บทสรปผบรหาร การศกษาการพฒนาของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาและผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย

Executive Summary Assessment of Electric Vehicle Technology Development and Its Implication in Thailand ภายใตการสนบสนน โปรแกรมรวมสนบสนนทนวจยและพฒนา กฟผ.-สวทช.

จดท าโดย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.) และ ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (MTEC)

หวหนาโครงการ ผศ.ดร.ยศพงษ ลออนวล

มถนายน 2555 – พฤษภาคม 2556 หมายเหต บทสรปผบรหารฉบบนเปนสวนหนงของรายงานฉบบสมบรณในโครงการ “ การศกษาการพฒนาของ

เทคโนโลยยานยนตไฟฟาและผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย ” เสนอตอ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) และส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

สารบญ

หนา

1. การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 1 - 1 0

2. การประเมนผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต 11 - 15

3. การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา

เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 1 6 - 25

4. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 2 6 - 36

5. รายชอคณะวจยและทปรกษาโครงการ 3 7 - 38

อภธานศพท BEV Battery electric vehicle CHAdeMO Charge de move (equivalent to charge for moving), tradename of a quick charge method for BEV CO2 Carbon dioxide Eco-car Eco-friendly car FCEV Fuel cell electric vehicle GHG Greenhouse gases HEV Hybrid electric vehicle IEA International energy agency IEC International electromechanical commission ISO International Organization for Standardization LDV Light duty vehicle Li-ion Lithium-ion Li-Polymer Lithium-polymer Ni-Cd Nickel-cadmium Ni-MH Nickel-metal hydride NOx Nitrogen oxide OECD Organization for economic co-operation and development PHEV Plug-in hybrid electric vehicle PM Particle matter SAE Society of automotive engineers SOx Sulfur oxide TTW Tank-to-wheel WTT Well-to-tank WTW Well-to-wheel

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 1

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา

เทคโนโลยยานยนตไฟฟา เปนทางเลอกหนงทสามารถประยกตใชกบภาคการขนสงทางถนนและมแนวโนมทยานยนตไฟฟาจะขยายตวในอนาคตอนใกล จากขอไดเปรยบของประสทธภาพในการใชพลงงาน และการปลดปลอยสารมลพษ ดงแสดงในตารางท 1 ทงนแนวคดพนฐานของการใชเทคโนโลยยานยนตไฟฟาคอ การใชพลงงานไฟฟาจากพลงงานสะอาดมาขบเคลอนยานยนต ซงพลงงานสะอาดทกลาวถงไดแก พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานน า พลงงานนวเคลยร ท าใหมการปลดปลอยสารมลพษใกลเคยงศนย (Near zero well to wheel, WTW, emissions)

ตารางท 1: การปลดปลอยสารมลพษตลอดชวงอาย จากยานยนตขนาดเลก (Light duty vehicles) 1

Fuel technology Fuel consumption (Lge/100km)

GHG (tCO2-eq)

NOX (t) SOX (kg) PM(t)

WTT TTW WTW WTT TTW WTT TTW WTT TTW 2010 New gasoline vehicle (Euro 5) 6.2 4.5 25.3 29.8 1E-03 9.0 1.8 9.3 8E-05 0.8

2010 Advanced diesel vehicle (Euro 5) 5.8 3.2 24.1 27.3 8E-04 27.0 1.5 43.5 6E-05 0.8

2010 Hybrid vehicle (Euro 5) 4.5 3.2 18.4 21.6 9E-04 9.0 1.3 6.8 6E-05 0.8 2010 EV – coal electricity 2.2 25.1 0 25.1 3E-02 0 18.7 0 2E-03 0 2010 EV – NG electricity 2.2 13.0 0 13.0 6E-03 0 4.7 0 4E-04 0 2020 FCEV –coal electricity 5.4 60.8 0 60.8 6E-02 0 45.2 0 6E-03 0 2020 FCEV –NG reforming 5.4 28.8 0 28.8 2E-02 0 11.3 0 9E-04 0

Note: Numbers expressed as XE-0X are in scientific notation (e.g, 2E-03 equals 0.002). Vehicles are assumed to travel 15,000 km per year during a 10-year lifetime. Lge denoted litres of gasoline-equivalent; WTT denotes “Well-to-tank”; TTW denotes “Tank-to-wheel”; WTW denotes “Well-to-wheel”. An EV powered exclusively by nuclear, solar, or wind, rather than coal-based electricity, would achieve near-zero well-to-wheel (WTW) emissions.

อยางไรกดอตราการขยายตวของยานยนตไฟฟานนขนอยกบขอจ าก ดทางดานเทคโนโลยแบตเตอรในปจจบน เนองจากความหนาแนนของพลงงาน ทงความหนาแนนของพลงงานตอมวล (Energy density by weight) และความหนาแนนของ

1 International Energy Agency (IEA). (2010) “Energy Technology Perspective 2010: Scenarios & Strategies

to 2050”. IEA Publications, July, pp. 639. Paris, France.

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 2

พลงงานตอหนวยปรมาตร (Energy density by volume) ยงมคาทต ามากเมอเทยบกบน ามน ดงนนความหมายของยานยนตไฟฟาในปจจบนจงไมไดหมายถงยานยนตทมการใชพลงงานไฟฟาในการขบเคลอนโดยตรงแตเพยงอยางเดยว แตยงรวมถงยานยนตทอาศยเครองยนตเผาไหมภายในมาใชรวมกบมอเตอรไฟฟาดวยทงในสวนของการขบเคลอนและผลตพลงงานไฟฟา หรอเทคโนโลยของการใช กาซไฮโดรเจนในการผลตพลงงานไฟฟาจากเซลลเชอเพลงเพอมาเปนตนก าลงในการขบเคลอน กถอวาเปนยานยนตไฟฟาดวย ดงนนในการศกษานจงไดแบงยานยนตไฟฟาออกเปน 4 ประเภท ดงแสดงในรปท 1 ไดแก

รปท 1: ยานยนตไฟฟาประเภทตางๆ 2

ก) ยานยนตไฟฟาไฮบรด (Hybrid electric vehicle, HEV) ประกอบดวยเครองยนตลกสบเปน ตนก าลงในการขบเคลอน หลก ซง ใชเชอเพลงทบรร จในยานยนตและท างานรวมกบมอเตอรไฟฟาเพอ เพมก าลงของยานยนตใหเคลอนท ซงท า

2 Shukla, A. (2009). “A Market Study on Hybrid Vehicles and the Concept of V2G”. dolcera.com. Retrieved April 4, 2014 from https://www.dolcera.com/wiki/index.php?title=A_market_study_on_ Hybrid_vehicles_and_the_concept_of_V2G.

นา 2 จาก 17

ค) ยานยนตไฟฟาแบตเตอร (Battery electric vehicle, BEV) เปนยานยนตไฟฟาท ม เฉพาะมอเตอรไฟฟาเปนตนก าล งใ ยานยนตเคล อนท และใชพล งงานไฟฟาท อย ในแบตเตอร เท าน น ไม ม เคร องยนตอ นในยานยนต ด งน นระยะทางการ งของยานยนตจ งข นอย ก บการออกแบบขนาดและชน ดของแบตเตอร ร มท งน า น กบรรท ก

ง) ยานยนตไฟฟาเซลลเช อเพล ง (Fuel cell electric vehicle, FCEV) เปนยานยนตไฟฟาท ม เซลลเช อเพล ง (Fuel cell) ท ามารถผล ตพล งงานไฟฟาไดโดยตรงจากไฮโดรเจน ซ งเซลลเช อเพล งม ค าค ามจ พล งงานจ าเพาะท งก าแบตเตอร ท ม อย ใน

ปจจ บ น ยานยนตไฟฟาเซลลเช อเพล งจ งเปนเทคโนโลย ท บร ทรถยนตเช อ าเปนค าตอบท แทจร งของพล งงาน ะอาดในอนาคต อย างไรก ด ย งม ขอจ าก ดในเร องการผล ตไฮโดรเจนและโครง รางพ นฐาน

ร ปท 1: ยานยนตไฟฟาประเภทต างๆ

ในปจจ บ นยานยนตไฟฟาไฮบร ดม การน ามาใชจร งแล ในประเท ไทย ขณะท ประเท ท พ ฒนาแล ไดม ยานยนตไฟฟาแบตเตอร ออกจ า น ายโดยไดร บการ น บ น นจากภาคร ฐ เน องจากประ ทธ ภาพท งก าและการปลดปล อย ารมลพ ท ต าก า ย งไปก าน นยานยนตไฟฟาแบตเตอร และยานยนตไฟฟาเซลลเช อเพล ง ไม ม การปลดปล อย ารมลพ จากยานยนตระ างการข บเคล อน (Tank-to-wheel) ซ งเ มาะ มอย างย งท จะน ามาใชในการเด นทางในเขตเม องท ม การจราจรค บค ง อย างไรก ตามปจจ ยท ม ผลต อการขยายต ของจ าน นยานยนตไฟฟาแบตเตอร ค อระยะทางในการข บข ค าม ะด กในการประจ แบตเตอร และปจจ ยดานราคา ระยะทางในการข บข น นข นอย ก บค ามจ พล งงานของแบตเตอร ในขณะท ค าม ะด กในการประจ แบตเตอร ข นอย ก บ ธ การในการต ดต งระบบประจ ไฟฟาภายในบานเร อน ร มถ งการ ราง ถาน ประจ ไฟฟาใ ครอบคล มท ถ ง แบตเตอร เปนอ ปกรณท ใช ล กการทางเคม ไฟฟาในการเก บพล งงาน การ ด มรรถนะของแบตเตอร จะ ดก นใน ลายม ต ม ต ท าค ญไดแก ก าล งจ าเพาะ (Specific power, W/kg) อาย การใชงาน (Service life) อ ตราการเก บและคายประจ (Charge and

discharge rate) ราคา (Cost) และค ามปลอดภ ย (Safety) อาย การใชงานของแบตเตอร ข นก บค ามจ (Capacity, Ah) และจ าน นรอบท ามารถเก บประจ (Charge cycles) ซ งค าค ามจ จะข นก บค าพล งงานจ าเพาะ (Specific energy, Wh/kg) ร อค าค าม นาแน นพล งงาน (Energy density, Wh/l)

จากปจจ ยองคประกอบต อ มรรถนะแบตเตอร และ มรรถนะเปา มายของแบตเตอร ด งท กล า มาจ งเก ดการพ ฒนาแบตเตอร ประเภทต างๆ ด งแ ดงในตารางท 2 ต งแต แบตเตอร ตะก -กรด (Lead-acid battery) แบตเตอร น กเก ลแคดเม ยม (NiCd battery) แบตเตอร น กเก ลเมท ลไฮดรายด (NiMH battery) แบตเตอร ล เธ ยมไอออน (Li-ion battery) แบตเตอร แต ละประเภทม ขอด ขอเ ยแตกต างก นไป แบตเตอร น กเก ลเมท ลไฮดรายดถ กน ามาใชเปนแบตเตอร า ร บยานยนตไฟฟาไฮบร ดต งแต ย คท ม ยานยนตไฟฟาไฮบร ดท ออก ตลาดค นแรก (Toyota Prius) จนกระท งปจจ บ นยานยนตไฟฟาไฮบร ด นใ ญ ก ย งใชแบตเตอร ประเภทน แต เทคโนโลย ของแบตเตอร น กเก ลเมท ลไฮดรายดเปนเทคโนโลย ท ไม ามารถพ ฒนาต อใ ม ตนท นท ถ กลงเน องจาก ด ท ใชท าข อ เลตโทรดของแบตเตอร จะตอง ามารถด ดกล นไฮโดรเจนไดด ซ งไดแก แร ายาก (Rare earth) เช น แลนทาน ม น โอไดเม ยม เปนตน ซ งธาต เ ล าน ม ราคาแพงและม น า น กมากท าใ แบตเตอร ประเภทน ม น า น กมากก าแบตเตอร ประเภทอ น นอกจากน แบตเตอร น กเก ลเมท ลไฮดรายดย งม อ ตราการคายประจ ในขณะท แบตเตอร ย งไม ไดท างาน (Self-discharge rate) ง ท าใ ในระ างการใชงานจะเก ดการ ญเ ยประจ (พล งงาน) ท งไปโดยท ไม ไดใชในการข บเคล อนเคร องยนต

(ก) (ข) (ค) (ง)

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 3

ใหเครองยนตมประสทธภาพสง ขน รวมทงยงสามารถน าพลงงานกลทเหลอหรอไมใชประโยชนเปลยนเปนพลงงานไฟฟาเกบในแบตเตอรเพอจายใหกบมอเตอรไฟฟาตอไป จงมความสนเปลองเชอเพลงต ากวายานยนตปกต ก าลงทผลตจากเครองยนตและมอเตอรไฟฟา ท าใหอตราเรงของยานยนตสงกวายานยนตทมเครองยนตลกสบขนาดเดยวกน

ข) ยานยนตไฟฟาไฮบรดปลกอน (Plug-in hybrid electric vehicle, PHEV) เปนยานยนตไฟฟาทพฒนาตอมาจากยานยนตไฟฟาไฮบรด โดยสามารถประจพลงงานไฟฟาไดจากแหลงภายนอก (Plug-in) ท าใหยานยนตสามารถใชพลงงานพรอมกนจาก 2 แหลง จงสามารถวงในระยะทางและความเรวทเพมขนดวยพลงงานจากไฟฟาโดยตรง ยานยนตไฟฟาแบบ PHEV มการออกแบบอย 2 ประเภท ไดแก แบบ Extended range EV (EREV) และแบบ Blended PHEV โดยแบบ EREV จะเนนการท างานโดยใชพลงงานไฟฟาเปนหลกกอน แตแบบ Blended PHEV มการท างานผสมผสานระหวางเครองยนตและไฟฟา ดงนน ยานยนตไฟฟาแบบ EREV สามารถว งดวยพลงงานไฟฟาอยางเดยวมากกวาแบบ Blended PHEV

ค) ยานยนตไฟฟาแบตเตอร (Battery electric vehicle, BEV) เปนยานยนตไฟฟาทมเฉพาะมอเตอรไฟฟาเปนตนก าลงใหยานยนตเคลอนท และใชพลงงานไฟฟาทอยในแบตเตอรเทานน ไมมเครอง ยนตอนในยานยนต ดงนนระยะทางการวงของยานยนตจงขนอยกบการออกแบบขนาดและชนดของแบตเตอร รวมทงน าหนกบรรทก

ง) ยานยนตไฟฟาเซลลเชอเพลง (Fuel cell electric vehicle, FCEV) เปนยานยนตไฟฟาทมเซลลเชอเพลง (Fuel cell) ทสามารถผลตพลงงานไฟฟาไดโดยตรงจากไฮโดรเจน ซงเซลลเชอเพลงมคา ความจพลงงานจ าเพาะทสงกวาแบตเตอรทมอยในปจจบน ยานยนตไฟฟาเซลลเชอเพลงจงเปนเทคโนโลยทบรษทรถยนตเชอวาเปนค าตอบทแทจรงของพลงงานสะอาดในอนาคต อยางไรกดยงมขอจ ากดในเรองการผลตไฮโดรเจนและโครงสรางพนฐาน

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 4

ในปจจบนยานยนตไฟฟาไฮบรดมการน ามาใชจรงแลวในประเทศไทย ขณะทประเทศทพฒนาแลวไดมยานยนตไฟฟาแบตเตอรออกจ าหนายโดยไดรบการสนบสนนจากภาครฐ เนองจากประสทธภาพทสงกวาและการปลดปลอยสารมลพษทต ากวา ยงไปกวานนยานยนตไฟฟาแบตเตอร และยานยนตไฟฟาเซลลเชอเพลง ไมมการปลดปลอยสารมลพษจากยานยนตระหวางการขบเคลอน (Tank-to-wheel) ซงเหมาะสมอยางยงทจะน ามาใชในการเดนทางในเขตเมองทมการจราจรคบคง อยางไรกตามปจจยทมผลตอการขยายตวของจ านวน ยานยนตไฟฟาแบตเตอรคอระยะทางในการขบข ความสะดวกในการประจแบตเตอร และปจจยดานราคา ระยะทางในการขบขนนขนอยกบความจพลงงานของแบตเตอร ในขณะทความสะดวกในการประจแบตเตอรขนอยกบวธการในการตดตงระบบประจ ไฟฟาภายในบานเรอน รวมถงการสรางสถานประจไฟฟาใหครอบคลมทวถง

แบตเตอรเปนอปกรณทใชหลกการทางเคมไฟฟาในการเกบพลงงาน การวดสมรรถนะของแบตเตอรจะวดกนในหลายมต มตทส าคญไดแก ก าลงจ าเพาะ (Specific power, W/kg) อายการใชงาน (Service life) อตราการเกบและคายประจ (Charge and discharge rate) ราคา (Cost) และความปลอดภย (Safety) อายการใชงานของแบตเตอรขนกบความจ (Capacity, Ah) และจ านวนรอบทสามารถเกบประจ (Charge cycles) ซงคาความจจะขนกบคาพลงงานจ าเพาะ (Specific energy, Wh/kg) หรอคาความหนาแนนพลงงาน (Energy density, Wh/l)

จากปจจยองคประกอบตอสมรรถนะแบตเตอรและสมรรถนะเปาหมายของแบตเตอรดงทกลาวมาจงเกดการพฒนาแบตเตอรประเภทตางๆ ดงแสดงในตารางท 2 ตงแตแบตเตอรตะกว -กรด (Lead-acid battery) แบตเตอรนกเกลแคดเมยม (NiCd battery) แบตเตอรนกเกลเมทลไฮดรายด (NiMH battery) แบตเตอรลเธยมไอออน (Li-ion battery) แบตเตอรแตละประเภทมขอดขอเสยแตกตางกนไป แบตเตอรนกเกลเมทลไฮดรายดถกน ามาใชเปนแบตเตอรส าหรบยานยนตไฟฟา ไฮบรดตงแตยคทมยานยนตไฟฟาไฮบรดทออกสตลาดคนแรก (Toyota Prius) จนกระทงปจจบนยานยนต

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 5

ไฟฟาไฮบรดสวนใหญกยงใชแบตเตอรประเภทน แตเทคโนโลยของแบตเตอรนกเกลเมทลไฮดรายดเปนเทคโนโลยทไมสามารถพฒนาตอใหมตนทนทถกลงเนองจากวสดทใชท าขวอเลตโทรดของแบตเตอรจะตองสามารถดดกลนไฮโดรเจนไดด ซงไดแกแรหายาก (Rare earth) เชน แลนทานม นโอไดเมยม เปนตน ซงธาตเหลานมราคาแพงและมน าหนกมากท าใหแบตเตอรประเภทนมน าหนกมากกวาแบตเตอรประเภทอน นอกจากนแบตเตอรนกเกลเมทลไฮดรายดยงมอตราการคายประจในขณะทแบตเตอรยงไมไดท างาน (Self-discharge rate) สง ท าใหในระหวางการใชงานจะเกดการสญเสยประจ (พลงงาน) ทงไปโดยทไมไดใชในการขบเคลอนเครองยนต

ตารางท 2: สมบตของแบตเตอรประเภทตางๆ 3 สมบต ประเภทของแบตเตอร

Ni-Cd Ni-Mh Lead-Acid Li-ion Li-Polymer

Specific Energy (Wh/Kg)* 45-80 60-120 30-50 110-160 100-130 Cycle Life (Up to 80% of initial capacity)

1500 300-500 200-300 500-1000 300-500

Fast Charge Time 1 hr 2-4 hr 8-16 hr 2-4 hr 2-4 hr Overcharge Tolerance Moderate Low High Very low Low Self-discharge per month (Room T)

20% 30% 5% 10% 10%

Cell Voltage (nominal) 1.25 V 1.25 V 2 V 3.6 V 3.6 V Operating Temperature (Discharge)

-40-60 oC -20-60 oC -20-60 oC -20-60 oC 0-60 oC

Typical battery cost (US$)* $50 (7.2 V) $60 (7.2 V) $25 (7.2 V) $100 (7.2 V) $100 (7.2 V) Cost per kWh(US$)* 11.00 18.50 8.50 24.00 - Cost per cycle (US$) $0.04 $0.12 $0.10 $0.14 $0.29 หมายเหต * Specific energy เปนคาชวงประมาณของพลงงานจ าเพาะของแบตเตอรเพอใชอางองเทานน Typical battery cost เปนคาใชอางองเทานน Cost per kWh อางองจาก Cadex (http://batteryuniversity.com/learn/article/cost_of_power)

3 Cadex Electronics Inc. (2010). “What’s the Best Battery?”. batteryuniversity.com. Retrieved August 1, 2012 from http://batteryuniversity.com/learn/article/whats_the_best_battery.

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 6

การพฒนาแบตเตอรส าหรบรถยนตทใชไฟฟาในการขบเคลอนในปจจบนจงมาจากการพฒนาแบตเตอร 2 ประเภทหลกคอแบตเตอรตะกวกรด และแบตเตอรลเธยมไอออน (รวมถงแบตเตอรลเธยมพอลเมอร ) โดยแบตเตอรตะกวกรดจะใชกบยานยนตไฟฟาความเรวต าเปนสวนใหญ ถงแมแบตเตอรตะกวกรดจะมองคประกอบของตะกวทมพษ แตเทคโนโลยการรไซเคลแบตเตอรประเภทนกาวหนาไปมากจนสามารถรไซเคลทกชนสวนของแบตเตอรประเภทน นอกจากนนแบตเตอรตะกวกรดยงมราคาและ self discharge rate ต ากวาแบตเตอรประเภทอนๆ การพฒนาแบตเตอรตะกวกรดจงยงเปนทสนใจในการพฒนาอยางตอเนอง สวนแบตเตอรประเภทลเธยมไอออนนนมขอดทส าคญคอคาความจพลงงานจ าเพาะสง ท าใหน าหนกแบตเตอรเบา นอกจากนยงไมม memory effect ซงมผลตอการชารจแบตเตอรในครงตอๆ ไป แตแบตเตอรลเธยมไอออนแบบเดม ทใชสารละลายอเลคโตรไลทเหลว มขอเสยทตนทนยงสงและยงอาจมปญหาเรองการระเบดเมออณหภม สงขนและเกดการรวของสารละลายอเลคโตรไลท ดงนนจงมการออกแบบแบตเตอรลเธยมพอลเมอร (Li-polymer battery) ทใชพอลเมอรเปนอเคโตรไลทแบบแขง (solid electrolyte) แบตเตอรประเภทนจะมคาพลงงานจ าเพาะและก าลงจ าเพาะเทยบเคยงกบแบตเตอรลเธยมไอออนเพราะใชวสดอเลคโทรดประเภทเดยวกนแตมขอดคอไมเกดการรวของ อเลคโตรไลทท าใหโอกาสในการระเบดต ากวา และสามารถขนรปไดหลายรปแบบรวมไปถงรปทรงทบาง และมน าหนกเบาเพราะไมใชโลหะเปนวสดหมอเลคโทรด (case) ขอเสยของแบตเตอรประเภทนคอมตนทนทสงกวา ความทนทานตอการชารจประจเกนต า และสามารถเสยรปอนเนองมาจากความรอนและความดนไดงายกวา นอกจากนยงมจ านวนรอบการชารจต ากวาแบตเตอรลเธยมไอออนแบบเดม

อกเทคโนโลยหนงทส าคญตอการพฒนายานยนตไฟฟาคอเทคโนโลยการประจแบตเตอร การประจแบตเตอรเปนการเชอมตอยานยนตไฟฟาเขากบระบบไฟฟาผานการเสยบปลกของยานยนตไฟฟา โดยการประจแบตเตอรยานยนตไฟฟามอยหลายมาตรฐาน อาทเชน ในประเทศสหรฐอเมรกา อางองตามมาตรฐานของสมาคมวศวกรรมยานยนตนานาชาต (SAE J1772) และสวนในประเทศยโรป อางองตาม

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 7

มาตรฐานของส านกงานมาตรฐานสากล (ISO/IEC 618511-1) ซงมาตรฐาน IEC จะครอบคลมระบบการประจแบบเรวดวยไฟฟากระแสสลบ (DC) ทเรยกวา CHAdeMO ของประเทศญปน และระบบการประจเฉพาะของประเทศจน เปนตน โดยแตละมาตรฐานจะก าหนดลกษณะของหวชารจแตกตางกน ส าหรบมาตรฐานยโรป (IEC 61851-1) จะจ าแนกลกษณะการชารจออกเปน 4 โหมด ดงแสดงในตาราง ท 3 และก าหนดหวชารจประเภทตางๆ ดงแสดงในตารางท 4 ในสวนของมาตรฐานอเมรกา (SAE J1772) มการก าหนดหวชารจและลกษณะการชารจออกเปน 2 ประเภทหลกตามระบบไฟฟา (กระแสตรงหรอกระแสสลบ) โดยในแตละระบบนน กมการแยกยอยออกเปนระดบอก 2 ระดบ (Level) ดงแสดงในตารางท 5

ตารางท 3: ระดบการประจแบตเตอรตามมาตรฐาน IEC 61851-1 4

ตารางท 4: หวชารจประจประเภทตางๆ ตามมาตรฐาน IEC 61851-1 4

4 Circutor, SA. “Electric vehicle smart charge”. Retrieved from http://circutor.com/docs/ Ca_V _03.pdf.

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 8

ตารางท 5: การจ าแนกประเภทการชารจยานยนตไฟฟาตามมาตรฐาน SAE J1772 5

การประจแบตเตอรยานยนต ไฟฟาในปจจบนใชไดกบทงระบบไฟฟากระแสตรงและกระแสสลบ โดยทวไประบบประจเรว (quick charge) จะใชเวลาประมาณ 15-20 นาท และในระบบประจแบบธรรมดา ใชเวลาประมาณ 5 - 8 ชม. ดงนนปจจยทส าคญคอโครงสรางพนฐานของระบบไฟฟาในประเทศตองมไฟฟาเพยงพอใหสามารถรองรบการประจแบตเตอรใหกบยานยนตในจ านวนมาก การเตรยมไฟฟาเพอรองรบการขยายตวการใชยานยนตไฟฟาเปนสงจ าเปนทตองวางแผนพจารณาเปนอนดบตนๆ สวนระบบอนๆ ทเกยวของ เชน ระบบสงจาย ระบบจ าหนาย สามารถพฒนาไปพรอมกบการเพมขนของปรมาณการใชไฟฟาได อยางไรกตาม โครงขายไฟฟาอจฉรยะ (Smart grid) จะสามารถชวยจดการและบรหาร ความตองการของไฟฟา ไดอยางมประสทธภาพ 5 Ponticel. (2012). “EVs get boost from new SAE standard for dc fast charging”. Automotive Engineering International. Nov 6, 2012. SAE International.

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 9

โครงขายไฟฟาอจฉรยะคอโครงขายระบบไฟฟาก าลงซงใชเทคโนโลยสมยใหมในการตดตาม (Monitoring) การท างานของสวนตางๆ ในโครงขายระบบไฟฟาเพอใหการจดสงพลงงานไฟฟาจากโรงไฟฟาตนทางผานระบบสงไฟฟาและระบบจ าหนายไฟฟาไปถงผใชพลงงานไฟฟาเปนไปอยางมประสทธภาพและเชอถอได โครงขายไฟฟาอจฉรยะท าหนาทประสานความตองการใชพลงงานไฟฟากบความสามารถของอปกรณในระบบ ไฟฟา โดยมวตถประสงคเพอลดคาใชจายดานพลงงานและผลกระทบดานสงแวดลอม ขณะเดยวกนกท าใหโครงขายระบบไฟฟามความเชอถอไดและมเสถยรภาพสงสด ระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ สามารถรองรบโครง สรางพนฐานระบบการประจไฟฟาเขาสยานยนตไฟฟา ทงระบบการ เกบเงน การจดตารางการประจไฟฟาแบตเตอร รวมทงการจดการระบบประจไฟฟาอจฉรยะดวยการตงเวลาใหท าการประจไฟฟาแบตเตอรขณะทความตองการพลงงานไฟฟาในระบบไฟฟาต า ในระยะยาวมการคาดการณวาหากมการตดตงโครงสรางพนฐานระบบการประจไฟฟายานยนตไฟฟามากขนกจะท าใหสามารถน าพลงงานไฟฟาทสะสมในแบตเตอรของยานยนตไฟฟากลบมาใชประโยชนในโครงขายระบบไฟฟา ในชวงทมความตองการก าลงไฟฟาสง (Peak time) ซงระบบนถกเรยกวา Vehicle to grid (V2G) ในการน าพลงงานไฟฟาทสะสมในแบตเตอรกลบมาใชนนอาจ จะใชเปนแหลงจดเกบพลงงานขนาดใหญ หรอใชลดความตองการพลงงานไฟฟาสงสดของระบบไฟฟาซงจ าเปนตองใหโครงสรางพนฐานดานการประจไฟฟายานยนตไฟฟาสามารถท างานรวมกบระบบโครงสรางมเตอรขนสง (Advanced metering infrastructure, AMI) ผานเทคโนโลยสมารทกรด ดงนนจงจ าเปนตองมการด าเนนโครงการสาธตเทคโนโลยระบบโครงสรางมเตอรขนสงรวมกบการตดตงสถานประจไฟฟาส าหรบยานยนตไฟฟาเพอทดสอบความสามารถของระบบและศกษาพฤตกรรมการประจแบตเตอรของผใชยานยนตไฟฟาทงทสถานประจไฟฟาสาธารณะและในทพกอาศย ซงจะท าใหสามารถทราบวฎจกรของความตองการก าลงไฟฟาทเหมาะสม

การประเมนเทคโนโลยยานยนตไฟฟา 10

รปท 2: โครงการโครงขายไฟฟาอจฉรยะของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.)

โดยสรป ส าหรบประเทศทพฒนาแลวยานยนตไฟฟาไดรบแรงผลกดนจากความตองการทจะลดมลพษและการใชพลงงานอยางมประสทธภาพจากภาคขนสง ส าหรบในประเทศไทยรถยนตไฟฟาประเภท HEV ไดรบความนยมมากขนเนองจากเรมมการผลตรถยนตประเภท HEV ภายในประเทศ แตรถยนตไฟฟาประเภท PHEV และ BEV นนยงไมไดรบการสนบสนนอยางเปนรปธรรมและโครงสรางพนฐานในการชารจประจทยงไมพรอม ในอนาคตหากประเทศไทยมการใชยานยนตไฟฟาเพมมากขน การจดการปรมาณความตองการไฟฟากเปนสงส าคญ และระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะจะมบทบาทส าคญอยางยงในการจดการปรมาณการผลตและการใชไฟฟาในชวงเวลาตางๆ อยางไรกตามเพอใหบรรลวตถประสงคในการใชพลงงานอยางมประสทธภาพอยางแทจรง การผลตไฟฟาจ าเปนตองอาศยแหลงพลงงานทางเลอกทไมกอใหเกดมลพษ เชน ลม แสงอาทตย และน า เปนตน ทงนทศทางการเพมขนของปรมาณยานยนตไฟฟาในประเทศ คงตองตดตามแนวทางการพฒนาเทคโนโลยยานยนตไฟฟาและแบตเตอร รวมทงโครงขายไฟฟาอจฉรยะอยางใกลชดในชวง 10 ปตอจากน

การประเมนผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต 11

การประเมนผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต

อตสาหกรรมยานยนตของประเทศไทยเตบโตอยางรวดเรวในชวงระยะเวลาสนๆ โดยลาสดในป พ.ศ. 2555 ไทยสามารถผลตรถยนตไดเกอบ 2.5 ลานคน ซงเปนปรมาณมากทสดในกลมประเทศอาเซยน และท าใหท าใหไทยขนแทนเปนประเทศผผลตรถยนตอนดบ 10 ของโลก ทงนเพราะไทยมหวงโซอปทานทเขมแขง โดยเฉพาะอตสาหกรรมชนสวนยานยนตภายในประเทศ ทสามารถสงออกชนสวนยานยนตคดเปนมลคาสงถงกวา 4 แสนลานบาท และไทยยงมตลาดผบรโภคในประเทศขนาดใหญ ทชวยสงเสรมใหไทยเปนฐานการผลตยานยนตระดบโลกได ท าใหอตสาหกรรมยานยนตเปนหนงใน อตสาหกรรมหลกทสรางรายไดใหกบประเทศ และเกดการจางงานในปรมาณมาก อยางไรกตามการทไทยจะรกษาฐานการผลตยานยนตและชนสวนไวได จ าเปนตองปรบตวใหทนกบเทคโนโลยทเปลยนแปลงไป ซงจากการส ารวจพบวาปรมาณยานยนตไฟฟาประเภทไฮบรดไดรบความนยมเพมมากขน โดยในป พ.ศ. 2555 มการจดทะเบยนรถยนตไฟฟาไฮบรดในประเทศไทยถง 37 ,000 คนและมการจดทะเบยนรถยนตไฟฟาแบตเตอร 4 ,700 คน ดงนนจงตองสรางความสามารถในการแขงขนใหเหนอกวาคแขงในอาเซยน ทงในแงของการพฒนาเทคโนโลยการผลตเพอทจะรองรบเทคโนโลยขบเคลอนทเปลยนแปลงไป และการพฒนาแรงงานทตองเนนพฒนาทกษะ ไมใชเนนการแขงขนในเรองคาแรงต าและปรมาณแรงงานทหาไดงายอกตอไป ในสวนนจะท าการประเมนผลกระทบของการขยายตวของยานยนตไฟฟาทสงผลตอภาคอตสาหกรรมทเกยวของ โดยมวตถประสงค 2 ขอ คอ

1. เพอประเมนผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมยานยนตภายในประเทศไทย ในกรณทมการสงเสรมใหใชเทคโนโลยยานยนตไฟฟาอยางแพรหลายเพอทดแทนเทคโนโลยยานยนตในปจจบน

2. เพอประเมนผลกระทบในดานตางๆ จากการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป พ.ศ. 2558

การประเมนผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต 12

โดยในการด าเนนการจะมสองรปแบบคอ สวนท 1 เปนการสมภาษณเพอขอขอมลและแนวคดจากผทเกยวของกบอตสาหกรรมยานยนตทงภาครฐและเอกชน และสวนท 2 เปนการคนขอมลในเชงตวเลขและแนวโนมตางๆ รวมทงการศกษาขอมลเชงนโยบายจากแหลงขอมลเพอประมวลผลกระทบของการขยายตวของยานยนตไฟฟาและการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนทมผลตออตสาหกรรมยานยนตไทยในอนาคต กลมเปาหมายในการสมภาษณในสวนของภาครฐประกอบไปดวย หนวยงานในสงกดกระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงพลงงาน และกระทรวงการคลง และหนวยงานก ากบของรฐ ทมสวนในการก ากบและเสนอนโนบายทเกยวของกบการสงเสรมยานยนตไฟฟา ในสวนของภาคเอกชน ประกอบไปดวยบรษทผผลตรถยน ตขนาดใหญทมการผลตและจ าหนายยานยนตไฟฟาในไทยหรอตางประเทศ บรษทผผลตชนสวนรถยนตและรถจกยานยนต บรษทผผลตรถจกรยานยนตไฟฟา และบรษทผผลตแบตเตอร นอกจากนนยงรวมถงผแทนกลมภาคเอกชน เชน สมาคมผผลตชนสวนยานยนตไทย และสมาคมอตสาหกรรมยานยนตไทย เปนตน

สวนท 1 สรปผลการสมภาษณ

1. ความคดเหนเกยวกบแนวโนมของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาในระดบโลก ภมภาค ASEAN และไทย

- ภาครฐบาล มความคดเหนวา แนวโนมตอไปในอนาคตจะตองมการค านงถงเกยวกบเรองของสงแวดลอมโดยเฉพาะเรองการลดการใชเชอเพลงและลดการปลดปลอย CO2 มากขน เชน มการใชอตราการปลอย CO2 จากตวรถเปนคาอางองในการเกบภาษสรรพสามต และคาดวาอกไมต ากวา 10 ป ยานยนตไฟฟา BEV ถงจะขยายตวอยางมนยส าคญเนองจากในปจจบนมขดจ ากดดานเทคโนโลยแบตเตอร ในระยะนจงควรมการสนบสนนการใชพลงงานทางเลอกอยางอนกอน เชน เอทานอล หรอกาซธรรมชาต เปนตน

การประเมนผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต 13

ในปจจบนผผลตสามารถใชชองทางในการสนบสนน Eco car ในการผลตและจ าหนาย ยานยนตไฟฟาในประเทศไดอยแลว แตคดวาปจจยหลกทจะสงผลตอการตดสนใจของผผลตรถยนตจะเปนเรองของกลไกตลาด เชน ราคาทจงใจ หรอความพรอมของโครงสรางพนฐาน มากกวาการสนบสนนจากภาครฐบาล

- ภาคเอกชน มความเหนวาการขยายตวทชดเจนของยานยนตไฟฟาในประเทศไทยคาดวาอกไมต ากวา 10 ป เนองจากตองมการพฒนาเทคโนโลยตามล าดบดงน

Hybrid PHEV BEV FCEV ท าใหตองใชเวลาในการพฒนาคอนขางนาน และการน ายานยนตไฟฟาเขามาท าตลาดหรอผลตในประเทศ ขนกบหลายปจจย เชน กฎหมายทเกยวของ โครงสรางราคา และโครงสรางพนฐานส าหรบการชารจไฟฟา ซงตองไดรบการสนบสนนจากภาครฐ

ในสวนของรถจกรยานยนต ในปจจบนเกอบทงหมดไดปรบเปลยนเปน ระบบหวฉด ซงสามารถประหยดเชอเพลงไดสงโดยมอตราการสนเปลอง 50 กม/ลตร ความจ าเปนในการปรบเปลยนเปนรถจกรยานยนต ไฟฟาจงนอยมาก หากไมมมาตรการใดๆ ภายใน 10 ป ตลาดของรถจกรยานยนตไฟฟามไมเกนรอยละ 5 ของจกรยานยนตทงหมด ถงแมปรมาณการขายจะเตบโตขนรวดเรว แตยอดขายสวนใหญเกดจากความตองการของภาครฐในการด าเนนโครงการสาธตการใชงาน มากกวาเปนการขายใหกบผบรโภคทวไป

2. ความคดเหนเกยวกบผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนตไทย แนวโนมของบรษทผผลตจากตางประเทศทลงทนในประเทศไทย บรษทผผลตชนสวนทงตางประเทศและของไทย

- ภาครฐบาล มความเหนวา ในระยะเวลาชวงไมเกน 10 ปทยานยนตไฟฟายงมจ านวนไมมากนก ผลกระทบตอภาคการผลต ชนสวนเดม จะมนอยมากหรอไมชดเจน อยางไรกตาม เนองจากมผผลตจาก ตางประเทศ เชน ประเทศจน พยายามรกตลาด

การประเมนผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต 14

ยานยนตไฟฟาในประเทศ อาจจะสงผลกระทบตอผผลตของไทย ถาไมสามารถแขงขนได

- ภาคเอกชน มความเหนตรงกบภาครฐวา อตสาหกรรมทเกยวของจะไดรบผลคอนขางนอย ทงนเนองจากมการปรบตวของภาคอตสาหกรรมเอง ซงกลมทไดรบผลกระทบโดยตรงจะเปนกลมอตสาหกรรมเกยวกบเครองยนต แตกยงคอยเปนคอยไป และเนองจากการผลตรถยนตในประเทศไทย ตลาดใหญจะเปนรถบรรทกขนาด 1 ตน ทคงไมมการปรบเปลยนไปใชระบบไฟฟาขบเคลอนในระยะเวลาอนสน ดงนนผลกระทบตอผผลตยานยนตและชนสวนในกลมนจะไดรบผลกระทบนอยมากหรอแทบไมมเลย

สวนท 2 สรปผลแนวโนมจากผลกระทบของการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

การเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) จะสงผลกระทบตอประเทศไทยในดานตางๆ อยางมาก ประชากรในอาเซยนมประมาณ 600 ลานคน แตมจ านวนรถยนตตอประชากรคอนขางต า คอ ประมาณ 49 คนตอประชากร 1,000 คน และตวเลขต ามากในเวยดนามและพมา คอ มรถยนตเพยง 4 และ 5 คนตอประชากร 1,000 คนตามล าดบ ซงมการคาดการณวาตวเลขดงกลาวอาจจะเพมขนกวาเทาตวในอกทศวรรษขางหนาท าใหมความตองการรถยนตประมาณ 24 ลานคนในภมภาค ซงถอเปนโอกาสททาทายของผผลตยานยนตของไทย ในการสรางความสามารถและศกยภาพในการแขงขนและเปดตลาดในภมภาคแขงกบผผลตในประเทศเพอนบาน และจะสงผลตอการเจรญเตบโตของยานยนตไฟฟาในประเทศไทย โดยคาดวาจะมประเดนหลกๆ ดงน

1. การยกเวนภาษการคา (Trade tariffs) และอปสรรคทางการคาทไมเปนภาษ (Non-tariff barriers)

ประเทศทมนโยบายทางภาษเฉพาะยานยนตไฟฟา จะดงดดบรษทผผลตยานยนตไฟฟายหอตางๆ ใหเขามาลงทนสรางโรงงานผลตหรอประกอบยานยนตไฟฟาเพม

การประเมนผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต 15

มากขน และนอกจากน บรษทผผลตชนสวนยานยนตไฟฟา รวมทงผผลตแบตเตอรร กจะไดรบประโยชนจากมาตรการยกเวนภาษดงกลาวดวย 2. การพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะ (Smart grid) ประเทศสมาชกในอาเซยนไดเลงเหนถงความส าคญของการใชพลงงานในภมภาค จงไดมการท าโครงการดานพลงงานภายใตประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (APAEC) 2010 - 2015 ขน เพอพฒนาโครงขายไฟฟาและทอแกสระหวางประเทศภายในภมภาคอาเซยน ซงการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะชวยกระตนใหมการพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะภายในประเทศสมาชกและระหวางประเทศอยางยงยนและเปนรปธรรมมากขน ซงกรณนจะเปนปจจยบวกในการขยายตวของยานยนตไฟฟาในภมภาคอาเซยน 3. การเคลอนยายแรงงานฝมอ (Skilled labor) โดยอสระ เปาประสงคหนงของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนคอการสนบสนนใหมการเคลอนยายของแรงงานฝมอโดยอสระภายในภมภาค จากนโยบายดงกลาว ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวนตางๆ ทเขามาตงฐานการผลตในประเทศไทย จะไดรบประโยชนจากตลาดแรงงานทเพมมากขน แตมาตรการดงกลาว จะสงผลกระทบตอแรงงานฝมอชาวไทยโดยตรง เพราะวาแรงงานไทยยงขาดทกษะในดานภาษาองกฤษทจะแขงขนกบแรงงานจากประเทศเพอนบานไดอยางมประสทธภาพ

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 16

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม

1. การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา

เนองจากยานยนตไฟฟามการเปลยนแหลงพลงงานภายนอกทใชขบเคลอน จากน ามนปโตรเลยมเปนพลงงานไฟฟา จงหลกเลยงไมไดทการเพมขนของยานยนตไฟฟาจะสงผลตอการเพมขนของความตองการไฟฟา ขณะทยานยนตไฟฟาเปนทรจกดวามประสทธภาพการใชพลงงานทสงกวายานยนตทวไปในปจจบนทใชเชอเพลง หรอมอตราการบรโภคพลงงาน (เมอเปรยบเทยบการบรโภคไฟฟากบน ามนเชอเพลงในคาพลงงาน) ต ากวายานยนตทวไป ดงนนจงมความจ าเปนตองวเคราะหผลกระทบดานความตองการไฟฟาหากมการขยายตวของยานยนตไฟฟา

ในการวเคราะหผลกระทบดงกลาว จ าเปนตองมการสมมตและสรางสถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟา และพจารณาผลกระทบเปรยบเทยบกบสถานการณปกต (Business as Usual) ดงแสดงในตารางท 6 ทก าหนดใหรถยนตไฟฟาและรถจกรยานยนตไฟฟามจ านวนสดสวนคงทจากการพจารณาจากเงอนไขในปจจบนทยงไมมมาตรการใดๆ มาสงเสรม สวนสถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาสามารถแบงออกเปน 2 สถานการณดวยกนคอ สถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาบนพนฐานความเปนไปไดของประเทศไทย (Probable case) และสถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาอยางเกนความคาดหมาย (Extreme case)

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 17

ตารางท 6: ยอดจ าหนายรถยนตไฟฟา และจ านวนรถยนตไฟฟาสะสมทวงบนทองถนนในสถานการณตางๆ ของประเทศไทย

สถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาบนพนฐานความเปนไปไดของ

ประเทศไทย (Probable case) จะพจารณาใหการขยายตวของรถจกรยานยนตไฟฟามสดสวนรถจกรยานยนตไฟฟาใหมเปน 35% ของตลาดรถจกรยานยนตทงหมด ซงเปนครงหนงของเปาหมายจ านวนรถจกรยานยนตไฟฟา จากแผนอนรกษพลงงาน 20 ป (พ.ศ. 2554-2573)6 และการขยายตวของยานยนตไฟฟาในกลมรถยนตนงสวนบคคลมสดสวนรถยนตไฟฟาใหมเปน 34% จากตลาดรถยนตนงสวนบคคล ซงเปนผลจากการก าหนดใหมการขยายตวลาชาไป 5 ป จากกรณ Blue map ในแผนทน าทาง Technology Roadmap: Electric and Plug-in Hybrid Electric Vehicles ของ

6 กระทรวงพลงงาน. (พ.ศ. 2554). “แผนอนรกษพลงงาน 20 ป (พ.ศ. 2554-2573)”. สบคนเมอ พฤษภาคม 2556 จาก http://www.eppo.go.th/encon/ee-20yrs/ee-20yr-final.pdf

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 18

องคกร International Energy Agency (IEA)7 ในท านองเดยวกนส าหรบสถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาอยางเกนความคาดหมาย (Extreme case) จะพจารณาใหมสดสวนรถจกรยานยนตไฟฟาใหมเปน 70% ของตลาดรถจกรยานยนตทงหมด หรอเปนไปตามเปาหมายจากแผนอนรกษพลงงาน 20 ป (พ.ศ. 2554-2573)6 และการขยายตวของยานยนตไฟฟาในกลมรถยนตนงสวนบคคลมสดสวนรถยนตไฟฟาใหมเปน 50% จากตลาดรถยนตนงสวนบคคล ซงเปนผลจากการก าหนดใหมการขยายตวตรงตามกรณ Blue map ของ IEA7

จากการประเมนจ านวนยานยนตในสถานการณจ าลอง โดยใชขอมลสถตการใชยานยนตทใชเชอเพลงในปจจบนและความสนเปลองพลงงานของยานยนตไฟฟา จงสามารถประเมนผลกระทบทจะเกดขนไดจากแบบจ าลองความตองการพลงงานในภาคการขนสงทางบก ทไดมสอบเทยบผลการค านวณกบความตองการน ามนเชอเพลงส าหรบยานยนตในอดต แบบจ าลองความตองการพลงงานในยานยนตมสมการพนฐานส าหรบค านวณความตองการพลงงานดงน

(1)

เมอ ED (Energy demand) คอความตองการพลงงานส าหรบยานยนตทพจารณา (หนวยคอ พลงงาน/ป)

NV (Number of vehicle) คอจ านวนยานยนตทพจารณา (หนวยคอ คน) FE (Fuel economy) คออตราความสนเปลองเชอเพลงของยานยนตท

พจารณา (หนวยคอ พลงงาน/กโลเมตร) มคาดงแสดงในตารางท 7 VKT (Vehicle kilometer of travel) คอระยะทางเฉลยทมการใชงานส าหรบ

ยานยนตทพจารณา (หนวยคอ กโลเมตร/คน-ป) มคาดงแสดงในตารางท 7

7 International Energy Agency. (2011). “Technology roadmap: Electric and Plug-in Hybrid Electric Vehicles” Retrieved from http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/EV_PHEV_Roadmap.pdf

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 19

ตารางท 7: อตราความสนเปลองเชอเพลง (Fuel economy, FE) และระยะทางวงเฉลย8,9 (Vehicle kilometer of travelled, VKT)

Vehicle Type

Fuel Technology

Fuel economy, km/l for ICE or (kWh/100 km) for EV

Vehicle kilometer of travel, km/yr

FE relative improvement10

Estimated FE Bangkok Outside Bangkok Bangkok Outside

Bangkok Light duty vehicle9,10

ICE Baseline 10.62 12.28 9,887 11,264 HEV 29.74% 15.11 17.48 PHEV 52.27% 22.25 25.73 BEV 71.51% 37.27

(23.68) 43.11 (20.47)

Motorcycle11 ICE Baseline 32.77 25.75 8,097 7,414 BEV 86.34% 239.86

(3.70) 188.48 (4.68)

1.1 ผลกระทบดานความตองการพลงงานไฟฟา

ผลกระทบทเกดขนจากการขยายตวของยานยนตไฟฟา เฉพาะ PHEV & BEV ถกพจารณาออกเปน 2 กรณดวยกนคอ ผลกระทบตอปรมาณความตองการพลงงานไฟฟา และผลกระทบตอเสนโคงภาระทางไฟฟา (Load curve) ซงผลการค านวณจะถกเปรยบเทยบกบผลการคาดการณความตองการพลงงานไฟฟา ภาระทางไฟฟาสงสด

8 สมชาย จนทรชาวนา . (พ.ศ. 2540). “การศกษาแนวทางการอนรกษพลงงานในยานยนต ” โครงการวจยภายใตการสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช) และสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ). 9 เบอรราและพสทธเทคโนโลย . (พ.ศ. 2551). “โครงการศกษาและส ารวจการใชพลงงานในภาคขนสง ” รายงานฉบบสมบรณเสนอตอ ส านกงานนโยบายและแผนพลงงานแหงชาต (สนพ). 10 U.S. Environmental Protection Agency. (2012). “Fuel Economy Guide”. Retrieved from www.fueleconomy.gov. 11 ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ) และสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง (สจล). (พ.ศ. 2556). “โครงการสาธตการใชรถจกรยานยนตไฟฟามาใชในชวตประจ าวนเปรยบเทยบกบรถจกรยานยนตทใชพลงงานจากฟอสซล” รายงานการวจยในการสนบสนนของส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงาน.

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 20

และศกยภาพการผลตไฟฟา จากแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศ12 ซงในแงของผลกระทบตอปรมาณความตองการพลงงานไฟฟา จะพจารณาจากผลการค านวณโดยแบบจ าลองความตองการพลงงานในภาคการขนสงทางบกตามสมการท (1) ดงแสดงในรปท 3 ขณะทผลกระทบตอเสนโคงภาระทางไฟฟา พจารณาจากพฤตกรรมการประจไฟฟาส าหรบการใชงานยานยนตไฟฟาในชวตประจ าวน 13 ทสงผลตอชวงเวลาทมความตองการไฟฟาสงสด (Peak demand) ในเสนโคงภาระทางไฟฟา โดยสถานการณทพจารณาเปนสถานการณวกฤตทไมมการควบคมพฤตกรรมการชารจไฟฟาส าหรบเจาของรถยนต มการชารจรถยนตไฟฟาทกครงทหยดรถ (Charge wherever they park) จากการค านวณพบวาการประจไฟฟาส าหรบยานยนตไฟฟาจะสงผลกระทบตอเสนโคงภาระทางไฟฟาในชวงเวลา 19.30-21.00 น. ดงแสดงผลในรปท 4 ซงจากผลการค านวณหากมการขยายตวของยานยนตไฟฟา บนพนฐานความเปนไปไดของประเทศไทย (Probable case) เปรยบเทยบกบ กรณทเกดการขยายตวเกนความคาดหมาย (Extreme case) พบวา

ความตองการพลงงานไฟฟาจากยานยนตไฟฟาทเพมขน (รปท 3) คดเปน 1.11% และ 2.27% ของแผนการผลตพลงงานไฟฟา ในป พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) ส าหรบกรณ Probable case และ Extreme case ตามล าดบ

ภาระทางไฟฟาในชวง Peak demand จากยานยนตไฟฟาทเพมขน (รปท 4) คดเปน 8.45% และ 17.22% ของศกยภาพการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาตามแผน PDP ในป พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) ส าหรบกรณ Probable case และ Extreme case ตามล าดบ

12 ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ). (พ.ศ. 2555). “แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศ พ.ศ. 2555-2573”. สบคนจาก http://www.eppo.go.th/power/PDP2010-r3/PDP2010-Rev3-Cab19Jun2012-T.pdf 13 K.Parks, P. Denholm and T. Markel. (2007). “Costs and Emissions Associated with Plug-in Hybrid Electric Vehicle charging in the Xcel Energy Colorado Service Territory”. Technical Report. National Renewable Energy Laboratory (NREL), May 2007.

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 21

รปท 3: ความตองการพลงงานไฟฟาจากยานยนตไฟฟาทเพมขน เปรยบเทยบกบ

แผนการผลตพลงงานไฟฟาจากแผน PDP

รปท 4: ผลกระทบของยานยนตไฟฟาทเพมขนตอภาระทางไฟฟาในชวงเวลาทความตองการไฟฟามคาสงสด

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 22

2. การประเมนผลกระทบดานเศรษฐศาสตและสงแวดลอม

การประเมนผลทางเศรษฐศาสตร ( Economic Appraisal) เปนการศกษาและประเมนถงผลประโยชนและผลเสยของโครงการจากมมมองของสงคมและประเทศชาต (Social Viewpoint) ขณะทการประเมนผลทางการเงน ( Financial Appraisal) เปนการศกษาและประเมนถงผลประโยชนและผลเสยของโครงการจากมมมองของเจาของโครงการหรอคนกลมใดกลมหนงในสงคม (Private Viewpoint) ซงอาจจะเปนเอกชนหรอหนวยงานของรฐบาล ผซงค านงถงผลกระทบทางการเงนจากการมโครงการทจะเกดขนกบตนเองเทานน โดยผลการศกษาทงสองสวนจะเปนตวก าหนดบทบาทของภาครฐเพอใหสงคมสวนรวมไดรบประโยชนสงสด

จากค าจ ากดความขางตน การประเมนผลทางเศรษฐศาสตรจะถกใชเพอศกษาถงผลประโยชนทสงคมไทยจะไดรบจากการผลกดนการใชรถยนตไฟฟา (Electric Vehicle: EV) เพอทดแทนรถยนตทใชเชอเพลง ( Internal Combustion Engine: ICE) ในรปแบบตางๆ โดยเฉพาะอยางยง แกสโซฮอลล ทเปนเชอเพลงหลกของรถยนตนงสวนบคคลทเปนเปาหมายของการศกษาในโครงการน สวนการประเมนทางการเงนจะถกใชเพอศกษาการตดสนใจของผบรโภคเอกชนในการเลอกซอรถยนต ซงประกอบดวยรถยนตไฟฟาและรถยนตทใชแกสโซฮอลลเปนเชอเพลง ซงผบรโภคจะเลอกซอรถยนตทใหผลตอบแทนทางการเงนแกตนเองสงสด หรอมตนทนการใชงานต าทสด

ผลการศกษาทงสองสวนจะถกน ามาวเคราะหและสรปผลรวมกน โดยผลการศกษาจากการประเมนทางเศรษฐศาสตรจะแสดงถงทางเลอกทใหประโยชนสงสดกบสงคมไทย ทงผใชรถยนตและประชาชนทวไป

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 23

2.1 ผลกระทบตอความตองการเชอเพลงฟอสซล

เนองจากยานยนตไฟฟา HEV, PHEV & BEV มประสทธภาพการใชพลงงานทสงกวายานยนตทใชเชอเพลง จงตองการพลงงานในการขบเคลอนทต ากวา เมอเปรยบเทยบการใชเชอเพลงทงหมดของยานยนตไฟฟา HEV, PHEV & BEV รวมไปถงพลงงานในการผลตไฟฟาของยานยนตไฟฟา PHEV & BEV เปรยบเทยบกบการใชน ามนของยานยนต ICE ทวไปในสถานการณปกต มผลการค านวณดงแสดงในรปท 5 ซงหากมการขยายตวของยานยนตไฟฟา บนพนฐานความเปนไปไดของประเทศไทย (Probable case) เปรยบเทยบกบ กรณทเกดการขยายตวเกนความคาดหมาย (Extreme case) การใชเทคโนโลยยานยนตไฟฟาในรถยนตนงสวนบคคลและรถจกรยานยนตสามารถลดการใชน ามนลงรวมไดสงสด 2,090 ktoe และ 4,033 ktoe หรอคดเปน 12.86% และ 24.82% ของศกยภาพการประหยดพลงงานในภาคการขนสงในแผน EEDP (16,250 ktoe) ส าหรบกรณ Probable case และ Extreme case ตามล าดบ

รปท 5: การลดการใชเชอเพลงฟอสซลจากการใชยานยนตไฟฟา

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

4,500

Fo

ss

il f

ue

l re

du

cti

on

(k

toe

)

2015 2018 2021 2024 2027 2030

Electric motorcycle

Battery electric vehicle

Plug-in hybrid electric vehicle

Hybrid electric vehicle

Probable case

Extreme case

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 24

2.2 ผลกระทบตอการปลดปลอยกาซเรอนกระจก

จากการทยานยนตไฟฟามประสทธภาพสงกวา ท าใหมการปลดปลอยกาซเรอนกระจกต ากวายานยนตทใชเชอเพลงภายใตภาระการท างานเทากน ดงนนการใชรถยนตไฟฟาจงสามารถชวยลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกไดดงแสดงในรปท 6 หรอ

การใชยานยนตไฟฟาสามารถชวยลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกไดเทยบเทากบกาซคารบอนไดออกไซด 6.13 ลานตน และ 11.91 ลานตน หรอคดเปน 12.10% และ 23.52% เมอเปรยบเทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคการขนสงของประเทศไทยในป ค.ศ. 2008 (ทมการปลดปลอยกาซเรอนกระจกเทยบเทากบการปลดปลอยกาซคารบอกไดออกไซด 50.65 ลานตน) หากมการขยายตวของยานยนตไฟฟา บนพนฐานความเปนไปไดของประเทศไทย (Probable case) เปรยบเทยบกบ กรณทเกดการขยายตวเกนความคาดหมาย (Extreme case) ตามล าดบ

รปท 6: การลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจก

0

2

4

6

8

10

12

GH

G e

mis

sio

n r

ed

uc

tio

n

(Millio

n t

on

of

CO

2,e

q)

2015 2018 2021 2024 2027 2030

Electric motorcycle

Battery electric vehicle

Plug-in hybrid electric vehicle

Hybrid electric vehicle

Probable case

Extreme case

การประเมนผลกระทบดานความตองการไฟฟา เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม 25

ผลการศกษาทางเศรษฐศาสตรแสดงใหเหนวา ประเทศไทยจะไดรบประโยชนจากการทดแทนรถยนตและรถจกรยานยนตทใชน ามน ดวยรถยนตและรถจกรยานยนตไฟฟา ( HEV, PHEV, BEV, และ Electric Motorcycle) โดยความสมดลยของสภาพแวดลอมจะดขนเนองจากปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยสชนบรรยากาศจากภาคการขนสงจะถกลดลง นอกจากนน สขภาพของประชาชนไทยจะดขน ซงจะสงผลใหผลผลตของชาตจะสงขน รฐบาลสามารถลดงบประมาณคาใชจายเรองสาธารณะสขไดเปนมลคามหาศาล เนองจากมลพษทางอากาศลดลง ทงสองสวนนสามารถคดเปนมลคาทางเศรษฐศาสตรไดเทากบ 5.49 หมนลานบาท/ป (ส าหรบกรณ Probable) นอกจากนน การทดแทนรถยนตและรถจกรยานยนตทใชน ามน ดวยรถยนตและรถจกรยานยนตไฟฟา จะชวยประเทศไทยลดการน าเขาน ามนทสามารถคดเปนมลคาทางเศรษฐศาสตรไดเทากบ 13.1 ลานลานบาท/ป (ส าหรบกรณ Probable)

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 26

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ผลจากการศกษาทางเทคโนโลยยานยนตไฟฟา อตสาหกรรมยานยนตของประเทศไทย และเศรษฐศาสตรและการเงนจะเปนสวนหนงทใชเปนขอมลในการจดท าขอเสนอแนะทางนโยบายในการสงเสรมยานยนตไฟฟาใหแกรฐบาลและหนวยงานทเกยวของ ซงผลการศกษาพบวาประเทศไทยยงไมมนโยบายจากภาครฐทชดเจนในการสนบสนนการผลตและใชยานยนตไฟฟาภายในประเทศ จะมเพยงแผนภาพรวมทแตละหนวยงานจดท าขน ซงอาจมการกลาวถงยานยนตไฟฟา ดงตวอยางแผนทเกยวของตอไปน

1. แผนอนรกษพลงงาน 20 ป (จดท าโดยกระทรวงพลงงาน) 2. แผนแมบทการพฒนาอตสาหกรรมไทย พ.ศ. 2555 – 2574 (จดท าโดย

กระทรวงอตสาหกรรม) 3. แผนแมบทอตสาหกรรมยานยนต พ.ศ. 2555 – 2559 (จดท าโดย

สถาบนยานยนต)

นอกจากนยงมแผนพฒนาพลงงานทดแทนทถกจดท าขนโดยกระทรวงพลงงานโดยมเปาหมายหลกในการสนบสนนใหมการใชพลงงานทดแทนรอยละ 25 จากปรมาณการใชพลงงานทงหมดภายในป พ.ศ. 2564 ซงการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนรปแบบตางๆ จะมประสทธภาพสงสดไดนน จะตองมระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะรองรบเพอตรวจสอบปรมาณการผลตและใชไฟฟาในชวงเวลาตางๆ และปรบก าลงการผลตไฟฟาจากแหลงตางๆ อยางเหมาะสม ดงนนยานยนตไฟฟาจะเขามามสวนส าคญทจะสนบสนนใหโครงขายไฟฟาอจฉรยะมประสทธภาพสงขน โดยยานยนตไฟฟาจะท าหนาทเปนแหลงเกบพลงงานทไดจากการผลตไฟฟาจากแหลงพลงงานทดแทนในชวงทมปรมาณการใชไฟฟาต า เมอปรมาณการใชไฟฟาสงขน ยานยนตไฟฟาทเชอมตอเขากบระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะจะท าหนาทจายกระแสไฟฟาคนใหกบระบบ ทงนจะสงผลใหระบบการผลตไฟฟาเปนไปอยางราบเรยบมากยงขน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 27

จากการรวบรวมขอมลในสวนของขอเสนอแนะเชงนโยบายของคณะท างาน พบวาในระดบนานาชาตมการวางกลยทธเชงนโยบายเพอสงเสรมการผลตและสนบสนนการใชยานยนตไฟฟาซงไดมการเสนอแผนทน าทาง (Roadmap) ของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาโดยองคกร International Energy Agency (IEA) ซงม 6 กลยทธ สามารถสรปไดดงน

1. ตงเปาหมายในการสงเสรมสดสวนของยานยนตไฟฟาตอยานยนตใหมทงหมดในอนาคต (Set targets for electric-drive vehicles sales)

2. พฒนาความรวมมอทจะสนบสนนตลาดการใชยานยนตไฟฟา (Develop coordinated strategies to support the market introduction of electric-drive vehicles)

3. ศกษาความตองการและพฤตกรรมการใชยานยนตไฟฟาของผบรโภค (Improve industry understanding of consumer needs and behaviors)

4. สรางขอก าหนดคณลกษณะเฉพาะของยานยนตไฟฟา (Develop key performance metric for characterizing vehicles)

5. สนบสนนการวจยและสาธตการเกบพลงงานในยานยนตไฟฟาเพอลดตนทนและระบปญหาทเกยวของกบแหลงวตถดบ (Foster energy storage RD&D initiatives to reduce costs and address resource-related issues)

6. พฒนาโครงสรางพนฐานในการชารจยานยนตไฟฟา (Develop and implement recharging infrastructure)

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 28

จากการสมมนาเชงปฏบตการในหวขอ "ขอเสนอแนะเชงนโยบายการสงเสรมยานยนตไฟฟาของประเทศไทย" ซงไดรบการตอบรบการเขารวมจากหนวยงานตางๆ จากภาครฐและเอกชน สามารถน าขอเสนอแนะตางๆ มาสรปโดยอางองตาม 6 กลยทธหลกของ IEA ไดดงน

กลยทธท 1 ตงเปาหมายในการสงเสรมสดสวนยานยนตไฟฟาตอยานยนตใหมทงหมดในอนาคต

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 1.1 ตงเปาหมายในการสงเสรมใหมการ

ผลตยานยนตไฟฟาประเภท PHEV และ BEV และรถจกรยานยนตไฟฟาภายในประเทศภายในป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558)

1.2 ตงเปาใหมสดสวนยานยนตไฟฟาตอรถใหมทงหมด และใหสอดคลองกบแผนอนรกษพลงงาน 20 ป โดยพจารณาจากปรมาณการลด CO2 ในอนาคต ดงแสดงในตวอยางตอไปน

1. กระทรวงอตสาหกรรม 2. กระทรวงพลงงาน 3. ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการ

ลงทน 4. สถาบนยานยนต 5. ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน 6. กรมพฒนาพลงงานทดแทนและ

อนรกษพลงงาน 7. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวน

ยานยนตไฟฟา

ตวอยางขอเสนอการตงเปาหมายตามกลยทธท 1

จากการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรมความเปนไปไดในการก าหนดเปาหมายสดสวนยานยนตไฟฟาตอยานยนตใหมทงหมดใน ในอนาคตดงน

Motorcycle

LDV HEV PHEV BEV

เปาหมายป ค.ศ. 2030 35% 18% 12% 4%

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 29

ซงจากการศกษาพบวาหากมการสงเสรมใหม รถยนตไฟฟา (LDV) ในสดสวนขางตน ประเทศไทยจะไดรบประโยชนตางๆ ในชวงป ค.ศ. 2012–2030 ดงน

ประโยชนทจะไดรบ ปรมาณ มลคา 1. ลดการน าเขาเชอเพลง 1,262 ลานลตร 31,550 ลานบาท 2. ลดการปลอยกาซเรอนกระจก (GHGs) 7.98 ลานตน 4,900 ลานบาท 3. ลดปรมาณมลพษ 14,760 ตน 500 ลานบาท

มลคารวม 36,950 ลานบาท

กลยทธท 2 พฒนาความรวมมอทจะสนบสนนตลาดยานยนตไฟฟา

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 2.1 สงเสรม แผนการตลาดในระยะสน

และระยะกลางเพอใหยานยนตไฟฟามความสามารถในการแขงขนกบยานยนต ICE ไดอยางมประสทธภาพ (IEA, 2011)

2.2 สงเสรมให มการผลตและประกอบยานยนตไฟฟา PHEV และ BEV ในประเทศไทย โดยรวมไปถงการผลตชนสวนทเกยวของ เชน แบตเตอร และมอเตอร

1. กระทรวงการคลง 2. ส านกงานคณะกรรมการสงเสรม

การลงทน 3. ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม 4. สถาบนยานยนต 5. ผผลตและจ าหนายไฟฟา (กฟผ.

กฟน. และกฟภ.) 6. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวน

ยานยนตไฟฟา 7. กรงเทพมหานครและ องคการ

บรหารสวนทองถน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 30

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 2.3 ผลกดนใหมการใชมาตรการ

ทางดานภาษ น าเขาจากตางประเทศระยะสน (ป ค.ศ. 2015 – 2020) โดยใชหลกเกณฑการปลดปลอย CO2 เชน ลดภาษน าเขาหรอคนภาษใหกบผบรโภคทซอยานยนตไฟฟา (ปจจบนรถยนตไฟฟาจากประเทศจนไมตองเสยภาษน าเขา) หรออดหนนเงนในการซอยานยนตไฟฟา เปนตน เพอสรางแรงจงใจใหมการผลตและบรโภคยานยนตไฟฟาเพมมากขน

2.4 สรางความรวมมอระหวางภาครฐและผผลตยานยนตไฟฟาในการวางแผนการตลาดรวมกน (IEA, 2011)

2.5 รวมกบสถาบนการเงนตางๆ ใหท าโครงการ Fast track และมการจดดอกเบยอตราพเศษส าหรบผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวนทเกยวของ และผบรโภคทมความตองการทจะซอยานยนตไฟฟา

2.6 ใหสทธประโยชนตางๆ กบผใชยานยนตไฟฟา อาทเชน การสรางชองทางเดนรถพเศษส าหรบยานยนตไฟฟา เปนตน

1. กระทรวงการคลง 2. ส านกงานคณะกรรมการสงเสรม

การลงทน 3. ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม 4. สถาบนยานยนต 5. ผผลตและจ าหนายไฟฟา (กฟผ.

กฟน. และกฟภ.) 6. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวน

ยานยนตไฟฟา 7. กรงเทพมหานครและ องคการ

บรหารสวนทองถน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 31

จากการศกษาเปรยบเทยบความคมคาในการซอรถยนตไฟฟาเมอเทยบกบรถยนตเครองยนตแบบเดม (ICE) ในมมมองของผบรโภค พบวาในระยะเวลาการใชงาน 8 ป การซอรถยนตเครองยนตแบบเดม (ICE) ใหความคมคากวาการซอรถยนตไฟฟาทกประเภทอยางเหนไดชด

ผลการศกษาขางตนชใหเหนวา การผลกดนใหผบรโภคใชรถยนตไฟฟาจะใหผลประโยชนตอประเทศชาตและสงคมในสวนรวม ทงในประเดนของการลดการน าเขาน ามน และลดผลกระทบตอสงแวดลอมจากการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ อยางไรกตาม จากสภาวะตลาดในปจจบน ทางเลอกทใหความคมคาเงนสงสดแกผบรโภคกลบเปนการใชรถยนตเครองยนตแบบเดม ซงสงนน าไปสความจ าเปนในการใชนโยบายและมาตรการตางๆ ของรฐบาลและหนวยงานทเกยวของเพอจงใจใหผบรโภคหนมาใชทางเลอกทเปนประโยชนตอประเทศชาตและสงคมในสวนรวม จากผลการศกษาทางการเงนชใหเหนถงอปสรรคตอการเกดของรถยนตไฟฟาในสงคมไทยดงน

ราคาขายทสงมากเมอเปรยบเทยบกบรถยนตแบบเกา

ความเชอมนของผบรโภคตอรถยนตไฟฟา ซงจะมผลกระทบตอคาเสอมราคา

การประหยดคาใชจายของการใชรถยนตไฟฟาไมมากเพยงพอทจะชดเชยราคาขายและคาเสอมราคา

ดงนนเพอสรางแรงจงใจใหประชาชนหนมาใชยานยนตไฟฟาเพมมากขน รฐบาลจะตองเขามาสนบสนนและมนโยบาย เงนสนบสนน ทชดเจน เปนตวกระตนเหมอนในตางประเทศ

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 32

กลยทธท 3 ศกษาความตองการและพฤตกรรมการใชยานยนตไฟฟาของผบรโภค

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 3.1 เกบขอมลจากผบรโภคถงการใชงาน

ยานยนตในสภาวะจรง เพอเปนขอมลใหกบผผลตยานยนตไฟฟาในการวางแผนเชงนโยบายและวางแผนสนบสนนใหเกดการผลตยานยนตไฟฟาในประเทศไทย

3.2 จดตงระบบสอบถามความพงพอใจจากผบรโภค เพอเกบขอมลไปพฒนาการก าหนดนโยบาย เพอสนบสนนใหเกดการผลตยานยนตไฟฟาในประเทศ และเตรยมความพรอมโครงสรางพนฐาน (Infrastructure) ทเกยวของ เชน สถานชารจประจ ในอนาคต (IEA, 2011)

3.3 พฒนากลยทธเพอเผยแพรขอมลและประโยชนของยานยนตไฟฟาใหเขาถงผบรโภคมากขน

1. ผผลตและจ าหนายไฟฟา (กฟผ. กฟน. และ กฟภ.)

2. มหาวทยาลยและสถาบนวจยตาง ๆ 3. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวน

ยานยนตไฟฟา

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 33

กลยทธท 4 สรางขอก าหนดคณลกษณะเฉพาะของยานยนตไฟฟา

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 4.1 ก าหนดและเผยแพรคณลกษณะ

เฉพาะของยานยนตไฟฟาทแตกตางจากยานยนตสนดาปภายใน (ICE) เชน ระยะทางทวง ขนาดของแบตเตอร ขนาดของมอเตอร ประสทธภาพการใชพลงงานไฟฟา และสมรรถนะเฉพาะดาน (Key performance) อนๆ ตามท IEA เสนอ

4.2 ก าหนดมาตรฐานดานความปลอดภยของอปกรณตางๆ เชน แบตเตอรร มอเตอร เปนตน

1. กระทรวงคมนาคม 2. กระทรวงอตสาหกรรม 3. กรมการขนสงทางบก 4. ส านกงานมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรม 5. สถาบนยานยนต 6. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวนยาน

ยนตไฟฟา

กลยทธท 5 สนบสนนการวจยและสาธตการเกบพลงงานในยานยนตไฟฟาเพอลดตนทนและระบปญหาทเกยวของกบแหลงวตถดบ

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 5.1 สรางแรงจงใจใหกบผผลต

แบตเตอรไหรเรมการวจยเพอเพมประสทธภาพของแบตเตอร เชน ใหเงนสนบสนนในการท าวจยและพฒนา (R&D) เปนตน

5.2 สรางแรงจงใจใหผผลตแบตเตอรผลตแบตเตอรในปรมาณทมาก เพอใหราคาแบตเตอรลดลง (IEA, 2011)

1. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 2. มหาวทยาลยและสถาบนวจยตาง ๆ 3. ผผลตและจ าหนายไฟฟา (กฟผ.

กฟน. และกฟภ.) 4. ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการ

ลงทน 5. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวนยาน

ยนตไฟฟา 6. หนวยงานสนบสนนทนวจย เชน

สกว. วช. เปนตน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 34

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 5.3 สรางแบบจ าลองดานราคาของ

แบตเตอร และแสดงใหผใชยานยนตไฟฟาเหนถงความคมคาในการใชยานยนตไฟฟา (IEA, 2011)

5.4 สนบสนนและพฒนาการรไซคเคลแบตเตอรอยางมประสทธภาพและยงยน

5.5 สนบสนนการวจยอปกรณอนๆ ทเกยวของและส าคญส าหรบยานยนตไฟฟา เชน มอเตอรขบเคลอน เปนตน

1. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

2. มหาวทยาลยและสถาบนวจยตาง ๆ 3. ผผลตและจ าหนายไฟฟา (กฟผ.

กฟน. และกฟภ.) 4. ส านกงานคณะกรรมการสงเสรม

การลงทน 5. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวน

ยานยนตไฟฟา 6. หนวยงานสนบสนนทนวจย เชน

สกว. วช. เปนตน

กลยทธท 6 พฒนาโครงสรางพนฐานในการชารจยานยนตไฟฟา ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ

6.1 ศกษาปรมาณความตองการสถานชารจประจในแตละพนทอยางละเอยด โดยเฉพาะอยางยงในชวงทมปรมาณการซอยานยนตไฟฟาทสงขน (IEA, 2011)

6.2 ศกษาความพงพอใจของผใชยานยนตไฟฟาทจะขายไฟฟาคนใหกบระบบ (Vehicle-to-grid, V2G, system) (IEA, 2011)

6.3 สรางโครงสรางพนฐาน (Infrastructure) ในการชารจประจยานยนตไฟฟาในการเดนทางระยะไกล (Highway)

1. กระทรวงคมนาคม 2. กระทรวงพลงงาน 3. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร 4. ผผลตและจ าหนายไฟฟา (กฟผ.

กฟน. และ กฟภ.) 5. ส านกงานมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรม 6. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวน

ยานยนตไฟฟา 7. กรงเทพมหานครและองคการ

บรหารสวนทองถน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 35

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของ 6.4 สงเสรมการสรางสถานชารจประจ

ไฟฟา เพอใหประชาชนตระหนกถงความพรอมของโครงสรางพนฐานและนโยบายทชดเจน เพอชวยในการตดสนใจซอยานยนตไฟฟา

6.5 สรางแรงจงใจใหกบอาคารนตบคคลตางๆ ใหมการสรางสถานชารจประจภายในอาคารเพมมากขน

6.6 สงเสรมการใชพลงงานทดแทนเพอผลตไฟฟาตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) รวมทงการสงเสรมโครงขายไฟฟาอจฉรยะ (Smart grid)

1. กระทรวงคมนาคม 2. กระทรวงพลงงาน 3. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร 4. ผผลตและจ าหนายไฟฟา (กฟผ.

กฟน. และ กฟภ.) 5. ส านกงานมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรม 6. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวน

ยานยนตไฟฟา 7. กรงเทพมหานครและองคการ

บรหารสวนทองถน

จากขอเสนอแนะเชงนโยบายขางตนจะตองไดรบการสนบสนนจากผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) หลก ดงตอไปน

1. หนวยงานดานเศรษฐกจ เชน กระทรวงการคลงและกระทรวงอตสาหกรรม

2. หนวยงานดานการขนสงและดานพลงงาน เชน กระทรวงพลงงานและกระทรวงคมนาคม

3. หนวยงานดานการวจยและพฒนา เชน กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆ

4. ผผลตยานยนตไฟฟาและชนสวนยานยนตไฟฟา

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 36

5. ผผลตและจ าหนายไฟฟา เชน กฟผ. กฟน. และ กฟภ.

6. รฐบาล หนวยงานของรฐ กรงเทพมหานครและองคการบรหารสวนทองถน

7. องคกรอสระ (NGOs)

8. องคกรระหวางประเทศ เชน IEA, ADB และJICA เปนตน

จากการศกษาในสวนของขอเสนอแนะเชงนโยบายสามารถน ามาสรปไดวา หากทกภาคสวนหรอผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) สรางความรวมมอระหวางกนและชวยกนผลกดนนโยบายตางๆ ใหเกดขนอยางเปนรปธรรมและยงยน ประเทศไทยจะไดประโยชนตาง ๆ ดงน

1. ชวยใหประเทศมความมนคงดานพลงงานเพมมากขน โดยการลดการน าเขาเชอเพลงจากตางประเทศ

2. สามารถลดการปลอยกาซเรอนกระจกสสภาพแวดลอม ซงเปนการสะทอนใหเหนถงการใชเชอเพลงอยางมประสทธภาพ

3. สามารถลดมลพษจากไอเสยเครองยนตในภาคขนสง

รายชอคณะวจย 37

รายชอคณะวจย

1. ผศ.ดร.ยศพงษ ลออนวล หวหนาโครงการ มจธ.

2. ผศ.ดร.ถวดา มณวรรณ หวหนาทมฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจธ.

3. ผศ.ดร.สโรช ไทรเมฆ นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจธ.

4. ผศ.ดร.คมกฤตย ชมสวรรณ นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจธ.

5. ผศ.ดร.อนวช แสงสวาง นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจธ.

6. ผศ.ดร.ชวน จนทรเสนาวงศ นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจธ.

7. ผศ.ดร.ปรชา เตมสขสวสด นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจธ.

8. นายพงศกร พลจนทรขจร นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจธ.

9. ดร.ศราวธ เลศพลงสนต นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา MTEC

10. ดร.ฉตรชย ศรสรางคกล นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา MTEC

11. ดร.เพญญารตน จนดา นกวจยฝายเทคโนโลยยานยนตไฟฟา มจพ.

12. รศ.ดร.พงศพนธ แกวตาทพย หวหนาทมฝายประเมนผลอตสาหกรรม มจธ.

13. ดร.ณฏฐนนท มลสระด นกวจยฝายประเมนผลอตสาหกรรม มจธ.

14. ดร.นวงศ ชลคป หวหนาทมฝายเศรษฐศาสตร MTEC

15. ดร.พรวฒน สายสรรตน นกวจยฝายเศรษฐศาสตร MTEC

16. ดร.มานดา ทองรณ นกวจยฝายเศรษฐศาสตร MTEC

17. นายศกดดา ธงชาย นกวจยฝายเศรษฐศาสตร MTEC

18. นายศกดสทธ วฒนาเดช นกวจยฝายเศรษฐศาสตร มจธ.

19. ดร.จกรพงศ พงศธไนศวรรย นกวจยฝายเศรษฐศาสตร สวทน.

20. ดร.กตตชนน เรองจรกตต นกวจยและผประสานงานโครงการ มจธ.

21. นายพรพล ตงประยรเลศ นกวจยและผประสานงานโครงการ มจธ.

รายชอคณะวจย 38

ทปรกษาโครงการ

1. รศ.ดร.บณฑต ฟงธรรมสาร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.)

2. รศ.ดร.สมชาย จนทรชาวนา มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.)

3. รศ.ดร.จ านง สรพพฒน มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.)

4. รศ.ดร.ศภชาต จงไพบลยพฒนะ สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (SIIT)

5. รศ.ดร.บณฑต ลมมโชคชย สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (SIIT)

6. รศ.ศรลกษณ นวฐจรรยงค ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (MTEC)

7. ดร.สมเกยรต ตงกจวานชย สถาบนวจยเพอพฒนาประเทศไทย (TDRI)

กตตกรรมประกาศ

คณะผวจยขอขอบคณหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน ทใหขอมลและขอเสนอแนะทเปนประโยชน รวมทงยนดเขารวมการสมมนาเชงปฏบตการเพอระดมสมองในการประเมนปญหาและอปสรรคตางๆ อกทงยงเสนอแนะนโยบายทส าคญในการสนบสนนการใชยานยนตไฟฟาในประเทศไทยอยางแพรหลาย นอกจากน คณะผวจยขอขอบคณโปรแกรมรวมสนบสนนทนวจยและพฒนา กฟผ. – สวทช. ทใหการสนบสนนทนวจยตลอดโครงการฯ