УДИРДЛАГЫН АКАДЕМИТӨРИЙН АЛБА, УДИРДЛАГЫН

СУРГУУЛЬ

АЗИЙН ХӨГЖЛИЙН БАНК “ЗАСАГЛАЛЫН ШИНЭЧЛЭЛИЙН ЧАДАВХИЙГ БЭХЖҮҮЛЭХ” ТӨСӨЛ

Дээрээс оо эсэ өс й

СУРГУУЛЬЧАДАВХИЙГ БЭХЖҮҮЛЭХ ТӨСӨЛ

Дээрээс доош чиглэсэн төсвийн төлөвлөлт, салбарын болон яамны

төсвийн хязгаарын зорилготөсвийн хязгаарын зорилго

“Төрийн санхүүгийн удирдлагын шинэчлэл” р үү у рсэдэвт сургалт 2010.06.04-07

МОДУЛЬ 1: ТӨСВИЙН ХЯЗГААР

Л.Отгонтуяа, доктор, дэд профессор

Агуулга

Дээрээс доош чиглэсэн төсвийн йтөлөвлөлт, түүний онцлог

Улс орнуудад хэрэглэж буй төсвийн У с ор уудад эрэ э бу өстөлөвлөлтийн харьцуулалт, Монголын онцлогонцлог Салбарын болон яамны төсвийн хязгаар, түүний зорилго, ач холбогдолд

Т йТөсвийн шинэчлэлТ й Т йТөсвийн үндсэн

3 иг үүрэг:хөрөнгийг хянах

Төсвийн үр дагаврын 3 түвшин:төсвийн нэгдсэн хөрөнгийг хянах

й й

өс э дсэсахилга батыг хангахнөөцийг стратегийннөөцийг ирээдүйд

хуваарилан төлөвлөх

нөөцийг стратегийн тэргүүлэх иглэлтэй уялдуулан хуваарилахтөлөвлөх

нөөцийг удирдах

хуваарилахтөсөвлөсөн хөрөнгийг үр

й йнөөцийг удирдах ашигтай, үр дүнтэй ашиглах

Дунд хугацааны зарлагын төлөвлөлтДунд хугацааны зарлагын төлөвлөлтMedium Term Expenditure FrameworkЗохистой, бодит эх үүсвэрийн хэмжээг тодорхойлон гаргах замаар макроэдийн д р р р р дзасгийн тэнцвэрийг сайжруулахСалбарын болон салбар хоорондын стратегийн тэргүүлэх чиглэлд нөөц хуримтлуулах явдлыгтэргүүлэх чиглэлд нөөц хуримтлуулах явдлыг нэмэгдүүлэхБодлого ба санхүүжилтийн уялдаа холбоог сайжруулснаар яамд урагшаа харж төлөвлөхсайжруулснаар яамд урагшаа харж төлөвлөх боломжтой болохын зэрэгцээ хөтөлбөрүүд тогтвортой байх нөхцөлийг бүрдүүлэхСалбарын яамдыг тодорхой хэмжээний төсвөөр хангаж тэдний бие даасан байдлыг бэхжүүлснээр батлагдсан хөрөнгийг үр дүнтэй, үү р д р үр дү ,үр ашигтай зарцуулах сонирхлыг нэмэгдүүлэх

Үр дүнд чиглэсэн төсвийн зарлагын төлөвлөлт Т й б б й бТөсвийн баримт бичигт төсвийн бодлогыг ирээдүйд чиглүүлж, улс орны төсвийн боломж, зарлагын тэргүүлэх чиглэлд , р р үү дүндэслэн төсвийг бүх түвшинд бүрдүүлэх нөхцөлийг урьдчилан харж чадахуйцаар тодорхойлох ёстойтодорхойлох ёстойТөрийн бодлогын тэргүүлэх чиглэлд нийцүүлэн төсвийн хөрөнгийг үү рзарцуулснаар хүрч болох шууд болон эцсийн үр дүнгийн нийгэмд үзүүлэх ач холбогдлыг тооцох замаар төсвийнхолбогдлыг тооцох замаар төсвийн хөрөнгийг төрийн зорилго, зорилт, чиг үүргээр нь хуваарилах боломжийг олгодог төсвийн төлөвлөлтийн аргатөсвийн төлөвлөлтийн арга

Үр дүнд чиглэсэн төсвийн зарлагын төлөвлөлт

Зардал, үр дүнг хэмжих, төсвийн хөрөнгийг зарцуулах илүү үр ашигтай р рцуу үү үрарга замыг сонгох, төлөвлөсөн үр дүнгийн хүрсэн түвшин, түүний чанарыг цаг тухайд нь үнэлэхчанарыг цаг тухайд нь үнэлэх боломжийг олгодог. Үр дүнг тоон болон чанарынҮр дүнг тоон болон чанарын үзүүлэлтээр үнэлж болох бөгөөд түүнд тавих гол шаардлага нь

б й б йхэмжиж, харьцуулж болохуйц байх ёстой

ҮДЧТЗТ-ийн суурь зарчим

Хуваарилагдаж буй төсвийн нөөц б йболон түүнийг зарцуулснаар хүрэх үр дүнгийн хоорондын уялдаа холбоог хангах явдал Үүнийг төсвийн үйл явцадҮүнийг төсвийн үйл явцад нийцсэн дүрэм, журмын

йсистемийг нэвтрүүлэх замаар хэрэгжүүлдэг

Үр дүнд чиглэсэн төсвийн зарлагын төлөвлөлтТ йТөрийн зорилго, зорилтууд, тэдгээр зорилгод хүрэхэд чиглэсэн

б й бхөтөлбөрүүдийн өртөг, хөтөлбөр бүрийн дагуу үзүүлэх ажил, й йүйлчилгээ, гарцыг илэрхийлдэгӨөрөөр хэлбэл, төлөвлөсөн зарлагын өсөлт бүрийг гарцын өсөлтөд харьцуулан тэдгээрийн уялдааг тодорхой харуулдаг төсвийн төлөвлөлтийн тогтолцоо

Хөтөлбөрт төсөвХөтөлбөрт төсөв

Хөтөлбөрт төсөв хэтийн ирээдүй, урт хугацааны үйл ажиллагаанд чиглэж у ц ү дбайдагГүйцэтгэлд суурилсан төсөв ньГүйцэтгэлд суурилсан төсөв нь өнгөрсөн үеийн ажлын туршлага, амжилтанд тулгуурладаг боламжилтанд тулгуурладаг бол хөтөлбөрт төсвийг ирээдүйд хүлээж буй үйл ажиллагааны үр дүнгийнбуй үйл ажиллагааны үр дүнгийн үнэлгээтэй холбож зохиодог

Х бХөтөлбөрт төсөвТ й й й йТөрийн нийгэм, эдийн засгийн бодлогыг хэрэгжүүлэхтэй илүү

бхолбогддог Мөнгийг хөтөлбөр, үйл ажиллагаанд

б йхуваарилж байршуулдагҮзүүлсэн үйлчилгээний өртгийг чухалчилдаг Зарцуулсан хөрөнгийг бус, эцсийн б йбүтээгдэхүүнийг онцолж үздэг Нийтийн зорилго, зорилттой уялддаг

Дунд хугацаанд төсвийн зарлагыг төлөвлөхДунд хугацаанд төсвийн зарлагыг төлөвлөх үйл явц

I ҮЕ ШАТ IV ҮЕ ШАТ V ҮЕ ШАТ VII ҮЕ ШАТ

Макроэдийн засгийн Зарлагын нарийвчилсан Төсвийн зарлагын Төсвийн тооцоог үндсэн үзүүлэлтүүд, боломжит нөөц, эх үүсвэрийн хэмжээг

тодорхойлох

р ртооцоог салбар бүрээр 3 жилийн хугацаатай

боловсруулах

рдээд хязгаарыг хэлэлцэн батлах

Сангийн яам нэгтгэж, Засгийн газар болон Парламентад өргөн

мэдүүлэх

II ҮЕ ШАТ III ҮЕ ШАТ VI ҮЕ ШАТ

Салбарын зорилт, хүрэх үр дүн,

бүтээгдэхүүн, үйл ажиллагааг

Салбарын бодлого, түүнийг

хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний

Зөвшилцсөн бодлогыг

хэрэгжүүлэхэд шаардагдах

Салбарын зорилт болон тэргүүлэх ач холбогдол бүхий

Төсвийн зарлагын батлагдсан хязгаарт багтаан салбарын

1-р алхам 2-р алхам 3-р алхам

тодорхойлохө ө ө өө

талаар зөвшилцөх

рд дзарлагыг 3 жилээр

тооцохчиглэлийг хэлэлцэн

тохиролцохтөсвийн тооцоог 3

жилээр хийж, төсвийн төслийг боловсруулах

Монгол улс дахь төсвийн төлөвлөлтийн үйл явц

ТХМ-ийг баталсан

УТТ, ЭЗНХҮЧ-ийг хэлэлцэж,

Улсын Их Хурал

X-XII сарIX сарVIII сарVII сарVI сарV сарIII-IV сарI-II сар

Төсвийн хүрээний

мэдэгдлийн төсөл

УИХ-ын тогтоол

УИХ-аар батлагдсан

ТХМ

Улсын төсвийн төсөл, эдийн

засаг, нийгмийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн төсөл

батласан УИХ-ын хууль

Улсын төсвийн

тухай хууль

Засгийн газар

Аймаг, нийс-лэлд олгох

й

Төсвийн хүрээний

мэдэгдлийн төслийг

боловсруулах

ТХМ-ийн дагуу хийсэн

салбарын задаргаатооцоо

Улсын төсвийн төсөл, эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн

төслийг боловсруулах

Салбарын ТЕЗ-ийн

төсвийн багц

Сангийн яам

ОНТ й

Орон нутгийн ТЕЗ-ийн

Салбарын ТЕЗ-ийн төсвийн төслийн санал

ТХМ-ийн холбогдох үзүүлэлтийг орон нутагт

хүргэх

Орон нутгийн

Салбарын ТЕЗ-ийн төсвийн

төсөл Бүтээгдэхүүн нийлүүлэл-тийн гэрээ

санхүүгийн дэмжлэг

Орон й

Салбарын

яамд

ОНТ-ийг бат-ласан ИТХ-ын тогтоол

ҮАХТ-ний санал

төсвийн төслийн санал

ТХМ-ийн үзүүлэлтүү-

дийн хязгаар

ҮАХТ-ний төсөл

Орон нутгийн ТЕЗ-ийн төсвийн

төсөл

Батлагдсан төсөв

Төсвийн байгуулл

ага

нутгийн ТЕЗ

Жилийн төсвийг боловсруулж бэлтгэх, хэлэлцэн батлах үйл явцТөсвийн хүрээний мэдэгдлийг боловсруулах үйл явц

Монгол Улсын хөгжлийн үр нөлөө баМонгол Улсын хөгжлийн үр нөлөө ба түүний бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн уялдаа

Төрийн бодлогын тэргүүлэх чиглэлд хамаарах үйлчилгээг хүргэнэ

ДНБ өснөХүний хөгжил сайжирна

Төлө

Бүтээгдэхүүний

Чиглэл, зорилго

Алсын үр нөлөөДээвэрМХЗ-д хүрнэ. ЭЗӨДЯБС хэрэгжинэ.

Бол Э

Ни Н

Хэрэгжүүлэх хүрээ

Төрийн бодлогын тэргүүлэх чиглэлд хамаарах үйлчилгээг хүргэнэвлөлтөөс хү

Бүтээгдэхүүний ерөнхий анги, хөтөлбөрүүд

овсрол, соёл, ши

Эрүүл м

эндийн ү

ийгмийн халам

ж,

Нийтийн ерөнхий

Эдийн засгийн ү

Бусад үйлчи

үрэх үр дүн: М

Салбаруудын үйл ажиллагаа, үндсэн

чиглэл

Багана, бүтэц

инжлэх ухаан

үйлчилгээ

хамгаалал

үйлчилгээ

үйлчилгээ

илгээ

Монгол улсы

С б

Хяналт-шинжилгээ үнэлгээний хүрээ

ТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫН ДУНД ХУГАЦААНЫ ХҮРЭЭТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫН ДУНД ХУГАЦААНЫ ХҮРЭЭТөлөвлөлт, төсвийн хүрээ

Салбар бүрийн мастер төлөвлөгөө

ын хөгж

ил

Салбарын чиглэл бүрийг хамарсан хүрээ С

уурь

Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого

Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний хүрээ ь

Үр дүнд суурилсан хариуцлага ба р дү д уур р уцудирдлагын бүтцийн уялдаа

Ерөнхийлөгч/Ерөнхий сайд - Нийт үр дагаврын төлөө хариуцлага хүлээдэг

Сайд/Төрийн нарийн бичгийн дарга - Үр дагаврын төлөө хариуцлага хүлээдэгдагаврын төлөө хариуцлага хүлээдэг

Байгууллагын дарга/Ерөнхий менежерБайгууллагын дарга/Ерөнхий менежер –“Бүтээгдэхүүний анги”-ийн төлөө

хариуцлага хүлээдэг

Нэгжийн менежер – Бүтээгдэхүүний төлөө хариуцлага хүлээдэг

Үр дүнд чиглэсэн дунд хугацааны төсвийнҮр дүнд чиглэсэн дунд хугацааны төсвийн зарлагын төлөвлөлтийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд

ҮДЧДХТЗТ ийн зорилго:ҮДЧДХТЗТ-ийн зорилго:Төсвийн сахилга батыг бэхжүүлэхТөсвийн хөрөнгийг илүү үр ашигтай хуваарилан, төлөвлөхБатлагдсан төсвийг илүү үр ашигтай, үр дүнтэй зарцуулахЗарлагын үр ашиг, үр дүнгийн төлөө хариуцлага хүлээдэг болох

Бодлого – төлөвлөлт –төсөвлөлтийн ажлыг зохион

Төсвийн зарлагын төлөвлөлт:

Боломжит нийт нөөцөд тулгуурлан төсвийн зорилтыг

Үр дүнд чиглэсэн:

Гүйцэтгэлийг урьдаас төсөвлөлтийн ажлыг зохион байгуулах хандлага

ҮДЧ ДХ ТЗТ

тулгуурлан төсвийн зорилтыг тодорхойлох

Төсвийн хуваарилалт хийж зарлагын төлөвлөгөө боловсруулах

тооцон төлөвлөх

Бодлогын үр дүнг хангахын тулд

б йҮр дүнд чиглэсэн дунд хугацаанытөсвийн зарлагын төлөвлөлт

боловсруулах

Төв Засгийн газар ба орон нутгийн удирдлагын үүрэг хариуцлага, эрх мэдлийн зааг

хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх

Хариуцлагад онцгой ач бДунд хугацаа:Тасралтгүй үргэлжлэх үндсэн дээр дахин давтагдах орчил – үргэлжлэх хугацаа: ирэх жил + 2 жилН й й б й б

ялгааг тодорхой болгоххолбогдол өгөх

-Нөөц хуваарилах шийдвэрийг боловсронгуй болгох:-Стратеги төлөвлөгөөг ягштал хэрэгжүүлэхэд чиглүүлэн нөөцийг зарцуулах- Үйл ажиллагааг олон жилээр төлөвлөх- Тогтвортой гэрээгээр зохицуулах

Төлөвлөлт нөөцийн удирдлагын орчил дахьТөлөвлөлт, нөөцийн удирдлагын орчил дахь бодлого - төлөвлөлт - төсөвлөлтийн уялдаа

(1) Бодлогын шинжилгээ хийхУрьдын төлөвлөгөө,

хэрэгжүүлэлтийн үеийн тойм судалгаауд

(2) Бодлогоо тодорхойлж, төлөвлөлт хийх

Нөөцийн хүрээг тогтоох, зорилго, б

(6) Хянах, үнэлэхБодлогын үйл ажиллагааны үр

бодлого, стратеги, зарлагын тэргүүлэх ÷иглэлийг тодорхойлох

д ү үрдүн, үр дүнг ирээдүйнтөлөвлөгөөнд тусгах

(3) Нөөцийг бүрдүүлэх, хуваарилахТөсөв бэлтгэх

(5) Үйл ажиллагааг хянаж шинжлэх, зарлагыг тооцох

(4) Төлөвлөсөн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх

Орлого бүрдүүлж, зарлага гаргаж, бүтэц орон тоогоо тогтоож, үйл ү р үажиллагаагаа хэрэгжүүлэх

ҮДЧДХТЗТ-ийг үр дүнтэй Д Д үр дүнэвтрүүлэхийн тулд:

ТЕЗ-дын стратегийн зорилго, зорилт, хөтөлбөрүүдэд үндэслэн төсвийн зарлагыг хуваарилан төсвийн төслийг боловсруулах механизмыг бүрдүүлэх;ҮДЧДХТЗТ й ТЕЗ б бҮДЧДХТЗТ-ийн зарчимд тулгуурлан ТЕЗ бүр салбарын дотоодод хөтөлбөр боловсруулах журамд нийцүүлэн төсвийн төслөө зохиох арга зүйг тодорхойлох; Дунд хугацааны болон жилийн төсвийн орчлыгДунд хугацааны болон жилийн төсвийн орчлыг нэгтгэн уялдуулж, дараагийн жилүүдийн төсвийн орчилд зарлага, хөтөлбөр тус бүрээр хийсэн төсөөллийг ашиглах нөхцөлийг хангах;ц ;Төсвийн зарлагын үр ашиг, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хянаж шинжлэх, ТЕЗ, түүнд харъяалуулсан байгууллагуудын үйл ажиллагааны

й б й й йүр дүн, тэдний үзүүлж буй үйлчилгээний тоо хэмжээ, чанарын талаарх мэдээллийг цуглуулах, шинжлэх, төсвийн үйл явцад ашиглах боломжоор хангахуйц үнэлгээний системийг боловсруулж, мөрдөх нь чухал.үнэлгээний системийг боловсруулж, мөрдөх нь чухал.

Үр ашигтай хуваарилалт хийхэд р у р дшаардагдах мэдээлэл

Төсвийн ерөнхий хандлага, цаашдын таамаглал -Ирээдүйн орлого, зарлагын таамаглал, тооцоо нь Засгийн газраас зөвшөөрсөн ерөнхий хандлага эдийнЗасгийн газраас зөвшөөрсөн ерөнхий хандлага, эдийн засгийн нөхцөл байдалд орсон өөрчлөлт, өсөлт, бууралт өнөөгийн бодлогыг өөрчлөхгүйБодлогын өөрчлөлтийн хэмжүүр - Төсвийн ерөнхий д р үүр рхандлагатай уялдуулан санал болгосон болон зөвшөөрсөн бодлогын өөрчлөлтийн цаашид төсөвт үзүүлэх үр нөлөөг хэмжих үйл явцХ б й Х б й йХөтөлбөрийн үнэлгээ - Хөтөлбөрийн үр дүнгийн системчилсэн судалгаа, үнэлгээг төсвийн шийдвэрт ашиглах үйл явцҮр дүнгийн хэмжүүр Хөтөлбөрийн нийгэмд үзүүлэх үрҮр дүнгийн хэмжүүр - Хөтөлбөрийн нийгэмд үзүүлэх үр нөлөөг хэмжих тоон (зарим тохиолдолд) ба чанарын үзүүлэлтүүдийг төлөвлөсөн болон бодит үр дүнтэй харьцуулдаг.р цуу д

Үр дүнд чиглэсэн дунд хугацааны р дү д ду д у цтөсвийн зарлагын төлөвлөлт Т й йТөсвийн хязгаарлагдмал нөөцийн хуваарилалтыг оновчлох, төрийн үйл ажиллагааны үр дүн, үзүүлж буй үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэхэд тус дэм болох юм.ҮҮүнд: Ач холбогдол багатай, илүүдэл зарлагын зарим төрлөөс татгалзах, хасах, дараагийн шатанд дахин хуваарилалт , , р у рхийх, нийгмийн илүү чухал зорилтыг хангахад нөөцийг төвлөрүүлэх замаар төсвийн хөрөнгийг хэмнэснээр зарлагын үр дүнг нэмэгдүүлэхзарлагын үр дүнг нэмэгдүүлэхЗарлагын жижиг зүйл заалт бүхий ихээхэн хэмжээний төсвийг төлөвлөх, хянах тогтолцооноос төрийн зорилго, зорилт чиг үүрэг хөтөлбөр салбарын ТЕЗ дынзорилт, чиг үүрэг, хөтөлбөр, салбарын ТЕЗ-дын хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд үндэслэн эдийн засгийн ангиллын томсгосон зүйл заалтаар төсвийг бболовсруулж хянах тогтолцоонд шилжих замаар зарлагын удирдлагын үр ашгийг дээшлүүлэх

Үр дүнд чиглэсэн дунд хугацааны р дү д ду д у цтөсвийн зарлагын төлөвлөлт

Бодлого, стратегийн шийдвэр, төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах зарлагыг үүр р үү д рд д рхуваарилах, нийгэм, эдийн засгийн болон салбарын хөтөлбөрүүдэд хөрөнгө хуваарилах талаар шийдвэр гаргахад ашигладагталаар шийдвэр гаргахад ашигладаг мэдээллийн чанарыг дээшлүүлэх замаар төсвийн төлөвлөлтийн чанарыг сайжруулахСтратегийн төлөвлөлт, зарлагын удирдлага, үйл ажиллагааны үр дүнгийн төлөө хариуцлага хүлээх соёлыг удирдлагын бүх түвшиндхүлээх соёлыг удирдлагын бүх түвшинд төлөвшүүлэх