Διαβάστε Εις Μνήμην… · 2020. 3. 12. · Μπέρτολτ Μπρεχτ. 1907...

~ ❀ ~

❀ Τρίτη Περίοδος ❀

ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Α Π Ε Λ Σ

ΕΤΟΣ 2019 - 2020 Δεκέμβρης - Γενάρης - Φλεβάρης ΤΕΥΧΟΣ 26ο

το τεύχος διανέμεται

δωρεάν

Σαν τότε… σελ. 2

Στη Μνήμη του… Γιάννης Καραβίδας

σελ. 3 - 5 Αρθρογραφία

σελ. 6 - 5 Επικαιρότητα

σελ. 13 - 18 Νέα από την ΕΕΛ

σελ. 19 - 20 Μορφές του πνεύματος

Πάνος Τζελέπης Νίκος Κατηφόρης

σελ. 21 - 26 Μορφές που έφυγαν

σελ. 27 - 33 Διαμαρτυρίες

σελ. 34 - 40 Η πένα των συνεργατών

σελ 41 - 54. Βιβλιοπαρουσίαση

σελ. 55 - 59 Ο Παρατηρητής

σελ. 60

Διαβάστε

Με θλίψη και πάλι έχουμε χρέος να αναφερθούμε στην απώλεια τουσυνεργάτη μας Γιάννη Καραβίδα και να αφιερώσουμε το παρόν 26ο τεύ-χος του περιοδικού μας στη μνήμη του, κάτι που δεν προλάβαμε να κά-νουμε ολοκληρωμένα στο προηγούμενο τεύχος.

Ο σημαντικός λογοτέχνης και μόνιμος συνεργάτης μας Γιάννης Κα-ραβίδας, έφυγε απ’ τη ζωή στις 27 του περασμένου Νοέμβρη, ακολου-θώντας τον συναγωνιστή του και αρχισυντάκτη μας Γιάννη Παπα-οικονόμου, που τον είχαμε χάσει στις 4 Ιούλη 2019.

Ευνόητο είναι ότι αυτές οι απώλειες πλήττουν σοβαρά την έκδοσητου περιοδικού μας. Όμως συνεχίζουμε, ακολουθώντας τον δρόμο πουείχαν χαράξει αυτοί οι αγωνιστές της ζωής. Έναν δρόμο που αντανα-κλούσε την επίμονη θέληση για συνεχή αγωνιστική προσφορά προς τηνκοινωνία και μέσω της τέχνης. Είχαν την γνωστική εμπειρία να αντι-λαμβάνονται σε βάθος την γύρω τρέχουσσα πραγματικότητα και να τηνμετουσιώνουν κριτικά - διδακτικά σε λογοτεχνικά δημιουργήματα πουεμπνέουν διδάσκουν και παροτρύνουν σε αγώνα.

Η φάση που διανύουμε είναι γεμάτηαπό ερεθίσματα για σκέψη και βαθύτερηκατανόηση των κινδύνων που απορρέ-ουν από την όξυνση της αρρώστιας τουσυστήματος - όξυνση των κεφαλαιοκρα-τικών ανταγωνισμών και την επικίνδυνηεμπλοκή της χώρας μας σ’ αυτούς.

Έχουμε λοιπόν καθήκον να αποστρέ-φουμε τη διάθεσή μας και των άλλωναπό εκείνο που ονομάζεται «η τέχνη γιατην τέχνη», αυτήν την εγωπαθή ατομικι-στική ενασχόληση –παρελκυστικό όργα-νο της αστικής προπαγάνδας– και νακάνουμε έργο μας την τέχνη για τον άν-θρωπο - για τον λαό.

Με αυτό λοιπόν το οπλοστάσιο που οισύντροφοι μάς άφησαν θα συνεχίζουμεόσο μπορούμε και στις σελίδες μας θαπαραθέτουμε απ’ τα έργα τους, να μηνξεχνιόμαστε…

Προσπερνώντας τώρα την καθιστέ-ρηση που ήδη αναφέραμε, αφιερώνουμετούτο το τεύχος στη μνήμη του ΓιάννηΚαραβίδα, (που υπέγραφε και ως «΄ΆρηςΑπένταρος» - βλέπε δίπλα) και στις επό-μενες σελίδες θ’ αναφερθούμε για τονίδιο πληρέστερα.

Εις Μνήμην…

Θανάτω θάνατον πατήσας

Μνημόνια και μνήματα μνήμες πικρές και θρήνοι. Ξύπνα λαέ, σε νάρκωσαν

της αβανιάς τα κτήνη.

Ξύπνα, γιατί καλύτερη δεν θα 'χεις ευκαιρία,

να γράψεις κι απ το Αύριο μια ένδοξη ιστορία.

Ο ζωντανός ο θάνατος, λαέ μου δεν σου πρέπει. Ξύπνα και με το αίμα σου

γράψε καινούρια έπη.

Με τον ωραίο θάνατο τόλμα μια χειραψία,

αν θες μια νεκρανάσταση απ’ την ναρκοληψία!

Από Άρης Απένταρος

~ 2 ~

Φωνή ΛογοτεχνώνΤριμηνιαίο Περιοδικό

Έκδοση ΑΠΕΛΣ

Τεύχος 26ο – Τρίτη Περίοδος

ΔεΚέμβρΗς - ΓεΝαρΗς - ΦΛεβαρΗς

2019- 2020

Ηλεκτρονική Διεύθυνση:

email:

[email protected]

Ιστότοπος:

ISSUU.com/fonilogotexnwn

Επιμέλεια Έκδοσης

& Σελιδοποίηση:

Γιάννης α. μαντάς

Ομάδα Σύνταξης:

Παναγιώτης Καραβασίλης

Τίτος Κοκκινέας

και

ςυνεργαζόμενοι

Λογότυπο Εξωφύλλου:

Γιάννης α. μαντάς

Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία: ςΥΝΘεςΗ

Κιάφας 3 & ακαδημίας, αθήνα Τηλ. 210 3813838

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ Γεννιούνται

1770 (16.12) ο μεγάλος Γερμανός πιανί-στας και συνθέτης της κλασσικής μουσι-κής Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν. 1859 (9.12)ο ποιητής και πεζογράφος ΓεώργιοςΔροσίνης. 1880 (31.12) ο πρωτοπόροςπαιδαγωγός Αλέξανδρος Δελμούζος.1883 (14.12) ο συνθέτης Μανώλης Καλο-μοίρης. 1895 (14.12) ο Γάλλος κομμουνι-στής ποιητής Πολ Ελιάρ. 1900 (17.12) ηηθοποιός Κατίνα Παξινού. 1911 (7.12) οποιητής Νίκος Γκάτσος. 1933 (15.12) ολαϊκός συνθέτης Ακης Πάνου. 1934(2.12) ο ηθοποιός Νίκος Κούρκουλος.1944 (12.12) ηθοποιός, Ζωή Λάσκαρη.

Αποβιώνουν1932 (13.12) ο ζωγράφος Γεώργιος Ια-κωβίδης («Σχολή του Μονάχου»). 1943(26.12) ο κομμουνιστής δάσκαλος Δη-μήτρης Γληνός. 1974 (16.12) ο κομμου-νιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης. 1976(7.12) ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Κώ-στας Μουσούρης. 1977 (25.12) ο ηθο-ποιός και σκηνοθέτης Τσάρλι Τσάπλιν,ο γνωστός Σαρλώ. 1981 (20.12) ο ηθο-ποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Ρον-τήρης. 1982 (24.12) ο μεγάλος Γάλλοςκομμουνιστής ποιητής και πεζογράφοςΛουί Αραγκόν. 1987 (12.12) ο ηθοποιόςΝίκος Σταυρίδης. 1987 (14.12) ο ηθοποι-ός Νίκος Σταυρίδης. 1988 (27.12) η χα-ράκτρια Βάσω Κατράκη. 1988 (31.12) οποιητής Νίκολας Κάλας (Νικόλαος Κα-λαμάρης). 1990 (6.12) ο μουσικός Παύ-λος Σιδηρόπουλος. 2001 (18.12) ο συν-θέτης Δημήτρης Δραγατάκης. 2004(4.12) η ερμηνεύτρια του λυρικού θεά-τρου Έλενα Σουλιώτη.

ΓΕΝΑΡΗΣΓεννιούνται

1622 (15.1) ο Γάλλος συγγραφέας ΖανΜπατίστ Ποκελέν (Μολιέρος). 1853(11.1) ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης(«Σχολή του Μονάχου»). 1859 (13.1)στην Πάτρα, ο ποιητής, δοκιμιογράφος,κριτικός λογοτεχνίας, διηγηματογρά-φος και θεατρικός συγγραφέας, ΚωστήςΠαλαμάς. 1860 (29.1) ο Ρώσος συγγρα-φέας Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχοφ. 1898(23.1) ο μεγάλος Σοβιετικός σκηνοθέτηςΣεργκέι Αϊζενστάιν. 1910 (11.1) ο ποι-ητής και συγγραφέας Νίκος Καββαδίας.1910 (13.1) ο ζωγράφος Γιάννης Τσα-ρούχης. 1914 (7.1) ο πιανίστας και συν-θέτης Γιάννης Σπάρτακος. 1915 (18.1)ο λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης.1924 (2.1) ο καλλιτέχνης του θεάτρουσκιών Ευγένιος Σπαθάρης. 1925 (25.1)ο λαϊκός συνθέτης Γιώργος Ζαμπέτας.1926 (8.1) ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου.1941 (4.1) ο λαϊκός τραγουδιστής ΛάκηςΑλεξάνδρου.

Αποβιώνουν1895 (26.1) ο ποιητής Αχιλλέας Παρά-

σχος. 1904 (7.1) ο συγγραφέας Εμμα-νουήλ Ροΐδης. 1911 (3.1) ο μεγάλος Ελ-ληνας λογοτέχνης Αλέξανδρος Παπα-διαμάντης. 1950 (2.1) ο μουσουργός Θε-όφραστος Σακελλαρίδης. 1951 (14.1) οδημοσιογράφος και συγγραφέας Γρη-γόριος Ξενόπουλος. 1951 (3.1) ο πεζο-γράφος και ποιητής Γεώργιος Δροσίνης.1968 (23.1) ο Κύπριος κομμουνιστής ποι-ητής Θεοδόσης Πιερίδης. 1969 (3.1) στοΠαρίσι ο κομμουνιστής καλλιτέχνηςΤζαβαλάς Καρούσος, 1977 (22.1) ο συγ-γραφέας Μενέλαος Λουντέμης (Δημή-τρης Βαλασιάδης). 1980 (27.1) ο συγ-γραφέας Στρατής Τσίρκας (Γιάννης Χα-τζηανδρέας). 1984 (18.1) ο λαϊκός συν-θέτης Βασίλης Τσιτσάνης. 1984 (17.1) οσυνθέτης Κώστας Γιαννίδης (ΓιάννηςΚωνσταντινίδης). 1984 (21.1) ο συγγρα-φέας και ιστορικός Γιάννης Σκαρίμπας.1993 (13.1) ο ζωγράφος και συγγραφέαςΝίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. 1998 (16.1) οηθοποιός Δημήτρης Χορν. 2002 (6.1) ολογοτέχνης και δημοσιογράφος Ανδρέ-ας Φραγκιάς. 2005 (1.1) η ηθοποιός Μα-ρία Αλκαίου. 2007 (30.1) ο ηθοποιός καιδιευθυντής του Εθνικού Θεάτρου ΝίκοςΚούρκουλος.

ΦΛΕΒΑΡΗΣΓεννιούνται

1883 (18.2) ο μεγάλος λογοτέχνης ΝίκοςΚαζαντζάκης. 1884 (14.2) στον Πύργο(Μπουργκάς) της Βουλγαρίας ο κομμου-νιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης. 1890(10.2) ο Ρώσος συγγραφέας Μπορίς Πά-στερνακ (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας,1958). 1898 (10.2) ο Γερμανός κομμου-νιστής ποιητής και δραματουργόςΜπέρτολτ Μπρεχτ. 1907 (16.2) ο πεζο-γράφος, θεατρικός συγγραφέας και δο-κιμιογράφος Άγγελος Τερζάκης.

Αποβιώνουν1857 (9.2) ο Διονύσιος Σολωμός. 1943(27.2) ο μεγάλος Ελληνας ποιητής Κω-στής Παλαμάς. 1947 (17.2) ο στοχαστής,διακεκριμένος δημοσιογράφος και ποι-ητής Νίκος Καρβούνης. 1948 (11.2) οπρωτοπόρος Σοβιετικός σκηνοθέτηςΣεργκέι Αϊζενστάιν. 1972 (8.2) ο μεγά-λος μουσικοσυνθέτης και ερμηνευτήςτου ρεμπέτικου τραγουδιού ΜάρκοςΒαμβακάρης. 1973 (22.2) η ηθοποιός Κα-τίνα Παξινού. 1975 (10.2) ο ποιητής καισυγγραφέας Νίκος Καββαδίας. 1980(8.2) ο Κρητικός λυράρης και τραγουδι-στής Νίκος Ξυλούρης. 1987 (14.2) ο με-γάλος Ελληνας σκηνοθέτης ΚάρολοςΚουν. 2001 (4.2) ο κορυφαίος συνθέτηςκαι αρχιτέκτονας Ιάννης Ξενάκης. 2005(10.2) ο κορυφαίος Αμερικανός θεατρι-κός συγγραφέας Άρθουρ Μίλερ. 2012(29.2) ο Βασίλης Τσιβιλίκας, κωμικόςηθοποιός του ελληνικού θεάτρου και κι-νηματογράφου.

~~~~~~~~~~~~

Σαν ΤοΤε…

Η Φωνή Λογοτεχών στην έντυπη μορφή της

στηρίζεται στις προσφορές συνεργατών και φίλων

~ 3 ~

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ… 2019-20

Στις 27 Νοέμβρη 2019 χάσαμε τον Γιάννη Καραβίδα. Ο σημαντικός λογοτέχνης αγωνιστής και μόνιμος συ-νεργάτης μας υπήρξε για αρκετά χρόνια μέλος του Δ.Σ.της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών (ΕΕΛ) και Πρόεδρόςτης κατά τα έτη 1992-94.

Στα μέσα της 10ετίας 1990 και εντός των πλαισίωντης ΕΕΛ, ξεκίνησε τη δράση της η ΑΠΕΛ-Σ (τότε ονομα-ζόμενη Αγωνιστική Πανδημοκρατική Ενότητα Λογοτε-χνών - Συνεργαζομένων) με πρόεδρο τον Γιάννη Νικο-λόπουλο. Ο Γ.Καραβίδας συμμετείχε ενεργά και στις 15-12-2000 ανέλαβε ως Ειδικός Γραμματέας στο 7μελέςΠροεδρείο της.

Τον Γενάρη 2001 η ΑΠΕΛ-Σ κυκλοφόρησε το πρώτοτεύχος του περιοδικού (τότε με τίτλο) «Η Φωνή των Λο-γοτεχνών», με εκδότη - διευθυντή τον Γιάννη Νικολό-πουλο. Ήταν η Πρώτη Περίοδος του περιοδικού. Μόνιμακαι δραστήρια στελέχη της ΑΠΕΛ-Σ και του περιοδικούτης έχουν, μεταξύ άλλων, καταγραφεί και οι ΔημήτρηςΧαληβελάκης, Φίλιππος Μαυρογιώργης, Γιάννης Καρα-βίδας, Παναγιώτης Καραβασίλης και Τίτος Κοκκινέας.

Οικονομικά και άλλα προβλήματα, όπως και η επιδεί-νωση της μακροχρόνιας αρρώστειας του Γ.Νικολόπου-λου και ο θάνατός του (31-5-2004) είχαν ως απότέλεσματην παύση του περιοδικού «Η Φωνή των Λογοτεχνών».Ωστόσο, τα μέλη της ΑΠΕΛ-Σ (Πανδημοκρατική Ενότη-τα), συνέχισαν τη δράση τους εντός της ΕΕΛ και την λο-γοτεχνική τους προσφορά στην κοινωνία.

Εν όψει των επερχόμενων εκλογών στην ΕΕΛ της10ης Οκτωβρη 2010, πραγματοποιήθηκε η ανασυγκρό-τηση της ΑΠΕΛ-Σ σε οργανωμένο φορέα, τώρα με πα-ραλλαγή του τίλου της ως «Αγωνιστική ΠαράταξηΕλλήνων Λογοτεχνών - Συνεργαζόμενοι» και με πρό-εδρο τον Γιάννη Παπαοικονόμου.

Στις εκλογές εκείνες, ο ταξικός πόλος στο χώρο τωνλογοτεχνών, ανέδειξε υποψηφίους του στο Δ.Σ. και σεόλα τα όργανα του ιστορικού σωματείου.

Αυτή η ανασυγκρότηση της ΑΠΕΛ-Σ οδήγησε τονΑπρίλη 2013 στην επανέκδοση του περιοδικού μας τώραμε νέο λογότυπο και παραλλαγή του τίτλου ως «ΦωνήΛογοτεχνών» - Νέα Περίοδος (Δεύτερη) και με αρχισυν-τάκτη τον Γιάννη Παπαοικονόμου. Απ’ την αρχή ο Γιάν-νης Καραβίδας δημοσίευε ποιήματα με τ’ όνομά του καιπάντα στο εξώφυλλο τα δηκτικά σατυρικά στιχουργή-ματα με το ψευδώνυμο «Άρης Απένταρος.»

Στα 3χρονα της έκδοσης της Φ.Λ. (2016) συνέβησανκάποιες αλλαγές στην Ομάδα Σύνταξης καθώς και δύοαπώλειες ζωής στελεχών της (των Φίλιππου Μαυρο-γιώργη και Αντώνη Κακαρά). Βεβαίως τότε υπήρξε ανα-στελέχωση και τυπογραφική ανάπλαση του περιοδικούμας. Έτσι πορευτήκαμε έως τα 6χρονα της Φ.Λ. - πάνωσε αυτό έχουμε αναφερθεί πιο συγκεκριμένα στο 24οτεύχος.

Σε αυτή την πάνω από 20 χρόνια πορεία, ο ΓιάννηςΚαραβίδας (και ως «Άρης Απένταρος») υπήρξε δραστή-ριο μέλος - συνεργάτης του περιοδικού μας, μαζί με άλ-λους - όσους παραμένουν έως σήμερα ενεργοί.

Η απώλεια των δύο αυτών εξαίρετων οδηγών μαςστον αγώνα της τέχνης για καλύτερη ζωή, οδήγησεστην ανασύνταξη δυνάμεων και αναμόρφωση του πε-ριοδικού μας, τώρα με νέο λογότυπο και υπότιλο «Αγω-νιστική Πανελλήνια Ενότητα Λογοτεχνών Συνεργα-ζόμενων» (ΑΠΕΛΣ). Αυτά, σε μια σχέση προσαρμογήςμε τις νέες συνθήκες και ανάγκες. Έτσι, από το προ-ηγούμενο 25ο τεύχος, η «Φωνή Λογοτεχνών» διανύειτην Τρίτη Περίοδό της.

Εμείς πάντα θα θυμόμαστε και θ’ ακολουθούμε ταβήματα των δύο αυτών Οδηγών μας, Γιάννη Παπαοικο-νόμου και Γιάννη Καραβίδα.

Στη συνέχεια, ως ενθύμημα παραθέτουμε σύντομηαναφορά και εικόνες από την εκδήλωση που έγινε στηνΕΕΛ προς τιμήν του Γιάννη Καραβίδα.

Γιάννης Μαντάς

Μικρό βιογραφικό του Γιάννη Καραβίδαστη σχέση και πορεία του με τη «Φωνή Λογοτεχνών»

Στις 12-12-2012 η Εταιρία Ελλήνων Λογοτε-χνών τίμησε στην αίθουσα της την προσω-πικότητα και το έργο του ποιητή και πρώηνπροέδρου της Γιάννη Καραβίδα.

Τον ποιητή χαιρέτησε ο πρόεδρος τηςΕ.Ε.Λ Παύλος Ναθαναήλ και του πρόσφερετο μετάλλιο της Εταιρίας, που απεικονίζειτον Γρηγόριο Ξενόπουλο πρώτο προέδρότης, για την πολύχρονη προσφορά του σταγράμματα και στις τέχνες.

Το έργο του παρουσίασε με εμπεριστα-τωμένη ομιλία ο ποιητής και λογοτέχνηςΓιάννης Παπαοικονόμου. Μίλησε η Νίκη Κα-τσικάδη ποιήτρια και λογοτέχνης. Παρέμ-βαση έκανε η ποιήτρια Άννα Μπουρατζή-Θώδα. Ποιήματά του απήγγειλαν οι ηθοποιοίΒασίλης Κολοβός και Μαρία Φράγκου. Με-λοποιημένα ποιήματά του ακούστηκαν σεμουσική Δημήτρη Θέμελη. Συντονιστής τηςεκδήλωσης ο ποιητής Αντώνης Κομίνης.

~ 4 ~

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ… τ. 26

Στις 27 Νοέμβρη 2019 σε ηλικία 85 ετών έφυγε από τηζωή ο δάσκαλος, ποιητής και συγγραφέας Γιάννης Κα-ραβίδας, πρώην πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογο-τεχνών.

Ο Γιάννης Καραβίδας γεννήθηκε στη Μικρή Γότι-στα Ιωαννίνων το 1934. Ήταν έκτος στη σειρά από ταοχτώ παιδιά μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας. Με-γάλωσε με πολλές στερήσειςπου σημάδεψαν αδρά τη ζωήτου, πολύ περισσότερο όταναυτές οξύνθηκαν μέσα στοκλίμα της κατοχής με όλες τιςμετέπειτα επιπτώσεις της.Ωστόσο, βιώνοντας τις όποιεςοδυνηρές καταστάσεις, τόσοσαν παιδί όσο και σαν έφηβος,οξύνθηκε μέσα του και η αγω-νιστική του διάθεση, η θέλησητου να παλέψει για ένα δίκαιοκαι ειρηνικό κόσμο.

Η θέλησή του αυτή εκφρά-ζεται άμεσα ή έμμεσα μέσααπό το έργο του γενικά καιταυτόχρονα, υλοποιείται σεμια καθημερινή πρακτική. Στοδημοτικό σχολείο του χωριούτου, έμαθε τα πρώτα γράμμα-τα, όμως αποφοίτησε στα Γιάν-νινα, όπου στη συνέχεια σπού-δασε παιδαγωγικά ως οικότρο-φος στο Ιεροδιδασκαλείο Βελ-λάς για να πάρει το πτυχίο τουεκπαιδευτικού το 1957.

Μετά τη στρατιωτική τουθητεία, επί μία εικοσιπενταετίαάσκησε το εκπαιδευτικό τουλειτούργημα σε σχολεία τηςΜακεδονίας, της Ηπείρου καιτης Αττικής μεταγγίζοντας στους μαθητές του πνεύμακοινωνικής δικαιοσύνης κι αγωνιζόμενης ελπίδας γιατο ποθούμενο καλύτερο αύριο του κόσμου.

Υπήρξε έγγαμος με την Αθηνά Μπανιά η οποία τουσυμπαραστάθηκε στο έργο του, τον στήριξε επάξιαστη ζωή κι αφού στο διάβα του χρόνου, του χάρισεμια κόρη, ένα γιο και 3 εγγόνια, «έφυγε» απ’ τη δικήτης τη ζωή, κατά πως θέλησε η κοινή και σκληρή μοίρατων ανθρώπων.

Ο Γιάννης Καραβίδας από μαθητής ακόμα του Δη-μοτικού Σχολείου ασχολήθηκεμε τη λογοτεχνία, γρά-φοντας ποίηση. Ποιήματά του άρχισαν να δημοσιεύον-ται από τα πρώτα γυμνασιακά του χρόνια.

Το 1965 εμφανίζεται επίσημα στα Γράμματα με τηνποιητική του συλλογή «Σπίθες στο μάρμαρο» για ν’ακολουθήσουν οι εξής: «Ίχνη στο μαύρο και στο άσπρο» (1971) «Ημερολόγιο εξόδου» (1973) «Μέρες της ιστορίας μας» (1975) «Poesie» (1977) «Ο άλλος ήλιος» (1978)

«Τα παιδιά του 1979 μ.Χ.» (1979) «Διασταυρώσεις» (1981) «Διασταυρώσεις β’» (1985) «Κυπριακοί απόηχοι» (1988) «Ποιήματα 1965-1985» (1994) «Ένας ήλιος νυκτόβιος» (1997) «Σπορά στην άσφαλτο» (2001)

Επίσης, τύπωσε σε βιβλίατου τα εξής κριτικά δοκίμια:

«Ο ποιητής Φοίβος Δέλφης»(1972)

«Το πολυτεχνείο στην ποί-ηση της Λιλής Ιακωβίδη»(1976)

«Λιλή Ιακωβίδη η ποιήτριατης νιότης» (1978)

«Ο γνήσιος ανθρωπισμόςστην ποίηση του Θαλή Ρητορι-δη» (1980)

«Φυσιολατρία και ανθρωπιάμέσα από τα γιαννιώτικα σονέ-τα και τους λυρικούς στοχα-σμούς του Γιώργου Βρέλλη»(1982)

«Η ποιητική πορεία του Βα-σίλη Κραψίτη» (1984)

«Η διαλεκτική της ειρήνηςστην ποίηση του Γιώργου Κου-λούκη» (1990)

«Η Ναταλία Αποστολοπού-λου και η γυναίκα της αντίστα-σης» (1999)

«Νίκη Κακαβά Γαρίδη η ποι-ήτρια της όψιμης τόλμης»(2000) Ο Γιάννης Καραβίδας έγραψεακόμη πολλά άρθρα και κριτικάσημειώματα σ’ εφημερίδες και

περιοδικά, έκανε παρουσιάσεις λογοτεχνών και δια-λέξεις και συνεργάστηκε για μια περίπου δεκαετία ωςκριτικός λογοτεχνικών βιβλίων με την εφημερίδα «Ρι-ζοσπάστης».

Διαθέτει επίσης ανέκδοτο ποιητικό, δοκιμιακό καιπεζογραφικό έργο. Ποιήματα του Γιάννη Καραβίδα με-ταφράστηκαν στα ιταλικά, γαλλικά, πολωνικά και ουγ-γρικά.

Ο Ούγγρος νεοελληνιστής Kalman Szabo, κατατάσ-σοντας το Γιάννη Καραβίδα στη γενιά του ’60 τον συμ-περιλαμβάνει στο βιβλίο του «Βυζαντινή και νεοελλη-νική λογοτεχνία». Γενικά το έργο του αναφέρεται σεελληνικές εγκυκλοπαίδειες, σε βιβλία ιστορίας της νε-οελληνικής λογοτεχνίας και ανθολογείται σε δικέςμας και ξένες ανθολογίες.

Ο Γιάννης Καραβίδας διετέλεσε πρόεδρος τηςΕταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών και έχει τύχει πολλώνάλλων τιμητικών διακρίσεων.

Υπηρξε επίσης για χρόνια βασικός συνεργάτης τουπεριοδικού «Φωνή Λογοτεχνών» της ΑΠΕΛ-Σ, καθώςκαι του ιστότοπου «η Σφήκα».

Στη μνήμη του ποιητή - λογοτέχνη Γιάννη Καραβίδα

Η Μικρή Γότιτσα

~ 5 ~

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ… 2019-20

Την Παρασκευή 29 Νοέμβρη 2019 στο νεκροταφείοτης Αργυρούπολης ξεπροβόδισαν στο τελευταίο τουταξίδι τον σεμνό αλλά ακούραστο εργάτη του λόγουΓιάννη Καραβίδα, μέλη της οικογένειάς του, συγγενείςκαι φίλοι. Κοντά τους, αποχαιρέτησαν τον ανυποχώ-ρητο αγωνιστή, μέλη της λογοτεχνικής οικογένειαςκαθώς και σύντροφοί του κομμουνιστές.

Η Νέλλη Λαγάκου, μέλος της Εται-ρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, και η ΕύηΚοντόρα, εκπροσωπώντας την Κομμα-τική Οργάνωση Λογοτεχνών, είχαν τηντιμή να μιλήσουν με λίγα λόγια για τονΓιάννη Καραβίδα, για το έργο και τηνπροσφορά του.

Ο Γιάννης Καραβίδας ήταν ένας άνθρω-πος με πίστη και θέληση ν’ αφουγκρα-στεί τη ζωή και να παλέψει για το δίκιο.Το γεγονός ότι μεγάλωσε στη δύσκοληπερίοδο της Κατοχής και της Αντίστα-σης, τροφοδότησε και ενίσχυσε τα στοι-χεία αυτά που εκφράστηκαν μέσα απότο έργο του και μετουσιώθηκαν σε κα-θημερινή πάλη, σε αγώνες για την κοι-νωνική απελευθέρωση, το δίκιο και τηνειρήνη. Αυτός ήταν και ο λόγος που τονοδήγησε στις γραμμές του ΚΚΕ.

Από τη Μικρή Γότιστα Ιωαννίνωνασχολήθηκε, μαθητής ακόμα του Δημο-τικού Σχολείου, με το γράψιμο. Ποιήμα-τά του άρχισαν να δημοσιεύονται απότα πρώτα γυμνασιακά του χρόνια. Αποφοίτησε σταΓιάννενα και, στη συνέχεια, σπούδασε παιδαγωγικάως οικότροφος στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς. Δίδαξεσε σχολεία σε όλη την Ελλάδα.

Το 1965 εμφανίστηκε επίσημα στα γράμματα με τηνποιητική του συλλογή «Σπίθες στο μάρμαρο». Έγραψεπολλά άρθρα και κριτικά σημειώματα σ’ εφημερίδεςκαι περιοδικά, έκανε παρουσιάσεις λογοτεχνών και

διαλέξεις και συνεργάστηκε για μια περίπου δεκαετίαως κριτικός λογοτεχνικών βιβλίων με την εφημερίδα«Ριζοσπάστης».

Εκτός από το δημοσιευμένο, διαθέτει και ανέκδοτοποιητικό, δοκιμιακό και πεζογραφικό έργο. Ποιήματατου Γιάννη Καραβίδα μεταφράστηκαν στα ιταλικά, γαλ-λικά, πολωνικά και ουγγρικά, ενώ μέρη από το έργο

του ανθολογούνται σε δικές μας και ξέ-νες ανθολογίες.

Ο Γιάννης Καραβίδας διετέλεσεπρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογο-τεχνών και έχει τύχει πολλών άλλων τι-μητικών διακρίσεων. Με χιούμορ καιπρωτοτυπία, συμμετείχε με την πένατου μέχρι το τέλος, αναδεικνύονταςέτσι την πίστη του στη δύναμη της γνώ-σης και της έκφρασης. Δεν ήταν τυχαίοότι υπέγραφε ως «Άρης Απένταρος»στο περιοδικό «Φωνή Λογοτεχνών» τηςπαράταξης ΑΠΕΛ-Σ στην ΕΕΛ.

Ο σύντροφός μας υπήρξε μέλος τουΚΚΕ ως το τέλος της ζωής του. Μέχριτην τελευταία στιγμή κράτησε την πίστητου στη ζωή, στον αγώνα, στη δύναμητης γνώσης. Πιστεύουμε πως έφυγε απότη ζωή ολοκληρωμένος, γιατί οι ιδέες,οι επιλογές, όταν αναδεικνύουν την ανι-διοτελή προσφορά στον αγώνα για τοδίκιο του λαού, την αγάπη για τον άν-θρωπο της δουλειάς, το μίσος για τηνεκμετάλλευσή του από άλλους ανθρώ-

πους, και όταν επαληθεύονται από τη ζωή, γίνονταιισχυρό όπλο για τη μάχη μέχρι το τέλος.

Στα 95χρονα του Κόμματος ο Γιάννης Καραβίδας έγραψε το ποίημα

“Το δικό μας Κόμμα”(εδώ απόσπασμα)

Εύη Κοντόρα

~ ~ ~ Το τελευταίο αντίο στον σεμνό ποιητή - αγωνιστή ~ ~ ~

Το δικό μας Κόμμα, σύντροφοι, δεν έχει ηλικία,

όπως δεν έχει ηλικία ο ουρανός. Δεν γεννήθηκε απ' το Χρόνο

για να 'χει ηλικία, αλλα γεννάει το Χρόνο,

όπως τον γεννάει το Φως. Δεν γεννήθηκε στο Χθες,

αλλά πριν μάθουμε ακόμα να μετράμε το Χθες, το Σήμερα, το Αυριο.

Γεννήθηκε μαζί με τη ζωή του Άστρου μας, για να 'χει ο σπόρος έναν τρόπο

να παλεύει με την πέτρα και να σκάει στον Ήλιο,

τρέφοντας την προσδοκία των όντων. (…)

Το δικό μας Κόμμα, σύντροφοι, έχει το περίγραμμα του Όλου. Είναι κομμάτι απ' το Σύμπαν. Είναι η καρδιά στο στέρνο

και μαζί ακέραιος ο Άνθρωπος και το έργο του διαμέσου των αιώνων.

Το δικό μας Κόμμα είναι κομμάτι που ενώνει

κι όχι που χωρίζει. Ενώνει τη Ζωή,

ενώνει το Χώρο, ενώνει την ειρήνη των άστρων

με την επί Γης ειρήνη π' οραματιζόμαστε όλοι,

ζωντανοί και νεκροί, πέρα από τόπους και χρόνους.

(…) Στο δικό μας Κόμμα, σύντροφοι,

θα χωρέσουμε όλοι στο απροσμέτρητο Αύριο, όπως χωρέσαμε όλοι στο απροσμέτρητο Χθες.

Φτάνει να μάθουμε όλοι στα παιδιά μας ν' αποφεύγουν τις άγονες λέξεις

και να προσεύχονται με γόνιμες πράξεις, στην παντοδυναμία του Ανθρώπου. ~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~

~ 6 ~

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ τ. 26

Εννοώ τη λέξη σύντροφος…

«Από το καπνισμένο κατώφλι παρακολουθώ τις κινή-σεις τους/, τη λιγνή λάμψη της μέσης που παίζει με ταστιβαρά μπράτσα,/ που υψώνουν το σφυρί, αργά τόσοαργά/ σίγουρα τόσο γρήγορα,/ δεν βιάζονται – ο άν-θρωπος σφυρηλατεί τον τόπο του στον τόπο του». (Αμερικανός ποιητής, Γουόλτ Γουίτμαν, 1819-1892,

«Το τραγούδι τού εαυτού μου»)

Στην Τσαρική Ρωσία Νικολάου A’, η ανάγνωση ενόςκειμένου τού συγγραφέα Γκόγκολ απ’ το Ντοστογιέφ-σκι, ήταν «αιτία» για να στείλουν το Ντοστογιέφσκιστα κάτεργα. Ο «φάκελος της κατηγορίας!», ήταν ότιείχε πάρει μέρος σε διαδηλώσεις!!! είχε γράψει άρθρα,και τα μοίραζε από μυστικά λιθογραφεία, και είχε σκο-πό την πτώση της εξουσίας του Τσάρου…

Ο Γάλλος μυθιστοριογράφος Ζολά με το «Κατηγο-ρώ» (άρθρο καταρχάς, έργο συνέχεια), υποστήριξε τοΝτρέυφους - την αθώωσή του. Γι’ αυτό φυλακίστηκε.Ο Μαρξ, περιγράφει τους διανοούμενους και τη μο-ναχική τους πορεία, στην έρημο…

Ο «άγιος των γραμμάτων» Παπαδιαμάντης, αθόρυ-βος «γραφιάς» μοίραζε τη νηστεία του στους αχθο-φόρους, στο Μοναστηράκι. Αλλά, όσο η διανόηση στη-ρίζεται στη «Βία» εξασκείται για το «κέρδος», τότε«φυλακίζεται» το έργο της. Σ’ αυτή την ΕυρωπαϊκήΚαπιταλιστική ομοιομορφία: πολιτιστική, ολιγαρχική,κοινωνική, καλούνται οι διανοούμενοι να είναι αντι-στασιακοί «αναγνώστες» των γεγονότων, όχι «θεα-τές». Η «συναλλαγή» εκφυλίζει! Η διανόηση στοχεύεινα δώσει στο σημερινό χάος στην αμηχανία μας, ένανέο όραμα με ένα περιεχόμενο. Η «κληρωτή» διανόησηαφού «γυαλίζει» τα «παπούτσια» της εξουσίας στο τέ-λος «γυαλίζεται…». Ο «εθελοντής» διανοούμενος εί-ναι «αγυάλιστος», αλλά είναι ελεύθερος. Ο αστικόςδιανοουμενισμός «ψωνίζεται» απ’ τους εργοδότες τουκαι ακολουθεί τους «κανόνες» τού “Life style”. ΟΜπρεχτ προς τη διανόηση αναφέρει: «Χρειάζεται πολ-λά τον κόσμο, για να αλλάξεις: οργή, επιμονή, γνώση,αγανάκτηση, ψυχρή επιμονή, ατέλειωτη καρτερία. Ηπραγματικότητα, μας μαθαίνει, πώς την πραγματικό-τητα, να αλλάξουμε». («Η απόφαση»).

Ο Αντώνης Σαμαράκης, τούς καλεί: «Να γίνουν “άμ-μος” στα γρανάζια τού συστήματος! Τώρα, κάποιοι“θρηνολογούν”»! Ο Ποιητής Νίκος Καρούζος, σ’ ένασύντριμμά του, λέει: «Όποιος θρηνολογεί είναι άξιοςαπελπισίας. Δεν είναι όλβιος εαρινής». Για την ανοι-ξιάτικη διεύρυνση τού «Αντισταθείτε» παλεύει ο δια-νοούμενος: για να είναι ουδενός ανώτερος και ουδε-νός κατώτερος! Με θάρρος προσδιορίζει τα βάσανάμας. Διαλεκτική είναι αυτή που δίδει ονόματα στα βά-σανά μας. Ο διανοούμενος ο Νίκος Μπελογιάννης πά-λευε μέσα απ’ τις ιδέες του: «Για να φτιάξουμε ένανκόσμο στο μπόι των ονείρων και των ανθρώπων» (απ’την απολογία του). Η σύμπτωση και η ταύτιση του συ-νόλου των μη ελεγχόμενων δεδομένων και των ανε-ξαρτήτων αποδεικτικών στοιχείων είναι ντοκουμέντατα οποία θεσμοθετούν τους λόγους για την απόδειξητης αλήθειας. Έτσι ταυτοποιείται η ορκωτή αλήθεια…, διαφορετικά οι άδειοι αμφορείς του ψεύδους κινούν-

ται καταφατικά σε όλα και ασφα-λώς παγιδεύονται. Τίποτε δεν εί-ναι πιο θλιβερό από το θάνατο τηςαυταπάτης. Η αλήθεια αποτελείπρόκριμα εκδήλωσης, λόγου, έρ-γου, αντίσταση «ακοστολόγητη».Διαφορετικά τότε «Σύρουν, εμέναδύο άλογα/, τ’ αράπικο το πάθος/και τ’ αφρογάλανο όνειρο/. Μπο-ρεί και στο γκρεμό!» (Κ. Παλαμάς).Σκοπός της διανόησης είναι ναφτιάχνει «Ιστορίες» και δρώμενα, τοποθετώντας τον«αρουραίο λίθο», σαν θεμέλιο στο πολιτικό, κοινωνικόοικοδόμημα υπέρ των αδυνάτων. Σε μία Ελλάδα, πουμοιάζει σαν τους «Βάτραχους» γύρω από ένα καπιτα-λιστικό τέλμα, να γίνεται δύναμη ανατροπής. «Ας μητο κρύβουμε/ Διψάμε για ουρανό!» (Μίλτος Σαχτού-ρης). Τώρα, που «η δυστυχία απ’ έξω γδέρνει τις πόρ-τες μας», όπως έλεγε ο αείμνηστος ποιητής ΜίλτοςΣαχτούρης, οι διανοούμενοι ας έχουν υπόψιν τους τοποίημα τού Τσε Τσιγκ, απ’ το βιβλίο τού Λάο Τσε (Κι-νέζος δάσκαλος, 6ος π.Χ.) για το τι δεν πρέπει να κά-νουν· για να μην απομακρύνονται απ’ τη σοφία, για ναείναι αρκούντως χρήσιμοι.

«Αν στηρίζεσαι στις μύτες των ποδιών, δε μένεις/όρθιος για πολλή ώρα/ αν κάνεις βήματα υπερβολικάμεγάλα, δεν περπατάς καλά/ αν επιδεικνύεσαι, δε σεβλέπουν καλά/ αν δικαιολογείς τον εαυτό σου, δε γί-νεσαι σεβαστός/ αν αυτοεπαινείσαι, δε γίνεσαι πιστευ-τός/ αν υπερηφανεύεσαι πολύ, δε θα φτάσεις να υπε-ρέχεις./ Όλες αυτές οι συμπεριφορές είναι αποστή-ματα και όγκοι,/ πράγματα δυσάρεστα, που τα αποφεύ-γει ο ενάρετος».

Σήμερα τα μείζονα κείμενα του αιώνα προετοιμά-ζονται για την εξόντωση της αυτονομίας τους προϊόντης μοιχείας τους με την ιδιωτική οικονομία, η παγ-κόσμια διανόηση βρίσκεται σε σκληρή δοκιμασία, γιατίκυριαρχεί η εικόνα και η εικονική πραγματικότητα. Ηθεωρία των δημοσίων σχέσεων καλλιεργεί τη νωθρό-τητα και τον ωχαδερφισμό. Καθήκον της διανόησηςείναι να κρατάει άσβεστη τη συνείδηση και το κριτικόπνεύμα.

Τώρα όπου ο καπιταλισμός με τους πολέμους μιλάειμε φρικιαστικούς όρους και ο μεσιανισμός καλπάζειεξοντώνοντας κάθε ηθική και τον άνθρωπο, οι διανο-ούμενοι ας κοιτάξουν να βρουν το νούμερο του πο-δηλάτου «σαν τον κλέφτη των ποδηλάτων», τη ματιάκαι το συναίσθημα. Το «Αντισταθείτε» του αείμνηστουποιητή και φίλου μου Μιχάλη Κατσαρού ακούγεται ωςπαρακαταθήκη. Είναι η διαρκής προτροπή για τη μηαπώλεια της εν εγρηγόρσει καταστάσεως του ανθρώ-που. Στην ιδιοτροπία των γεγονότων και την πονηρίατης καθημερινότητας η γλώσσα τού διανοούμενουπρέπει να έχει ρεφλέξ και καλά αμορτισέρ, παλμό καιήρεμη επαναστατικότητα. Μέσα από τον μύθο, έρχεταιαυτούσια από το λόγο τού λαού, η δόνηση της καθη-μερινότητας, η Ιστορία:

«…Χιλιάδες χέρια ξεπετάνε τους καρπούς στα πέ-λαγα/ χέρια ψαράδων/ και μούτσοι/ και χτίστες -αδερ-φοί-/ και να φωνάζουν «δεν πεθάναμε»/ και να φωνά-ζουν «προχωρείται»/ Το Μεσολόγγι να σωθεί… (Με-

ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΑ ΡΙΖΩΜΑΤΑ

~ 7 ~

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 2019-20

σολόγγι)» (Μιχάλης Κατσαρός). Ο διανοούμενος ομι-λεί, κάποτε σαρκαστικός άλλοτε με παραβολές και αι-νίγματα.

«Κι αν σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές είναιγιατί τ’ ακούς καλύτερα, κι η φρίκη δεν κουβεντιάζεταιγιατί είναι ζωντανή, γιατί είναι αμίλητη και προχωράει».Τον στίχο του Γιώργου Σεφέρη («Τελευταίος σταθ-μός»), ας έχουμε υπόψιν μας σαν διαλεκτικό εργαλείο,ανάλυσης και συμπεριφοράς μας. Διανοούμενος είναιαυτός που σέβεται τον εαυτό του και τον συνάνθρωπότου.

Η χειρότερη μορφή της διανόησης είναι όταν αυτήέχει, το σύνδρομο της διαρκούς παρουσίας άνευ όρων.Και ακόμη πιο βέβηλο είναι όταν αυτή δημιουργεί κα-τεστημένη μικρή ολιγαρχία. Αγνοώντας για τους άλ-λους που τρέχουν κι αυτοί για κάτι καλύτερο, αρνούν-ται τότε να δώσουν ένα ποτήρι «νερό» στους συνο-δοιπόρους τους. «Ο καθείς και τα όπλα του» έλεγε οΠοιητής Ελύτης… Το πιο χυδαίο των ανθρώπων τηςδιανόησης είναι να χρησιμοποιούν τη λειτουργία τουςγια ανέλιξη και μεταγραφή στο σύστημα εξουσίας.Έχοντας προπονηθεί αρκετά εκτός αυτής μπορούν ναείναι απαραίτητοι, ως μπαλαντέρ… και τζόκερ στηντράπουλα της εξουσίας. Έτσι ταυτίζονται με τους μη-χανισμούς εξουσίας και είναι αγνώριστοι για το πα-ρελθόν τους. Έτσι εξαργυρώνουν με «επιταγές όψε-ως» τις θέσεις. Μισούν το παρελθόν τους όχι από κρι-τική σκέψη, αλλά γιατί έχασαν τη ζωή τους έξω απ’ τοσύστημα… τόσα χρόνια - δίχως αμοιβή! Άλλοι πάλι γιανα μπουν σ’ ένα σύστημα αναγνώρισης δίνουν τα δια-πιστευτήρια με δουλικότητα. Ακόμη μπορούν και ναφιλήσουν και τα πόδια των δυνατών… όπως έλεγε οαείμνηστος ποιητής και στιχουργός Μάνος Ελευθερί-ου σε κάποιο τελευταίο ποίημά του… τραγούδι.

Η γλώσσα όταν δεν χρησιμοποιείται σωστά, τότεγίνεται μηχανισμός παραχάραξης της συνείδησής μαςκαι πεδίο ασυνεννοησίας. Οι λέξεις αυτοί οι μικροίφθόγγοι που κυοφορούνται και επεξεργάζονται στομυαλό ενός διανοούμενου, πολλές φορές δεν έχουνεπιστροφή όταν πρόκειται για ψέμα ή συκοφαντία. Δενυπάρχει εύκολη και ακαριαία αναίρεση, όταν πρόκειταιγια τον κάθε άλλο άνθρωπο. Η ελευθερία της έκφρα-σης δημοσίως, προϋποθέτει σίγουρα ευθύνη για τιςσυνέπειες της διαχείρισης. Η επανόρθωση μαζί με τησυγγνώμην είναι το μόνο όπλο για την αστοχία. Η επα-

νόρθωση είναι απαραίτητη όσο κι αν είναι επώδυνη.Αδάπανες αναιρέσεις τύπου undo, όπως γίνεται στουςηλεκτρονικούς υπολογιστές, στο λόγο δεν υπάρχουν…

Τέλος πάντων, τα πιο γαληνεμένα λόγια είναι αυτάπου φέρνουν τη μπόρα –το αποτέλεσμα. Γι’ αυτό σεκάθε στιγμή πρέπει να ξέρουμε πότε να μιλάμε, πότενα σιωπάμε, πότε να πολεμάμε, και πότε να ειρηνεύου-με, όπως αναφέρει και ο εκκλησιαστής. Έτσι, ο λόγοςείναι ελκυστικός και οι πράξεις μας γίνονται αποτελε-σματικές. Να αντισταθούμε στην επικοινωνιακή κα-ταιγίδα με στόχο τη λήθη.

«Δεν είναι το μυαλό που έχει την περισσότερη ση-μασία, αλλά αυτό που το καθοδηγεί- ο χαρακτήρας, ηκαρδιά, οι γενναιόδωρες ιδιότητες, οι προοδευτικέςιδέες» (Ντοστογιέφσκι).

Φυσικά κανένας δεν μπορεί να διεκδικήσει το προ-νόμιο τού αλάθητου (μόνο ο Πάπας τού Βατικανού).Το να επιχειρούμε να κατευνάσουμε έναν εχθρό είναιτόσο βλακώδες, όσο και από το να καταδιώκουμε ένανφίλο ο οποίος επιδιώκει και σκέπτεται με έναν άλλολόγο και δρόμο, τον ίδιο με εμάς σκοπό. Είναι καλύ-τερη μια καταστρεπτική αλήθεια (λυτρωτική), παράαπό ένα χρήσιμο και κατασκευασμένο ψέμα. Αλλά πάν-τοτε ένα σύστημα εξουσίας καταδιώκει τους εκλε-κτούς… «Είθισται να δολοφονούν τους ποιητάς…»έλεγε ο Ποιητής Νίκος Εγγονόπουλος.

Ο Μαρξ έγραψε κάποτε για την «Αθλιότητα της Φι-λοσοφίας». Με λίγα λόγια πώς η σιωπή είναι συνενοχή.Η αποστασιοποίηση από τα δρώμενα είναι ίδια με τησυγκατάνευση ή με παρότρυνση. Αυτή μας πηγαίνειστο βυθό. Οδηγεί τους διανοούμενους στο περιθώριο.Κυριαρχούν: Το «Αντισταθείτε ως και σε μένα που σαςιστορώ…» του ποιητή Μιχάλη Κατσαρού και η ρήσητου Ένγκελς ότι το να «ομολογεί κανείς τα λάθη τουείναι ηρωισμός…» (απ’ την αλληλογραφία του με τονΜαρξ). Αλλά, τι είναι ο ένας διανοούμενος για τον άλ-λον; Τι είσαι για μένα; Ισόβιος φίλος; Δεν μου είναιαρκετό. Συνοδοιπόρος; Αυτό είναι λίγο. Αγαπητός; Εί-ναι ελάχιστο. Μια μόνο λέξη μπορώ να βρω για σένα.Σ’ αυτή περικλείεται ό,τι ωραίο, ό,τι ευγενές, ό,τι αν-θρώπινο. Εννοώ τη λέξη «σύντροφος».

Παναγιώτης Καραβασίληςσυγγραφέας και αναλυτής

συστημάτων Πληροφορικής

―Γειά σας, τα έφερα όλα… ―Μπράβο, δώστα μου όλα.

~ 8 ~


ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

«Ως εκείνη τη στιγμή, τις παραμονές κάθε γενικής με-ταμόρφωσης της κοινωνίας, η τελευταία λέξη της κοι-νωνικής επιστήμης θα είναι τα λόγια της George Sand:να παλέψεις ή να πεθάνεις, αιματηρή πάλη ή να βυθι-στείς στο τίποτα. Έτσι τίθεται ανελέητα το ερώτημα».Έτσι ο Καρλ Μαρξ (1818-1883) τελειώνει το σύγγραμμάτου - απάντηση στον αναρχοσοσιαλιστή Προυντόν, «Ηαθλιότητα της φιλοσοφίας» (1847), παραθέτοντας αυ-τά τα λόγια της George Sand (Η Αθλιότητα της Φιλο-σοφίας, εκδόσεις «Αναγνωστίδης», σελ. 174). Ο Πρου-ντόν (1809-1865) είχε δημοσιεύσει το 1846 μια εργασίαμε τίτλο «Η φιλοσοφία της αθλιότητας». Στο παρόνάρθρο θα χρησιμοποιούμε τ’ όνομα της μεγάλης Γαλ-λίδας ουτοπικής σοσιαλίστριας George Sand όπως κα-θιερώθηκε από την ίδια. Δηλαδή, όχι όπως καθιερώ-θηκε –κακώς– στα ελληνικά ως Γεωργία Σάνδη, ενώτο George είναι Γεώργος. Δεν ήταν η μόνη γυναίκαστην ιστορία που δημοσίευε κάτω από αντρικό όνομαγια να παίρνεται στα σοβαρά ως συγγραφέας. Το 1832κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα «Ιντιάνα»με το ψευδώνυμό της, George Sand. Το επίθετο ήτανπαρμένο από το όνομα του αγαπημένου της Ζιλ Σαντό(Jules Sandeau).

Καταγωγή και καταβολές Η George Sand από καταγωγή είχε δύο κόσμους μέσατης, δύο κοινωνικές τάξεις. Ο πατέρας της, ΜωρίςΝτuπέν (Maurice Dupin), ήταν γιος ενός των πιο διάση-μων στρατιωτικών του 18ου αιώνα και ο ίδιος ήταν αξιω-ματικός στο στρατό του Ναπολέοντα. Ανάμεσα στουςπρογόνους της Σάνδης ήταν και ο βασιλιάς της Πο-λωνίας, ενώ η μητέρα της ήταν κόρη ενός φτωχούβιοπαλαιστή. Χάνει τον πατέρα της τεσσάρων χρονώνκαι η μικρή Ορόρ (Aurore), όπως την έλεγαν, μεγαλώνειμε τη γιαγιά της, την αριστοκράτισσα μητέρα του πα-τέρα της, η οποία δεν «χώνευε» τη χαμηλής καταγω-γής νύφη της. Από την αυτοβιογραφία της Sand προ-κύπτει πόσο σημαντική γι’ αυτήν ήταν η φιγούρα τουπατέρα της που δεν τον είχε γνωρίσει. Ο Μωρίς Ντιπένήταν ο μεγάλος Απών στη ζωή της, ο εξιδανικευμένοςήρωας και η καλλιτεχνική ψυχή με την οποία είχε ταυ-τιστεί. Το θέμα του αντρικού ντυσίματός της –για τουςπερισσότερους έμεινε στην ιστορία σαν «τρελοφεμι-νίστρια» που ντυνόταν σαν άντρας και ήταν η ερωμένητου μεγάλου μουσικού Φρεντερίκ Σοπέν (FrédériqueChopin,1810-1849), ενώ γελοιογραφίες την απεικόνιζανκαπνίζοντας πούρο– καθώς και η εξέλιξη του κοριτσιούΟρόρ Ντυπέν στη μετέπειτα συγγραφέα George Sandέχει σχέση με τον πατέρα της, όπως φαίνεται από τηνεξής παράθεση από το Η ιστορία της ζωής μου, μιαιστορία που ξεκινάει με την ιστορία των προγόνων τηςαπό την πλευρά του πατέρα της, καθώς και λίγες σε-λίδες για τη μητέρα της και την οικογένεια της μητέ-ρας της για να συνεχίσει με εκατοντάδες σελίδες (τοεν τέταρτο όλου του βιβλίου) για την ιστορία της ζωήςτου πατέρα της. Εκεί γράφει ανάμεσα σε άλλα: «Τώραθα συνεχίσω με την ιστορία του πατέρα μου, διότι αυ-τός είναι κυριολεκτικά ο πραγματικός συγγραφέας

της ιστορίας της ζωής μου. Αυτόςο πατέρας που δεν τον γνώρισασχεδόν καθόλου και που εξακο-λουθεί να ζει στη μνήμη μου σανμια λαμπρή εμφάνιση, αυτός ο νέ-ος καλλιτέχνης και πολεμιστής,έμεινε ολοζώντανος στις παρορ-μήσεις της ψυχής μου, στις τύχεςτης σωματικής μου κατάστασηςκαι στα χαρακτηριστικά του προ-σώπου μου. Το είναι μου είναι μιαχωρίς αμφιβολία πιο αδύνατη, αλλά ωστόσο πλήρηςαντανάκλαση του δικού του. Το περιβάλλον στο οποίοέζησα έχει προκαλέσει τις αλλαγές. Επομένως, ταελαττώματά μου δεν είναι εντελώς δική του δουλειάκαι οι καλές μου ιδιότητες αποτελούν μια ευεργεσίατων ενστίκτων που μεταβίβασε σε μένα. Η εξωτερικήμου ζωή διέφερε από τη δική του τόσο όσο και η εποχήστην οποία αναπτύχθηκε, αλλά ξέρω και νοιώθω ότι,αν ήμουν αγόρι και είχα ζήσει εικοσιπέντε χρόνια νω-ρίτερα, σε όλα τα πράγματα θα είχα κάνει και θα είχααισθανθεί σαν τον πατέρα μου».

Η εποχή των επαναστάσεων Το υλικό της μνήμης λοιπόν της Σάνδης περιλάμβανεδύο κοινωνικές τάξεις, δύο καταβολές και σ’ όλη τηζωή της αισθανόταν μεγάλη έλξη και μεγάλη αλλη-λεγγύη απέναντι στα λαϊκά στρώματα. Η ανάμιξή τηςστην κοινωνική-πολιτική ζωή της Γαλλίας του 19ου αι-ώνα ήταν έντονη. Γεννήθηκε στον απόηχο της Γαλλι-κής Επανάστασης του 1789, έζησε τις επαναστάσειςτου 1830 και του 1848, καθώς και την Παρισινή Κομ-μούνα του 1871. Με πάθος στρατεύθηκε στις προοδευ-τικές ιδέες της εποχής της, αλλά ποτέ δεν μπορούσενα απαλλαχτεί από έντονα στοιχεία ουτοπισμού καιχριστιανισμού στο στοχασμό της, πράγμα αρκετά δια-δεδομένα στη Γαλλία της εποχής της. Ο Καρλ Μαρξείχε έρθει επανειλημμένως σε αντιπαράθεση και ακόμακαι σύγκρουση με Γάλλους αναρχοσοσιαλιστές και ου-τοπιστές, όπως στην περίπτωση που αναφέραμε στηναρχή, τον Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν (Pierre-Joseph Proud-hon). Η σκέψη του Προυντόν, όπως και του ΛουίΜπλανκ (Louis Blanc, 1811-1882, σοσιαλιστής πολιτικός,ιστορικός) και του Λουί Ωγκούστ Μπλανκί (Louis AugustBlanqui,1805-1881, εκπροσώπου ενός ισχυρού ελιτί-στικου «κομμουνιστικού» ρεύματος πριν από το μαρ-ξισμό), αλλά και του γνωστού Ελβετού φιλόσοφου του18ου αιώνα Ζαν-Ζακ Ρουσό (Jean-Jacques Rousseau,1712-1778) είχε επηρεάσει τη Σάνδη, ενώ ο Ρώσος θε-ωρητικός του αναρχισμού Μπακούνιν (1814-1876) τηθεωρούσε όχι μόνο «ποιητή, αλλά και προφήτη καιαποκαλυπτική». Αφού από την άλλη η Σάνδη, όχι σπά-νια, άγγιξε με τη σκέψη της τη διαλεκτική της ιστορίας,όπως προκύπτει από τα λόγια της που ο Μαρξ διάλεξεγια να κλείσει το έργο του «Η αθλιότητα της φιλοσο-φίας», καταλαβαίνουμε ότι οι αντιφάσεις στο έργο τηςείναι πολλές. Η δράση της ήταν πάντα στο πλευρό τωνεργατών και του βασανισμένου λαού, αν και όχι πάνταμε κάθε εξέγερσή τους, όπως στην περίπτωση της Πα-ρισινής Κομμούνας. Η Σάνδη, όπως πολλοί διανοού-

Η GEORGE SAND (1804-1876) Ως χαρακτηριστική μορφή της ιδεολογικής αναζήτησης της Γαλλίας του 19ου αιώνα

της Άννεκε Ιωαννάτου

~ 9 ~


μενοι της εποχής της, άργησαν να γνωριστούν με τομαρξισμό και τους Γερμανούς στοχαστές γιατί δεν εί-χαν ακόμα μεταφραστεί στα γαλλικά. Οι μορφωμένοιΓερμανοί συνήθως ήξεραν γαλλικά, ενώ οι μορφωμέ-νοι Γάλλοι σπάνια γερμανικά. Δεν είναι τυχαίο ότι οΜαρξ έγραψε την ως άνω απάντησή του στον Προυν-τόν στα γαλλικά για να μπορέσει ο τελευταίος να τηδιαβάσει άμεσα.

Η σχέση με τη θρησκεία Η Σάνδη λοιπόν δρούσε επαναστατικά, ενώ στη σκέψητης «δούλευαν» οι καταγωγές της και οι ιδεολογικέςεπιδράσεις που δέχθηκε, κάτι που δεν σημαίνει ότιδεν ανάπτυξε και η ίδια θεωρίες σε πολλούς φλέγοντεςτομείς του κοινωνικού γίγνεσθαι της εποχής της. Τοζήτημα της ιδιοκτησίας, αποικιοκρατία και δουλεία, ηθέση της γυναίκας, η σχέση ανάμεσα στις κοινωνικέςτάξεις, η θρησκεία και η εκκλησία, η παιδεία ήταν με-ρικά από τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε. Στη Σάν-δη μπορούμε να διακρίνουμε μια τάση θρησκευτικούμυστικισμού, αλλά αυτή μετατράπηκε μέσα από τηνκοινωνική της δράση σε ουμανιστική- κοινωνική. Ερευ-νητές έχουν αναρωτηθεί από πού προέρχεται αυτή ητάση της. Ίσως τα χρόνια που πέρασε σε αγγλικό μο-ναστήρι στο Παρίσι (την έστειλε εκεί η γιαγιά της, ότανη Ωρόρ είχε γίνει πολύ άτακτο παιδί) να είχαν αφήσειτα σημάδια τους στην ψυχή της. Η αριστοκράτισσαγιαγιά της πάντως συμπαθούσε τους Εγκυκλοπαιδιστέςτου 18ου αιώνα και θαύμαζε τον διάσημο φιλόσοφοΒολταίρο (Voltaire, 1694-1778). Μάλλον στον τομέα τηςθρησκείας η λαϊκή μητέρα της Σάνδης, η οποία δενθεωρούσε τον εαυτό της παντρεμένη παρά την ημέραπου ο γάμος της επισημοποιήθηκε στην εκκλησία, τηνείχε επηρεάσει. Καθόλου περίεργο. Όχι μόνο στη Γαλ-λία του 18ου αιώνα, όπου ο λαός έμεινε προσκολλημέ-νος στη θρησκεία και η «ψηλή κοινωνία» είχε στραφείστη φιλοσοφία με διάφορες διαβαθμίσεις αθεϊσμού,αλλά και αλλού το φαινόμενο της επίμονης θρησκο-ληψίας των λαϊκών στρωμάτων και δη των γυναικώνπαρατηρείται γενικότερα. Η μορφωμένη και πολυδια-βασμένη Σάνδη, ωστόσο, παρ’ όλο τον αντικληρικαλι-σμό της και τις ισχυρές επιδράσεις της Γαλλικής Επα-νάστασης, δεν τέθηκε ποτέ εκτός θρησκείας. Έτσι θαπει «είμαι κομμουνίστρια, όπως ήταν κανείς χριστιανόςτο έτος 50 της χρονολογίας μας». Ήδη στο σύγγραμμάτης Η αληθινή Δημοκρατία (La vraie République) βρί-σκουμε την εξής διατύπωση: «Πώς τη λένε; τη λένεΔημοκρατία (République). Ποιο το σύνθημά της; Ελευ-θερία, Ισότητα, Αδερφοσύνη. Ποιο το δόγμα της; τοΕυαγγέλιο, απαλλαγμένο από τα βαρίδια και τις απα-λείψεις του Μεσαίωνα». Υπενθυμίζουμε εδώ το Βολ-ταίρο και άλλους που είχαν τεθεί με σφοδρότητα ενάν-τια στο μεσαιωνισμό της Καθολικής Εκκλησίας, αλλάόχι στην ίδια τη θρησκεία. Τον Ιούνη του 1848 μετάτην αιματηρή καταστολή του επαναστατημένου προ-λεταριάτου η Σάνδη θα πει αγανακτισμένη: «Τι μπο-ρούν να κάνουν εκείνοι που έχουν αφιερώσει τη ζωήτους στην ιδέα της αδερφικής ισότητας, που έχουνμε ζέση αγαπήσει την ανθρωπότητα και που λατρεύουνστο Χριστό το σύμβολο του λυτρωμένου και διασω-θέντος λαού, που μπορούν να κάνουν τους σοσιαλι-στές με μία λέξη, ενώ το ιδανικό φεύγει από μέσα απότους ανθρώπους, ενώ η ανθρωπότητα εγκαταλείπει

τον εαυτό της, ενώ ο λαός δεν γνωρίζει τη δική τουυπόθεση;» Απεχθάνεται πια μια Δημοκρατία που «ξε-κινάει σκοτώνοντας τους προλετάριούς της». Αντιδράμε σφοδρότητα και συναισθηματισμό και, θα λέγαμε,με ουτοπιστικές ψευδαισθήσεις γράφοντας στην Ιστο-ρία της ζωής μου για τον Ιούνη του 1848: «…αποτρό-παιες μέρες που σκότωσαν τη Δημοκρατία οπλίζονταςτα παιδιά το ένα ενάντια στο άλλο και ανοίγοντας ανά-μεσα στις δύο δυνάμεις της επανάστασης, το λαό καιτην αστική τάξη, μία άβυσσο που ούτε σε είκοσι χρόνιαδεν θα μπορέσει να γεφυρωθεί».

Ο κομμουνισμός κατά George Sand «Μη διστάσετε να σκουπίσετε όλα

όσα έχουν αστικό πνεύμα».Η ίδια η πραγματικότητα έκανε τη Σάνδη να καταλάβειτο ασυμβίβαστο των συμφερόντων των δύο κυρίαρχωντάξεων. Η αρχική της ιδέα μιας προσέγγισης, ακόμακαι μιας συγχώνευσης των τάξεων καταρρέει κάτωαπό τα γεγονότα του 1848 και αργότερα του 1871 καιτην πάνε στη φράση-συμπέρασμα με το οποίο Ο Μαρξκλείνει το Η αθλιότητα της φιλοσοφίας, όπως είδαμεστην αρχή. Ενώ στο έργο Ο μυλωνάς του Ντ’ανζιμπόένας γενναιόδωρος αριστοκράτης δίνει όλος χαρά τηνπεριουσία του για να αποκαταστήσει την κοινωνική δι-καιοσύνη και στο Η λίμνη με το διάβολο διαβάζουμε«Αυτά τα πλούτη που σκεπάζουν το έδαφος…είναι ηιδιοκτησία κάποιων και τα εργαλεία της κούρασης καιτης υποδούλωσης των περισσοτέρων», αλλά και στοΗ δεσποινίδα Λα Κιντινί, όπου θα πει «οι Βασιλιάδεςκαι οι ιερείς, οι θρόνοι και η Εκκλησία, να τες οι με-γάλες πηγές της ανισότητας, να τες οι ζωντανές δυ-νάμεις της καταστροφής», είχε ψευδαισθήσεις σ’ ό,τιαφορά την μπουρζουαζία που δείχνει πια το άγριο πρό-σωπό της μακριά από κάθε ιδέα ταξικού συμβιβασμού,ενώ η Σάνδη είναι ενάντια σε κάθε ιδέα τάξης. Έτσι,στις 7 του Μάη 1848 ακόμα, στην εβδομαδιαία πολιτικήεπιθεώρηση Η Αληθινή Δημοκρατία (La vraie Répu-blique) απευθύνεται σε όσους θεωρούν τους κομμου-νιστές επικίνδυνους: «Αν με κομμουνιστής εννοείτεμια συνωμοσία διατεθειμένη να δώσει χείρα βοηθείαςγια να αδράξει τη δικτατορία […] τότε δεν είμαστεκομμουνιστές […] αλλά αν με κομμουνισμός εννοείτετην επιθυμία της βούλησης να εξαφανιστούν από σή-μερα η απεχθής ανισότητα του ακραίου πλούτου καιτης ακραίας φτώχειας χάρη σε όλο τα νόμιμα και απότη δημόσια συνείδηση ομολογούμενα μέσα, για να δώ-σουν τη θέση τους σε μια αληθινή ισότητα, ναι, τότεείμαστε κομμουνιστές», δηλώνοντας παρακάτω ότιδεν είναι υπέρ του «άμεσου κομμουνισμού» που θε-ωρεί άρνηση του κομμουνισμού, διότι θέλει «να προ-χωρήσει με τη βία μέσα από την καταστροφή της ευαγ-γελικής και κομμουνιστικής αρχής της αδερφοσύνης».Εδώ αντιφάσκει με κάποια άλλα λεχθέντα της, όπωςείναι και το απόφθεγμά της που παρέθεσε ο Μαρξ στοΗ αθλιότητα της Φιλοσοφίας και με την οποία ξεκίνησετο παρόν άρθρο. Πρέπει να υπολογίζουμε, βέβαια, πότεγράφτηκε το καθετί για να συνδέεται η κρίση μας μετα συγκεκριμένα γεγονότα.

Οι απόψεις αυτές της George Sand για τον κομμου-νισμό αντιπροσωπεύουν ένα γενικότερο ρεύμα στηΓαλλία του 19ου αιώνα, με το οποίο οι Μαρξ-Ένγκελςείχαν έρθει σε σφοδρή αντιπαράθεση εκτιμώντας παρ’

~ 10 ~


όλα αυτά κάποιους εκ των εκπροσώπων του. Μέσα στηΣάνδη οι αντιφάσεις παλεύουν, όπως θα δούμε καιστα επόμενα αποσπάσματα. Προσπαθεί να ισορροπήσειανάμεσα σε δυνάμεις που έχουν διαμετρικά αντίθετασυμφέροντα και να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα.

Χαρακτηριστικές επιστολές προς κοινωνικές τάξεις

Η παράθεση με την οποία ξεκινάει το παρόν άρθρο εί-ναι από τη συμβουλή που έδωσε στον Επίτροπο τουνομού Λα Νιέβρε το 1848, όταν το Φλεβάρη της ίδιαςχρονιάς ο βασιλιάς είχε διωχθεί από το θρόνο. Στοπρώτο της Γράμμα προς το λαό το Μάρτη του 1848,όμως, θα απευθύνει μια έκκληση για ενότητα των αρι-στερών κομμάτων (!) ή ακόμα και για ενότητα των τά-ξεων, διότι «ο νόμος της ανθρωπότητας λέει ότι η αλή-θεια δεν βρίσκεται στην απομόνωση και ότι θέλει τηβοήθεια όλων». Ενότητα αριστερών κομμάτων και όχιαπομόνωση! Η Σάνδη δεν μπορούσε να φανταστεί στηνεποχή της την κατάχρηση της –αθώας σ’ ό, τι αφοράτη δική της περίπτωση– αταξικής αντίληψης που θαγινόταν 150 - 200 χρόνια αργότερα, όπως καταχρά-στηκαν διάφοροι «σοσιαλιστές» το «Κοινωνικό Συμ-βόλαιο» του Ρουσό. Τα είπε με ειλικρίνεια σε μια εποχήπου δεν είχαν ξεκαθαριστεί τα ιδεολογικά πράγματασε έναν 19ο αιώνα που μόλις είχε αναδυθεί ο στοχα-σμός του Μαρξ. Είναι σημαντικό, ωστόσο, να γνωρί-ζουμε την ιστορία για να καταλάβουμε από ποιες ιστο-ρικές πηγές έχουν αντλήσει και αντλούν οι σημερινοίσοσιαλδημοκράτες και αναθεωρητές την ιδεολογικήύλη τους ξεκόβοντάς την, βεβαίως, από τα ιστορικάσυμφραζόμενα και παρακάμπτοντας τον μαρξισμό, τηλενινιστική επεξεργασία του, καθώς και την Οκτω-βριανή Επανάσταση.

Η Σάνδη που σε άλλο άρθρο της έχει απευθυνθείστη μεσαία τάξη, στο οποίο κηρύττει την ενότητα καιτο σοσιαλισμό στους μικροαστούς, έγραψε και έναΓράμμα προς τους πλούσιους το Μάρτη του 1848, στοοποίο θα πει ότι «ο μεγάλος φόβος ή το μεγάλο πρό-σχημα της αριστοκρατίας ετούτη τη στιγμή, είναι ηκομμουνιστική ιδέα […] με τη λέξη κομμουνισμός υπο-νοούν το λαό, τις ανάγκες του, τις επιδιώξεις του, αςμην τα συγχέουμε: ο λαός είναι ο λαός, ο κομμουνι-σμός είναι το μέλλον του λαού το οποίο έχει συκο-φαντηθεί και δεν έχει κατανοηθεί». Ωστόσο, λίγο πα-ρακάτω τα συγχέει η ίδια λέγοντας στους πλούσιους:«Ησυχάστε λοιπόν! Ο κομμουνισμός δεν σας απειλεί.Μόλις μας έδωσε αποδείξεις της υποταγής του στηνκαθεστηκυΐα τάξη διακηρύσσοντας την προσχώρησήτου στη νεαρή Δημοκρατία (République)… διότι ο κομ-μουνισμός είναι ο αληθινός χριστιανισμός και μια θρη-σκεία αδερφοσύνης δεν αποτελεί απειλή ούτε για τοχρηματιστήριο, ούτε για τη ζωή κανενός. Ε λοιπόν!Από όλα τα όργανα της κομμουνιστικής πίστης μπο-ρείτε να ονομάσετε έστω ένα που διαμαρτύρεται ενάν-τια στους νόμους που διαχειρίζονται τη νόμιμη ιδιο-κτησία και την αγιοσύνη της οικογένειας;» Το αιμα-τηρό τσάκισμα της λαϊκής εξέγερσης λίγους μήνεςμετά θα την απογοητεύσει πολύ. Η αστική τάξη δενθέλει να μοιραστεί τίποτα και πνίγει στο αίμα τον επα-ναστατημένο λαό.

Η Παρισινή Κομμούνα Τις ίδιες αντιδράσεις θα έχει η Σάνδη 23 χρόνια

αργότερα, το 1871 με την Παρισινή Κομμούνα. Όπωςη μεγάλη πλειοψηφία των Γάλλων λογοτεχνών (ηεπίσημη λογοτεχνία έδωσε 2500 έργα ενάντια στηνΚομμούνα!), με λαμπρή εξαίρεση τον Βικτόρ Ουγκό,η Σάνδη δεν θα τεθεί με το μέρος των Κομμουνάρων.Δεν βλέπει στους αρχηγούς της Κομμούνας τουςπρωτοπόρους ενός νέου σοσιαλισμού. Αυτό πουσυμβαίνει στο Παρίσι δεν της φαίνεται «κοινωνικόουμανιστικό σύμπτωμα» αλλά τη βασανίζει η τύχη τηςΔημοκρατίας (République) και «η αηδία, όπως τηνημέρα μετά τον Ιούνη του 1848, με ρίχνει στηναπομόνωση απέναντι στην εξεγερμένη και ελεύθερημου συνείδηση». Ωστόσο, άλλοι ήταν πολύσφοδρότεροι αντίπαλοι της Κομμούνας και τηνκατηγορούσαν για υπερβολική επιείκεια. Η Σάνδητουλάχιστο κράτησε την αγάπη και τη συμπόνια τηςγια το πνιγμένο στο αίμα προλεταριάτο που τοθεωρούσε ανώριμο και ανεκπαίδευτο για να αναλάβειιστορικά ανατρεπτικό ρόλο: «Κανείς δεν αμφισβητείότι οι πλειοψηφίες είναι γενικά τυφλές, αλλά δενκαταλαβαίνω πια ότι πρέπει να τις καταπιέζεις για νατις εμποδίσεις να είναι καταπιεσμένες» και: “o λαόςθα πληρώσει τα λάθη και τα εγκλήματα», γιατί θα μείνειπίσω μέσα στα ερείπια, ενώ οι βολεμένες τάξεις όλωντων κομμάτων εγκαταλείπουν το Παρίσι. Σε κάποιογράμμα θα γράψει: «Καημένη Γαλλία! Πρέπει να κάνειπίσω την ίδια στιγμή που είναι ηττημένη (από τηνΠρωσία ένα χρόνο πριν, Α.Ι.) …Για μένα είναι μεγάληη θλίψη, για μένα που αγαπώ πάντα το προλεταριάτο,που ποτέ δεν σκεφτόμουν άλλο παρά μονάχα τομέλλον του. Σε τι παράλογο και καταστροφικόπαρελθόν κατρακυλά ξανά». Όπως και το 1848 οιεικόνες της βίας και της σφαγής θα τη γεμίσουν φρίκηκαι αποστροφή της βίας. Παρ’ όλα τα λόγια της πουπαράθεσε ο Μαρξ «Αγώνας ή θάνατος: ματοκύλισμαή αφανισμός. Έτσι ακαταμάχητα μπαίνει το ζήτημα»,τελικά μέσα της νικάει ο ουτοπικός, πασιφιστικός, μεχριστιανικά χρώματα σοσιαλιστικός ουμανισμός με μιαχαρακτηριστική μικροαστική απέχθεια για «απόλυταδόγματα». Η Σάνδη μετά το 1848 δεν θεωρούσε τολαό ώριμο για να κυβερνάει τον εαυτό του, άποψη πουθα ενισχυθεί με την Παρισινή Κομμούνα: “O λαόςπρέπει να κυβερνηθεί με τη βοήθεια όλων, με τηναντιδραστική αστική τάξη όσο με τη δημοκρατικήαστική τάξη και τους σοσιαλιστές […] αν η άρχουσατάξη δεν μπει σε δρόμο καθαρά δημοκρατικό […] θαυπάρξει μεγάλη σύγχυση και μεγάλη δυστυχία, διότιο λαός δεν είναι ώριμος για να κυβερνάει τον εαυτότου […] Αγαπάμε το λαό σαν να είναι παιδί μας. Τοναγαπάμε όπως αγαπάμε κάτι που είναι δυστυχισμένο,αδύνατο, γελασμένο και θυσιασμένο, όπως αγαπάμεόποιον είναι νέος, ανήξερος, ακόμα ακέραιος καιφορέας του σπέρματος ενός ιδεώδους μέλλοντος [...]Μπορείς να αγαπάς έτσι και να θέλεις να βυθιστεί τοαντικείμενο μιας τέτοιας αγάπης στη μιζέρια ή ναδοθεί στη λεηλασία;».

Με εκλογές δεν γίνεται η ανατροπή Η Σάνδη, ωστόσο, προειδοποιεί το λαό μη γίνουν οιεκλογές του 1848 «έκφραση των συμφερόντων μιαςκάστας» και ξορκίζει την μπουρζουαζία να μην ωθήσειτο λαό και τη χώρα στα άκρα, να μην τον κάνει ναπιστέψει ότι «ο μόνος δρόμος της σωτηρίας […] είναι

~ 11 ~


τα οδοφράγματα». Η Σάνδη εκφράζει κάποιους φόβουςτης σχετικά με ενδεχόμενη αντεπανάστασηκατανοώντας ότι η βία φέρνει τη βία. Ο λαός τηςφάνηκε: «αποφασισμένος να ξαναπάρει τα τουφέκιασε περίπτωση που η Συνέλευση προσπαθήσει να βάλειστην τσέπη του το ζήτημα της ύπαρξης τουπρολεταριάτου». Ακόμα φοβάται μη ξαναγίνει ο λαός«κάτω από το φόβο, την υποψία και την οργή οτρομερός λαός του ’93 που ήθελε την άγρια δόξα τουκαιρού του και θα γινόταν η αιματοβαμμένη ντροπήτης νέας υπόθεσης». Στις γενικές εκλογές του Απρίλη1848 ηττούνται οι σοσιαλιστές του Λουί Μπλαν και τονΙούνη γίνεται η σφαγή του λαϊκού κινήματος.Ακολουθούν συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες καιεκτοπισμοί των επαναστατών. Η Σάνδη δενσυλλαμβάνεται, αλλά την απειλούν διαδηλωτές πουπολιορκούν το σπίτι της φωνάζοντας «Θάνατος στονκομμουνισμό! Θάνατος στη Σάνδη!» Στα χρόνια πουακολουθούν από τα γραπτά της προκύπτει ότι κάτωαπό το φόβο για ακόμα μεγαλύτερη βία από την πλευράτου λαού, προτιμάει το συμβιβασμό και την πρόοδομε μικρά βήματα: «Είμαστε αναγκασμένοι ναεπιθυμήσουμε ένα είδος στιγμιαίας τυραννίας.Θλιβερή κατάσταση στην οποία οι ιδέες εξαφανίζονταιμπροστά στα γεγονότα και στην οποία περιοριστήκαμεστο να εγκρίνουμε εκείνο που θα αλυσοδέσει τηΔημοκρατία για να σώσουμε τη Δημοκρατία». Με κάθετρόπο λοιπόν και οπωσδήποτε να σωθεί η Δημοκρατία(République) κι ας είναι υπό τη μορφή μιας «στιγμιαίαςτυραννίας». Παρηγορώντας τον εαυτό της δεν μπορείνα φανταστεί ένα πισωγύρισμα στο παλαιό καθεστώςτης βασιλείας: «Είναι αναμφίβολο ότι από δω και πέραη Γαλλία θα είναι Δημοκρατία, διότι από τη μία η πιο

φτωχή και πολυπληθέστερη τάξη αγαπάει αυτή τημορφή διακυβέρνησης που της ανοίγει την πόρτα τουμέλλοντος και από την άλλη η πιο πλούσια, η πιο ισχυρήκα πιο πολιτική τάξη να ενδιαφέρεται για τηνολιγαρχία». Η Σάνδη παρέμεινε εγκλωβισμένη, όπωςη τεράστια πλειονότητα των διανοουμένων, στη λογικήμιας αστικής δημοκρατίας με ανθρωπιά για τα λαϊκάστρώματα. Μια θεωρία που θα είχε πολλούς οπαδούςμέχρι σήμερα και που κατά καιρούς προσγειώνεισκληρά τον κόσμο αποδείχνοντας με αδυσώπητοτρόπο το ατεκμηρίωτό της.

Στο δεύτερο μέρος θα σταθούμε στις απόψειςάλλων συγκαιρινών στοχαστών και συγγραφέων γιατη George Sand, καθώς επίσης θα κάνουμε μια σύντομηανασκόπηση για τις ιδέες της σχετικά με το γυναικείοζήτημα, την παιδεία, την αποικιοκρατία, τη δουλεία,την ιδιοκτησία.

Πηγές: – Καρλ Μαρξ, Η αθλιότητα της φιλοσοφίας, Εκδ. ‘Γερ.Αναγνωστίδης’– George Sand, Histoire de ma vie, Editions Stock– George Sand, De geschiedenis van mijn leven, Femi-nistische Uitgeverij Sara– Francine Mallet, George Sand, Editions Bernard Grasset – Γεωργία Σάνδη (1804-1876), Η ζωή και το έργο της,στη σειρά «Πορτρέτα», Εκδόσεις Printa – “Είμαι κομμουνίστρια και ονομάζομαι ΓεωργίαΣάνδη», άρθρο της Ζωής Βαλάση στον ‘ΚυριακάτικοΡιζοσπάστη’ της 19 Δεκεμβρίου 2004

Συνεχίζεται στο επόμενο τεύχοςΆννεκε Ιωαννάτου

Το περιοδικό μας από τις αρχές του 2017 εκτός από την έντυπη κυκλοφορία του ταξιδεύει και μέσω του διαδικτύου, όπου επισκέπτονται τις σελίδες του

εκατοντάδες αναγνώστες στον Ιστότοπο:

issuu.com/fonilogotexnwn

Εδώ μπορείτε κι εσείς να μας διαβάσετε άνετα ξεφυλλίζοντάς το. Επίσης, μπορείτε να στέλνετε έργα και συνεργασίες σας σε μορφή word,

όπως και φωτογραφίες σας, απόψεις ή παρατηρήσεις για την έκδοσή μας, στο e-mail του περιοδικου:

[email protected]

Επιλέγετε, αν είναι δυνατό, τα πεζά κείμενά σας να μην ξεπερνούν τις 1600 λέξεις (2 σελίδες μας) για διευκόλυνση της σελιδοποίησης.

Και αν επιθυμείτε, στείλτε μας την ηλεκτρονική σας διεύθυνση για να παραλάβετε το τεύχος που σας περιέχει, ανέξοδα.

~ 12 ~


Ο Κώστας Ευαγγελάτος έχει εκδώσει μέχρι σήμερα15 ποιητικές συλλογές εκ των οποίων μία στην αγγλικήγλώσσα και μία στην γαλλική. Οι τέσσερεις πλέον πρό-σφατες συλλογές: Πολύσμιγος Αίνος, Σφουμάτο καιξίφος, Offrandes séculaires και Ερμητικές λαμπίδες,ορίζουν την γραμμή της πορείας του μέσα στον χρόνοαπό την νεότητα στην ωριμότητά του.Η Μούσα του είναι η όμορφη Ελληνίδαθεά που καθοδηγεί την σκέψη του μέ-σα από τον φιλοσοφικό στοχασμό στηδιαμόρφωση των ιδεών και του λόγου.Γράφει στο ποίημά του «Είδες καιάκουσες και είδες…» από την συλλο-γή Η Ελεγεία των Εκβατάνων, σελ. 11.

Είδες κι άκουσες και είπες απόψεις περί Ποίησης και Τέχνης χειροκροτήματα ψευδή κι άγονες

φόρμες. Αβεβαιότητες ψυχών

με στίγματα μολύβδου.

Θέματά του αγαπημένα ο θεόςέρωτας αυτός ο ζαβολιάρης θεός που άλλοτε μας φτιά-χνει την διάθεση και άλλοτε μας οδηγεί σε σκοτεινέςψυχικές καταστάσεις.

Παραθέτω πάλι από την Η Ελεγεία των Εκβατάνωνσελ. 49.

Άφαντα πρόσωπα ληφθέντων ονομάτων. Άγνωστες γλώσσες και σφοδρές επιθυμίες.

Λαθρεπιβάτες στο ταξίδι του ονείρου βαραίνουν την αυλαία του απείρου που ανελέητα φωτίζεται και σβήνει.

Στο ταξίδι τής μέχρι σήμερα ζωής του, ο ΚώσταςΕυαγγελάτος πέρασε από μεγάλες ιστορικές πόλειςτης Ευρώπης και της Αμερικής που διαμόρφωσαν μετα στοιχεία που του προσέφεραν την προσωπικότητάτου. Η εμπειρία του τον ωριμάζει. Ο παράδεισός τουόμως, βρίσκεται εκεί όπου μπορεί να κατανικήσει τοβάρος της καθημερινότητας, μέσα στους χώρους ενόςμουσείου και μπροστά στο πλήθος των θησαυρών του.Σε αυτόν τον μαγικό χώρο ανατρέχει όταν βρίσκεταιμπροστά στους πίνακες του Λεονάρντο ή της Αρτεμί-σιας. Γράφει τα ποιήματά του από την πόλη του Φω-τός, ποιήματα που εκφράζουν την συγκίνηση του ποι-ητή – ζωγράφου του 21ου αιώνα μπροστά σε έργα τέ-χνης που σημάδεψαν όλες τις εποχές. Εκείνη την στιγ-μή ο Ευαγγελάτος είναι ο θεατής και μας μεταφέρει«Στιγμές της πανανθρώπινης χαράς /Κινήσεις της ελ-πίδας που γελά» (Σφουμάτο και ξίφος, σελ. 9) ή τηνσυγκίνησή του και τον σεβασμό του στον «Δάσκαλο»στον οποίον απευθύνεται χρησιμοποιώντας το β΄ ενικόπρόσωπο της οικειότητας, όταν του εκφράζει τα συ-ναισθήματά του. Είναι χαρακτηριστικό το ποίημά τουαπό την Συλλογή του Σφουμάτο και ξίφος, σελ.14.

Leonardo δάκρυσα για Σε Στη grade galleria

Λευκά φορώντας και βραχιόλια Σαν χορευτής της Οpera Στο σκηνικό της πόλης.

Δάκρυσα απ’την αγνότητα τη τέχνης σου

που αναβλύζει από πηγάδι κόπων ποτίζοντας τις ατραπούς της γνώσης.

Δάκρυσα απ’ το σφουμάτο της ψυχής σου με την οδυνηρή χαρά του νου και των αισθήσεων τη λάμψη.

Αυτές τις στιγμές που συνομιλείμε τον Da Vinci ή με την Artemisia Gen-tileschi, ο Έλληνας Ευαγγελάτος με-τατρέπεται σε «homo universalis».

Ο Πολύσμιγος Αίνος η συλλογή μετην πολύσημη διάσταση, περιλαμβάνειδιαφορετικές οπτικές αντίθετες με-ταξύ τους, που συνθέτουν το πορτραί-το του δημιουργού. Ας μην ξεχνάμεότι η δύναμη της τέχνης ενώνει αυτέςτις αντιθέσεις και συμφιλιώνει τον άν-θρωπο. Στο εργαστήριό του χωρούνόλα : χαρτιά και μολύβια, πινέλα καικαμβάδες και πολλά, μα πολλά χρώ-ματα. Δύο τετράστιχά του από τηνσυλλογή Η Ελεγεία των Εκβατάνων,

σ.σ. 56 και 58 είναι χαρακτηριστικά. Σμίλη χρωμάτων

στην ακμή του νου ανάγλυφα σμιλεύει

συνευρέσεις με την Τέχνη. ---

Αυστηρή μούσα αλιεύει ναρκίσσους απολιθώνει όνειρα

συνθέτει σήματα φωτός

Σε αυτόν τον προσωπικό του χώρο χωράει επίσηςη μουσικότητα των λέξεών του: φωνήεντα και σύμ-φωνα, ήχοι ψυχικής γαλήνης ή αναταραχής στην ελ-ληνική και στην γαλλική γλώσσα. Μέσα σε αυτόν τονχώρο οι ιδέες, οι λέξεις, οι εικόνες και τα σχέδια παίρ-νουν την μορφή που ο ίδιος τούς δίνει είτε με την πέ-να, είτε με το πινέλο του. Όλα τα στοιχεία της τέχνηςτου συλλειτουργούν και αλληλοεπιδρούν. Αυτές οιμέχρι σήμερα συλλογές του είναι οι «πολύσμιγοι αίνοι»του Κώστα Ευαγγελάτου που δηλώνουν όχι μόνο τηνεπτανησιακή του καταγωγή, αλλά και τα βιώματά του!Θα ήθελα να τελειώσω διαβάζοντας δύο στροφές απόένα ποίημά του στην γαλλική γλώσσα από την συλλογήτου Οffrandes séculaires (Αιώνιες προσφορές) , και τηνδίστιχη Conclusion της ίδιας γαλλικής συλλογής Of-frandes séculaires (σ.σ. 30 και 78).

Τώρα που έγινα είκοσι χρονών κατάλαβα γιατί ο Πλάτων

όταν γνώρισε τον Σωκράτη έκαψε τα ποιήματά του.

Εγώ απουσία Σωκράτους τα εκδίδω για να τα κάψετε Εσείς.

Και Όταν οι δυνάμεις του σύμπαντος συνωμοτούν

τα ποιήματα παραμένουν σιωπηλά.

Σοφία ΜωραίτηΔρ. Φιλοσοφίας ΕΕΕΛ 2019

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ

Δρ. Σ.Μωραίτη – Κ.Ευαγγελάτος

~ 13 ~

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ 2019-20

Στις 6 Δεκέμβρη με συνθήματα και αιτήματα για τηνκάλυψη των σύγχρονων αναγκών τους και ενάντιαστην καταστολή, μαθητές και φοιτητές, ανταποκρινό-μενοι στα καλέσματα της Συντονιστικής ΕπιτροπήςΜαθητών Αθήνας και ΦοιτητικώνΣυλλόγων, τίμησαν την 11η επέτειοτης δολοφονίας του ΑλέξανδρουΓρηγορόπουλου. Μαζί τους ήταν καιεκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας καιΔευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Με συνθήματα όπως «Μαθητές,φοιτητές, ενωμένοι νικητές», «Η νέα

γενιά έχει ιδανικά, ούτε ξεπουλιέται, ούτε προσκυνά»,«Το άσυλο ανήκει στους φοιτητές, έξω τα ΜΑΤ απ’ τιςσχολές» και «ακούστε καλά τι λένε οι μαθητές, έξωαπό τα σχολεία οι πολυεθνικές», και δήλωσαν πως

«δεν σκύβουν το κεφάλι», παρά τηνκαταστολή με την οποία απαντά ηκυβέρνηση στις διεκδικήσεις τους.

Κι ακόμα δήλωσαν ότι «θα μεί-νουν στα χαρτιά» οι ρυθμίσεις πουκαταργούν το άσυλο στις διεκδική-σεις των φοιτητών και ανοίγουν ταΠανεπιστήμια στις επιχειρήσεις.

Μαχητική κινητοποίηση στη μνήμη του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου

Σύλλογος Σπουδαστών Δημοσίων ΙΕΚΘεσσαλονίκης.

Γιορτινές χαρούμενες μελωδίες, πολύχρωμα σκηνικάκαι πλήθος παιδικές φατσούλες γέμισε το φουαγιέ τηςαίθουσας συνεδρίων της ΚΕ του ΚΚΕ, στον Περισσό,όπου στις 21 Δεκέμβρη άνοιξε τις πύλες του το 10οΧριστουγεννιάτικο Φεστιβάλ για παι-διά, του ΚΚΕ και της ΚΝΕ.

Στο χώρο του Φεστιβάλ βρέθηκεο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ΔημήτρηςΚουτσούμπας, που μίλησε για το ση-μαντικό αυτό θεσμό που κρατάει 10χρόνια τώρα.

Το πρόγραμμα της μεγάλης αυ-

τής εκδήλωσης άνοιξε και φέτος με τα καθιερωμέναγιορτινά εργαστήρια. Τα παιδιά έφτιαξαν, με την κα-θοδήγηση παιδαγωγών, χριστουγεννιάτικα στολίδιακαι δέντρα, χάρτινα φαναράκια και άλλες παιχνιδιά-

ρικες δημιουργίες, που πήραν μαζίτους να στολίσουν το δωμάτιό τους.

Η αίθουσα γέμισε από χαρούμεναπροσωπάκια που απόλαυσαν τον Φοί-βο Δεληβοριά με την παρέα του, τηΝεφέλη Φασουλή και τον Γιώργο Κα-τσάνο, που παρουσίασαν τη μουσικήπαρασταση: «Πες μου τ' όνομα σου».

Γεμάτο χαρούμενα παιδιά το 10ο Χριστουγεννιάτικο Φεστιβάλ στον Περισσό

~ 14 ~

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ τ. 26

Αξέχαστη θα μείνει στους μικρούς φίλους και η φετινήΧριστουγεννιάτικη γιορτή των Οργανώσεων ΠεριοχήςΚεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, που πραγ-ματοποιήθηκε το απόγευμα του Σαββάτου 21 Δεκέμ-βρη στην αίθουσα πολλαπλών χρή-σεων του Δημαρχείου Θεσσαλονί-κης.

Στις γωνιές των εργαστηρίων ταπαιδιά ξεδίπλωσαν τη δημιουργικό-τητά τους με τη βοήθεια εικαστικών,παιδαγωγών και φοιτητών. Κατα-σκεύασαν Χριστουγεννιάτικα στολί-

δια, πολύχρωμα δεντράκια με κουκουνάρια. Στο επίκεντρο της βραδιάς βρέθηκε η θεατρική

ομάδα «Κόκκινα Αλεξίπτωτα» που για άλλη μια φοράκέρδισε το θερμό χειροκρότημα μικρών και μεγάλων

με την πρωτότυπη παράσταση πουπαρουσίασε. Με τίτλο «Κουκλοθέα-τρο...αλλιώς» καθώς οι ηθοποιοίέπαιζαν επί σκηνής με τις κούκλες,παρουσίασαν μια διασκευή του έρ-γου «γράμματα από τον Άγιο Βασί-λη», του Τζ. Τόλκιν, του συγγραφέατου «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών».

Θεσσαλονίκη - Η Χριστουγεννιάτικη γιορτή για παιδιά από ΚΚΕ και ΚΝΕ

τιγμές ξεγνοιασιάς γεμάτες με παιχνίδι, ζωγραφιές,παιδικές φωνές και διασκέδαση ήταν η παιδική γιορτήπου διοργάνωσε στις 5 Γενάρη το πρωί η ΚΟ Αττικήςτου ΚΚΕ στην αίθουσα του Συνδικάτου Οικοδόμων.

Δεκάδες παιδιά, μεταναστόπου-λα κι ελληνόπουλα, με τις οικογένει-ές τους συμμετείχαν στη γιορτή,που ζουν κι εργάζονται στην Αθήνα,αλλά και από τον προσφυγικό καταυ-λισμό του Σκαραμαγκά, από Σενεγά-λη, Ουγκάντα, Αφγανιστάν, Αλβανία,Πακιστάν κ.α.

Το πρόγραμμα της όμορφης γιορτούλας περιλάμ-βανε ζωγραφική και κατασκευές, με τα παιδιά να φτιά-χνουν κάρτες ευχών για τη νέα χρονιά και ημερολόγια.Γέλια και φωνές στην παράσταση κουκλοθέατρου, πα-

ρακολουθόντας τα παιδιά που συμ-μετείχαν στις περιπέτειες των «πρω-ταγωνιστών», όπως του ...βραχογι-γαντάκου, που κατάφερε μετά απόπολλές προσπάθειες να «αλλάξει τημοίρα του»... Στο τέλος της γιορτήςστα παιδιά μοιράστηκαν δώρα, όπωςπαιχνίδια και παιδικά βιβλία.

Γεμάτη παιδικά χαμόγελα η γιορτή για παιδιά Ελλήνων και μεταναστών εργατών

~ 15 ~


Τον τάφο του Καρλ Μαρξ στο κοιμητήριο «Highgate»στο Λονδίνο επισκέφτηκε την Κυριακή 12 Γενάρη οΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, συνο-δευόμενος από πολλά μέλη των Οργανώσεων ΔυτικήςΕυρώπης του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, αν-τίστοιχα.

Στο μνημείο, δεσπόζει το «προ-λετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε»και η ρήση του Μαρξ «οι φιλόσοφοιαπλά ερμήνευαν τον κόσμο, το ζή-τημα είναι όμως να τον αλλάξουμε».

Στον οικογενειακό τάφο είναι

επίσης θαμμένη η σύζυγος του Μάρξ, Τζένη, καθώςκαι άλλα μέλη της οικογένειάς του.

Ο Δ. Κουτσούμπας, ολοκληρώνοντας την τριήμερηεπισκεψή του στο Λονδίνο κατέθεσε στεφάνι εκ μέ-

ρους του ΚΚΕ. Αμέσως μετά, μέσασε κλίμα συγκίνησης και με υψωμέ-νες τις γροθιές, τα μέλη του ΚΚΕ καιτης ΚΝΕ έβγαλαν μια αναμνηστικήφωτογραφία, φωνάζοντας το σύν-θημα «Ένας αιώνας αγώνας και θυ-σία, το ΚΚΕ στην πρωτοπορία» και«ΚΚΕ το Κόμμα σου λαέ».

Σε κλίμα συγκίνησης η επίσκεψη στον τάφο του Καρλ Μαρξ

Στις 10 Φλεβάρη 2020 έγινε η κοπή πίτας της Πανελ-λήνιας Ένωσης Αγωνιστών και Φίλων της ΕΠΟΝ (ΠΕ-ΑΦΕ), στο χώρο του Μουσείου Μακρονήσου.

Μιά ωραία, ανθρώπινη εκδήλωση, που εκείνη τηνκρύα βραδυά, ζέστανε τους παρευρισκόμενους πουγεμίσανε το Μουσείο.

Ένα Μουσείο που επιμένει σε χρόνους επιβαλλό-μενης λήθης να διατηρεί ολοζώντανη την ιστορικήμνήμη της πατρίδας μας.

Ελπιδοφόρα η, για πρώτη φορά μετά από πολύ και-ρό, παρουσία νέων σε ηλικία τόσο ως απλά παρευρι-σκομένων όσο και ποιητών (Χρήστος Δημούλας, Αν-

δριάνα Μπιρμπίλη, Nικόλαος Σύρρος, Θεοχάρης Πα-παδόπουλος) που φλόγισαν το συναίσθημα και την λο-γική του κοινού με τα ποιήματά τους.

Βρέθηκαν δίπλα στους παλαιότερους (Αλέκος Πού-λος, Γιάννης Μαντάς, Ευγενία Μαρκαντωνάτου, ΤίτοςΚοκκινέας) σε ηλικία και κοινωνική εμπειρία παρευρι-σκόμενους λογοτέχνες.

Όταν η Τέχνη κι ειδικά των νέων ανθρώπων τιμάκαι εμπνέεται από την αγωνιστική ταξική πάλη των πα-λαιότερων γενεών τότε πραγματώνεται η επιθυμίαόσων υποστηρίζουμε πως πρέπει να κυριαρχήσει το''Λαός και Τέχνη είναι Ένα''.

Στις φωτογραφίες: 1) Ανδριάνα Μπιρμπίλη. 2) Κώστας Τσάκας. 3) Νικόλαος Σύρρος.

KΟΠΗ ΠΙΤΑΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ

~ 16 ~


Tην Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου οινεοδημιουργημένες εκδόσεις «Ατέ-χνως» παρουσίασαν την πρώτη τουςεμφάνιση μέσα από την συλλογικήπροσπάθεια που εκτυπώθηκε σ' ενανκαλαίσθητο τόμο με τίτλο: ''Γράμμα-τα της Ποίησης''.

Η παρουσίαση έγινε στον όμορ-φο χώρο Polis Art Kafe (Πεσματζό-γλου 5 Αθήνα), πάνω από το Αρσά-κειο Μέγαρο που στεγάζει το Συμ-βούλιο Επικρατείας - όπου άλλοτεήταν τόπος θανατικών ποινών τωνκοινωνικών αγωνιστών του λαούμας. Συμμετείχαν περισσότεροι από200 φίλοι της ποίησης και ποιητέςαπό Κρήτη ως Θράκη. Μιά προσπά-θεια που περιτυλίχτηκε απότη μεγάλη συμμετοχή καιαγάπη του κόσμου.

Υπήρξε επίσης ευτυχήςσυγκυρία καθότι ο χώρος πε-ριβαλλόταν από την ταυτό-χρονη έκθεση έργων του ει-καστικού και ποιητή ΚώσταΕυαγγελάτου, ενός απ’ τους19 ποιητές που συμμετείχανστην ανθολογία.

Οι απαγγελίες των ηθο-ποιών Αλεξίας Γαβρίλη και

Δώρας Γιαννακοπούλου, η ομιλίατου σημαντικότατου φιλολόγουΓιώργου Ηρακλέους, ο συντονισμόςεκδήλωσης από τον εκδότη ΗρακλήΚακαβάνη και οι τοποθετήσεις τωνποιητών που συμμετείχαν στην αν-θολογία, ήταν όλα μαζί ένα φωτεινόχνάρι που θα φωτίζει τόσο όσουςσυμμετείχανε όσο και αυτούς πουστα ερχόμενα χρόνια θα θελήσουννα ψάξουν την ιστορία της λογοτε-χνίας του σήμερα!

Όταν οι ποιητές αποφασίζουνενα μιλήσουνε για όσα τους καίνε,για όσα μας προσβάλλουνε στην χώ-ρα μας και διεθνώς, τότε η Τέχνηχαμογελάει ακόμα πλατύτερα, παίρ-

νοντας την θέση της ακόμηπιό αποφασιστικά δίπλαστους πεισματικά ρομαντι-κούς και συνάμα κοινωνικάαγωνιζόμενους πολίτες.

Στην ανθολογία περιλαμ-βάνονται και 5 ονόματα βα-σικών συνεργατών της «Φω-νής Λογοτεχνών» - τιμή μας!Είναι οι: Κώστας Ευαγγελά-τος, Σπύρος Ζαχαράτος,Ηλέκτρα Στρατωνίου, Βαγ-γελιώ Καρακατσάνη.

Οι νέες εκδόσεις «Ατέχνως» Στο κατάμεστο και φιλόξενο Polis Art Cafe παρουσιάστηκαν τα «Γράμματα της ποίησης»

~ 17 ~


Με αφορμή την κυκλοφορία της ποιητικής ανθολογίας«Γράμματα της ποίησης» το «Ατέχνως» μίλησε με τηνΗλέκτρα Στρατωνίου. Τη συνέντευξη επιμελήθηκε οΕιρηναίος Μάρακης.

*** ― Σε μια εποχή που μας θέλουν σιωπη-

λούς και να σκύβουμε κεφάλι και ενώ διά-φοροι ισχυρίζονται ότι η ποίηση πεθαίνει, μι-λάνε οι ποιητές; Κι αν μιλάνε, τι λένε;

== Η ποίηση γεννήθηκε στην Ελλάδα, απότην στιγμή της ύπαρξής τους οι Έλληνεςέγραφαν! Τρανή απόδειξη ο Όμηρος με τηνΟδύσσειά του, ένα έργο που το γνωρίζει, τοδιδάσκεται και το μελετάει ο κόσμος σε όλατα πλάτη και τα μήκη της γης ! Από τότε ωςσήμερα χιλιάδες ποιητές δεν έπαψαν να γρά-φουν για όλα όσα οι άνθρωποι ζούνε, ιστορικές, πολι-τικές, κοινωνικές καθημερινές καταστάσεις, για θα-νάτους, αγάπες, έρωτες, πολέμους, προδοσίες, ηρωι-σμούς, θυσίες, ελπίδες, όνειρα, αγώνες! Έτσι λοιπόν,όχι μόνον δεν πεθαίνει η ποίηση αλλά ανθεί, εξελίσ-σεται και γίνετε δυνατή φωνή, που κανείς δεν μπορείνα την φιμώσει!

Με λίγα λόγια οι ποιητές έγραφαν, γράφουν και θαγράφουν, για Όλα αυτά!

— Πες μας Ηλέκτρα, τι σε εμπνέει στην ποίηση σου.Αλήθεια, αρκεί η έμπνευση για να γραφτεί ένα καλόποίημα ή χρειάζεται και κάτι περισσότερο;

== Τα θέματα μου είναι ανθρωποκεντρικά, με εν-διαφέρει κάθε τι που έχει να κάνει με την ύπαρξη του,την κοινωνικοπολιτική του κατάσταση, τα πάθη του,τις αγωνίες του, τα όνειρα του! Εμπνέομαι από τουςαγώνες του για την ελευθερία, την ειρήνη, την ισό-τητα, την δικαιοσύνη! Σκληρά και άγρια τα χρόνια πουζούμε! Η Παγκοσμιοποίηση είναι ένα όπλο θανάτουστα χέρια των καπιταλιστών και των ιμπεριαλιστών,έγινε για να χωρίσει –να εξαφανίσει– τους λαούς της

γης και όχι να τους ενώσει, μετέτρεψαν το όνειρο τωνανθρώπων για μια Σοσιαλιστική κοινωνία, σε έναν αι-ματοβαμμένο εφιάλτη. Παρ’ όλα αυτά πάντα υπάρχειχώρος στα ποιήματά μου για την ομορφιά του κόσμου,ανοίγω παράθυρα στον έρωτα, την αγάπη, την ελπίδα,

στους αγώνες αντίστασης και πάλης των ερ-γατών, γράφω συνθήματα των φοιτητών,σκουπίζω δάκρυα πένθους και ξενιτιάς σταμάτια των μανάδων, των ορφανών και καλω-σορίζω τους πρόσφυγες στ’ ακρογιάλια τουΑιγαίου! Σίγουρα για να γράψεις ποίηση δενφτάνει η έμπνευση, πρέπει να έχεις οργώσει,να έχεις σπείρει, να έχεις θερίσει στις καρ-διές και στις γειτονιές των ανθρώπων, τα σο-κάκια της κοινωνίας όπου ζεις να έχεις περ-πατήσει, τότε μόνο μπορείς να «ζυμώσεις»

και να φας –να ταΐσεις– γλυκές φέτες ψωμί της ποί-ησης! Χρειάζεται λοιπόν δουλειά επίπονη και διαρκής!

— Συμμετέχεις στην ποιητική ανθολογία «Γράμμα-τα της ποίησης» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τιςεκδόσεις Ατέχνως και στην οποία παλιότεροι ποιητέςσυνυπάρχετε με νεότερους δημιουργούς. Μίλησε μαςγια αυτή την συνύπαρξη.

== Η αλήθεια είναι πως τέτοιου είδους συνυπάρξειςσε μια ποιητική ανθολογία, σπάνια συμβαίνουν! Εγώθα το έλεγα «δημιουργικό μπόλιασμα» κάτι σαν μυ-στική συναλλαγή, μεταξύ παλαιότερων και καινούρ-γιων δημιουργών! Εμείς δείχνουμε αγάπη, εμπιστοσύ-νη και περηφάνια καλωσορίζοντας τους νέους ποιητές,προσθέτοντας τους σαν κρίκους στην ατσάλινη αλυ-σίδα, που πριν πολλά χρόνια έφτιαξαν οι ΣπουδαίοιΠοιητές μας! Εκείνοι πάλι μας έδωσαν ανάσες φρέ-σκες, χαμόγελα χαράς και υποσχέσεις πως θα παλέ-ψουν μέσα από τα γραπτά τους, να φτιάξουν πιο όμορ-φο το αύριο! Η ποιητική ανθολογία «Γράμματα της ποί-ησης» με τους 19 συμμετέχοντες, είναι το βιβλίο πουαξίζει κάποιος να διαβάσει!

Ηλέκτρα Στρατωνίου: Πρέπει να έχεις οργώσει, να έχεις σπείρει, να έχεις θερίσει στις καρδιές

και στις γειτονιές των ανθρώπων

Και να -Τώρα- έφτασε ο καιρός της αλήθειας! Ντύθηκαν τα νεοκλασικά σπίτια, οι μάντρες,

οι εκκλησίες και τα σχολειά, τα χοτ σποτ (hot spot) τα κοντέινερ στων λιμανιών τις προβλήτες,

οι κερκίδες στα γήπεδα, ο βράχος της Ακρόπολης! Ντύθηκαν όλα… όλα, με χιλιάδες συνθήματα οργής

και γκράφιτι πολύπλοκα, ανθρώπων, ζώων, με τα στόματα ανοιχτά, νεκρά τα μάτια,

με χέρια και πόδια σκελετωμένα, μαύρα, κόκκινα, λουλακιά, καφετιά, πράσινα!

Ν’ ανασάνουν θέλουν, να πηδήξουν στους δρόμους,

σαν ξεχασμένος στρατός, νικημένος, ντροπιασμένος,

στα λασπωμένα χαρακώματα μιας χώρας ανώνυμης, που την απέβαλαν οι χάρτες, εκτόπισαν το λαό, καταδίκασαν σε σιωπή ισόβια τις ψυχές τους,

«αυτοί» που υπέγραψαν προδοσίας σύμφωνο –Ευρωπαϊκό–

για άγνωστο έγκλημα, «εις τον ρουν της ιστορίας»! Έφτασαν …ναι, έφτασαν οι μέρες της αλήθειας! Χείμαρροι πεινασμένων, αδικημένων, φτωχών,

αγκαλιάζουν τους νεκρούς τους απ’ τους ώμους, εκείνους που χάθηκαν ψάχνοντας ψωμί,

μια στάλα λάδι, ένα λουλούδι να στολίσουν την Πρωτομαγιά τους!

Έχασε τον ύπνο της η ανώνυμη χώρα… Βουίζει εκδίκηση τις νύχτες… τρίζουν τα παράθυρα!

Συνθήματα οργής και γκράφιτι πολύπλοκα, έτοιμα να πηδήξουν στους δρόμους… το αίμα τους

πίσω να πάρουν, το δίκιο τους …την ζωή τους! –Έφτασε η ώρα της ξαγρύπνιας!

Της Αλήθειας. Της τιμωρίας! –Της Λαϊκής Εξουσίας!!!

ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΟΡΓΗΣ

Ηλέκτρα Στρατωνίου

~ 18 ~


Τη σφοδρή επίθεση της αστυνομίας στο διακεκριμένοσυνάδελφο Δημήτρη Ινδαρέ στο Kουκάκι τα ξημερώ-ματα της 18ης Δεκέμβρη, που έρχεται ως συνέχειαμιας σειράς απαράδεκτων κρουσμάτων καταστολής,αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας όλο το προηγού-μενο διάστημα, καταγγέλλει η Δημοκρατική ΕνότηταΣκηνοθετών. Συγκεκριμένα, αναφέρει:

«Τις εικόνες με τις συλλήψεις, τις "κουκούλες",τους ξυλοδαρμούς, το «ξεγύμνωμα» συλληφθέντωνπου έρχονται να προστεθούν σε άλλα απαράδεκτακρούσματα, δεν πρέπει να τις συνηθίζουμε και να στε-κόμαστε απαθείς. Μέσα από αυτή τη διαδικασία επι-χειρείται η τρομοκράτηση του κόσμου και η εμπέδωσηενός κλίματος "νόμου και τάξης". Το κρεσέντο αστυ-νομικής βίας, που παραβιάζει ακόμα κι αυτούς τουςαστικούς νόμους, βαραίνει αποκλειστικά την κυβέρ-νηση της ΝΔ και το αρμόδιο υπουργείο.

Καλούμε τον συλλογικό μας φορέα, την ΕταιρείαΕλλήνων Σκηνοθετών να πάρει ανοιχτά θέση. Οι καλ-λιτέχνες πρέπει να πάρουμε θέση. Να υπερασπιστούμετο συνάδελφο, να σταθούμε ενάντια στην αντιλαϊκήπολιτική και την κρατική καταστολή που εκφράζεταισε όλες αυτές τις περιπτώσεις».

Επίσης, σε ανακοίνωσή του το Σωματείο ΕλλήνωνΗθοποιών (ΣΕΗ) καταγγέλλει: …το απαράδεκτο κρε-σέντο αστυνομικής βίας και καταστολής που αυτή τηφορά έβαλε στο στόχαστρο έναν διακεκριμένο άν-θρωπο των τεχνών, τον σκηνοθέτη Δημήτρη Ινδαρέ

και την οικογένειά του. Οι δυνάμεις καταστολής όχιμόνο τους τρομοκράτησαν εισβάλλοντας μέσα στοίδιο τους το σπίτι ασκώντας τους βία αλλά στόχευσανακόμα παραπέρα στον εξευτελισμό, την ταπείνωσητης ανθρώπινης αξιοπρέπειας του ίδιου και της οικο-γένειας του.

Τα απάνθρωπα κρούσματα αυτά αστυνομικής αυ-θαιρεσίας με τις συλλήψεις, τις "κουκούλες" στα κε-φάλια των συλληφθέντων, οι καταγγελίες για απειλήκαι άσκηση βίας σε βάρος των κατοίκων της περιοχήςέρχονται να προστεθούν σε έναν μακρύ κατάλογο αν-τίστοιχων περιστατικών που σημειώθηκαν όλο το προ-ηγούμενο διάστημα όπως το "ξεγύμνωμα συλληφθέν-των".

Ο στόχος της κυβέρνησης της ΝΔ είναι προφανής.Να τρομοκρατηθεί ο λαός και να εμπεδώσει το αυταρ-χικό δόγμα "νόμος και τάξη". Δεν θα τους περάσει!

Οι ηθοποιοί καταδικάζουμε την κρατική καταστολήπου πάει χέρι-χέρι όλα αυτά τα χρόνια με την αντιλαϊκήπολιτική τους.

Ενώνουμε τη φωνή μας με όλων των καλλιτεχνώνκαι στεκόμαστε στο πλάι του συναδέλφου και της οι-κογένειάς του!»

Ταυτόχρονα, εκατοντάδες άνθρωποι των Γραμμά-των και των Τεχνών καταγγέλλουν την επίθεση, ηοποία έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς απαράδεκτωνκρουσμάτων καταστολής, αστυνομικής αυθαιρεσίαςκαι βίας όλο το προηγούμενο διάστημα.

Καταγγελίες για τη σφοδρή επίθεση των αστυνομικών στον σκηνοθέτη Δημήτρη Ινδαρέ στο Κουκάκι

Με κοινή τους ανακοίνωση ο Πανελλήνιος ΜουσικόςΣύλλογος και το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών εκφρά-ζουν τη συμπαράστασή τους στο δίκαιο αγώνα τωνδημιουργών, για να διαχειρίζονται οι ίδιοι μέσα απότους συλλογικούς τους φορείς τα πνευματικά τουςδικαιώματα.

Αναφέρουν συγκεκριμένα: «Είμαστε αντίθετοι στην προσπάθεια επιχειρηματικώνομίλων, της ΕΕ και των κυβερνήσεων να μετατρέψουντο πνευματικό δικαίωμα σε ιδιοκτησία.

Η πνευματική δημιουργία δεν είναι άλλος ένας τρό-πος για να μεγαλώσουν τα κέρδη τους μεγάλοι επιχει-ρηματικοί όμιλοι. Η καλλιτεχνική έκφραση είναι δι-καίωμα των δημιουργών και ανάγκη του λαού μας. Εί-μαστε αντίθετοι στην ευρωπαϊκή Οδηγία που δίνει τηδυνατότητα επιχειρήσεις και επιχειρηματίες να ει-σπράττουν τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργώνκαι στην ενσωμάτωση αυτής της Οδηγίας σε νόμο απότην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Καταγγέλλουμε την κυ-

βέρνηση της ΝΔ και την ηγεσία του υπουργείου Πο-λιτισμού για την προσπάθεια υλοποίησης της ευρω-παϊκής Οδηγίας και του νόμου του ΣΥΡΙΖΑ που θέλουννα δώσουν τη διαχείριση πνευματικού δικαιώματος σεεπιχειρηματίες.

Καλούμε τους δημιουργούς να μην υποκύψουν σεεκβιασμούς και να δώσουν τον αγώνα υπεράσπισηςτης Τέχνης τους μέχρι τέλους. Σε έναν τέτοιο δρόμοθα είναι σίγουρα μαζί τους ο λαός που διψάει για πραγ-ματική Τέχνη αλλά και όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος».Για το φλέγον θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων θαδοθεί συνέντευξη τύπου σήμερα, Τετάρτη, στη 1 μ.μ.στο «Αλσος» (Ευελπίδων 4), από όλα τα σωματεία τουελληνικού τραγουδιού, «ΑΣΜΑ 450+», «ΜΕΤΡΟΝ»,«ΣΩΜΣΕ», «ΥΠΕΡΒΑΣΗ», που εδώ και ένα χρόνο ίδρυ-σαν τον δικό τους αυτοδιαχειριζόμενο φορέα συλλο-γικής διαχείρισης, την ΕΔΕΜ.

Θυμίζουμε, επίσης, ότι το ΚΚΕ έχει καταθέσει σχε-τική Επίκαιρη Ερώτηση στη Βουλή.

ΠΜΣ - ΣΕΗ Συμπαραστέκονται στον δίκαιο αγώνα των δημιουργών

~ 19 ~

ΤΑ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕΛ2019-20

Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2019 Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά

Άλλη μια εκδήλωση στολίδι για την Εταιρία. Ομιλητές: Δ.Νικορέτζος, Αν.Ντάνος, Δ.Καραμβά-λης, όλοι υπέροχοι. Και ο Γ.Μαρινάκης αξιόλογες

μελοποιήσεις σε ποίηση Κωστή Παλαμά. Και οι τρεις ιέριες της απαγγελίας: ΑλεξάνδραΒαΐτση-Βάκρου, Μαριάννα Βλάχου-Καραμβάλη

και Κατερίνα Ντούγκα-Κοτοπούλου. ~~~~ ] ~~~~

Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2019 Αφιέρωμα στην Κική Δημουλά

Το δοκίμιο του Δημήτρη Νικορέτζο απ’ τα καλύτερα που έχουν γραφτεί

για την ποιήτρια. Η ομιλία του μοναδική. ~~~~ ] ~~~~

Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου Ποντιακός Ελληνισμός

Υπέροχο το βιβλίο με μαρτυρίες της κας ΛίζαςΒραχοπούλου. Δαπάνησε ώρες και δυνάμεις.

Επαρκής ο Αντιπρόεδρος. Συγκινητικός ο ΓιάννηςΚαρίδης και ο νεαρός Πόντιος του Ασπροπύργου.

~~~~ ] ~~~~ Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου Μνήμη Μιχάλη Σταφυλά

Για τον αείμνηστο μέντορα εκατοντάδων, χιλιά-δων λογοτεχνών - 70 χρόνια ακούραστος

στο πόστο του. ~~~~ ] ~~~~

Κυριακή 15 Δεκεμβρίου Τα δύο βιβλία του Γιώργου Ανδρειωμένου

Επίτιμου μέλους μας, Αντιπρύτανη του Πανεπι-στημίου Πελοποννήσου.

Τέτοιες εκδηλώσεις δίνουν κύρος στην Εταιρία. ~~~~ ] ~~~~

Τετάρτη 15 Γενάρη 2020 Εναρκτήρια εκδήλωση - Καλωσόρισμα - Ευχές

Ελεύθερο Βήμα - Απαγγελίες - Ευχές Ευχάριστη έκπληξη η κωμική απαγγελία

του μέλους μας και λογοτέχνη - ηθοποιού Γιάννη Μαντά στο σατυρικό ποίημα

«Λύρα και Λίρα» του Πολύβιου Δημητρακόπουλου ~~~~ ] ~~~~

Κυριακή 2 Φλεβάρη Κόψιμο Πίτας ΕΕΛ -

Απονομή Βραβείου Ποίησης Μάρκου Αυγέρη1ο Βραβείο στο Σπύρο Ζαχαράτο για το βιβλίο «Ερήμην Ερημία».

2ο Βραβείο: στον Σωκράτη Μελισσαράτο για το βιβλίο «Στην Ανέμη του Ήλιου».

3ο Βραβείο: στη Μαρία Μιστριώτη για το βιβλίο «Λυπημένα Τραγούδια».

Έπαινος: στον Αριστοτέλη Φράγκο

για το βιβλίο «Ο Βαρκάρης του Αχέροντα». Το βραβείο στον Σπύρο Ζαχαράτο είναι επιβρά-

βευση ενός ποιητή που απ’ την εφηβεία μελετάειπολύ. Ξέρει να βλέπει με την ψυχή προς τ’ άστρακοιτώντας όμως χαμηλά. Έχει και την έγνοια των

γεγονότων που συντελούνται γύρω μας. Στην επόμενη σελίδα σχόλιο του ποιητή

για την εποχή μας *~~~~ ] ~~~~ Τετάρτη 5 Φλεβάρη

«Ζήσης Σκάρος - οι ρίζες και οι πηγές του»Το έργο, οι αγώνες και οι επιτεύξεις του μεγάλου

Θεσσαλού κομμουνιστή λογοτέχνη. Την παράσταση έκλεψε ο πανεπιστημιακός δάσκαλος - λαογράφος Μιχάλης Μερακλής.

~~~~ ] ~~~~ Κυριακή 9 Φλεβάρη

Καταστατική Συνέλευση ΕΕΛΜέσα σε συναινετικό - φιλικό κλίμα.

Ελάχιστες προτάσεις του Δ.Σ. πέρασαν. Μόνο οι 9 σταυροί για τους υποψηφίους στο Δ.Σ.

~~~~ ] ~~~~ Δευτέρα 10 Φλεβάρη

«Ο Μεγάλος Επαναστάτης Τσε ως ταξιδιώτης, φυσιολάτρης, συγγραφέας, διανοούμενος»

Εξαίρετος ομιλητής το μέλος, ο πανεπιστημιακόςκαι ποιητής Φίλιππος Νικολόπουλος.

Φώτισε αυτές τις ξεχωριστές και άγνωστες ιδιότητες του αθάνατου Τσε.

~~~~ ] ~~~~ Παρασκευή 14 Φλεβάρη

Η Ετήσια Συνεστίαση Μελών και Φίλων της ΕΕΛΦιλική ατμόσφαιρα, δώρα, πλούσια εδέσματα.

Μια επιτυχιμένη παρουσίαση του μαραθωνοδρό-μου Προέδρου Κώστα Καρούσου.

~~~~ ] ~~~~ Τετάρτη 19 Φλεβάρη

«Τα Ριζίτικα Τραγούδια»Μια επιτυχιμένη εκδήλωση

από τον κατατοπισμένο Αυγερινό Ανδρέου. ~~~~ ] ~~~~

Παρασκευή 21 Φλεβάρη Εκδήλωση με Ρεμπέτικα Τραγούδια

Όμορφη εκδήλωση ταλαντούχοι συντελεστές σε μουσική επιμέλεια Στέφανου Γεωργιάδη.

~~~~ ] ~~~~ Τετάρτη 26 Φλεβάρη

«Κλέφτης του Χρόνου» και «Φυλακισμένη Τέχνη»Δύο ταινίες του πασίγνωστου σκηνοθέτη

Θεόδωρου Μαραγκού. Από την πρώτη ταινία του παράγει πολιτισμό.

Κάθε πλάνο του σχολείο. ~~~~ ] ~~~~

ΚΑΠΟΙΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΤΟΥ 3ΜΗΝΟΥ ΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

~ 20 ~

ΤΑ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕΛ τ. 26

Χαιρετισμός - Σκέψεις για την περίπτωση του Λογοτέχνη Γιάννη Τσώλη

Ο Γιάννης Τσώλης έχει τριπλό χάρισμα: 1) Φωνή, ψάλτης εξαιρετικού μετάλλου μ’ έναν

ηπειρωτικό λυρισμό, που ραγίζει και πέτρα, με τις ακα-πέλα ερμηνείες του. Ηπειρωτικά, ψαλμω-δίες και σύγχρονα τραγούδια: Στουςίσκιους των ματιών σου/ποιον ήλιο κοίμι-σες; Σε δρόμους κεντρικούς τα βήματαβουλιάζουν/πικρές οι Κυριακές της μονα-ξιάς. Του Κάλβου και του Σολωμού τα λό-για θα σου ψάλω. Στίχοι φίλου του Ποιητή.

2) Ποιητής αξιόλογος με τα γνωστάευαίσθητα ποιήματά του. Έξω από γενιέςκαι τεχνοτροπίες ταξιδεύει. Ποιήματα μεαρχή, μέση και τέλος. Σχεδόν αγγίζει πλέ-ον και την τέχνη της αφαίρεσης,

3) Κυρίως σήμερα θα μιλήσουμε γιατην Τρίτη πτυχή του Λογοτέχνη ΓιάννηΤσώλη την πεζογραφία του. Στο τρίτο τουμυθιστόρημα «Το μοιραίο μαντήλι» (προ-ηγήθηκαν οι έξοχοι «Άρτιοι» και το συγκινητικό «Καιη καμπάνα συνέχισε πένθιμα»). Στο μοιραίο μαντήλι,ο λογοτέχνης Γιάννης Τσώλης, είναι φανερό ότι κα-τέχει καλά τη γραφή. Ξέρει για ποιο πράγμα θα μιλήσεικαι με καθαρό μυαλό, καταθέτει τις σκέψεις του.

Αυτός ο πλαστουργός-ποιητής συναισθημάτων δια-λέγει το εύστοχο –το καίριο– απορρίπτει από εξυπνάδααλλά και από ένστικτο κάθε περιττό. Μα αυτό δεν είναι

το ταλέντο; Μένει στο στόχο του, σέβεται τους ήρωέςτου, το θέμα του, τους αναγνώστες. Διαβάστε το Γιάν-νη Τσώλη, τον αληθινό Λογοτέχνη, για να συναντήσετεήρωες απλούς ανθρώπους με μεγαλείο. Ο ήρωας τουχτυπιέται απ’ τα κύματα της ζωής και γελάει το χειλάκιτου λίγο προς το τέλος. Καθαρός όπως ο συγγραφέας

που τον έπλασε, σαν τα γάργαρα νερά τηςΗπείρου.

Ο Γιάννης Τσώλης πέτυχε όσο ελάχι-στοι αξιώνοντας να πετύχουν, να περάσειμέσ’ απ’ το φίλτρο της τέχνης τη ζωή, χω-ρίς να προσβάλει την ουσία της. Όλο τοέργο του είναι μία βιωματική μαρτυρία,στο όνομα μιας επείγουσας λύσης-αλή-θειας.

Φίλε Γιάννη Τσώλη, Φίλτατε! Δεν είσαι πολύχρωμη βιτρίνα με νάιλον

προϊόντα, ούτε μπαλόνι, ούτε παγώνι τηςυπερβολής. Είσαι ένας σπόρος θαμμένοςβαθιά στο χώμα της Ηπείρου ή της καρ-διάς μας, που περιμένει την Άνοιξη ή τηνδική μας τη συγκίνηση για να φυτρώσει,

να μας γεμίσει άνθη και καρπούς. Χαίρε Γιάννη Τσώλη!

Να γράφεις, να ελπίζεις, ν’ ανεβαίνεις.Σ’ ευχαριστώ για το ταξίδι που μας χάρισες.

Σπύρος Ζαχαράτος Πρόεδρος Επιτροπής Κρίσης

Νέων Μελών της ΕΕΛ

Γιάννης Κ. Τσώλης - «Το Μοιραίο Μαντήλι» Από την παρουσίαση του βιβλίου στις 6 Νοέμβρη 2019 στην αίθουσα της ΕΕΛ

Ο κόσμος μας είναι αντιφατικός, περίπλοκος και βίαιος.

Έχει τη σκληρότητα μετάλλων και την ανθεκτικότητα λερναίας ύδρας.

Σ’ αυτόν οι πραγματικοί ποιητές ταξιδεύουν με κεριά της ποίησής τους.

Αρχιερείς μιας εσω-εξωτερικότητας! Όλα τ’ αρνητικά της ζωής τούς καίνε,

τους συγκλονίζουν.

Επίγονοι μύθων, που στον ίσκιο τους τρέφονται απ’ την αλήθεια τους. Απ’ τα προσωπικά τους βιώματα

και τα ιδιωτικά πάθη, καταλήγουν στα δημόσια.

Οι εμπειρίες γίνονται κεραίες, μας προσφέρουν στις σελίδες τους

σημάδια των καιρών.

Ευτυχισμένοι θα ’ναι οι ποιητές αν κατακτήσουν μια γραφή λιτή,

χαμηλόφωνη, κεραυνοβόλα. Παιδιά της σιωπής, του ιδρώτα, της μοναξιάς, της αγρύπνιας.

Οι αληθινοί ποιητές είναι γενναιόδωροι, παρά την ανταγωνιστικότητα

του λογοτεχνικού κύκλου. Γιατί πιστεύουν

ότι πρέπει να ψηλώσουν οι ίδιοι και όχι να κοντύνουν τους ομότεχνους,

για να νομίζουν πως είναι σπουδαίοι.

Γράφουν μόνο όταν έχουν να πουν κάτι καινούργιο, και

γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Έτσι αναπνέουν.

* Σχόλιο του ποιητή για την εποχή μας ~Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ

Σπύρος Ζαχαράτος

~ 21 ~

ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ 2019-20

Στις 27 Νοέμβρη του 2019 οργανώθηκε από το Εργα-στήριο των Διαδρομών της Αρχιτεκτονικής, του Τμή-ματος Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωμα-τούχων Ανωτάτων Σχολών, εσπερίδα αφιερωμένη τόσοστο αρχιτεκτονικό όσο και στο λογοτεχνικό έργο τουΠάνου Νικολή Τζελέπη, μιας εμβληματικής –αν και πα-ραγνωρισμένης– μορφής του περασμένου αιώνα.

Καταγωγή - σπουδέςΓεννημένος στην Κωνσταντινούπολη στα 1894, ήταντριτότοκος γυιός του Νικολή Κάλφα –από το Φουρνάτης Ευρυτανίας– αυτοδίδακτου αρχιτέκτονα του σουλ-τάνου Αβδούλ Χαμίτ. Ο σουλτάνος είχε μεγάλη εμπι-στοσύνη στο πρόσωπο και στις ικανότητές του και τονείχε παρασημοφορήσει επανειλημμένα για τα σπου-δαία αρχιτεκτονικά του έργα. Ο Νικο-λής Κάλφας ήταν αξιοσέβαστο πρόσω-πο τόσο από τους Ρωμηούς όσο καιαπό τους Τούρκους της Πόλης.

Μεγαλώνει ο Πάνος Τζελέπης σεένα οικογενειακό περιβάλλον πλούσιουλικά, ηθικά και πνευματικά, που εμ-φορείται από αλληλεγγύη προς το ελ-ληνικό και λαϊκό στοιχείο της πολυπο-λιτισμικής Κωνσταντινούπολης.

Πνεύμα ασυμβίβαστο από τα παιδι-κά του χρόνια –τον αποβάλλουν απότο ελληνικό δημοτικό γιατί αντιμιλάστον αυταρχικό δάσκαλο– με έρωταγια τα γράμματα και τις τέχνες. Κιόλαςστα 1908 (14 ετών) γράφει ποιήματακαι ξεκινά να μεταφράζει Μποντλέρ,«Τα Άνθη του Κακού». Μετά τις γυ-μνασιακές σπουδές και τη φοίτηση στοΙταλικό Τεχνολογικό Ινστιτούτο στηνΠόλη, έχει πολυκύμαντη ζωή σε πολ-λούς τόπους.

Ο θάνατος του πατέρα του, όταν οίδιος ήταν 12 χρονών και οι κοινωνι-κοπολιτικές καταστάσεις στην Οθωμανική Αυτοκρα-τορία που κατέρρεε, ανάγκασαν την οικογένειά τουκαι τον ίδιο να φύγουν από την Πόλη. Έτσι περιπλα-νήθηκε από τόπο σε τόπο: Πόλη, Αλεξάνδρεια, Χίο,Αθήνα, Σαλονίκη, Παρίσι. Σπουδάζει ενώ παράλληλαδουλεύει σαν σχεδιαστής σε αρχιτεκτονικά γραφείαή φιλοτεχνώντας αφίσες και διαφημιστικά. Μελετάτην ντόπια αρχιτεκτονική στα μέρη που επισκέπτεταισκιτσάροντας.

Στα 1915-16 φοιτά στη Σχολή Καλών Τεχνών στηνΑθήνα και παρακολουθεί μαθήματα αρχαιολογίας μεκαθηγητή το Χρήστο Τσούντα.

Στα 1917-18 ζει στη Θεσσαλονίκη. Στα 1919-1923σπουδάζει στο Παρίσι Αρχιτεκτονική, Πολεοδομία καιΔιακοσμητικές Τέχνες. Παράλληλα εργάζεται σαν αρ-χισχεδιαστής σε μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία τηςεποχής.

Γνωρίζει τότε και συνδέεται με θερμή φιλία με τονΚριστιάν Ζερβός, σημαντική προσωπικότητα των γραμ-μάτων και τεχνών στη Γαλλία που, για πάνω από μισόαιώνα, διευθύνει το περιοδικό Cahiers d’ art και τοναντίστοιχο εκδοτικό οίκο. Έρχεται σε επαφή με τις

πιο προοδευτικές προσωπικότητες της εποχής. ΤονΠικάσο, τον Πολ Ελυάρ, τον Ελί Φορ, τον Ε.Τεριάντκ.ά., καθώς και Έλληνες διανοούμενους και καλλιτέ-χνες που βρίσκονται αυτή την εποχή στο Παρίσι.

Επαγγελματική δραστηριότητα - Αθήνα1923-1933. Μετά το τέλος των σπουδών επιστρέφειστην Αθήνα. Ανοίγει αρχιτεκτονικό γραφείο.

Σε αυτή τη δεκαετία χτίζει στην Αθήνα, στα περί-χωρα και στην επαρχία πάνω από 100 κτίρια μονοκα-τοικίες, βίλες πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, γραφεία,εργοστάσια, καταστήματα κ.λπ. και αναλαμβάνει δια-κοσμήσεις εσωτερικών χώρων.

Η παραγωγή αυτής της πρώτης δεκαετίας είναιοπωσδήποτε υψηλής ποιότητας και αντιπροσωπευτική

–αρχικά– των τελευταίων σκιρτημά-των του αφομοιωμένου διδάγματοςτης αρχιτεκτονικής των Ακαδημιών,του Αrt Nouveau της Sezession, ενώ μετα έργα των κατοικιών του Ελληνικούκαι την κατοικία Φωκά το 1928, προ-σχωρεί στο μοντέρνο κίνημα της πρω-τοποριακής αρχιτεκτονικής. Εκφράζειτην πίστη ότι οι μορφολογικές επινοή-σεις των ρασιοναλιστών και γενικάτου μοντέρνου κινήματος έχουν κοινάγνωρίσματα με μορφολογικές παρα-δοχές της ελληνικής λαϊκής αρχιτε-κτονικής.

1933-1940. Στα 1934 εγκαταλείπειτους ιδιώτες πελάτες κι αφοσιώνεταισε έργα κοινωνικής αρχιτεκτονικής.Υπηρετεί το κοινωνικό σύνολο μέσααπό μια αρχιτεκτονική που προστα-τεύει το μέλλον της ίδιας της κοινω-νίας: το παιδί.

Το 1936 οργανώνει με επιτυχία τηνΑ΄ Διαβαλκανική Έκθεση Προστασίαςτου Παιδιού στο Ζάππειο. Η Έκθεση

αποτέλεσε σταθμό στην προώθηση πάνω σε επιστη-μονικές βάσεις του κοινωνικού αυτού προβλήματοςστο βαλκανικό χώρο.

Χτίζει με σύμβαση για τα ΠΙΚΠΑ μια σειρά έργα. Ταπιο σημαντικά έργα είναι οι Παιδουπόλεις: ΠΕΝΤΕΛΗΣ(1936-37) για 500 παιδιά, και ΒΟΥΛΑΣ (1936-37) για1.500 παιδιά.

Σε αυτά τα έργα εφαρμόζει τους προβληματισμούςτης διεθνούς πρωτοπορίας, συνδυασμένους με τηνελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική.

Η Κατοχή και τα δεινά του σπαραγμένου λαού τονσυγκλονίζουν. Γράφει ο ίδιος:

1940-1945. «Κατά τον αλβανικό πόλεμο επιστρατέ-φτηκα στην πολεμική άμυνα και εντάχθηκα στην Αν-τίσταση, σαν αρχηγός στο τμήμα αρχιτεκτόνων τουΤεχνικού Επιμελητήριου. Έγραφα τετράστιχα, πολε-μικό ημερολόγιο. Έστειλα στο βουνό μελέτη με σχέδιαγια την εξυγείανση του χωριάτικου σπιτιού που εφαρ-μοζότανε. Παραμονές της κατάρρεψης του γερμανι-κού μετώπου με συλλάβανε οι τσολιάδες του Καφε-τζόπουλου και θα πήγαινα χαμένος, αν δεν με γλύτωνεο Αθ.Φίλων σαν αρχιτέκτονα του ΠΙΚΠΑ.»

Πάνος Ν. Τζελέπης Ένας ξεχασμένος αρχιτέκτονας - λογοτέχνης

Ο Π.Τζελέπης σε σκίτσο της Πηνε-λόπης Οικονομίδου σπουδάστριας

του Πάμπλο Πικάσσο, που έγινεστο σπίτι του μεγάλου ζωγράφου

3 Απρίλη 1917.

Αμέσως μετά τον πόλεμο ασχολείται με έργα ανόρ-θωσης: τη μελέτη για την αναδιοργάνωση του Πειραιάκαι των αποθηκών τροφίμων στο λιμάνι του Πειραιάπου έστελνε η UNRA, συμμετέχει στην Επιτροπή Εποι-κισμού του ΤΕΕ.

Σε όλη αυτή την περίοδο η Συμβολή του καταξιώνειτην ιδεολογική του τοποθέτηση στον χώρο της κομ-μουνιστικής Αριστεράς στην Ελλάδα όπου όπως είχεεμπιστευτεί στον Χολέβα (διδακτορική διατριβή) ήτανενταγμένος από πεποίθηση και όχι από συμφέρον.

Επαγγελματική δραστηριότητα - ΠαρίσιΣτα 1946 πηγαίνει στο Παρίσι επικεφαλής της Υποτρο-φιάδας του θρυλικού σκάφους «Ματαρόα». Δουλεύειστη Γαλλία ως μέλος του Συλλόγου Γάλλων Αρχιτε-κτόνων και ως «αρχιτέκτων ανοικοδόμος». Συμμετέχειστα έργα της ανόρθωσης της Maubeuge ενταγμένοςστην ομάδα του Andre Lurcat.

Τα κύρια ενδιαφέροντά του περιστρέφονται γύρωαπό δύο θέματα:

• Την «Αρχιτεκτονική και το Παι-δί», για το οποίο από το 1948 μέχριτο 1955 δίνει διαλέξεις και μαθή-ματα στα πλαίσια συνεδρίων και σε-μιναρίων και προβαίνει σε πλήθοςδημοσιεύσεων, είτε αυτοτελών εί-τε ενταγμένων σε επιστημονικά καιαρχιτεκτονικά διεθνή περιοδικά. • Την Ελληνική Λαϊκή Αρχιτεκτονι-κή, της οποίας γίνεται ο καλύτεροςπρεσβευτής στον ευρωπαϊκό χώρο.Και όπως ο ίδιος δηλώνει με στίχους του:

«Ω να μπορούσα να έκανα έργα σεμνά κι ωραία ως είναι όλα στην πλάση σου απέριττα, πηγαία.» Ας σημειωθεί ότι το εμβληματικό βιβλίο του L’ ar-

chitecture populaire en Grèce, με 50 μεταξοτυπίες απόσκίτσα σπιτιών από όλη την Ελλάδα, εκδόθηκε στο Πα-ρίσι το 1951 και φέρει την εύγλωττη αφιέρωση: «στουςγονείς μου που μ’ έμαθαν ν’ αγαπώ το λαό». Βιβλίοπου θεωρείται ως σήμερα θεμελιώδες. Σε αυτό, γιανα διασώσει την αρχιτεκτονική των λαϊκών σπιτιών,παραθέτει μετά το κείμενο σχέδια με απλές σταθερέςγραμμές, δίχως σκιές, σχέδια ζωντανά και αποκαλυ-πτικά. Παρόμοια λειτουργεί και στο βιβλίο του με τιςιστορίες για τους «ταπεινούς» όλων των φυλών πουσχημάτιζαν «τον λαό εκείνης της Νέας Βαβυλώνας,της Κωνσταντινούπολης του τέλους του δέκατου ένα-του αιώνα».

Επιστροφή στην ΕλλάδαΓια λόγους κλονισμένης υγείας επιστρέφει στην Ελ-λάδα τα Χριστούγεννα του 1956.

Στα 20 χρόνια μέχρι το θάνατό του ασχολείται ελά-χιστα με αρχιτεκτονικό έργο. Ένα δικό του μικρό σπίτιστη Ρέα και το 1964 στη μνήμη της μητέρας του Μα-νιώς και του πατέρα του Νικολή Γιωργή Τζελέπη, στοΦουρνά Ευρυτανίας - την πατρίδα του, ένα νηπιαγω-γείο για 50 παιδάκια που το δώρισε στο υπουργείο Παι-δείας.

Η υπόλοιπη δραστηριότητά του είναι γύρω από ταλογοτεχνικά και καλλιτεχνικά του ενδιαφέροντα.

Σε όλα τα χρόνια της χούντας έγραφε γράμματασε γαλλικές εφημερίδες, στον Πολ Ελιάρ, στον ΛουίΑραγκόν, στον Πικάσο, στον Σαρτρ κ.ά. και διεκτρα-

γωδούσε την κατάσταση στην Ελλάδα, ζητώντας ναδώσουν δημοσιότητα στα δεινά του ελληνικού λαού.

Στα 1971, για τα 150 χρόνια της Ελληνικής Επανά-στασης, προκήρυξε διαγωνισμό μέσω της γκαλερί «Νέ-ες Μορφές» για νέους Έλληνες καλλιτέχνες, με θέμα:«Ο Ύμνος στην Ελευθερία» του Σολωμού. Η έκθεσητων 50 έργων που λάβανε μέρος στο διαγωνισμό καιήταν εμπνευσμένα από στίχους του ποιητή, αφιερώ-νεται στη μνήμη της Υβόν και του Κριστιάν Ζερβός.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του διατηρείσχέσεις με λαϊκούς καλλιτέχνες, ασπούδαστους ζω-γράφους, λογοτέχνες, ξυλογλύπτες, οργανοπαίχτες,τους οποίους θέτει υπό την προστασία του. Ανακαλύ-πτει και προωθεί σε διεθνή αναγνώριση τον λαϊκό ζω-γράφο Χρήστο Καγκαρά ενώ διατηρεί μακροχρόνιααλληλογραφία με τον ποιητή Γεώργιο Κοτζιούλα.

Λογοτεχνικό έργοΚαθώς ήταν λάτρης του Μποντλέρ και του Δάντη, στα1957 ολοκληρώνει τη μετάφραση στα «Άνθη του Κα-

κού» του Μποντλέρ, ενώ ήδη είχεαρχίσει την μετάφραση της «ΘείαςΚωμωδίας» του Δάντη σε έμμετροδεκαπεντασύλλαβο. Το 1965 ο Τζελέπης εκδίδει με έξο-δα δικά του το πεζογράφημα «Ιστο-ρίες του Νταή-Σταβρή - Στον καιρότων Σουλτάνων». Είναι ιστορίεςτων ταπεινών της Πόλης, στα τέλητου 19ου - αρχές του 20ου αιώνα.

Στα 1966 παρουσιάζει τη μονα-δική του ποιητική συλλογή «Το Τραγούδι που δεν τε-λειώνει», αφιερωμένη στο Λαό της Ελλάδας, ένανύμνο στην ελληνική φύση και τον ελληνικό χώρο.

Το 1971, ξανά με δικά του έξοδα, εκδίδει το «Έναςνταής» - απ΄ τις ιστορίες του Νταή-Σταβρή.

Σε παρουσίαση των Ιστοριών του Νταή Σταβρή,γράφει στο Βήμα στις 21.09.2003 η Μάρη Θεοδοσο-πούλου:

«Οι ιστορίες που έγραψε ο Τζελέπης, χωρίς εξαι-ρετικά συμβάντα, ζωντανεύουν τις γειτονιές εκείνηςτης Κωνσταντινούπολης με την πανσπερμία των φυ-λών. Μικροαπάτες, κομπίνες, λαθρεμπόριο καπνού καιινδικής καννάβεως, κάποτε και γυναικοδουλειές, ένω-ναν παρανόμους, άνεργους ή και χασικλήδες με τουςνταήδες ενάντια «στους κομισέρηδες και τις πολίτσιεςτου Καρακολιού» (…)

Μερικές ιστορίες βρίσκουν αφορμή από κάποιο πε-ριστατικό, όπως ο καβγάς δύο νταήδων, το ζευγάρωμαμε μια τσιγγάνα, τα τσιμπούσια σε χασάπικο του Πέραή και τα κόλπα των ρωμιών μαστόρων, που δούλευανλαθραίοι, για να ξεφύγουν τον έλεγχο. Αλλες πάλιιστορίες ξεκινούν από έναν χαρακτηριστικό τύπο: Πόν-τιο, Εβραίο, Αρμένη, Ρωμιό ή Τούρκο, που άφησε όνο-μα με την αμυαλιά ή την πονηριά του, την αγαθότηταή την καπατσοσύνη του. Με πρώτους και καλύτερουςτους Ταταυλιανούς.

Ένας κόσμος αντρών που περιγράφεται με κάθελεπτομέρεια, από τις ιδιαιτερότητες στην ένδυση καιτις διατροφικές προτιμήσεις ως τους τρόπους αναψυ-χής, τις ιδιάζουσες συνήθειες και τα πάθη. Ταυτόχρονααναδύεται «ολόκληρη η απέραντη Πόλη με τα πολύ-μορφα κάλλη της»· η τοπογραφία –σοκάκια, δρόμοι,

~ 22 ~

ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ τ. 26

Το ΠΙΚΠΑ Πεντέλης

συνοικίες– αλλά και το πανόραμα της Πόλης.(…) Κατεξαίρεσιν, και μια πολυσέλιδη ερωτική ιστορία:

«Ποκρής και Σιρανούς», όπως λέμε «Ρωμαίος και Ιου-λιέτα». Μόνο που ο Ποκρής είναι ένας καλός τεχνίτηςαπό ελληνικό κεφαλοχώρι της Θράκης και η ΣιρανούςΑρμένισσα και «τρόφιμη κερχανά». Κι όμως ο έρωτάςτους, αγνός και μεγάλος, θα θριαμβεύσει. Τελικά 13ιστορίες που ανασταίνουν έναν ολόκληρο κόσμο.

Με το βλέμμα του αρχιτέκτοναΩς επαγγελματίας ο Π.Τζελέπης ήξερε να ζυγίζει, νααποτυπώνει το χώρο. Αυτό φαίνεται και στις ιστορίεςτου όλες. Καθώς περιγράφει τον θρυλικό τεκέ, τα κα-φενεία, το υπνωτήριο για αστέγους ή το «Κουβεντευ-κτήριο», την ιδιότυπη λέσχη-ποτάδικο ενός θείου του,που σήμερα θα ήταν το όνειρο κάθεσοβαρού πότη – αναβίωση του αρχαί-ου συμπόσιου.

Σαν να ξεδιπλώνονται μπροστά σταμάτια του αναγνώστη αρχιτεκτονικάσκίτσα, κατόψεις, όψεις, τομές. Η γρα-φή γίνεται τρισδιάστατη. Η καθαρότη-τα, η σαφήνεια με την οποία περιγρά-φονται οι χώροι θυμίζει τα αριστοτε-χνικά σκίτσα του της ελληνικής λαϊκήςαρχιτεκτονικής.

Η περιγραφή του περιβολιού τουΝταή-Αντρί, που βρισκόταν πίσω απότο καφενείο του, θυμίζει ζωγραφικόπίνακα. Κάθε λογής θάμνοι, αρωματικάφυτά και λουλούδια. Παρτέρια με πα-ράξενα σχήματα –καρδιές, μισοφέγ-γαρα, άστρα– καμωμένα με πέτρεςμπηγμένες στη γη. Και στην μπροστινήαυλή, που ήταν στρωμένη με ανώμα-λες μελανόπλακες του Μαρμαρά, μιακρεβατίνα με παχύ ίσκιο. Ανάμεσα στασταφύλια υπήρχαν τα καφάσια με τα ωδικά πουλιά τουγια να τσιμποτρώνε τις ρώγες οι «υμνοτραγουδιστάδεςτου Θεού», όπως τα ονομάτιζε. Καθώς διαβάζεις, έχειςτην αίσθηση ότι κάπου κοντά βουίζει μια μέλισσα, έτοι-μη να σε τσιμπήσει.

Το νταηλίκι Ο ιδιος ο Πάνος Τζελέπης καθώς προσπαθεί να εξη-γήσει στον αναγνώστη του 20ού αιώνα ποιοι ήταν οινταήδες του τέλους του 19ου αιώνα, στα χρόνια τουσουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ, αναφέρει πως οι νταήδεςήταν:

«… ένας θεσμός μιας φατρίας που λειτουργούσεστο περιθώριο της κοινωνίας και πίσω απ’ τη ράχη τηςΑρχής. Ένας «αντίκοσμος» […]». Άνθρωποι «ασυμ-μόρφωτοι στις επιταγές της Πολιτείας και τους νόμουςτου Κράτους. Συγκροτημένοι αυθόρμητα κι ανοργά-νωτα σ’ ένα είδος αδελφάτου μυστικού, το «νταηλίκι»,δίχως καταστατικό και δίχως έδρα. Είχαν όμως άγρα-φους νόμους δικούς τους που ρυθμίζανε τη ζωή τουςκαι κανονίζανε τη δράση τους.[…] Οι νόμοι τούτοι στη-ρίζονταν […] σ’ ένα αίσθημα άκρατης ελευθερίας.»

Μιας ελευθερίας όμως που δεν ήταν κατακτημένημε «ανέντιμα μέσα», αλλά πήγαζε από μια ιερή αντί-ληψη που είχαν οι νταήδες για το δίκιο. Και τούτογιατί, σύμφωνα με τον συγγραφέα, «οι άνθρωποι τουΜεγάλου [του επίσημου] κόσμου είχανε κάνει την αδι-

κία βασική, συστηματική ιδιότητα της ύπαρξής τους».Σήμερα βέβαια δεν θα μιλούσαμε για «αδικία», αλλάγια διαφθορά, για εκμετάλλευση, για διαπλοκή. Ο Τζε-λέπης δεν χρησιμοποιεί αυτές τις λέξεις, όμως κάτιπαρόμοιο εννοεί.

«Λαϊκούς ιππότες» χαρακτηρίζει ο συγγραφέαςτους νταήδες αφού πάντα βοηθούσαν τους κατατρεγ-μένους – εξάλλου «ανήκανε στην ίδια κοινωνική τάξη,τους περιφρονημένους», όπως γράφει.

Ο νταής δεν είναι αυτός που βγάζει μαχαίρι με τηνπρώτη ευκαιρία, αλλά εξουδετερώνει τον εχθρό τουμε τη δύναμη κυρίως των χεριών του και όχι τωνόπλων. Τον σακατεύει «αλλά όχι αγιάτρευτα» και ηπαλικαριά του συμβαδίζει με τη μεγαλοψυχία του.

Τέλος, ο νταής ήταν «μερακλήςερωτιάρης», απέφευγε τα δεσμά τουγάμου αλλά είχε πολλές ερωτικές πε-ριπέτειες καθώς, όπως λέει ο Νταή-Αντρίς «ο ελέφτερος έρωτας είναι καιο πιο γνήσιος και ελκυστικός». Και εν-νοείται ότι ο κόσμος που περιγράφειο Τζελέπης είναι ένας καθαρά αντρι-κός κόσμος, καθώς οι γυναίκες ήταντότε αποκλεισμένες από τον δημόσιοβίο.

Πώς όμως ένας καταξιωμένος αρ-χιτέκτονας εχει τέτοια οπτική για τολαό και στρέφεται στην αφήγηση ιστο-ριών; Μπορούμε να είμαστε σίγουροιότι για να παραχθούν αυτοί οι δύο τό-μοι διηγημάτων, ο Π.Ν. Τζελέπης δενστηρίχτηκε μόνο στις λεπτομερείς ση-μειώσεις του από τον ίδιο τον Σταβρή,που ήταν συγγενής του, αλλά και στιςπροσωπικές του αναμνήσεις.

Πριν δυο γενιές ο παππούς του Τζε-λέπη, ο Γιώργης, ήταν φημισμένος ξυλουργός, μάστο-ρας και με την αξία του είχε καταφέρει να μπει στηδούλεψη του Σαραγιού, στην αρχή ως «μερεμετσής»(επιδιορθωτής). Είχε δικό του συνεργείο, τον «αμελέ»του. Οι τεχνίτες του, οι βοηθοί του, τον φοβόντουσανμαζί και τον αγαπούσαν. Όχι μόνο δεν τους αδικούσεαλλά όλο και τους έβγαζε «μπαχτέσια» από το ταμείο.Σε ένα ανέκδοτο κείμενο του Τζελέπη, παραχωρημένοευγενικά από την οικογένειά του, διαβάζουμε:

«[Οι βοηθοί του] τον αγαπούσαν περισσότερο κιεπιδιώκανε τη συντροφιά του γιατί ήξερε να τους αφη-γείται λογιών-λογιών ιστορίες περιπετειώδικες καιαστείες, τόσο ζωντανά που τις πιστεύανε γι’ αληθινές,ενώ οι περισσότερες ήταν φανταστικές. Μια μέρα τουςιστόρησε τόσο απίθανα γεγονότα, που ένας φίλος τουαναφώνησε: Άμα Γιώργη, αυτό που λες είναι μεγάλομαρταβάλι (ψέμα). Και του ’μεινε από τότες το παρα-τσούκλι ο Μαρταβάλτης (τερατολόγος).»

Τι έχει να μας πει ο Πάνος Τζελέπης σήμερα Το παρελθόν μάς μιλάει ή μάλλον εμείς συνομιλούμεμαζί του για να σταθούμε καλύτερα στο παρόν. Το λο-γοτεχνικό έργο του Τζελέπη έχει φωνή, αρκεί να μαςδοθεί η ευκαιρία να το ακούσουμε.Όχι βέβαια για ναμετατραπούμε σε μικρούς νταήδες, αλλά ίσως για ναβρούμε σ’ αυτό κάποιες αρχές που έχουν πανανθρώ-πινη οικουμενική, διαχρονική αξία.

~ 23 ~


Πάνου Ν. Τζελεπη - «Ύδρα» 1921 Υδατογραφία 26Χ17.5 εκ.

Ο Τζελέπης ουσιαστικά μιλά για την πολυπολιτισμι-κότητα, την αλληλεγγύη, τη συναδέλφωση, την ανοχήαπέναντι στο διαφορετικό, τη συνύπαρξη, τη συμπε-ρίληψη, την αντιρατσιστική συνείδηση χωρίς να χρη-σιμοποιεί καμία απ’ αυτές τις λέξεις. Μιλά για έννοιεςπου μας απασχολούν σήμερα. Και το νήμα που διαπερ-νά και τα δύο βιβλία είναι η αντίσταση στις άπονεςεξουσίες.

Επίσης ο Τζελέπης μάς δίνει ερεθίσματα για ναστοχαστούμε πάνω στη συχνά παρεξηγημένη έννοιατης λαϊκότητας. Θαυμάζει και σέβεται το λαό, τους«ταπεινούς και περιφρονημένους». Χρειάζεται μεγάλητέχνη για να μιλήσεις για το λαό χωρίς να ολισθήσειςστη γραφικότητα, την επιτήδευση, τον αγοραίο να-τουραλισμό ή στην καρικατούρα. Και ο Τζελέπης τοπετυχαίνει και μάλιστα χωρίς ο ίδιος να προέρχεταιαπό ένα καθαρά λαϊκό περιβάλλον.

Ένας κοσμοπολίτης λοιπόν σαν τον Τζελέπη, έναςάνθρωπος που γνώρισε τον μοντερνισμό εκ των έσω,μιλά για τον βαθύ λαό μιας μεγαλούπολης.

Και αποδεικνύει ότι χρειάζεται τέχνη και ένστικτογια ν’ αγαπάς το λαό και να εκφράζεις την αγάπη σουόπως του αρμόζει. Δεν αρκεί να το δηλώνεις.

Όπως γράφει ο Π.Ν. Τζελέπης στον πρόλογο του«Νταή-Σταβρή», ότι ακόμα και αν βρεθεί «ένας» ναδιαβάσει τις ιστορίες του, «θα είμαι ευτυχής σαν τονΠέρση ποιητή Σαήχ-Ουλ-Ραής που φώναζε μια μέραστην Αγορά χαρούμενος: “Ένας συνάνθρωπός μουαπάγγειλε τους στίχους μου. Σ’ ευχαριστώ, Αλλάχ, πουδεν πήγαν στο βρόντο…”»

Για την προσωπικότητα του Π.Τζελέπη είναι χαρα-κτηριστηκά δύο περιστατικά, που αναφέρονται όπωςτα έζησε ο συγγραφέας και εκδότης Μιχάλης Σταφυ-λάς.

Το πρώτο στα 1957, στην Εταιρία Ελλήνων Λογο-τεχνών (ΕΕΛ) σε μια εκδήλωση για τα 100 χρόνια απότην έκδοση της ποιητικής συλλογής του Σαρλ Μπωντ-λαίρ τα «Ανθη του κακού», γράφει:

«Όταν στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών κάναμεμια εκδήλωση για τον Μπωντλαίρ και απάγγειλε η Με-λίνα Μερκούρη ποιήματά του μεταφρασμένα από τον

Τζελέπη, ο Σεφέρης που την παρακολούθησε είπε: – Σας εξομολογούμαι πως τούτες τις στιγμές, που

άκουγα τις απαγγελίες ένοιωσα πως η σωστή μετά-φραση προσδιορίζει το μεγαλείο των ξένων ποιητών.Σαν να διάβαζα για πρώτη φορά κάποια από τα «Άνθη»του γάλλου ποιητή.

Ευχαριστούμε τον Πάνο Τζελέπη.» Το δεύτερο, στο σπίτι του Π.Τζελέπη στην οδό Μομ-

φεράτου, όπου διεξάγεται συζήτηση μεταξύ του Τζε-λέπη και του Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος μεταξύ άλλωνέλεγε στον οικοδεσπότη:

―Γεννήθηκες στην Πόλη… Γυρίζεις από τόπο σετόπο, βλέπεις, σχεδιάζεις.

―Και μαθαίνω - τον έκοψε ο Τζελέπης. ―Μαθαίνεις τα τερτίπια της λαϊκής ψυχής που απο-

τυπώνονται στη λαϊκή τέχνη. Αυτή είναι που μας κάνεινα νιώθουμε την εθνική και την ανθρώπινη ραχοκο-καλιά μας.

―Γιάννη μου πιστεύω πως ο λαϊκός καλλιτέχνηςπρέπει να μένει μακρυά από τα καλλιτεχνικά ρεύματατης εποχής του για να διατηρείται η ψυχή του αμπα-στάρδευτη κρατώντας όλο το άρωμα της ελληνικήςψυχής και της ελληνικής λεβεντιάς.»

Η εκδήλωση στις 27.11.2019 του ΣΑΔΑΣ - ΤμήματοςΑττικής επιβεβαιώνει ότι το έργο του Τζελέπη, το αρ-χιτεκτονικό, το σχεδιαστικό, το δοκιμιακό, το λογο-τεχνικό, η ζωή του ολάκερη δεν πήγε στο βρόντο. Τοπνεύμα της ανυπακοής, που τον χαρακτήριζε από ταπαιδικά του κιόλας χρόνια, είναι σήμερα απαραίτητοόσο ποτέ. Αξίζει να γνωρίσουμε αυτό τον ιδιοφυή δη-μιουργό και να ευχηθούμε την επανέκδοση των βι-βλίων του, που σήμερα είναι εξαντλημένα.

Στη συνέχεια παραθέτουμε ποιήματά του από «ΤοΤραγούδι που δεν τελειώνει»: Στα επιγραμματικά του«Τρισάγια», όπως τα χαρακτηρίζει, φανερώνεται ο άδο-λος πατριωτισμός του κι ο σεβασμός του προς τηνιστορική αλήθεια. Κι ένα ακόμα, αφιερωμένο στον προ-σωπικό του φίλο Τσάρλι Τσάπλιν, τον Σαρλώ.

Αντωνία Πάνου Αρχιτέκτων, μέλος της οργανωτικής και

επιστημονικής επιτροπής «Αττική σε Κρίση»

~ 24 ~


ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΧήρα καραβοκύρισα που εζούσες σαν αφέντρα

σε λαχταρούσαν για όλα σου ξένοι, δικοί, μνηστήρες καπτάνιο σου, το λυτρωμό σκλάβας πατρίδας πήρες πολέμησες, σε σκότωσε του διχασμού η οχέντρα.

ΦΕΡΑΙΟΣΒάρδος γεναίος, φλογερός ήσουν της λευτεριάς

για τον λαό σου κι αλουνούς όμοια σκλάβους ομάδιμέσα σε κόσμο νιόχτιστο αγάπης κι ανθρωπιάς

σου πνίξαν τη φωνή Λαών τύρανοι φίδια του Άδη.

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣΓέρο σε λέγαν μα ήσουνα ο πιο γερός απ’ όλους

σε γνώση, μάχες και γενιά πούφερε Λεφτεριά και υψώθεις απ’ το κάτεργο ως τους ουράνιους θόλους

Εχ! και να ζούσες, θ’ άρχιζες τσεκούρι και φωτιά.

Αδελφέ μας, καλέ μας Σαρλώ Με την τέχνη σου εγκάρδια σου λέω

Στου Σινέ το σκοτάδι αν γελώ Στην καρδιά μου βαθιά όμως κλαίω

Σ’ εποχή που ότι είναι καλό το ασκημίζει ένα πνέβμα αγορέο κι έχουν χάσει ψυχή και μυαλό κάθε μέτρο για νόημα ωραίο

Συ μας δείχνεις απλά την ψυχή ποια κακία κι αντάρα τη δέρνει με του γέλιου την εύχαρη δίνη

Και μιαν άλλη πιο πράα ζωή που χαρά στην απλότητα φέρνει μια καρδιά με τρανή καλωσύνη.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~ 25 ~


Ο Νίκος Κατηφόρης γεννήθηκε το 1903 στον Άγιο Πέ-τρο της Λευκάδας, όπου τελείωσε το Δημοτικό και τοΕλληνικό Σχολείο.

Το 1918, στη διάρκεια της φοίτησής του στο εκεί Γυ-μνάσιο, έρχεται σε επαφή με τη σοσιαλιστική κίνηση.Στη συνέχεια φεύγει στην Αθήνα, όπου σπουδάζει στηΝομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η πρώτη εμφάνισή του στη λογοτεχνία γίνεται με τηδημοσίευση στο Νουμά (19.9.1920 με το ψευδώνυμοΣταύρος Λέκκας) του αντιπολεμικού διηγήματος “Ειρή-νη" - δηλαδή ακριβώς μετά την ειρηνευτική υπογραφήτης Συνθήκης των Σεβρών.

Μπολιασμένος με τα ιδανικά του σοσιαλισμού, ξεκί-νησε το 1921 την αγωνιστική του δράση. Πρωτοετήςακόμα φοιτητής της Νομικής, στη διάρ-κεια μιας πανεπιστημιακής παράδοσης,μαζί με τους Πέτρο Πικρό, Τάκη Φίτσο, Τί-μο Βιτσιώρη, Γιώργο Τσουκαλά, τον Κα-ρούσο, τον Λευτέρη Γονή κ.ά. πήρανεμέρος σε μια έντονη διαμαρτυρία κατάτου καθηγητή της Πολιτικής ΟικονομίαςΜ.Γουναράκη. «Πρώτη επιστημονική επί-θεση και βάπτισμα του πυρός» την ονομά-ζει ο ίδιος, καθόσον τους τσουβαλιάσανεόλους στο κρατητήριο.

Στην ταραγμένη εκείνη εποχή, αρχέςτης δεκαετίας του ’20, πολλοί καλλιτέχνεςείχαν στραμμένη την προσοχή τους στηνεογέννητη ΕΣΣΔ, και στον πλουτο τωνκαλλιτεχνικων μορφων που γεννησε ηΟκτωβριανη Επανασταση. Ο Κατηφόρηςκινείται μέσα στους κύκλους των αριστερών διανοου-μένων και καταγίνεται με αγωνιστική διάθεση να συν-διάσει την τέχνη με την πολιτική.

Το πρώτο βιβλίο του εκδόθηκε το 1922 με τίτλο«Τραβώντας στην τρέλα». Πρόκειται για συλλογή δύοδιηγημάτων, η οποία περιλαμβάνει ένα ομώνυμο διήγη-μα και ένα ακόμη με τίτλο «Οι καμπάνες του φόβου».Το προλογίζει ο Γ.Τσουκαλάς, ενώ ο Γ.Κορδάτος έγρα-ψε γι' αυτό επαινετική κριτική στον «Ριζοσπάστη».

Το 1924 είναι η χρονιά που το Σοσιαλιστικο EργατικοKομμα Eλλαδος μετονομαζεται σε KομμουνιστικοKομμα Eλλαδας. Παράλληλα εμφανίζονται και οι «ΝέοιΒωμοί», το πρώτο λογοτεχνικό περιοδικό που εκδίδεταιαπό ομάδα νέων και μέσα από τον Ριζοσπάστη υποστη-ρίζεται από το ΚΚΕ. Τότε δημοσιεύεται σε δύο συνέχει-ες το αντιπολεμικό αφήγημα του Κατηφόρη «Για μιακαινούργια Ανάσταση».

Την ίδια χρονιά ο Κατηφόρης, σε ηλικία μόλις 21ετών, διαδέχεται τον Κώστα Παρορίτη στη στήλη τουχρονογραφήματος του «Ριζοσπάστη». Σύμφωνα με μαρ-τυρία του Γ.Κορδάτου, τη στήλη την κράτησε για δέκαπερίπου χρόνια χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα όπωςΠρολετάριος, Πρωτοπόρος και Αγωνιστής.

Σε ένα απ’ τα χρονογραφήματά του στον «Ριζοσπά-στη» (26.1.1928) με τον τίτλο «Απεργία», γράφει χαρα-κτηριστικά: «Ο πού πεθάνει με πολλούς, λέει ο λόγος,το χάρο δε φοβάται… Βέβαια, η απεργία δεν είναι θά-νατος. Είναι όμως αγώνας, είναι πάλη, είναι η οξύτερημορφή της νόμιμης άμυνας των εργατών αντίκρυ στην

επίθεση της μπουρζουαζίας». Το 1926 κυκλοφόρησε η δεύτερη σειρά διηγημάτων

του «Το ανοιχτό παράθυρο». Εκεί, στο διήγημά του«Έρμο κούτσουρο», οι οδυνηρές συνέπειες του δεκαε-τούς πολέμου (Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος, ο Διχασμόςμεταξύ Βασιλικών - Βενιζελικών, Μικρασιατική Εκστρα-τεία), η φτώχεια και η εξαθλίωση που τον διαδέχτηκαν,δίνονται ρεαλιστικά και με έναν λαογραφικό τρόπο. Ενώτο διήγημα με τίτλο «Η νέα Μαγδαληνή», γραμμένο μεπικρό χιούμορ και σατιρική διάθεση, αναφέρεται σε μιαγαϊδουρίτσα που «αντικαθιστά» στη ζωή του κεντρικούήρωα την πρόωρα και άδικα χαμένη γυναίκα του, πουπέθανε όταν γεννούσε το μοναχοπαίδι τους.

Από το 1927 ο Κατηφόρης θ’ αρχίσει να ασκεί το δι-κηγορικό επάγγελμα στην Αθήνα.

Το 1929 είναι η χρονιά που μπήκε σεεφαρμογή από την κυβέρνηση Ελ. Βενιζέ-λου το αντικομμουνιστικό «Ιδιώνυμο», μετις δεκάδες χιλιάδες εξόριστων αγωνι-στών και εργαζόμενων κι επίσης ξέσπασεη παγκόσμια καπιταλιστική κρίση. Τότε οΚατηφόρης κυκλοφόρησε το βιβλίο του«Όσο κρατάει το σκοτάδι», περνώντας σεένα ωριμότερο στάδιο της πεζογραφικήςτου πορείας.

Με δραματικότητα, ψυχογραφική δύ-ναμη και ρεαλισμό, περιγράφει προβλήμα-τα των ανθρώπων και καταστάσεις τηςελληνικής κοινωνίας του μεσοπολέμου.Μέσα απ’ την αντίθεση «σκοτάδι - φως»εκφράζει με έμμεσο τρόπο τις κοσμοϊστο-

ρικές αλλαγές που εξελίσσονταν τότε εξ αιτίας της Σο-σιαλιστικής Επανάστασης και την επίδρασή της στηνεργατική τάξη της Ελλάδας και όλου του κόσμου. Επί-σης υπονοεί ότι το σκοτάδι της απάνθρωπης εκμεταλ-λευτικής κοινωνίας, είναι προσωρινό, αφού είναινομοτελειακά αναπόφευκτη. η αντικατάστασή της απότον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Το «Όσο κρατάει το σκοτάδι», η κριτική το υποδέ-χτηκε θετικά και για το εργο έγραψαν οι: Γ.Κοτζιούλας,Ν.Λαπαθιώτης, Κ.Παρορίτης, Αντ. Τραυλαντώνης, Στ.Τσακίρης, Π.Χάρης κ.ά.

Ταυτόχρονα, δημοσίευε λογοτεχνικά κείμενα καικριτικά δοκίμια σε διάφορα περιοδικά: Στη «Νέα Επιθε-ώρηση», που εκδίδεται από τον Αιμίλιο Χουρμούζιο δη-μοσιεύεται (στο τεύχος 1, 1929) το διήγημά του με τίτλο«Το καύκαλο».

Στη φάση αυτή όμως έχουν ενταθεί, τόσο μέσα στοΚΚΕ όσο και στο κίνημα, οι γνωστές διαλυτικές ενέρ-γειες των Αρχειομαρξιστών - το ελληνικό τμήμα της«διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης». Κάποιοι διανο-ούμενοι επηρεασμένοι από τις έως τότε σχέσεις τουςμε τον τροτσκισμό. Οι διαφωνίες που είχε εκδηλώσει οΧουρμούζιος ως προς την «προλεταριακή τέχνη» καιστη συνέχεια η προσχώρησή του στην τροτσκιστικήομάδα, οδήγησαν στη διακοπή της έκδοσης της «ΝέαςΕπιθεώρησης».

Τότε με τη βοήθεια του ΚΚΕ θα προχωρήσει η έκδο-ση ενός νέου περιοδικού, οι «Πρωτοπόροι» (1930-31),με διευθυντή τον Πέτρο Πικρό. Μέλη της Συντακτικής

ΝΙΚΟΣ ΚΑΤΗΦΟΡΗΣΟ αγωνιστής συγγραφέας δημοσιογράφος και δικηγόρος

Ομάδας είναι ο Ν.Κατηφόρης μαζί με τους ΑσημάκηΠανσέληνο, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Ιορδάνη Ιορδανίδη,Φούλα Πορφυρογένη, Θόδωρο Σκουρλή και τον σύζυγοτης Ηλέκτρας Αποστόλου, Γιάννη Σιδερίδη. Από τα ενυ-πόγραφα άρθρα του Κατηφόρη που έχουν εντοπιστεί εί-ναι, στα τεύχη 1 και 4, μια κριτική για το βιβλίο τουΣτρατή Μυριβίλη «Η ζωή εν τάφω» και το διήγημα «Καιξαναβρήκε νεκρό τον εαυτό του».

Ωστόσο οι σχέσεις της Συντακτικής Ομαδας με τονΠέτρο Πικρό δεν είναι πλέον αρμονικές. Η μεγαλομανίατου Πικρού και η χρησιμοποίηση του περιοδικού για αυ-τοπροβολή του οδηγούσε σε ρήξη. Επίσης, η νέα ηγεσίατου ΚΚΕ με την καθοδήγηση του Νίκου Ζαχαριάδη, προ-χωρώντας τώρα στην μπολσεβικοποί ηση του κόμματος,αποσύρει την εμπιστοσύνη της από το πρόσωπό του. Οι«Πρωτοπόροι» κλίνουν μετά την άρνηση του Πικρού ναπαραχωρήσει τον τιτλο του περιοδικού. Ο ίδιος στη συ-νέχεια θα συνεργαστεί το 1933 πάλι με τον Χουρμούζιογια την επανέκδοση της κρυφοτροτσκιστικής «ΝέαςΕπιθεώρησης» που θα κυκλοφορήσει για 12 μήνες.

Τον Δεκέμβρη του 1931, με την άμεση στήριξη τουΚΚΕ και ως μετωπικό όργανο της Ένωσης Πρωτοπόρων,θα κυκλοφορήσουν οι «Νέοι Πρωτοπόροι». Η έκδοσήτους θα τερματιστεί από τη μεταξική δικτατορία. Ο Κα-τηφόρης αναλαμβάνει αυξημένες αρμοδιοτητες ως μέ-λος της νέας Συντακτικής Επιτροπής. Παράλληλα με τιςοργανωτικές του αρμοδιότητες, δημοσιεύει όχι μόνολογοτεχνικά κείμενα, αλλά και κρτιτικά θεωρητικά άρ-θρα. Μια προσπάθεια που καταβάλει μαζί με τους συ-νεργάτες του είναι να προωθήσουν τις μαρξιστικέςιδέες και να φέρουν την τέχνη κοντά στο λαό.

Ήδη απ’ το 1930 ο Κατηφόρης έχει εκδόσει το μυθι-στόρημά του «Η πιάτσα». Κύριο πρόσωπο του έργου, μιανεαρή και βιαίως προλεταριοποιημένη γυναίκα. Με τοντίτλο «πιάτσα» υπονοείται το επικοδόμημα της καπιτα-λιστικής κοινωνίας όπου ακόμα και οι πιο στενές συγγε-νικές σχέσεις γίνονται μέσον κέρδους και αγοραπω-λησίας, καθώς σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις κυριαρ-χούν το ψέμα και η συμβατικότητα.

Στις 28.11.1930 έγινε στο Στρατοδικείο Ιωαννίνων ηδίκη των εφτά κομμουνιστών φαντάρων του μαρτυρι-κού Καλπακίου και η καταδίκη τους ξεσήκωσε θύελλαδιαμαρτυριών. Ο Κατηφόρης είναι ανάμεσα στις προσω-πικότητες των Γραμμάτων και Τεχνών που ύψωσαν φω-νή διαμαρτυρίας.

Την ίδια χρονιά ο Κατηφόρης θα παντρευτεί τη φι-λόλογο Ειρήνη Βενιζέλου, με την οποία θ’ αποκτήσουνδύο παιδιά, το Γιώργο και τη Ράνια.

Το 1931 ο Κατηφόρης πρωτοεμφανίστηκε ως θεα-τρικός συγγραφέας με το «Οι λύκοι και τα πρόβατα». Εί-ναι μια σάτιρα που διακωμωδεί την τρομοκρατία πουασκεί η τότε αστική δημοκρατία. Το έργο προγραμματί-στηκε να ανέβει από το «Προλεταριακό Θέατρο», σεσκηνοθεσία του Τάκη Μουζενίδη, όμως το ανέβασμάτου απαγορεύτηκε από το υπουργείο Εσωτερικών τηςκυβέρνησης Βενιζέλου. Ωστόσο, παρά την τρομοκρατίατου «Ιδιωνύμου» το έργο άρχισε να παίζεται στα πετα-χτά και ανοργάνωτα από ερασιτεχνικούς εργατικούςθιάσους.

Το 1934 εκδόθηκε το θεατρικό του έργο «Το μεράκιτου άρχοντα», το οποίο παίχτηκε από τον θίασο Κοτο-πούλης το 1939 (θερινή), σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν.

Επίσης άλλα θεατρικά του παραστάθηκαν από τον θιάσοΚατερίνας και από άλλες θεατρικές ομάδες.

Το 1935 κυκλοφόρησε το δεύτερο μυθιστόρημά του,«Η διχτατορία του Σατανά». Με αυτό το μυθιστόρημα,ο Κατηφόρης στην ουσία προβλέπει και μιλάει τόσο γιατο ιδεολόγημα του «Γ΄ ελληνοχριστιανικού πολιτισμού»και τον αντικομμουνιστικό διωγμό που θα εξαπολύσει ημεταξική δικτατορία, όσο και για την δολοφονική φρίκηπου θα σκορπίσει τα επόμενα χρόνια σε όλη την Ευρώπηο ναζιφασισμός. Βεβαίως η δικτατορία της 4ης Αυγού-στου απαγόρευσε την κυκλοφορία του και όσα αντίτυπαβρέθηκαν στα βιβλιοπωλεία κατασχέθηκαν και κάηκαν,κατά την τότε συνήθεια των χιτλεροφασιστών και τωνεγχώριων θαυμαστών τους.

Στις 14.8.1935 στις επιφυλλίδες του Ριζοσπάστηαναρτήθηκε το κείμενό του «Δημοτικό τραγούδι καιΠρολεταριακή ποίηση».

Το έργο του Κατηφόρη κατά τη διάρκεια της δεκαε-τίας του '40 όσο και στη συνέχεια υπήρξε σημαντικό καικάποια απ’ τα έργα του διαβάστηκαν και αγαπήθηκαν ιδι-αίτερα, όπως:

«Απόψε θα γελάσουμε» (θεατρικό,1941-2). Σκηνοθέ-της: Κάρολος Κουν. Θίασος: Κατερίνας Ανδρεάδη. Θέ-ατρο: Μπουρνέλλη. «Ο ανήλιαστος» - Δραματική σκηνήαπό τη λαϊκή παράδοση (1943). «Ο Άρχοντας και άλλαδιηγήματα» (1945). «Σκοτάδι και Φως - Χριστούγενα χω-ρίς Χριστό» διήγημα (δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ρί-ζος της Δευτέρας, 22.12.1947). «Οι φασουλήδες» (θεα-τρικό,1945 θερινή). Σκηνοθέτης: Τ.Μουζενίδης. Θίασος:Μ.Κοτοπούλη. Θέατρο: Μουσούρη. «Η φωτογραφία»(Διήγημα 5/1955) δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό ΝέοιΠρωτοπόροι. «Ο Φωτεινός» Ηρωικό δράμα, (θεατρικήδιασκευή του ομώνυμου ποιήματος του Αρ. Βαλαωρίτη,1959). «Διά λόγους τιμής» (θεατρικό 1960-61). Σκηνοθέ-της: Πέλος Κατσέλης. Θίασος Μ.Φωτόπουλου. ΘέατροΜπουρνέλη. «Όταν εσκάβαμε τον ουρανό» (μυθιστόρη-μα, 1964). «Ο Καρχαρίας και τα εννέα κύματα» (μυθι-στόρημα, 1965).

Επίσης, κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιό-δου εμφανίστηκε στα περιοδικά Ελεύθερα Γράμματακαι Επιθεώρηση Τέχνης και στην εφημερίδα Αυγή. Απότο 1946 έως το 1953 ήταν γενικός γραμματέας της Εται-ρείας Θεατρικών Συγγραφέων, ενώ από το 1956 έως το1967 ήταν μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.Στις 19.11.1961 πραγματοποιήθηκε σε εκδήλωση τηςΕΕΛ ομιλία του Ν.Κατηφόρη με θέμα «Ο Ξενόπουλος καιη πεζογραφία».

Ο Νίκος Κατηφόρης ανήκει στους έλληνες πεζογρά-φους του μεσοπολέμου που στρατεύτηκαν με οδηγό τημαρξιστική ιδεολογία. Το έργο του κινήθηκε μεταξύ τουκοινωνικού και ψυχογραφικού ρεαλισμού με έντονη τηνπαρουσία συμβολικών στοιχείων που παραπέμπουν άμε-σα σε πολιτικό προβληματισμό. Εξελικτικά στην πορείατου ο Κατηφόρης, οδηγήθηκε στην εναπόθεση των ελ-πίδων του για ένα καλύτερο μέλλον στο κομμουνιστικόόραμα.

Ο Νίκος Κατηφόρης προς το τέλος της ζωής του είχενοσηλευτεί για λίγο στις σοσιαλιστικές χώρες. Πέθανεσε ηλικία 64 ετών στις 30 Μαρτίου 1967 στο ΔημοτικόΝοσοκομείο της Αθήνας.


~ 26 ~


~ 27 ~

ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ 2019-20

«Εφυγε» ξαφνικά από τη ζωή στις20 Δεκέμβρη 2019 ο τραγουδοποιόςΓιώργος Ζήκας στα 70 του χρόνια.Ο γνωστός συνθέτης, στιχουργόςκαι ερμηνευτής πέθανε από ανακο-πή καρδιάς, ενώ περπατούσε στουςδρόμους της Θεσσαλονίκης, πηγαί-νοντας προς τις εγκαταστάσεις τηςΕΡΤ, όπου θα έδινε συνέντευξη γιατο νέο του βιβλίο.

Ο Γιώργος Ζήκας γεννήθηκεστις 16 Μαΐου 1949 στη Θεσσαλο-νίκη. Σταμάτησε το σχολείο στην Γ’Γυμνασίου και σε ηλικία 16 ετώνέγινε σχεδιαστής μόδας. Μετά τοστρατό άρχισε να φτιάχνει κοσμή-ματα. Στα 30 του χρόνια, έπεσε σταχέρια του τυχαία ένα μπουζούκι καιάρχισε να σκαρώνει με αυτό τρα-γούδια.

Έκτοτε κυκλοφόρησε σειρά δί-σκων και συνεργάστηκε με δεκάδεςκαλλιτέχνες, ερμηνεύοντας και ο

ίδιος τα τραγούδια του. Πρώτη εμφάνισή του στη δισκο-

γραφία ήταν ο δίσκος «Με τα φεγ-γάρια χάνομαι», που ήταν και ηπρώτη εμφάνιση της ΕλευθερίαςΑρβανιτάκη. Επίσης συνεργάστηκεσε αξιομνημόνευτες δουλειές μετους: Ελένη Τσαλιγοπούλου, Μα-ριώ, Γιώργο Νταλάρα, Κώστα Μα-κεδόνα, Λευτέρη Ζερβουδάκη, Σο-φία Παπάζογλου, Κατερίνα Κούκα.

Τα τελευταία χρόνια μοιραζόταν

το χρόνο του μεταξύ Θεσσαλονίκηςκαι Πάρου. την Κυριακή 22 Δεκέμ-βρη το βράδυ είχε προγραμματι-σθεί να γίνει, στη μουσική σκηνή«Βεντέτα», η παρουσίαση του δεύ-τερου βιβλίου του, με τίτλο: «ΕΜ-ΠΕΙΡΙΚΑ» και υπότιτλο «αυθαίρετα- αυθόρμητα - αυτονόητα» (εκδό-σεις «Ιδιόχειρον») όπου θα μιλού-σαν ο Θωμάς Κοροβίνης και ο Δη-μήτρης Ζερβουδάκης.

Είχε προηγηθεί στο 2001 η έκ-δοση, με τίτλο: «Αποκλεισμένοςστη Σαλονίκη» με κείμενα από εκ-πομπές του στις οποίες μετέφερεψηφίδες από την μουσική και κοι-νωνιολογική τοιχογραφία της σύγ-χρονης ιστορίας της Θεσσαλονί-κης.

Το βράδυ της Κυριακής μ ε τ άτην κηδεία του, έγινε κανονικά ηπαρουσίαση του βιβλίου του, εν εί-δει μνημοσύνου.

«Έφυγε» τραγουδοποιός Γιώργος Ζήκας

«Εφυγε» από τη ζωή το Σάββατο 21Δεκέμβρη, σε ηλικία 91 ετών, ησπουδαία μαέστρος Τερψιχόρη Πα-παστεφάνου. Η μουσική έχασε μιαμεγάλη δημιουργό που σφράγισεμια ολόκληρη εποχή.

Γεννήθηκε στον Βόλο, όπου στοεκεί Ωδείο πήρε και τα πρώτα μαθή-ματα πιάνου. Η ιδιαίτερη έφεσή τηςφάνηκε από τα παιδικά της χρόνια.

Συνέχισε τις μουσικές σπουδέςτης στην Αθήνα, όπου πήρε δίπλωμαπιάνου και ανώτερων θεωρητικώναπό το Ωδείο του Μανώλη Καλομοί-ρη. Το '52 ο Καλομοίρης τής εμπι-στεύεται τη διεύθυνση και την ανα-διοργάνωση του παραρτήματος τουΕθνικού Ωδείου Τρικάλων.

Εκεί γνωρίζει και τον ΕΑΜίτη δι-κηγόρο Λεωνίδα Παπαστεφάνου,που θα γίνει το στήριγμά της, ο σύν-τροφός της στη ζωή μέχρι το θάνα-τό του και πατέρας της κόρης τους,της πιανίστας Αλεξάνδρας Παπαστε-φάνου.

Μπολιασμένη με τις ΕΑΜικέςαγωνιστικές παραδόσεις ρίχτηκε "ναπολεμήσει τα σκοτάδια με όπλο τοόνειρο και την ελπίδα" και τη μετεμ-φυλιακή περίοδο που όλα τα 'σκιαζεη φοβέρα, στις αρχές της δεκαετίαςτου '50 ίδρυσε την περίφημη Χορω-δία Τρικάλων, η οποία αποτελεί κο-ρυφαίο "σταθμό", μέγιστο σημείο

αναφοράς στην ιστορία της χορω-διακής τέχνης στην Ελλάδα.

Η πρώτη εμφάνιση της Χορωδίαςστο «Παλλάς», το Δεκέμβρη του1955, προκάλεσε διθυραμβικές κρι-τικές, καθώς όλοι μίλησαν για «φωςεκ Τρικάλων». Το 1963, η ΧορωδίαΤρικάλων «συναντιέται» με τον«Επιτάφιο» του Μίκη Θεοδωράκη,τον οποίο διασκεύασε για χορωδίαη Παπαστεφάνου, πραγματοποιών-τας τότε το μέγα τόλμημα να συνο-δεύει τη Χορωδία λαϊκή ορχήστρα.

Το '66 εγκαθίσταται στην Αθήνα,

όπου την βρίσκει η δικτατορία καισιωπά επτά ολόκληρα χρόνια. Αυτήντην περίοδο αρχίζει να μελοποιεί έρ-γα μεγάλων μας ποιητών, τα οποίαηχογραφεί στη μεταπολίτευση.

Η Τ. Παπαστεφάνου υπήρξε ηπρώτη που μετέφερε το έντεχνο ελ-ληνικό τραγούδι σε χορωδιακή μορ-φή και η πρώτη που τολμά να το συ-νοδέψει με λαϊκά όργανα. Το βρα-βευμένο χορωδιακό σύνολο ηχο-γραφεί δίσκους πάνω σε τραγούδιατου Μ.Θεοδωράκη, διασκευασμέναχορωδιακά από την ίδια.

Σημαντικό είναι το έργο πουάφησε, συνθέτοντας μουσική πουέντυσε στίχους ποιητών, όπως οΓιάννης Ρίτσος ("Πόλεμος και Ειρή-νη"), ο Νικηφόρος Βρεττάκος ("Πρε-λούδια"), ο Γιώργος Σεφέρης ("Ασμαασμάτων" - μεταγραφή), ο ΠάνοςΠαναγιωτούνης ("Ελεύθεροι πολιορ-κημένοι"), η Ελλη Παπαδημητρίου("Αδούλωτη"). Μεγάλη ήταν και ηπροσφορά της στη διδασκαλία τηςμουσικής.

Επίσης σημαντική ήταν και ηδράση της στις γραμμές του ριζο-σπαστικού γυναικείου κινήματος,μέσα από τις γραμμές της ΟΓΕ, ενώδιατέλεσε μεταξύ άλλων και πρό-εδρος του Προοδευτικού ΣυλλόγουΓυναικών Βορείων Προαστίων τηςΟΓΕ.

Έφυγε από τη ζωή η σπουδαία Τερψιχόρη Παπαστεφάνου

~ 28 ~

ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ τ. 26

Ο Θάνος Μικρούτσικος, τα τραγούδια του οποίου άν-δρωσαν γενιές και γενιές, δεν ζει πια εδώ. Άφησε τηντελευταία του πνοή, το Σάββατο 28 Δεκέμβρη 2019,στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν τις τελευταίεςβδομάδες, δίνοντας παλικαρίσια μάχη με τον καρκίνο.

«Έφυγε» ο άνθρωπος που το έργο του μας συν-τροφεύει σε συγκεντρώσεις, συναυλίες, εκδηλώσειςκαι στις στιγμές του στοχασμού.Αυτός που «χόρεψε πάνω στο φτε-ρό του καρχαρία», με τη ζωή καιτο έργο του, την παλικαρίσια στά-ση του απέναντι στην ασθένειαπου τον ταλαιπωρούσε τα τελευ-ταία χρόνια, μας έμαθε πολλά… Τοσπουδαιότερο: «Μη σταματήσειςνα ονειρεύεσαι, να σπρώχνεις ταόριά σου, να κατακτήσεις το αδύ-νατο».

Ο Θάνος Μικρούτσικος γεννή-θηκε στην Πάτρα το 1947. Ξεκίνη-σε από μικρή ηλικία τις μουσικέςσπουδές του στη ΦιλαρμονικήΕταιρεία Πατρών και στο ΕλληνικόΩδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία).

Σπούδασε Μαθηματικά στο Μαθηματικό Τμήμα τουΠανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρ-μονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή- συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου. Από την αρχή κιόλας τηςσυνθετικής του διαδρομής, το βασικό ζητούμενο πουτον απασχολούσε ήταν η μελοποίηση της ποίησης.

Σχετικά με αυτό έχουμε: «Πολιτικά Τραγούδια»,«Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Σπουδή σε ποιήματατου Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκι», «Τροπάρια για φονιά-δες», «Τα τραγούδια της λευτεριάς», «O Σταυρός τουΝότου», «Εμπάργκο», «Ο γέρος της Αλεξάνδρειας»,«Η αγάπη είναι ζάλη», «Όλα από χέρι καμένα», «Γραμ-μές των οριζόντων», «Στου αιώνα την παράγκα», «Ποί-ηση με μουσική», «Θάλασσα στη σκάλα», «Ο Άμλεττης Σελήνης», «Ο Σχοινοβάτης». Και πολλοί ακόμα,είναι οι δίσκοι που περιλαμβάνουν κομμάτια μελοποι-ημένης ποίησης.

Μέσα από τα τραγούδια του κατάφερε και έβαλεστο στόμα των ανθρώπων στίχους των Ναζίμ Χικμέτ,Γιάννη Ρίτσου, Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι, ΜάνουΕλευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Άλκη Αλκαίου, Μανό-λη Αναγνωστάκη, Φώντα Λάδη, Νίκου Καββαδία, Μι-χάλη Γκανά, Κώστα Παπαγεωργίου, Κώστα Τριπολίτη,Λίνας Νικολακοπούλου, Κώστα Λαχά, Γιώργου Κακου-

λίδη, Χριστόφορου Λιοντάκη,Οδυσσέα Ιωάννου και πολλών ακό-μα. Πολλοί είναι και οι ξένοι ποι-ητές που έχει μελοποιήσει. Άλλω-στε, η μελοποίηση του Θ.Μικρού-τσικου είναι αυτή που επέτρεψε νακατανοηθούν τα «κρυμμένα» τηςποίησης του Καββαδία, που μέχριτότε θεωρούνταν «ελάσσων» ποι-ητής.

Συνεργάστηκε με πολλούς Έλ-ληνες και ξένους σκηνοθέτες,γράφοντας μουσική για δεκάδεςθεατρικά έργα, τα οποία έχουν πα-ρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κό-σμο. Τεράστια ήταν και η παρουσίατου στη δισκογραφία. Έδωσε εκα-

τοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικόκαι έχει συμμετάσχει ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολ-λά διεθνή φεστιβάλ μουσικής. Έργα του έχουν παρου-σιαστεί από πολλές μεγάλες ορχήστρες και ορχήστρεςμουσικής δωματίου και τα έχουν διευθύνει σπουδαίοιμαέστροι, ανάμεσά τους οι Αλέξανδρος Μυράτ, JerzySwoboda, Adrew Davis, Kazuyoshi Akiyama, Louis Devos,Λουκάς Καρυτινός, Άλκης Μπαλτάς κ.ά.

Ο Θάνος Μικρούτσικος, ο καλλιτέχνης, ήταν πάνταδίπλα στους αγώνες του λαού, ενώ ανελλιπής υπήρξεη παρουσία του στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ και στις ξεχω-ριστές μουσικές του συναυλίες που πλαισίωναν τα Επι-στημονικά Συνέδρια του ΚΚΕ.

Πριν από ενάμιση χρόνο κυκλοφόρησε ένα μονα-δικό βιβλίο - cd, αφιερωμένο στα 100 χρόνια του ΚΚΕ:«Θάνος Μικρούτσικος. Καντάτα για τη Μακρόνησο -Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακοβσκη».

~ 29 ~


Ο Θάνος Μικρούτσικος τιμήθηκε από το ΚΚΕ με τηνένταξή του στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας, στη 12η τι-μητική θέση, στις βουλευτικές εκλογές 7 Ιούλη 2019.

Η πολιτική κηδεία του έγινε 30-12-2019 στο Α' Νε-κροταφείο Αθήνας. Από ενωρίς στην αίθουσα πολιτι-κών τελετών συγκεντρώθηκαν συγγενείς, φίλοι, σύν-τροφοι, συνεργάτες του και απλός κόσμος, για να πουντο στερνό «αντίο» στον μουσικό δημιουργό.

Η τελετή ξεκίνησε με τη φωνή του Θάνου Μικρού-τσικου να τραγουδάει «εγώ ο Μπέρτολτ Μπρεχτ»,σκορπώντας ρίγη συγκίνησης στο πλήθος κόσμου πουήταν στην κηδεία του μουσικού δημιουργού, που τοέργο του άγγιξε και αγγίζει γενιές ανθρώπων.

Τον αποχαιρέτησαν ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης

Κουτσούμπας, ο ηθοποιός Γιώργος Κιμούλης, ο στι-χουργός Οδυσσέας Ιωάννου, η σύζυγος του ΜαρίαΠαπαγιάννη και η κόρη του Αλεξάνδρα.

Ο αποχαιρετισμός έγινε υπό τους ήχους της μου-σικής του μεγάλου συνθέτη ενώ στα πόδια του ήταναπλωμένη μια κόκκινη σημαία, όπως ο ίδιος είχε ζη-τήσει λίγο πριν φύγει από τη ζωή.

Θα σε τραγουδάμε Θάνο… "Έτσι και αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη,

η κόκκινή από ζωή η κόκκινη από θάνατο, θα φροντίσουμε εμείς γι’ αυτό…»

Μεταγραφική επιμέλεια Γιάννης Μαντάς

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Παλαιστινιακής Παροι-κίας Ελλάδας αποχαιρέτησε τον Θάνο Μικρούτσικομε ανακοίνωσή του, στην οποία αναφέρει χαρακτηρι-στικά:

Η μνήμη του θα παραμείνει ζωντανή «Μας τίμησε πολλές φορές με τη συμμετοχή του σεσυναυλίες αλληλεγγύης για τον δίκαιο αγώνα του λαούμας για ελευθερία, δικαιοσύνη και ειρήνη. Η μνήμητου θα παραμείνει ζωντανή στις καρδιές όλων των Πα-λαιστινίων που έζησαν και ζουν στην Ελλάδα.

Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη συμμετοχή του στη με-γάλη συναυλία στο γήπεδο Σπόρτιγκ, το Δεκέμβρη του2000, που είχαν διοργανώσει η παλαιστινιακή πρεσβεία,η Παλαιστινιακή Παροικία Ελλάδας και η Γενική ΕνωσηΠαλαιστινίων Φοιτητών Ελλάδας, για τη Διεθνή Μέρα

Αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό Λαό, την οποία πα-ρακολούθησαν χιλιάδες Ελληνες φίλοι μας.

Και θα θυμόμαστε για πάντα τη συμμετοχή του στημεγάλη συναυλία αλληλεγγύης που έγινε στην πλατείαΣυντάγματος στην Αθήνα, τον Απρίλη του 2002, κατάτη διάρκεια της πολιορκίας του αείμνηστου ΓιάσερΑραφάτ στο αρχηγείο του στη Ραμάλα, από τις ισραη-λινές δυνάμεις κατοχής, και την οποία παρακολούθη-σαν πάνω από 20.000 Ελληνες φίλοι μας.

Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν σπουδαίος Ελληναςσυνθέτης και τα τραγούδια του αγαπήθηκαν εξίσουαπό τους Παλαιστίνιους που ζουν στην Ελλάδα.

Εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στους οι-κείους του και σε όλο τον ελληνικό λαό. Αιωνία η μνή-μη του».

«Αξιότιμη υπουργέ Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρίαΛίνα Μενδώνη

Θα θέλαμε καταρχήν να σας ευχαριστήσουμε γιατην πρωτοβουλία του δημοσίου για κηδεία του αγα-πημένου μας Θάνου Μικρούτσικου δημοσία δαπάνη.Μέσα στο πένθος, με ανοιχτές τις πληγές μας δεν προ-λάβαμε να αντιδράσουμε.

Παρακολουθώντας τις τελευταίες εξελίξεις στοθέμα των πνευματικών δικαιωμάτων αναρωτιόμαστεπώς τιμάει μια χώρα τους δημιουργούς της. Μετά απόσυνεχείς διαβεβαιώσεις ακόμα και του σημερινού πρω-θυπουργού ότι θα στηρίξουν έναν ανεξάρτητο φορέααυτοδιαχείρισης συλλογής των πνευματικών δικαιω-μάτων πληροφορηθήκαμε ότι θα δοθεί άδεια σε ιδιώτηνα κάνει ανώνυμη εταιρεία δικαιωμάτων για να δια-χειριστεί στην Ελλάδα τα δικαιώματα των συνθετώνκαι στιχουργών, Ελλήνων και ξένων.

Σε μια χώρα που οι δημιουργοί δεν έχουν την δυ-νατότητα διαχείρισης των πνευματικών τους δικαιω-μάτων γιατί να κηδεύονται εκπρόσωποί τους δημοσίαδαπάνη; Οι άνθρωποι που ένωσαν με τα τραγούδιατους αυτή τη χώρα, που απογείωσαν το λαό και τονέκαναν να τραγουδάει «πως η ιστορία γίνεται σιωπή...»δεν έχουν ανάγκη από ενέργειες που περισσότερο μεφιλανθρωπία ακούγονται και λιγότερο με τιμή. Συν-τασσόμαστε δίπλα στους υπόλοιπους δημιουργούς καιστο δίκαιο αίτημά μας να δοθεί άμεσα άδεια στηνΕΔΕΜ και δεν αποδεχόμαστε την προσφορά για κηδείαδημοσία δαπάνη. Ας τιμήσει επιτέλους αυτή η χώρατους δημιουργούς της.

Η οικογένεια Θάνου Μικρούτσικου Μαρία Παπαγιάννη, Σεσίλ Μικρούτσικου, ΚωνσταντίναΜικρούτσικου, Αλεξάνδρα Μικρούτσικου, ΣτέργιοςΜικρούτσικος».

Ανακοίνωση της οικογένειας του Θάνου Μικρούτσικου ότι δεν αποδέχονται την προσφορά για δημόσια δαπάνη της κηδείας του

Ανακοίνωση της Παλαιστινιακής Παροικίας για τον Θάνο Μικρούτσικο

~ 30 ~


Έφυγε από τη ζωή στις 21 Γενάρησε ηλικία 80 ετών η ποιήτρια Κατε-ρίνα Αγγελάκη - Ρουκ.

Γεννήθηκε στην Αθήνα τον Φε-βρουάριο του 1939. Οι γονείς τηςήταν ο Γιάννης Αγγελάκης και ηΕλένη Σταμάτη. Θεωρείται πνευμα-τική κόρη του Νίκου Καζαντζάκη,που διατηρούσε φιλικές σχέσεις μετον πατέρα της και την είχε βαβα-φτίσει. Μάλιστα στα 17 της χρόνιαδημοσίευσε το πρώτο της ποίημαστην "Καινούργια Εποχή" μετά απόπαρότρυνση του Ν. Καζαντζάκη.

Σπούδασε στην Αθήνα και στηνότια Γαλλία και αποφοίτησε στη Γε-νεύη με το δίπλωμα μεταφραστώνκαι διερμηνέων (ελληνικά, αγγλικά,γαλλικά, ρωσικά).

Έχει εκδώσει πολλά έργα και εί-χε μεταφράσει μεταξύ άλλων Μα-γιακόφσκι, Πούσκιν και Σαίξπηρ.Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία καιτα έργα της έχουν μεταφραστεί σεπολλές γλώσσες. Το 2000 τιμήθηκεαπό την Ακαδημία Αθηνών με τοβραβείο «Κώστα και Ελένης Ουρά-νη», ενώ το 2014 βραβεύτηκε με τοΜεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για τοσύνολο του έργου της.

Το 1962 τιμήθηκε με το Α΄ Βρα-βείο Ποίησης της πόλης της Γε-νεύης (Prix Hensch). Το 1985 τιμή-θηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποί-ησης. Έδωσε διαλέξεις και διάβασεποιήματά της σε Πανεπιστήμια τωνΗΠΑ και Καναδά (Harvard, Cornell,Daztmouth, N.Y. State, Princeton, Co-

lumbia κ.ά. Η κηδεία της έγινε στις 23 Γενά-

ρη στην εκκλησία Παναγίτσα στηνΑίγινα, όπου και θα ταφεί δίπλα στονσύζυγο της, τον Βρετανό φιλόλογοΡόντνεϊ Ρουκ, με τον οποίον μοιρά-στηκαν 43 χρόνια κοινής ζωής, μέχριτον θάνατο του το 2007.

Έφυγε από τη ζωή η ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ

Εφυγε» το Σάββατο 4 Γενάρη απότη ζωή, μετά από πολύχρονη ασθέ-νεια, ο δημοσιογράφος Δάνης Πα-παβασιλείου, σε ηλικία 65 ετών.

Ο Δάνης Παπαβασιλείου γεννή-θηκε το Μάη του 1955 στις Σέρρες.Στη μεταπολίτευση, ως φοιτητήςστην Πάτρα, υπήρξε μέλος της ΚΝΕκαι του ΚΚΕ.

Πρώτη του δημοσιογραφική πα-ρουσία,στην εφημερίδα «Πρώτη»,ενώ από το 1990 εργάστηκε για δύοδεκαετίες στον «902» και στον «Ρι-ζοσπάστη». Από το 2014 μέχρι το θά-νατό του ήταν αρχισυντάκτης τηςιστοσελίδας «Ημεροδρόμος».

Το τελευταίο «αντίο» στον δη-μοσιογράφο Δάνη Παπαβασιλείου

είπαν στις 8 Γενάρη δεκάδες άν-θρωποι που τον γνώρισαν στηνεπαγγελματική του διαδρομή, συγ-γενείς και φίλοι, στην πολιτική κη-δεία που έγινε στο Α' Νεκροταφείο.

Στην τελετή παραβρέθηκαν αν-τιπροσωπεία της Συντακτικής Επι-τροπής του «Ριζοσπάστη», καθώςκαι αντιπροσωπεία του portal«902.gr».

Αποχαιρετώντας τον Δάνη Παπα-βασιλείου, ο Νίκος Μπογιόπουλοςαναφέρθηκε στην πολύχρονη δια-δρομή του στη δημοσιογραφία, ιδι-αίτερα την περίοδο που εργαζότανστον «Ριζοσπάστη» και στο ραδιό-φωνο του «902», όπου διακρίθηκεγια τη συνέπεια, τη μαχητικότητα,

τον μεστό του λόγο. Εκ μέρους της οικογένειας, δυο

λόγια αποχωρισμού είπε ο αδερφόςτου, ηθοποιός και σκηνοθέτης, Βα-σίλης Παπαβασιλείου.

Ακολούθησε η καύση της σορούτου στη Ριτσώνα.

«Έφυγε» ο δημοσιογράφος Δάνης Παπαβασιλείου

«Έφυγε αποτη ζωή σε ηλικία 77ετών έπειτα από σύντομη μάχη μετον καρκίνο, η γνωστή ηθοποιός,

τραγουδίστρια και χορεύτρια Έρρι-κα Μπρόγιερ. Το τελευταίο διάστη-μα νοσηλευόταν σε Μονάδα Εντα-τικής Θεραπείας του Αρεταίειου Νο-σοκομείου.

Η Έρρικα Μπρόγιερ γεννήθηκεστην Αθήνα το 1942 από Έλληνα πα-τέρα και μητέρα Αυστριακή. Ο πα-τέρας της ήταν ο ηθοποιός ΤέληςΑνθίδης (Αριστοτέλης Μαστραπάς),η Έρρικα όμως όπως και η αδερφήτης Μαργαρίτα κράτησαν το επίθετοτης μητέρας τους για να κάνουν κα-ριέρα. Οι δυο τους ξεκίνησαν ως δί-δυμο στο τραγούδι και τον χορό το

1961, ενώ ένα χρόνο μετά έκανανκαι την παρθενική τους εμφάνισηστο σινεμά στην ταινία "Όταν λείπειη γάτα" του Αλέκου Σακελλάριου.

Η Έρρικα τραγούδησε, χόρεψεκαι έπαιξε σε πολλές ταινίες του ελ-ληνικού κινηματογράφου. Το 1965παντρεύτηκε τον Κώστα Βουτσά μετον οποίο απέκτησαν και μία κόρη,την Σάντρα. Ο γάμος τους δεν κρά-τησε πολύ.

Το τελευταίο «αντίο»στην Έρρι-κα Μπρόγιερ είπαν στις 11 Γενάρησυνάδελφοι, συγγενείς και φίλοιστο Κοιμητήριο Ζωγράφου.

Πέθανε η ηθοποιός και χορεύτρια Έρρικα Μπρόγιερ

~ 31 ~


Έφυγε από τη ζωή στις 28 Γενάρησε ηλικία 74 ετών ο ηθοποιός, σκη-νοθέτης και συγγραφέας ΓιώργοςΚοτανίδης. Το τελευταίο διάστημανοσηλευόταν στην εντατική.

O Γιώργος Κοτανίδης γεννήθηκεστη Θεσσαλονίκη. Φοίτησε για δύοχρόνια στην Κτηνιατρική Σχολή τουΑΠΘ, ενώ ασχολήθηκε με την κινη-ματογραφική λέσχη του Πανεπιστη-μίου. Κατέβηκε στην Αθήνα και φοί-τησε στη Δραματική Σχολή τουΕθνικού Θεάτρου. Μετά την αποφοί-τησή του το 1970, συμμετείχε στηδημιουργία του Ελεύθερου Θεά-τρου, όπου παρέμεινε έως το 1975.Το 2004 ίδρυσε τον θίασο «Σαλτιμ-πάγκοι» και ανέβασε πολλά έργα.

Έχει παίξει σημαντικούς ρόλουςσε ελληνικές και διεθνείς παραγω-γές στον κινηματογράφο και σε τη-λεοπτικές σειρές.

Έγραψε και παρουσίασε πολιτι-στικά και οικολογικά τηλεπαιχνίδια,ενώ έκανε και εκπομπές στο ραδιό-φωνο. Υπήρξε συνιδρυτής του εκ-δοτικού οίκου «Ιθάκη» και εξέδωσεβιβλία για το θέατρο, τον κινηματο-γράφο και τη μουσική. Έχει συγγρά-ψει και εκδώσει μια νουβέλα και δύομυθιστορήματα.

Κατά την περίοδο της δικτατο-ρίας συμμετείχε στον αντιδικτατο-ρικό αγώνα, ενταγμένος στο Επανα-στατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελ-λάδας (ΕΚΚΕ). Για τη δράση του συ-

νελήφθη επανειλημμένα, φυλακί-στηκε και βασανίστηκε.

Η κηδεία του έγινε στις 30/1/2020στην εκκλησία της Αγίας ΣοφίαςΑκροπόλεως.

Έφυγε από τη ζωή ο ηθοποιός Γιώργος Κοτανίδης

Ο Δημοσθένης Κοκκινίδης έφυγεπλήρης ημερών την Τρίτη 4 Φλεβά-ρη 2020, σε ηλικία 91 ετών.

Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1929.

Σπούδασε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας(1952-1958) με δασκάλους τον Γιάν-νη Μόραλη και τον Σπύρο Παπαλου-κά. Μελέτησε τη βυζαντινή και λαϊ-κή τέχνη και εργάστηκε στον τότενεοσύστατο Οργανισμό ΕλληνικήςΧειροτεχνίας (1959-1961) ως υπεύ-θυνος του καλλιτεχνικού τμήματος.

Μετεκπαιδεύτηκε στην Ιταλία καιασχολήθηκε με την αξιοποίηση τηςελληνικής λαϊκής βιοτεχνίας και κε-ραμικής. Το 1972 έλαβε υποτροφίατου Ιδρύματος «Ford». Έχει εκθέσειέργα γλυπτικής, ενώ είχε ασχοληθείκαι με σχεδιασμό ενδυμάτων και άλ-λες καλλιτεχνικές εφαρμογές.

Ήταν ιδρυτικό μέλος της Ομά-

δας Τέχνης A΄ (1961-1967) και τηςΟμάδας για την Επικοινωνία και τηνΕκπαίδευση στην Τέχνη (1976-1981).

Το 1976 εξελέγη τακτικός καθη-γητής στην ΑΣΚΤ, όπου διετέλεσεπρύτανης και αντιπρύτανης (1979-1982) και δίδαξε έως το 1997. Δημο-σίευσει κείμενα για την τέχνη καιμετά το 1974 δραστηριοποιήθηκε ωςμέλος Διοικητικών Συμβουλίων πολ-λών Οργανισμών (ΙΚΥ, ΔΙΚΑΤΣΑΕθνικό Θέατρο, ΜΙΕΤ, ΕταιρείαΣπουδών Νεοελληνικού Πολιτι-σμού). Υπήρξε, επίσης, Πρόεδροςτης κριτικής επιτροπής για τα έργαπου κοσμούν τους σταθμούς τουαθηναϊκού Μετρό.

Έφυγε από τη ζωή ο ζωγράφος Δημοσθένης Κοκκινίδης

«Έφυγε» απ’ τη ζωή η στιχουργόςκαι συγγραφέας Βάντα Κουτσοκώ-στα, μετά από μακροχρόνια ασθέ-νεια, στις 16ης Φλεβάρη 2020.

Γεννήθηκε στην Κυψέλη της Άρ-τας το 1960. Μετά την αποφοίτησήτης από το εξατάξιο γυμνάσιο ήρθεστην Αθήνα. Σπούδασε ΠολιτικέςΕπιστήμες στο Εθνικό Καποδιστρια-κό Πανεπιστήμιο, καθώς και έντυπηκαι ηλεκτρονική δημοσιογραφία.Εργάστηκε ως δημοσιογράφος καιήταν υπεύθυνη σύνταξης στην εφη-μερίδα «Πανηπειρωτική» (1992-2004) της Πανηπειρωτικής Συνομο-σπονδίας Ελλάδας (ΠΣΕ).

Παράλληλα ασχολήθηκε με τηστιχουργική. Μεγάλη της επιτυχία

είναι το «Τραγουδώ» με ερμηνευτήτον κορυφαίο βάρδο Στέλιο Καζαν-τζίδη και συνθέτη τον Τάκη Σούκα.Επίσης επιτυχία της είναι το τραγού-δι «Ξενιτιά μου», που ερμηνεύουνο Πασχάλης Τερζής και η Ελένη Βι-τάλη σε σύνθεση Τάκη Σούκα.

Έγραψε τα βιβλία: «Οι λιποτά-κτες των ονείρων» (1999), «Αλλούνα κοιμάσαι αλλού να ξυπνάς...»(2002) και το «Το τραγούδι των λύ-κων» (2008). Ήταν μέλος της Ένω-σης Συντακτών Περιοδικού και Ηλε-κτρονικού Τύπου και της ΕταιρίαςΕλλήνων Λογοτεχνών.

Ήταν παντρεμένη με το φαρμα-κοποιό Γιάννη Αρχοντούλη και είχανδύο παιδιά, τον Δάνη και την Λυδία.

Η κηδεία της έγινε στις 17 Φλε-βάρη 2020 στην Αγία ΠαρασκευήΧαϊδαρίου και ακολούθησε η ταφήτης στο Γ’ Νεκροταφείο στη Νίκαια.

«Έφυγε» η στιχουργός και συγγραφέας Βάντα Κουτσοκώστα

~ 32 ~

Την τελευταία της πνοή άφησε τοΣάββατο 22 Φλεβάρη σε ηλικία 89ετών, η σπουδαία ποιήτρια Κική Δη-μουλά, η οποία το τελευταίο διάστη-μα νοσηλευόταν με αναπνευστικάκαι καρδιολογικά προβλήματα σειδιωτικό θεραπευτήριο των Αθηνών.

Γεννήθηκε το 1931 στην Αθήνα,όπου κι έζησε. Το πατρικό της όνομαήταν Βασιλική Ράδου. Εργάστηκεως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελ-λάδος επί 25 χρόνια.

Το 1952 Τότε έκανε και την Το 1952, σε ηλικία 19 χρονών,

έκανε την πρώτη εμφάνιση της σταγράμματα με τη ποιητική συλλογή«Ποιήματα». Τον ίδιο χρόνο παν-τρεύτηκε τον ποιητή και πολιτικόμηχανικό Άθω Δημουλά, με τονοποίο απέκτησε δύο παιδιά. Η επί-σημη είσοδός της στην ποίηση έγινετο 1956, με τη συλλογή «Έρεβος».Στη συνέχεια ήρθαν οι «Ερήμην»(1958), «Επί τα ίχνη» (1963) και συ-νέχισε ανελλιπως με μια σειρά ποι-ητικές συλλογές έως το 2016 με την«Άνω τελεία».

Τιμήθηκε το 1972 με το Β΄ Κρα-

τικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλο-γή “Το λίγο του κόσμου”. Το 1989 μετο Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τησυλλογή “Χαίρε ποτέ.” Το 1995 μετο Βραβείο Ουράνη της ΑκαδημίαςΑθηνών για τη συλλογή “Η εφηβείατης λήθης”.

Επίσης έχει τιμηθεί: Το 2001 μετο Αριστείο των Γραμμάτων τηςΑκαδημίας Αθηνών. Το 2009 με τοΕυρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας,ενώ το 2010 με το Μεγάλο ΚρατικόΒραβείο Λογοτεχνίας.

Το 2002 εξελέγη τακτικό μέλοςτης Ακαδημίας Αθηνών. Το 2015αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα

Θεολογίας του Αριστοτελείου Πα-νεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ποιήμα-τά της έχουν μεταφραστεί σε πολ-λές ξένες γλώσσες κι επίσης απο-σπάσματα του έργου της έχουν συμ-περιληφθεί στα σχολικά διδακτικάβιβλία.

Η ποιήτρια Κική Δημουλά, ήτανγνωστή και ιδιαίτερη αγαπητή γιατην αναγνωρισιμότητα της ποίησηςτης που ανθεί στο έδαφος της στέ-ρησης, της απώλειας, της ματαί-ωσης, της καθημερινότητας, της γυ-ναίκας, της συναισθηματικής απώ-λειας.

Η Κική Δημουλά τελευταία νοση-λευόταν σε Μονάδα Εντατικής Θε-ραπείας λόγω της χρόνιας αναπνευ-στικής ανεπάρκειας από την οποίαέπασχε.

Η κηδεία της έγινε δημοσία δα-πάνη, στις 25 Φλεβάρη στο Α’ Νε-κροταφείο Αθηνών, παρουσία συγ-γενών, εκπροσώπων των γραμμάτωνκαι τεχνών και του πολιτικού κό-σμου, μεταξύ των οποίων ο Πρό-εδρος της Δημοκρατίας και ο Πρω-θυπουργός.

Πέθανε η ποιήτρια Κική Δημουλά

Έφυγε στις 24 Φλεβάρη από τη ζωήο Γιάννης Δάλλας σε ηληκία 96ετών. Υπήρξε ένας από τους σημαν-τικότερους ποιητές της πρώτης με-ταπολεμικής γενιάς, κλασικός φιλό-λογος, μεταφραστής έργων της αρ-χαίας ελληνικής γραμματείας, δοκι-μιογράφος και πανεπιστημιακός.

Γεννήθηκε το 1924 στη Φιλιππιά-δα της Πρέβεζας και σπούδασε Κλα-σική Φιλολογία στην Αθήνα. Υπηρέ-τησε στη Μέση και στην ΑνώτατηΕκπαίδευση. Στη μακρά δημιουργικήκαι ακαδημαϊκή του σταδιοδρομίαπροσκαλούνταν συχνά για διαλέξειςσε πανεπιστήμια εκτός Ελλάδας.

Από το 1948 έως το 2018 εξέδω-σε συνολικά 19 ποιητικές συλλογές,μεταξύ των οποίων οι: «Federico Gar-cia Lorca», «Απόπειρα Μυθολογίας»,«Πόρτες εξόδου», «Εξαγορά», «Τοτίμημα», «Ο ζωντανός χρόνος»,«Αποθέτης», «Περίακτος» κ.ά. Γιατην ποίηση του Γιάννη Δάλλα έχουνμιλήσει οι Mario Vitti, Τάσος Λειβα-δίτης, Τάκης Σινόπουλος, ΓιώργοςΜπλάνας κ.ά. Η ποίησή του έχει με-ταφραστεί και σε ξένες γλώσσες.

Ακόμα εξέδωσε σειρά μελετημά-

των στα οποία ρίχνει νέο «φως» σεμεγάλα δημιουργήματα της νεοελ-ληνικής λογοτεχνίας, με τα οποία ομελετητής έχει βαθείς συναισθημα-τικούς, ιδεολογικούς και αισθητι-κούς δεσμούς. Εχει εκδώσει πολλάδοκίμια για θέματα, κείμενα και δη-μιουργούς της νεοελληνικής λογο-τεχνίας. Αναφέρουμε χαρακτηριστι-κά: «H δημιουργική δεκαετία στηνποίηση του Βάρναλη», «Κωνσταντί-νος Θεοτόκης, κριτική σπουδή μιαςπεζογραφικής πορείας», «Καβάφηςκαι ιστορία: αισθητική λειτουργία»,

«Ο Καβάφης και η δεύτερη σοφιστι-κή», «Εισαγωγή στην ποιητική τουΜίλτου Σαχτούρη», «Η ποιητική τουΑνδρέα Κάλβου», «Ρώμος Φιλύρας,ο ιδαλγός της ουτοπίας» κ.ά. Συστη-ματική υπήρξε η φιλολογική και με-ταφραστική του ενασχόληση με τηνποίηση των αρχαίων Λυρικών.

Το 1987 έλαβε το Α' Βραβείο κρι-τικής - δοκιμίου για το έργο του «Οελληνισμός και η θεολογία του Κα-βάφη». Το 1999 του απονέμεται τοΚρατικό Μεγάλο Βραβείο Λογοτε-χνίας για το σύνολο του έργου του,ενώ έχει βραβευτεί και με το Βρα-βείο Δοκιμίου Ιδρύματος Π. Χάρητης Ακαδημίας Αθηνών (2009) για τοβιβλίο του «Σολωμός και Κάλβος».

Ο Γ.Δάλλας ήταν ένας από τουςαξιόλογους διανοητές της αριστε-ράς. Το Δεκέμβρη του 2018 είχε τι-μήσει με την ομιλία του το Επιστη-μονικό Συνέδριο που διοργάνωσε ηΚΕ του ΚΚΕ, με θέμα «Η συνάντησητης νεοελληνικής λογοτεχνίας μετο εργατικό κίνημα και την κομμου-νιστική ιδεολογία από τα τέλη του19ου αιώνα μέχρι και τον Μεσοπό-λεμο».

Πέθανε ο σημαντικός ποιητής Γιάννης Δάλλας


~ 33 ~


Ο εξαιρετικά δημοφιλής κωμικόςηθοποιός Κώστας Βουτσάς, δεν εί-ναι πια μαζί μας. «Έφυγε» ξημερώ-ματα της 26 Φλεβάρη σε ηλικία 88ετών, στη ΜΕΘ του νοσοκομείου Ατ-τικόν, όπου νοσηλεύτηκε με λοίμω-ξη του αναπνευστικού και πνευμο-νικό οίδημα.

Ο Κώστας Βουτσάς γεννήθηκετις 31 Δεκεμβρίου 1931 στο Βύρωνατων Αθηνών, αλλά τα παιδικά καιεφηβικά του χρόνια τα έζησε στηΘεσσαλονίκη. Το επίθετο της οικο-γένειάς του ήταν Σαββόπουλος, αλ-λά το «Βουτσάς» επικράτησε απότον παππού του που έφτιαχνε βαρέ-λια (βουτσιά) Ο πατέρας του, Από-στολος, ήταν μέλος του ΚΚΕ και ομικρός τότε Κώστας έζησε άμεσατις διώξεις, τον βασανισμό και τονεκτοπισμό του από τη Θεσσαλονίκηόταν αρνήθηκε να υπογράψει δήλω-ση μετανοίας. Την περίοδο της Κα-τοχής, στα μαθητικά του χρόνια οΚώστας ήταν Αετόπουλο και μοίρα-ζε προκηρύξεις της ΕΠΟΝ και τουΕΑΜ, ενώ παράλληλα έκανε δουλει-ές του δρόμου για να βοηθήσει καιτην οικογένειά του.

Στη Θεσσαλονίκη σπούδασε στη

Δραματική Σχολή Τριανταφυλλίδη«Μακεδονικό Ωδείο» και αποφοίτη-σε το 1952. Η πρώτη του σκηνική τουεμφάνιση ήταν το 1953 στο «Στρα-τιωτικό Θέατρο Θεσσαλονίκης» μετο έργο «Άνθος του Γιαλού». Τηνίδια χρονιά εμφανίστηκε στην ταινία«Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται», ως κομ-πάρσος.

Στην Αθήνα ήρθε το 1958 με προ-τροπή της πρωταγωνίστριας τουμουσικού θεάτρου Καλής Καλό κιεμφανίστηκε μαζί της στην επιθεώ-ρηση «Πάρε Κόσμε» στο θέατρο

«Περοκέ». Τα επόμενα χρόνια συμ-μετείχε σε παραστάσεις επιθεώρη-σης και κωμωδίες. Απο το 1964 είναισυνθιασάρχης με μεγάλα ονόματατης κωμωδίας. Από το 1972 και μετάσυγκροτεί δικούς του θιάσους ενώαρχισε να εμφανίζεται σε πολές τη-λεοπτικές σειρές και βιντεοτανίες.Στην 70χρονη καριέρα του έπαιξε μ’επιτυχία σε πάνω από 90 ταινίες.

Φέτος έπαιζε στην παιδική παρά-σταση «Σταχτοπούτα», του Θεάτρου«Broadway». Έκανε τέσσερις γά-μους και απέκτησε τέσσερα παιδιά.Ορθοβάδιζε στη ζωή και στο θέατρομέχρι το τέλος κι όπως είχε δηλώσειστις εκλογές του 2019: «ΨηφίζωΚΚΕ γιατί είναι το μόνο κόμμα πουλέει αλήθειες, αλλά και γιατί ο λαόςμας θα ησυχάσει μόνο με την εξου-σία που προτείνει το ΚΚΕ».

Σύσσωμος ο πολιτικός και καλλι-τεχνικός κόσμος τον αποχαιρέτησεμε δηλώσεις και αναρτήσεις. Η σο-ρός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύ-νημα στη Μητρόπολη και η ταφή τουέγινε 28 Φλεβάρη στο Α' Νεκροτα-φείο με την παραχώρηση –τιμήςένεκεν– τάφου από το δήμο Αθηναί-ων.

«Έφυγε» από τη ζωή ο Κώστας Βουτσάς

«Έφυγε» από τη ζωή στις 28 Φλεβά-ρη σε ηληκία 97 χρονών η λογοτέ-χνις Άλκη Ζέη.

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθή-να τo 1923, πέρασε τα πρώτα παιδικάτης χρόνια στη Σάμο, απ’ όπου κα-ταγόταν η μητέρα της, αργότερα ηοικογένειά της εγκαταστάθηκε στοΜαρούσι και στη συνέχεια στηνΑθήνα.

Την περίοδο της Κατοχής εντάχ-θηκε στην ΕΠΟΝ. Παράλληλα σπού-δασε φιλοσοφία του θεάτρου στηΦιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθη-νών και υποκριτική στη ΔραματικήΣχολή του Εθνικού Ωδείου Αθηνών.Τότε γνώρισε και τον Γιώργο Σεβα-στίκογλου (1913-1990), θεατρικόσυγγραφέα, με τον οποίο παντρεύ-τηκαν το 1945. Με την υποχώρησητου ΔΣΕ ο Σεβαστίκογλου που ήτανμέλος του κινηματογραφικού τουσυνεργείου, βρέθηκε πολιτικός πρό-σφυγας στην Τασκένδη, ενώ η Ζέησυνελήφθη και εξορίστηκε στη Χίο.Ύστερα από προσπάθειες και αφούέμεινε για καιρό στην Ιταλία, το 1954

ξανασυνδέθηκε με τον σύζυγό τηςστην Τασκένδη. Απέκτησαν δυο παι-διά, την Ειρήνη και τον Πέτρο. Το1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπουεκεί σπούδασε στο Τμήμα Σεναριο-γραφίας του Ινστιτούτου Κινηματο-γράφου. Το 1964 επέστρεψε στηνΕλλάδα, ενώ με τον ερχομό τηςχούντας το 1967, έφυγε για το Πα-ρίσι - επέστρεψε οριστικά το 1974.

Αειθαλής και επίκαιρη παραμένειη «τριλογία» της, «Το καπλάνι τηςβιτρίνας», «Η μωβ Ομπρέλα» και «Ομεγάλος περίπατος του Πέτρου».

Αυτά τα έργα εκτυλίσσονται την πε-ρίοδο από τη δικτατορία του Μεταξάέως την Κατοχή και την Αντίστασηκαι παρουσιάζουν τα γεγονότα μέσααπό τα μάτια των παιδιών, όπως έναπαιδί με την αθωότητα αλλά και τησπιρτάδα του αντιλαμβάνεται συγ-κλονιστικές στιγμές της ιστορίας.

Τα έργα της αποτέλεσαν τομήστην παιδική - εφηβική λογοτεχνίαγια το πρωτοπόρο ιδεολογικό, πολι-τικό περιεχόμενό τους, σε πείσματου κυρίαρχου αφηγήματος ότι ηπολιτική σκοτώνει τη λογοτεχνία.Έχουν μεταφραστεί και κυκλοφο-ρούν σε πολλές χώρες ανά τον κό-σμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσειαρκετά βιβλία από τα γαλλικά, ταιταλικά και τα ρωσικά.

Έχει αναγορευτεί επίτιμη διδά-κτωρ: Το 2012 του Πανεπιστημίουτης Κύπρου. Το 2014 του Αριστοτέ-λειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονί-κης. Το 2015 του Πανεπιστημίου Πα-τρών.

Η κηδεία της θα γίνει την Τρίτη3 Μάρτη στο Α' Νεκροταφείο.

«Έφυγε» απ’ τη ζωή η Άλκη Ζέη

~ 34 ~

ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΕΣ - ΑΠΕΡΓΙΕΣ τ. 26

Συνεχίζουν πιο δυναμικά τον αγώνα τους για τα ερ-γασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα. Μαζική και δυ-ναμική ήταν η κινητοποίηση που πραγματοποίησανστις 11 Δεκέμβρη έξω από το υπουργείο Εργασίας γιατο Ασφαλιστικό εργαζόμενοι στο χώ-ρο του θεάματος - ακροάματος, πουανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα τουΣωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, τουΠανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου(ΠΜΣ), των Μουσικών Δυτικής Ελ-λάδας και του Σωματείου Εργαζομέ-νων στο Θέαμα - Ακρόαμα (ΣΕΘΕΑ).

Με τα πανό των σωματείων, μουσική και συνθήματαοι συγκεντρωμένοι διατράνωσαν ότι τα ασφαλιστικάδικαιώματα των καλλιτεχνών δεν χωράνε στα παζάριακυβέρνησης - εργοδοσίας. «Θέλουν να εξαφανίσουν

ό,τι με κόπο κατακτήσαμε. Ασφάλισηαποκλειστικά δημόσια και υποχρεω-τική για όλους», έγραφε χαρακτηρι-στικά το πανό του ΣΕΘΕΑ και το σύν-θημά του ξεκάθαρο: «Με το χειρο-κρότημα δεν χόρτασε κανείς. Εργά-τη καλλιτέχνη, στο δρόμο να φα-νείς».

ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΣΤΟ ΘΕΑΜΑ - ΑΚΡΟΑΜΑ

Στις 11 Δεκέμβρη κινητοποίηση διοργάνωσαν η ΟΕΝΓΕκαι τα Σωματεία Εργαζομένων Νοσοκομείων, αντιμε-τωπίζοντας τον αστυνομικό κλοιό που είχε στηθεί στην«Αίγλη» του Ζαππείου για να εμποδίσει την πορεία τωνσυγκεντρωμένων.

Οι αστυνομικές δυνάμεις, έκα-ναν χρήση χημικών, γκλομπς καιασπίδων, ασκώντας βία σε βάροςτους. Ωστόσο τα μέλη της ΟΕΝΓΕκαι των Σωματείων των Νοσοκομεί-ων κατάφεραν να εισέλθουν στηναίθουσα διεξαγωγής της ημερίδας,

καταγγέλλοντας την αστυνομοκρατία και ματαιώνον-τας τη φιέστα για τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιω-τικού τομέα. Τα συνθήματα που κυριάρχησαν είναι «Ητρομοκρατία δεν θα περάσει», «Τα νοσοκομεία δεν εί-

ναι επιχειρήσεις», «Τα νοσοκομείατα πλήρωσε ο λαός. Δεν τα παζα-ρεύουμε για χάρη κανενός».

Στο πλευρό τους βρέθηκε αντι-προσωπεία της Εκτελεστικής Γραμ-ματείας του ΠΑΜΕ, καθώς επίσηςκαι αντιπροσωπεία του ΣυλλόγουΦοιτητών Ιατρικής Σχολής Αθηνών.

Σωματεία Εργαζομένων Νοσοκομείων - Αποφασιστική απάντηση στην καταστολή

~ 35 ~

ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΕΣ - ΑΠΕΡΓΙΕΣ2019-20

Ήδη από την Παρασκευή και από τις πρώτες ώρες τουΣαββάτου (14 Δεκέμβρη) ξεκίνησαν από κάθε γωνιάτης χώρας οι συνταξιούχοι κι έδωσαν μαζικό «παρών»σε μια ακόμα κινητοποίηση που οργανώνουν οι Συνερ-γαζόμενες Συνταξιουχικές Οργανώσεις ΙΚΑ - OAEE -ΔΗΜΟΣΙΟΥ - ΠΟΣΕ ΟΑΕΕ - ΕΛΤΑ - ΟΣΕ - ΠΕΣ ΝΑΤ -ΠΣΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ - ΠΕΤΟΜ ΤΕΕ - ΠΟΣΕΑ ΕΤΕΑΠ -ΕΣΤΑΜΕΔΕ.

Παρά την κακοκαιρία και τη δυνατή βροχή στο κέν-τρο της Αθήνας και σε όλη τη διαδρομή που έκανανγια να φτάσουν εκεί από όλη τη χώρα, οι συνταξιούχοιβρέθηκαν σε θέση μάχης, έτοιμοι για το πανελλαδικόσυλλαλητήριο που ξεκινησε απ’ τα Προπύλαια.

Κόντρα στις αντίξοες καιρικές συνθήκες, όλα ταδρομολόγια λεωφορείων που είχαν προγραμματίσει

οι Συνεργαζόμενες Συνταξιουχικές Οργανώσεις πραγ-ματοποιήθηκαν κανονικά, μεταφέροντας διαδηλωτέςαπό κάθε περιοχή της Ελλάδας.

Παντός καιρού οι συνταξιούχο «Οι συνταξιούχοι είμαστε παντός καιρού!», δήλωσεχαρακτηριστικά από το μικρόφωνο λίγο πριν το ξεκί-νημα του συλλαλητηρίου ο Δήμος Κουμπούρης, πρό-εδρος της Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΙΚΑ.

Στη συγκέντρωση συμμετέχει αντιπροσωπεία τηςΕκτελεστικής Γραμματείας του ΠΑΜΕ.

Παραβρίσκεται επίσης αντιπροσωπεία της ΚΕ τουΚΚΕ, αποτελούμενη μεταξύ άλλων από τον ΓιάννηΠρωτούλη, και τον Χρήστο Κατσώτη.

Αμέσως μετά την σύντομη ομιλία, οι συνταξιούχοιξεκίνησαν την πορεία τους προς το Μέγαρο Μαξίμου.

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΠΑΝΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΙΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ

~ 36 ~


Συγκέντρωση στο υπουργείο Εργασίας πραγματοποί-ησαν στις 10 Γενάρη οι συνταξιούχοι οι οποίοι αντα-ποκρίθηκαν στο κάλεσμα των Συνεργαζόμενων Συν-ταξιουχικών Οργανώσεων ΙΚΑ - OAEE - Δημοσίου -ΠΟΣΕ ΟΑΕΕ - ΕΛΤΑ - ΟΣΕ - ΠΕΣ ΝΑΤ- ΠΣΣ Δικηγόρων - ΠΕΤΟΜ ΤΕΕ - ΠΟ-ΣΕΑ ΕΤΕΑΠ και ΕΣΤΑΜΕΔΕ. Νωρί-τερα πραγματοποίησαν συγκέντρω-ση έξω από το Συμβούλιο της Επι-κρατείας, στο οποίο χαιρέτισαν εκ-πρόσωποι των Συνταξιουχικών Ορ-γανώσεων.

Η κινητοποίηση διοργανώθηκε με αφορμή την έκ-δοση της «πρότυπης δίκης» στην Ολομέλεια του ΣτΕγια το ζήτημα των αναδρομικών, των περικοπών κύ-ριων και επικουρικών συντάξεων, αλλά και την κατάρ-

γηση από 1/1/2013 των Δώρων Χρι-στουγέννων και Πάσχα, καθώς καιτου επιδόματος καλοκαιριού.

Η μαζική κινητοποίηση επιβεβαί-ωσε ότι οι συνταξιούχοι παραμένουνσε εγρήγορση και ετοιμότητα απέ-ναντι στο «ροκάνισμα χρόνου» πουεπιχειρείται.

Συγκέντρωση των συνταξιούχων σε ΣτΕ και υπουργείο Εργασίας

Με δυναμική κινητοποίηση στο κέντρο της Αθήνας,εκπαιδευτικοί και φοιτητές στις 21 Γενάρη, ξεκαθά-ρισαν στη συγκέντρωση στα Προπύλαια, ότι απορρί-πτουν τη ρύθμιση που προωθείται για να αναγνωρι-στούν τα πτυχία των κολεγίων ωςισότιμα με εκείνα των πανεπιστη-μίων και προχωρά την ιδιωτικοποί-ηση της Εκπαίδευσης και την εμπο-ρευματοποίηση της γνώσης και τωνσπουδών.

Η πορεία κατέληξε στη Βουλή,όπου τους υποδέχτηκαν δυνάμεις

καταστολής κι έκαναν χρήση χημικών εναντίον τωνφοιτητών.

Η συγκέντρωση επαναλήφθηκε στις 23 Γενάρη έξωαπό τη Βουλή, όπου την ίδια ώρα διεξαγόταν η ονο-

μαστική ψηφοφορία για το νομοσχε-δίο.

Επίσης κινητοποίηση ενάντια στονομοσχέδιο έκαναν και οι εκπαιδευ-τικοί στη Θεσσαλονίκη. Συγκεντρώ-θηκαν στο Άγαλμα Βενιζέλου και μεπορεία κατευθύνθηκαν στο υπουρ-γείο Μακεδονίας Θράκης.

Εκπαιδευτικοί και φοιτητές ενάντια στο αντιεκπαιδευτικό νομοσχέδιο

~ 37 ~


Στις 30 Γενάρη οι μεγάλες διαδηλώσεις ενάντια στηνκατάπτυστη συμφωνία Ελλάδας - ΗΠΑ για τις βάσεις,που μετατρέπει τη χώρα σε πολεμικό ορμητήριο καιστόχο, με τη βούλα της κυβέρνησης και όλων των κομ-μάτων του ευρωατλαντικού τόξου.

Στην Αττική, στο Σύνταγμα στις 6.30 μ.μ., την ώραπου ψηφιζόταν στη Βουλή η κατάπτυστη Συμφωνία.Στη Θεσσαλονίκη, στις 7 μ.μ. στο Άγαλμα Βενιζέλουκαθώς και σε σε 25 ακόμα πόλεις.

Συμμετείχαν εργατικά Σωματεία, η ΕΕΔΥΕ και οιΕπιτροπές Ειρήνης, φοιτητικοί σύλλογοι, σωματείααυτοαπασχολούμενων, σύλλογοι γυναικών και άλλοιφορείς του λαϊκού κινήματος.

Επίσης, μαζική και η συμμετοχή φαντάρων, απο-

στράτων των Ενόπλων Δυνάμεων και των ΣωμάτωνΑσφαλείας.

Τα συνθήματα δόνησαν την ατμόσφαιρα: «Καμίαεμπλοκή, καμία συμμετοχή, να φύγουνε οι βάσεις καιοι Αμερικανοί», «Στον ιμπεριαλισμό καμιά υποταγή, ημόνη υπερδύναμη είναι οι λαοί» και «Δε θέλουμε τουΝΑΤΟ την προστασία - Έξω τώρα η λυκοσυμμαχία»«Οι φαντάροι είναι του λαού παιδιά έξω από τα σύνοραδεν έχουνε δουλειά», βροντοφώναξαν οι διαδηλωτέςστην πορεία προς την αμερικάνικη πρεσβεία.

Φτάνοντας στην πρεσβεία, οι διαδηλωτές έκαψανσυμβολικά μια σημαία των ΗΠΑ, διατρανώνοντας τοαίτημά τους να αποσυρθεί η ελληνοαμερικανική Συμ-φωνία.

ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΒΟΛΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗ

ΠΥΡΓΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΧΑΝΙΑ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απόστρατοι ΧΑΝΙΩΝ ΤΡΙΚΑΛΑ

Ούτε γη ούτε νερό στους φονιάδες των λαών!

Απόστρατοι ΑΘΗΝΑΣ

~ 38 ~


Κινητοποίηση Εκπαιδευτικών στις 31 Γενάρη ενάντιαστην επίθεση σε Ασφαλιστικό, εργασιακά και μορφω-τικά δικαιώματα.

Κάλεσμα να δυναμώσει ο αγώνας για μόνιμη καισταθερή δουλειά με δικαιώματα, γιαδημόσια καθολική υποχρεωτική Κοι-νωνική Ασφάλιση, εξίσωση δικαιω-μάτων μόνιμων και αναπληρωτών,απηύθυναν ΕΛΜΕ και Σύλλογοι Εκ-παιδευτικών μέσα από την κινητο-ποίησή τους στο κέντρο της Αθήναςκαι σε άλλες πόλεις.

Ακολούθησε πορεία προς το υπουργείο Εργασίαςόπου «θυροκόλλησαν» τα αιτήματα για δημόσια Ασφά-λιση, δωρεάν Υγεία, για μόνιμους εκπαιδευτικούς μεδικαιώματα σε όλα τα σχολεία, ενάντια στο αντιασφα-

λιστικό σχέδιο. Αφού κατήγγειλαντο ότι δεν υπήρξε ανταπόκριση γιασυνάντηση με την πολιτική ηγεσίατου υπουργείου, πραγματοποιήθηκεπορεία προς το Σύνταγμα.

Η κινητοποίηση ολοκληρώθηκεμε κάλεσμα οργάνωσης και κλιμά-κωσης της πάλης.

Κινητοποίηση Εκπαιδευτικών

Στις 6 Φλεβάρη με μαζικές, μαχητικές συγκεντρώσειςσε επτά σημεία της Αττικής, στη Θεσσαλονίκη και άλ-λες πόλεις της χώρας απάντησαν Ομοσπονδίες, Ερ-γατικά Κέντρα και Συνδικάτα στο νομοσχέδιο-«έκτρω-μα» Κατρούγκαλου - Βρούτση, προ-ετοιμάζοντας ταυτόχρονα την γενι-κή απεργία στις 18 Φλεβάρη σε δη-μόσιο και ιδιωτικό τομέα.

Στην Αθήνα, στη συγκέντρωσηπου έγινε στα Προπύλαια, συμμετεί-χαν μαζικά Συνδικάτα, Σωματεία,Ενώσεις Αυτοαπασχολουμένων, Γυ-

ναικείοι Σύλλογοι και Φοιτητών - Σπουδαστών, Συντα-ξιουχικά Σωματεία. Στη μαζική, μαχητική συγκέντρω-ση, μίλησε ο Κώστας Δράκος, πρόεδρος της Πανελ-λήνιας Ομοσπονδίας Λογιστών (ΠΟΛ) και της ΕΛΕΠΑ.

Στη συνέχεια, ακολούθησε δυ-ναμική πορεία στο κέντρο της Αθή-νας με τα συνθήματα, «Διαλύουντην ασφάλιση και βγαίνουμε στοδρόμο, φέρνουν νέο νόμο - «λαιμη-τόμο» και «Ασφάλιση για όλους καισταθερή εργασία, να πληρώσει τώραη εργοδοσία».

Δυναμική πορεία στους δρόμους - κάλεσμα για τις 18 Φλεβάρη

~ 39 ~


Δεκάδες χιλιάδες απεργοί, από κάθε κλάδο τουιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, μαζί με συντα-ξιούχους, αυτοαπασχολούμενους, βιοπαλαιστέςαγρότες, νέους και νέες, συμμετείχαν μαζικά στιςσυγκεντρώσεις της 18 Φλεβάρη σε Αθήνα και σεδεκάδες πόλεις σε όλη τη χώρα, ενάντια στο αν-τιασφαλιστικό νομοσχέδιο Κατρούγκαλου - Βρού-τση.

Ενδεικτικό της μαζικότατης απεργιακής διαδή-λωσης είναι το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια τηςσυγκέντρωσης στα Προπύλαια, η Λεωφόρος Πανε-πιστημίου είχε γεμίσει με απεργούς από την Ομό-νοια ως το Σύνταγμα.

Με την ογκωδέστατη διαδήλωση που ξεκίνησεαπό τα Προπύλαια και ολοκληρώθηκε με πορεία

στο Σύνταγμα, οι απεργοί, έστειλαν μαζική απάν-τηση στην αντιασφαλιστική επίθεση κυβέρνησης -κεφαλαίου, σε όσα αντιεργατικά διακινεί η κυβέρ-νηση αλλά και στους γελοίους εργατοπατέρες τηςηγετικής ομάδας της ΓΣΕΕ, που προσπάθησαν μά-ταια να μην «κουνηθεί φύλλο». Καθ' όλη τη διάρ-κεια της συγκέντρωσης στο Σύνταγμα υπήρχε με-γάλος παλμός από τους απεργούς, κάνοντας ξεκά-θαρο το αίτημά τους για απόσυρση του αντιασφα-λιστικού εκτρώματος.

Ρυθμό και ζωντάνια στην απεργιακή διαδήλωσηέδιναν τα τύμπανα στο μπλοκ του ΠανελλήνιουΜουσικού Συλλόγου, ενώ ακολουθούσαν το Σωμα-τείο Εργαζομένων στο Θέαμα - Ακρόαμα και το Σω-ματείο Ελλήνων Ηθοποιών.

ΚΑΒΑΛΑ ΚΟΖΑΝΙ ΝΑΟΥΣΑ

ΕΔΕΣΑ ΙΚΑΡΙΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΙΑΝΝΕΝΑ

Η μεγάλη απεργία: Καμία νομιμοποίηση στο αντιασφαλιστικό έκτρωμα

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~ 40 ~


Καταγγελίες, στάσεις εργασίας και μαζική, μαχητικήσυγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στις 25 Φλεβάρη απόένα πλήθος συνδικαλιστικές οργανώσεις του ιδιωτικούκαι του δημόσιου τομέα στο Καβούρι και το πολυτελέςξενοδοχείο «Απόλλων», που επέλεξεη ηγετική ομάδα της ΓΣΕΕ για ναστήσει ένα «συνέδριο» - παρωδία. Κάποια απ’ τα συνθήματα που κυ-ριάρχισαν είναι, «Συνδικάτα εργα-τών, όχι των εργοδοτών», «Να ποιαείναι η δημοκρατία, φέρνουν εργο-δότες (τα ΜΑΤ) μες στα σωματεία»,

«Φωνάξανε τα ΜΑΤ για να χτυπούν εργάτες, να ποιοιλένε πως είναι δημοκράτες!».

Η αστυνομοκρατία μέσα και έξω από το ξενοδοχείοόπου διεξαγόταν το «συνέδριο» της ΓΣΕΕ δεν είχε

προηγούμενο. Μια προσπάθεια νακρατηθούν μακριά οι αντιπρόσωποιπου δεν πρόσκειντο σε ΠΑΣΚΕ - ΔΑ-ΚΕ - ΣΥΡΙΖΑ. Οι δυνάμεις των ΜΑΤεμπόδιζαν ακόμα και την είσοδοεκλεγμένων αντιπροσώπων, που ζη-τούσαν να μπουν στο χώρο για ναπαραλάβουν τις κάρτες τους.

Στο 37ο «Συνέδριο» της ΓΣΕΕ στο Καβούρι

Στις 27 Φλεβάρη το απόγευμα, την ώρα που ψηφιζότανστην Ολομέλεια της Βουλής το νέο αντιασφαλιστικόνομοσχέδιο, χιλιάδες εργαζομένοι και λαός σε Αθήνα,Θεσσαλονίκη και σε πολλές ακόμα πόλεις όλης τηςχώρας, διαδήλωσαν απαιτώντας νααποσυρθεί ο νόμος - λαιμητόμος Κα-τρούγκαλου - Βρούτση. Με τις κινη-τοποιήσεις που οργάνωσαν Ομο-σπονδίες, Εργατικά Κέντρα και Συν-δικάτα, δόθηκε συνέχεια στην επι-τυχημένη απεργιακή κινητοποίησητης 18ης Φλεβάρη.

Η κινητοποίηση ξεκίνησε με συγκέντρωση στα Προ-πύλαια. Την κεντρική ομιλία έκανε ο Γιάννης Τασιού-λας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Οικοδόμων και μέλοςτης Εκτελεστικής Γραμματείας του ΠΑΜΕ.

«Ασφάλιση - Υγεία - σύνταξη -δουλειά, δεν θα τα χαρίσουμε στααφεντικά», διαμήνυσαν στην πορείατους μέχρι τη Βουλή. Κι απ’ τα με-γάφωνα χαιρέτισαν τις κινητοποι-ήσεις στα νησιά του Αιγαίου, που πέ-τυχαν μια πρώτη νίκη, αναγκάζονταςτα ΜΑΤ να αποχωρήσουν.

Ο αγώνας συνεχίζεται για τα δικαιώματα σε Ασφάλιση - Σύνταξη - Υγεία!

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΑΤΡΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ

~ 41 ~

ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΜΑΣ 2019-20

Νοσταλγικό

Μοιάζουν πολύ τα γραμμένα σε τοίχους περασμένα συνθήματα

με τα γραμμένα σε χαρτιά ξεχασμένα ποιήματα.

Με τον καιρό και τα δύο

ξεθωριάζουν.

Φέρνουν όμως μαζί τους τη νοσταλγία της νιότης

τις αλλοτινές προσδοκίες την αίσθηση μιας άλλης

παλιάς εποχής κι ένα ρίγος που διαπερνά

τόσα και τόσα χρόνια.

Γιώργος Καραντώνης

Οι προικοθήρες

Στου Τίγρη το νανούρισμα κοιμήθηκες, πολύφερνη πριγκίπισσα Βαγδάτη.

Μοσκοβολούν οι κάμποι της αφθονίας, μηρυκάζουν χορτάτα τα ζωντανά σου

κι οι φλέβες του μαύρου χρυσού χτυπάνε στης ροής του τη βιασύνη.

Σαν σήκωσες το γεμενί της μπούργκας σου, πώς γήτεψαν τα μάτια σου,

τα τόσο ερωτικά, τους πρίγκιπες του Ατλαντικού!

Τόσο άναψες τον πόθο τους, που αδιάκοπα σου στέλνουν προξενήτρες

κι όλο ρωτούν για τα προικιά. Μπερλίνες κουτσομπόλες

ξετάζουν όλα τα κελιά, μην κρύβεις στα σεντούκια θησαυρούς σου.

Ταράχτηκε ο αφέντης σου με τα φερσίματά τους

κι έκοψε πάρε-δώσε και φιλέματα μ’ αυτούς τους προικοθήρες.

Κι εκείνοι –πολιτισμένοι καθώς λεν–ζώστηκαν τ’ άρματα

με την παντιέρα της αντιτρομοκρατίας κι άρπαξαν ως και τα προικιά

που φύλαγες αιώνες στο μουσείο απ’ τον καιρό του Γιλγαμές,

να ’χεις να τον θυμάσαι. Τι πόνος, αίμα και φωτιά

σου ρήμαξαν το βιος σου! Καημένη νύμφη αρχόντισσα, Κάλλιο φτωχούλα να ’σουν.

Πόπη Μπαλαμώτη-Σπιτά Από «Οι πληγές των ονείρων»

~ 42 ~

ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΜΑΣ τ. 26

ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ…

Αξιοθρήνητες οι σημαίες κι οι πομπές στα ματωμένα σωθικά του κόσμου

χωρίς τις ψυχές των πεσόντων. Ποιος παρέρχεται τη ζωή μ΄ ανεξέλεγκτη δόνηση;

Ποιος φύτρωσε με το ρόδο του κήπου; Ο ιστός ή το ύφασμα,

το ακρόβραχο ή το ύψος, το φως των κοιμητηρίων

ή η σάρκα και το πρωτοβρόχι των αναμνήσεων; Οι σκιές χοροπηδάνε στην άκρη της θάλασσας

θυμιατίζοντας την εσπέρα που φεύγει. Πώς έρχεται η ψυχή σου κοντά μου

χωρίς πουκάμισο! Είδες το βάδισμα των αστεριών

πάνω στα δικά τους μάτια; Μεγάλα βήματα κάνεις μέσα σου!

Τόσα χρόνια μετράς την απόσταση κι έμεινες μόνο ποιητής.

Κώστας Καρούσος(Εικαστικός, Λογοτέχνης, Προεδρος ΕΕΛ)

ΠΟΣΗ ΑΓΑΠΗ ΠΗΓΑΙΝΕΙ ΧΑΜΕΝΗ

Πόση Αγάπη πηγαίνει χαμένη, στολίδι ύψιστο στην Οικουμένη κι η καλοσύνη; Ξεθωριασμένη

προσβεβλημένη και ντροπιασμένη όπου μπορέσει και όπου βρει με προσοχή καλά κρυμμένη. Πόση Αγάπη πηγαίνει χαμένη

σε απύθμενα αίσχη είναι πνιγμένη με μύρια εγκλήματα κουκουλωμένη.

Η λέξη φόνος «μικρούλα δόση» οι φόνοι των φόνων θα αποδώσει

στην Γη του σήμερα την τόση φρίκη στο κάθε έπακρο, πλάτη και μήκη.

Αμαρτία η αλήθεια και θα το δέχονται όλοι, Καθημερινότητα ο φόνος, χαράς περιβόλι.

Τροφές παιδικές θα είναι οι σφαίρες στις μαύρες και άχαρες που έρχονται μέρες.

Έτσι το «είθισται», που είναι το κρίμα; της κάθε Αγάπης… καμένο το ρήμα.

Τίποτα όρθιο, ίσωμα όλα. Κάτω απ’ το πέλμα μας, κάτω απ΄ την σόλα.

Καλοσύνη, Αγάπη, αξίες και ήθη… Ελάτε τώρα… παλιό-παλιό παραμύθι,

Όμοια φαντάσματα θαμμένα στην λήθη. Για ελάτε εσείς, της Γης οι μεγάλοι,

του πλούτου, της δόξας η μέθη, η κραιπάλη, σας έχει μόνιμα αποχαυνώσει,

που ούτε την βλέπετε την δυστυχία την τόση, μυρίων Λαών, νέων, μωρών και εμβρύων που δεν βλέπουν όχι της Ζωής τον φάρο

παρά τον Χάρο, ΕΣΑΣ, των θηρίων.

Σωτήρης Μαντζούτσος

~ 43 ~


Ορφέας και Ευρυδίκη

Στου κάτω κόσμου θα κατέβω τα παλάτια Να φέρω δάκρυ της ψυχής να δροσιστείς, Να φέρω φως για τα γαλάζια σου τα μάτια, Μια χούφτα θάλασσα τη γη να ονειρευτείς.

Ένα καράβι θ' αρματώσω να σαλπάρω Με καλοκαίρια και μ' ανέμου λευτεριά,

Στον κάτω κόσμο να κατέβω να σε πάρω Να βρεις λιμάνι στη ζεστή μου αγκαλιά.

Στα μύρια χρώματα που καιν’ την οικουμένη Θα κόψω κόκκινο βαθύ της χαραυγής

Και μ' ένα αστέρι που ματώνει και προσμένει Θα στείλω μήνυμα στα πέρατα της γης. Κρυφό φανέρωμα, η γη σε περιμένει,

Κάστρο να χτίσεις μ' ουρανό και ξαστεριά, Να 'χω ελπίδα στο κατάρτι σου δεμένη Να κυματίζει στη δική σου λευτεριά.

Στα βλέφαρά σου ανασκίρτησαν οι ώρες. Σκόρπα τη λήθη, τις φωτιές να θυμηθείς, Γαλάζια άνοιξη που σ' έκλεψαν οι μπόρες Γύρε στο πλάι μου, στο φως να κοιμηθείς.

Γιώργος Δ. Μπίμης ( Λιβαδειά )

Πρωτοχρονιά

Και φέτος την Πρωτοχρονιά, πολύ το θέλω μεν… αλλά,

δεν θα στολίσω δέντρο. Στολίδι η Αγάπη μας, καμάρι και γινάτι μας,

μα ο χωρισμός στο κέντρο!

Και φέτος η Πρωτοχρονιά, είναι μουντή και σκοτεινιά μαργώνει την ψυχή μας,

Καράβι φτιάχνω και κουπί, τραβάω από το πρωί, να πιάσει η ευχή μας!

Και φέτος την Πρωτοχρονιά παγώνει, βαρυχειμωνιά, σκεπάζει τις ζωές μας.

Δωσ’ μου Αγάπη μην πονώ, απάθεια και μοναξιά, να διώξω απ’ το χθες μας!

Εφέτος την πρωτοχρονιά, ευχή θα στείλω με πουλιά, να ’ρθουν να σ’ ανταμώσουν

και να σου πουν πως σ’ αγαπώ, σε θέλω πίσω, σε ποθώ! Ελπίδα να σου δώσουν!

Δεν έχει μέτρο η ζωή, την σπαταλάμε απ’ το πρωί, στου κέρδους τα σοκάκια…

Μα σαν γυρίσει ο ντουνιάς, η αγάπη μας - μια πεθυμιά, θα πιάσει τα ρυάκια!

Εφέτος την Πρωτοχρονιά ελπίζω να ’χει απανεμιά και ξαστεριά μιαν ώρα,

στον ουρανό να αφεθώ, να βρω αστέρι να πιαστώ για να περάσει η μπόρα!

Και φέτος η Πρωτοχρονιά, μια μέρα είναι μοναχά, μα τη βαραίνουν χρόνοι…

Φτώχειας, καημών και δυστυχιάς! Φύσα αέρα δυνατά, Να πιάσω το τιμόνι!

Βαγγελιώ Καρακατσάνη( Ηράκλειο - Κρήτης )

~ 44 ~


Σ’ αλλάξανε τα χρόνια

Ερχόσουνα τις Κυριακές να πεις σκληρές κουβέντες: «πως τα νησιά κι οι φυλακές

είναι για τους λεβέντες».

Τώρα μου λες πως η ζωή δε γίνεται ν’ αλλάξει

κι έρχετ’ η πίκρα το πρωί μες στην ψυχή να στάξει.

Στις δύσκολες τις εποχές το φτωχικό μας μπάζει

καρδούλα μου με προσευχές δε διώχνεται τ’ αγιάζι.

~ ~ ΡΥΘΜΟΣ 1983 ~ ~ (Μίμης Πλέσσας - Ελίνα Παπανικολάου)

Στη θέση της καρδιάς

Στη θέση της καρδιάς έχεις μια κάμερα το σκοτεινό μας για να δεις το όποιο μέλλον

δε μοιάζεις των παιδιών των ποιητών και των αγγέλων

εσύ όλο θρηνείς πικρά παράμερα.

Με μάτια βουρκωμένα και χέρια αδειανά μες στις οθόνες του μυαλού μας ξεκινά

του Θόδωρου η παράξενη ταινία είναι ο δρόμος της φυλής μια λιτανεία.

Στη θέση της καρδιάς το πληκτρολόγιο το τρύπιο μήνυμα όλο γράφεις της γενιάς μας

δε μοιάζεις των παιδιών των ποιητών της γειτονιάς μας

μονάχα των κεριών στο ημερολόγιά.

Σπύρος Ζαχαράτος

Διάγω Βίον

Έκανα σπίτι ένα καράβι μια ταβέρνα κι ένα δέντρο

Δίχως να πίνω να ’χω φυλλάδιο ή φτερά

Μα είμαι πουλί και μπεκρής και ταξιδιάρης

Που πετώντας από δέντρο σε δέντρο

Ρεμπελεύοντας σαν πότης και σαν ναυτικός

Μαθαίνω τους σκληρούς κακοτράχαλους δρόμους

Τους δρόμους που σ’ αφήνουν μία γεύση αρμύρας Του ψυχρού βοριά και της λησμονιάς

Αλλάζοντας σαν τους αέρηδες τα κύματα τις εποχές

Και προχωρώντας σε νέους δρόμους σε άλλα τοπία

Με νέα χρώματα κι ανηφοριές

τραβώ το χρόνο απ’ το σχοινί του

Έχοντας σπίτι μου τον κόσμο.


~ 45 ~


Σαν δούλευα στην ημερήσια εφημερίδα «Ο Ριζοσπά-στης», του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, έναβράδυ μου λέει ο αρχισυντάκτης μου:

―Πήγαινε σε παρακαλώ να κάτσεις κάτω, στο θυ-ρωρείο, γιατί ο θυρωρός μας, έχει μια δουλειά και θαφύγει δυο ώρες νωρίτερα! Και στις δέκα η ώρα το βρά-δυ, σαν έλθει ο νυχτοφύλακας, έρχεσαι πάνω για τηνδουλειά σου!

Ο «Ριζοσπάστης» είχε τα γραφεία του, τότε θυμά-μαι, στο τέλος της οδού Αγίου Κωνσταντίνου, που ξε-κινά από την Πλατεία της Ομόνοιας. Ήτανε μάλιστααπέναντι από τα τότε κεντρικά γραφεία της αστυνο-μίας των… τροχοφόρων, της λεγόμενης «Τροχαίας»!

Τι να κάνω κι εγώ, αντικατάστησα τον θυρωρό μαςκαι έκατσα στο θυρωρείο του, κατά τις οκτώ το βράδυ.Μετά από περίπου μισή ώρα, έρχεται εκεί βλοσυρόςμε βλέμμα αυστηρό και παραπονιάρικο ο… Γιάννης οΑναστόπουλος, παλιός φίλος! Είχε χαθεί τουλάχιστονμια επταετία, γατί είχε φύγει για Αγγλία!

Δεν με θυμήθηκε, δεν με γνώρισε με το πρώτο,παρ΄ όλο που ήξερε πως κάπου εκεί θα με έβρισκε!Μου λέει:

―Παρακαλώ, εδώ είναι τα γραφεία του «Ριζοσπά-στη»;

Δεν του απάντησα, για να του δώσω μερικές στιγ-μές ευκαιρία, να με αναγνωρίσει, κοιτάζοντάς τον έν-τονα. Μα αυτός τίποτα! Ξαναδευτερώνει:

―Σας παρακαλώ εδώ είναι τα γραφεία του «Ριζο-σπάστη»

Ε, τότε κι εγώ, έσκασα στα γέλια και του λέω: ―Βρε Γιάννη, πως βρέθηκες εδώ; Δεν με γνωρίζεις;

Ο Τίτος είμαι ! Με αναγνώρισε τότε πια, με χαιρέτησε θερμά και

μου είπε την ιστορία του, για το πως βρέθηκε εκεί.Μου λέει:

―Όπως ξέρεις, είχα μια καλή θέση στο λογιστήριοτης μεγάλης οικοδομικής εταιρείας στην Αθήνα πουέχτιζε μέχρι… ουρανοξύστες! Σαν έφερα και τ΄ αδέλ-φια μου από το χωριό μου, που είναι στον Πύργο τηςΗλείας, τα σπούδασα και κείνα τακτοποιήθηκαν σε κα-λές δουλειές, θέλησα τότε να… ξενιτευτώ!

―Ναι, του λέω εγώ, θυμάμαι πως εγώ και όλοι οιφίλοι και οι γνωστοί σου λέγαμε τότε: «Γιάννη, πουθα πας στην Αγγλία τώρα για… μεταπτυχιακό και γιανα τελειοποιήσεις την Αγγλική σου τη γλώσσα, όπωςμας λες; Τελείωσες το Πάντειο πανεπιστήμιο. Έγινεςυποπροϊστάμενος στο λογιστήριο της Εταιρείας με πο-λύ καλό μισθό. Αν θέλεις ακολουθείς και την πολιτικήσου σταδιοδρομία, αφού από προχουντικά, από τα φοι-τητικά σου τα χρόνια, ήσουνα στέλεχος στην Νεολαίατης Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου. Καιτώρα μετά την Χούντα των συνταγματαρχών και τηνδικτατορία τους, σ΄ αγαπούνε και σ΄ εκτιμούνε στηνΈνωση Κέντρου και στο ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπαν-δρέου, οι πρώην συνεργάτες σου στην νεολαία εκείνη.Αφού έκανες αγώνες για το «ένα-ένα-τέσσερα», γιατην «προίκα στην παιδεία και όχι στην Σοφία», η οποίαπριγκίπισσα των… Γκλίξμπουργκ της Ελλάδας μας,προικοδοτήθηκε πλουσιοπάροχα τότε, από το φτωχό-τατο Ελληνικό κράτος και τον Ελληνικό λαό, που δενρωτήθηκε καν γι΄ αυτό και για τον γάμο της με τον

διάδοχο του θρόνου της ΙσπανίαςΔον Χουάν Κάρλος, που τελούσευπό την κηδεμονία του αιμοστα-γούς δικτάτορα Φράνκο! Αφούαγωνίστηκες για τον αντιβασιλικόσου αγώνα! Όπως όλα τούτα ταεισήγαγαν στους αγώνες, όχι ηΈνωση Κέντρου αλλά η τότε«κομμουνιστική» ΕΔΑ, με τονΛαμπράκη, τους Λαμπράκηδες,τους ΕΔΑΐτες και τις ΕΔΑΐτισσες,με τους οποίους, αγωνίστηκες μαζί, σκληρά ενάντιαστο ξύλο από τα γκλόμπς των αστυνομικών, τις «αύ-ρες», τα δακρυγόνα, τις φυλακίσεις, τα φακελώματα!

Και εσύ μας απαντούσες, πως δεν θέλεις να γίνειςπολιτικός, αλλά να σπουδάσεις περισσότερο, γιατί ηπολιτική δεν σ΄ αρέσει, μια που ενώ υπηρέτησες τηνθητεία σου σαν Έφεδρος Αξιωματικός, σε βρήκε πριναπολυθείς η επάρατη «21η Απριλίου», η δικτατορία!Και σ΄ ανάγκασαν με το πιστόλι στον κρόταφο, σανέφεδρο Αξιωματικό τότε, να συλλάβεις από εκείνη τηνμέρα, μέσα από τα σπίτια τους, τους παλαιούς συνα-γωνιστές σου, τους «Λαμπράκηδες» και τις «Λαμπρά-κισες», τους ΕΔΑΐτες και τις ΕΔΑΐτισες και με πίκρα,δέος και φόβο να τους στείλεις σε βασανιστήρια, ξυ-λοδαρμούς, σε φυλακές και εξορίες! Τα βράδια δενκοιμόσουνα τότε, τα θυμόσουνα όλα αυτά, και έκλαι-γες κρυφά!

―Ναι, εν πάση περιπτώσει, έφυγα για την Αγγλία,σπούδασα στο Λονδίνο την γλώσσα και το μεταπτυ-χιακό μου. Έπιασα και δουλειά και ζούσα εκεί. Μια μέ-ρα στο Πανεπιστήμιο που σπούδαζα, έκανα μια διάλεξηκαι μίλησα σ΄ ένα λόγο μου, γι΄ αυτά που πίστευα καιπιστεύω, στρεφόμενος κατά του θεσμού γενικά τηςΒασιλείας! Σαν τελείωσα και βγήκα στο δρόμο να πάωστο σπίτι μου, κάποιος ή κάποιοι που μ΄ ακολούθησαν,χωρίς να τους καταλάβω, μες την μέση το πεζοδρόμιο,με χτύπησαν από πίσω με χτύπημα «καράτε» και λίγοέλειψε να με στείλουν στον… αγύριστο! Αναίσθητομε μετέφεραν στο νοσοκομείο και κει… ξύπνησα! Οιγιατροί μού είπανε πως ένα τους χτύπημα αν γινότανετρία-τέσσερα χιλιοστά παρακάτω, στο σβέρκο μου, τώ-ρα θα ήμουνα… μακαρίτης! Τέλος πάντων, συνήρθακι απ΄ αυτή μου την περιπέτεια και μετά από λίγο καιρόσκέφτηκα να γυρίσω στην Ελλάδα! Έκανα ένα ταξίδιστην Αθήνα, νοίκιασα εδώ σπίτι, κανόνισα για την με-ταφορά των υπαρχόντων μου, έπιασα και προσωρινάδουλειά σαν καθηγητής της Αγγλικής γλώσσας και λο-γοτεχνίας, σε μια μεγάλη αλυσίδα Αγγλικών φροντι-στηρίων στην Ελλάδα, και ξαναπέταξα στο Λονδίνογια να κάνω πράξη την μετακόμισή μου εδώ. Έλα όμωςπου τις μέρες εκείνες γινόντουσαν οι προετοιμασίεςγια τον γάμο του διαδόχου του θρόνου της Αγγλίαςμε την αείμνηστη Νταϊάνα Σπένσερ! Η οποία σκοτώ-θηκε αργότερα μαζί με τον νέο αγαπημένο της σε πε-ρίεργο και ύποπτο αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Έλαπου και μένα όπως φαίνεται με είχανε χαρακτηρίσεικαι φακελώσει εκεί, λόγω του αντιβασιλικού δημόσιουλόγου μου εκείνου, σαν αντιβασιλικό! Έτσι στο αερο-δρόμιο του Λονδίνου, μόλις αποβιβάστηκα, έρχονταιαστυνομικοί, μου περνούν χειροπέδες και με πάνε στη

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ… ΑΓΓΛΙΑΣ!

~ 46 ~


φυλακή! Χωρίς καμιά κατηγορία, χωρίς να μ΄ αφήσουν,όπως τους το ζητούσα επίμονα, να κάνω έστω και ένατηλεφώνημα στους δικούς μου ή στο Ελληνικό Προ-ξενείο, ότι συνελήφθηκα! Δηλαδή μ΄ εξαφάνισαν ξαφ-νικά από τον έξω κόσμο! Διαμαρτυρήθηκα! Ζήτησατους υπεύθυνους της κράτησής μου να συνομιλήσω,για τρείς ολόκληρες μέρες! Όλο μου έδιναν αναβολήκαι τίποτα δεν γινότανε! Με κορόϊδευαν! Τότε κι εγώέκαναν απεργία πείνας, για άλλες τρεις μέρες. Και τηντρίτη μέρα της απεργίας, με οδήγησαν σ΄ έναν υπεύ-θυνο της φυλακής μου και μου λένε:

―Ο γάμος του διαδόχου της Αγγλίας έγινε… προ-χτές στις 29.7.1981! Τώρα μπορείς να τηλεφωνήσειςστο Προξενείο σου και στους δικούς σου!

Φυσικά τηλεφώνησα στο Προξενείο μας, εξήγησατους λόγους του ταξιδιού και με απελευθέρωσαν σανακίνδυνο πια, μιας και είχε γίνει ο γάμος του διαδόχουτους! Χωρίς να μου ζητήσουν ούτε μια τυπική συγνώ-μη, για την εξαφάνισή μου εκείνη από προσώπου γης,για ένα εξαήμερο, επειδή κάποτε είπα δημόσια τη γνώ-μη μου για ότι πίστευα και πιστεύω. Όλα αυτά τα έχωγράψει στην επιστολή μου αυτή, και την φέρνω στον«Ριζοσπάστη», να δημοσιευτεί! Γιατί όλες οι άλλεςεφημερίδες μου απέκλεισαν την δημοσίευση της επι-στολής τούτης!

Και πραγματικά δημοσιεύτηκε επιστολή στον «Ρι-ζοσπάστη» και έγινε κι ένα άρθρο εκεί υποτιμητικό γιατην… Βασιλεία γενικά και ειδικότερα για την Βασιλείατης… Αγγλίας!

Κι εγώ τα θυμήθηκα όλ΄ αυτά τώρα και σας τα γρά-φω, για να πάρετε μια γεύση για την βασιλεία της Αγ-γλίας, πως την φυλάνε και την υπερασπίζονται εκεί,τότε και τώρα! Μα ως πότε πια; Ως πότε θα κοιμούνταιτον λήθαργό τους οι Λαοί, να θέλουνε τόσο φανατικάκαι… μεσαιωνικά Βασιλεία; Πότε θα ξυπνήσουν επιτέ-λους οι Λαοί τούτοι; Να μην ψηφίζουν πια, να μη υπο-στηρίζουν τυφλά, υπερασπίζοντας τόσο φανατικά μέ-χρις εσχάτων τους Βασιλιάδες, τους Πατριδοκάπη-λους, τους φασίστες-Ναζίδες εκπροσώπους της πλου-τοκρατίας, του μεγάλου κεφαλαίου, των καπιταλιστώνκαι των ιμπεριαλιστών που για τα συμφέροντά τουςοδηγούν τους Λαούς τούτους στον αφανισμό τους,στην ανεργία, την πείνα, τη στυγνή εκμετάλλευση ήκάνοντας πολέμους σέρνουν τους Λαούς αυτούς ναγίνουν κρέας για τα κανόνια τους; Για να κυβερνούναυτοί οι λίγοι, οι πάμπλουτοι, κάνοντας δούλους τουςτούς πολλούς, τους Λαούς και όλον τον κόσμο;

Τίτος Κοκκινέας

ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΜΥΡΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

Παλιά καράβια σκουριασμένα στα λιμάνια

με χρώματα ξεθωριασμένα στην αρμύρα του πουνέντε

όταν μες στη βραδινή μαυρίλα ατονούν τα φώτα

η υγρασία τα διαπερνά και η βροχή τα δέρνει (κι ο γέρο άνεμος λυσσομανά στα κυπαρίσσια)

και κάποτε σάμπως ακούγοντας φωνές στις γέφυρες

κινούνται οι μηχανές τους κάτω απ΄ τα ξαφνικά σφυρίγματα του καταστρώματος

ύστερα παγερή σιωπή καθώς ξεφεύγει η οπτασία και βρέχεται η εικόνα

και μένει η αρμύρα του θανάτου να διεισδύει αργά

στα τρύπια σιδερένια πλευρά τους

Κώστας Υφαντής

~ 47 ~


ΚΛΑΚΕΤΕΣ

Με εκβάλλουν μερόνυχτα στους σκοτεινούς υπονόμους

κι εσύ εφησυχάζεις, όταν τα λειβάδια μένουν αόργωτα.

Τα μάτια σου πάντα δεμένα δειλά μετρούν τη γνώμη σου.

Διπλά πληρωμένοι εντολοδόχοι δαιμονικά προσπερνούν απρόσωποι.

Μολυσμένα βέλη διαπερνούν τις ασπίδες και τ’ ανύποπτα βλέμματά σου αιμορραγούν,

τις νύχτες που κλείνονται στις σκουριασμένες αμπάρες,

των καιγομένων ακοών σου.

Ως εκτελεστή του Κράτους ορίζουν τον COMPUTER - Τρομοκράτη.

Κωδικοί γνωρίζουν τα αισθήματά σου, τα γένη, το άσθμα των γονιδίων σου. Ο άνθρωπος τραπεζικός λογαριασμός

στη Lloyd Bank. Οι αναγνώστες πολιτικών αισθημάτων σε ξερνούν

στις χοάνες απορρίψεων, ανακυκλώνεσαι. Τυλίγεσαι σε χαρτί,

άνθρωποι - προϊόντα της εποχής.

Τα computer μετρούν μυστικά τις συνεδριάσεις αντιπρόσωποι απρόσωποι.

Δεν ψάχνω την πληροφόρηση των Re-gi-ster. Οι informations business risk… γνωρίζουν,

αποφασίζουν το μέλλον. Εγώ κτυπώ κλακέτες αδιεξόδων,

ψάχνω για λέξεις προκηρύξεων Μπολιβάρ. Σ’ ένα chip φυσώ τον άνθρωπο,

πάνω στους φερρίτες να υπολογίζουν στο μέλλον οι προγραμματιστές τις εντολές τους.


ΑΣΜΑ

Σε βρήκα με τα ρούχα της δουλειάς στα βράχια με τα πεύκα και τα σκίνα.Κοκκινοπήλι, ασφαλαχτοί και σμύρνα

σε φώτιζαν με βότσαλα που βρίσκαμε παιδιά.

Αλέα ομοιωμάτων η ψυχή μας σε λόφους με μαχαίρια κι’ ερπετά διάφανο νέκταρ που μας ξεδιψά

απ΄ τ’ αλμυρό νερό και την οδύνη.

Επίγραμμα ζωής σε ξύλο ιερό γαλάζιο υφάδι που απαλύνει τις πληγές

ανάλυφο στο δέρμα των εφήβων χαρακτικό με αλάτι σε αλυκές.

Πράσινο φίδι στο βαθύ πηγάδι σέρνει του κλείδωνα το φως.

Αστράφτει του έρωτα ο τροχός στο ζοφερό κι αθώρητο λιβάδι.

Εμείς στης γης την κοφτερή σκιά γυμνές κι ανάστροφες ελπίδες.

Θολόπλευστες αφές μας οδηγούν στου πάθους τις ακάθεκτες λεπίδες.

Κώστας Ευαγγελάτος

~ 48 ~


Πώς να σε κλείσω σε λευκόχαρτί, να σ’ αντιγράψω;

που είσαι παντιέρα πορφυρήΚαι γύρω ακόμα ο Δράκος

Εκατό χρόνια σ’ έτρεμε κι ακόμα τώρα! Τρέμει

γιατί τον αμφισβήτησες δεν του έτεινες το χέρι.

Εσύ παιδί του Σπάρτακου λύγισες Λεγεώνες

έδειξες το οκτάωρο και οι Νόμοι σου Πυλώνες.

Ποτέ δεν παρασύρθηκες απ’ τα Εθνικά τα Ήθη

ο εχθρός, πάντα είχε όνομα κρατούσε καμιτσίκι.

Κι ότι ο εργάτης πάλευε Εσύ! Έδειχνες τον Δρόμο

να ’χει υψηλά ιδανικά να μην ληγάει στον πόνο.

Γι αυτό το μαύρο το ψωμί λόγια απλά σταράτα

τρία κόκκινα γράμματα σε ματωμένη στράτα.

Κι όπως αυτή η ανάσα τους γινότανε ειρήνη

έργα με δικαιώματα πίναν από την κρήνη.

Δέκα επί Δέκα

Σταύρος Δ. Φονικάκος

Η ταξική πάλη

Καρδιά μου πέρασες μέσα από δύσκολες στιγμές, πορείες κακοτράχαλες ονείρων και κατάπτωσης,

δύσκολες κι επικίνδυνες αποφάσεις. Πολλές φορές κούρνιαζες φοβισμένος

κι αναποφάσιστος, πολλές φορές κατηγορήθηκες ασύστολα

για τη φλόγα της καρδιάς σου. Μα πάντα τα λάθη γίνανε σε θολό τοπίο

σε τοπίο ομίχλης. Δεν είχες καθαρό ιδεολογικό πεδίο

η ανάλυση στερείτο διαλεκτικού και ταξικού βάθους

ωριμότητας και θάρρους. Θα έλεγε κανείς πώς η ταξική πάλη είτε την αντιλαμβανόσουν είτε όχι

σε οδηγούσε μέσα από τους δικούς της δρόμους σε στάσεις ζωής ανάλογες με την πορεία της. Μα η δική σου συμβολή στην ιστορία ετούτη

ποια ήταν;

Ανέστης Χριστίδης

Εργάτες Πρωτοπόροι

Καθάριο το βλέμμα τους δεν το σκεπάζει καμιά υστεροβουλία

καμιά υποκρισία. Ήλιος, που δεν κρύβεται ακόμη

κι όταν πέφτουν κεραυνοί. Φως

π’ οδηγεί την ελπίδα στις καρδιές των αδικημένων.

Δύναμη που σημαδεύεται

απ’ το μόχθο της εργασίας, απ’ το σπόρο

που γεννιέται ο σωτήριος αγώνας για την ζωή. Μάρτυρες

του ωραίου αύριου όπου στην αγκαλιά της μάνας γης

τα παιδιά της θα σχεδιάζουν

το κοινό για όλους μέλλον.

Γεράσιμος Μ. Λυμπεράτος

~ 49 ~


Ήμουν παιδάκι, τόσο δα,κι έκανα όνειρα, πολλά!

Να βάλω σκάλα, να πιαστώ, να ανέβω ως τον ουρανό! Κι όταν εκεί ψηλά βρεθώ,

να καλοπιάσω το Θεό: Να αρχίσει πάλι απ’ την αρχή

το κτίσιμο πάνω στη γη!

Να ‘χει τις πύλες ανοιχτές! Να κλείσει όλες τις πληγές! Κι εκεί που υπάρχει κόλαση,

να ανθίσει μία όαση για τους φτωχούς, τους νηστικούς,

τους άτακτους περαστικούς, τις χήρες και τα ορφανά,

για του πολέμου τα παιδιά!

Κι όταν η νέα μέρα αρχίσει και ο Ήλιος στο άρμα του καθίσει θα ‘θελα να ‘μουν ο βοηθός του στο εργαστήρι το λαμπρό του!

Να ξεσκονίζω τα λαμπιόνια Και τα ολόχρυσα γαλόνια

Πάνω στη Γης το Φως να αδειάσω Και τα σκοτάδια να υποτάξω!

Και κάθε πρώτη του Γενάρη, να ‘χω χαρές και καρναβάλι! Να κόβω πίτα του ΄Αϊ Βασίλη

Και να ζηλεύουν όλοι οι ψύλλοι Απ’ τον κόρφο μου να φύγουν

και αλλού να πάνε να ξεμείνουν Σε άλλο κόρφο να φωλιάσουν κι εμένανε να με ξεχάσουν!

Και των Φώτων, αγιασμό, Να φέρω απ’ τον άγιο ποταμό Για να αγιάσω την αυλή μας

να μονιάσει η φυλή μας! Κι όταν έρθει του Αϊ Γιαννιού,

με στομάχι, νηστικού, σε γιορτή, μα… και σε πάλη: Στο ταψί, ας χορέψω, πάλι!…

Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ

Μαρία Κολοβού - Ρουμελιώτη

Μη γυρίσεις το κεφάλι αν με δεις να πουλώ στυλό στους δρόμους

θα ’ναι που ήρθαν τα χρόνια που σου έλεγα κι έπεσαν και στους δικούς μου ώμους.

Χάρισέ μου τότε μιας στιγμής χαμόγελο μια ματιά αετίσια

θέλει κότσια σε καιρούς προσκυνημένους να κρατάς την ψυχή σου ίσια.

Μη κοιτάξεις τα παγωμένα χέρια μου που θα τρέμουνε στο κρύο

θα ’ναι που θα κοιτώ να σώσω την καρδιά μου απ’ της μιζέριας το ψυγείο.

Το μαντήλι σου μοναχά άσ’ το επίτηδες να πέσει

να κυλήσει μπρος στα πόδια μου το αίμα μου να δέσει.

Το αίμα μου που θα χύνεται απ’ του κρανίου μου τη βρύση

λόγω σκέψης που ξοδεύω, χρόνια για να βρω της επιβίωσης τη λύση.

ΜΑΧΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Χρήστος Δημούλας

~ 50 ~


Να ξαναπάρουμε το Δίκιο μας

Μας μεγάλωσαν με ψεύτικα λόγια και μας έδειχνανδιαρκώς ψηλά, εκεί όπου έστεκε η ηθική και το δίκαιο.Εκεί όπου έστεκαν ψεύτικες μορψές που τις θεωρού-σαμε αληθινές, και χτίσαμε τη ζωή μας όμοιά τους.Και αυτοί είχανε κατεβάσει το δίκαιο στους υπόνο-μους, και την αξία της προσωπικότητας στο βούρκο!

― Και τι πέτυχαν; ―Πέτυχαν, ένα κομμάτι από εμάς να κοιτάει ακόμα

ψηλά, και να μην προσέχει ούτε πού πατάει, ούτε πούπηγαίνει. Πέτυχαν ακόμη, όσοι από εμάς κατάλαβαν,να μην θέλουνε να ψάξουν –πληγωμένοι θανάσιμα–ούτε χάμω ούτε μακρύτερα!

Πέτυχαν να θεωρούμε προδότες όσους μάχονταινα σηκώσουνε το δίκαιο, την ηθική και τις αξίες πάλι.

Πέτυχαν, ακόμη, οι πολλοί να μην αντιλαμβάνονται,και με τον όγκο τους να κρύβουν τους φονιάδες καιτους έμπορους του δίκαιου και της ηθικής, αντί νατους απογυμνώνουμε, δείχνοντάς τους στο λαό γιανα τους αφανίσει!

Πατριώτη, με το να μην συμμετέχεις στο ξέσπασμάτους, καλύπτεις αυτούς που βρόμισαν γη, ουρανό, σώ-μα και νου.

Αντώνης Σιμιτζής

Προτροπές

Θέλω στο φως να σεργιανάςκαι να πολυπροσέχεις,

σ’ ώμο κακού μην ακουμπάς,του σκοταδιού ν’ απέχεις.

Τ’ άνθος όπου συμπερπατάςκι ευφραίνετ’ η καρδιά σου,

μάθε να το μοσχοβολάςμε τα γλυκόλογά σου.

Να ’σαι ακέριος, καθαρός,άνεφο καλοκαίρι,

με λόγ’ αγνό και σταθερόσε κύμα και σ’ αγέρι.

Να ’χεις σκοπό τον Ουρανό,στόχο να τον αγγίξεις

κι αστέρι κάτω σε γκρεμόποτέ σου να μη ρίξεις.

Γιάννης Κ. Τσώλης

Μεμνησο

«Μέμνησο, του φόβου μας γλώσσα» Μέμνησο!

Μας απάλλαξες από αφόρητες κυράδες

από τους ίσκιους πνευμάτων, απάλλαξέ μας κι απ’ το μπάσταρδο

το ερωτηματικό.Δεν αντέχουμε άλλο.

Το πόρισμα

Ειδημόνων η ρήση: Τόσα μεταλλαγμένα

κίνδυνος!!! και συνέστησαν ολικής αλέσεως

τον άνθρωπο.

Σοφία Μπαρδάνη

~ 51 ~


Στη δεκαετία του 60, ίσως και πιο πριν, για μεγάλο διά-στημα, είχε υπολογιστεί, τουλάχιστον έτσι πίστευανκαι ισχυρίζονταν οι Λαρισαίοι, ότι σε κάθε οικογένειατης πόλης αντιστοιχούσαν τουλάχιστον δύο ποδήλατα.Κυκλοφορούσαν ελάχιστα αυτοκίνητα εκείνη την επο-χή, όχι μόνο γιατί ήταν πανάκριβα, συχνά ένα αυτοκί-νητο κόστιζε όσο ένα φτωχόσπιτο, αλλά και λόγω τηςκατάστασης των δρόμων και κυρίως της αδυναμίαςπολλών δημοτών να αποκτήσουν το απαιτούμενο γιατην έκδοση άδειας οδήγησης, πιστοποιητικό κοινωνι-κών φρονημάτων.

Το απαραίτητο για οποιαδήποτε πράξη πιστοποιητι-κό, στερούνταν όχι μόνο τα μέλη και οι οπαδοί τουπαράνομου κομμουνιστικού κόμματος και της ΕΔΑ,αλλά και πάμπολλοι άλλοι πολίτες, μερικές φορές ούτεκαν αριστεροί που δεν ήταν αρεστοί στις αρχές: χω-ροφυλακή, βουλευτές, μεγαλοτσιφλικάδες, μεγαλέμ-πορους και άλλους μεγιστάνες του πλούτου.

Αντίθετα παραβάτες του κοινού ποινικού δικαίουσυμπεριλαμβανομένων και μεγάλων εγκληματιών δενείχαν πρόβλημα με την άδεια οδήγησης η οποία τουςερχόταν στο σπίτι κι ας μην είχαν ποτέ τους αγγίξειτιμόνι. Αρκούσε η έγκριση των ανθρώπων που κρα-τούσαν το τιμόνι της πόλης και της χώρας.

Αυτά τα εμπόδια και η εύκολη χρήση του ποδήλα-του στον κάμπο, συνέβαλαν πολύ στην προτίμηση τωνΛαρισαίων στο δίκυκλο. Αρχικά ήταν αποκλειστικά αν-

δρικό προνόμιο. Με το πέρασματου χρόνου άρχισαν να το χρησι-μοποιούν οι πρώτες τολμηρές κο-πέλες από σχετικά προοδευτικέςοικογένειες, που είχαν επισκεφτείχώρες της Ευρώπης ή γυναίκεςπου τους ήταν απαραίτητο στηδουλειά τους.

Από τις πρώτες εργαζόμενεςαπέκτησαν ποδήλατα οι κομμώτριες, κατόπιν οι μοδί-στρες, κατόπιν άρχισαν να το παίρνουν οι μαθήτριεςπαρόλες τις φοβέρες για αποβολή από το σχολείο καισιγά-σιγά η χρήση του γενικεύτηκε. Κατά την περίοδοπου ήταν αντρικό προνόμιο αλλά και στη συνέχεια, τοποδήλατο, μεγάλος φίλος και συμπαραστάτης των ζευ-γαριών, γνώρισε ένδοξες ημέρες.

Απαραίτητο για τις βόλτες μπροστά από τα σπίτιατων ερωτευμένων, κατά τη διάρκεια της αναμονήςέξω από το Γυμνάσιο, το φροντιστήριο, παρακολου-θούσε τις πρώτες λοξές ματιές κι εξομολογήσεις.

Αργότερα άκουγε τους αναστεναγμούς, τους ψί-θυρους, τα λόγια της αγάπης, όρκους και υποσχέσειςαληθινές ή ψεύτικες, τα φιλιά, σήκωνε αγόγκιστα τοβάρος του ζευγαριού και ένοιωθε πριν καν το κατα-λάβουν οι ίδιοι, πότε ο δεσμός τους άρχιζε να ξεφτίζει.

Κυριακή Γεροζήση

Ποδήλατο και έρωτας στα χρόνια τα παλιά

ΣΦΑΓΗ ΛΑΟΥ

Ήμουν εκεί, Τούρκε αδελφέ,

Φατμέ, Γκιουλάρ και Αισέ Στην Άγκυρα,

Τούρκε αδελφέ στις ορδές των μαχητών της Ειρήνης,

που με το γιό σου βρέθηκες για να την τραγουδήσεις…

Ήμουν εκεί, Κούρδε αδελφέ,

Ναζίμ, Ομέρ και Τζεβαχίρ… Συνθήματα σε στέφανα φιλίας

για να πλέξω, μ’ ευχές τους νιόπαντρους,

την ασπρομάλλα τη γιαγιά, τ’ ανύποπτα παιδιά

που αψήφησαν τον κίνδυνο να στέρξω

Ήμουν εκεί, με υψωμένη τη γροθιά

κι αγωνιούσα… Σε λαοθάλασσα πλατειά

εκολυμπούσα, ώσπου το κύμα τ’ ωστικό

του εχθρού, παφλάζοντας, κουρμαίνοντας

χτυπώντας στο ψαχνό, εσκόρπισε παντού θανατικό…

Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση ( Κόρινθος )

~ 52 ~


Νομοσχέδια για το Ασφαλιστικό

Ένας κόβει κι άλλος ράβεινομοσχέδια – λαιμητόμους

την ασφάλιση διαλύουνκι εμάς βγάζουνε στους δρόμους !

Του Κατρούγκαλου το νόμοθ’ άλλαζε τάχα η Νου.Δου.μια επέκταση όμως μόνο

κάνει και κοιτάει αλλού …

Καιρός τώρα πια χαμπάρινα τους πάρει ο λαός

κι όταν πάρουνε ποδάριθα γελάσει κι ο φτωχός !!!

Πέτρος Σοφιανός( Πυθαγόρειο Σάμου )

Χτυπάμε Κάρτα

Χτυπάμε κάρτα στα ρολόγια της δουλειάς. Δηλώνουμε «παρών» στην «Εξουσία».

Μια- μια περνούν οι ώρες της ανεμελιάς, μες τη ρουτίνα και την απραξία.

Χτυπάμε κάρτα, δήθεν πως υπάρχουμε, λαθρεπιβάτες αμαξοστοιχίας.

Χιλιόμετρα και ώρες μόνο γράφουμε στους ταχογράφους της αποτυχίας

Τα όνειρα, οι στόχοι κι οι σκοποί; βαλτώσαν σε μια ατέλειωτη... τελεία.

Και τέλος η ζωή τι θα μας πει; «Κλαίτετα περασμένα... μεγαλεία!!!»

Γιάννης Δ. Παπάνης

Εν τόπω χλοερώ

Γυμνά, σημαδεμένα τοπία.Ο χρόνος

το μεγάλο κυπαρίσσι της ζωής θα μας κρύψει στις ρίζες του.

Θα διασχίσουμε τη νύχτα γυμνοί με το στέμμα των προσφύγων.

Ο Θεός θα λείπει.Μια χαρακιά στα χείλη

και μια σφαίρα στην καρδιά.Οι δρόμοι κλείνουν.

Μάρθα Παπαδοπούλου

~ 53 ~


Οδοιπόροι σούρουπου

Ακροβάτες παλμών οι μεσόκοπες μνήμες, κομμάτια στιγμών που γυαλίζουν ακόμα.

Βιβλίου πρόσημων λέξεις χυμένες, αμφίσημο φάσμα εξίσωσης γρίφων.

Σύμβολα δίψας τελετής άλγεβρας πάθους, πράξεις ντυμένες γυμνών αριθμών.

Εκεί που κολυμπάνε τα όνειρα φτάσαμε, δίπλα στα σχολικά χρόνια... μα βράδιασε.

Γιάννης Τσούτσιας

ΑΤΙΤΛΟ

Η αίσθηση της ήττας είναι ίσως

αποτέλεσματων συναντήσεων που αναβλήθηκαν.

Των αποφάσεωνπου πήραν μορφή αινιγμάτων.

Των μύθωνπου αιχμαλωτίστηκαν στις συμπληγάδες.

Η αναζήτηση χρησμών ποιος ξέρει αν πια ωφελεί.

Μαρία Μιστριώτη

Αυτοκρατορία του χρήματος

Μ’ ατσάλινο χέρι Και σκληρό μεταλλικό

σφουγγάρι Η αυτοκρατορία του χρήματος

Σβήνει απ’ το χάρτη Την κοινωνία των ανθρώπων.

Τι μένει; Μα, η αόρατη ισχύς

του χρήματος Και οι πολιτικοί, Του ανθρώπου

Οι ορατοί εκτελεστές Κατ’ εντολή της.

Θανάσης Φροντιστής

~ 54 ~


ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

―Μάννα μ’, γιατί άφησες να πιούν νερό απ’ το σταμνί μας; ―Αφέντες είναι, αγόρι μου, κατέχουνε τη γη μας ―Μάννα μ’, ψωμί ήθελα ζεστό και μού ’δωσαν ξεράδι ―Βρέχτο λιγάκι, αγόρι μου, θα γίνει νοστιμάδι ―Μάννα μ’, μου φαίνεται εχτροί κουρσεύουνε τ’ αμπέλια ―Βαρυάκουσες, αγόρι μου,τραγούδια είναι και γέλια ―Μάννα μ’, “κιοτή” μ’ είπε η Μαριώ και μού ’ριξε τη βέρα ―Ξεβαλαντώσου, αγόρι μου, άλλη θα βρεις μιά μέρα ―Μάννα μ’, για τήρα τα πουλιά, μοιάζουνε λαβωμένα ―Μη λάθεψες, αγόρι μου, κι έχουν φτερά βαμμένα; ―Μάννα μ’, μας φέρνουν τον Κωστή με μιά πληγή στο στόμα ―Ήταν γραφτό, αγόρι μου, να τον χαρεί το χώμα ―Μάννα μ’, αγκάθι φύτρωσε στον τάφο του πατέρα ―Πέθανε αυτός, αγόρι μου, για μας είν’ η φοβέρα ―Μάννα μ’, γκαστρώθηκε η γης, θεριό πάει να γεννήσει ―Μαχαίρι θά’ βρει, αγόρι μου, όποιος θα το βαφτίσει

Αχ! Μάννα μου, καημένη Μάννα σ’ έχουνε γονατίσει

Και πώς ο γιός δίχως ευχή να πάει να πολεμήσει;

* * * ―Γιόκα μ’, ζητάς να χτυπηθείς με τον τρανό αφέντη; ―Το πάλαιμα, μαννούλα μου, είν’ για τους άντρες γλέντι ―Γιόκα μ’, αφήνεις σπιτικό και ζεστασιά και χάδι; ―Να βολευτώ, μαννούλα μου, μην είν’ τάχ’ ασκημάδι; ―Γιόκα μ’, το βιός μας θα χαθεί, κόποι με τόσο πόνο ―Καίν’ τα φλουριά, μαννούλα μου, σαν άλλοι είναι στο δρόμο ―Γιόκα μ’, δεν θα χαρώ η φτωχιά, νυφούλα και εγγόνια; ―Κι εγώ ποθώ, μαννούλα μου, μα είναι πικρά τα χρόνια ―Γιόκα μ’, ποτέ δεν θα σε δω γιατρό ή δικηγόρο; ―Η λευτεριά, μαννούλα μου, είν’ πιο μεγάλο δώρο ―Γιόκα μ’, το ξέμαθο κορμί, πόσο τον φόβο αντέχει; ―Σ’ αυτά η καρδιά, μαννούλα μου, τον πρώτο λόγο έχει ―Γιόκα μ’, αντί για “ευχαριστώ” χολή θα σε ποτίσουν ―Πλανεύτηκαν, μαννούλα μου, μην τους κατηγορήσουν ―Γιόκα μ’, και πού να βαστηχτώ σαν ακουστούν καμπάνες; ―Στη Σπάρτη άντε, μαννούλα μου, και ρώτησε τις μάννες

Παιδί μου αγωνίζεσαι για του λαού τα πάθη

Μα εγώ που νά ’βρω δύναμη να κλάψω όποιον εχάθη;

Γιάννης Πανούσης

~ 55 ~

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ2019-20

Σε μια ζεστή εκδήλωση, το απόγευματης Παρασκευής 20 Δεκέμβρη, στονόμορφο χώρο του βιβλιοπωλείου τωνεκδόσεων της «Σύγχρονης Εποχής»,η συγγραφέας Εύη Κοντόρα παρου-σίασε το καινούριο της βιβλίο, «Συ-νηθισμένες κι ασήμαντες» με σχέδιατης Ζωής Κυττοπούλου. Την εκδή-λωση άνοιξε η Βούλα Λίτσιου, επιμε-λήτρια των εκδόσεων.

Η Ε. Κοντόρα σχετικά με τις ιστο-ρίες που περιέχονται στο βιβλίο ανέ-φερε: «Είναι ιστορίες που, φαινομε-νικά, δεν έχουν σχέση μεταξύ τους.Εκτός από τις πρώτες τρεις, με τονγενικό τίτλο "Τα κατοικίδια του Μά-κη", που έχουν κοινό θέμα και πρω-ταγωνιστές, οι άλλες εννιά είναι αυ-τοτελείς. Δεν συνδέονται κατά κα-νέναν τρόπο με την προηγούμενη ήτην επόμενή τους και μόνο σε μία θαβρει κανείς πρόσωπα που τα έχει συ-ναντήσει και σε κάποια άλλη. Καμιάαπό τις ιστορίες αυτές δεν διαθέτειφανταστικά στοιχεία. Είναι όλεςβγαλμένες από την καθημερινότητακάποιων πολύ συνηθισμένων παι-διών, με ηλικίες από την πρώτη τάξητου Δημοτικού έως την τελευταίατου Γυμνασίου, και στεγάζονται σεμια δεύτερη ενότητα, που τιτλοφο-ρείται: "Ιστορίες της κάθε μέρας".

Οι πρωταγωνιστές δεν είναι ούτετα πιο πλούσια, ούτε τα πιο όμορφα,ούτε τα πιο δημοφιλή, ούτε τα πιο μελετηρά παιδιά.Οι οικογενειακές και οι κοινωνικές τους σχέσεις δενείναι πάντα ομαλές. Εχουν επιθυμίες, αλλά είναι μπερ-δεμένες, όπως και οι σχέσεις τους με το άλλο φύλο,με τα μεγαλύτερα ή τα μικρότερα αδέρφια τους, μετους γονείς και τους παππούδες τους, με τους συμ-μαθητές και τους φίλους.

Στα σπίτια τους αντιμετωπίζουν προβλήματα οικο-νομικά, η μητέρα ή ο πατέρας τους είναι άνεργοι, απο-λυμένοι ή υποψήφιοι απολυμένοι, ευέλικτα εργαζόμε-νοι, κακοπληρωμένοι. Ως εκ τούτου, τα παιδιά έρχονταιαντιμέτωπα με την εσωτερική μετανάστευση ή με τημετανάστευση στο εξωτε-ρικό. Ανακαλύπτουν ότι οκόσμος είναι γεμάτος ευ-τράπελα - στην καλύτερηπερίπτωση - και, στη χειρό-τερη, γεμάτος βάσανα καιπροβλήματα, που αγγίζουνκαι τα ίδια, όσο κι αν οι γο-νείς τους θέλουν να τα"προστατέψουν" από τηνπραγματικότητα της ζωήςτους.

Αν και δεν φαίνεται ξε-κάθαρα με την πρώτη ανά-γνωση, κάποια από τα παι-

διά είναι μέλη μονογονεϊκών οικογε-νειών, με τη μητέρα να σηκώνει απο-κλειστικά τα βάρη του σπιτιού και τηςοικογένειας. Με δυο λόγια, αυτές οιιστορίες είναι ένα μίνι πανόραμα τουκόσμου που μας περιβάλλει και πουδεν είναι αγγελικά πλασμένος αφούείναι κατασκευασμένος έτσι ώστε νακαταπιέζονται οι πολλοί για χάρη τωνλίγων».

Στο ερώτημα, για ποιο λόγο να θέ-λει κανείς να διαβάσει τέτοιες ιστο-ρίες, η Ε. Κοντόρα σημείωσε ότι ηεπαφή που έχει αποκτήσει από την πο-λυετή επαφή της με παιδιά αυτών τωνηλικιών από τις σχολικές τάξεις τιςοποίες επισκέπτεται, της έχει δείξειότι αρκετά δεν εκτιμούν την αξίατους, που την μετρούσαν φυσικάέχοντας στο μυαλό τους τις κυρίαρ-χες «αξίες».

Και όπως ανέφερε στη συνέχεια:«Οι ζωές οι δικές τους και της οικο-γένειάς τους τους φαίνονταν συνη-θισμένες και ασήμαντες. Δεν έβλεπανκαμιά ομορφιά σε αυτές και κανέναενδιαφέρον. Οι ήρωες των ιστοριώνπου διάβαζαν –αν και όταν διάβαζαν!–ήταν συνήθως προικισμένοι με ξεχω-ριστές ιδιότητες και πολύ θα ήθελαννα βρίσκονται στη θέση τους, κυρίωςγιατί δεν φαίνονταν βαρετοί και συ-νηθισμένοι στα μάτια των άλλων.

Τέτοιο λίγο - πολύ ήταν το κριτή-ριο που με βοήθησε να διαμορφώσω αυτήν τη συλλογήμε "συνηθισμένες και ασήμαντες" ιστορίες. Ισως γιατί,πίσω από το "συνηθισμένο" και "ασήμαντο" περίγραμμάτους κρύβεται η μεγάλη περιπέτεια των ανθρώπινωνσχέσεων, η δύσκολη πορεία προς την ενηλικίωση. Ισωςγιατί η "ρουτίνα" της καθημερινότητας, που τόσο ασή-μαντη φαίνεται κάποτε στα μάτια μας, έχει κι αυτήανηφόρες και θύελλες, εμπόδια που πρέπει να ξεπε-ράσουμε και εχθρούς - αόρατους ή μεταμφιεσμένους,έξω από μας ή και μέσα μας - που χρειάζεται να τουςνικήσουμε για να πάμε παρακάτω.

Ισως γιατί τα παιδιά αυτά, με τις "συνηθισμένες κιασήμαντες" ιστορίες τους,η αυριανή βάρδια των ερ-γαζόμενων ανθρώπων, θαέχουν το προνόμιο –κι αςμην το ξέρουν ακόμα– όχιμόνο να βιώσουν τις σαρω-τικές κοινωνικές αλλαγέςπου θα συντελεστούν, αλλάκαι να γίνουν υποκείμενάτους. Ισως γιατί, τελικά, ηπιο όμορφη, η πιο μαγική, ηπιο υπέροχη περιπέτεια πουμπορούμε να ζήσουμε είναιη εκπληκτική περιπέτειατης δικής μας ζωής...».

«Συνηθισμένες κι ασήμαντες» από την Εύη Κοντόρα

Η συγγραφέας Ε. Κοντόρα

~ 56 ~

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ τ. 26

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Το Έργο ΄Στα Μονοπάτια της Μνήμης΄΄ είναι ένα ιστο-ρικό μυθιστόρημα. Η αφήγηση ξεκινά από τη δικτατο-ρία του Μεταξά, περνά στο δεύτερο παγκόσμιο πόλε-μο, στην αντίσταση, στον εμφύλιο πόλεμο, στις εξο-ρίες, στην επτάχρονη χούντα καταλήγοντας στη με-ταπολίτευση. Περιγράφει τον αγώνα τριών γενεών. Οπαππούς, ο γιος και ο εγγονός…

Πρόκειται για έναν ύμνο στηζωή, στις ιδέες, στα οράματα, στιςμεγαλεπήβολες αξίες, στα μεγα-λόπνοα και ρωμαλέα ιδανικά. Έναςανηλεής αγώνας για την κατάκτησητης ελευθερίας, της ειρήνης, τηςδημοκρατίας, της κοινωνικής ισό-τητας και της κοινωνικής δικαιοσύ-νης.

Το Έργο συμπυκνώνει το παναν-θρώπινο όραμα για έναν κόσμο εύ-ρωστο, ώριμο και μεστωμένο, ένανκόσμο άξιο στο μπόι των θεών καιτων ανθρώπων. Όμως για να υπάρ-ξει τούτος ο ακμαίος κόσμος απαι-τείται η αφύπνιση κι η εξέγερση τωνσυνειδήσεων των καταπιεσμένωνέτσι ώστε να τεθεί ως κεντρικόςστόχος η καθιέρωση ενός συστή-ματος αντιλήψεων, θεσμών καιαξιών που θα μεριμνά και που θαεγγυάται για τους απροστάτευτους, για τους βασανι-σμένους και για τους αδικημένους όπου γης…

Τα βάσανα της ζωής των απλών ανθρώπων καθο-ρίζονται σαφώς από τις συνθήκες που κυριαρχούν στοαδηφάγο καπιταλιστικό σύστημα κι από κει πηγάζει κιη ανάγκη της ασίγαστης πάλης των φτωχών κοινωνι-κών στρωμάτων ενάντια στους δήμιους, στους βασα-νιστές και στους εκμεταλλευτές, που το ενεργό τουςενδιαφέρον επικεντρώνεται μόνιμα στον άμετρο κιαθέμιτο πλουτισμό και στο αιματηρό, αποκρουστικόκαι φρικαλέο κέρδος.

Οι πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας ζούνε τηνεξέγερση και την επανάσταση, βιώνουν την συντρι-πτική της ήττα αλλά δεν κάμπτονται μήτε παραδίδουντα όπλα. Νιώθουν όντως νικημένοι αλλά όχι ηττημένοι.Γιατί γνωρίζουν καλά πως οι ήττες είναι εφήμερες,πως ο αγώνας συνεχίζεται και θα συνεχίζεται όσο ηαδικία θα μαστίζει τον κόσμο κι όσο η εκμετάλλευσηανθρώπου από άνθρωπο θα δεσπόζει, θα εξουσιάζεικαι θα κυριαρχεί στη γη…

Αυτό το Έργο εναντιώνεται στην υποκριτική τέχνηκαι στην υποκουλτούρα που συνειδητά ή ασυνείδηταεγκωμιάζει κι εκθειάζει τις κάλπικες ΄αξίες΄΄ του ανέν-τιμου κι ελαττωματικού συστήματος με προφανή στό-χο ν’ αποπροσανατολίσει, να παγιδέψει και να εξαπα-τήσει εντέλει τους απλοϊκούς ανθρώπους, τα έθνη καιτους λαούς…

Η αντικειμενική τέχνη στοχεύει να φέρει στο προ-σκήνιο τα φλέγοντα ζητήματα πουκαίνε και πονάνε την κοινωνία, ναπροβάλλει την αντίφαση και την αν-τιπαράθεση, να μνημονεύσει τηνπρωτοπορία που αγωνίζεται αιώνεςτώρα με πείσμα και με απαραποίητοπάθος για να αποκαλύψει και γιανα καταδείξει τις αιτίες που κρατά-νε τον άνθρωπο δούλο και δεσμώ-τη στο χώμα.

Ο αξιόπιστος καλλιτέχνης είναιυποχρεωμένος να συμμετέχει ενερ-γά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, νααξιώνει επίμονα κι επιτακτικά να δο-θεί επιτέλους μιαν απάντηση σ’ αυ-τή την εκστρατεία της αποσιώπη-σης, της διαστρέβλωσης και της αλ-λοτρίωσης που επιζητά με κάθε μέ-σο να επιβάλλει τις απόψεις του συ-στήματος, των ισχυρών ομάδωνσυμφερόντων που εξουσιάζουντους καίριους τομείς της πολιτι-

κής, της οικονομικής, της κοινωνικής και της πολιτι-στικής ζωής.

Κι ο αυθεντικός Έρωτας που αποτελεί την άλλημεγαλειώδη παράμετρο, την κορυφαία διάσταση τουαρχαίου δράματος που υπάρχει πάντα και λειτουργείως το ουσιώδες και το απαιτούμενο στοιχείο της ζωής,κατέχει κι αυτός σημαίνοντα ρόλο στην πορεία τουΈργου, έτσι όπως ακριβώς συμβαίνει και στην ιστορικήδιαδρομή της ανθρωπότητας…

Από τη μεγαλοσύνη του πνεύματος κι από τον έρω-τα της ψυχής αναγεννιέται και ξεκινά το ταξίδι της ηαπροκατάληπτη κι η αδέκαστη τέχνη, η δημιουργίαπου αναδύει και προβάλλει κάλλιστους και θεσπέσιουςστόχους, που επιχειρεί αυστηρά και αποκλειστικά ναυπηρετήσει την πραγματική αλήθεια της ζωής, τιςυπέρτατες αξίες της, το θεόπνευστο αλλά εγκάθειρ-κτο άνθρωπο και τις κομβικές ανάγκες του,… το ψωμί,την ειρήνη και την ελευθερία του…

Γιώργος Δ. Μπίμης

«Στα Μονοπάτια της Μνήμης» Γιώργος Α. Μπίμης, Εκδόσεις «Εντύποις»

~ 57 ~


«Δεν μπορούσαν να καταλάβουν/ γιατί οιτριανταφυλλιές/ στο φτωχόσπιτο του διπλανού/ που

άκουγε στο όνομα “σύντροφος”/ επέμεναν ν’ανθίζουν!/ Ίσως γιατί σε τέτοιους καιρούς/ τις

πότιζε με το αίμα του». (Γεράσιμος Μ. Λυμπεράτος: «Στο βάθος του κόσμου»)

«Η Εξαφάνιση», και άλλα 30 αυθεντικά διηγήματα, τουΣυγγραφέα Τίτου Κοκκινέα, αφιερώνεται στους«εξαφανισμένους», σ’ όλους τους αντιστασιακούςήρωες, αγωνιστές, που η αντίδραση,ο φασισμός-ναζισμός, η βασιλεία, ηχούντα κ.λπ. τους «εξαφάνισε» γιαλίγο, για πολύ και για πάντα, νεκρούςή ζωντανούς, επειδή πολύ τουςφοβήθηκαν, να μη γίνουν αθάνατοιήρωες, σε μας τους συναγωνιστέςτους που παλεύαμε, παλεύουμε καιθα παλεύουμε για ένα καλύτεροαύριο! Είναι και αυτοί για πάντααθάνατοι, είτε νεκροί και ήρωες, είτεεπιζήσαντες! Έτσι, ο ΤίτοςΚοκκινέας συμπερασματικά αποφαί-νεται για το κεντρικό στίγμα τούβιβλίου του. Κοντολογίς για «όσουςέκαναν ίστρο της ζωής το φόβο τούθανάτου…».

Στο βιβλίο η «Εξαφάνιση» ο ΤίτοςΚοκκινέας με σπονδυλωτέςδιατυπώσεις, με έναν λυρισμό απλόκαι ανυπόκριτο, χειρίζεται τοντεκμηριωμένο λόγο του. Έχει σαν επίκεντρο ναεστιάζει με τον μεγεθυντικό φακό του στα γεγονότακαι τους πρωταγωνιστές. Αποκαλύπτει εκεί ότανκάποιοι συνάντησαν τα βουνά του τότε, σήμερα μετάτον ιστορικό χρόνο – μπορούμε να βλέπουμε τιςκορυφές. Το μεγαλείο του ένδοξου αντιστασιακούαγώνα και τις εκφάνσεις του στο χωροχρόνο, του ΕΑΜ.Με συντελεστές ό,τι το πιο ευγενικό στοιχείο τούανθρώπου, την αγάπη για την πατρίδα. Μάτωσαν καιέκλαψαν δίχως ανταλλάγματα. Άφησαν το ήθος ωςπαρακαταθήκη.

Περισσότερο από τίποτε άλλο, είναι επιτακτική ηανάγκη σήμερα να έρθει ως οδηγός η αποφθεγματικήρήση του Νεύτωνα ότι, αν μπόρεσα να δω μακρύτερα,είναι γιατί πατούσα σε ώμους γιγάντων… Στα βήματατων λαϊκών αγωνιστών είναι τα πατήματα του ΤίτουΚοκκινέα. Συγκροτούν μια σαφέστατη έντονηανάμνηση πολλαπλών γεγονότων, για όσα είδε καιάκουσε, από πρώτο χέρι. Έτσι παίρνοντας την πένατου, μελάνι και χαρτί, καταγράφει στη στιγμή καιαβίαστα τις γραμμές μιας αυτοβιογραφίας, που όχιμόνον δεν χειμάζεται εξ αιτίας των ιστορικώνγεγονότων, αλλά ανασταίνεται. Φυσάει ο άνεμος τηςελευθερίας. Μας εκπλήσσει σε μεγάλο βαθμό ηπαραμυθία του και μας αγγίζει πολλαπλώς να τοξαναδιαβάσουμε. Η ματιά του είναι βέβαια στηνκαταγραφή, δίχως αμφιβολίες, υπαινιγμούς και

υπεκφυγές ή παραλείψεις. «Γίνεται η ιστορία που τηναισθάνονται τα σωθικά μας…», όπως αναφέρει οεθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός στην «ΤρελήΜάνα». Μας μεταφέρει ο Τίτος Κοκκινέας σε ένανσυναρπαστικό χρόνο με τη συνοχή της γραφής του.Η ιστορία αντηχεί από το θόρυβο και το μένος τωνταξικών συγκρούσεων, των διώξεων, εκτοπίσεων, ενόςσυστήματος που είχε πάντοτε την αλαζονεία τηςισχύος.

Στα μαρτυρολόγια των διηγημάτων τού ΤίτουΚοκκινέα, η εξέλιξη των γεγονότων, των ιδεών, είναι

η ιστορία αιωνίωςεπαναλαμβανόμενη, γυρισμένη στοηλιοφώς της αλήθειας. Η κραυγή τηςελευθερίας της δικαιοσύνης, γιαέναν καλύτερο κόσμο, αντηχείπαντού, στις αφηγήσεις. Οι άνθρωποιοδηγούνται στις αφηγήσεις όσοσκληρές κι αν είναι, γιατί η ιστορίαείναι ψυχαναλυτικά λυτρωτική.

Ο συγγραφέας δεν είναι μόνονπαρατηρητής, αλλά στοχαστής– καιπολιτικοκοινωνικός αναλυτής.Υπάρχει ένα σιωπηρό κλάμα,έκκληση για συμπόνια. Ο μεγάλοςπόνος, έλεγε ο Δαρβίνος, οδηγείτους ανθρώπους να ξεφύγουν απ’ τιςπηγές των δεινών τους. Όταν ταιστορικά γεγονότα γίνονται έπη, ήτα δράματα ανα-πάντεχες τροπές,μεταμορφώνονται σε Οδυσσείς ήγίνονται τραγούδια, σε κάθαρση. Και

ακούγεται όλο και πιο δυνατά το: «Πέσατε θύματααδέλφια μου εσείς/ σε άνιση πάλη κι αγώνα/, ζωήλευτεριά και τιμή τού Λαού/ γυρεύοντας βρήκατεμνήμα… Αιώνια η μνήμη σε σας αδελφοί/ στο τίμιοπου πέσατε αγώνα»… Αυτό το λάβαρο της ΕΑΜικήςαντίστασης και ιστορίας τραγουδάει με ένταση καιανείπωτη έκσταση. Το υψηλότερο συγκινησιακόφορτίο και δυναμικό το έχουν οι εικόνες πουεπικαλούνται ιστορικά σύμβολα και ξυπνούνσυνειδητές αντηχήσεις. Η πρωτοτυπία και ηεπιλεγμένη έμφαση είναι βεβαίως κριτήρια τηςλογοτεχνικής αρτιότητας. Φανερώνει, όπως έχειαποδειχθεί ιστορικά, ένα είδος μπούσουλα, για τουςλαούς που πελαγώνουν, για να ισιώσουν προς τοκαλύτερο. Ο νόμος της ιστορικής αναδίπλωσηςφαίνεται λυτρωτικός και έγκυρος, τόσο για την ιστορίαόσο και τη ζωή μας.

Απ’ τα περιεχόμενα «Μιλήτου Άλωσις» (494 π.Χ.)και το «Κάτου στο – να δασιά πλατάνια και στηνΚρυόβρυση, Διαμαντούλα… Ένα παλληκάρι μεμαραίνει, ένα κλεφτόπουλο» μέχρι το «Εξάωρο…δωδεκάωρο! Φτάνει πια! Ξεσηκωθείτε», φανερώνειπώς ο συγγραφέας Τίτος Κοκκινέας κατέχει τοπρονόμιο της αισθητικής εμπειρίας, το αντίστοιχο τηςαντιστασιακής εμπειρίας. Το ισχυρότερο όπλο για ναυπερβεί ο άνθρωπος το εγώ του. Να διαφύγει απ’ τοεπίπεδο της ιδιοτέλειας και να δημιουργήσει την

ΤΙΤΟΣ ΚΟΚΚΙΝΕΑΣ:«Η εξαφάνιση», Αθήνα βιθ΄ Οκτώβρης 2019

~ 58 ~

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ τ. 26

ιστορική μυθολογία, χρήσιμη για τη ζωή ενός λαού. Ό,τι πιο ιερό… αποκαλύπτεται. Τραβάει τις

κουρτίνες μιας παράστασης με παλαιές και τωρινέςυποθέσεις και αφηγείται όπως ο ηθοποιός ενός έργου,παραστατικά, τα συγκλονιστικά βιωματικά μονό-πρακτα… Και τις ομολογίες με πολλούς κυματισμούς –και δράσεις πολλαπλές. Έτσι δικαιώνεται – το ταξίδιτου.

Κρατάει τις μορφές των προσώπων αυθεντικά –των λόγων και των εικόνων καθώς διευρύνονται στοπέρασμα του χρόνου. Όπως οι μορφές των ηρώωνακουμπούν στους τοίχους ενός σχολείου. Μαςδιδάσκει.

Το ιστορικό Management μάς βοηθάει ναπροβλέπουμε, να συντονίζουμε, να ελέγχουμε, μηδένπαραλείπειν τα ιστορικά δρώμενα. Ο συγγραφέας ΤίτοςΚοκκινέας, δίχως λήθη σε όλες τις διηγήσεις του –θεατρικά είναι εντελώς ειλικρινής– σ’ αυτό τοδιηγηματικό αναλόγιο.

Γιατί καταγράφω με την ευκαιρία: Ότι Χάινεισχυρίζεται ότι οι αληθινοί αυτοβιογράφοι σχεδόν δενυπάρχουν και ασφαλώς θα λένε ψέματα! Ο ΤίτοςΚοκκινέας αντιθέτως καταγράφει τα θέματά του σανορκωτός λογιστής της ιστορίας, κρίνοντας ότιαπολογείται στον κόσμο. Καταγράφει ότι όσο πιο ψηλάείναι η ιστορική συνείδηση, τόσο πιο ψηλά είναι τοκαθήκον να θυσιάσεις τον εαυτό σου για τονάνθρωπο… και τις ιδέες – τόσο δυνατές που μπορούννα αλλάξουν τον κόσμο. Κάποτε μονολογεί, γιατί;

«Μέχρι να έρθει ανάποδα ο ντουνιάς…», όπωςέλεγε ο Κομμουνιστής Ποιητής Κώστας Βάρναλης.

Ο συγγραφέας Τίτος Κοκκινέας μάς μεταγγίζειτους παλμούς της καρδιάς του, απ’ τις ιστορικέςαφηγήσεις και τα γεγονότα για τα τόσο γεμάτα καιυψηλά ηθικά αποφθέγματα ζωής. Να ορθώνεται η κάθεαφήγησή του, να διαβάζεται με προσοχή – ναμεταδίδεται και δημοσιεύεται σαν παραμύθι, με ύφοςαπλό.

Η αισθητική του παρουσία είναι σε πληρότητα, μετο «Αντισταθείτε» διαρκώς. Ως η διαρκής προτροπή

για τη μη απώλεια της εν εγρηγόρσει καταστάσεωςτου ανθρώπου…

Με την παρουσία του στα γράμματα και στουςλαϊκούς αγώνες, φωταγωγείται το είναι του, τόσοδιάφανα και ανθρώπινα. Έτσι, «όλβιος όστις τηςιστορίας έσχε μάθησιν» αναφέρει σ’ έναν στίχο του,από μία χαμένη τραγωδία του ο τραγικός ποιητής καιαπό σκηνής φιλόσοφος ο Ευριπίδης.

Σ’ έναν χάντρινο σταυρό η τραγωδία της κατοχής,ενθύμιον οικογενειακό, ο Τίτος Κοκκινέας στοχάζεταιμε σκληρές θύμησες για τα ανθρώπινα, τα λάθη, τιςθυσίες μέχρι να βρει την ισορροπία του. Πλήθος οιπροσλαμβάνουσες και οι βιωματικές διήκουσες, τονορίζουν σ’ όλα τα ποικίλα διηγήματά του, σαν δυνατόγραφιά των ορεινών αρματωσιών της γλώσσας.

Τις τραγωδίες της ζωής βιώνει μέχρι στουκοκκάλου του το μεδούλι, παραμένει στωικός…

Οι μικρές και μεγάλες ιστοριογραφίες τού ΤίτουΚοκκινέα φανερώνουν, αυτό που έλεγε ο ΟυίλιαμΣαίξπηρ, μέσω τού Άμλετ, ότι κάτι δεν πάει καλά στοΒασίλειο της Δανιμαρκίας…

Με την ιστορία πάντα όχι της λήθης αλλά τηςαυτογνωσίας προτάσσει τα στήθη τού μέλλοντος.Εκπέμπει όπως ο ασυρματιστής που έχει προχωρήσειπέρα από τις συνήθειες των γραμμάτων και απ’ τιςσυνήθειες των λέξεων, στις ιστορικές κριτικέςαφηγήσεις. Με στόχο ο δρόμος της ιστορίας. Ότι οιαγωνιστές της ΕΑΜικής αντίστασης, πάνω απ’ τιςυψηλές κορφές των βουνών βροντοφωνάζουν ακόμα.Θα μας παρατηρούν με τα ιστορικά τους κατορθώματακαι την αυτοθυσία τους. Η φωνή της ιστορίαςακούγεται καθαρά και σήμερα. Κόντρα στηδιευρυνόμενη προϊστορική βαρβαρότητα τουκαπιταλισμού, που παράγει ανισότητα και τον πόλεμο.Είναι το ιστορικό απόφθεγμα και πρόταγμα, ολικό, τηςαφήγησης του Τίτου Κοκκινέα να μάς προτρέπει όπωςτότε για το «δίκαιο και τη λευτεριά». Αξίζει ναπολεμάμε και να τραγουδάμε.


Ο αρπαγοϊόςτου Ευρωκαπιταλιστικού μοντέλου πρότυπο του εργασιακού περιβάλλοντος

~ 59 ~


Τρία βιβλία του Γεράσιμου Μ. Λυμπεράτου: «Λύπες, χαρές σ’ έναν γκρίζο ουρανό», «Αυτό ήταν», Στο βάθος του κόσμου».

Κυκλοφόρησαν τον Μάρτιο 1919 από τις Εκδόσεις Λαγουδέρα.

«Στο βάθος του κόσμου», μια ακόμη ποιητική συλλογήτου Γεράσιμου Μ. Λυμπεράτου, βγαλμένη στο φωςαπό τις εκδόσεις Λαγουδέρα το Μάρτιο του 2019, μεενενήντα νέα ποιήματα που συσπειρώνουν τη ρωμα-λέα, αντιπολεμική κραυγή, όλων των φιλειρηνικών συ-νοδοιπόρων της γης. Ο ποιητής ονειρεύεται τη στιγμήπου οι άνθρωποι θα γκρεμίσουν τα τείχη που μας κρα-τούν σε απόσταση‧ τη στιγμή που η γης θα πλατύνει‧που τα παιδιά θα χαίρονται τη ζωή και δεν θα τα φοβίζειτο αύριο. Ονειρεύεται τη μέρα που η Δικαιοσύνη, ηΕιρήνη, η Ομόνοια δεν θα θρέφει με σάρκες τις φυ-λακές, τις επαναστάσεις και τα ξερονήσια… που η φύ-ση θα ανασταίνει την άνοιξη… που ο ήλιος θα κράζειγια ειρήνη και θα ξυπνά εντός μας την ορμή για ζωή.Θα βγαίνουμε, εμπρός. Δεν θα αφήνουμε πια να νικάο πόλεμος! Δεν θα αφήνουμε άλλο την ειρήνη να ξε-ματώνει…

Ο ποιητής, βαθιά ουμανιστής και φιλειρηνιστής,τραγουδά με στίχους που σηματοδοτούν ένα καλύτεροκόσμο, απ’ όπου το δίκιο, ως μέγα πάθος, θα γκρεμίσειτους φράχτες που χωρίζουν τους ανθρώπους. Πρώτομέλημά του: οι στίχοι του να διδάξουν την Ειρήνη καιτην Ανθρωπιά. Μάχεται για τους λαούς της γης, έχον-τας γνώση πως όλοι οι λαοί είναι ίδιοι, με την ίδια λα-χτάρα για λεύτερη ζωή και ειρήνη‧ στην καρδία τους,κυλά αίμα… αίμα κατακόκκινο που προσδοκά ν’ απαλ-λαγεί απ’ τους κακούς χειμώνες, να σπείρει σπόρουςγια να φυτρώσουν λουλούδια και παιδικά χαμόγελα,ν’ αλλάξει ο κόσμος… και η μεγάλη λύπη να γίνει χαρά,να φανεί το ξάστερο τοπίο της Ανθρωπιάς, ο νοητόςήλιος της Δικαιοσύνης, όπως προσδοκούσε ο Ελύτης.Να φανεί το περιγιάλι το κρυφό του Σεφέρη και να ση-μάνουν οι καμπάνες του Ρίτσου!

Ο ποιητής σηματοδοτεί πως, για να βγούμε απ’ τονΛαβύρινθο της ζωής, χρειάζεται ένα νήμα να πιαστού-με‧ να βγούμε στο φως‧ να γλιτώσουμε απ’ τα δόντιατων σύγχρονων Μινώταυρων. Επίσης, τονίζει, πως χορ-

τασιά και πείνα, σκοτάδι και φως, ειρήνη και πόλεμος,είναι πράγματα ασυμφιλίωτα. Γι αυτό, μάχεται! Μάχε-ται να φέρει την ανατροπή που θα ανοίξει τους δρό-μους, την ανατροπή που θα οδηγήσει σε ένα φωτεινόαύριο.

«Πρέπει ν’ αλλάξει ο κόσμος./ Ναι, πρέπει. Μια νέαπραγματικότητα και μια ευτυχία/ εκεί που δεν υπάρχει./Χωρίς ομίχλες και σκιές… για να μπορούν/ τα καρβέλιανα χοροπηδούν/ πάνω στα χέρια των πεινασμένων παι-διών…», γράφει στο ποίημα «Οραματισμοί» της σελί-δας 76.

Τον πιάνει «Οργή» γι αυτούς που δεν ξέρουν νανικούν το φόβο‧ γι αυτούς που δεν επιχειρούν να αφο-πλίσουν το σκοτάδι που σκοτώνει‧ γι αυτούς που δεναφήνουν να περάσει θριαμβευτικά ο Ωραίος Άνθρωποςτου Μέλλοντος! Στην ψυχή του χωρά η «Κοινή συμ-βίωση των πάντων», απαλλαγμένη από πολέμους, πεί-νες, κατοχές και κοινωνικές ανισότητες. Συνεχίζει μεκαρδιά γεμάτη αγάπη προς τον συνάνθρωπο, άοκνοςεργάτης να πολεμά την αναμεταξύ μας εκμετάλλευση,χωρίς να χάνει την ελπίδα μιας νέας εμπιστοσύνηςπου θα ενώσει τα χέρια μας σε γροθιές και θα μικρύνειη απόσταση που μας χωρίζει…

Κι αν χρειαστεί να γίνει θυσία… θα το κάνει στοόνομα της ζωής! Θα το κάνει επειδή, γι αυτόν τον με-γάλο έρωτα που λέγεται ζωή, αξίζει κανείς να πεθαίνει.Μέσα του έχει βρει καταφύγιο η αιώνια ταραχή, η πα-ραδομένη στις απαιτήσεις των καιρών, η ταμένη στηνπραγματοποίηση των επιθυμιών του. Αυτή, η αιώνιαταραχή, σφυρηλατήθηκε με την κοφτερή πένα του κιέγινε στίχος, ποίημα, τραγούδι στα χείλη, ζωγραφιά,επαναστατική επιγραφή και σύνθημα που κεντρίζει τοενδιαφέρον για περισσότερη σκέψη και μάχιμη διάθε-ση.

Μαρία Κολοβού - Ρουμελιώτη 25/11/2019

«ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» Νοηματική προσέγγιση της ποιητικής συλλογής του Γεράσιμου Μ. Λυμπεράτου (εκδ. Λαγουδέρα, 2019)

~ 60 ~

Τα ισοδύναμα της διαφθοράς...

«Τίποτα σε αυτόν τον κόσμο δεν είναι δυσκο-λότερο από το να λες την αλήθεια, τίποτε δενείναι ευκολότερο από το να κολακεύεις.

Πάνω από όλα, μην λες ψέματα στον εαυτόσου. Ο άνθρωπος που λέει ψέματα στον εαυτότου και ακούει το ίδιο του το ψέμα, φτάνει σεένα σημείο όπου δεν μπορεί να διακρίνει τηναλήθεια μέσα του, ή γύρω του, και έτσι χάνειόλο τον σεβασμό για τον εαυτό του και τουςγύρω του. Και χωρίς σεβασμό, σταματά να αγα-πά». (Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι).

Ο μακαρίτης Παναγιώτης Κονδύλης (1943-1998), φιλόσοφος, μεταφραστής, φιλόλογος, χα-ρακτήριζε τη μεταπολίτευση, το προσεχές μπά-χαλο στην Ελλάδα, με τις φράσεις: «Παρασιτι-κός καταναλωτισμός», «χαρτοπαίκτες στην

επαρχία...» και «τσόκαρα στην Αθήνα…». Τόνιζε,τη φαυλότητα των «νέων τζακιών», το νεποτι-σμό της ανερχόμενης μεταπρακτικής «μαυρα-γορίτικης» αστικής τάξης.

Η μεσαία αστική τάξη σχεδόν αφοπλίστηκεκαι οι νεήλυδες (οι νεοφερμένοι) – μέσα απ’τους λαβύρινθους της διαπλοκής και της δια-φθοράς, έγιναν καθεστωτικοί παίκτες. Διεύρυ-ναν τον έλεγχο, εις βάρος των αδυνάτων. Είχαντις ρίζες τους στην κερδοσκοπία, στο «δίχωςνόμους» καπιταλιστικό σύστημα.

Η απληστία των πολυεθνικών, κεφαλαίου, το-κογλύφων κ.λπ., περιγράφεται με αδρές γραμ-μές στο διαχρονικό «Κεφάλαιο», έργο του Μαρξ:«Με το 10% κέρδος, αισθάνονται σίγουροι! Μετο 20%, γίνονται ζωηροί. Με το 50%, είναι τολ-μηροί! Με το 100%, τσαλαπατάει όλους τους αν-θρώπους και αστικούς νόμους! Με το 300% καιβάλε, μπορεί να φτάσει για τα υπερκέρδη, σεπόλεμο!» Η πιο καλύτερη ανάλυση για το ρόλοτων τραπεζιτών... και τις διαθέσεις τους, είναιιστορικά αποδεδειγμένο. Δημιούργησαν την ει-κονική πραγματικότητα, με την αρωγή των ΜΜΕ:με τηλεπαιχνίδια, «αμερικανιές», «Τόλμη καιγοητεία», απ’ τα ιδιωτικά, εμπορικά κανάλια,«υψηλής τηλεθέασης»! Τα σαχλά «ισοδύναμα»,τα σκουπίδια των μη κρατικών ΜΜΕ, παγίωσαν

την αντι-αισθητική, τη διάλυση του πολιτισμούκαι της παράδοσης. Αντιστάθηκε, η ΕλληνικήΡαδιοφωνία Τηλεόραση! Η φαυλότητα διαπέρα-σε τον κοινωνικό ιστό! Τα (περικα)λύματα, τουχρηματιστηρίου, διάβρωσαν την ηθική της ερ-γασίας. Η σκοπιμότητα, της επιλογής (παραδείγ-ματος χάριν) στην παιδεία, φαίνεται στις επιλο-γές, όχι για τις ανθρωπιστικές σπουδές, αλλά,στις επιλογές των επαγγελμάτων, απ’ τις γρή-γορες οικονομικές απολαβές. Καναλάρχες, βιο-μήχανοι, τραπεζίτες, δημιούργησαν κλεπτοκρα-τικές ολιγαρχίες. Αλλοίωσαν τη Δημοκρατία,λαϊκή κυριαρχία, ελέγχοντας, τα αστικά κόμμα-τα, για «διευθετήσεις…» (εργολαβίες, ολυμπια-κά έργα… μίζες, κοκ).

Ο οικονομικός παρεμβατισμός, εμβόλισε τηνπολιτική, την διέφθειρε, την άλωσε. Εγκαταστά-θηκε η αδιαφάνεια με τη συνδρομή πλήθους πα-

ραγόντων. Στη λαίλαπα, οι πνευματικοί άνθρω-ποι της αστικής διανόησης, έβλεπαν, άκουγαν,σιωπούσαν, «απολαμβάνοντας» τα προνόμια,«αγαθά» της μαυραγορίτικης ιεραρχίας, με τηναλαζονική «δουλεία» της οικονομικής ελίτ. «Ταδέντρα και οι τοίχοι διδάσκουν» έλεγε ο Πλά-των. Σκάσανε όλες οι φούσκες, του αξιακού μαςπολιτισμού. Ταραχθήκαμε! Είναι επίκαιρος οεθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός: για«να ταράζει στα σπλάχνα μας, ελευθερίας, ελ-πίδα…».

Χρειαζόμαστε ισχυρή φόρμουλα αντίστασηςστην παρακμή. Ο Λόγος του Νορβηγού ποιητή,μεγάλου δραματουργού συγγραφέα Ίψεν (1828-1906), ακούγεται προς τους «εργάτες» παντόςτύπου! «Πρέπει να μπει ένα ευγενικό στοιχείο,στην κρατική ζωή, στην κυβέρνησή μας: στη λαϊ-κή αντιπροσωπεία, στον τόπο μας. Βέβαια δενεννοώ τους ευγενείς από καταγωγή, ούτε τουςαριστοκράτες στον χαρακτήρα, αλλά, στη θέ-ληση και διάθεση…», για αντίσταση στην κατη-φόρα (θεατρικά έργα, «Εχθρός του Λαού»,«Βρυκόλακες», «Ο Μπραντ», «Πέερ Γκυντ»). Εί-ναι ισοδύναμα αντίστασης εφεξής στην φαυλό-τητα… ζητώντας καθαρό αέρα, σε μία «Ελλάδατης κωλοτούμπας».


Ο ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ τ. 26

Διαβάστε Εις Μνήμην… · 2020. 3. 12. · Μπέρτολτ Μπρεχτ. 1907...

Documents