eyes wide open september 2014
DESCRIPTION
Reis mee met Wim en Pauline Opmeer door Honduras, El Salvador, Guatemala en Mexico. Artikelen, korte video's en heel veel foto's. Een spannende mix van reisfotografie, culturele artikelen en verhalen over sociaal ondernemerschap (zoals microfinanciering) en ontwikkelingssamenwerking (een column van een Afrikaanse deskundige).TRANSCRIPT
REIS MEE MET OPMEER REPORTS DOOR LATIJNS AMERIKA: BOEIENDE PROJECTEN. BYZONDERE MENSEN. NATUUR &CULTUUR. ETEN. PRACHTIGE BEELDEN.
SEPTEMBER 2014 | JAARGANG 2 | NUMMER 3
RED CARPET HEROES: Slimme marketeer > | CATCH OF THE DAY: Foto’s van de dag van de afgelopen maanden >
WAAR ZITTEN WE? > | COLUMN: Pater Silver Opio > | WAT WIJ HEBBEN BELEEFD... >
BEASTLY > | UITZICHT OP DE WERELD: DOWNLOAD EEN BUREAUBLAD
inhoud
ArtesaniasKunstnijverheid met
de grote K.
Uitzicht op de wereld:
download een bureaublad.
Pater Silver Opio:“Benut de potentie van het zuiden,
samen”
In Honduras ontoetten we
Omar Romero en zagen we wat
een slimme jonge directeur
kan betekenen voor een
koffiecooperatie van 700 leden en
hun gezinnen.
BEASTLYWe ontmoeten niet alleen boeiende
mensen, maar ook interessante
dieren.
Korte (foto)reportages van
bijzondere gebeurtenissen.
COLUMN
CATCH OF THE DAY
foto’s van afgelopen maand
redactioneel
Als je reist zoals wij dan is verandering een
constante factor in ons leven. Datzelfde geldt
voor ons werk en voor de Eyes Wide Open.
Door goed te kijken naar het leesgedrag en
te luisteren naar opmerkingen van lezers,
hebben we begrepen dat de frequentie van
uitgave te hoog was en de tijdschriften zelf
te dik. Jullie hebben het druk en de toevloed
van informatie wordt alleen maar groter.
Dat ondervinden we zelf ook dagelijks als
we onze e-mails openen. En dus hebben
we enkele minder populaire rubrieken
geschrapt, zoals Shake the World en
Trending T(r)opic. Mocht je ze erg missen
laat het gerust weten, dan nemen we ze de
volgende keer wellicht weer op.
Qua werk hadden we het druk in Honduras,
El Salvador, Guatemala en Mexico.
Benieuwd naar de mensen die we ontmoet
hebben en hun verhalen? Lees dan Red
Carpet Hero, Catch Of The Day, Eye Catcher
en Spotlight. Gelukkig bleef er ook tijd over
enkele Maya steden te bezoeken, fleurige
vogels te bewonderen en door oude steden
te slenteren. In Wat Hebben Wij Beleefd
vind je onder meer filmpjes van Wim die
rondscheurt in een quad en Caroline en ik als
komisch duo in Mexico, met Wim als razende
reporter.
VERANDERING
Wim & Pauline Opmeer
Na diverse deskundigen uit het Westen,
leek het ons goed om eens iemand aan
het woord te laten uit Afrika. We vroegen
Pater Opio uit Oeganda om zijn mening over
duurzame ontwikkelingssamenwerking te
geven. Zijn werkgebied, Soroti, lag jarenlang
onder vuur van sujetten als Joseph Kony,
befaamd om het inlijven van kindsoldaten
in zijn Verzetsleger van de Heer (helaas niet
de laatste psychopaat die religie verwart
met machtsmisbruik, hebzucht en geweld).
Alhoewel Kony nog altijd op vrije voeten
is, heerst de burgeroorlog minder hevig
waardoor Silver Opio en zijn team eindelijk
kunnen werken aan de opbouw van de regio.
Voor hen die de blog niet dagelijks volgen:
inmiddels reizen we al enige tijd rond in
de Verenigde Staten, waar we aan eigen
projecten werken in afwachting van nieuwe
opdrachten in Azië. Nu de vakantietijd voorbij
is, kunnen we aan de slag met reportages in
de Filipijnen en Cambodja. Nieuwsgierig wat
we daar aantreffen, volg de Catch Of The Day
op de website, Twitter of Facebook.
NB: wil je de filmpjes en diaseries zien, klik
dan op het 3e blauwe symbool (een schakel)
dat verschijnt als je met de cursor over de
links gaat.
Naam: Omar Romero
Plaats: Las Capucas, Honduras
Project: Koffiecoöperatie Capucas
Partner: Oikocredit International
2 minuten video
>
Wat Omar Romero in vier jaar heeft
bereikt met koffiecoöperatie Capucas is
op zijn zachtst gezegd indrukwekkend. De
oorspronkelijke 50 boeren met een klein
kantoor en een dito droogfaciliteit, zijn in vier
jaar tijd uitgegroeid tot 700 boeren met een
kantoor, kwaliteitscontrole, laboratorium,
natte en droge verwerkingsfabriek, eigen
café, kwekerij en droogkas. De koffie is
biologisch en fair trade gecertificeerd. Veel
boeren hebben eigen internationale klanten,
wat in een labiele koffiemarkt een groot
voordeel is, omdat ze hierdoor betere prijzen
voor hun koffie krijgen.
De manier waarop de coöperatie de
internationale markt heeft bereikt, is
ingenieus. Zo’n acht jaar geleden startte
Omar met een jaarlijkse wedstrijd tussen de
koffieproducenten van Capucas. Als juryleden
nodigde hij vermaarde internationale
proevers uit, die verbonden waren aan
potentiële klanten. Tijdens het proeven
van de koffie, raakten de juryleden onder
de indruk en kochten de oogst van enkele
producenten. Capucas raakt hierdoor
bekend in de Verenigde Staten en Europa.
De wedstrijd is inmiddels befaamd onder
koffiemerken en de koffie wordt ook via
beurzen verkocht over de hele wereld.
Om de kwaliteit te bewaken en te verhogen,
wordt de koffie dagelijks geproefd door een
team, dat de hele dag koffie brandt, maalt,
ruikt en proeft. Net als bij wijnproeven
slikken de proevers de koffie niet door, maar
spugen ze het uit.
Wedstrijd lokt koffie inkopers naar Honduras.
Vijftig procent van de koffieoogst in Centraal
Amerika wordt op dit moment vernietigd door
de koffieroest, een ziekte die de bladeren
van de koffieplant aantast waardoor de
koffiebessen te weinig voeding en schaduw
hebben. Overal halen de koffieboeren
hun aangetaste planten weg en planten
nieuwe struiken, waardoor het twee tot
drie jaar duurt eer hun productie weer
op peil is. Bij Capucas onderzoekt Julisa,
het jonge hoofd van het laboratorium, de
grond en de planten. Daaruit is gebleken
dat het met betere voeding en biologische
bestrijdingsmiddelen niet nodig is alle
aangetaste planten te verwijderen. Dankzij
haar advies kunnen de boeren hun planten
beschermen en zelfs genezen. Die planten
die niet meer te redden zijn, worden
vervangen door nieuwe planten uit de
kwekerij van de coöperatie. De koffieboeren
krijgen de nieuwe planten als lange termijn
lening, waardoor ze de kosten daarvan pas
hoeven te betalen als ze weer koffie oogsten.
Slimme marketeer
Wat is een held? In de ‘goeie ouwe tijd’ moest je de Zilvervloot veroveren, een beroemd kunstenaar zijn of goud winnen tijdens een sporttoernooi. Tegenwoordig verdien je al een plek op de rode loper als je op TV je huisgenoten hebt weggepest. Geheel aan ons oog onttrokken strijden echte helden tegen armoede, onrecht en honger. In Red Carpet Heroes geven we hen de plek die ze verdienen.
JAN -JUN 14
28
15
04
12
17
09
24
25
04
18
20
15
23
11
28
09
RUINAS COPÁN
Lieve papa
LOS ANDES
De schitterende Quetzal
ZARAGOZA
Rosario
LAS CAPUCAS
Motivatie is alles
RUTA DE LAS FLORES
Smulmarkt
PLAYA EL ZONTE
Evelin
ANTIGUA
Mooie winkel
SONSONATE
Trotse moeder
EL CORAZOL
Oh oooh
CONCEPCIÓN
Uitdaging
MÉRIDA
Glamour
CIUDAD VIEJA
Subjectief
SAN PEDRO YANERI
Zwaar vrachtje
AMERSFOORT
Tentoonstelling geopend
OAXACA
Vrienden
COLONIA MODELLO
Viceuze cirkel
1 2 3 4 5 6 7 8 9
WAARZITTEN WE?
Na een intermezzo van twee maanden in Nederland,
hebben we in juni de draad weer opgepakt in Mexico,
waarna we door enkele zuidelijke staten in de VS zijn
gereden, in afwachting van nieuwe opdrachten in Azië.
Van januari tot en met maart werkten we in Honduras,
El Salvador en Guatemala. Na een strak schema vol
inspirerende opdrachten, kwamen we aan in Yucatan,
waar vriendin Caroline het gezelschap uitbreidde. Met
haar bezochten we oude steden, Maya opgravingen
en het strand. We vlogen terug naar Nederland waar
we o.a. met een tentoonstelling deelnamen aan
033Fotostad. Terug in Mexico (juni)bezochten we nog
drie projecten in het arme zuiden voor we doorreden
naar de VS. Vandaar zouden we naar West Afrika
vliegen, wat niet doorging vanwege het Ebola virus.
In plaats daarvan vliegen we 11 september naar de
Filipijnen.
SALT LAKE CITY | VERENIGDE STATEN
Column
Pater Silver Opio, een 41jarige Oegandees,
heeft de afgelopen 13 jaar in gewerkt
in de ontwikkelingssamenwerking.
Als student, als universiteitsdocent en
momenteel als directeur van de Katholieke
plattelandsorganisatie Caritas. Met een team
van ingenieurs en andere deskundigen werkt
hij samen met locale gemeenschappen aan
hun sociaal-economische ’empowerment’.
Een belangrijk aspect van ons werk
betreft de afhankelijkheid van Europese
en Amerikaanse financiële ondersteuning.
Ondanks dat onze regering en lokale
stichtingen hun rol vervullen, blijven er gaten
die opgevuld moeten worden. Het doel van
mijn verhaal is om licht te werpen op de
betekenis van de ’Noord-Zuid’ samenwerking
voor ons.
Vanuit mijn korte (of lange - het is maar
hoe je er naar kijkt) ervaring met de
sociaal-economische ontwikkeling van
gemeenschappen blijkt dat de ’arme’
plattelandsbevolking niet zozeer zitten te
wachten op meelevende donoren. Ze hebben
veel meer aan partners die zich inzetten
om hen te helpen met het benutten van de
enorme potentie die schuil gaat achter hun
slechte economische omstandigheden: de
mensen, natuur en geografie.
Het geld van de belastingbetalers in Europa
vult voor een groot deel (maar niet helemaal)
het gat dat onze regering niet kan dichten.
Dankzij die steun hebben boeren toegang
tot verbeterde technologie en kennis die
hen kan helpen hun landbouwpotentieel te
benutten. Met de benodigde instrumenten
kan de van nature talentvolle (soms
geschoolde) maar werkeloze jeugd aan het
werk. Jonge weeskinderen krijgen onderwijs
(direct of indirect) wanneer het inkomen
van het huishouden toeneemt. Ongeletterde
volwassenen leren lezen en schrijven,
waardoor ze beter kunnen deelnemen aan de
wereldwijde maatschappij.
‘‘Het is dus belangrijk,
noodzakelijk en nuttig de Noord-
Zuid relatie te zien als een
samenwerking. Op die manier zal
de wereld een beter plaats zijn
voor al haar bewoners!”
* In oktober 2011 toonde Father Opio ons
in Oeganda hoe hij na jaren zorgen voor de
voedselzekerheid van de door burgeroorlog
geteisterde regio, eindelijk kon werken aan de
sociaal-economische opbouw.
Pater Silver Opio, een 41jarige Oegandees, heeft de afgelopen 13 jaar in gewerkt in de ontwikkelingssamenwerking. Als student, als universiteitsdocent en momenteel als directeur van de Katholieke plattelandsorganisatie Caritas. Met een team van ingenieurs en andere deskundigen werkt hij samen met locale gemeenschappen aan hun sociaal-economische ’empowerment’.
“Benut de potentie van het zuiden, samen”
Pater Silver Opio
Directeur Caritas Soroti, Oeganda
?
Stenen erfenisIn Honduras, Guatemala en Mexico bezochten we de opgegraven
Maya steden Copán, Tikal, Uxmal, Dzibilchaltún, Cobá, Tulum,
Palenque en Teotihuacán. De Mayacultuur is onder meer bekend als
enige precolumbiaanse beschaving die een volledig ontwikkeld schrift
had. Verder valt deze beschaving op door de hoogwaardige kunst,
architectuur, wiskunde en astronomie. De cultuur vindt zijn oorsprong
rond 2.000 BC, maar de archeologische vondsten stammen vooral
uit de klassieke periode (200-900 AD). Van de huizen van de gewone
mensen is zoals gewoonlijk weinig bewaard gebleven. Het zijn vooral
tempels en paleizen die in steen werden opgetrokken en die de tand
des tijds enigszins hebben overleefd.
HOE VAT JE BIJZONDERE BELEVENISSEN IN EEN LAND SAMEN IN TWEE PAGINA’S? ZOALS ALTIJD DOOR TE BEGINNEN MET HET VERHAAL EN WEL TE ZIEN WAAR HET SCHIP STRANDT. EIGENLIJK LIJKT HET EEN BEETJE OP DE REIS ZELF. TOEN WE WEGGINGEN HADDEN WE EEN GLOBALE ROUTE, DIGITALE KAARTEN OM DE WEG TE VINDEN, EEN PAAR OPDRACHTEN EN ENKELE FLEXIBELE AFSPRAKEN. ENIGE ZEKERHEID: ER IS GEEN ZEKERHEID. DAT LAATSTE GELDT NATUURLIJK NIET ALLEEN VOOR HET MAKEN VAN EEN REIS.
ScheurijzerDe eerste dag dat we op pad gingen om te fotograferen
en filmen in Las Capucas (zie Red Carpet Heroes),
vroeg de directeur van de koffiecooperatie of we met
de auto naar de plantages wilden of met de quads.
Sommige vragen zijn wel erg eenvoudig te
beantwoorden. Als je de grijns op Wims gezicht ziet, zal
je begrijpen dat ik het niet over mijn hart kon verkrijgen
om het stuur tijdelijk over te nemen. En waarom zou ik.
Die grijns zie ik graag. Natuurlijk hebben we verder ook
hard gewerkt...
OaxacaHet heeft wel eens voordelen als je geen
tijd hebt gehad om de reisgids te lezen. Zo
kwam het dat we geheel verrast werden
door de schoonheid van Oaxaca, hoofdstad
van de gelijknamige (arme) zuidelijke
provincie in Mexico.
Zelden hebben we een stad gezien met
zoveel fraaie historische gebouwen,
moderne architectuur, hoogwaardige
kunst, vriendelijke mensen en ontzettend
sfeervolle design restaurants. We hebben
er voetbal gekeken (het WK begon), heerlijk
geluncht met een nieuwe vriend en met
hem ook Mezcal geproefd bij een vrolijke en
vriendelijke dame in een klein barretje. Soms
zijn er van die steden waar we best zouden
willen wonen.
QuetzalIn Costa Rica gingen we met een gids op
zoek naar de Quetzal in een natuurpark
dat er bekend om staat. In Guatemala
staat de prachtige vogeld afgebeeld op het
gelijknamige geld.
Maar het was Honduras waar we een
aantal Quetzals mochten bewonderen,
toen we samen met buren van de camping
op pad gingen met de plaatselijke gids
Leonel Chávez. Leonel wist dat de
redelijk zeldzame vogels op dat moment
hun voedsel haalden in de mangito- en
avocadobomen. Het rood, groen en
blauwgroen schitterde ons tegemoet en
toen ze vlogen zwierde hun lange staart
sierlijk achter hen aan.
FilmsterrenWim besluit een korte video te maken van het
tijdelijk uitgebreide reisgezelschap in Mexico.
Hij interviewt vriendin Caroline en mij en filmt
ons als we onze weg zoeken in Maya tempels
of in de stad.
Caroline doet het natuurlijk prima als
filmster, maar ondertegekende kan
overduidelijk beter achter de camera staan.
Dankzij het sublieme editwerk van Wim is
het eindresultaat firs en komsich. Onze
reputatie als architectuurhistoricus is
natuurlijk wel voor goed naar de haaien.
BEASTLY
DOWNLOAD
S
DOWNLOAD
S
Lopen op het water
Niet ver van Mérida (de hoofdstad van
Yucatan) ligt Reserva de la Biosfera Ría
Celestún. Met een bootje kan je je naar de
flamingo’s laten varen. Onze gids Ricardo
vaart ons naar een enorme school. Het is één
van de vele flamingo families, die hun hele
leven doorbrengen in de lagune. Het water
is zo rood dat we denken dat de vogels hun
kleur daaraan ontlenen, maar Ricardo helpt
ons uit de droom. Als het regent stroomt rood
water uit de grond van de Mangrovebossen.
De flamingo’s zijn zo roze vanwege hun dieet:
ze eten garnalen. Kinderen zijn lichter roze
en echtparen blijven hun hele leven bij elkaar.
Hun natuurlijke vijand is de krokodil, maar
daar zijn er hier gelukkig weinig van (lelijke
dingen). Ja, je zal het allemaal niet weten als
je naar de foto kijkt. Dat zijn overigens een
stel mannetjes, die we lang hebben bekeken
omdat ze zo parmantig met gestrekte nekken
om zich heen keken. Vliegend zijn ze nog
imposanter. Zo zie je maar: roze is niet
verwijfd.
Onderweg struikelen we regelmatig over oogstrelende beelden. Wil je een tijdje
hetzelfde uitzicht als wij hebben, download dan een bureaublad.
Klik op download, gebruik je rechter muisknop en kies voor ‘bewaar als’.
In de branding
1 februari, Playa El Zonte, El Salvador
Waterval
6 juni 2014, Palenque, Mexico
‘Wij zijn niet bang voor de Chinese concurrentie, onze hoeden zijn goedkoper,’ aldus Moises Genaro Sanchez Pacheco, de directeur van een hoedenfabriek in Oaxaca. Hij koopt de basis voor de hoeden van duizenden volwassen producenten in Oaxaca, Guerrero en Puebla, de armste provincies van Mexico. Die vlechten de hoeden met de hand tijdens hun werk of als ze ergens zitten te wachten. Met 5 a 6 hoeden per dag vullen ze de inkomsten van hun werk als boer of handelaar aan.
Het logistieke systeem is ingenieus en goedkoop. Wanneer ze er 20 tot 30 gevlochten hebben, verkopen de producenten de hoeden aan de winkel in het dorp of ruilen ze hen in voor eten. De winkeliers gebruiken de hoeden vervolgens als betaalmiddel voor hun leveranciers (of verkopen ze), die ze uiteindelijk afleveren bij de fabriek in Oaxaca. Daar werkt 20 man personeel de hoeden af: ze gaan op een hete pers om er de uiteindelijke vorm aan te geven, waarna er een lint of koord omheen wordt genaaid en/of geplakt.
De linten worden intern bedrukt om de productiekosten laag te houden. Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld op dit moment met de 20.000 sombrero’s voor de Guelaguetza, het belangrijkste feest van Oaxaca. Moises verkoopt de hoeden voor 0,80 USD per stuk. De producenten ontvangen zo’n 0,40 USD per hoed. De winst voor Sombreros Sanchez komt voort uit de grote omzet (7.000-8.000
hoeden per maand), niet uit de hoge winstmarge.
Moises’ grootvader startte het bedrijf in de jaren veertig, met één naaimachine en één machine om drie modellen te persen. In de jaren zestig breidde Moises’ vader de productie uit. Verkopers werden op pad gestuurd met vrachtwagens vol hoeden, om ze buiten Oaxaca te verkopen.
‘Wij zijn goedkoper dan de
Chinezen’
Tijdens de crisis van de jaren negentig stortte de verkoop van de hoeden zo in, dat het bedrijf terug bij af was geweest zonder de steun van Concreses. ’We waren misschien niet failliet gegaan’, aldus Moises, ’maar we waren wel heel erg klein geworden’. Met leningen van Concreses (een partner van Oikocredit)
kan Sombreros Sanchez de moeilijke tijden doorstaan, de werkvoorraad betalen en de productie constant houden. Daardoor is de verkoop inmiddels uitgebreid tot Frankrijk, Argentinië, Costa Rica, Honduras, El Salvador, Canada en de VS. De hoeden die je aan de Cote d’Azur koopt voor 30 euro, zijn hoogstwaarschijnlijk bij Sombreros Sanchez ingekocht voor 2 euro.
De hoeden zijn populair bij cowboys, boeren en toeristen. Moises verkoopt ze voor 0,50 tot 3 USD, terwijl de Chinese hoeden beginnen bij 4 USD. Door hen te slim af te zijn, is Sombreros Sanchez uitgegroeid tot de tweede producent van gevlochten hoeden in Mexico. En dus kan Moises zijn doel na blijven streven om ’veel mensen hulp te bieden’. Door hun sombrero’s te kopen, hebben de producenten in de armste streek van Mexico tenminste te eten.
inhoud
artesanía
Guatemala staat bekend om zijn hoogwaardige
weefkunst. Maar ook op het gebied van aardewerk,
sierraden en houtsnijwerk worden er prachtige
gebruiks- en kunstwerken gemaakt. Voor toeristen
zijn er complete markten met artesanía (handwerk,
ambacht) . En ook op straat proberen veel dames
hun brood te verdienen aan de verkoop ervan. Al die
concurrentie is niet bevordelijk voor de prijzen van de
vaak enorm arbeidsintensieve kunstnijverheid.
Wilt u ook een digitaal magazine?IDEAAL OM UW DOELGROEP INTERACTIEF TE BENADEREN
Ontwerpgroep Lâle ontwikkelt visuele middelen die functioneel en onderscheidend zijn. Uw boodschap wordt kernachtig gecommuniceerd en uw identiteit helder weergegeven.
www.lale.nl
COLOFON
Het basisontwerp van deze publicatie is ontwikkeld
en gesponsord door Ontwerpgroep Lâle | www.lale.nl
Tekst: Pauline Opmeer | Opmeer Reports
Fotografie: Wim & Pauline Opmeer | Opmeer Reports
Ontwerp en realisatie: Ontwerpgroep Lâle
© Opmeer Reports 2014
SPREAD THE WOR(L)DIn dit tijdschrift vertellen we de verhalen van mensen die we
onderweg ontmoeten en geven we een beeld van de landen waar
we doorheen reizen. Daarmee willen we zoveel mogelijk lezers
bereiken.
Ken je mensen of organisaties die deze verhalen waarschijnlijk ook
graag lezen, stuur de link naar het tijdschrift dan door. Vervolgens
kunnen de ontvangers zelf bedenken of ze een abonnement willen.
Hoe hoger de oplage uiteindelijk is, des te beter.
Heb je zelf nog geen abonnement, stuur ons een bericht via Twitter,
Facebook of de website en we sturen je ook de volgende nummers.
Het abonnement is gratis.
OPLAGE: 1.000