non possunt, et ipsi
uno digito vestro non tangitis sarcinas. 47
Væ vobis, qui ædificatis monumenta
prophetarum : patres autem vestri occiderunt
illos. 48 Profecto testificamini quod
consentitis operibus patrum vestrorum :
quoniam ipsi quidem eos occiderunt, vos
autem ædificatis eorum sepulchra. 49
Propterea et sapientia Dei dixit : Mittam ad
illos prophetas, et apostolos, et ex illis
occident, et persequentur : 50 ut inquiratur
sanguis omnium prophetarum, qui effusus est
a constitutione mundi a generatione ista, 51 a
sanguine Abel, usque ad sanguinem
Zachariæ, qui periit inter altare et ædem. Ita
dico vobis, requiretur ab hac generatione. 52
Væ vobis, legisperitis, quia tulistis clavem
37
Zakonie, bo wzięliście klucz zrozumienia ;
samiście nie weszli, a tym, którzy chcieli
wejść, przeszkodziliście. 53 Skoro to do nich
mówił, zaczęli faryzeusze i biegli w Zakonie
bardzo nacierać i zagadywać go o wiele
rzeczy, 54 czyhając nań, i starając się
podchwycić coś z ust. jego, aby go oskarżyć.
12
PRZESTROGA PRZED OBŁUDĄ.
1 Gdy zaś liczne rzesze stały wokoło, tak że
jedni drugich nadeptywali, począł mówić do
uczniów swoich. Strzeżcie się kwasu
faryzejskiego, którym jest obłuda. 2 A nie
ma nic ukrytego, o czym by się nie
dowiedziano. 3 Albowiem coście mówili w
ciemnościach, w świetle powiedziane będzie,
a coście na ucho mówili w komorach, będzie
głoszone na dachach.
POCIECHA W PRZEŚLADOWANIU.
4 A mówię wam, przyjaciołom moim : Nie
dajcie się zastraszyć tym, którzy zabijają
ciało, i potem już nie mają co więcej uczynić.
5 Lecz pokażę wam, kogo się bać macie ;
bójcie się tego, który skoro zabije, ma moc
wtrącić do piekła. Zaiste powiadam wam,
tego się bójcie. 6 Czyż pięciu wróbli nie
sprzedają za dwa miedziaki, a żaden z nich
nie jest w zapomnieniu u Boga? 7 Ale i
włosy na głowie waszej wszystkie są
policzone. A przeto się nie bójcie ; drożsi wy
jesteście, niż wiele wróbli. 8 Wam zaś
mówię: Ktokolwiek wyzna mię przed
ludźmi, i Syn Człowieczy wyzna go przed
aniołami Bożymi. 9 Lecz kto się mnie zaprze
przed ludźmi, nie będzie uznany przed
aniołami Bożymi. 10 I każdemu, który mówi
słowo przeciw Synowi Człowieczemu,
będzie odpuszczone, ale temu, co by bluźnił
przeciw Duchowi Świętemu, nie będzie
odpuszczone. 11 A gdy was prowadzić będą
do synagogi i do urzędów i zwierzchności,
nie troszczcie się, jak albo co macie
odpowiadać albo mówić. l2 Gdyż Duch
Święty nauczy was w owej godzinie, co wam
mówić potrzeba.
scientiæ : ipsi non introistis, et eos qui
introibant, prohibuistis. 53 Cum autem hæc
ad illos diceret, cœperunt pharisæi et
legisperiti graviter insistere, et os ejus
opprimere de multis, 54 insidiantes ei, et
quærentes aliquid capere de ore ejus, ut
accusarent eum.
12
1 Multis autem turbis circumstantibus, ita ut
se invicem conculcarent, cœpit dicere ad
discipulos suos : Attendite a fermento
pharisæorum, quod est hypocrisis. 2 Nihil
autem opertum est, quod non reveletur :
neque absconditum, quod non sciatur. 3
Quoniam quæ in tenebris dixistis, in lumine
dicentur : et quod in aurem locuti estis in
cubiculis, prædicabitur in tectis.
4 Dico autem vobis amicis meis : Ne
terreamini ab his qui occidunt corpus, et post
hæc non habent amplius quid faciant. 5
Ostendam autem vobis quem timeatis :
timete eum qui, postquam occiderit, habet
potestatem mittere in gehennam : ita dico
vobis, hunc timete. 6 Nonne quinque
passeres veneunt dipondio, et unus ex illis
non est in oblivione coram Deo ? 7 sed et
capilli capitis vestri omnes numerati sunt.
Nolite ergo timere : multis passeribus pluris
estis vos. 8 Dico autem vobis : Omnis
quicumque confessus fuerit me coram
hominibus, et Filius hominis confitebitur
illum coram angelis Dei : 9 qui autem
negaverit me coram hominibus, negabitur
coram angelis Dei. 10 Et omnis qui dicit
verbum in Filium hominis, remittetur illi : ei
autem qui in Spiritum Sanctum
blasphemaverit, non remittetur. 11 Cum
autem inducent vos in synagogas, et ad
magistratus, et potestates, nolite solliciti esse
qualiter, aut quid respondeatis, aut quid
dicatis. 12 Spiritus enim Sanctus docebit vos
in ipsa hora quid oporteat vos dicere.
38
PRZESTROGA PRZED CHCIWOŚCIĄ.
13 I rzekł mu ktoś z rzeszy : Nauczycielu,
powiedz bratu memu, aby się ze mną
podzielił dziedzictwem. 14 Lecz on mu
odrzekł : Człowiecze, któż mnie ustanowił
sędzią albo rozdzielcą nad wami ? 15 I rzekł
do nich : Uważajcie, a strzeżcie się wszelkiej
chciwości, bo niczyje życie nie polega na
obfitości tego, co posiada. 16 I powiedział im
podobieństwo, mówiąc: Rola pewnego
bogatego człowieka zrodziła obfite plony. 17
I rozmyślał sam w sobie, mówiąc : Cóż
uczynię bo nie mam gdzie zgromadzić
plonów moich ? 18 I rzekł : Oto co uczynię :
zburzę spichlerze moje, a większe pobuduję,
i tam zgromadzę wszystko, co mi się
urodziło, i dobra moje. 19 I powiem duszy
swojej : Duszo, masz wiele dóbr
zgotowanych na wiele lat; odpoczywaj, jedz,
pij, używaj. 20 I rzekł mu Bóg : Szalony !
Tej nocy duszý twojej zażądają od ciebie; a
coś nagotował, czyjeż będzie? 21 Tak bywa z
tym, który sobie skarby zbiera, a nie jest
wobec Boga bogaty.
NADMIERNA TROSKA.
22 I rzekł do uczniów swoich : Dlatego wam
powiadam: nie troszczcie się o duszę waszą,
co będziecie jedli, ani o ciało, w co będziecie
się odziewali. 23 Dusza jest czymś więcej,
niż pokarm; a ciało czymś więcej, niż
odzienie 24 Przypatrzcie się krukom, iż nie
sieją, ani żną, nie mają one spiżarni ani
spichlerza, a Bóg je karmi. O ileż drożsi od
nich wy jesteście? 25 A któż z was myśląc,
potrafi jeden łokieć przydać do wzrostu
swego? 26 Jeśli więc ani tego, co
najmniejsze jest, nie możecie, czemuż się o
inne rzeczy troszczycie ? 27 Przypatrzcie się
liliom, jak rosną ; nie pracują ani przędą, a
powiadam wam : ani Salomon w całej
chwale swojej nie był tak ubrany, jak jedna z
nich. 28 A jeśli trawę, która dziś jest na polu,
i jutro bywa w piec wrzucona, tak Bóg
przyodziewa, o ileż bardziej was, małej
wiary ! 29 I wy nie pytajcie się, co będziecie
jeść, albo co będziecie pić ; a w górę się nie
podnoście. 30 Tego wszystkiego bowiem
13 Ait autem ei quidam de turba : Magister,
dic fratri meo ut dividat mecum hæreditatem.
14 At ille dixit illi : Homo, quis me constituit
judicem, aut divisorem super vos ? 15
Dixitque ad illos : Videte, et cavete ab omni
avaritia : quia non in abundantia cujusquam
vita ejus est ex his quæ possidet. 16 Dixit
autem similitudinem ad illos, dicens :
Hominis cujusdam divitis uberes fructus ager
attulit : 17 et cogitabat intra se dicens : Quid
faciam, quia non habeo quo congregem
fructus meos ? 18 Et dixit : Hoc faciam :
destruam horrea mea, et majora faciam : et
illuc congregabo omnia quæ nata sunt mihi,
et bona mea, 19 et dicam animæ meæ :
Anima, habes multa bona posita in annos
plurimos : requiesce, comede, bibe, epulare.
20 Dixit autem illi Deus : Stulte, hac nocte
animam tuam repetunt a te : quæ autem
parasti, cujus erunt ? 21 Sic est qui sibi
thesaurizat, et non est in Deum dives.
22 Dixitque ad discipulos suos : Ideo dico
vobis, nolite solliciti esse animæ vestræ quid
manducetis, neque corpori quid induamini.
23 Anima plus est quam esca, et corpus plus
quam vestimentum. 24 Considerate corvos,
quia non seminant, neque metunt, quibus non
est cellarium, neque horreum, et Deus pascit
illos. Quanto magis vos pluris estis illis ? 25
Quis autem vestrum cogitando potest
adjicere ad staturam suam cubitum unum ?
26 Si ergo neque quod minimum est potestis,
quid de ceteris solliciti estis ? 27 Considerate
lilia quomodo crescunt : non laborant, neque
nent : dico autem vobis, nec Salomon in
omni gloria sua vestiebatur sicut unum ex
istis. 28 Si autem fœnum, quod hodie est in
agro, et cras in clibanum mittitur, Deus sic
vestit : quanto magis vos pusillæ fidei ? 29 Et
vos nolite quærere quid manducetis, aut quid
bibatis : et nolite in sublime tolli : 30 hæc
enim omnia gentes mundi quærunt. Pater
autem vester scit quoniam his indigetis.
39
narody tego świata szukają; a Ojciec wasz
wie, że tego potrzebujecie. 31 Ale szukajcie
najpierw królestwa Bożego, a to wszystko
przydane wam będzie.
SKARBY W NIEBIE.
32 Nie bój się, trzódko mała, bo spodobało
się Ojcu waszemu dać wam królestwo. 33
Sprzedajcie, co macie, a dajcie jałmużnę;
sprawcie sobie trzosy, które nie niszczeją,
skarb niewyczerpany w niebie, gdzie złodziej
się nie przybliża, ani mól nie psuje. 34
Albowiem gdzie jest skarb wasz, tam i serce
wasze będzie.
PRZYPOWIEŚĆ O WIERNYM SŁUDZE.
35 Niech będą przepasane biodra wasze, i
pochodnie gorejące w rękach waszych. 36 A
wy podobni ludziom, oczekującym pana
swego, kiedy z godów weselnych powróci,
aby gdy przyjdzie i zapuka, natychmiast mu
otworzyć. 37 Błogosławieni owi słudzy,
których pan przyszedłszy, znajdzie
czuwających. Zaprawdę powiadam wam, że
się przepasze, i każe im usiąść za stołem, a
przechodząc, będzie im służył 38 A jeśliby
przyszedł o drugiej straży, i jeśliby o trzeciej
straży przyszedł, i tak by znalazł,
błogosławieni są owi słudzy. 39 To zaś
wiedzcie, że gdyby wiedział gospodarz, o
której godzinie złodziej przyjdzie, czuwałby
bez wątpienia, i nie dopuściłby włamać się
do domu swego. 40 I wy bądźcie gotowi ; bo
o godzinie, której się nie domyślacie, Syn
Człowieczy przyjdzie.
WYJAŚNIENIE PRZYPOWIEŚCI.
41 I rzekł mu Piotr: Panie, czy do nas
mówisz tę przypowieść, czy i do wszystkich?
42 Pan zaś rzekł : Któż, mniemasz, jest
wiernym a roztropnym szafarzem, kto go Pan
postanowił nad czeladzią swoją, aby im dał
na czas miarę pszenicy? 43 Błogosławiony
ów sługa, którego pan przyszedłszy, znajdzie
tak czyniącym. 44 Prawdziwie mówię wam,
nad wszystkim, co ma, postanowi go. 45 Ale
jeśliby rzekł ów sługa w sercu swoim :
31 Verumtamen quærite primum regnum
Dei, et justitiam ejus : et hæc omnia
adjicientur vobis.
32 Nolite timere pusillus grex, quia
complacuit Patri vestro dare vobis regnum.
33 Vendite quæ possidetis, et date
eleemosynam. Facite vobis sacculos, qui non
veterascunt, thesaurum non deficientem in
cælis : quo fur non appropriat, neque tinea
corrumpit. 34 Ubi enim thesaurus vester est,
ibi et cor vestrum erit.
35 Sint lumbi vestri præcincti, et lucernæ
ardentes in manibus vestris, 36 et vos similes
hominibus exspectantibus dominum suum
quando revertatur a nuptiis : ut, cum venerit
et pulsaverit, confestim aperiant ei. 37 Beati
servi illi quos, cum venerit dominus,
invenerit vigilantes : amen dico vobis, quod
præcinget se, et faciet illos discumbere, et
transiens ministrabit illis. 38 Et si venerit in
secunda vigilia, et si in tertia vigilia venerit,
et ita invenerit, beati sunt servi illi. 39 Hoc
autem scitote, quoniam si sciret
paterfamilias, qua hora fur veniret, vigilaret
utique, et non sineret perfodi domum suam.
40 Et vos estote parati : quia qua hora non
putatis, Filius hominis veniet.
41 Ait autem ei Petrus : Domine, ad nos dicis
hanc parabolam, an et ad omnes ? 42 Dixit
autem Dominus : Quis, putas, est fidelis
dispensator, et prudens, quem constituit
dominus supra familiam suam, ut det illis in
tempore tritici mensuram ? 43 Beatus ille
servus quem, cum venerit dominus, invenerit
ita facientem. 44 Vere dico vobis, quoniam
supra omnia quæ possidet, constituet illum.
45 Quod si dixerit servus ille in corde suo :
40
Ociąga się pan mój z przyjściem, i zacząłby
bić sługi i służebnice, i jeść, i pić, i upijać się
; 46 przyjdzie pan tego sługi w dzień, w
który się nie spodziewa, i o godzinie, której
nie wie, i odłączy go, a dział z niewiernymi
mu wyznaczy 47 Ów zaś sługa, który poznał
wolę pana swego, a nie przygotował, i nie
uczynił według woli jego, otrzyma wielką
chłostę. 48 Ale ten, który nie wiedząc,
popełnił cośˇgodnego kary, niewielką chłostę
otrzyma. A od każdego, któremu wiele dano,
wiele domagać się będą, i od tego, któremu
wiele zlecono, więcej żądać będą od niego.
OGIEŃ I ROZŁĄKA.
49 Przyszedłem puścić ogień na ziemię, a
czegóż chcę, tylko żeby zapłonął? 50 Mam
też być chrztem ochrzczony; a jakże
ściśniony jestem, póki się to nie dokona! 51 Mniemacie, żem przyszedł pokój przynieść
na ziemię? Nie, mówię wam, ale rozłączenie.
52 Albowiem odtąd będzie w jednym domu
pięcioro rozłączonych, troje przeciwko
dwojgu, a dwoje przeciwko trojgu. 53
Podzielą się ojciec przeciw synowi, a syn
przeciw ojcu swemu, matka przeciw córce, a
córka przeciw matce, świekra przeciw
synowej swojej, a synowa przeciw świekrze
swojej.
ZNAKI CZASU.
54 Mówił zaś i do rzeszy : Gdy widzicie
obłok, podnoszący się od zachodu, zaraz
mówicie : będzie deszcz ; i tak bywa. 55 A
gdy wiatr wiejący z południa, powiadacie, że
będzie gorąco ; i bywa. 56 Obłudnicy !
Wygląd nieba i ziemi umiecie rozpoznać,
tego zaś czasu jakże nie poznajecie ? 57
Czemuż to i sami z siebie nie sądzicie, co jest
sprawiedliwe? 58 Gdy bowiem idziesz z
twym przeciwnikiem do przełożonego,
starajże się w drodze uwolnić od niego, by
cię przypadkiem nie pociągnął przed
sędziego, a sędzia odda cię dozorcy, a
dozorca wrzuci cię do więzienia. 59
Powiadam ci : Nie wyjdziesz stamtąd, póki
nie oddasz aż do ostatniego szelążka.
Moram facit dominus meus venire : et
cœperit percutere servos, et ancillas, et edere,
et bibere, et inebriari : 46 veniet dominus
servi illius in die qua non sperat, et hora qua
nescit, et dividet eum, partemque ejus cum
infidelibus ponet. 47 Ille autem servus qui
cognovit voluntatem domini sui, et non
præparavit, et non facit secundum
voluntatem ejus, vapulabit multis : 48 qui
autem non cognovit, et fecit digna plagis,
vapulabit paucis. Omni autem cui multum
datum est, multum quæretur ab eo : et cui
commendaverunt multum, plus petent ab eo.
49 Ignem veni mittere in terram, et quid volo
nisi ut accendatur ? 50 Baptismo autem
habeo baptizari : et quomodo coarctor usque
dum perficiatur ? 51 Putatis quia pacem veni
dare in terram ? non, dico vobis, sed
separationem : 52 erunt enim ex hoc quinque
in domo una divisi, tres in duos, et duo in tres
53 dividentur : pater in filium, et filius in
patrem suum, mater in filiam, et filia in
matrem, socrus in nurum suam, et nurus in
socrum suam.
54 Dicebat autem et ad turbas : Cum videritis
nubem orientem ab occasu, statim dicitis :
Nimbus venit : et ita fit. 55 Et cum austrum
flantem, dicitis : Quia æstus erit : et fit. 56
Hypocritæ ! faciem cæli et terræ nostis
probare : hoc autem tempus quomodo non
probatis ? 57 quid autem et a vobis ipsis non
judicatis quod justum est ? 58 Cum autem
vadis cum adversario tuo ad principem, in via
da operam liberari ab illo, ne forte trahat te
ad judicem, et judex tradat te exactori, et
exactor mittat te in carcerem. 59 Dico tibi,
non exies inde, donec etiam novissimum
minutum reddas.
41
13
NAPOMNIENIE DO POKUTY.
1 A na ten czas przybyli niektórzy,
oznajmiając mu o Galilejczykach, których
krew zmieszał Piłat z ich ofiarami 2 A
odpowiadając, rzekł im: Mniemacie, że ci
Galilejczycy nad wszystkich innych
Galilejczyków bardziej byli grzeszni, że takie
rzeczy ucierpieli ? 3 Nie, powiadam wam;
lecz jeśli pokutować nie będziecie, wszyscy
podobnie zginiecie. 4 Jak osiemnastu tych,
na których upadła wieża w Siloe, i zabiła ich,
czy mniemacie, że i oni byli więcej winni,
niż wszyscy ludzie mieszkający w Jeruzalem
? 5 Nie, mówię wam ; ale jeśli pokutować nie
będziecie, wszyscy podobnie zginiecie.
PRZYPOWIEŚĆ O FIDZE.
6 Powiedział zaś i to podobieństwo. Pewien
człowiek miał drzewo figowe posadzone w
winnicy swojej, i przyszedł, szukając na nim
owocu, i nie znalazł. 7 I rzekł do
uprawiającego winnicę : Oto trzy lata są, jak
przychodzę szukać owocu na tej fidze, a nie
znajduję ; wytnij ją więc, po cóż i ziemię
zajmuje? 8 A on odpowiadając, rzekł mu :
Panie, zostaw ją i na ten rok, aż ją okopię, i
gnojem obłożę, 9 a może da owoc; a jeśli nie,
to potem ją wytniesz.
NIEWIASTA UZDROWIONA W SZABAT.
10 I nauczał w synagodze ich w szabaty. 11
A oto była tam niewiasta, która od
osiemnastu lat miała ducha niemocy, a była
pochylona, i nie mogła żadną miarą w górę
spojrzeć l2 Skoro ją ujrzał Jezus, przywołał
ją do siebie, i rzekł jej : Niewiasto,
uwolniona jesteś od niemocy twojej. 13 I
włożył na nią ręce, a natychmiast
wyprostowała się, i chwaliła Boga. 14
Odpowiadając zaś przełożony synagogi,
oburzony, że Jezus w szabat uzdrowił, mówił
do rzeszy : Jest sześć dni, w które pracować
należy, w te dni więc przychodźcie, i leczcie
się, a nie w dzień sobotni 15 A odpowiadając
13
1 Aderant autem quidam ipso in tempore,
nuntiantes illi de Galilæis, quorum
sanguinem Pilatus miscuit cum sacrificiis
eorum. 2 Et respondens dixit illis : Putatis
quod hi Galilæi præ omnibus Galilæis
peccatores fuerint, quia talia passi sunt ? 3
Non, dico vobis : sed nisi pœnitentiam
habueritis, omnes similiter peribitis. 4 Sicut
illi decem et octo, supra quos cecidit turris in
Siloë, et occidit eos : putatis quia et ipsi
debitores fuerint præter omnes homines
habitantes in Jerusalem ? 5 Non, dico vobis :
sed si pœnitentiam non egeritis, omnes
similiter peribitis.
6 Dicebat autem et hanc similitudinem :
Arborem fici habebat quidam plantatam in
vinea sua, et venit quærens fructum in illa, et
non invenit. 7 Dixit autem ad cultorem vineæ
: Ecce anni tres sunt ex quo venio quærens
fructum in ficulnea hac, et non invenio :
succide ergo illam : ut quid etiam terram
occupat ? 8 At ille respondens, dicit illi :
Domine dimitte illam et hoc anno, usque
dum fodiam circa illam, et mittam stercora,
9 et siquidem fecerit fructum : sin autem, in
futurum succides eam.
10 Erat autem docens in synagoga eorum
sabbatis. 11 Et ecce mulier, quæ habebat
spiritum infirmitatis annis decem et octo : et
erat inclinata, nec omnino poterat sursum
respicere. 12 Quam cum videret Jesus,
vocavit eam ad se, et ait illi : Mulier, dimissa
es ab infirmitate tua. 13 Et imposuit illi
manus, et confestim erecta est, et glorificabat
Deum. 14 Respondens autem
archisynagogus, indignans quia sabbato
curasset Jesus, dicebat turbæ : Sex dies sunt
in quibus oportet operari : in his ergo venite,
et curamini, et non in die sabbati. 15
Respondens autem ad illum Dominus, dixit :
42
Pan, rzekł mu : Obłudnicy ! Czyż każdy z
was w szabat nie odwiązuje od żłobu wołu
swego albo osła, i nie prowadzi; by go
napoić? 16 Tej zaś córki Abrahama, którą
związał szatan, oto już osiemnaście lat, nie
trzeba było z tych więzów uwolnić w dzień
sobotni? 17 gdy to mówił, wstydzili się
wszyscy przeciwnicy jego; a cały lud
radował się ze wszystkiego, co chwalebnie
działo się przez niego.
RZYPOWIEŚĆ O ZIARNIE GORCZYCY I
O KWASIE.
18 Mówił tedy : Do czego podobne jest
królestwo niebieskie, a do czego je
przyrównam? 19 Podobne jest do ziarna
gorczycznego, które wziąwszy człowiek,
posadził w ogrodzie swoim, i urosło, i stało
się drzewem wielkim, a ptaki niebieskie
spoczywały na gałęziach jego. 20 I znowu
rzekł : Do czego przyrównam królestwo
Boże? 21 Podobne jest do kwasu, który
wziąwszy niewiasta, włożyła w trzy miary
mąki, aż się wszystko zakwasiło.
C. DRUGA PODRÓŻ DO JERUZALEM
(13,22 -17,10)
O CIASNEJ BRAMIE.
22 I szedł przez miasta i miasteczka,
nauczając i idąc ku Jeruzalem. 23 I rzekł mu
ktoś : Panie, czy mało jest tych, co mają być
zbawieni? On zaś rzekł do nich : 24 Usiłujcie
wejść przez ciasną bramę ; bo powiadam
wam, że wielu będzie chciało wejść, a nie
będą mogli. 25 Lecz gdy wejdzie gospodarz,
i zamknie drzwi, zaczniecie stać na dworze i
pukać do drzwi, mówiąc : Panie, otwórz
nam! A odpowiadając, rzecze wam : Nie
znam was, skąd jesteście. 26 Wtedy
poczniecie mówić : Jadaliśmy wobec ciebie,
i pijali, i na ulicach naszych uczyłeś. 27 I
rzecze wam : Nie znam was, skąd jesteście ;
odstąpcie ode mnie wszyscy, którzy czynicie
nieprawość. 28 Tam będzie płacz i
zgrzytanie zębów, gdy ujrzycie Abrahama i
Izaaka, i Jakuba i wszystkich proroków w
Hypocritæ, unusquisque vestrum sabbato non
solvit bovem suum, aut asinum a præsepio, et
ducit adaquare ? 16 Hanc autem filiam
Abrahæ, quam alligavit Satanas, ecce decem
et octo annis, non oportuit solvi a vinculo
isto die sabbati ? 17 Et cum hæc diceret,
erubescebant omnes adversarii ejus : et
omnis populus gaudebat in universis, quæ
gloriose fiebant ab eo.
18 Dicebat ergo : Cui simile est regnum Dei,
et cui simile æstimabo illud ? 19 Simile est
grano sinapis, quod acceptum homo misit in
hortum suum, et crevit, et factum est in
arborem magnam : et volucres cæli
requieverunt in ramis ejus. 20 Et iterum dixit
: Cui simile æstimabo regnum Dei ? 21
Simile est fermento, quod acceptum mulier
abscondit in farinæ sata tria, donec
fermentaretur totum.
22 Et ibat per civitates et castella, docens, et
iter faciens in Jerusalem. 23 Ait autem illi
quidam : Domine, si pauci sunt, qui salvantur
? Ipse autem dixit ad illos : 24 Contendite
intrare per angustam portam : quia multi,
dico vobis, quærent intrare, et non poterunt.
25 Cum autem intraverit paterfamilias, et
clauserit ostium, incipietis foris stare, et
pulsare ostium, dicentes : Domine, aperi
nobis : et respondens dicet vobis : Nescio vos
unde sitis : 26 tunc incipietis dicere :
Manducavimus coram te, et bibimus, et in
plateis nostris docuisti. 27 Et dicet vobis :
Nescio vos unde sitis : discedite a me omnes
operarii iniquitatis. 28 Ibi erit fletus et stridor
dentium : cum videritis Abraham, et Isaac, et
Jacob, et omnes prophetas in regno Dei, vos
autem expelli foras. 29 Et venient ab oriente,
43
królestwie Bożym, a siebie samych precz
wyrzuconych. 29 I przyjdą od Wschodu i
Zachodu, od Północy i Południa, i zasiędą w
królestwie Bożym. 30 I oto są ostatni, którzy
będą pierwszymi, a są pierwsi, którzy będą
ostatnimi.
JEZUS I HEROD.
31 Tegoż dnia przyszli niektórzy z
faryzeuszów, mówiąc mu: Wyjdź, a uchodź
stąd, bo cię Herod chce zabić. 32 I rzekł im:
Idźcie, a powiedzcie temu lisowi : Oto
wyrzucam czarty, i sprawuję uzdrowienia
dziś i jutro, a trzeciego dnia koniec mieć
będę. 33 Wszakże trzeba mi iść dziś i jutro i
pojutrze, bo nie może być, aby prorok zginął
poza Jeruzalem.
SKARGA NA JEROZOLIMĘ.
34 Jeruzalem, Jeruzalem, które zabijasz
proroków, i kamienujesz tych, tórzy do
ciebie bywają posyłani, ilekroć chciałem
zebrać dzieci twoje, jak ptak swe gniazdo
pod skrzydła, a nie chciałoś? 35 Oto dom
wasz zostanie wam pusty. A powiadam wam,
że mnie nie ujrzycie, aż przyjdzie to, że
powiecie : "Błogosławiony, który przychodzi
w imię Pańskie."
14
UZDROWIENIE CHOREGO NA
PUCHLINĘ.
1 I stało się, gdy Jezus wszedł do domu
jednego z przedniejszych faryzeuszów jeść
chleb w szabat, a oni go podpatrywali. 2 A
oto pewien człowiek opuchły był przed nim.
3 Jezus też odpowiadając, rzekł do biegłych
w Zakonie i faryzeuszów, mówiąc : Czy
godzi się w szabat uzdrawiać? 4 Lecz oni
milczeliˇ a on ująwszy, uzdrowił go, i
odprawił. 5 A odpowiadając, rzekł do nich :
Jeśli osioł albo wół którego z was wpadnie
do studni, czy nie wyciągnie go zaraz w
dzień sobotni? 6 I nie mogli mu -na to
odpowiedzieć.
et occidente, et aquilone, et austro, et
accumbent in regno Dei. 30 Et ecce sunt
novissimi qui erunt primi, et sunt primi qui
erunt novissimi.
31 In ipsa die accesserunt quidam
pharisæorum, dicentes illi : Exi, et vade hinc
: quia Herodes vult te occidere. 32 Et ait illis
: Ite, et dicite vulpi illi : Ecce ejicio
dæmonia, et sanitates perficio hodie, et cras,
et tertia die consummor. 33 Verumtamen
oportet me hodie et cras et sequenti die
ambulare : quia non capit prophetam perire
extra Jerusalem.
34 Jerusalem, Jerusalem, quæ occidis
prophetas, et lapidas eos qui mittuntur ad te,
quoties volui congregare filios tuos
quemadmodum avis nidum suum sub pennis,
et noluisti ? 35 Ecce relinquetur vobis domus
vestra deserta. Dico autem vobis, quia non
videbitis me donec veniat cum dicetis :
Benedictus qui venit in nomine Domini.
14
1 Et factum est cum intraret Jesus in domum
cujusdam principis pharisæorum sabbato
manducare panem, et ipsi observabant eum. 2
Et ecce homo quidam hydropicus erat ante
illum. 3 Et respondens Jesus dixit ad
legisperitos et pharisæos, dicens : Si licet
sabbato curare ? 4 At illi tacuerunt. Ipse vero
apprehensum sanavit eum, ac dimisit. 5 Et
respondens ad illos dixit : Cujus vestrum
asinus, aut bos in puteum cadet, et non
continuo extrahet illum die sabbati ? 6 Et non
poterant ad hæc respondere illi.
44
OSTATNIE MIEJSCE NA UCZCIE.
7 Powiedział zaś przypowieść do
zaproszonych, przypatrując się, jak pierwsze
siedzenia obierali, mówiąc do nich : 8 Gdy
będziesz zaproszony na gody, nie siadajże na
pierwszym miejscu, by czasem godniejszy od
ciebie nie był zaproszony przez niego; 9 a
gdy przyjdzie ten, który ciebie i jego
zaprosił, nie rzekł ci : ustąp temu miejsca ; a
wtedy musiałbyś ze wstydem zająć miejsce
ostatnie. 10 Ale gdy będziesz zaproszony,
idź, usiądź na ostatnim miejscu, aby
przyszedłszy ten, który cię zaprosił,
powiedział ci: Przyjacielu, posiądź się wyżej
; wtedy będziesz miał chwałę przed
współbiesiadującymi. 11 Każdy bowiem, co
się wywyższa, będzie poniżony; a kto się
uniża, będzie wywyższony. 12 Mówił też i
temu, który go zaprosił : Gdy wyprawiasz
obiad albo wieczerzę, nie wzywajże
przyjaciół twoich, ani braci twoich, ani
krewnych, ani sąsiadów bogatych, by cię
przypadkiem i oni wzajem nie zaprosili, i nie
spotkała cię nagroda l3 Ale gdy wyprawiasz
ucztę, wezwij ubogich, ułomnych, chromych
i ślepych; 14 a będziesz błogosławiony, że
nie mogą ci się odpłacić; albowiem będzie ci
oddane w zmartwychwstaniu
sprawiedliwych.
PRZYPOWIEŚĆ O ZAPROSZONYCH NA
GODY.
l5 Gdy to usłyszał jeden ze współsiedzących,
rzekł mu: Błogosławiony, który będzie jadł
chleb w królestwie Bożym. 16 A on mu
powiedział : Pewien człowiek zgotował
wielką wieczerzę, i wezwał wielu 17 I posłał
sługę swego o godzinie wieczerzy, aby
powiedział zaproszonym, żeby przyszli, bo
już wszystko gotowe 18 I zaczęli się wszyscy
razem wymawiać. Pierwszy mu rzekł :
Kupiłem wieś, i muszę wyjść i obejrzeć ją ;
proszę cię, miej mnie za wymówionego. 19
A drugi rzekł: Kupiłem pięć par wołów, i idę
je spróbować; proszę cię, miej mnie za
wymówionego. 20 A trzeci rzekł : Żonę
pojąłem, a przeto nie mogę przyjść. 21 A
wróciwszy się sługa, oznajmił to panu
7 Dicebat autem et ad invitatos parabolam,
intendens quomodo primos accubitus
eligerent, dicens ad illos : 8 Cum invitatus
fueris ad nuptias, non discumbas in primo
loco, ne forte honoratior te sit invitatus ab
illo. 9 Et veniens is, qui te et illum vocavit,
dicat tibi : Da huic locum : et tunc incipias
cum rubore novissimum locum tenere. 10
Sed cum vocatus fueris, vade, recumbe in
novissimo loco : ut, cum venerit qui te
invitavit, dicat tibi : Amice, ascende
superius. Tunc erit tibi gloria coram simul
discumbentibus : 11 quia omnis, qui se
exaltat, humiliabitur : et qui se humiliat,
exaltabitur. 12 Dicebat autem et ei, qui
invitaverat : Cum facis prandium, aut
cœnam, noli vocare amicos tuos, neque
fratres tuos, neque cognatos, neque vicinos
divites : ne forte te et ipsi reinvitent, et fiat
tibi retributio ; 13 sed cum facis convivium,
voca pauperes, debiles, claudos, et cæcos :
14 et beatus eris, quia non habent retribuere
tibi : retribuetur enim tibi in resurrectione
justorum.
15 Hæc cum audisset quidam de simul
discumbentibus, dixit illi : Beatus qui
manducabit panem in regno Dei. 16 At ipse
dixit ei : Homo quidam fecit cœnam
magnam, et vocavit multos. 17 Et misit
servum suum hora cœnæ dicere invitatis ut
venirent, quia jam parata sunt omnia. 18 Et
cœperunt simul omnes excusare. Primus dixit
ei : Villam emi, et necesse habeo exire, et
videre illam : rogo te, habe me excusatum. 19
Et alter dixit : Juga boum emi quinque, et eo
probare illa : rogo te, habe me excusatum. 20
Et alius dixit : Uxorem duxi, et ideo non
possum venire. 21 Et reversus servus
nuntiavit hæc domino suo. Tunc iratus
paterfamilias, dixit servo suo : Exi cito in
45
swemu. Wtedy gospodarz rozgniewany, rzekł
słudze swemu : Wyjdź prędko na ulice i
uliczki miasta, a ubogich i ułomnych i
ślepych i chromych wprowadź tu. 22 I rzekł
sługa : Panie, stało się, jak rozkazałeś, a
jeszcze jest miejsce. 23 I rzekł pan słudze :
Wyjdź na drogi i opłotki, a przymuszaj, by
wchodzili, aby dom mój był napełniony. 24
A powiadam wam, że żaden z tych mężów,
którzy byli wezwani, nie skosztuje wieczerzy
mojej.
POTRZEBA ZAPARCIA SIĘ.
25 Szły zaś z nim rzesze wielkie, a
obróciwszy się, rzekł do nich: 26 Jeśli kto
idzie do mnie, a nie ma w nienawiści ojca
swego i matki, i żony i dzieci, i braci i sióstr,
jeszcze też i duszy swojej, nie może być
uczniem moim. 27 A kto nie dźwiga krzyża
swego, i nie idzie za mną, nie może być
uczniem moim. 28 Aibowiem kto z was,
chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie pierwej,
i nie obliczy, czy ma środki potrzebne na
dokonanie, 29 aby, gdyby założył fundament,
a nie mógł dokończyć, wszyscy patrzący nie
zaczęli śmiać się z niego, 30 mówiąc : Że ten
człowiek zaczął budować, a nie mógł
dokończyć. 31 Albo który król, mając
prowadzić wojnę z innym królem, pierwej
siadłszy, nie pomyśli, czy może z dziesięciu
tysiącami zmierzyć się z tym, który z
dwudziestu tysiącami ciągnie przeciw niemu
? 32 W przeciwnym razie gdy tamten jest
jeszcze daleko, wyprawiwszy poselstwo,
prosi o warunki pokoju. 33 Tak więc żaden z
was, który nie odstępuje wszystkiego, co ma,
nie może być uczniem moim. 34 Dobra jest
sól, lecz jeśli sól zwietrzeje, czym solona
będzie? 35 Nie przyda się do ziemi, ani do
gnoju, ale ją precz wyrzucą. Kto ma uszy ku
słuchaniu, niechaj słucha.
15
PRZYPOWIEŚĆ O ZGUBIONEJ OWCY.
1 Zbliżali się też do niego celnicy i
grzesznicy, aby go słuchać. 2 A faryzeusze 1
doktorowie szemrali, mówiąc : Że ten
plateas et vicos civitatis : et pauperes, ac
debiles, et cæcos, et claudos introduc huc. 22
Et ait servus : Domine, factum est ut
imperasti, et adhuc locus est. 23 Et ait
dominus servo : Exi in vias, et sæpes : et
compelle intrare, ut impleatur domus mea. 24
Dico autem vobis quod nemo virorum
illorum qui vocati sunt, gustabit cœnam
meam.
25 Ibant autem turbæ multæ cum eo : et
conversus dixit ad illos : 26 Si quis venit ad
me, et non odit patrem suum, et matrem, et
uxorem, et filios, et fratres, et sorores, adhuc
autem et animam suam, non potest meus esse
discipulus. 27 Et qui non bajulat crucem
suam, et venit post me, non potest meus esse
discipulus. 28 Quis enim ex vobis volens
turrim ædificare, non prius sedens computat
sumptus, qui necessarii sunt, si habeat ad
perficiendum, 29 ne, posteaquam posuerit
fundamentum, et non potuerit perficere,
omnes qui vident, incipiant illudere ei, 30
dicentes : Quia hic homo cœpit ædificare, et
non potuit consummare ? 31 Aut quis rex
iturus committere bellum adversus alium
regem, non sedens prius cogitat, si possit
cum decem millibus occurrere ei, qui cum
viginti millibus venit ad se ? 32 Alioquin
adhuc illo longe agente, legationem mittens
rogat ea quæ pacis sunt. 33 Sic ergo omnis ex
vobis, qui non renuntiat omnibus quæ
possidet, non potest meus esse discipulus. 34
Bonum est sal : si autem sal evanuerit, in quo
condietur ? 35 Neque in terram, neque in
sterquilinium utile est, sed foras mittetur. Qui
habet aures audiendi, audiat.
15
1 Erant autem appropinquantes ei publicani,
et peccatores ut audirent illum. 2 Et
murmurabant pharisæi, et scribæ, dicentes :
46
przyjmuje grzeszników, i i jada z nimi. 3 I
rzekł do nich tę przypowieść, mówiąc : 4
Który z was człowiek, co ma sto owiec,
jeśliby jedną z nich zgubił, czy nie zostawia
dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustyni, a
nie idzie za tą, która zginęła, aż ją odnajdzie?
5 A gdy ją znajdzie, kładzie na ramiona
swoje, radując się 6 I wróciwszy do domu,
zwołuje przyjaciół i sąsiadów, mówiąc im: 7
Radujcie się ze mną, bo znalazłem owcę
moją, która była zginęła. 'Powiadam wam, że
tak będzie w niebie radość nad jednym
grzesznikiem pokutę czyniącym, więcej niż
nad dziewięćdziesięciu dziewięciu
sprawiedliwymi, którzy nie potrzebują
pokuty.
PRZYPOWIEŚĆ O ZGUBIONEJ
DRACHMIE.
8 Albo która niewiasta mając dziesięć
drachm, jeśliby zgubiła jedną drachmę czy
nie zapala świecy, i nie wymiata domu, i nie
szuka z pilnością, aż ją odnajdzie? 9 A gdy
znajdzie, zwołuje przyjaciółki i sąsiadki,
mówiąc: Radujcie się ze mną, bo znalazłam
drachmę, którą byłam zgubiła. 10 Tak,
powiadam wam, radość będzie przed
aniołami Bożymi nad jednym grzesznikiem
pokutę czyniącym.
PRZYPOWIEŚĆ O SYNU
MARNOTRAWNYM.
11 Rzekł znowu: Pewien człowiek miał
dwóch synów. 12 I rzekł młodszy z nich
ojcu: Ojcze, daj mi część majętności, która
na mnie przypada. I rozdzielił im majętność.
13 A po niewielu dniach młodszy syn,
zebrawszy wszystko odjechał w daleką
krainę, i tam roztrwonił swoją majętność,
żyjąc rozpustnie. 14 Skoro wszystko stracił,
nastał głód wielki w tej krainie, i on sam
zaczął cierpieć niedostatek. 15 I poszedł, i
przystał do jednego z obywateli tej krainy. I
posłał go do wsi swojej, aby pasł wieprze. 16
I radby był napełnić brzuch swój młótem,
które jadały wieprze, a nikt mu nie dawał. 17
Wszedłszy zaś w siebie, rzekł : Jakże wielu
najemników w domu ojca mego ma dosyć
Quia hic peccatores recipit, et manducat cum
illis. 3 Et ait ad illos parabolam istam dicens :
4 Quis ex vobis homo, qui habet centum
oves, et si perdiderit unam ex illis, nonne
dimittit nonaginta novem in deserto, et vadit
ad illam quæ perierat, donec inveniat eam ? 5
Et cum invenerit eam, imponit in humeros
suos gaudens : 6 et veniens domum convocat
amicos et vicinos, dicens illis :
Congratulamini mihi, quia inveni ovem
meam, quæ perierat. 7 Dico vobis quod ita
gaudium erit in cælo super uno peccatore
pœnitentiam agente, quam super nonaginta
novem justis, qui non indigent pœnitentia.
8 Aut quæ mulier habens drachmas decem, si
perdiderit drachmam unam, nonne accendit
lucernam, et everrit domum, et quærit
diligenter, donec inveniat ? 9 Et cum
invenerit convocat amicas et vicinas, dicens :
Congratulamini mihi, quia inveni drachmam
quam perdideram. 10 Ita, dico vobis,
gaudium erit coram angelis Dei super uno
peccatore pœnitentiam agente.
11 Ait autem : Homo quidam habuit duos
filios : 12 et dixit adolescentior ex illis patri :
Pater, da mihi portionem substantiæ, quæ me
contingit. Et divisit illis substantiam. 13 Et
non post multos dies, congregatis omnibus,
adolescentior filius peregre profectus est in
regionem longinquam, et ibi dissipavit
substantiam suam vivendo luxuriose. 14 Et
postquam omnia consummasset, facta est
fames valida in regione illa, et ipse cœpit
egere. 15 Et abiit, et adhæsit uni civium
regionis illius : et misit illum in villam suam
ut pasceret porcos. 16 Et cupiebat implere
ventrem suum de siliquis, quas porci
manducabant : et nemo illi dabat. 17 In se
autem reversus, dixit : Quanti mercenarii in
47
chleba, a ja tu głodem przymieram ! l8
Wstanę, i pójdę do ojca mego, i powiem mu :
Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i przed
tobą. l9 Już nie jestem godzien nazywać się
synem twoim ; uczyń mię jakby jednym z
najemników twoich. 20 I wstawszy, poszedł
do ojca swego. A gdy jeszcze był daleko,
ujrzał go ojciec jego, i wzruszył się
miłosierdziem; i przybiegłszy, upadł na szyję
jego, i pocałował go. 21 I rzekł mu syn :
Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i przed
tobą; już nie jestem godzien nazywać się
synem twoim. 22 I rzekł ojciec do sług
swoich: Prędko przynieście najlepszą szatę, a
obleczcie go, i włóżcie pierścień na rękę jego
i obuwie na nogi jego. 23 I przyprowadźcie
tucznego cielca, i zabijcie; a jedzmy, i
ucztujmy. 24 Albowiem ten syn mój umarł
był, a ożył; zginął był, a odnalazł się. I
poczęli ucztować. 25 Starszy zaś syn jego był
na polu ; gdy wracał i zbliżał się do domu,
usłyszał muzykę i taniec. 26 I przyzwał
jednego ze sług, i zapytał, co by to było. 27
A on mu powiedział : Brat twój powrócił, i
zabił ojciec twój cielca tucznego, że go
zdrowym odzyskał. 28 I rozgniewał się, i nie
chciał wejść; ojciec więc jego wyszedłszy,
zaczął go prosić. 29 Lecz on odpowiadając,
rzekł ojcu swemu : Oto tak wiele lat ci służę,
i nigdy nie przestąpiłem rozkazu twego; a
nigdy mi nie dałeś koźlęcia, żebym ucztował
z przyjaciółmi moimi. 30 Ale gdy ten syn
twój, który roztrwonił majątek swój z
nierządnicami, powrócił, zabiłeś mu
utuczonego cielca. 31 A on mu odpowiedział
: Synu, ty zawsze jesteś ze mną, i wszystko
moje twoim jest. 32 Wszakże trzeba było
ucztować i weselić się, że ten brat twój był
umarły, a ożył; zginął był, a odnalazł się.
16
PRZYPOWIEŚĆ O
NIESPRAWIEDLIWYM WŁODARZU.
1 Mówił też do uczniów swoich : Był pewien
człowiek bogaty, który miał włodarza; i
doniesiono mu o nim, że roztrwonił dobra
jego. 2 I wezwał go i rzekł, mu : Cóż to
domo patris mei abundant panibus, ego
autem hic fame pereo ! 18 surgam, et ibo ad
patrem meum, et dicam ei : Pater, peccavi in
cælum, et coram te : 19 jam non sum dignus
vocari filius tuus : fac me sicut unum de
mercenariis tuis. 20 Et surgens venit ad
patrem suum. Cum autem adhuc longe esset,
vidit illum pater ipsius, et misericordia motus
est, et accurrens cecidit super collum ejus, et
osculatus est eum. 21 Dixitque ei filius :
Pater, peccavi in cælum, et coram te : jam
non sum dignus vocari filius tuus. 22 Dixit
autem pater ad servos suos : Cito proferte
stolam primam, et induite illum, et date
annulum in manum ejus, et calceamenta in
pedes ejus : 23 et adducite vitulum
saginatum, et occidite, et manducemus, et
epulemur : 24 quia hic filius meus mortuus
erat, et revixit : perierat, et inventus est. Et
cœperunt epulari. 25 Erat autem filius ejus
senior in agro : et cum veniret, et
appropinquaret domui, audivit symphoniam
et chorum : 26 et vocavit unum de servis, et
interrogavit quid hæc essent. 27 Isque dixit
illi : Frater tuus venit, et occidit pater tuus
vitulum saginatum, quia salvum illum
recepit. 28 Indignatus est autem, et nolebat
introire. Pater ergo illius egressus, cœpit
rogare illum. 29 At ille respondens, dixit
patri suo : Ecce tot annis servio tibi, et
numquam mandatum tuum præterivi : et
numquam dedisti mihi hædum ut cum amicis
meis epularer. 30 Sed postquam filius tuus
hic, qui devoravit substantiam suam cum
meretricibus, venit, occidisti illi vitulum
saginatum. 31 At ipse dixit illi : Fili, tu
semper mecum es, et omnia mea tua sunt : 32
epulari autem, et gaudere oportebat, quia
frater tuus hic mortuus erat, et revixit ;
perierat, et inventus est.
16
1 Dicebat autem et ad discipulos suos :
Homo quidam erat dives, qui habebat
villicum : et hic diffamatus est apud illum
quasi dissipasset bona ipsius. 2 Et vocavit
48
słyszę o tobie? Zdaj sprawę z włodarstwa
twego, bo już nie będziesz mógł włodarzyć 3
I rzekł włodarz sam do siebie : Cóż uczynię,
skoro pan mój odejmuje mi włodarstwo ?
Kopać nie mogę, żebrać się wstydzę. 4
Wiem, co uczynię, żeby, gdy będę złożony z
włodarstwa, przyjęli mnie do domów swoich.
5 Wezwawszy zatem dłużników pana swego
każdego z osobna, mówił pierwszemu: ile
winieneś panu memu ? 6 A on odpowiedział
: Sto barył oliwy. I rzekł mu : Weź zapis
swój, a siądź natychmiast, a napisz :
pięćdziesiąt. 7 A Potem drugiemu rzekł : A
ty ileś winien ? A on rzekł: Sto miar
pszenicy. I rzekł mu : Weź zapis swój, a
napisz : osiemdziesiąt. 8 I pochwalił pan
niesprawiedliwego włodarza, że roztropnie
uczynił ; bo synowie tego świata
roztropniejsi są w rodzaju swoim niż
synowie światłości. 9 I ja wam powiadam :
Czyńcie sobie przyjaciół z mamony
niesprawiedliwości, aby, gdy ustaniecie,
przyjęli was do wiecznych przybytków. 10
Kto wierny jest w najmniejszej rzeczy, i w
większej jest wierny ; a kto w małym jest
niesprawiedliwy, ten i w większym jest
niesprawiedliwy. 11 Jeśli więc w
niesprawiedliwej mamonie nie byliście
wierni, prawdziwe dobra kto wam powierzy
? 12 A jeśliście w cudzym nie byli wierni,
któż wam da, co jest wasze? l3 Żaden sługa
nie może dwom panom służyć; bo albo
jednego będzie miał w nienawiści, a
drugiego będzie miłował; albo z jednym
trzymać będzie, a drugim wzgardzi. Nie
możecie służyć Bogu i mamonie. l4 Słuchali
zaś tego wszystkiego faryzeusze, którzy byli
chciwi, i naśmiewali się z niego. 15 I rzekł
im : Wy jesteście, którzy sami siebie
usprawiedliwiacie przed ludźmi, lecz Bóg
zna serca wasze ; albowiem to, co u ludzi jest
wyniosłe, obrzydliwością jest przed Bogiem.
l6 Zakon i prorocy aż do Jana ; od tego czasu
królestwo Boże bywa przepowiadane, a
każdy gwałt mu zadaje. 17 Łatwiej też niebu
i ziemi przeminąć, niż jednej kresce z
Zakonu wypaść. 18 Każdy, który opuszcza
żonę swą, a drugą pojmuje, cudzołoży; a kto
od męża opuszczoną pojmuje, cudzołoży.
illum, et ait illi : Quid hoc audio de te ? redde
rationem villicationis tuæ : jam enim non
poteris villicare. 3 Ait autem villicus intra se
: Quid faciam, quia dominus meus aufert a
me villicationem ? Fodere non valeo,
mendicare erubesco. 4 Scio quid faciam, ut,
cum amotus fuero a villicatione, recipiant me
in domos suas. 5 Convocatis itaque singulis
debitoribus domini sui, dicebat primo :
Quantum debes domino meo ? 6 At ille dixit
: Centum cados olei. Dixitque illi : Accipe
cautionem tuam : et sede cito, scribe
quinquaginta. 7 Deinde alii dixit : Tu vero
quantum debes ? Qui ait : Centum coros
tritici. Ait illi : Accipe litteras tuas, et scribe
octoginta. 8 Et laudavit dominus villicum
iniquitatis, quia prudenter fecisset : quia filii
hujus sæculi prudentiores filiis lucis in
generatione sua sunt. 9 Et ego vobis dico :
facite vobis amicos de mammona iniquitatis :
ut, cum defeceritis, recipiant vos in æterna
tabernacula. 10 Qui fidelis est in minimo, et
in majori fidelis est : et qui in modico iniquus
est, et in majori iniquus est. 11 Si ergo in
iniquo mammona fideles non fuistis quod
verum est, quis credet vobis ? 12 Et si in
alieno fideles non fuistis, quod vestrum est,
quis dabit vobis ? 13 Nemo servus potest
duobus dominis servire : aut enim unum
odiet, et alterum diliget : aut uni adhærebit, et
alterum contemnet. Non potestis Deo servire
et mammonæ. 14 Audiebant autem omnia
hæc pharisæi, qui erant avari : et deridebant
illum. 15 Et ait illis : Vos estis qui justificatis
vos coram hominibus : Deus autem novit
corda vestra : quia quod hominibus altum est,
abominatio est ante Deum. 16 Lex et
prophetæ usque ad Joannem : ex eo regnum
Dei evangelizatur, et omnis in illud vim facit.
17 Facilius est autem cælum et terram
præterire, quam de lege unum apicem cadere.
18 Omnis qui dimittit uxorem suam et
alteram ducit, mœchatur : et qui dimissam a
viro ducit, mœchatur.
49
PRZYPOWIEŚĆ O BOGACZU I
ŁAZARZU.
19 Był pewien człowiek bogaty, który
obłóczył się w purpurę i w bisior, i ucztował
wystawnie na każdy dzień. 20 I był pewien
żebrak, imieniem Łazarz, który leżał u wrót
jego, pełen wrzodów, 21 i pragnął nasycić się
okruszynami, które spadały ze stołu bogacza,
a nikt mu nic dawał ; za to nawet psy
przychodziły i lizały wrzody jego. 22 A stało
się, że umarł żebrak, i zaniesiony jest przez
aniołów na łono Abrahama. Umarł też i
bogacz, i pogrzebany jest w piekle. 23 A
podniósłszy oczy swoje, gdy był w mękach,
ujrzał Abrahama z daleka i Łazarza na łonie
jego. 24 A wołając, rzekł: Ojcze Abrahamie !
Zmiłuj się nade mną, a poślij Łazarza, aby
umoczył koniec palca swego we wodzie, i
ochłodził język mój, bo cierpię męki w tym
płomieniu. 25 I rzekł mu Abraham : Synu,
wspomnij, że za życia swego otrzymałeś
dobra, a Łazarz przeciwnie złe: a teraz on ma
pociechę, a ty męki cierpisz. 26 A nad to
wszystko, między nami a wami wielka
przepaść jest utwierdzona; aby ci, którzy
chcą przejść stąd do was, nie mogli, ani
stamtąd tutaj się przeprawić. 27 I rzekł:
Proszę cię więc, ojcze, abyś go posłał do
domu ojca mego, 28 bo mam pięciu braci,
aby ch przestrzegł, żeby też i oni nie przyszli
na to miejsce mąk. 29 I rzekł mu Abraham:
Mają Mojżesza i proroków, niechże ich
słuchają. Lecz on rzekł : Nie, ojcze
Abrahamie, ale gdyby kto z umarłych
przyszedł do nich, będą pokutę czynili. 30 I
rzekł mu: Jeśli Mojżesza i proroków nie
słuchają, choćby też kto z martwych powstał,
nie uwierzą.
17
WSKAZÓWKI DLA UCZNIÓW.
1 I rzekł do uczniów swoich: Nie podobna
jest, aby zgorszenia przyjść nie miały; lecz
biada temu, przez kogo przychodzą. 2
Pożyteczniej by mu było, gdyby kamień
młyński zawieszono na szyi jego, i wrzucono
go w morze, niż żeby miał zgorszyć jednego
19 Homo quidam erat dives, qui induebatur
purpura et bysso, et epulabatur quotidie
splendide. 20 Et erat quidam mendicus,
nomine Lazarus, qui jacebat ad januam ejus,
ulceribus plenus, 21 cupiens saturari de micis
quæ cadebant de mensa divitis, et nemo illi
dabat : sed et canes veniebant, et lingebant
ulcera ejus. 22 Factum est autem ut
moreretur mendicus, et portaretur ab angelis
in sinum Abrahæ. Mortuus est autem et
dives, et sepultus est in inferno. 23 Elevans
autem oculos suos, cum esset in tormentis,
vidit Abraham a longe, et Lazarum in sinu
ejus : 24 et ipse clamans dixit : Pater
Abraham, miserere mei, et mitte Lazarum ut
intingat extremum digiti sui in aquam, ut
refrigeret linguam meam, quia crucior in hac
flamma. 25 Et dixit illi Abraham : Fili,
recordare quia recepisti bona in vita tua, et
Lazarus similiter mala : nunc autem hic
consolatur, tu vero cruciaris : 26 et in his
omnibus inter nos et vos chaos magnum
firmatum est : ut hi qui volunt hinc transire
ad vos, non possint, neque inde huc
transmeare. 27 Et ait : Rogo ergo te, pater, ut
mittas eum in domum patris mei : 28 habeo
enim quinque fratres : ut testetur illis, ne et
ipsi veniant in hunc locum tormentorum. 29
Et ait illi Abraham : Habent Moysen et
prophetas : audiant illos. 30 At ille dixit :
Non, pater Abraham : sed si quis ex mortuis
ierit ad eos, pœnitentiam agent. 31 Ait autem
illi : Si Moysen et prophetas non audiunt,
neque si quis ex mortuis resurrexerit, credent.
17
1 Et ait ad discipulos suos : Impossibile est ut
non veniant scandala : væ autem illi per
quem veniunt. 2 Utilius est illi si lapis
molaris imponatur circa collum ejus, et
projiciatur in mare quam ut scandalizet unum
de pusillis istis. 3 Attendite vobis : Si
50
z tych malutkich. 3 Uważajcie na samych
siebie. Jeśli brat twój zgrzeszy przeciw tobie,
upomnij go; a jeśli będzie żałował, odpuść
mu. 4 I choćby siedemkroć razy na dzień
zgrzeszył przeciw tobie, i siedemkroć razy na
dzień nawrócił się do ciebie, mówiąc : Żal mi
; odpuść mu. 5 I rzekli apostołowie Panu:
Przymnóż nam wiary. 6 Pan zaś rzekł :
Jeślibyście mieli wiarę, jak ziarno
gorczyczne, powiecie temu drzewu
morwowemu : Wykorzeń się, a przesadź się
w morze, a usłucha was. 7 A któż z was
mając sługę orzącego lub pasącego, gdy on
wróci z pola, powie mu : Zaraz pójdź, siądź
do stołu, 8 a nie powie mu : Przygotuj dla
mnie wieczerzę, a przepasz się i służ mi, aż
się najem i napiję, a potem ty będziesz jadł i
pił? 9 Czy dziękuje owemu słudze, że
uczynił to, co mu rozkazał? Nie sądzę. Tak i
wy, gdy uczynicie wszystko, co wam
rozkazano, mówcie : Słudzy nieużyteczni
jesteśmy :cośmy winni byli uczynić,
uczyniliśmy.
D. OSTATNIA PODRÓŻ DO JERUZALEM
(17,11-19,28)
OCZYSZCZENIE DZIESIĘCIU
TRĘDOWATYCH.
11 I stało się, gdy szedł do Jeruzalem
przechodził między Samarią a Galileą 12 A
gdy wchodził do pewnego miasteczka,
zabiegło mu dziesięciu trędowatych, co
stanęli z daleka, 13 i podnieśli głos, mówiąc :
Jezusie, Nauczycielu, zmiłuj się nad nami. 14
A gdy ich ujrzał, rzekł : Idźcie, pokażcie się
kapłanom. I stało się, kiedy szli, zostali
oczyszczeni. 15 A jeden z nich, gdy
zobaczył, że jest uzdrowiony, wrócił się,
chwaląc Boga głosem wielkim. 16 I padł na
twarz u nóg jego, dziękując; a ten był
Samarytanin. 17 Jezus zaś odpowiadając
rzekł : Czy nie dziesięciu zostało
oczyszczonych? A dziewięciu gdzie jest? 18
Nie znalazł sie żaden, który by się wrócił a
dał chwałę Bogu, tylko ten cudzoziemiec? 19
I rzekł mu : Wstań, idź, bo wiara twoja cię
uzdrowiła.
peccaverit in te frater tuus, increpa illum : et
si pœnitentiam egerit, dimitte illi. 4 Et si
septies in die peccaverit in te, et septies in die
conversus fuerit ad te, dicens : Pœnitet me,
dimitte illi. 5 Et dixerunt apostoli Domino :
Adauge nobis fidem. 6 Dixit autem Dominus
: Si habueritis fidem sicut granum sinapis,
dicetis huic arbori moro : Eradicare, et
transplantare in mare, et obediet vobis. 7
Quis autem vestrum habens servum arantem
aut pascentem, qui regresso de agro dicat illi
: Statim transi, recumbe : 8 et non dicat ei :
Para quod cœnem, et præcinge te, et ministra
mihi donec manducem, et bibam, et post hæc
tu manducabis, et bibes ? 9 Numquid gratiam
habet servo illi, quia fecit quæ ei imperaverat
? 10 non puto. Sic et vos cum feceritis omnia
quæ præcepta sunt vobis, dicite : Servi
inutiles sumus : quod debuimus facere,
fecimus.
11 Et factum est, dum iret in Jerusalem,
transibat per mediam Samariam et Galilæam.
12 Et cum ingrederetur quoddam castellum,
occurrerunt ei decem viri leprosi, qui
steterunt a longe : 13 et levaverunt vocem,
dicentes : Jesu præceptor, miserere nostri. 14
Quos ut vidit, dixit : Ite, ostendite vos
sacerdotibus. Et factum est, dum irent,
mundati sunt. 15 Unus autem ex illis, ut vidit
quia mundatus est, regressus est, cum magna
voce magnificans Deum, 16 et cecidit in
faciem ante pedes ejus, gratias agens : et hic
erat Samaritanus. 17 Respondens autem
Jesus, dixit : Nonne decem mundati sunt ? et
novem ubi sunt ? 18 Non est inventus qui
rediret, et daret gloriam Deo, nisi hic
alienigena. 19 Et ait illi : Surge, vade : quia
fides tua te salvum fecit.
51
O NADEJŚCIU KRÓLESTWA BOŻEGO.
20 A spytany przez faryzeuszów, kiedy
przyjdzie królestwo Boże, odpowiadając im,
rzekł: Nie przychodzi królestwo Boże
dostrzegalnie. 21 I nie powiedzą: oto tu,
albo: tam. Oto bowiem królestwo Boże w
was jest. 22 I rzekł do uczniów swoich.
Przyjdą dni, gdy pragnąć będziecie oglądać
jeden dzień Syna Człowieczego, a nie
ujrzycie. 23 I będą wam mówić : oto tu, i :
oto tam. Nie chodźcież, ani się za nimi nie
udawajcie. 24 Albowiem jako błyskawica,
gdy zabłyśnie spod nieba, rozświetla to, co
jest pod niebem, tak będzie i Syn Człowieczy
w dzień swój. 25 Lecz potrzeba mu pierwej
wiele ucierpieć i być wzgardzonym od
narodu tego. 26 A jak było za dni Noego, tak
będzie i za dni Syna Człowieczego. 27 Jedli i
pili, żenili się i za mąż wydawali, aż do dnia,
którego Noe wszedł do korabia; i przyszedł
potop, i wytracił wszystkich. 28 Podobnie jak
działo się za dni Lota: jedli i pili, kupowali i
sprzedawali, szczepili i budowali. 29 A tego
dnia, którego Lot wyszedł z Sodomy, spadł
deszcz ognisty i siarczysty z nieba, i
wszystkich wytracił. 30 Podobnie stanie się
w dzień, w którym Syn Człowieczy się
objawi. 31 W owej godzinie kto będzie na
dachu, a sprzęty jego w domu, niechaj nie
schodzi, by je zabrać ; a kto na polu, niech
także nazad się nie wraca. 32 Wspomnijcie
na żonę Lota. 33 Ktokolwiek starałby się
zachować duszę swoją, straci ją; a kto by ją
stracił, ożywi ją. 34 Powiadam wam : W
owej nocy będzie dwóch na jednym łożu:
jednego wezmą, a drugiego zostawią. 35
Dwie będą mleć razem: jedną wezmą, a
drugą zostawią. Dwaj będą na polu : jeden
będzie wzięty, a drugi zostawiony. 36 A
odpowiadając rzekli mu : Gdzież; Panie ? A
on im rzekł : Gdziekolwiek będzie ciało, tam
zgromadzą się i orły.
20 Interrogatus autem a pharisæis : Quando
venit regnum Dei ? respondens eis, dixit :
Non venit regnum Dei cum observatione : 21
neque dicent : Ecce hic, aut ecce illic. Ecce
enim regnum Dei intra vos est. 22 Et ait ad
discipulos suos : Venient dies quando
desideretis videre unum diem Filii hominis,
et non videbitis. 23 Et dicent vobis : Ecce
hic, et ecce illic. Nolite ire, neque sectemini :
24 nam, sicut fulgur coruscans de sub cælo in
ea quæ sub cælo sunt, fulget : ita erit Filius
hominis in die sua. 25 Primum autem oportet
illum multa pati, et reprobari a generatione
hac. 26 Et sicut factum est in diebus Noë, ita
erit et in diebus Filii hominis : 27 edebant et
bibebant : uxores ducebant et dabantur ad
nuptias, usque in diem, qua intravit Noë in
arcam : et venit diluvium, et perdidit omnes.
28 Similiter sicut factum est in diebus Lot :
edebant et bibebant, emebant et vendebant,
plantabant et ædificabant : 29 qua die autem
exiit Lot a Sodomis, pluit ignem et sulphur
de cælo, et omnes perdidit : 30 secundum
hæc erit qua die Filius hominis revelabitur.
31 In illa hora, qui fuerit in tecto, et vasa ejus
in domo, ne descendat tollere illa : et qui in
agro, similiter non redeat retro. 32 Memores
estote uxoris Lot. 33 Quicumque quæsierit
animam suam salvam facere, perdet illam : et
quicumque perdiderit illam, vivificabit eam.
34 Dico vobis : In illa nocte erunt duo in
lecto uno : unus assumetur, et alter
relinquetur : 35 duæ erunt molentes in unum
: una assumetur, et altera relinquetur : duo in
agro : unus assumetur, et alter relinquetur. 36
Respondentes dicunt illi : Ubi Domine ? 37
Qui dixit illis : Ubicumque fuerit corpus,
illuc congregabuntur et aquilæ.
52
18
NIESPRAWIEDLIWY SĘDZIA I
WDOWA.
1 A powiedział im też przypowieść, że
zawsze trzeba się modlić, a nie ustawać,
mówiąc : 2 Był w jednym mieście pewien
sędzia, który się Boga nie bał, a ludzi się nie
wstydził. 3 Była zaś w tym mieście pewna
wdowa, i chodziła do niego, mówiąc: Uczyń
mi sprawiedliwość z przeciwnikiem moim! 4
Ale on nie chciał przez długi czas. Potem zaś
rzekł sam do siebie : Chociaż się Boga nie
boję, i ludzi się nie wstydzę, 5 ponieważ
jednak naprzykrza mi się ta wdowa, uczynię
jej sprawiedliwość, aby na koniec
przyszedłszy, nie zelżyła mnie. 6 I rzekł Pan
: Słuchajcie, co mówi niesprawiedliwy
sędzia. 7 A Bóg, czy nie uczyni
sprawiedliwości wybranym swoim,
wołającym do niego we dnie i w nocy, i
będzie zwlekał w ich sprawie? 8 Powiadam
wam, że rychło im sprawiedliwość uczyni.
Wszelako Syn Człowieczy gdy przyjdzie,
sądzisz, że znajdzie wiarę na ziemi ?
PRZYPOWIEŚĆ O FARYZEUSZU I
CELNIKU.
9 Rzekł też i do niektórych, co ufali sami w
sobie, mając się za sprawiedliwych, i innymi
gardzili, tę przypowieść. 10 Dwóch ludzi
weszło do świątyni, aby się modlić, jeden
faryzeusz, a drugi celnik. 11 Faryzeusz
stojąc, tak się sam w sobie modlił : Boże,
dziękuję ci, że nie jestem jak inni ludzie,
drapieżni, niesprawiedliwi, cudzołożnicy,
jako i ten celnik. l2 Poszczę dwakroć w
tydzień ; daję dziesięciny ze wszystkiego, co
mam. 13 A celnik stojąc z daleka, nie chciał
ani oczu podnieść w niebo; ale bił się w
piersi, mówiąc : Boże, bądź miłościw mnie
grzesznemu! l4 Powiadam wam, odszedł ten
usprawiedliwiony do domu swego, a nie
tamten. Albowiem każdy, co się wywyższa,
będzie uniżony ; a kto się uniża, będzie
podwyższony.
18
1 Dicebat autem et parabolam ad illos,
quoniam oportet semper orare et non
deficere, 2 dicens : Judex quidam erat in
quadam civitate, qui Deum non timebat, et
hominem non reverebatur. 3 Vidua autem
quædam erat in civitate illa, et veniebat ad
eum, dicens : Vindica me de adversario meo.
4 Et nolebat per multum tempus. Post hæc
autem dixit intra se : Etsi Deum non timeo,
nec hominem revereor : 5 tamen quia
molesta est mihi hæc vidua, vindicabo illam,
ne in novissimo veniens sugillet me. 6 Ait
autem Dominus : Audite quid judex
iniquitatis dicit : 7 Deus autem non faciet
vindictam electorum suorum clamantium ad
se die ac nocte, et patientiam habebit in illis ?
8 Dico vobis quia cito faciet vindictam
illorum. Verumtamen Filius hominis veniens,
putas, inveniet fidem in terra ?
9 Dixit autem et ad quosdam qui in se
confidebant tamquam justi, et aspernabantur
ceteros, parabolam istam : 10 Duo homines
ascenderunt in templum ut orarent : unus
pharisæus et alter publicanus. 11 Pharisæus
stans, hæc apud se orabat : Deus, gratias ago
tibi, quia non sum sicut ceteri hominum :
raptores, injusti, adulteri, velut etiam hic
publicanus : 12 jejuno bis in sabbato,
decimas do omnium quæ possideo. 13 Et
publicanus a longe stans, nolebat nec oculos
ad cælum levare : sed percutiebat pectus
suum, dicens : Deus propitius esto mihi
peccatori. 14 Dico vobis, descendit hic
justificatus in domum suam ab illo : quia
omnis qui se exaltat, humiliabitur, et qui se
humiliat, exaltabitur.
53
JEZUS I DZIECI.
15 Przynosili mu też i dziatki, aby się ich
dotykał ; co widząc uczniowie, łajali ich. 16
Lecz Jezus przywoławszy je, rzekł :
Dopuśćcie dziatkom przychodzić do mnie, a
nie zabraniajcie im; albowiem takich jest
królestwo Boże 17 Zaprawdę wam
powiadam : Ktokolwiek by nie przyjął
królestwa Bożego jak dziecko, nie wejdzie
do niego.
BOGATY MŁODZIENIEC.
18 I zapytał go pewien książę, mówiąc:
Nauczycielu dobry, co czyniąc, otrzymam
życie wieczne? 19 Jezus zaś rzekł mu :
Czemu nazywasz mię dobrym ? Nikt nie jest
dobry, tylko sam Bóg. 20 Znasz przykazania:
"Nie zabijaj; nie cudzołóż; nie kradnij ; nie
mów fałszywego świadectwa; czcij ojca
swego i matkę." 21 A on rzekł : Tego
wszystkiego przestrzegałem od młodości
mojej. 22 Co usłyszawszy Jezus, rzekł mu :
Jednego ci jeszcze niedostaje : sprzedaj
wszystko, co masz, a daj ubogim, a będziesz
miał skarb w niebie, a przyjdź, chodź za
mną. 23 On usłyszawszy to, zasmucił się, bo
był bardzo bogaty. 24 A Jezus widząc go
zasmuconego, rzekł : Jakże trudno ci, co
mają pieniądze, wejdą do królestwa Bożego!
25 Albowiem łatwiej jest wielbłądowi
przejść przez ucho igielne, niż bogaczowi
wejść do królestwa Bożego. 26 I rzekli ci, co
słuchali : Któż więc może być zbawiony? 27
Rzekł im : Co niemożebne jest u ludzi,
możebne jest u Boga. 28 Piotr zaś rzekł : Oto
my opuściliśmy wszystko, a poszliśmy za
tobą. 29 A on im rzekł : Zaprawdę wam
powiadam, że nie ma nikogo, który opuścił
dom, albo rodziców, albo braci, albo żonę,
albo dzieci dla królestwa Bożego, 30 a nie
otrzymałby daleko więcej w tym czasie, a w
przyszłym wieku życia wiecznego.
TRZECIA ZAPOWIEDŹ MĘKI.
31 I wziął z sobą Jezus dwunastu, i rzekł im :
Oto wstępujemy do Jerozolimy i wypełni się
wszystko, co napisane jest przez proroków o
15 Afferebant autem ad illum et infantes, ut
eos tangeret. Quod cum viderent discipuli,
increpabant illos. 16 Jesus autem convocans
illos, dixit : Sinite pueros venire ad me, et
nolite vetare eos : talium est enim regnum
Dei. 17 Amen dico vobis, quicumque non
acceperit regnum Dei sicut puer, non intrabit
in illud.
18 Et interrogavit eum quidam princeps,
dicens : Magister bone, quid faciens vitam
æternam possidebo ? 19 Dixit autem ei Jesus
: Quid me dicis bonum ? nemo bonus nisi
solus Deus. 20 Mandata nosti : non occides ;
non mœchaberis ; non furtum facies ; non
falsum testimonium dices ; honora patrem
tuum et matrem. 21 Qui ait : Hæc omnia
custodivi a juventute mea. 22 Quo audito,
Jesus ait ei : Adhuc unum tibi deest : omnia
quæcumque habes vende, et da pauperibus, et
habebis thesaurum in cælo : et veni, sequere
me. 23 His ille auditis, contristatus est : quia
dives erat valde. 24 Videns autem Jesus illum
tristem factum, dixit : Quam difficile, qui
pecunias habent, in regnum Dei intrabunt !
25 facilius est enim camelum per foramen
acus transire quam divitem intrare in regnum
Dei. 26 Et dixerunt qui audiebant : Et quis
potest salvus fieri ? 27 Ait illis : Quæ
impossibilia sunt apud homines, possibilia
sunt apud Deum. 28 Ait autem Petrus : Ecce
nos dimisimus omnia et secuti sumus te. 29
Qui dixit eis : Amen dico vobis, nemo est qui
reliquit domum, aut parentes, aut fratres, aut
uxorem, aut filios propter regnum Dei, 30 et
non recipiat multo plura in hoc tempore, et in
sæculo venturo vitam æternam.
31 Assumpsit autem Jesus duodecim, et ait
illis : Ecce ascendimus Jerosolymam, et
consummabuntur omnia quæ scripta sunt per
54
Synu Człowieczym. 32 Będzie bowiem
wydany poganom, i będzie naigrawany, i
ubiczowany, i oplwany; 33 A ubiczowawszy,
zabiją go, a dnia trzeciego
zmartwychwstanie. 34 A oni nic z tego nie
zrozumieli, i było to słowo zakryte przed
nimi, i nie rozumieli, co się mówiło.
UZDROWIENIE ŚLEPEGO Z JERYCHA.
35 I stało się, gdy się przybliżał do Jerycha,
pewien ślepy siedział przy drodze, żebrząc.
36 A usłyszawszy rzeszę przechodzącą pytał,
co by to było. 37 I powiedzieli mu, że Jezus
Nazareński przechodzi. 38 I zawołał, mówiąc
: Jezusie, synu Dawidów, zmiłuj się nade
mną. 39 A ci, co szli na przedzie, łajali go,
aby milczał. Lecz on tym więcej wołał :
Synu Dawidów, zmiłuj się nade mną. 40
Jezus zaś stanąwszy, kazał przyprowadzić go
do siebie. A gdy się przybliżył, spytał go, 41
mówiąc: Co chcesz, abym ci uczynił? A on
powiedział : Panie, abym przejrzał. 42 A
Jezus mu rzekł : Przejrzyj, wiara twoja cię
uzdrowiła. 42 I natychmiast przejrzał, i szedł
za nim, wielbiąc Boga. I cały lud, widząc to,
oddał chwałę Bogu.
19
W GOŚCINIE U ZACHEUSZA.
1 A wszedłszy, przechodził przez Jerycho. 2
I oto mąż imieniem Zacheusz ; a był on
przełożony nad celnikami, i był bogaty. 3 I
starał się zobaczyć Jezusa, który to jest, a nie
mógł z powodu rzeszy bo był małego
wzrostu. 4 I pobiegłszy naprzód, wszedł na
drzewo płonnej figi, aby go ujrzeć; bo
tamtędy miał iść. 5 A gdy Jezus przyszedł na
miejsce, spojrzawszy w górę, ujrzał go, i
rzekł do niego: Zacheuszu, zejdź prędko;
albowiem dziś potrzeba mi zamieszkać w
domu twoim. 6 I zeszedł prędko, i przyjął go
z radością. 7 A widząc to, szemrali wszyscy,
mówiąc, że wszedł w gościnę do człowieka
grzesznego. 8 Zacheusz zaś stanąwszy, rzekł
do Pana : Oto, Panie, połowę dóbr moich
daję ubogim ; a jeśli kogo w czym
oszukałem, zwracam mu w czwórnasób. 9
prophetas de Filio hominis : 32 tradetur enim
gentibus, et illudetur, et flagellabitur, et
conspuetur : 33 et postquam flagellaverint,
occident eum, et tertia die resurget. 34 Et ipsi
nihil horum intellexerunt, et erat verbum
istud absconditum ab eis, et non intelligebant
quæ dicebantur.
35 Factum est autem, cum appropinquaret
Jericho, cæcus quidam sedebat secus viam,
mendicans. 36 Et cum audiret turbam
prætereuntem, interrogabat quid hoc esset. 37
Dixerunt autem ei quod Jesus Nazarenus
transiret. 38 Et clamavit, dicens : Jesu, fili
David, miserere mei. 39 Et qui præibant,
increpabant eum ut taceret. Ipse vero multo
magis clamabat : Fili David, miserere mei.
40 Stans autem Jesus jussit illum adduci ad
se. Et cum appropinquasset, interrogavit
illum, 41 dicens : Quid tibi vis faciam ? At
ille dixit : Domine, ut videam. 42 Et Jesus
dixit illi : Respice, fides tua te salvum fecit.
43 Et confestim vidit, et sequebatur illum
magnificans Deum. Et omnis plebs ut vidit,
dedit laudem Deo.
19
1 Et ingressus perambulabat Jericho. 2 Et
ecce vir nomine Zachæus : et hic princeps
erat publicanorum, et ipse dives : 3 et
quærebat videre Jesum, quis esset : et non
poterat præ turba, quia statura pusillus erat. 4
Et præcurrens ascendit in arborem
sycomorum ut videret eum : quia inde erat
transiturus. 5 Et cum venisset ad locum,
suspiciens Jesus vidit illum, et dixit ad eum :
Zachæe, festinans descende : quia hodie in
domo tua oportet me manere. 6 Et festinans
descendit, et excepit illum gaudens. 7 Et cum
viderent omnes, murmurabant, dicentes quod
ad hominem peccatorem divertisset. 8 Stans
autem Zachæus, dixit ad Dominum : Ecce
dimidium bonorum meorum, Domine, do
pauperibus : et si quid aliquem defraudavi,
reddo quadruplum. 9 Ait Jesus ad eum : Quia
55
Rzekł Jezus do niego : Iż dzisiaj zbawienie
stało się temu domowi, dlatego że i on jest
synem Abrahamowym. 10 Przyszedł bowiem
Syn Człowieczy szukać i zbawić to, co było
zginęło.
PRZYPOWIEŚĆ O 10 MINACH.
11 Gdy oni tego słuchali, powiedział jeszcze
jedną przypowieść, dlatego że był blisko
Jeruzalem, i dlatego że mniemali, jakoby
wnet miało się objawić królestwo Boże. l2
Rzekł więc: Pewien człowiek szlachetnego
rodu wybrał się w daleką krainę, aby
otrzymać dla siebie królestwo i powrócić. 13
I zwoławszy dziesięciu sług swoich, dał im
dziesięć grzywien, i rzekł do nich :
Handlujcie, aż powrócę. 14 A obywatele jego
mieli go w nienawiści, i wyprawili za nim
poselstwo, mówiąc : Nie chcemy, aby ten
królował nad nami. 15 I stało się, że
powrócił, otrzymawszy królestwo, i kazał
wezwać sługi, którym dał był pieniądze, aby
dowiedzieć się, co każdy z nich zarobił. 16 I
przyszedł pierwszy, mówiąc: Panie, grzywna
twoja dziesięć grzywien przysporzyła. 17 I
rzekł mu : Dobrze, sługo dobry, ponieważ w
małym byłeś wierny, będziesz miał władzę
nad dziesięciu miastami. 18 Przyszedł i
drugi, mówiąc: Panie, grzywna twoja pięć
grzywien uczyniła. l9 Rzekł i temu: I ty bądź
nad pięciu miastami. 20 A trzeci przyszedł,
mówiąc: Panie, oto grzywna twoja, którą
miałem zachowaną w chustce, 21 bom się bał
ciebie, że jesteś człowiek srogi: bierzesz,
czegoś nie położył, a żniesz, czegoś nie
posiał. 22 Rzekł mu : Z ust twoich sądzę cię,
zły sługo! Wiedziałeś, że jaˇjestem człowiek
srogi, który bierze, czego nie położył, i żnie,
czego nie posiał. 23 A dlaczego nie dałeś
pieniędzy moich do banku, abym ja
wróciwszy przecież z zyskiem je odebrał. 24
I rzekł tam stojącym : Weźcie od niego
grzywnę, a dajcie temu, który ma dziesięć
grzywien. 25 I rzekli mu : Panie, ma dziesięć
grzywien! 26 A powiadam wam, że
każdemu, który ma, będzie dane, i obfitować
będzie, a temu, który nie ma, i to co ma,,
odjęte mu będzie. 27 Nieprzyjaciół zaś
moich, tych, którzy nie chcieli, abym
hodie salus domui huic facta est : eo quod et
ipse filius sit Abrahæ. 10 Venit enim Filius
hominis quærere, et salvum facere quod
perierat.
11 Hæc illis audientibus adjiciens, dixit
parabolam, eo quod esset prope Jerusalem :
et quia existimarent quod confestim regnum
Dei manifestaretur. 12 Dixit ergo : Homo
quidam nobilis abiit in regionem longinquam
accipere sibi regnum, et reverti. 13 Vocatis
autem decem servis suis, dedit eis decem
mnas, et ait ad illos : Negotiamini dum venio.
14 Cives autem ejus oderant eum : et
miserunt legationem post illum, dicentes :
Nolumus hunc regnare super nos. 15 Et
factum est ut rediret accepto regno : et jussit
vocari servos, quibus dedit pecuniam, ut
sciret quantum quisque negotiatus esset. 16
Venit autem primus dicens : Domine, mna
tua decem mnas acquisivit. 17 Et ait illi :
Euge bone serve, quia in modico fuisti
fidelis, eris potestatem habens super decem
civitates. 18 Et alter venit, dicens : Domine,
mna tua fecit quinque mnas. 19 Et huic ait :
Et tu esto super quinque civitates. 20 Et alter
venit, dicens : Domine, ecce mna tua, quam
habui repositam in sudario : 21 timui enim te,
quia homo austerus es : tollis quod non
posuisti, et metis quod non seminasti. 22
Dicit ei : De ore tuo te judico, serve nequam.
Sciebas quod ego homo austerus sum, tollens
quod non posui, et metens quod non
seminavi : 23 et quare non dedisti pecuniam
meam ad mensam, ut ego veniens cum usuris
utique exegissem illam ? 24 Et astantibus
dixit : Auferte ab illo mnam, et date illi qui
decem mnas habet. 25 Et dixerunt ei :
Domine, habet decem mnas. 26 Dico autem
vobis, quia omni habenti dabitur, et
abundabit : ab eo autem qui non habet, et
quod habet auferetur ab eo. 27 Verumtamen
inimicos meos illos, qui noluerunt me
regnare super se, adducite huc : et interficite
ante me.
56
królował nad nimi, przywiedźcie tu, i
zabijcie przede mną. 28 A to rzekłszy,
poszedł naprzód, idąc do Jeruzalem.
IV. Ostatni pobyt w Jeruzalem aż do męki.
(19,29 - 21,38)
TRIUMFALNY WJAZD DO
JEROZOLIMY.
29 I stało się, gdy się przybliżył do Betfage i
Betanii, u góry, którą zwą Oliwną, posłał
dwóch uczniów swoich mówiąc: 30 Idźcie do
miasteczka które jest przed wami; a
wchodząc do niego, znajdziecie oślę
uwiązane, na którym jeszcze nikt z ludzi nie
siedział; odwiążcie je i przyprowadźcie. 31 A
jeśliby was kto spytał: Czemu odwiązujecie,
tak mu powiecie: Że Pan potrzebuje posługi
jego. 32 I odeszli ci, którzy byli posłani, i
znaleźli oślę stojące, jak im powiedział. 33
Gdy zaś oni odwiązywali oślę, rzekli do nich
właściciele jego: Czemu odwiązujecie oślę?
34 A oni odpowiedzieli : Że go Panu
potrzeba. 35 I przyprowadzili je do Jezusa, i
zarzuciwszy szaty swoje na oślę, posadzili
Jezusa. 36 A gdy jechał, słali szaty swoje na
drodze. 37 A gdy się już tam przybliżał,
gdzie schodzi się w dół z góry Oliwnej,
poczęły wszystkie rzesze uczniów, radując
się, chwalić Boga głosem wielkim za
wszystkie cuda, które widzieli, mówiąc : 38
"Błogosławiony, który przychodzi król w
imię Pańskie ; pokój na niebie, a chwała na
wysokości." 39 Niektórzy zaś faryzeusze
spośród rzeszy, rzekli do niego :
Nauczycielu, skarć uczniów swoich ! 40 A
on im rzekł : Powiadam wam, że jeśliby ci
milczeli, kamienie wołać będą.
ZAPOWIEDŻ UPADKU JEROZOLIMY.
41 Skoro się przybliżył, ujrzawszy miasto,
zapłakał nad nim, mówiąc: 42 O gdybyś i ty
poznało, i to w ten dzień twój, co jest ku
pokojowi twemu, a teraz zakryte jest przed
oczyma twymi ! 43 Albowiem przyjdą na cię
dni, i otoczą cię nieprzyjaciele twoi wałem, i
oblegną cię, i ścisną cię zewsząd;
28 Et his dictis, præcedebat ascendens
Jerosolymam.
29 Et factum est, cum appropinquasset ad
Bethphage et Bethaniam, ad montem qui
vocatur Oliveti, misit duos discipulos suos,
30 dicens : Ite in castellum quod contra est :
in quod introëuntes, invenietis pullum asinæ
alligatum, cui nemo umquam hominum sedit
: solvite illum, et adducite. 31 Et si quis vos
interrogaverit : Quare solvitis ? sic dicetis ei :
Quia Dominus operam ejus desiderat. 32
Abierunt autem qui missi erant : et
invenerunt, sicut dixit illis, stantem pullum.
33 Solventibus autem illis pullum, dixerunt
domini ejus ad illos : Quid solvitis pullum ?
34 At illi dixerunt : Quia Dominus eum
necessarium habet. 35 Et duxerunt illum ad
Jesum. Et jactantes vestimenta sua supra
pullum, imposuerunt Jesum. 36 Eunte autem
illo, substernebant vestimenta sua in via : 37
et cum appropinquaret jam ad descensum
montis Oliveti, cœperunt omnes turbæ
discipulorum gaudentes laudare Deum voce
magna super omnibus, quas viderant,
virtutibus, 38 dicentes : Benedictus, qui venit
rex in nomine Domini : pax in cælo, et gloria
in excelsis. 39 Et quidam pharisæorum de
turbis dixerunt ad illum : Magister, increpa
discipulos tuos. 40 Quibus ipse ait : Dico
vobis, quia si hi tacuerint, lapides clamabunt.
41 Et ut appropinquavit, videns civitatem
flevit super illam, dicens : 42 Quia si
cognovisses et tu, et quidem in hac die tua,
quæ ad pacem tibi : nunc autem abscondita
sunt ab oculis tuis. 43 Quia venient dies in te
: et circumdabunt te inimici tui vallo, et
circumdabunt te : et coangustabunt te
57
44 i na ziemię cię powalą i synów twoich,
którzy w tobie są, i nie zostawią w tobie
kamienia na kamieniu; dlatego żeś nie
poznało czasu nawiedzenia twego.
WYRZUCENIE KUPCZĄCYCH Z
ŚWIĄTYNI.
45 I wszedłszy do świątyni, począł wypędzać
sprzedających w niej i kupujących, 46
mówiąc im : Napisano : że dom mój jest
domem modlitwy, a wyście go uczynili
jaskinią zbójców. 47 I uczył każdego dnia w
świątyni. 48 A przedniejsi kapłani i
doktorowie i starsi ludu starali się go zgubić;
49 ale nie znajdowali, co by mu uczynić ; bo
wszystek lud bardzo pilnie go słuchał.
20
ROZPRAWA Z PRZEDSTAWICIELAMI
SANHEDRYNU.
1 I stało się jednego dnia, gdy on uczył lud w
świątyni, i opowiadał ewangelię, zeszli się
przedniejsi kapłani i doktorowie ze
starszymi, 2 i rzekli do niego, mówiąc :
Powiedz nam jaką mocą to czynisz, albo kto
jest, co ci dał tę władzę? 3 A Jezus
odpowiadając, rzekł do nich: Spytam i ja was
o jedną rzecz, odpowiedzcie mi: 4 Czy
chrzest Janowy był z nieba, czy też z ludzi ?
5 Lecz oni rozważali między sobą, mówiąc :
Jeśli powiemy : z nieba, rzecze: Czemuż
więc nie uwierzyliście mu? 6 A jeśli
rzeczemy : z ludzi, wszystek lud ukamienuje
nas, bo przekonani są, że Jan jest prorokiem.
7 I odpowiedzieli, że nie wiedzą, skąd był. 8
A Jezus im powiedział : To i ja wam nie
powiem, jaką mocą to czynię.
PRZYPOWIEŚĆ O NAJEMNIKACH W
WINNICY.
9 Począł zaś mówić do ludu tę przypowieść:
Pewien człowiek posadził winnicę, i wynajął
ją oraczom, a sam odjechał na czas dłuższy.
10 A w swoim czasie posłał do oraczów
undique : 44 et ad terram prosternent te, et
filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in
te lapidem super lapidem : eo quod non
cognoveris tempus visitationis tuæ.
45 Et ingressus in templum, cœpit ejicere
vendentes in illo, et ementes, 46 dicens illis :
Scriptum est : Quia domus mea domus
orationis est : vos autem fecistis illam
speluncam latronum. 47 Et erat docens
quotidie in templo. Principes autem
sacerdotum, et scribæ, et princeps plebis
quærebant illum perdere : 48 et non
inveniebant quid facerent illi. Omnis enim
populus suspensus erat, audiens illum.
20
1 Et factum est in una dierum, docente illo
populum in templo, et evangelizante,
convenerunt principes sacerdotum, et scribæ
cum senioribus, 2 et aiunt dicentes ad illum :
Dic nobis in qua potestate hæc facis ? aut
quis est qui dedit tibi hanc potestatem ? 3
Respondens autem Jesus, dixit ad illos :
Interrogabo vos et ego unum verbum.
Respondete mihi : 4 baptismus Joannis de
cælo erat, an ex hominibus ? 5 At illi
cogitabant intra se, dicentes : Quia si
dixerimus : De cælo, dicet : Quare ergo non
credidistis illi ? 6 Si autem dixerimus : Ex
hominibus, plebs universa lapidabit nos :
certi sunt enim Joannem prophetam esse. 7
Et responderunt se nescire unde esset. 8 Et
Jesus ait illis : Neque ego dico vobis in qua
potestate hæc facio.
9 Cœpit autem dicere ad plebem parabolam
hanc : Homo plantavit vineam, et locavit eam
colonis : et ipse peregre fuit multis
temporibus. 10 Et in tempore misit ad
58
sługę, aby mu dali z owocu winnicy. A oni
obiwszy go, odesłali z niczym. 11 I znowu
posłał drugiego sługę. Lecz oni i tego
obiwszy i znieważywszy, odesłali z niczym.
12 I posłał jeszcze trzeciego; a oni i tego
zraniwszy, wyrzucili. 13 Pan zaś winnicy
rzekł: Co uczynię? Poślę syna mego
umiłowanego. Może, gdy zobaczą, ulękną się
14 0racze zaś, ujrzawszy go, namyślali się
między sobą, mówiąc : Ten jest dziedzic;
zabijmy go, aby dziedzictwo nam się dostało.
15 I wyrzuciwszy go z winnicy, zabili. Cóż
im więc uczyni pan winnicy ? l6 Przyjdzie, i
wygubi tych oraczów, a winnicę odda innym.
Co usłyszawszy, rzekli mu : Uchowaj Boże!
17 On zaś spojrzawszy na nich, rzekł : Cóż
więc znaczy, co jest napisane: "Kamień,
który odrzucili budowniczy, ten stał się
kamieniem węgielnym ?" 18 Każdy, kto
upadnie na ten kamień, rozbije się, a na kogo
on spadnie, tego skruszy. 19 I usiłowali
przedniejsi kapłani i doktorowie targnąć się
nań rękami w tejże chwili, lecz bali się ludu.
Zrozumieli bowiem, że przeciw nim
powiedział to podobieństwo.
CZY PŁACIĆ PODATEK?
20 A Śledząc go, posłali szpiegów, którzy
udawaliby sprawiedliwych, aby go
podchwycić w mowie, żeby go wydać do
urzędu i władz namiestnika. 21 I spytali go,
mówiąc: Nauczycielu, wiemy, że dobrze
mówisz i uczysz; a nie oglądasz się na osobg,
lecz drogi Bożej w prawdzie nauczasz. 22
Czy godzi się nam dawać podatek cesarzowi,
czy też nie? 23 Lecz on przejrzawszy
podstęp ich, rzekł do nich : Czemu mnie
kusicie? 24 Pokażcie mi denara. Czyj ma
obraz i napis ? Odpowiadając, rzekli mu :
Cesarski. 25 I rzekł im : Oddajcież więc, co
jest cesarskiego cesarzowi, a co jest Bożego
Bogu. 26 I nie mogli zganić słowa jego przed
ludem, a dziwiąc się odpowiedzi jego,
umilkli.
cultores servum, ut de fructu vineæ darent
illi. Qui cæsum dimiserunt eum inanem. 11
Et addidit alterum servum mittere. Illi autem
hunc quoque cædentes, et afficientes
contumelia, dimiserunt inanem. 12 Et addidit
tertium mittere : qui et illum vulnerantes
ejecerunt. 13 Dixit autem dominus vineæ :
Quid faciam ? Mittam filium meum dilectum
: forsitan, cum hunc viderint, verebuntur. 14
Quem cum vidissent coloni, cogitaverunt
intra se, dicentes : Hic est hæres, occidamus
illum, ut nostra fiat hæreditas. 15 Et ejectum
illum extra vineam, occiderunt. Quid ergo
faciet illis dominus vineæ ? 16 veniet, et
perdet colonos istos, et dabit vineam aliis.
Quo audito, dixerunt illi : Absit. 17 Ille
autem aspiciens eos, ait : Quid est ergo hoc
quod scriptum est : Lapidem quem
reprobaverunt ædificantes, hic factus est in
caput anguli ? 18 Omnis qui ceciderit super
illum lapidem, conquassabitur : super quem
autem ceciderit, comminuet illum. 19 Et
quærebant principes sacerdotum et scribæ
mittere in illum manus illa hora, et timuerunt
populum : cognoverunt enim quod ad ipsos
dixerit similitudinem hanc.
20 Et observantes miserunt insidiatores, qui
se justos simularent, ut caperent eum in
sermone, ut traderent illum principatui, et
potestati præsidis. 21 Et interrogaverunt eum,
dicentes : Magister, scimus quia recte dicis et
doces : et non accipis personam, sed viam
Dei in veritate doces. 22 Licet nobis tributum
dare Cæsari, an non ? 23 Considerans autem
dolum illorum, dixit ad eos : Quid me tentatis
? 24 ostendite mihi denarium. Cujus habet
imaginem et inscriptionem ? Respondentes
dixerunt ei : Cæsaris. 25 Et ait illis : Reddite
ergo quæ sunt Cæsaris, Cæsari : et quæ sunt
Dei, Deo. 26 Et non potuerunt verbum ejus
reprehendere coram plebe : et mirati in
responso ejus, tacuerunt.
59
SADUCEUSZE, A
ZMARTWYCHWSTANIE CIAŁ.
27 Przystąpili zaś niektórzy z saduceuszów,
co mówią, że nie ma zmartwychwstania, i
spytali go, 28 mówiąc: Nauczycielu !
Mojżesz napisał nam : "Jeśliby czyjś brat
umarł, mając żonę, a byłby bez dzieci, niech
brat jego weźmie ją za żonę, i wzbudzi
potomstwo bratu swemu." 29 Było tedy
siedmiu braci; a pierwszy pojął żonę, i umarł
bezdzietnie. 30 I pojął ją drugi, ale i ten
umarł bez syna. 31 I trzeci ją pojął, i tak
samo wszyscy siedmiu, a nie zostawili
potomstwa, i pomarli. 32 Po wszystkich
umarła też i niewiasta. 33 W
zmartwychwstaniu więc któregoż z nich
będzie żoną, ponieważ siedmiu miało ją za
żonę? 34 I rzekł im Jezus: Synowie tego
świata żenią się i za mąż idą; 35 lecz ci,
którzy za godnych będą uznani wieku
tamtego i powstania z martwych, nie będą
ani wychodzić za mąż, ani żon pojmować. 36
Nie będą bowiem mogli więcej umrzeć ; bo
są równi aniołom i są dziećmi Bożymi, będąc
dziećmi zmartwychwstania. 37 A że umarli
zmartwychwstają, to i Mojżesz pokazał u
krzaka, zowiąc Pana "Bogiem Abrahama i
Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba." 38 A Bóg
nie jest umarłych, ale żywych, jemu bowiem
wszyscy żyją. 39 A odpowiadając niektórzy
z doktorów, rzekli mu : Nauczycielu, dobrześ
powiedział. 40 I już o nic więcej nie śmieli
go pytać.
CHRYSTUS SYNEM I PANEM DAWIDA.
41 I rzekł do nich : Jakże to mówią, że
Chrystus jest synem Dawidowym ? 42 A sam
Dawid powiada w księdze Psalmów : "Rzekł
Pan Panu mojemu : Siądź po prawicy mojej,
43 aż położę nieprzyjaciół twoich
podnóżkiem nóg twoich." 44 Dawid więc
nazywa go Panem ; jakże jest synem jego ?
45 Gdy zaś cały lud słuchał, rzekł uczniom
swoim : 46 Strzeżcie się doktorów, którzy
chętnie chodzą w długich szatach, i lubią
pozdrowienia na rynku i pierwsze krzesła w
synagogach i pierwsze miejsca przy ucztach,
27 Accesserunt autem quidam sadducæorum,
qui negant esse resurrectionem, et
interrogaverunt eum, 28 dicentes : Magister,
Moyses scripsit nobis : Si frater alicujus
mortuus fuerit habens uxorem, et hic sine
liberis fuerit, ut accipiat eam frater ejus
uxorem, et suscitet semen fratri suo. 29
Septem ergo fratres erant : et primus accepit
uxorem, et mortuus est sine filiis. 30 Et
sequens accepit illam, et ipse mortuus est
sine filio. 31 Et tertius accepit illam.
Similiter et omnes septem, et non reliquerunt
semen, et mortui sunt. 32 Novissime omnium
mortua est et mulier. 33 In resurrectione
ergo, cujus eorum erit uxor ? siquidem
septem habuerunt eam uxorem. 34 Et ait illis
Jesus : Filii hujus sæculi nubunt, et traduntur
ad nuptias : 35 illi vero qui digni habebuntur
sæculo illo, et resurrectione ex mortuis,
neque nubent, neque ducent uxores : 36
neque enim ultra mori potuerunt : æquales
enim angelis sunt, et filii sunt Dei, cum sint
filii resurrectionis. 37 Quia vero resurgant
mortui, et Moyses ostendit secus rubum,
sicut dicit Dominum, Deum Abraham, et
Deum Isaac, et Deum Jacob. 38 Deus autem
non est mortuorum, sed vivorum : omnes
enim vivunt ei. 39 Respondentes autem
quidam scribarum, dixerunt ei : Magister,
bene dixisti. 40 Et amplius non audebant eum
quidquam interrogare.
41 Dixit autem ad illos : Quomodo dicunt
Christum filium esse David ? 42 et ipse
David dicit in libro Psalmorum : Dixit
Dominus Domino meo : sede a dextris meis,
43 donec ponam inimicos tuos scabellum
pedum tuorum. 44 David ergo Dominum
illum vocat : et quomodo filius ejus est ? 45
Audiente autem omni populo, dixit discipulis
suis : 46 Attendite a scribis, qui volunt
ambulare in stolis, et amant salutationes in
foro, et primas cathedras in synagogis, et
primos discubitus in conviviis,
60
47 którzy objadają domy wdów, udając długą
modlitwę. Tych czeka większe potępienie.
21
GROSZ WDOWI.
1 A spoglądając, ujrzał tych bogatych, którzy
rzucali do skarbony ofiary swoje. 2 A ujrzał
też i ubożuchną wdowę wrzucającą dwa
szelążki. 3 I rzekł : Prawdziwie wam
powiadam, że ta uboga wdowa więcej, niż
wszyscy wrzuciła. 4 Albowiem ci wszyscy z
tego, co im zbywało, wrzucili do darów
Bożych, a ta z niedostatku swego włożyła
wszystko, co miała na utrzymanie swoje.
PROROCTWO O ZBURZENIU
JEROZOLIMY I KOŃCU ŚWIATA.
5 A gdy niektórzy mówili o świątyni, że jest
ozdobiona pięknymi kamieniami i darami,
rzekł: 6 Przyjdą dni, że z tego, na co
patrzycie, nie zostanie kamień na kamieniu,
który by nie był rozwalony. 7 I pytali go,
mówiąc : Nauczycieiu, kiedyż się to stanie, a
co za znak, gdy się to dziać zacznie? 8 A on
im rzekł : Uważajcie; żeby was nie
zwiedziono; bo wielu przyjdzie w imię moje,
mówiąc, że ja jestem, a czas się przybliżył ;
nie chodźcież więc za nimi. 9 Gdy zaś
usłyszycie o wojnach i rozruchach, nie
lękajcie się : potrzeba, aby to wpierw się
stało, ale jeszcze nie zaraz koniec. 10 Wtedy
im mówił : Powstanie naród przeciw
narodowi i królestwo przeciw królestwu. 11 I
wielkie trzęsienia ziemi będą miejscami, i
mory i głody i strachy z nieba i znaki wielkie
będą. 12 Ale przed tym wszystkim podniosą
na was ręce swoje, i będą was prześladować,
podając do synagog i więzień, ciągnąc do
królów i namiestników dla imienia mego. l3
To zaś was spotka na świadectwo. 14 A
przeto weźcie sobie do serca nie obmyślać
naprzód, jakbyście mieli odpowiadać. 15 Ja
bowiem dam wam wymowę i mądrość,
której nie będą mogli oprzeć się, ani
sprzeciwiać wszyscy przeciwnicy wasi. 16 A
wydawać was będą rodzice i bracia i krewni i
47 qui devorant domos viduarum, simulantes
longam orationem : hi accipient
damnationem majorem.
21
1 Respiciens autem, vidit eos qui mittebant
munera sua in gazophylacium, divites. 2
Vidit autem et quamdam viduam
pauperculam mittentem æra minuta duo. 3 Et
dixit : Vere dico vobis, quia vidua hæc
pauper plus quam omnes misit. 4 Nam omnes
hi ex abundanti sibi miserunt in munera Dei :
hæc autem ex eo quod deest illi, omnem
victum suum quem habuit, misit.
5 Et quibusdam dicentibus de templo quod
bonis lapidibus et donis ornatum esset, dixit :
6 Hæc quæ videtis, venient dies in quibus
non relinquetur lapis super lapidem, qui non
destruatur. 7 Interrogaverunt autem illum,
dicentes : Præceptor, quando hæc erunt, et
quod signum cum fieri incipient ? 8 Qui dixit
: Videte ne seducamini : multi enim venient
in nomine meo, dicentes quia ego sum : et
tempus appropinquavit : nolite ergo ire post
eos. 9 Cum autem audieritis prælia et
seditiones, nolite terreri : oportet primum
hæc fieri, sed nondum statim finis. 10 Tunc
dicebat illis : Surget gens contra gentem, et
regnum adversus regnum. 11 Et terræmotus
magni erunt per loca, et pestilentiæ, et fames,
terroresque de cælo, et signa magna erunt. 12
Sed ante hæc omnia injicient vobis manus
suas, et persequentur tradentes in synagogas
et custodias, trahentes ad reges et præsides
propter nomen meum : 13 continget autem
vobis in testimonium. 14 Ponite ergo in
cordibus vestris non præmeditari
quemadmodum respondeatis : 15 ego enim
dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt
resistere et contradicere omnes adversarii
vestri. 16 Trademini autem a parentibus, et
fratribus, et cognatis, et amicis, et morte
afficient ex vobis : 17 et eritis odio omnibus
61
przyjaciele, i niektórych z was o śmierć
przyprawią. 17 I będziecie w nienawiści u
wszystkich dla imienia mego. 18 A włos z
głowy waszej nie zginie. 19 W cierpliwości
waszej posiądziecie dusze wasze.
UPADEK JEROZOLIMY.
20 Gdy zaś ujrzycie Jeruzalem wojskiem
otoczone, wtedy wiedzcie, że się przybliżyło
spustoszenie jego. 21 Wtedy ci, co są w
Judei, niech uciekają na góry, a którzy są w
środku niej, niech uchodzą, a ci, co są po
okolicznych miejscach, niech do niej nie
wchodzą 22 Są to bowiem dni pomsty, aby
się wypełniło wszystko, co było napisane. 23
A biada brzemiennym i karmiącym w owe
dni ; albowiem będzie ucisk wielki na ziemi i
gniew przeciw ludowi temu. 24 I polegną od
ostrza miecza, i zapędzą ich w niewolę
między wszystkie narody, a Jeruzalem
deptane będzie przez pogan, aż się wypełnią
czasy narodów.
KONIEC ŚWIATA.
25 I będą znaki na słońcu i księżycu i na
gwiazdach, a na ziemi uciśnienie narodów od
zamieszania szumu morskiego i nawałnicy,
26 skoro ludzie schnąć będą od strachu i
oczekiwania tych rzeczy, które będą
przychodzić na wszystek świat; albowiem
moce niebieskie poruszone będą. 27 A wtedy
ujrzą Syna Człowieczego, przychodzącego w
obłoku, z mocą wielką i z majestatem. 28
Gdy zaś to dziać się pocznie, spojrzyjcie, a
podnieście głowy wasze, bo się przybliża
odkupienie wasze. 29 I powiedział im
podobieństwo: Spojrzyjcie na figę i na
wszystkie drzewa. 30 Gdy już z siebie owoc
wydają, wiecie, że już blisko jest lato. 31 Tak i wy, gdy ujrzycie, że się to będzie
działo, wiedzcie, że blisko jest królestwo
Boże. 32 Zaprawdę mówię wam, że nie
przeminie to plemię, aż się wszystko ziści.
33 Niebo i ziemia przeminą, ale słowa moje
nie przeminą.
propter nomen meum : 18 et capillus de
capite vestro non peribit. 19 In patientia
vestra possidebitis animas vestras.
20 Cum autem videritis circumdari ab
exercitu Jerusalem, tunc scitote quia
appropinquavit desolatio ejus : 21 tunc qui in
Judæa sunt, fugiant ad montes, et qui in
medio ejus, discedant : et qui in regionibus,
non intrent in eam, 22 quia dies ultionis hi
sunt, ut impleantur omnia quæ scripta sunt.
23 Væ autem prægnantibus et nutrientibus in
illis diebus ! erit enim pressura magna super
terram, et ira populo huic. 24 Et cadent in ore
gladii, et captivi ducentur in omnes gentes, et
Jerusalem calcabitur a gentibus, donec
impleantur tempora nationum.
25 Et erunt signa in sole, et luna, et stellis, et
in terris pressura gentium præ confusione
sonitus maris, et fluctuum : 26 arescentibus
hominibus præ timore, et exspectatione, quæ
supervenient universo orbi : nam virtutes
cælorum movebuntur : 27 et tunc videbunt
Filium hominis venientem in nube cum
potestate magna et majestate. 28 His autem
fieri incipientibus, respicite, et levate capita
vestra : quoniam appropinquat redemptio
vestra. 29 Et dixit illis similitudinem : Videte
ficulneam, et omnes arbores : 30 cum
producunt jam ex se fructum, scitis quoniam
prope est æstas. 31 Ita et vos cum videritis
hæc fieri, scitote quoniam prope est regnum
Dei. 32 Amen dico vobis, quia non præteribit
generatio hæc, donec omnia fiant. 33 Cælum
et terra transibunt : verba autem mea non
transibunt.
62
ZACHĘTA DO CZUJOŚCI.
34 A miejcie się na baczności, aby kiedy
serca wasze nie były obciążone obżarstwem i
opilstwem i troskami tego życia, żeby na was
z nagła ten dzień nie przyszedł. 35 Albowiem
spadnie on jak potrzask na wszystkich,
którzy mieszkają po całej ziemi. 36 A przeto
czuwajcie modląc się na każdy czas, abyście
byli godni uniknąć tego wszystkiego, co
przyjść ma, i stanąć przed Synem
Człowieczym. 37 I nauczał we dnie w
świątyni, a w nocy wychodząc, przebywał na
górze, którą zwą Oliwną. 38 A wszystek lud
od rana schodził się do niego w świątyni, aby
go słuchać.
CZĘŚĆ III (22,1- 24,53)
MĘKA I ZMARTWYCHWSTANIE
ZBAWICIELA
I. MĘKA (22,1 - 23,56)
22
ZDRADA JUDASZA.
1 Zbliżał się też dzień święty Przaśników,
nazywany Paschą. 2 A przedniejsi kapłani i
doktorowie przemyśliwali, jakby Jezusa
zabić, ale bali się ludu. 3 I wstąpił szatan w
Judasza, którego zwano Iszkariotą, jednego z
dwunastu. 4 I odszedł, i umówił się z
przedniejszymi kapłanami i przełożonymi,
jakby im go wydał. 5 I uradowali się, i
ułożyli, że mu dadzą pieniądze. 6 I obiecał, i
szukał sposobnej pory, jakby im go wydać z
dala od rzeszy.
OSTATNIA WIECZERZA.
7 Przyszedł zaś dzień Przaśników, w którym
należało ofiarować Paschę. 8 I posłał Piotra i
Jana, mówiąc : Idźcie, i przygotujcie nam
Paschę, abyś-my pożywali. 9 A oni rzekli :
Gdzie chcesz, abyśmy przygotowali ? 10 I
rzekł do nich : Oto gdy wejdziecie do miasta,
spotka się z wami pewien człowiek, niosący
34 Attendite autem vobis, ne forte graventur
corda vestra in crapula, et ebrietate, et curis
hujus vitæ, et superveniat in vos repentina
dies illa : 35 tamquam laqueus enim
superveniet in omnes qui sedent super faciem
omnis terræ. 36 Vigilate itaque, omni
tempore orantes, ut digni habeamini fugere
ista omnia quæ futura sunt, et stare ante
Filium hominis. 37 Erat autem diebus docens
in templo : noctibus vero exiens, morabatur
in monte qui vocatur Oliveti. 38 Et omnis
populus manicabat ad eum in templo audire
eum.
22
1 Appropinquabat autem dies festus
azymorum, qui dicitur Pascha : 2 et
quærebant principes sacerdotum, et scribæ,
quomodo Jesum interficerent : timebant vero
plebem. 3 Intravit autem Satanas in Judam,
qui cognominabatur Iscariotes, unum de
duodecim : 4 et abiit, et locutus est cum
principibus sacerdotum, et magistratibus,
quemadmodum illum traderet eis. 5 Et gavisi
sunt, et pacti sunt pecuniam illi dare. 6 Et
spopondit, et quærebat opportunitatem ut
traderet illum sine turbis.
7 Venit autem dies azymorum, in qua
necesse erat occidi pascha. 8 Et misit Petrum
et Joannem, dicens : Euntes parate nobis
pascha, ut manducemus. 9 At illi dixerunt :
Ubi vis paremus ? 10 Et dixit ad eos : Ecce
introëuntibus vobis in civitatem occurret
vobis homo quidam amphoram aquæ portans
63
dzban wody; idźcież za nim do domu, do
którego wejdzie 11 I powiecie gospodarzowi
domu : Nauczyciel mówi tobie : Gdzie jest
gospoda, w której bym spożył Paschę z
uczniami moimi 12 A on wam pokaże
wieczernik wielki, usłany, i tam przygotujcie.
13 Odszedłszy zaś znaleźli, jak im
powiedział, i przygotowali Paschę. 14 A gdy
przyszła pora, zasiadł do stołu, i dwunastu
apostołów z nim. 15 I rzekł im: Pożądaniem
pożądałem pożywać tę Paschę z wami,
zanimbym cierpiał. 16 Gdyż wam powiadam,
że odtąd nie będę jej pożywał, aż się wypełni
w królestwie Bożym. 17 A wziąwszy kielich
dzięki czynił i rzekł : Weźcie, a podzielcie
między siebie. 18 Albowiem wam
powiadam, że nie będę pił z owocu winnego
szczepu, aż przyjdzie królestwo Boże.
USTANOWIENIE EUCHARYSTII.
19 A wziąwszy chleb, dzięki czynił, łamał, i
dał im, mówiąc : To jest ciało moje, które się
za was daje. To czyńcie na moją pamiątkę.
20 Tak samo i kielich, po wieczerzy, mówiąc
: Ten jest kielich, Nowy Testament we krwi
mojej, który za was będzie wylany. 21 Wszelako, oto ręka tego, co mnie wydaje, ze
mną jest na stole. 22 A Syn Człowieczy idzie
wprawdzie według tego, co jest
postanowione ; wszakże biada człowiekowi
temu, przez którego będzie wydany. 23 A
oni zaczęli pytać się między sobą, który by to
z nich był, co miał to uczynić.
SPÓR O PIERWSZEŃSTWO.
24 wszczął się też spór między nimi, który
by z nich zdawał się być większym. 25 I
rzekł im : Królowie narodów panują nad
nimi, a ci, którzy władzę nad nimi sprawują,
zwani są dobroczyńcami. 26 Lecz wy nie tak
; ale który jest między wami większy, niech
będzie jako mniejszy ; a przełożony, jako
ten, co służy. 27 Albowiem któż jest
większy: ten, co siedzi u stołu, czy ten, co
służy? Czyż nie ten, który siedzi? Ja też
jestem wpośród was, jako ten, który służy. 28
Lecz wy jesteście, którzyście wytrwali przy
mnie w pokusach moich. 29 I ja wam
: sequimini eum in domum, in quam intrat,
11 et dicetis patrifamilias domus : Dicit tibi
Magister : Ubi est diversorium, ubi pascha
cum discipulis meis manducem ? 12 Et ipse
ostendet vobis cœnaculum magnum stratum,
et ibi parate. 13 Euntes autem invenerunt
sicut dixit illis, et paraverunt pascha. 14 Et
cum facta esset hora, discubuit, et duodecim
apostoli cum eo. 15 Et ait illis : Desiderio
desideravi hoc pascha manducare vobiscum,
antequam patiar. 16 Dico enim vobis, quia ex
hoc non manducabo illud, donec impleatur in
regno Dei. 17 Et accepto calice gratias egit,
et dixit : Accipite, et dividite inter vos. 18
Dico enim vobis quod non bibam de
generatione vitis donec regnum Dei veniat.
19 Et accepto pane gratias egit, et fregit, et
dedit eis, dicens : Hoc est corpus meum,
quod pro vobis datur : hoc facite in meam
commemorationem. 20 Similiter et calicem,
postquam cœnavit, dicens : Hic est calix
novum testamentum in sanguine meo, qui
pro vobis fundetur. 21 Verumtamen ecce
manus tradentis me, mecum est in mensa. 22
Et quidem Filius hominis, secundum quod
definitum est, vadit : verumtamen væ homini
illi per quem tradetur. 23 Et ipsi cœperunt
quærere inter se quis esset ex eis qui hoc
facturus esset.
24 Facta est autem et contentio inter eos, quis
eorum videretur esse major. 25 Dixit autem
eis : Reges gentium dominantur eorum : et
qui potestatem habent super eos, benefici
vocantur. 26 Vos autem non sic : sed qui
major est in vobis, fiat sicut minor : et qui
præcessor est, sicut ministrator. 27 Nam quis
major est, qui recumbit, an qui ministrat ?
nonne qui recumbit ? Ego autem in medio
vestrum sum, sicut qui ministrat : 28 vos
autem estis, qui permansistis mecum in
tentationibus meis. 29 Et ego dispono vobis
sicut disposuit mihi Pater meus regnum,
64
przekazuję króIestwo, jak mi przekazał
Ojciec mój, 30 abyście jedli i pili u stołu
mego w królestwie moim, i siedzieli na
stolicach, sądząc dwanaście pokoleń
izraelskich.
ZAPOWIEDŹ ZAPARCIA SIĘ PIOTRA.
31 I rzekł Pan : Szymonie, Szymonie ! Oto
szatan pożądał, aby was przesiał jako
pszenicę. 32 Ale ja prosiłem za tobą, aby nie
ustała wiara twoja ; a ty kiedyś, nawróciwszy
się, utwierdzaj braci twoich. 33 A on mu
rzekł : Panie ! Z tobą gotów jestem iść do
więzienia, i na śmierć. 34 Lecz on rzekł :
Powiadam ci, Piotrze, nie zapieje dziś kur, aż
się trzykroć zaprzesz, że mię nie znasz. 35 I
rzekł im : Gdy was posłałem bez trzosa i
torby podróżnej i obuwia, czy wam czego
brakowało? A oni rzekli: Niczego. 36 Rzekł
im tedy : Ale teraz, kto ma trzos, niech
weźmie także i torbę podróżną; a kto nie ma,
niech sprzeda płaszcz swój, a kupi miecz. 37
Albowiem powiadam wam, iż jeszcze
potrzeba, aby to, co napisane jest, wypełniło
się na mnie : "I policzony jest między
złoczyńców." Gdyż to, co mnie dotyczy, do
końca dochodzi. 38 Lecz oni rzekli : Panie,
oto tu dwa miecze. On zaś im rzekł : Dosyć
jest.
MODLITWA I KONANIE W OGROJCU.
39 A wyszedłszy, zdążał według zwyczaju
na górę Oliwną, a za nim też poszli i
uczniowie. 40 A gdy przyszedł na miejsce,
rzekł im : Módlcie się, abyście nie weszli w
pokuszenie. 41 Sam zaś oddalił się od nich
jakby na rzutkamienia, a upadłszy na
kolana,modlił się, 42 mówiąc : Ojcze, jeśli
chcesz, przenieś ode mnie ten kielich;
wszakże nie moja wola, ale twoja niech się
stanie. 43 I ukazał mu się anioł z nieba,
posilając go. A będąc w trwodze śmiertelnej,
modlił się usilniej. 44 I stał się pot jego jak
krople krwi, spływającej na ziemię. 45 A gdy
wstał od modlitwy, i przyszedł do uczniów
swoich, znalazł ich śpiących ze smutku. 46 I
rzekł im : Czemu śpicie? Wstańcie, módlcie
się, abyście nie weszli w pokusę.
30 ut edatis et bibatis super mensam meam in
regno meo, et sedeatis super thronos
judicantes duodecim tribus Israël.
31 Ait autem Dominus : Simon, Simon, ecce
Satanas expetivit vos ut cribraret sicut
triticum : 32 ego autem rogavi pro te ut non
deficiat fides tua : et tu aliquando conversus,
confirma fratres tuos. 33 Qui dixit ei :
Domine, tecum paratus sum et in carcerem et
in mortem ire. 34 At ille dixit : Dico tibi,
Petre, non cantabit hodie gallus, donec ter
abneges nosse me. Et dixit eis : 35 Quando
misi vos sine sacculo, et pera, et
calceamentis, numquid aliquid defuit vobis ?
36 At illi dixerunt : Nihil. Dixit ergo eis : Sed
nunc qui habet sacculum, tollat ; similiter et
peram : et qui non habet, vendat tunicam
suam et emat gladium. 37 Dico enim vobis,
quoniam adhuc hoc quod scriptum est,
oportet impleri in me : Et cum iniquis
deputatus est. Etenim ea quæ sunt de me
finem habent. 38 At illi dixerunt : Domine,
ecce duo gladii hic. At ille dixit eis : Satis
est.
39 Et egressus ibat secundum consuetudinem
in monte Olivarum. Secuti sunt autem illum
et discipuli. 40 Et cum pervenisset ad locum,
dixit illis : Orate ne intretis in tentationem.
41 Et ipse avulsus est ab eis quantum jactus
est lapidis : et positis genibus orabat, 42
dicens : Pater, si vis, transfer calicem istum a
me : verumtamen non mea voluntas, sed tua
fiat. 43 Apparuit autem illi angelus de cælo,
confortans eum. Et factus in agonia, prolixius
orabat. 44 Et factus est sudor ejus sicut guttæ
sanguinis decurrentis in terram. 45 Et cum
surrexisset ab oratione et venisset ad
discipulos suos, invenit eos dormientes præ
tristitia. 46 Et ait illis : Quid dormitis ?
surgite, orate, ne intretis in tentationem.
65
POJMANIE JEZUSA.
47 Gdy on jeszcze mówił, oto rzesza i ten,
którego zwano Judaszem, jeden z dwunastu,
szedł przed nimi, i przystąpił do Jezusa, aby
go pocałować. 48 Jezus zaś mu rzekł:
Judaszu, pocałunkiem wydajesz Syna
Człowieczego? 49 A ci, którzy przy nim byli,
widząc, co się dziać miało, rzekli mu: Panie,
czy mamy bić mieczem ? 50 I jeden z nich
uderzył sługę najwyższego kapłana, i uciął
ucho jego prawe. 51 Jezus zaś odpowiadając,
rzekł: Poprzestańcie ; nic nad to ! A
dotknąwszy ucha jego, uzdrowił go. 52 I
rzekł Jezus do tych, (którzy wyszli przeciw
niemu) przedniejszych kapłanów i
urzędników świątyni i starszych : Wyszliście
jak na zbójcę z mieczami i kijami 53 Gdy
codziennie wśród was bywałem w świątyni,
nie podnieśliście rąk na mnie ; ale ta jest
godzina wasza i moc ciemności.
POTRÓJNE ZAPARCIE SIĘ PIOTRA.
54 A pojmawszy go, wprowadzili do domu
najwyższego kapłana. Piotr jednak szedł za
nim z daleka. 55 Gdy zaś rozniecili ogień na
dziedzińcu i siedli wokoło, był Piotr
pomiędzy nimi. 56 Gdy go ujrzała jedna
służąca siedzącego u światła, i przypatrzyła
mu się, rzekła : I ten z nim był. 57 A on się
zaparł, mówiąc: Niewiasto, nie znam go. 58
A po chwili ujrzawszy go inny, rzekł : I ty z
nich jesteś. Piotr znów rzekł : O człowiecze,
nie jestem. 59 A po upływie prawie jednej
godziny ktoś inny począł twierdzić, mówiąc:
Prawdziwie i ten z nim był, bo i
Galilejczykiem jest. 60 A Piotr powiedział :
Człowiecze, nie wiem, co mówisz ! I
natychmiast, gdy on jeszcze mówił, zapiał
kur. 61 A Pan obróciwszy się, spojrzał na
Piotra. I wspomniał Piotr na słowa Pana,
jakie był powiedział : Iż zanim kur zapieje,
trzykroć się mnie zaprzesz. 62 A Piotr
wyszedłszy stamtąd, gorzko zapłakał.
47 Adhuc eo loquente, ecce turba : et qui
vocabatur Judas, unus de duodecim,
antecedebat eos, et appropinquavit Jesu ut
oscularetur eum. 48 Jesus autem dixit illi :
Juda, osculo Filium hominis tradis ? 49
Videntes autem hi qui circa ipsum erant,
quod futurum erat, dixerunt ei : Domine, si
percutimus in gladio ? 50 Et percussit unus
ex illis servum principis sacerdotum, et
amputavit auriculam ejus dexteram. 51
Respondens autem Jesus, ait : Sinite usque
huc. Et cum tetigisset auriculam ejus, sanavit
eum. 52 Dixit autem Jesus ad eos qui
venerant ad se principes sacerdotum, et
magistratus templi, et seniores : Quasi ad
latronem existis cum gladiis et fustibus ? 53
Cum quotidie vobiscum fuerim in templo,
non extendistis manus in me : sed hæc est
hora vestra, et potestas tenebrarum.
54 Comprehendentes autem eum, duxerunt
ad domum principis sacerdotum : Petrus vero
sequebatur a longe. 55 Accenso autem igne
in medio atrii et circumsedentibus illis, erat
Petrus in medio eorum. 56 Quem cum
vidisset ancilla quædam sedentem ad lumen,
et eum fuisset intuita, dixit : Et hic cum illo
erat. 57 At ille negavit eum, dicens : Mulier,
non novi illum. 58 Et post pusillum alius
videns eum, dixit : Et tu de illis es. Petrus
vero ait : O homo, non sum. 59 Et intervallo
facto quasi horæ unius, alius quidam
affirmabat, dicens : Vere et hic cum illo erat :
nam et Galilæus est. 60 Et ait Petrus : Homo,
nescio quid dicis. Et continuo, adhuc illo
loquente, cantavit gallus. 61 Et conversus
Dominus respexit Petrum, et recordatus est
Petrus verbi Domini, sicut dixerat : Quia
priusquam gallus cantet, ter me negabis. 62
Et egressus foras Petrus flevit amare.
66
UROCZYSTE WYZNANIE JEZUSA.
63 A mężowie, którzy go trzymali,
naigrawali się z niego, bijąc go. 64 I zakryli
go, i bili go po twarzy, i pytali go, mówiąc:
Prorokuj, kto jest, co cię uderzył? 65 I wiele
innych rzeczy bluźniąc, mówili przeciw
niemu. 66 I gdy dzień nastał, zeszli się starsi
z ludu i przedniejsi kapłani i doktorowie, i
przyprowadzili go do Rady swojej, mówiąc:
67 Jeśli ty jesteś Chrystusem, powiedz nam. I
rzekł im : Jeśli Wam powiem, nie uwierzycie
mi; 68 a jeśli i spytam, nie odpowiecie mi,
ani nie wypuścicie. 69 Lecz odtąd będzie Syn
Człowieczy siedział po prawicy Bożej. 70 I
rzekli wszyscy : Toś ty jest Syn Boży? On
zaś rzekł: Wy powiadacie, żem ja jest. 71 A
oni rzekli : Na cóż jeszcze potrzebujemy
świadectwa ? Wszak sami słyszeliśmy z ust
jego.
23
JEZUS PRZED PIŁATEM.
1 I powstawszy całe ich mnóstwo, powiedli
go do Piłata. 2 I poczęli nań skarżyć, mówiąc
: Tego znaleźliśmy podburzającego nasz
naród, i zakazującego dawać podatki
cesarzowi, i mówiącego, że on jest
Chrystusem królem. 3 I spytał go Piłat,
mówiąc : Ty jesteś królem żydowskim? A on
odpowiadając, rzekł: Ty powiadasz. 4 A
Piłat rzekł do przedniejszych kapłanów i do
rzeszy : Nie znajduję żadnej winy w tym
człowieku. 5 Lecz oni nalegali, mówiąc:
Podburza lud, ucząc po całej Judei,
począwszy od Galilei aż dotąd.
JEZUS PRZED HERODEM.
6 Piłat zaś, usłyszawszy o Galilei, zapytał,
czy ten człowiek jest Galilejczykiem. 7 A
gdy się dowiedział, że należał do władzy
Heroda, odesłał go do Heroda, który też był
w Jeruzalem w owe dni. 8 A Herod
ujrzawszy Jezusa, uradował się bardzo; bo od
dawnego czasu pragnął go widzieć, dlatego
że wiele o nim słyszał, i spodziewał się, że
jakiś cud zobaczy przez niego uczyniony 9 I
63 Et viri qui tenebant illum, illudebant ei,
cædentes. 64 Et velaverunt eum, et
percutiebant faciem ejus : et interrogabant
eum, dicentes : Prophetiza, quis est, qui te
percussit ? 65 Et alia multa blasphemantes
dicebant in eum. 66 Et ut factus est dies,
convenerunt seniores plebis, et principes
sacerdotum, et scribæ, et duxerunt illum in
concilium suum, dicentes : Si tu es Christus,
dic nobis. 67 Et ait illis : Si vobis dixero, non
credetis mihi : 68 si autem et interrogavero,
non respondebitis mihi, neque dimittetis. 69
Ex hoc autem erit Filius hominis sedens a
dextris virtutis Dei. 70 Dixerunt autem
omnes : Tu ergo es Filius Dei ? Qui ait : Vos
dicitis, quia ego sum. 71 At illi dixerunt :
Quid adhuc desideramus testimonium ? ipsi
enim audivimus de ore ejus.
23
1 Et surgens omnis multitudo eorum,
duxerunt illum ad Pilatum. 2 Cœperunt
autem illum accusare, dicentes : Hunc
invenimus subvertentem gentem nostram, et
prohibentem tributa dare Cæsari, et dicentem
se Christum regem esse. 3 Pilatus autem
interrogavit eum, dicens : Tu es rex
Judæorum ? At ille respondens ait : Tu dicis.
4 Ait autem Pilatus ad principes sacerdotum
et turbas : Nihil invenio causæ in hoc
homine. 5 At illi invalescebant, dicentes :
Commovet populum docens per universam
Judæam, incipiens a Galilæa usque huc.
6 Pilatus autem audiens Galilæam,
interrogavit si homo Galilæus esset. 7 Et ut
cognovit quod de Herodis potestate esset,
remisit eum ad Herodem, qui et ipse
Jerosolymis erat illis diebus. 8 Herodes
autem viso Jesu, gavisus est valde. Erat enim
cupiens ex multo tempore videre eum, eo
quod audierat multa de eo, et sperabat
signum aliquod videre ab eo fieri. 9
67
zadawał mu wiele pytań, ale on nic mu nie
odpowiadał. 10 Przedniejsi zaś kapłani i
doktorowie stali, usilnie nań skarżąc 11 I
wzgardził nim Herod wraz z wojskiem
swoim, i wyśmiał obleczonego w szatę białą,
i odesłał do Piłata. 12 I stali się tego dnia
przyjaciółmi Herod i Piłat, bo przedtem byli
sobie nieprzyjaciółmi.
BARABASZ CZY JEZUS.
13 A Piłat wezwawszy przedniejszych
kapłanów i przełożonych i lud, rzekł do nich:
l4 Przywiedliście mi tego człowieka jakby
podburzającego lud, i oto ja pytając przed
wami, nie znalazłem w tym człowieku żadnej
winy z tych, o które go oskarżacie. 15 ale ani
Herod, bo was do niego odesłałem, i oto nie
zarzucono mu nic godnego śmierci. 16 A
przeto ukarawszy go, wypuszczę. l7 Był zaś
winien wypuścić im na święta jednego
więźnia. 18 I zawołała razem wszystka
rzesza, mówiąc: Strać tego, a wypuść nam
Barabasza! 19 A był on za jakiś rozruch,
uczyniony w mieście, i za zabójstwo
osadzony w więzieniu. 20 Piłat zaś
przemówił znowu do nich, chcąc wypuścić
Jezusa. 21 Ale oni wołali, mówiąc :
Ukrzyżuj, ukrzyżuj go ! 22 On zaś po raz
trzeci rzekł do nich : Cóż więc złego ten
uczynił? Żadnej przyczyny śmierci w nim nie
znajduję ; ukarzę go więc i wypuszczę. 23
Lecz oni nalegali głosami wie1kimi, żądając,
aby był ukrzyżowany ; i wzmagały się ich
głosy. 24 A Piłat przysądził, aby się stało
zadość ich żądaniu. 25 I wypuścił im tego,
który za zabójstwo i rozruch wrzucony był
do więzienia o którego prosili, Jezusa zaś
wydał na ich wolę.
W DRODZE NA GOLGOTĘ.
26 A gdy go wiedli, przytrzymali niejakiego
Szymona Cyrenejczyka idącego ze wsi, i
włożyli nań krzyż, aby niósł za Jezusem 27 I
szła za nim wielka rzesza ludu i niewiast,
które płakały, i użalały się nad nim. 28 Jezus
zaś obróciwszy się do nich, rzekł : Córki
Jerozolimskie ! Nie płaczcie nade mną, ale
Interrogabat autem eum multis sermonibus.
At ipse nihil illi respondebat. 10 Stabant
autem principes sacerdotum et scribæ
constanter accusantes eum. 11 Sprevit autem
illum Herodes cum exercitu suo : et illusit
indutum veste alba, et remisit ad Pilatum. 12
Et facti sunt amici Herodes et Pilatus in ipsa
die : nam antea inimici erant ad invicem.
13 Pilatus autem, convocatis principibus
sacerdotum, et magistratibus, et plebe, 14
dixit ad illos : Obtulistis mihi hunc hominem,
quasi avertentem populum, et ecce ego
coram vobis interrogans, nullam causam
inveni in homine isto ex his in quibus eum
accusatis. 15 Sed neque Herodes : nam
remisi vos ad illum, et ecce nihil dignum
morte actum est ei. 16 Emendatum ergo
illum dimittam. 17 Necesse autem habebat
dimittere eis per diem festum unum. 18
Exclamavit autem simul universa turba,
dicens : Tolle hunc, et dimitte nobis
Barabbam : 19 qui erat propter seditionem
quamdam factam in civitate et homicidium
missus in carcerem. 20 Iterum autem Pilatus
locutus est ad eos, volens dimittere Jesum. 21
At illi succlamabant, dicentes : Crucifige,
crucifige eum. 22 Ille autem tertio dixit ad
illos : Quid enim mali fecit iste ? nullam
causam mortis invenio in eo : corripiam ergo
illum et dimittam. 23 At illi instabant vocibus
magnis postulantes ut crucifigeretur : et
invalescebant voces eorum. 24 Et Pilatus
adjudicavit fieri petitionem eorum. 25
Dimisit autem illis eum qui propter
homicidium et seditionem missus fuerat in
carcerem, quem petebant : Jesum vero
tradidit voluntati eorum.
26 Et cum ducerent eum, apprehenderunt
Simonem quemdam Cyrenensem venientem
de villa : et imposuerunt illi crucem portare
post Jesum. 27 Sequebatur autem illum multa
turba populi et mulierum, quæ plangebant et
lamentabantur eum. 28 Conversus autem ad
illas Jesus, dixit : Filiæ Jerusalem, nolite
68
same nad sobą płaczcie i nad dziećmi
waszymi. 29 Gdyż oto przyjdą dni, w
których będą mówić : Szczęśliwe niepłodne i
żywoty, które nie rodziły, i piersi, które nie
karmiły. 30 Wtedy poczną mówić górom :
Padnijcie na nas, - a pagórkom : Przykryjcie
nas. 31 Albowiem jeśli to na zielonym
drzewie czynią, cóż na suchym będzie? 32
Prowadzono też z nim i innych dwóch
złoczyńców, aby byli straceni.
UKRZYŻOWANIE.
33 A gdy przyszli na miejsce, które zwią
Trupią Głową, tam go ukrzyżowali ; i łotrów,
jednego po prawej, a drugiego po lewej
stronie. 24 Jezus zaś mówił : Ojcze ! Odpuść
im, bo nie wiedzą, co czynią. A dzieląc się
szatami jego, rzucili losy. 35 I stał lud
patrząc ; a naśmiewali się z niego przełożeni
z nimi, mówiąc : Innych wybawiał, niechże
sam siebie wybawi, jeśli ten jest Chrystusem
Bożym wybranym. 36 Naigrawali się też z
niego i żołnierze, przychodząc, a ocet mu
podając, i mówiąc: 37 Jeśli ty jesteś królem
żydowskim, wybawże sam siebie.
DOBRY I ZŁY ŁOTR.
38 Był zaś nad nim i napis, wypisany
greckimi, łacińskimi i hebrajskimi literami :
TEN JEST KRÓL ŻYDOWSKI.
39 A jeden z tych łotrów, którzy wisieli,
.bluźnił mu, mówiąc : Jeśli ty jesteś
Chrystusem, wybawże samego siebie i nas.
40 Odpowiadając zaś, drugi karcił go,
mówiąc : Ani ty się Boga nie boisz, chociaż
tę samą karę ponosisz ? 41 A my wprawdzie
słusznie, bo godną zapłatę za uczynki
odbieramy : lecz ten nic złego nie uczynił 42
I rzekł do Jezusa: Panie, wspomnij na mnie,
gdy przyjdziesz do królestwa swego! 43 A
Jezus mu rzekł : Zaprawdę mówię tobie, dziś
ze mną będziesz w raju.
flere super me, sed super vos ipsas flete et
super filios vestros. 29 Quoniam ecce venient
dies in quibus dicent : Beatæ steriles, et
ventres qui non genuerunt, et ubera quæ non
lactaverunt. 30 Tunc incipient dicere
montibus : Cadite super nos ; et collibus :
Operite nos. 31 Quia si in viridi ligno hæc
faciunt, in arido quid fiet ? 32 Ducebantur
autem et alii duo nequam cum eo, ut
interficerentur.
33 Et postquam venerunt in locum qui
vocatur Calvariæ, ibi crucifixerunt eum : et
latrones, unum a dextris, et alterum a
sinistris. 34 Jesus autem dicebat : Pater,
dimitte illis : non enim sciunt quid faciunt.
Dividentes vero vestimenta ejus, miserunt
sortes. 35 Et stabat populus spectans, et
deridebant eum principes cum eis, dicentes :
Alios salvos fecit, se salvum faciat, si hic est
Christus Dei electus. 36 Illudebant autem ei
et milites accedentes, et acetum offerentes ei,
37 et dicentes : Si tu es rex Judæorum,
salvum te fac.
38 Erat autem et superscriptio scripta super
eum litteris græcis, et latinis, et hebraicis :
Hic est rex Judæorum.
39 Unus autem de his, qui pendebant,
latronibus, blasphemabat eum, dicens : Si tu
es Christus, salvum fac temetipsum et nos.
40 Respondens autem alter increpabat eum,
dicens : Neque tu times Deum, quod in
eadem damnatione es. 41 Et nos quidem
juste, nam digna factis recipimus : hic vero
nihil mali gessit. 42 Et dicebat ad Jesum :
Domine, memento mei cum veneris in
regnum tuum. 43 Et dixit illi Jesus : Amen
dico tibi : hodie mecum eris in paradiso.
69
ŚMIERĆ JEZUSA.
44 Była zaś prawie godzina szósta i nastały
ciemności po wszystkiej ziemi aż do godziny
dziewiątej. 45 I zaćmiło się słońce, a zasłona
świątyni wpół się rozdarła. 46 A Jezus
zawoławszy głosem wielkim, rzekł : Ojcze,
w ręce twoje polecam ducha mojego ! A to
rzekłszy, skonał. 47 Setnik zaś widząc, co się
działo, chwalił Boga, mówiąc : Prawdziwie
ten człowiek był sprawiedliwy. 48 I cała
rzesza tych, którzy zeszli się byli na to
widowisko, i widzieli, co się działo, wracali,
bijąc się w piersi swoje. 49 A wszyscy jego
znajomi stali z daleka, i niewiasty, które za
nim przyszły były z Galilei, patrząc na to.
POGRZEB.
50 I Oto mąż imieniem Józef, który był
członkiem Rady, mąż dobry i sprawiedliwy,
51 ten nie był się zgodził na ich wyrok i
uczynki, - z Arymatei, miasta judzkiego,
który też i sam oczekiwał królestwa Bożego.
52 Ten przyszedł do Piłata, i poprosił o ciało
Jezusa. 53 I zdjąwszy, uwinął w
prześcieradło, i położył je w grobie
wykutym, w którym nikt jeszcze nie był
położony. 54 A był to dzień Przygotowania, i
szabat się zaczynał. 55 Niewiasty zaś, które z
nim przybyły z Galilei, przyszedłszy,
obejrzały grób, i jak było położone ciało
jego. 56 A wróciwszy się, przygotowały
wonności i maści. Ale w szabat dały pokój,
według przykazania.
II. ZMARTWYCHWSTANIE (24,1-53)
24
NIEWIASTY I PIOTR U GROBU.
1 W pierwszy zaś dzień tygodnia bardzo rano
przyszły do grobu, niosąc wonności, które
były przygotowały. 2 I znalazły kamień
odwalony od grobu. 3 A wszedłszy, nie
znalazły ciała Pana Jezusa. 4 I stało się, gdy
się dla tego w sercu zatrwożyły, oto stanęli
przy nich dwaj mężowie w szatach lśniących.
44 Erat autem fere hora sexta, et tenebræ
factæ sunt in universam terram usque ad
horam nonam. 45 Et obscuratus est sol, et
velum templi scissum est medium. 46 Et
clamans voce magna Jesus ait : Pater, in
manus tuas commendo spiritum meum. Et
hæc dicens, expiravit. 47 Videns autem
centurio quod factum fuerat, glorificavit
Deum, dicens : Vere hic homo justus erat. 48
Et omnis turba eorum, qui simul aderant ad
spectaculum istud, et videbant quæ fiebant,
percutientes pectora sua revertebantur. 49
Stabant autem omnes noti ejus a longe, et
mulieres, quæ secutæ eum erant a Galilæa,
hæc videntes.
50 Et ecce vir nomine Joseph, qui erat
decurio, vir bonus et justus : 51 hic non
consenserat consilio, et actibus eorum : ab
Arimathæa civitate Judææ, qui exspectabat et
ipse regnum Dei : 52 hic accessit ad Pilatum
et petiit corpus Jesu : 53 et depositum
involvit sindone, et posuit eum in
monumento exciso, in quo nondum quisquam
positus fuerat. 54 Et dies erat parasceves, et
sabbatum illucescebat. 55 Subsecutæ autem
mulieres, quæ cum eo venerant de Galilæa,
viderunt monumentum, et quemadmodum
positum erat corpus ejus. 56 Et revertentes
paraverunt aromata, et unguenta : et sabbato
quidem siluerunt secundum mandatum.
24
1 Una autem sabbati valde diluculo venerunt
ad monumentum, portantes quæ paraverant
aromata : 2 et invenerunt lapidem revolutum
a monumento. 3 Et ingressæ non invenerunt
corpus Domini Jesu. 4 Et factum est, dum
mente consternatæ essent de isto, ecce duo
viri steterunt secus illas in veste fulgenti. 5
70
5 Gdy się zaś przestraszyły, i pochyliły twarz
ku ziemi, rzekli do nich: Czemu szukacie
żyjącego między umarłymi? 6 Nie masz go
tu, ale powstał. Wspomnijcie, jak wam
mówił, gdy jeszcze był w Galilei, 7
powiadając : Że potrzeba, aby Syn
Człowieczy był wydany w ręce ludzi
grzesznych, I był ukrzyżowany, a trzeciego
dnia aby zmartwychwstał. 8 I wspomniały na
słowa jego. 9 A wróciwszy się od grobu,
oznajmiły to wszystko owym jedenastu i
wszystkim innym. 10 A były to Maria
Magdalena i Joanna, i Maria Jakubowa i
inne, które z nimi były, które o tym
powiedziały apostołom. 11 I wydawały się te
słowa w oczach ich jakby niedorzecznością, i
nie uwierzyli im. l2 Ale Piotr wstawszy,
pobiegł do grobu ; a pochyliwszy się, ujrzał
same prześcieradła położone, i odszedł,
dziwiąc się sam w sobie temu, co się stało.
PO DRODZE DO EMAUS.
13 I Oto dwaj z nich tego samego dnia szli
do miasteczka, które było o sześćdziesiąt
stadiów od Jeruzalem, zwanego Emaus. 14 A
mówili oni z sobą o tym wszystkim, co się
było wydarzyło. 15 I stało się, gdy
rozmawiali, i rozprawiali ze sobą, sam Jezus,
przybliżywszy się, szedł z nimi. 16 0czy zaś
ich były zamroczone, aby go nie poznali. 17 I
rzekł do nich : Cóż to są za rozmowy które
idąc prowadzicie między sobą, i jesteście
smutni? 18 A odpowiadając jeden któremu
imię Kleofas, rzekł mu : Ty sam gościem
jesteś w Jeruzalem a nie wiesz, co się w nim
działo tymi dniami? 19 A on im rzekł : Co ? I
powiedzieli : O Jezusie Nazareńskim, który
był mężem prorokiem potężnym w uczynku i
mowie przed Bogiem i wszystkim ludem ; 20
a jak go przedniejsi kapłani i przełożeni nasi
wydali, aby był skazany na śmierć, i
ukrzyżowali go. 21 My zaś spodziewaliśmy
się, że on miał odkupić Izraela ; a teraz po
tym wszystkim dzisiaj trzeci dzień jest, jak
się to stało. 22 Ale i niektóre z naszych
niewiast przestraszyły nas, które przede
dniem były u grobu ; 23 a nie znalazłszy
ciała jego, przyszły, powiadając, że i
zjawienie aniołów widziały, którzy mówią,
Cum timerent autem, et declinarent vultum in
terram, dixerunt ad illas : Quid quæritis
viventem cum mortuis ? 6 non est hic, sed
surrexit : recordamini qualiter locutus est
vobis, cum adhuc in Galilæa esset, 7 dicens :
Quia oportet Filium hominis tradi in manus
hominum peccatorum, et crucifigi, et die
tertia resurgere. 8 Et recordatæ sunt
verborum ejus. 9 Et regressæ a monumento
nuntiaverunt hæc omnia illis undecim, et
ceteris omnibus. 10 Erat autem Maria
Magdalene, et Joanna, et Maria Jacobi, et
ceteræ quæ cum eis erant, quæ dicebant ad
apostolos hæc. 11 Et visa sunt ante illos sicut
deliramentum verba ista, et non crediderunt
illis. 12 Petrus autem surgens cucurrit ad
monumentum : et procumbens vidit
linteamina sola posita, et abiit secum mirans
quod factum fuerat.
13 Et ecce duo ex illis ibant ipsa die in
castellum, quod erat in spatio stadiorum
sexaginta ab Jerusalem, nomine Emmaus. 14
Et ipsi loquebantur ad invicem de his
omnibus quæ acciderant. 15 Et factum est,
dum fabularentur, et secum quærerent : et
ipse Jesus appropinquans ibat cum illis : 16
oculi autem illorum tenebantur ne eum
agnoscerent. 17 Et ait ad illos : Qui sunt hi
sermones, quos confertis ad invicem
ambulantes, et estis tristes ? 18 Et respondens
unus, cui nomen Cleophas, dixit ei : Tu solus
peregrinus es in Jerusalem, et non cognovisti
quæ facta sunt in illa his diebus ? 19 Quibus
ille dixit : Quæ ? Et dixerunt : De Jesu
Nazareno, qui fuit vir propheta, potens in
opere et sermone coram Deo et omni populo
: 20 et quomodo eum tradiderunt summi
sacerdotes et principes nostri in
damnationem mortis, et crucifixerunt eum :
21 nos autem sperabamus quia ipse esset
redempturus Israël : et nunc super hæc
omnia, tertia dies est hodie quod hæc facta
sunt. 22 Sed et mulieres quædam ex nostris
terruerunt nos, quæ ante lucem fuerunt ad
monumentum, 23 et non invento corpore
ejus, venerunt, dicentes se etiam visionem
71
że on żyje. 24 I poszli niektórzy z naszych do
grobu, i tak znaleźli, jak niewiasty mówiły;
ale jego samego nie znaleźli. 25 A on rzekł
do nich: O głupi, a leniwego serca do
wierzenia temu wszystkiemu, co powiedzieli
prorocy! 26 Czyż nie było potrzeba, żeby to
cierpiał Chrystus, i tak wszedł do chwały
swojej 27 A poczynając od Mojżesza i
wszystkich proroków, wykładał im, co we
wszystkich pismach o nim było. 28 I
przybliżyli się do miasteczka, do którego
szli; a on okazywał, jakby miał iść dalej. 29 I
przymusili go, mówiąc : Zostań z nami, bo
się ma ku wieczorowi, i dzień się już
nachylił. I wszedł z nimi. 30 I stało się, gdy
siedział z nimi u stołu, wziął chleb, i
błogosławił, i łamał, i podawał im. 31 I
otwarły im się oczy, i poznali go, a on
zniknął z ich oczu. 32 I mówili między sobą:
Czyż serce nasze nie pałało w nas, gdy
mówił w drodze, i Pisma nam wykładał? 33
A wstawszy tejże godziny, wrócili się do
Jeruzalem i znaleźli zgromadzonych
jedenastu i tych którzy z nim byli, 34
mówiących : Że wstał Pan prawdziwie, i
ukazał się Szymonowi. 35 A oni opowiadali,
co się działo w drodze, i jak go poznali przy
łamaniu chleba.
JEZUS ZJAWIA SIĘ APOSTOŁOM.
36 Gdy zaś to mówią, stanął Jezus w
pośrodku nich, i rzecze im: Pokój wam ! Jam
jest, nie bójcie się. 37 A strwożeni i
przestraszeni mniemali, że ducha widzą. 38 I
rzekł im : Czemu jesteście zmieszani, a myśli
wstępują do serc waszych? 39 0glądajcie
ręce moje i nogi, że ja ten sam jestem;
dotykajcie się, i przypatrujcie : bo duch nie
ma ciała ani kości, jako widzicie, że ja mam.
40 A to rzekłszy ukazał im ręce i nogi. 41 Gdy zaś oni jeszcze nie wierzyli, i dziwili się
z radości, rzekł : Macie tu co do jedzenia? 42
A oni mu podali część ryby pieczonej i
plaster miodu. 43 I gdy zjadł wobec nich,
wziąwszy ostatki, dał im.
angelorum vidisse, qui dicunt eum vivere. 24
Et abierunt quidam ex nostris ad
monumentum : et ita invenerunt sicut
mulieres dixerunt, ipsum vero non
invenerunt. 25 Et ipse dixit ad eos : O stulti,
et tardi corde ad credendum in omnibus quæ
locuti sunt prophetæ ! 26 Nonne hæc oportuit
pati Christum, et ita intrare in gloriam suam ?
27 Et incipiens a Moyse, et omnibus
prophetis, interpretabatur illis in omnibus
scripturis quæ de ipso erant. 28 Et
appropinquaverunt castello quo ibant : et ipse
se finxit longius ire. 29 Et coëgerunt illum,
dicentes : Mane nobiscum, quoniam
advesperascit, et inclinata est jam dies. Et
intravit cum illis. 30 Et factum est, dum
recumberet cum eis, accepit panem, et
benedixit, ac fregit, et porrigebat illis. 31 Et
aperti sunt oculi eorum, et cognoverunt eum :
et ipse evanuit ex oculis eorum. 32 Et
dixerunt ad invicem : Nonne cor nostrum
ardens erat in nobis dum loqueretur in via, et
aperiret nobis Scripturas ? 33 Et surgentes
eadem hora regressi sunt in Jerusalem : et
invenerunt congregatos undecim, et eos qui
cum illis erant, 34 dicentes : Quod surrexit
Dominus vere, et apparuit Simoni. 35 Et ipsi
narrabant quæ gesta erant in via, et quomodo
cognoverunt eum in fractione panis.
36 Dum autem hæc loquuntur, stetit Jesus in
medio eorum, et dicit eis : Pax vobis : ego
sum, nolite timere. 37 Conturbati vero et
conterriti, existimabant se spiritum videre. 38
Et dixit eis : Quid turbati estis, et
cogitationes ascendunt in corda vestra ? 39
videte manus meas, et pedes, quia ego ipse
sum ; palpate et videte, quia spiritus carnem
et ossa non habet, sicut me videtis habere. 40
Et cum hoc dixisset, ostendit eis manus et
pedes. 41 Adhuc autem illis non credentibus,
et mirantibus præ gaudio, dixit : Habetis hic
aliquid quod manducetur ? 42 At illi
obtulerunt ei partem piscis assi et favum
mellis. 43 Et cum manducasset coram eis,
sumens reliquias dedit eis.
72
MOWA POŻEGNALNA.
44 I rzekł do nich : Te są słowa, które
mówiłem do was, będąc jeszcze z wami, że
musiało wypełnić się wszystko, co napisane
jest o mnie w Zakonie Mojżeszowym i w
Prorokach i w Psalmach. 45 Wtedy otworzył
im umysł, żeby rozumieli Pisma, 46 i rzekł
im : Że tak jest napisane, i tak było potrzeba,
żeby Chrystus cierpiał, i wstał z martwych
dnia trzeciego ; 47 i żeby przepowiadana
była w imię jego pokuta i odpuszczenie
grzechów po wszystkich narodach,
począwszy od Jerozolimy. 48 Wy zaś
jesteście świadkami tego. 49 I ja posyłam na
was obietnicę Ojca mego ; wy zaś zostańcie
w mieście, aż będziecie obleczeni mocą z
wysokości.
WNIEBOWSTĄPIENIE.
50 I wyprowadził ich z miasta do Betanii, a
podniósłszy ręce swe, błogosławił im. 51 I
stało się, gdy im błogosławił, rozstał się z
nimi, i unosił się do nieba. 52 A oni
złożywszy pokłon, wrócili do Jeruzalem z
weselem wielkim. 53 I byli zawsze w
świątyni, chwaląc i błogosławiąc Boga.
Amen.
44 Et dixit ad eos : Hæc sunt verba quæ
locutus sum ad vos cum adhuc essem
vobiscum, quoniam necesse est impleri
omnia quæ scripta sunt in lege Moysi, et
prophetis, et Psalmis de me. 45 Tunc aperuit
illis sensum ut intelligerent Scripturas, 46 et
dixit eis : Quoniam sic scriptum est, et sic
oportebat Christum pati, et resurgere a
mortuis tertia die : 47 et prædicari in nomine
ejus pœnitentiam, et remissionem
peccatorum in omnes gentes, incipientibus ab
Jerosolyma. 48 Vos autem testes estis horum.
49 Et ego mitto promissum Patris mei in vos
; vos autem sedete in civitate, quoadusque
induamini virtute ex alto.
50 Eduxit autem eos foras in Bethaniam, et
elevatis manibus suis benedixit eis. 51 Et
factum est, dum benediceret illis, recessit ab
eis, et ferebatur in cælum. 52 Et ipsi
adorantes regressi sunt in Jerusalem cum
gaudio magno : 53 et erant semper in templo,
laudantes et benedicentes Deum. Amen.
73