Excursie Hoge Rielen

A. Voorbereiding:

Een bos is een natuurlijke levensgemeenschap van honderden soorten levende wezens.

In een bos overheersen bomen. Maar er is meer. Weet jij wat?

Sluit 1 minuut je ogen en luister naar de geluiden in het bos. Wat hoor je?

= biotoop

B. Enkele afspraken:

Je trekt op ontdekking in de natuur. Je doet dit aan de hand van een aantal afspraken. Waarom is een gedragscode nodig?

Wees stil! Pluk geen Gooi afval Verzamel wat de planten! in de vuilbak! leerkracht vraagt!

We moeten respect hebben voor de natuur!

C. De lagen van het bosboomlaag (1) kruidlaag (2) moslaag (3) struiklaag (4)

1

23

4

C. De lagen van het bos hazelaar beuk mossen

bosanemoon hulst zwammen

Inlandse eik sneeuwklokje

C. De lagen van het bos

,

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

beukinlandse eik

hazelaarhulst

bosanemoonsneeuwklokje

zwammenmossen

Deze lagen zijn het gevolg van de strijd om het licht!

C. De lagen van het bosHoe komt het dat bomen in het bos dikwijls een lange stam en een heel smalle kruin hebben?

bos open veld1) Ze hebben lange stammen omdat ze strijden om het licht.2) Ze hebben een smalle kruin omdat er te weinig plaats is in het bos.

D. Loofbos of naaldbos?

Wij kunnen bossen ruwweg in twee types onderverdelen:naaldbossen en loofbossen Er bestaan ook gemengde bossen

Het bos waar wij ons bevinden is een duidelijk voorbeeld van een gemengd bos

Dit is een …………..bos Dit is een …………..bos

D. Loofbos of naaldbos?

naald loof

D. Loofbos of naaldbos?

Kenmerk van: naaldbos loofbosBodem: Voedzaam /

minder voedzaamVoedzaam /

minder voedzaamBladeren Naaldvormig /

vlakke bladerenNaaldvormig /

vlakke bladerenLicht Weinig / veel Weinig / veel

Onderbegroeiing:

Weinig / veel Weinig / veel

Humuslaag: Dik / dun Dik / dun

In de herfst: Verliest zijn bladeren /Behoud zijn bladeren

Verliest zijn bladeren /Behoud zijn bladeren

D. Loofbos of naaldbos? lork eik berk grove den

beuk spar paardenkastanje

Kenmerk van: naaldbos loofbosvoorbeelden:: Lork/eik/berk/grove

den/beuk/spar/paardenkastanje

Lork/eik/berk/groveden/beuk/spar/

paardenkastanje

!! Even herhalen !!

E. Invloed van de mens:

Kijk om je heen. Merk je de aanwezigheid van de mens?Voorbeeld + of -

F. Opdrachten in kleine groepjes:

1. Verschil tussen een struik en een boom.

Vergelijking Plant 1 Plant 2Aard van de stengel

Buigzaam kruidachtige / niet buigzaam houtachtige

Buigzaam kruidachtige / niet buigzaam houtachtige

Hoofdstengel

Meerdere stengels / 1 stengel

Meerdere stengels / 1 stengel

Hoofdstengel vertakt zich:

Onderaan vanaf de bodem / hoog boven de

grond

Onderaan vanaf de bodem / hoog boven de

grond

Boom of struik?

struik boom

F. Opdrachten in kleine groepjes:2. Op zoek naar leven:Woel even tussen de strooisellaag onder de boom? Vind je leven?

Maak een tekening van een dier dat je ziet.

Wie is het??

!! Pagina 26 !!

Pagina 27Opdracht 2 Determineer de organismen.

Voor de volgende opdrachten gebruik je de zoekkaarten of

Determineerkaart op pagina 29 -34Welk kriebelbeestje

zie je hier?

……………………......

Pagina 33Nr. vraag ja

/nee1 Heeft het dier poten? Ja: 66Heeft het meer dan 8 poten?Nee: 7

7 Heeft het juist 6 poten? Ja: 8

8 Het is een insect. Nee: 9Heeft het insect vleugels?

9 Drie ingesnoerde delen? MIER1 – 6 – 7 – 8 -9 MIER

Opdracht 2 Determineer de organismen.

Zoek de naam van dit kruidachtig plantje.

……………………......

Pagina 29

Pagina 27

Voor de volgende opdrachten gebruik je de zoekkaarten of

Determineerkaart op pagina 29 -34

herderstasje

Pagina 27Opdracht 2 Determineer de organismen.

Voor de volgende opdrachten gebruik je de zoekkaarten of

Determineerkaart op pagina 29 -34Van welke boom is dit een blad?

……………………......

1 – 7 – 9 – 12 - linde

Welk dier kwam hier voorbij?

……………………......

muis

Pagina 27Opdracht 2 Determineer de organismen.

Voor de volgende opdrachten gebruik je de zoekkaarten of

Determineerkaart op pagina 29 -34Welk dier is dit?

……………………......

1 – 6 – 20: pissebed

Welke boom heeft dergelijke

bladeren?

……………………......

1 – 7 – 8: lijsterbes

G. Abiotische factoren

In een bos wordt de LICHTSTERKTE beïnvloed door de lagen van het bos, ze is dus niet overal gelijk.

lichtsterkteBosrand Meer / minderOpen plek in het bos

Meer / minder

Boomtoppen Meer / minderDichtbegroeid bos Meer / minderbosbodem Meer / minder

1. LICHTSTERKTE

LICHT = noodzakelijk. uitzondering: ………………

Kruiden bloeien sneller dan de bomen. Verklaar:

varens

In het voorjaar hebben de kruiden veel meer licht omdatde bomen dan nog niet aan het bloeien zijn. Vanaf dat de bomen in bloei zijn zullen de kruiden minder licht krijgen.

1. LICHTSTERKTE

Een verschil in VOCHTIGHEID kan heel verschillende biotopen maken. vochtig biotoop: zee

droog biotoop: woestijn

vochtigheidOpen veld Hoger/lagerOpen plek in het bos

Hoger/lager

Dicht begroeid bos

Hoger/lager

2. VOCHTIGHEID

Metingen:

Waar was de gemeten luchtvochtigheid het grootst?

Verklaring:

Vochtigheid 9u-10u

11u-12u

13u-14u

Open veld 75,6 %

63,8% 41,2%

Open plek in het bos

81,4% 72,2% 47,3%

Dicht begroeid bos

87,1% 77,2% 57,1%

2. VOCHTIGHEID

In het dicht begroeid bos.

De bladeren van de bomen verdampen water.

De VOCHTIGHEID in een biotoop is afhankelijk van het weer.

Wat gebeurt er bij 100% vochtigheid?Het regent.

2. VOCHTIGHEID

Ook de TEMPERATUUR kan bepalend zijn voor de aanwezige planten en dieren.

In de zomer Op zoek naar schaduwIn de winter bomen houden wind tegen

rottend materiaal: warmteproductie

3. TEMPERATUUR

Opdracht: Gemeten temperaturen grafisch uitzetten.

1) groen voor de gegevens gemeten in het dichtbegroeid bos2) blauw voor de gegevens op een open plek in het bos 3) geel voor de gegevens op het open veld.

8 9 10 11 12 130

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

30

tijd in uur

tem

p in

°C

Besluit:

De temperatuur verandert wel / niet in de loop van de dag.Verklaring:

Waar is de temperatuurmeting het hoogst?

Verklaring:

3. TEMPERATUUR

‘s Middags staat de zon hoger en geeft deze veel meer warmte.

Open veld (in onze metingen open plek in het bos)

In de zomer: bomen houden de warmte van de zonnestralen tegen.

H. Eigenschappen bodem

Bosbodem bestaat uit 3 verschillende lagen. graad van vertering/ontbinding.

1) De strooisellaag

2) Bladgrond

3) Humus

Pas afgevallen bladeren, takjes,…

Half verrotte bladeren, takjes, …

Volledig verrotte bladeren, takjes,…

H. Eigenschappen bodem

Vergelijk de bodemtemperatuur gemeten op een open veldmet de bodemtemperatuur van een dichtbegroeid bos:

In de herfst is de bodemtemperatuur in dichtbegroeid bos lager / hoger dan op een open plek.

Verklaring:

Elke bodemlaag herbergt ook z’n eigen typische bodemdieren, die vaak een belangrijke schakel vormen in dat rottingsproces.

De rottende bladeren geven warmte af aan de bodem.