facts about korea (turkish)

8/2/2019 Facts about Korea (Turkish)

1/131

KORE

GER E

Kore Yaama Biimi

Evler

Giyim

Yemekler

Festivaller

Dinler

Bir Bakta Korenin Yaama Biimi

Toplum

Toplumsal Refah

Eitim

MedyaBir Bakta Toplum

Kltr ve Sanat

Koredeki UNESCO Kltr Merkezi

Gzel Sanatlar

Edebiyat

Resim

Mzik ve Dans

Tiyatro ve Sinema

Mzeler ve Gsteri Salonlar

Bir Bakta Kltr ve Sanat

Ekonomi

Ekonomik Durum

Endstriyel Deiim

Bilim ve Teknoloji

Enformasyon ve letiim

Ekonomik Glkler

Dorudan Yabanc Yatrm (FDI)

Yatrmcya Ynelik Destek Sistemi

Birinci Snf Lojistik Merkez

Ekonomik Grnm

G20 Seul Zirvesi ve Kore

Bir Bakta Ekonomi

Korenin Dnyadaki Yeri

Uluslararas likilerEkonomik likiler

Uluslararas Bar ve birlii

Kore Geliim birlii

Gelecekte zlenecek Politika

Kuzey-Gney Arasndaki likiler

Tarihi Gemi

ki Kore Arasnda Deiim Ve birlii

Gaeseong Endstriyel Kompleksi

Gney ve Kuzey Koredeki Paralanm Ailelerin

Yeniden Bir Araya Gelmeleri

Bir Bakta ki Kore Arasndaki likiler

Kapak Tasarm

Bu kitabn kapak tasarmnda Kore alfabesi Hangln sessiz harerimotif olarak kullanlmtr. Hangl, sesli ve sessiz harerden oluanfonetik bir yazm sistemidir.

www.korea.net

Spor

Seul Olimpiyatlarna Bak

Genel Olimpiyat Dereceleri

2002 Dnya Kupas Kore / Japonya

Ulusal Spor Etkinlikleri

Popler Sporlar

Geleneksel Sporlar

Bir Bakta Spor

Turizm

Seyahat nerileri

UlamKonaklama

Koreyi Kefetme

Alveri

Bir Bakta Turizm

Kore ve Tabiat

Genel Bilgiler

Corafya

Halk

Hkmet

Ekomomi

Ulusal Sembol

klim ve Hava

Topografya

Sahiller

Yeil Nehirler Projesi

Sulak Alanlarn Korunmas ile lgili, Ramsar

Anlamas

Anayasa ve Hkmet

Anayasa

Yrtme

Parlamento

Yarg

Bamsz Kurulular

Yerel Ynetimler

Bir Bakta Anayasa ve Hkmet

Tarih

Gojoseon

Krallk ve Gaya

Birleik Silla ve Balhae

Goryeo

Joseon

Japon gali ve Korenin Bamszlk Hareketi

Kore Cumhuriyetinin Kuruluu

Bir Bakta Tarih

Kore

Kltrve

Enformasyon

Ajans


2/131

KORE GERE

2011 Basm

Copyright (c) 1973

Kore Kltr ve Enformasyon Ajans

Kore Kltr, Spor ve Turizm Bakanl tarafndan yaymlanmtr.

eviren: Nana LEE

/

15, Hyojaro, Jongno-gu, Seul, Kore Cumhuriyeti

Telefon: (82-2) 398 1914-20

Fax: (82-2) 398 1882

/

Btn haklar sakldr.

ISBN 89-7375-156-3 03910

/

Koreye ilikin daha fazla bilgi iin,

aadaki internet sitesiyle iletiim kurabilirsiniz

www.korea.net

KORE

GE R E


3/131

4

5

Kore Yaama Biimi

Evler

Giyim

Yemekler

Festivaller

Dinler


Toplum

Toplumsal Refah

Eitim

Medya

Bir Bakta Toplum

Kltr ve Sanat


Gzel Sanatlar

Edebiyat

Resim

Mzik ve Dans

Tiyatro ve Sinema



Spor

Seul Olimpiyatlarna Bak

Genel Olimpiyat Dereceleri

2002 Dnya Kupas Kore / Japonya

Ulusal Spor Etkinlikleri

Popler Sporlar

Geleneksel Sporlar

Bir Bakta Spor

Turizm

Seyahat nerileri

Ulam

Konaklama

Koreyi Kefetme

Alveri

Bir Bakta Turizm

Kore ve Tabiat

Genel Bilgiler

Corafya

Halk

Hkmet

Ekomomi

Ulusal Sembol

klim ve Hava

Topografya

Sahiller

Yeil Nehirler Projesi

Sulak Alanlarn Korunmas ile lgili,

Ramsar Anlamas

NDEKLER

8

36

56

104

Tarih

Gojoseon

Krallk ve Gaya

Birleik Silla ve Balhae

Goryeo

Joseon

Japon gali ve Korenin Bamszlk

Hareketi

Kore Cumhuriyetinin Kuruluu

Bir Bakta Tarih

Anayasa ve Hkmet

Anayasa

Yrtme

Parlamento

Yarg

Bamsz Kurulular

Yerel Ynetimler

Bir Bakta Anayasa ve Hkmet

Ekonomi

Ekonomik Durum

Endstriyel Deiim

Bilim ve Teknoloji

Enformasyon ve letiim

Ekonomik Glkler

Dorudan Yabanc Yatrm (FDI)

Yatrmcya Ynelik Destek Sistemi

Birinci Snf Lojistik Merkez

Ekonomik Grnm

G20 Seul Zirvesi ve Kore

Bir Bakta Ekonomi

Korenin Dnyadaki Yeri

Uluslararas likiler

Ekonomik likiler

Uluslararas Bar ve birlii

Kore Geliim birlii

Gelecekte zlenecek Politika

Kuzey-Gney

Arasndaki likiler

Tarihi Gemi

ki Kore Arasnda Deiim Ve birlii

Gaeseong Endstriyel Kompleksi

Gney ve Kuzey Koredeki Paralanm

Ailelerin Yeniden Bir Araya Gelmeleri

Bir Bakta ki Kore Arasndaki likiler

nternet Balantlar

Fotoraf Kaynaklar

174

190

206

122

160

232

246

258

260


4/131

KOREGERE


5/131


6/131

10 11

Paleolitik insann 40,000-50,000 yl nce Kore Yarmadasnda yaamaya

balad tahmin edilmektedir. Neolitik insan Kore yarmadasnda M.

4000 yllarnda grnmeye balar, ama onlarn kesin varln gsteren

kantlar yarmada boyunca M. 3000 yllarnda bulunur. Neolitik insanlar,

Korelilerin etnik atasn oluturur. Anakarann ilerine doru girmeden nce,

deniz ya da rmak kylarnda yaamlardr. Deniz, temel besin kaynaklaryd.

Denizden kabuklu rnler ve balk yakalamak iin a ve olta kullanmlardr.

Yiyecek bulmann bir yolu da avclkt. Neolitik blgelerde ok ve mzrak

1Kore Yaama Biimi

ular bulunmutur. Daha sonralar, apa, orak ve deirmen ta kullanarak

iftilie yneldiler.

Pirin tarm, Bronz ada balar ve genellikle Korede M. 400

yllarna kadar srd dnlr. nsanlar ukurlarda yaard ve lleri

gmmek iin arlkl olarak tatan ya da aatan yaplm mezarlar

kullanlrd.

Tarm bata gelen etkinlik olmaya balaynca, kyler kuruldu ve geni

yetkileri olan nderler ortaya kt. Topluluklar ynetmek iin yasalar gerekli

olmaya balad. Gojoseon Dneminde (M. 2333-M. 108) sekiz maddeden

oluan bir hukuk dzeni kuruldu, ama bugn bunlarn yalnzca biliniyor.

Bunlar da: Bir, birini ldren hemen ldrlecek. ki, bir bakasnn bedenine

zarar veren, karln tahl olarak deyecek. , bakasnn maln alan,

kurbannn klesi olacak.

EvlerHanok, geleneksel Kore evleri, Krallk dneminden Joseon Hanedanl

Koredeki ukur evler yerleim sitesi, Neolotik Dnem insanlarnn M. 4000-3000sresince yaad yer olarak dnlmektedir.

OndolModern kullanmda her tip alttan stmaya ya da geleneksel olarak yerde yemek yenen veuyunan odalara verilen isim


7/131

12 13

(1392-1910) dnemine kadar pek deimeden kald.

Zeminin altndaki borulardan duman ve s geirerek evi stan deme

alt stma sistemi, yani ondol, ilk olarak kuzey blgelerde ve daha scak

olan gney blgelerde ise ahap zeminle birlikte kullanlmtr. Geleneksel

evlerin bata gelen malzemeleri, toprak ve aatr. atda kullanlan kara

oluklu kiremitler yani giwalar, genellikle kzl topraktan yaplr. Gnmzde

bakanlk konutuna, atsnda kullanlan mavi kiremitlerden dolay, Cheong

Wa Dae yani Mavi Konut denir.

Geleneksel evler yani Hanoklar, madeni deil, yalnzca tahta iviler

kullanlarak yaplrd. Yksek snftan kiilerin evleri, biri kadnlar ve

ocuklar iin, biri ailenin erkekleri ve onlarn konuklar iin, biri de evin

hizmetileri iin, hepsi bir duvarn iinde bulunan ayr blmlerden

olumaktayd. Evin arkasnda atalardan kalan kutsal emanetlerin bulunduu

bir oda bulunurdu. Evin duvarlar dnda bir de nilfer havuzu olurdu.

Evin biimi souk kuzeyden lk gneye farkllk gsterirdi. Drt ke

bir zemin, bir mutfak ve iki tarafnda birer odas olan basit hanoklar nce

gneyde L biiminde, sonra kuzeyde U biiminde, daha sonra da ortasnda bir

avlusu olan kare biiminde bir eve dnt.

1-2. Seul Gahoe-dong Blgesindeki Bukchon (Kuzey Ky)3-4. Im Jin Sunun Gyeonggi-do Blgesi Anseongtaki hanok stili evi.

1

2 3

4


8/131

14 15

1960larn sonlarndan balayarak, Korenin ev tasarmlar Bat usul

apartmanlarn yaplmasyla hzla deimeye balad. 1970ten sonra da

yksek apartmanlar lkenin her yannda oald. Ama ondol sistemi, stlm

su borularnn yerini buhar borularnn almasyla poplerliini kaybetmitir.

GiyimKoreliler kendir ve ararot kullanarak kuma dokuyup ipek bcei kullanarak

ipek rettiler. Krallklar dneminde erkekler bir jeogori (ceket), baji

(pantolon), ve durumagi (palto) giyer, apka, kemer takar ve ayakkab

giyerlerdi. Kadnlar, iki kurdelesi bulunan ve birbirine balannca otgoreum

dmn oluturan bir jeogori (ksa ceket), ima denen uzun ve bel

evresine sarlan bir etek, beoseon ile tamamlanan bir turumagi giyerlerdir.

Beyaz pamuklu oraplar ile ipek, kam ya da lastikten yaplan kayk

biiminde ayakkablar bu giysiyi tamamlardir. Korenin geleneksel giysisi

olan Hanbok, yzyllardan bu yana kadn ve erkekler iin ayn biimiyle

gelmi, iklim ve kltre ok iyi uyduu iin, jeogori ve imann boyu dnda

deimeden kalmtr.

Bat giyimi Koreye Kore sava srasnda (1950-1953) girdi. 1960 ve

1970lerdeki hzl sanayileme dolaysyla, Hanbokun kullanm, gnlk

giyim iin uygun olmad dnlerek azald. Ama son zamanlarda Hanbok

sevenler bu giysiyi canlandrmak iin abalara girimiler ve giyilmesi daha

kolay olan yeni biimler gelitirmilerdir.

Geleneksel Hanbok, ay takvimine gre, Yeni Yl tatili ve Chuseok

(sonbahar dolunay da hasat enlii) ve 60. ya kutlamak iin yaplan hvangap

aile trenleri gibi zel gnlerde giyilir.

YemeklerPirin hl temel beslenme esi olmay srdrmekte, ama daha gen olanlar

arasnda Bat usul beslenme tercih edilmektedir. Pirincin yannda baharatl

sebzeler, orba, sulu yemek ve et bulunur.

Geleneksel akam yemei

Modac Lee Young-heenin kreasyonu (sol)Lie Sang Bong delesinde Hangeul modasn tantrken (sa)


9/131

16 17

Geleneksel bir Kore yemei, Kimi olmadan tamamlanmaz. Kimi, in

lahanas, turp, taze soan ve salatalktan oluan kark turudur. Baz Kimi

trleri krmz toz biber eklenmesiyle ac olurken, kimisine de biber eklenmez

ama lezzetli bir sosa batrlr. Ancak lezzet versin diye sarmsak mutlaka

eklenir.

Kasm sonlar ya da Aralk balarnda aileler uzun k mevsimi iin

Kimi hazrlamaya giriirler. K iin hazrlanan Kimi byk kaplara

konup tadn korusun diye karanlk yeralt odalarnda saklanrd. Gnmz

Koresinde kadnlarn Kimi yapmaya zamanlar ve darda Kiminin

saklanmasna ihtiyalar yoktur. Ama Kimi halen Kore yaam biiminin

esasl bir parasdr. irketler bu fermantasyonlu yiyecei hazrlarlar ve zel

Kimi buzdolab reticileri bunda faal satlar yapmaktadrlar.

Kiminin yannda, dencang (soya fasulyesi salas) da kanser nleyici

zelliiyle gnmz beslenme uzmanlarnn dikkatini ekmektedir. Koreliler

dencang evde sar fasulyeyi kaynatp glgede kuruttuktan sonra tuzlu suya

koyup gne nda mayalandrarak yaparlar. Ama gnmzde fabrika rn

dencang almak varken, ancak ok az sayda aile dencang kendileri yapar.

Et yemekleri arasnda, baharatl bulgogi (genellikle sr eti) ve galbi

(sr ya da domuz pirzolas) hem Korelilerin hem de yabanclarn ok

tuttuu yemeklerdendir.

Ssalbap (buharda piirilmi beyaz pirin): Beyaz pirin Koreliler

Buharda Piirilmi Beyaz Pirin (Ssalbap) (sol)Fasulye suyu iinde makarna (Kongguksu) (sa)

Making Baechu kimchi

1. Kiminin malzemeleri

ahanalarn

2. in lahanalar dilimlenir

ve tuzlu suda slatlr.

3. in lahanalarn dip

ksmlar temizlenir.

4. Baharatlar tuzlu ve

mayalanm balkla

kartrlr.

5. Baharatlar yapraklarn

arasna eit olarak yaylr.

6. in lahanalar btn

olarak sarlr ve serin bir

yerde saklanr.

Ev kadnlar kimi yaparken (sol)in lahanas kimi (sa)


10/131

18 19

arasnda en ok tketilen pirintir. Taze piirilmi beyaz pirin tek bana da

harika bir tada sahipken, garnitrlerle birlikte servis edildiinde, garnitrlerin

tadn daha ok ortaya karr.

Kore Lapas (Juk): Juk Korenin en eski yemeidir. Su ve tahl, 1e 5 ile

7 orannda kartrlarak uzun sre kaynatlr. Malzemelerine gre ok eitli

trleri vardr.

Juk mide iin yumuak bir yiyecektir, mideyi yormaz ve olduka

besleyici olduundan hastalar iin idealdir. Gnmzn youn insanlar iin

juk iyi bir kahvalt yerine geer.

Kore Makarnas: talya spagettisi, Japon sobas ve Vietnam pirin

makarnas gibi dnya genelindeki lkelerin kendilerine zg makarnalar

vardr. Ayn zamanda Korenin de ok eitli makarna yemei bulunmaktadr;

zellikle kalguksu ve naengmyeon.

Kore orbas, Yahni ve Gve: Kore orbalar, birok malzemenin

tencerede piirilmesiyle yaplr. Jjgae ve jeongol orbaya benzer ama jjgae

Kore Pirin Keki (Tteok) (sol)Omija ay, Schisandra Chinensis aacnn meyvesinden yaplr. (sa)

daha az suludur, Jeongol ise masa zerinde piirilen et ve sebze gvecidir.

Kore Garnitrleri (Banan): Kore yemeklerinde olduka fazla garnitr

sunulur. Pilav ve orba kaselerde, garnitrler ise kk tabaklarda ve

paylalmak zere masann ortasnda servis edilir. Korenin her blgesinde

farkl yabani sebzeler ve malzemeler retildii iin yzlerce garnitr eidi

mevcuttur.

Geleneksel Kore Likr: Geleneksel Kore likr eitli fermante

edilmi tahllardan yaplr. Fermantasyon aamas, ortaya kacak rnn

tat ve kokusunu belirleyecei iin tm likr yapm srecinin en can alc

ksmdr. retildii hava ve blgeye bal olarak geleneksel likrlerin

fazlasyla eidi vardr. Tad arttrmak iin meyve ve ifal bitkiler eklenebilir.

Makgeolli (Geleneksel Pirin kisi), Soju (Korenin en nl damtlm

likr), Gwasilju (Meyve arab) isimli ikiler mevcuttur.

Blgesel Kore Yemekleri: Kore taraftan denizlerle evrilmitir ve

toplam alannn %70i dalktr. sk da sralar ve nehirlerle snrlandrlmtr.

Tang, Yahni ve Gve (sol)Makgeolli, Geleneksel Kore Likr (sa)


11/131

20 21

klim artlar bu blgeler arasnda deiiklik gsterir, ayn zamanda doal

rnlerde de olduka fazla eitlilik vardr. Blgeleri arasndaki fiziksel ve

iklimsel deiiklikler Korenin blge zellikli yemek kltrnn artmasnda

en nemli nedenlerdir.

Kore Pirin Keki (Tteok): Genel olarak pilav ana yemek olarak tketilir

fakat zel durumlarda pilav ayn zamanda pilav kekine dntrlr. Trensel

durumlarda, ulusal bayramlarda ve doum gnlerinde ziyafet masasnda

daima sunulur. ncelikli olarak beyaz pirin unundan yaplrken, farkl tatlar

meydana getirmek iin misk otu, krmz fasulye, hnnap, fasulye ve kestane

eklenir.

Tatllar: Dagwasang denilen, ay ve kurabiye ya da Hangwadan oluan

tepsi genellikle yemeklerin sonunda sunulur. Misarlere ikram ya da aperatif

olarak da sunulabilir. ay ve kurabiyeler mevsimlere gre deiir. Sonbahar,

k ve ilkbaharda eitli kurabiyeler ve mevsimsel meyvelerden yaplan

biskviler scak ayla sunulur. Yazlar kurabiye ve biskvilere buz gibi meyve

sular ve taze meyveler elik eder.

FestivallerEski zamanlarda festivaller, gsterili dinsel trenlerdi. Birleik Krallklar

dneminde hasat dneminde kran enlikleri resmen yaplmaya baland.

Bunlar Buyoenun yeonggosu (ruhlar aran davullar), Goguryeonun

dongmaengi (kurucuya tapnma) ve Dongyenin mucheonu (Cennete Dans)

idi. Bu enlikler genellikle, yeonggonun dnda, ay takvimine gre onuncu

Chuseok iin songpyeon, yarm ay eklinde pirin keki, hazrlayan bir aile.Sebae, Yeni Yl selamlamas olarak, genlerin sayg gsterme amacyla yallar nndeeilmesidir.

TteokgukKore gelenei, ans getirmesi iin,doyurucu bir kase pirin keki orbasylayeni yla balanmasn gerektirir.


12/131

22 23

ayda, rn kaldrldktan sonra yaplrd.

Sonbaharlarda hasat enlii yaparak yeni yl neeyle karlama

gelenei, sonraki krallklar ve hanedanlklar dneminde de, her birinde

eklenip karlsa da devam etti.

Gnmzn hzl yaants dolaysyla, Kore geleneksel bayramlarnn

birounu yitirdi. Fakat baz bayramlar hala cokuyla kutlanmaktadr.

Bunlardan biri, Bat takvimine gre Ocak sonu ya da ubat bana gelen,

Ay takvimine gre yln ilk gn olan Seoldr. Bugnde btn aile biraraya

gelir. Aile Hanbok ya da en iyi giysilerini giyip eski kural ve trenleri uygular.

Trenlerden sonra ailenin kkleri, aile byklerinin nlerinde saygyla

eilirler.

Baka bir bayram olan Daeboreumda, yani yln ilk dolunaynda,

iftiler ile balklar ok rn almak iin dua eder; aileler de mevsimlik

sebzelerle zel yiyecekler hazrlayarak iyi ans iin dilekte bulunurlar.

Mays aynn beinci gn olan Danoda, iftiler, tohum ekme

dneminin simgesi olarak ortak bir elence iin bir gnlne ilerini

brakrlar; kadnlar da kt yazgy nleme umuduyla iris ieinin

kaynatlm suyuyla salarn ykarlard. Eskiden Dano bata gelen

bayramlardan biriydi ama imdi birka ilin dnda bu bayrama ilgi azalmtr.

Austos aynn onbeinci gnndeki dolunayda kutlanan Chuseok,

gnmzde en ok sevilen enliktir.

Otoyollarda araba kuyruklar oluur, hemen hemen btn kurumlar ve

Kore ay Seramonisi

Kore ay seramonisinin balca unsuru

kolay kurallara uyarak ay hazrlamann

kolaylk ve doallnn keyfne varmaktr.

ay seramonileri, hzl kltrn

iinde rahatlama ve uyumu yeniden

canlandrmann yoludur.

Dol, ilk doumgn kutlamas.

1 Ocak Yeni Yl Bayram Yeni yln ilk gn tatildir.

Seollal: Ay Yeni

Yl

Ay takvimine gre ilk ayn ilk gn: Bir nceki ve bir

sonraki gnle birlikte toplam 3 gn tatildir.

1 Mart Bamszlk

Bayram

Japon igaline kar 1919da balatlan bamszlk

hareketinin yldnm.

Budann

Doum gn

(Ay takvimi)

Budist tapnaklarnda dinsel trenler yaplr. Seuln

merkezi Jongno, bir nceki Pazar gn enerli geit

trenleriyle klar ve insanlarla dolar.

5 Mays ocuk Bayram ocuklar iin kutlamalar yaplr.

6 Haziran ehitleri Anma

Gn

Savata lenler anlr. Anma trenleri Seuldeki Ulusal

Mezarlkta yaplr.

15

Austos

Kurtulu

Bayram

1945 yl 15 Austosunda Kore 35 yllk Japon smrge

ynetiminden kurtuldu. Bu gn ayn zamanda KoreCumhuriyeti Hkmetinin 1948deki kurulu gndr.

Chuseok: Kore

kran Gn

(Ay Takvimi)

En byk ulusal bayramlardan biri. Aileler evde ya da

mezarlkta anma trenleri dzenlerler. Akam dolunay

gzleyip bir dilekte bulunulur.

3 Ekim Ulusal KuruluBayram

lk Kore devletinin Tangun tarandan M. 2333 ylnda

kurulmas kutlanr.

25 Aralk Noel Batda olduu gibi Hristiyan olanlar ve olmayanlar bukutsal gn kutlarlar.

Bayramlar


13/131

24 25

dkkanlar gn kapaldr. Aile bireyleri bir araya gelerek atalarna sayg

iin mezarlarn ziyaret ederler. Kentte yaayanlar, Chuseoku kutlamak iin

memleketlerine dnerler. Bunun iin aylar nceden uak ve trenlerde yer

ayrtlr.

Kutlanan teki bayramlar arasnda, Nisan aynn sekizinci gnndeki

Budann doumgn ve yalnz Hristiyanlarn deil, ou genlerin de

kutlad Noelde vardr. Budann doumgnnde, Seuln merkezinde

byk bir Budac geit treni yaplr ve belli bal caddelere nilfer biiminde

renkli fenerler aslr.

Btn Koreliler iin nemli olan ve byk sevinle kutlanan aile

bayramlar da vardr. Bunlar arasnda begil, bir ocuun doumunun 100.

gn; dol, ilk doumgn, hvangap, 60. doumgn (bu sonuncusuna

zellikle nem verilir, nk kii Dou Burcunun 60 yllk dnemini

tamamlamtr) vardr. Bebek lm oran yksek, yaam beklentisi ksa

olduu iin, bu zel gnler cokuyla kutlanrd.

Bu zel gnler en uzak akrabalarn bile arand enlikler olarak

kutlanrd, ama aile bayramlar genellikle yakn aile bireyleriyle kutlanrd.

Hegapta ise says gittike artan sayda yal Koreli, evde kutlamalar yerine

yurtd gezileri gibi deiik elenme trlerine ynelmektedir.

DinlerTek bir dinin baskn olduu kimi kltrlerden deiik olarak, Kore kltr

insanlarn dnme ve yaama biimlerini dzenleyen ok sayda e ierir.

Kore tarihinin erken dnemlerinde, dinsel ve siyasal ilevler bir iken daha

sonra ayrlmtr.

Tarihsel olarak Koreliler amanizm, Budizm, Taoculuk ya da

Konfyslkn etkisinde kalmtr. Modern ada da Hristiyanlk

topluma nemli etkiler yaparak insanlarn manevi grntsn deitirecek

nemli bir e olmutur. Batda yzyllar sren sanayilemenin bir ka

onylda hzla gereklemesi, bir yanda Korelilerin ruh huzurunu alt st edip

dinsel etkinliklerde dinginlik aramaya iterken, bir yandan da epey gerginlie

ve yabanclamaya yol amtr. Bunlarn sonucu olarak da, dinsel inanllarn

says belirgin biimde artarken, dinsel kurumlar da etkili toplumsal rgtler

arasna girmitir.

Anayasa Korede din zgrln gvenceye almtr. 2005te yaplan

bir toplumsal istatistik aratrmasna gre, Korelilerin %53.1inin belli bir

dinsel inanc vardr. nananlarn %43n Budistler, %34.5ini Protestanlar ve

%20.6sn da Katolikler oluturur.

Budizm

Budizm, yeniden dou araclyla kiisel kurtuluu ve sonsuz bir yeniden

domalar dngsn vurgular.

Budizm Quian Qin Hanedanl dneminde inden gelen Sundo

adl bir kei tarafndan 372 ylnda Goguryeo Krall dneminde Koreye

getirildi. 384 ylnda inin Dou Jin Eyaletinden Pekeye Malananda adl

bir kei getirdi. Silla dneminde beinci yzyl ortalarna kadar Goguryeolu

Birim: KiiKaynak: Kore statistik

Dinler

2005 saym, nusun yarsnn belli bir dine mensup olduunu gstermektedir.

Bunlarn arasnda Budizm (%43.0), Protestanlk (%34.5) ve Katoliklik (%20.6) egemen

dindir. Kalan %1.9luk ksm genel olarak Konyslk, amanizm, slamiyet ve

yresel bir din olan Chondogyo (Gksel Yol) mensubudur.

10,726,463

8,616,438

5,146,147

129,907

104,575

45,835

201,401


14/131


15/131

28 29

doruluk, grg, akll ynetim gibi ailenin ve toplumun iyi ynetilmesini

tleyen bir retidir. Konfyslk tanrs olmayan bir dindi ama

alar getike Konfys ve onun temel kurallar baz takipileri tarafndan

kutsallatrld.

Konfyslk, Hristiyanlk ann balarnda yazl in belgelerinin

ilk rnekleriyle birlikte yarmadaya girdi. Krallktan, yani Goguryeo,

Baekje ve Silladan geriye Konfys retisinin etkisinin var olduunu

gsteren belgeler kald. rnein, 372 ylnda Goguryeoda Daehak adl

Konfys bir devlet niversitesi kurulmutu ve bakent dnda da zel

Konfys akademileri bulunuyordu. Baekje, benzer kurumlar daha nce de

kurmutu.

Birleik Silla saray, Konfys enstitlerinin almasn ilk elden

renmek ve bu konuda ok miktarda yaz getirmek iin Tang Hanedannn

hkm srd ine bilgin topluluklar yollad. 10. yzylda Goryeo iin

Budizm devlet diniydi ama Konfyslk devletin felsefi ve yapsal

omurgasn oluturuyordu. 10. yzyln sonuna doru in sisteminden

benimsenen devlet memuru snav olan Gwageo, Konfys klasiklerinin

incelenmesini byk oranda tevik ederek Kore dncesinde Konfys

deerlerin yerlemesini salad.

1392de kurulan Joseon Hanedan, Konfyslk resmi ideoloji

olarak benimseyerek Konfys bir eitim, tren ve kamu ynetimi sistemi

gelitirdi. Kore, 19. yzylda hem Japonya hem de Bat glerince igal

edildiinde, Konfysler igalcilere kar bir hakllar ordusu topladlar.

Ayn zamanda, Konfyslk an deien koullarna ayak

uydurtmak iin yenilik abalar balad. Bu yenilikiler, Bat uygarln

benimseyip ada ve bamsz bir hkmet kurma iine giritiler ve

Koredeki Japon smrge ynetimi srasnda, Japon mparatorluuna kar

savamak iin bamszlk yanls birok rgtle ortak altlar. Bugn

Konfys atalara sayg trenleri hala yaplmaktadr ve Kore toplumunda

byklere sayg nemli bir erdem olarak kabul edilmektedir.

Seuln merkezindeki Myeong-dong Katedrali Geleneksel giysileriyle Konfyslkn kutsal kitaplarn okuyan alimler.


16/131

30 31

Katoliklik

Hristiyanlarn misyonerlik almalar 17. yzylda Koreye ulat ve Katolik

misyoner Matteo Riccinin ince yaptlarnn kopyalar, in imparatoruna

her yl gnderilen elilik heyetince Beijingden getirildi. Bu kitaplar, dinsel

retinin yannda, Gndelik Bilgi Okulu Silhak, bilginlerinin dikkatini eken

takvim sistemi ve dier konularda Bat biliminin deiik ynlerini ieriyordu.

18. yzyla doru bu bilginler ve onlarn aileleri arasnda Hristiyanlk

kabul edenler ya da bu eilimi gsterenler vard. Fakat 1794e kadar Koreye

hibir Hristiyan papaz girmedi. O yl bir in papaz olan Peder Zhou Wenmo

Koreyi ziyaret etti. Yabanc dinlerin propagandas Kore topraklarnda hl

teknik olarak yasaya aykr ve sada solda dinsel bask olarak grlyorsa

da, Hristiyan olanlarn says artmaya devam etti. 1865e gelindiinde, yani

yabanc dman bir veliaht prens olan Daewongunun baa geliinden iki yl

sonra, lkede 12 Koreli Hristiyan papaz ve 23,000 Koreli Hristiyan vard.

1925te Joseon Hanedan dneminde ikence grp ehit olan 79

Koreliye Roma St. Peters Basilicada azizlik nvan verildi ve 1968de 24

kii daha aziz ilan edildi.

Kore Sava (1950-1953) srasnda ve sonrasnda Katolik yardm

rgtlerinin ve misyonerlerinin says artt. Kore Katolik Kilisesi abucak

byd ve 1962de kilise hiyerarisi kuruldu. Koredeki Katolik Kilisesi

ikinci yzyln 1984 ylnda Papa John Paul IInin Seul ziyareti ve 93

Koreli ve 10 Fransz misyoner ehide aziz nvan verilmesiyle kutlad.

Vatikan dnda ilk olarak ermilik treni yaplyordu. Katoliklikin saysal

bymesi yava olmakla beraber Kore, dnyadaki Katolik ermi says

bakmndan drdnc sraya ykseldi.

Protestanlk

1884te Horace N. Allen adl bir hekim ve Presbiteryen misyoner Koreye

geldi. Sonraki yl ayn mezhepten Horace G. Underwood ve Metodist

Episkopal misyoner Henry G. Appenzeller de Birleik Devletlerden geldi.

Onlar baka Protestan mezhep temsilcileri izledi. Bu misyonerler kendi

inanlarn yaymann bir arac olarak salk ve eitim hizmeti vererek Kore

toplumuna katkda bulundular. Dr. Seo Jae-pil, Yi Sang-jae ve Yun Chi-ho

adl bamsz toplum nderleri de siyasal amalara adadlar.

Yonhi ve Ewha gibi Protestan zel okullar halk arasnda ulusal

bilincin yaylmasnda etkili oldu. 1903te Seulde baka Hristiyan rgtlerle

birlikte, Gen Hristiyanlar Birlii (YMCA) kuruldu. Bu rgtler, etkin

toplumsal-siyasal programlar uygulayarak, gen Koreliler arasnda benzer

rgtlenmeleri tevik ettiler. Bunlar yalnz siyasi ve eitim amalarnn

dnda, ayn zamanda kadn-erkek eitliini, cariye sisteminin kalkmasn ve

tapnmadaki uygulamalarn sadelemesini savunarak kr inanlara ve kt

alkanlklara kar toplumsal bilincin uyanmasna da katkda bulundular.

Yerli Dinler

Joseon Hanedannn ykl ve Japon igalinin gelii, birka yeni inancn

ekillenmesini tevik etti.

Yenilenmi bir Hristiyan kilisesinin adan


17/131

32 33

Won Budizm, ac denizinde boulan tm bilinli varlklar sonsuz bir

cennete ynlendirmek iin kurulmutur. Manevi eitim ve cesaret ile gerei

aray zerine kurulu bir inantr. Won Budizm ismi, Korecede Wonbulgyo,

anlaml gerek, aydnlanma ve reti kelimelerinin birlemesinden oluur.

Won tam bir ember anlamna gelir ve nihai gerei sembolize eder. Bul

aydnlanma ve gyo gerei retmek anlamna gelir. Bu nedenle Won-

Budizm gerek aydnlanmaya ar yapan ve bilgiyi gnlk yaamda

uygulamaya ynelik bir dindir.

Cheondogyo, snrsz bir rekabet ortam ve yabanc mdahalesine kar

toplumsal ve teknolojik bir akm olarak 1860larda balad. O dnemde

bu akma, Batnn Bilgisine karlk olarak Donghak (Dounun Bilgisi)

deniyordu. andogyonun temel ilkesi olan Innaecheon, nsan, Haneullim

(Cheondogyonun Tanrs) ile ayndr, ama insan Tanr deildir, demektir.

Her insan kendi beyninde Haneullimi tar ve bu onun saygnlnn

kaynadr. Ruhsal eitme yoluyla insan kutsal olanla birleir, bir olur.

Daejonggyo, Danguna tapnan milli din, 1910 ve 20li yllarda Kore

ulusal bamszlk hareketinde kritik bir rol oynamtr.

slamiyet

Goryeo Hanedan ve slam dnyas arasnda ticari ve diplomatik ilikiler

olmu olmasna ramen, bu balantlar Joseon Hanedanl sresince

kesilmitir. Mslmanla ynelen ilk Koreliler, Japonyann smrge siyaseti

sonucu olarak 20. yzyln banda Kuzeydou ine g edenlerden kt.

Bunlarn bir ksm II. Dnya Savandan sonra lkelerine dndler. Kore

Sava srasnda Birlemi Milletler kuvvetleriyle birlikte Trk askerleri

gelene kadar yeni inanlaryla yalnz yaadlar. Trkler inancn deitiren

Korelileri beraber dua etmeye ardlar.

Kore Mslmanlnn ilk dinsel treni 1955 Eyllnde yapld

ve bunu ilk Koreli imamn seilmesi izledi. Kore Mslmanlar Dernei

geniledi ve 1967de Kore Mslman Federasyonu ad altnda yeniden

rgtlendi. Daha sonra 1976da Seulde merkezi bir cami kuruldu.

Hannam-dongdaki Seulmerkezi camii


18/131

34 35

Kore baheleri; tepeleri, nehirleri ve krlaryla doal

grnm yeniden yaratma giriimindedir.

Genellikle kk lekli olan baheler doann ve insann

ideal uyumu iin uramaktadr. Esas dnce baheyi,

doay mmkn olduunca az bozarak bytmektir. nk

Kore dncesinde doa, zaten yenilenen, yaam devam

ettiren mkemmel ve mutlak bir varlktr.

Kore yemekleri besleyicidir ve birok yemek ksmen

mayaldr. Bu nedenle salkl ve kansere kar nleyici

olarak nitelendirilir. Korenin en nl yemei olan kimi

tuz ve lahanayla mayalanr. Hemen hemen her yemein

yannda garnitr olarak sunulur. Vitamin ve mineral

bakmndan zengindir. Batllarca en ok bilinen yemekler

galbi ve bu lgogidir.

Evler

Yemek


Korenin Gzellii

Hanbok, binlerce yldan beri Korenin geleneksel

kostmdr. 100 yl nce Bat giyim tarz henz kabul

edilmemiken, Hanbok, gnlk elbiseydi. Erkekler jeogori(ceket) ve baji (pantolon) giyerken, kadnlar da jeogori ve

ima (sarmalanan tip etek) giyerlerdi. Gnmzde Hanbok,

kutlamalarda ya da dn, 60. ve ya 70. doumgnleri,

Seollal ya da Chuseok gibi zel gnlerde giyilir.

Giyim


19/131

2Toplum

Toplumsal Refah

Eitim

Medya

Bir Bakta Toplum


20/131

38 39

Toplumsal Refahstihdam

Korenin istihdam yaps, 1960larn banda sanayilemenin balamasndan

bu yana dikkat eken bir dnm gsterdi. 1963te tarm, ormanclk ve

balklk sektrnde alanlar toplam igcnn %63n oluturuyordu.

Ama bu rakam 2010 ylnda yalnzca %6.6ya dt. Tersine nc sektrn

(hizmet sektrleri) arl 1963te toplam igcnn %28.3yken 2010da

%76.4e kt.

2Toplum

1970lerin ikinci yarsnda Kore igc piyasas temel birtakm

deiikliklerden geti. Kore, dokuma ve ayakkab gibi emek-youn

sanayisiyle kresel piyasada rekabeti bir lke olarak ortaya kmt. 1970

ve 1980lerde hkmet, igc arz ve ekonomik byme sorumluluunda

eitime odakland. Ana politika olarak kalifiye igcnn eitilmesi ve

kaliye olmayan alanlara i bulma hizmetleri, sanayilemeden kaynaklanan

igc eksikliklerinin haetilmesi olarak belirlendi. Fakat, 1980lerin ikinci

yarsndan itibaren, niceliksel bymeye nem vermek snflar arasnda

Kaynak: Kore statistikNot: Birincil dnem tarm, ormanclk ve balklk sektrlerini, ikincil dnem madencilik veretim sektrlerini ve ncl dnem sosyal giderler iin genel harcamalar ve dier hizmetsektrlerini ifade etmektedir.

Ar Sanayi eitim merkezi, yabancmhendislere g istasyonu inaas veileyiiyle ilgili eitim verir.

Endstriyel stihdam durumu

Birim: Bin kii, %Kaynak: Kore statistik

stihdam Ynelimleri

Yl 15 ya ve st alan Nfus Ekonomik Etkinlie sizlik

nfus Toplam Sahibi siz Katlm Oran Oran

2001 36,579 22,471 21,572 899 61.4 4.0

2002 36,963 22,921 22,169 752 62.0 3.3

2003 37,340 22,957 22,139 818 61.5 3.6

2004 37,717 23,417 22,557 860 62.1 3.7

2005 38,300 23,743 22,856 887 62.0 3.7

2006 38,762 23,978 23,151 827 61.9 3.5

2007 39,170 24,216 23,433 783 61.8 3.2

2008 39,598 24,347 23,577 769 61.5 3.2

2009 40,092 24,394 23,506 889 60.8 3.6

2010 40,590 24,748 23,829 920 61.0 3.7

2009

2010

2008

2000

1990

1980

1970

%7.0 %16.4 %76.6

%6.6 %17.0 %76.4

%7.2 %17.4 %75.4

%10.6 %20.4 %69.0

%17.9 %27.6 %54.5

%34.0 %22.5 %43.5

%50.4 %14.3 %35.3

Birincil ncl


21/131

40 41

araylarna tevik edilmek istenmitir.

Ayn zamanda hayat boyu eitim iin artan taleplere karlk olarak

hkmet, mesleki yatrm eitimlerini azar azar artrmtr. Dk retkenlik

ve yalanan i gc eilimine tepki olarak, kadnlarn istihdam orann

arttrmak iin eitli nlemler uygulanmtr. stihdamda ayrmcln

azaltlmas, i ve aile hayat arasnda uzlamann desteklenmesi, hamilelik ve

doumdan kaynaklanan calmaya ara verme gibi problemlerin stesinden

gelmek bu nlemlere dahildir. Alnan dier eitli nlemler ise yallarn

istihdamnn geniletilmesi ve dengede tutulmas iin emeklilik yann

uzatlmas, cret sistemlerinde reform, yatan kaynaklanan ayrmclk ve

nyarglarn en aza indirgenmesidir.

Konut

Tpk teki lkelerde olduu gibi, Korede de sanayileme ve kentleme

birbirine paralel gitmitir. 1960ta nfusun yalnzca %27.7si kentlerde

yaarken, bu 2000 ylnda %88.3e ykseldi. Fakat bu eilim gerilemi, 2005

ylnda ehirlerde yaayan nfus %81.5e dmtr.

Kentsel blgelerde nfusun hzla artmas, konut skntsna ve arsa

yatlarnn byk oranda ykselmesine yol amtr. Konut sknts sorununu

eitsizlie sebep olmu ve blgeler arasnda probleme yol amtr. Politikann

zerinde durduu nokta bylece daha ok refah ve daha ok eitlik anlayna

kaym, bu da, Asgari cret Yasas (1986), Eit stihdam Yasas (1987),

Engelliler iin stihdam Giriimi ve Mesleki Rehabilitasyon (1990) ve dier

nlemlere zemin hazrlamtr.

1990larn banda, ekonomide yavalamaya neden olan isizlik

sorunuyla sistemli olarak baa kabilmek iin hkmet, stihdam Sigortas

Yasas (1993), Temel stihdam Politikas Kanunu (1995) ve Mesleki Eitime

Destek Kanunu (1997)nu ieren birka temel yasa onaylatm ve istihdam

politikalar iin kurum oluturmutur.

Hkmet, ayn zamanda 1999 Ekiminde istihdam sistemi kapsamn,

yarm gn ve geici alanlar dahil olmak zere tm alanlar kapsayacak

ekilde genileterek, isizlikle baa kabilmek iin sosyal gvenlik alarn

glendirmitir.

Bireysel Eylem Plan (IAPs), isizlik denei alclar iin, hem gen

hem yallar kapsayacak ekilde geniletilmi ve bylece daha aktif i

Seulde bir apartman sitesiModernleme sreci ve ekirdekailenin ortaya kmasyla, apartmanrahatlk yznden ehirde oturanlarnen tercih edilen konut tipi oldu.

Birim: Bin konut birim.Kaynak: Toprak, Ulam ve Denizcilik leri Bakanl

Konut naas Durumu

2009

2010

2008

2006

2000

1990

1980

1970

382

387

371

470

433

750

212

115


22/131

42 43

zmek ve ev maliyetlerini istikrara kavuturmak iin, konut ina etmede

kullanlacak arsa miktarn arttrma ve kk konut birimlerinin yaplmas,

hkmetin bata gelen nceliklerinden biri olmutur.

Bu amala, tekrar imar etme ve yeniden ina dzenlemeleri kolaylatrl-

acaktr. Bogeumjari konutlamalarn destekleme plan 2008de kurularak

2018e kadar 1.5 milyon konut birim salanacaktr.

Hkmet 2000 ve 2008 yllar arasnda, her yl 600 bin ile 700 bin konut

birim salamtr. Ykselen arsa fiyatlar ve modern yaam tarzndan yana

kullanlan belirgin tercihlerle apartmanlarda yaayanlarn oran srekli art

gstermitir. 1985te konutlarn sadece %13.5i apartman iken, 2005 ylnda

apartmanlarn oran %52.5e ulamtr. Koredeki apartmanlarn ounda kat

mulkiyeti yaygndr.

Salk ve Tbbi Hizmetler

Korenin ekonomik geliimindeki baarsyla beraber, Korelilerin genel

salklar geen krk ylda nemli bir ekilde gelimitir. 1960ta ortalama

yaam sresi erkekler iin 51, kadnlar iin 54 idi. Bu rakamlar 2009da

erkekler iin 77ye, kadnlar iin de 83.8e ykseldi. Bebek lm oranlar ile

birlikte anne lm oranlar da bariz ekilde azalmtr.

Bu gelimeler, beslenme biimindeki gelimeler ve mevcut salk ve

tbbi hizmetlerle dorudan balantldr. 1985 ylnda ulusal salk giderleri

kii bana 85,000 won iken, 2007 ylnda bu rakam 1,266,000 won olmutur.

Tbbi sigorta ve tbbi destek eklindeki salk bakm ilk kez 1977

ylnda balam olmasna ramen 1980e kadar sigorta kapsam oran sadece

%29.5 idi. 2007 Aralk itibariyle nfusun %96.3 salk sigortas kullanmaya

balamtr, kalan %3.7lik oran ise direkt tbbi yardm alabilecek durumdadr.

Hastaneler ve tbbi personel tedarikleri srekli olarak artmtr. lkedeki

hastane ve kliniklerin (Dou tbbi hastane ve klinikleri dahil) toplam says

1975 ylnda 11,183 idi ve bu say 2007de 52,914e kt. Bu arada toplamda

19,588 olan lisansl doktor says da 2009 ylnda 116,693e ykseldi.

Kore; mide kanseri tedavisi, karacier nakli ve estetik ameliyatlar gibi

tbbi hizmetlerdeki sekin kalitesiyle vnr. Yksek ileri tbbi teknoloji ve

makul tbbi masraflarn birlemesinin sonucunda, tedavi amacyla Koreyi

ziyaret eden yabanclarn saysnda belirgin bir art olmutur. Ayn zamanda

Kore hkmeti, yabanc hastalarn tbbi ar merkezi araclyla tek aamal

hizmet almalarn mmkn klacak altyap binasna destek salad. Tbbi ar

merkezi, yabanc hastalarn Korede bulunduklar sre boyunca ikayetlerini,

rahatszlklarn ve tedavide kasten veya kastsz olarak yaplan yanl veya

ihmalleri zmek iin 5 dilde 24 saat (Tel. No. 82-15777-129) tbbi danma

hizmeti salamaktadr.

Birim: Kii saysKaynak: Kore statistik Not: Tbbi personele doktorlar, diciler, Dou tbb doktorlar, lisansl eczaclar, ebeler vehemiriler dahildir.

Yabanc bir vatanda medikalturizmin bir paras olarakcheck-up yaptrrken.

Kii Bana Den Lisansl Tbbi Personel Says

2005

2000

1995

1990

1985

144

191

228

314433

450


23/131

44 45

Sosyal Gvenlik

1980 sonlarndan beri deiik sosyal gvenlik sistemleri yrrle kondu.

Bunlar, salk sigortasnn ve tbbi yardmn geniletilmesini ieren 1988

ylnda balatlan Ulusal Emeklilik Servisi ve 1995 ylnda balatlan sizlik

Sigortas Sistemidir. Bylelikle hkmet insanlarn saln gvenceye

alabilecek bir toplum kurmann temelini salam oldu. Korede ikamet eden

18-60 ya aras her birey kazanlar ne olursa olsun otomatik olarak Ulusal

Emeklilik Servisine dahildir.

Bu sistemin temel amac, ekonomik ynden etkin nfusa, ekonomik

sknt durumunda minimum gvence salamak ise de, ekonomik ynden

etkin olmayanlara gvence salayan programlar da vardr. Bu kamu yardm

programlar temelde iki blmden oluur: temel giderler dentisi ve tbbi

yardm.

Ykselen yaam standartlar, salk ve tbbi hizmetlerdeki gelimeler

dolaysyla Korelilerin ortalama ya hzla ykseldi. Dolaysyla, yllar

getike yallarn says da belirgin biimde artt. 1960ta 65 ve zerindeki

yalarda olanlar Korenin toplam nfusunun %2.9unu olutururken, 2009un

sonuna gelindiinde bu oran 10.7e ulamtr ve 2018 ylna kadar 14.3e

ulamas beklenmektedir.

Yallarn yaam niteliklerini ykseltmek iin uygulanan politikalar

unlar iermektedir: Asgari cret dzeyinin altnda yaayan yallara

dorudan denceler salamak, taban ileri ya maann balatlmas, uygun

i alanlar ve i bulma merkezleri aarak yallar iin istihdam olanaklarn

geniletmek, yallar iin salk sistemlerini glendirmek ve uzun dnem

salk sigortas sisteminin balatlmas, yallar iin eitli sosyal tesisler

amak. Temel ileri ya maa sistemi Ocak 2008de balam ve 65 ya zeri

dk gelir snfna dahil olanlar maa iin uygun bulunmutur. Yallar iin

uzun dnem salk sigortas sistemi 2008 Temmuz aynda balatlan, yallarn

genel saln gelitirmek ve mali ykleri azaltmak iin tasarlanm, sosyal

sigorta bak anlaysyla, yalln sebep olduu akl hastalklar ve felten

zdrap ekenlerin bakmn garantilemektedir.

Sosyal gvenlik nlemlerinin glendirilmesiyle, zrllerin

gereksinimleri konusunda bilinlenme artmaktadr. Engelliler artk 15

kategoride snandrlmaktadr. Yalnzca 2008 ylnda 49 milyonluk toplam

nfusun 2.43 milyonu engelli olarak kaydedilmitir. Sakatlktan etkilenenler

iin devam eden mali sorumluluklarn eksiltilmesi abalarnn bir paras

olarak, hkmet sakatlk denei oluturdu, ayrca engelli ocuklar denei

de mmkn hale geldi.

Kore Birlemi Milletler Engelli Haklar Szlemesinin de taraarndan

biridir. Bu bakmdan, Engellilik Ayrmclk Yasa ve Doru Yardm yasas

Nisan 2008de yrrle girmi ve Kore Asyada byle bir yasay yrrle

koymu ikinci lke durumuna gelmitir.

Drt Sosyal Sigorta Program

Program Balad Yl Temel Ama

Ulusal Emeklilik 1988 Gelir gvenlii

Salk Sigortas 1977 Tbbi bakm

sizlik Sigortas 1995 sizlerin rahatlamas

Sanayi Kazas Sigortas 1964 Sanayi kazalar iin tazminat

Kaynak: www.4insure.or.krYallara sayg


24/131

46 47

Kadnlar

Geleneksel Kore toplumunda kadnlarn rol byk oranda ev yaam ile

snrlyd. Gen yalardan balayarak kadnlara gelecekteki rolleri olan elie

ve annelie hazrlanmak iin boyun eme ve sabr gibi erdemler retilir,

erkekler gibi toplumsal faaliyetlere katlma frsat tannmazd. Rolleri ev

ileriyle snrlyd.

1948 ylnda Cumhuriyetin kurulmasyla birlikte kadnlar, eitim, i ve

kamu yaantsnda anayasal haklarn almay baardlar.

Mart 2005te, hkmet, kadn ve erkein eit olduu topluma doru

byk adm atm ve kadnlara kar ayrmcln en byk rnei olan aile

reislii sistemini kaldrmtr. Bu sistemin kaldrlmas, demokratik deerler

ve kadn erkek eitliine dayal yeni aile kltrnn temellerini kurmutur.

Ekonomik gelime artp Korelilerin yaama koullar gelitike, kadnlarn

eitim basamaklar da ykselmeye balad.

Korede ilk ve orta okul renimi zorunlu ve paraszdr. 2005 itibariyle

lke ocuklarnn %100 ilkokula girmitir. Kz ve erkek rencilerin

ortaokul ve lise katlm yzdeleri hemen hemen ayn durumdayd. Lise

mezunu erkek rencilerin toplamda %81.6s yksekokul ya da niversitelere

giderken kz renciler iin bu oran %82.4tr. Bugn kz renciler erkek

rencilere gre daha yksek niversitelileme oranna sahiptirler.

Sanayileme, alan kadnlarn saysn srekli ykseltmitir, 1965te

37.2 olan oran 2010da 49.4e kmtr. Kadnlarn igc iindeki tipik

yerlerine bakarsak, 1975 ylnda kadnlarn yalnzca %2si meslek ya da

ynetim katmanlarnda yer alrken, %3.7si bro ilerinde alyordu. Fakat

2010a varldnda, kadnlarn %21i profesyonel ve ynetim pozisyonlarnda

alrken, geri kalan %17.8i bro ilerinde almaktayd. Bugn Koreli

kadnlar eitli alanlarda etkin olarak grev yapmakta ve bylece topluma

nemli katklarda bulunmaktadrlar.

Son zamanlarda kadnlar baz alanlarda, zellikle de devlet sektrnde

byk atlmlar yapmaktadrlar. rnein meclisin kadn yeleri olduka

Gwacheon Devlet Sitesindeki resmi atama treni iin bir araya gelmi kadn savclar.

Mart 2008 ylnda Gney Korenin ilkastronotu olan Yi So-yeon, uluslararasUzay stasyonunda 11 gn geirdi.


25/131

48 49

art gstermitir. 16. Ulusal Meclis(2000-2004) te 16 (%5.9) olan kadn

ye says, 18. Ulusal Meclis(2008-2012) te 43 (%14.4)e kmtr. En

son yaplan baroya kabul snavndaki baarl adaylarn %41.5i kadnlardr.

Yksek seviyeli devlet memurluu ve dileri hizmetleri snavn baaran

kadnlarn oran srasyla %47.7 ve %60a tekabl eder ve neredeyse hemen

hepsi hakim, savc, mdr vekili dzeyinde memur ve diplomat olarak greve

balamlardr.

EitimKoreliler eitime eskiden beri kiisel doyum ve toplumsal ykselme arac

olarak ok nem verirler. ada okullar 1880lerde ald. 1948de Kore

Cumhuriyetinin kurulmasyla hkmet modern bir eitim sistemi kurmaya

balad ve alt yllk ilkokul zorunlu oldu. Bugn Kore, dnyann okuma

yazma oran en yksek lkeleri arasnda olmakla vnmektedir. Korenin

geen krk yl iindeki hzl ekonomik bymesinin ve bilim insanlar,

mhendisler, uzmanlar yetitirmesinin ana kayna olarak ekonomisinin

nemi zellikle belirtilir.

Okul Sistemi

Korenin okul sistemi 1-3 yllk anaokulu, 6 yllk ilkokul, 3 yllk ortaokul, 3

yllk lise ve 4 yllk niversite ya da yksekokul, ayrca niversitede doktora

derecesine varan derslerden oluur. Ayrca master, yksek lisans ve doktora

adaylar iin yksek lisans eitim programlar bulunur. Bunlarn dnda 2-3

yllk nlisans okullar ve meslek okullar vardr. lkretim zorunludur ve

Eitim Sistemi

lkokul rencileri, Korenin en doudaki topra Dokdonun resimlerini gsteriyorlar.

Okulncesi

lkokulEitimi

OrtaokulEitimi

YksekEitim

4~6 7~12 13~15 15~18 19~29

Anaokulu

lkokul

Belediye (Kent)

Okulu

zel Alan Okulu

Ortaokul

Belediye (Kent) Lisesi

zel Alan Okulu

teki Okullar

Yksek Lisans Okulu

teki Okullar

Teknoloji Enstits

Hava ve Haberleme niversitesi

ki Yllk Yksek Okul

Eitim Enstits

Endstri niversitesi

Yksek Okul ve niversite

Lise

Hava ve Haberleme Lisesi

irkete Bal Lise

Ticaret Lisesi

zel Alan Okulu

teki Okullar

Ya


26/131

50 51

devam oran yaklak %100dr. 3 yllk ortaokul renimi de 2004 ylndan

itibaren yurt apnda zorunlu hale getirilmitir.

2010 ylnda Korede 411 yksek renim kurumu, toplam 3.64 milyon

renci ve 77,697 yksek retim eleman vardr.

Kore Aratrmalar

Kore aratrmalar terimi, 1945te ulusal bamszln kazanlmasndan

hemen sonra, Korenin tarihi, kltr ve toplumsal-siyasal sistemi de iinde

olmak zere Kore zerine aratrmalar gelitirmek iin akademisyenlerin

abalaryla ortaya kt. 35 yl sren smrgelik dneminde yaplan akademik

almalar bastrlm ya da Japon bak asnn basks altnda kalmt.

Son yllarda gittike artan sayda yabanc aratrmacnn Kore

zerinde incelemeler yapmasnn yannda, hkmet, 1978de kurulan Kore

Aratrmalar Akademisi ve ondan iki yl sonra alan Kore Aratrmalar

Akademisi Mezuniyet Sonras Enstits araclyla i aratrmalar

destekledi.

ubat 2010da devlet yksekokullar, 4 dalda Beeri Bilimler, Kltr

ve Sanat, Sosyal Bilimler, Uluslararas Kore Aratrmalar- 567 yksek lisans,

299 doktora sahibi yetitirmitir. Eitim sresi boyunca 220 Koreli ve yabanc

renci yksekokulun yksek lisans ve doktora programlarna kaydolmutur.

Yabanc mezunlar, profesr ve Kore aratrmaclar olarak aktif olduklar

lkelerine geri dnerler.

Kore aratrmalar yurt dnda kltr adamlarnn gittike daha ok

dikkatini ekmeye balamtr ve gnmzde in, Japonya, Amerika Birleik

Devletleri, Rusya, Fransa, Almanya, Tayland,Vietnam, Polonya, Danimarka,

svire, Ukrayna, Macaristan ve baka lkelerdeki 735 niversitede ilgili

dersler verilmektedir.

MedyaGazeteler ve Haber Ajanslar

Kore basn 100. yan am durumdadr. Korenin ilk modern gazetesi olan

Dongnip Sinmun (Bamsz Gazete), 1896 ylnda Dr. Seo Jae-pil tarafndan

Dongnip Sinmun (Bamsz Gazete)7 Nisan 1896da yaymlanmaya baland.Korenin kiiye ait, tamam Hangeul olan (Korealfabesi) ilk gazetesi.Kltr snar yabanc rencilerin geleneksel mzikritmini renmelerinde yardmc olur.


27/131

52 53

kurulmutur. 4 kk sayfadan oluan bu iki dilli gazete, haftada kez

yaynlanyordu. lk sayfas Korece, son sayfas da ngilizce olan 300 kopya

baslyordu.

Sonraki yllarda, Kore gazeteleri, en bata gelen amalarn, Kore

halknn ulusal davalarn ykseltmede ve insanlarn gzlerini hzla deien

dnyaya amakta buluyorlard. Gazeteler Japon smrge ynetimi srasnda

(1910-1945) bamszlk hareketleri iin de nemli rol oynadlar.

Chosun lbo ile Dong-a lbo, Korenin en eski iki gazetesidir. Her ikisi

de 1920de 1 Mart Bamszlk Hareketi sonrasnda kurulmutur ve bamsz

genel politikalar ile kamuoyu zerindeki byk etkileriyle bilinirler.

Kore gazeteleri son yllarda modern bask tesis ve ekipmanlar

konusunda kayda deer yatrmlarda bulunmulardr. ok renkli matbaaclk

kapasitesiyle bilgisayar donanml karakter dizgisi ve dzenleme sistemlerini

en ok ulusal gnlk gazeteler kullanmaktadrlar.

Bunlarn yan sra Yonhap Haber Ajansnn Avrupa, Kuzey Amerika,

Ortadou, Gneydou Asya ve Gney Amerikada 49 denizar brosu

vardr.

Televizyon

Kore Cumhuriyetinde televizyon yayn 1956 ylnda Seulde zel mlkiyete

ait ve ticari olarak yayn yapan bir istasyonun kurulmasyla balad. Ama bu

ilk televizyon istasyonu 1959da bir yangnla yok oldu. Aralk 1961de KBS

TV, Koredeki ilk tam yaynl televizyon hizmeti olarak Seulde hkmet

tarafndan almtr. Dier irketi TBC TV, Aralk 1964te yayna balad.

Munhwa Yayn irketi, Austos 1969da Korenin nc televizyon

istasyonu olan MBC TVyi kurdu. SBS (Seul Yayn Sistemi), 1990da zel

bir ynetimle yayna balad.

KBS, MBC, SBS ve EBS yayn istasyonlar ebekeleri, 2001in ikinci

yarsndan itibaren Seul metropolitan blgesinde dijital yayna balamtr. Bu

hizmet 2002 ylnda Seulde daha byk bir alana ve evre blgelere kadar

geniletilmitir.

1990da kablolu televizyon deneme yaynlar balad. Toplumda bilgiye

ve deiik elence trlerine kar istek artarken kablolu televizyona talep de

geniledi. 2009 ylnn sonlarnda 15.2 milyon kablolu TV aboneleri, deiik

alanda yayn yapan 120 kablolu kanal izleyebilmekteydi.

IPTV (nternet Protokol Televizyonu)nun geliimi de, Korenin

enformasyon ve teknoloji alanndaki liderlerden biri olmasna yol amtr.

Kore Komnikasyon Komisyonu (KCC)ye gre, 2010 yl sonuna gre IPTV

hizmeti abonesi 3.086 milyon olarak tahmin edilmitir.

Radyo

Bugn Kore Cumhuriyetinde toplam 54 radyo istasyonu bulunmaktadr.

Korede televizyona olan ilginin artmasna ramen, radyo dinleyicileri de hala

artmaya devam etmektedir.

Balca Yabanc Gazeteler ve Alar

Medya Dil nternet Sayfas

Korea Times ngilizce www.koreatimes.co.kr

Korea Herald ngilizce www.koreaherald.co.kr

JoongAng Daily ngilizce joongangdaily.joins.com

Arirang TV

KBS worldnet

ngilizce, ince, Arapa

ngilizce, ince, Japonca

www.arirang.co.kr

www.kbsworld.net

(2011 ubat itibariyle)


28/131

54 55

Eitim Sevyelerine Gre almalar

Birim: Bin KiiKaynak: Kore statistik, 2010

Ortalama Yaam Sresi

2010da yeni evlilerin ya ortalamas

erkekler iin 31.8, kadnlar iin 28.9dur.

2009 yl ortalama yaam sresi

erkeklerde 77.0, kadnlarda 83.8dir.

Yksek Okul, niversite Mezunlar ve st

Lise Mezunlar

Ortaokul Mezunlar ve Alt

Birim: Yl

Kaynak: OECD Salk Verisi, 2010

Bir Bakta Toplum

Yurtdnda renim Gren

Orta & Lise rencileri

Toplam Dourganlk Oran

Birim: kii

Kaynak: Kore Eitimsel Geliim Enstits

Birim: kiiKaynak: Kore statistik, 2010

Kaynak: Kore statistik, 2009

Koredeki anaokullar says 901den

(1980) 8,388e (2010) kmtr.

Liseye devam eden ortaokul

mezunlarnn oran 2010da % 99.7 idi.

Lise rencilerinin Aktivitelerde

Geirdikleri Ortalama Zaman

%6.4

Dier

%14Sosyal Yaam/

bo zaman

deerlendirme

38.2%

Kiisel

Zaman

41.2%

Ders alma

24SAAT

4.53

2.82

1.57 1.471.19 1.15 1.22

1970 1980 1990 2000 2008 2009 2010 2,024

3,692

12,252

15,697 15,327 14,818

9,749

1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009

9,275

9,618

4,936

20072008

2009

86.1

83.8

79.3

80.475.3

77.0

Male Female

2007


29/131


Gzel Sanatlar

Edebiyat

Resim

Mzik ve Dans

Tiyatro ve Sinema



3KltrveSanat

Kore geleneksel dansndan ilham alnarak oluturulmu modern dans eseri Birin bir sahnesi

(Lee Jeong-yun, Kore Ulusal Dans Topluluunun ba Danss, Kim Joo-won, Kore Ulusal Bale

Topluluunun ba danss)


30/131

58 59

Korenin corafyas dnyann en byk ktasndan da doru km bir

yarmada olmasndan dolay zgn Kore karakteristiinin gelimesinde

olduka etkili olmutur. lkenin kltr ve sanatnn temelleri, kta ile ilgili

zellikler ve ada insanlarnn bileimi olan Kore kimliidir. Binlerce yl

boyunca Kore, bulunduu utaki konumuna ramen, Asyann baskn ktasal

kltrleriyle etkilemitir. lke, dier Asya blgelerindeki temel din ve

geleneklere uyum salarken, bazlarnn Kore kltrnn merkeziyetilii

dedii farkl ve belirgin bir kltr meydana getirmitir.

Bu topografik etki altnda Kore halk, dingin ama evik, umutlu ama

duygusal bir kltr yaratan bar bir dinamik kimlik gelitirmitir.

Koredeki UNESCO Kltr MerkeziDnya Miras

UNESCO, Korenin baz kltr hazinelerini Dnya Miras Listesine koyarak,

Kore kltrnn esiz deeri ve belirgin karakterinin geerliliini kabul

etmitir. 1995te UNESCO, her ikisi de Gyeongsangbuk-do Blgesindeki

Gyeongjuda bulunan Bulguksa Tapna ve Seokguram Maarasn,

Gyeongsangnam-do Blgesindeki Tripitaka Koreana tahta kalplarnn

korunduu Haeinsa Tapna Janggyeongpanjeonu, ve Seuldeki Jongmyo

Kraliyet Soyu Mabedini listesine eklemitir.

Seuldeki Changdeokgung Saray ve Suwondaki Hwaseong Kalesi

1997 ylnda listeye alnmtr. 2000 ylnda iki kltr hazinesi daha listeye

3Kltr ve Sanat

eklenmitir: Gochang, Hwasun ve Ganghwado Dolmen Siteleri ile saysz

kltr hazinesi ve tarihi sitenin itinayla korunduu eski Silla Krall (M.

57-M.S 935)nn bakenti olan Gyeongju Tarihi Alanlar. 2007de UNESCO,

dnya tarihine tanklk eden Korenin volkanik adas olan Jeju-do Adas

ve lava tplerini, olaanst gzelliin doal varl olarak adlandrmtr.

2009da Joseon Hanedannn 40 kraliyet mezar da listeye eklenmitir. Bu

mezarlar, ngilizcede de ince ad feng shui olarak bilinen, topografya

zerine kurulu kehanetin eski teorisine gre yaplmtr.

Bulguksa Tapna ve Seokguram Maaras, Silla Krall dneminde

babakan Kim Dae-seong (701-774) tarafndan 751 ylnda yaplmaya

balam ve 23 ylda tamamlanmtr. Babakan Kimin, nceki hayatnda

dul bir kadnn erdem sahibi olu olarak yaad iin, sadrazam olu olarak

yeniden dnyaya geldii yazlmtr. Kendisi babakan olmu ve 750 ylnda,

bu hayattaki anne ve babasn onurlandrmak iin Bulguksann yapmn,

nceki hayattaki anne ve babasn onurlandrmak iin Seokguramn yapmn

denetlemek amacyla istifa etmitir. Bulguksada halka ak ibadetler,

Gyeongjudak Bukguksa Tapnann Grkemli Girii. Tapnak 1995 ylnda UNESCO DnyaMiraslar Lstesine kaydedilmitir.


31/131

60 61

Seokguramda ise kraln zel ibadetleri gerekleiyordu.

stste yerletirilmi ta katmanlarn zerine ina edilmi olan

Bulguksa, Tohamsan Dann ormanlk eteklerindeki kayalk blgenin

organik bir parasym gibi grnr. Tapnak evleri Seokatap (Buda

pagodas) ve Dabotap (birok hazine pagodas) da merdivenler gibi

-Cheongungyo (Mavi Bulut Kprs), Baegungyo (Beyaz Bulut Kprs)

ve Chilbogyo (Yedi Hazine Kprs) simgesel olarak laik dnyadan

Budann ruhsal dnyasna nclk ettikleri iin kpr olarak adlandrlrlar.

Tapnak arazisi iinde ve dnda, altn kaplama Buda heykelleri dahil olmak

zere daha bir ok olaanst hazine vardr.

Daeungjeon (Ana Salon)un ald avluda Korenin en gzel

iki pagodas bulunur. 8.3 metre yksekliindeki Seokatap ile 10.5

metre yksekliindeki Dabotap yaklak 756 ylnda ina edilmilerdir.

Seokatap erkeksi sadelik ve cmert arballkla karakterize edilmitir ve

Sakyamuninin koyduu ruhsal kurallar simgeler. Sslemelerle dolu ve

kadns izgiler tayan Dabotap ise dnyann karmakln simgelemektedir.

Seokguram Maaras, geen srede bir ka kez restore edilmtir. inde,

oturan byk bir Buda heykeline elik eden 38 Bodhisattva (Budist dncede

kendini tm duyarl canllarn Budala ulamasna yardmc olmaya adam

kii)nn olduu kayaya oyulmu yapay bir maaradr. Maara, Bulguksa

Tapnann evresindeki yontular gibi granitten yaplmtr.

Seokguram, bir koridorla birbirlerine balanm dikdrtgen biimindeki

bir giri hol ile kubbe tavanl yuvarlak bir odadan oluur. Tek bir granit

kayadan yontulmu 3.5 metre yksekliindeki Buda lotus iei sslemeli

bir taht zerine bada kurmutur. Yz douya bakar, sessiz bir meditasyon

iinde gzleri kapal, yznde sakin ve her eyi bilen bir ifade vardr.

Seokguram, Sillann mimari, matematik, geometri, fizik, din ve sanat

bilgilerinin bileimini temsil eder ve Korenin Budist aheserlerinden biridir.

Haeinsa tapnandaki iki muhafaza salonu olan Janggyeongpanjeon,

Budist kanunlarnn Goryeo Hanedan (918-1392) versiyonu, 81,258 tahta

yazma kalbndan oluan Tripitaka Koreanann korunduu yerdir. Sahip

olduu 52 milyondan fazla ince karakter, Tripitaka Koreanay bugn

Bulguksa Tapna Sitesindeki Seokguram Maarasnn ana Budas Tripitaka Koreana tahta kalplar deposu olan Heinsa Tapna Janggyeong Pangeon


32/131

62 63

dnyadaki en eski ve en kapsaml Budist kanunlar haline getirir.

Jongmyo Kraliyet Soyu Mabedi, Joseon Hanedan (1392-1910)ndan

yl sonra 1395 ylnda, kral ve kralielerin mezarlar iin ayrlm bir yer

olarak kurulmutur. zenle hazrlanm ve Jongmyo eryak adndaki zel

tren mziinin elik ettii anma trenleri szl ve soyut insanlk mirasnn

bayaptlar olarak seilmitir. Joseon atalar iin anma trenleri her Maysn

ilk Pazar gn yaplr.

Changdeokgung Saray 1405 ylnda yaplm, 1592deki Japon igali

srasnda yaklm, daha sonra da restore edilmitir. Sarayn kendisi ok

grkemli bir yapttr ama zellikle ilgi ekici olan, sarayn yaratc izgileri ve

gzelliiyle nl arka bahesi Huwon, ayn zamanda sr bahesi Biwon olarak

da adlandrlr. Saraya dahil 405,636 metrekarelik alann neredeyse drtte

n kaplayan bahe, gzel kulbeleri, salonlar, lotus iekli havuzlar,

ilgin biimde kayalar, tatan kprleri, merdivenleri, su arklar, sk aalar

arasna dalm pnarlaryla geleneksel Kore bahesinin zelliklerini tar.

Hwaseong Kalesi, Seuln gneyindeki Suwon kentinde 1796 ylnda

34 ayda ina edilmitir. Korenin en ileri askeri kalesini yaratmak iin en son

yapm teknolojisi, askeri savunma teorileri ve estetik ilkeler birletirilmitir.

Kentsel merkezin evresindeki bir yayla boyunca uzanan ve dalk bir arazi

zerinde olan kalede drt byk ve yedi kk kap, karargahlar, gzlem

kuleleri, mazgall siperler, sancaklar ve snaklar vardr. 5,743 metrelik evre

duvarnn byk blm hala ayaktadr.

1. Changdeokgung Saray, Joseon dneminde ina edilen Seul Jongno semtindekisaray.

2. Dolmen, Korede Tun ann balca mezar tipi.3. Suwondaki Hwaseong Kalesi, Hem Dou hem Batnn askeri mimarisinin

birletirmesinin esiz rnek.4. Silla Kraliyet Mezarlar, Gyeongju Tarihi Alan iindeki Silla Hanedanndan

kraliyet mezarlar.5. Jongmyo Mabedi, Joseon dneminin len krallarn ve kralielerin levhalarnn

sakland konfys kraliyet mabedi .

1

3

2

4

5


33/131

64 65

Gyeongju Tarihi Alanlar ve Jeollabuk-do Blgesi Gochang, Jeollanam-

do Blgesi Hwasun ve Ganghwa ile Incheon Dolmen Siteleri 2000 ylnda

listeye eklenmitir. Gyeongju, binlerce yl boyunca Silla Krallnn bakenti

idi ve bu alan tarihsel zelliklerinin zenginliinden dolay Duvarsz Mze

olarak adlandrlmaktadr.

Volkanik Jeju Adas ve Lava Tpleri 18,846 hektarlk alan oluturur.

Bunlar; en iyi lav tp maaras olarak deerlendirilen, ok renkli karbonatl

tavan ve zemini, koyu renkli lav duvarlar ile Geomunoreum, kaleye benzeyen

ve okyanustan ykselerek gelen Seongsan Ilchulbong krateri ve elaleleri,

ok ekilli kaya oluumlar ve kk krater glleriyle Korenin en yksek

da olan Hallasan Dadr. Bu muhteem gzellikteki alanlar ayn zamanda

gezegenin tarihine, zelliklerine ve dnyamz biimlendiren srece tanklk

ederler.

Joseon Hanedannn kraliyet mezarlar inde feng shui olarak

bilinen, cora kehanetlerin Kore versiyonu olan pungsuya ve o zamann

ynetim ideolojisi Konfyslk prensiplerine bal kalnarak yaplmtr.

Dier lke mezarlarnda kolaylkla bulunamayacak trdeki gzellikleriyle

vnrler. Mezarlar; Joseon dnemi boyunca yerleim, mimari dizayn ve

kullanm ile ta objelerin kullanm lsne ok iyi yansm doa ve evren

bak alarna ettikleri tanklk iin vlrler. Mezarlarn kltrel deeri,

daha ileride, Joseon Hanedannn bugne ulaan uzun tarihi boyunca atalar

anma trenleri geleneinin korumasyla grlebilir.

Temmuz 2010da Dnya Miras Komisyonu Brezilyann bakenti

1. Hahoe Ky, 2010 ylnda UNESCO Dnya Miraslari Listesine kaydedilenKorenin en eski tarihi airet ky.

2-3. Jejudo Adas dnyann birok volkanik faaliyetler ve ekosistemler hakkndakianlaylar gelitirmitir. Hallasan Dann gzel manzaras, biyo-eitlilii vecora zellikleri dnyann doa miras olarak olaanst evrensel deeresahiptir.

4. Joseon Hanedan Kraliyet Mezarlar, Gyeongneung (Kral Heonjong).

1

2 3

4


34/131

66 67

Brasiliadaki 34. genel toplantsnda, her ikisi de Gyeongsangbuk-do

Blgesinde olan Hahoe ve Yangdong Kylerinin benzersiz kltrel

deerlerinden dolay Dnya Miras sitesi olarak listeye alnmasn

onaylamtr. ki kyn de, Joseon dnemindeki Konfysle ynelik

merkezli sivil hayatn korunmas iin geerlilikleri kabul edilmitir.

Dnyann Bellei

1997de UNESCO, sonsuza kadar kaybolma tehlikesinde olan miras

niteliindeki belgelerin korunarak yaylmas amacyla Dnyann

Bellei kaytlarn yapmaya balad. Bu listeye eklenen Kore miraslar;

Hunminjeongeum (halk eitmek iin retilen sesil yazm sistemi), Joseon

Wangjo Sillok (Joseon Hanedan vakayinamesi), Buljo Jikjisimcheyojeol

(Budist bilgelerin retileri), Seungjeongwonilgi(kraliyet sekreterlii

gnl), Tripitaka Koreana resimli tahta kalplar ve eitli Budist yazlar ve

Uigwe (Joseon Hanedan kraliyet tutanaklar), ve Donguibogam (Dou Tbb

Prensip ve Uygulamalar) dr.

Hunminjeongeum, Joseon Hanedannn 4. Hkmdar Kral Byk

Sejong (1418-1450) tarafndan yaratlm Kore alfabesi Hangeuln

retilmesinde balang kabul ediliyordu. Yeni alfabe 1446 ylnda resmiyet

kazand.

Joseon Wangjo Sillok, her devrin tarihsel kaydn hazrlama gelenein-

den kaynaklanmtr. 1413 ylnda Joseonun kurucusu ve ilk hkmdar

olan Kral Taejonun vakayinamesiyle balam ve 1910da hanedanln

son buluuna kadar devam etmitir. Vakayinameler, Vakayiname Derleme

Memuriyet (Chunchungwan)indeki tarihiler tarafndan tasarlanm ve

gvenli korunmann salanmas iin nshalar lkenin farkl ksmlarndaki

zel saklama yerlerinde muhafaza edilmitir.

Buljo Jikjisimcheyojeol, 1372de Rahip Baegun (1298-1374) tarafndan

derlenmitir ve Zen Budizminin temel unsurlarn ierir. Baln anahtar

kelimeleri Jikjisimce, Zen uygulamalaryla aydnlanmaya ulama ile ilgili

nl deyimden alnmtr. En arka sayfasndaki amblem, kitabn 1377 ylnda

Heungdoksa Tapnanda oynatlabilir metal harflerle basldn gsterir.

Bu, Almanyada baslm Gutenberg ncilinden 80 yl ncesine denk gelir

ve Buljo Jikjisimcheyojeolu dnyann hareketli metal harerle baslm ilk

kitab olma unvann almtr.

Seungjeongwon, Joseon Hanedannn kraliyet sekreterlii, haned-

anln ilk kral Taejo (1392-1398)dan 27. ve son kral Sunjong (1907-

1910)a kadar, gnlk olaylarn detayl kayd ve sarayn resmi i takvimi

olan Seungjeongwonilgiyi tutmaktan sorumluydu. Fakat gnmzde sadece

3,243 gnlk mevcuttur. Seungjeongwon lgide en fazla saydaki gerek

UigweJoseon Hanedan Kraliyet Protokollar.

Hunminjeongeum1446 ylnda, Kral Sejongun 28inci yl,yaynlanm bu kitaptaHangeul (KoreAlfabesi)n ilkeleri kaydedilmitir.

Buljo Jikjisimcheyojeol1377 ylnda baslm, oynatlabilir metalharerle baslm dinyann en eski kitap.


35/131

68 69

tarihi bilgi ve Joseon Hanedannn devlet srr kaytldr. Joseon Hanedan

Vakayinamesi iin en ncelikli kaynak olarak kullanlmtr ancak deer

olarak vakayinamenin kendisinden ok daha stndr.

Bugnk alimlerce Tripitaka Koreana olarak bilinen Goryeo

Daejanggyeong (Goryeo Hanedan Tripitaka), bir Tripitaka (budist yazlar)

koleksiyonudur. 13.yyda Goryeo Hanedan (918-1392)nn emriyle 81,258

resimli tahta kalbn zerine oyulmutur ve gnmzde Gyeongsangnam-do

Blgesindeki Haeinsa Tapnanda koruma altndadr.

Miras niteliindeki kaytlarn zgn bir biimi olan Uigwe, 500 yllk

Joseon Hanedannn kraliyet tutanaklar koleksiyonudur. Resim ve yazlardan

oluan bu kapsaml ve sistematik koleksiyon, Joseon Sarayndaki tren ve

ayinler hakknda detayl aklamalar sunar. Bu zgn kayt miras dnyann

baka hibir yerinde bulunamaz.

Donguibogam (Dou Tbb Prensip ve Uygulamalar), 17.yyn

balarnda Heo Jun (1539-1615) tarafndan derlenip dzenlenmi, kraliyet

sarayndan talimatlara gre toplu tbbi uzman ve aydnlar destekli, tbbi bilgi

ve tedavi teknikleri ansiklopedisidir. alma Dou Asyadaki tp evrimini

ve daha fazlasn anlatmaktadr. Salk hizmetleri sistemi asndan, 19.yya

kadar benzeri grlmemi koruyucu tp idealleri ve devlet tarafndan salanan

toplum salk hizmetleri kirlerini gelitirmitir.

nsanln Manevi Kltrel Miras

1998de UNESCO nsanln Szl ve soyut Mirasnn Bayaptlar

beyannamesini oluturdu. 2001deki ilk beyannameden beri Korenin

soyut kltr miras bayapt olarak ilan edilmitir. Bunlar Jongmyo Jerye

ile Jongmyo-jeryeak (Kraliyet Soyundan Atalar iin Ayin Treni ve Tren

Mzii), Pansori (Destans arklar) ve Gangneung Danoje Festivali vb.

vardr. 2010da orkestra eliinde sylenen ve geleneksel bir mzik olan

Gagok, gnmzde mimara denk gelen Daemokjang ve Atmaca av ek olarak

kaytlara gemitir.

2003 ylnda nsanln soyut Mirasn Koruma szlemesinin kabul

edilmesiyle, bayapt olarak aklanm btn paralar 2008de nsanln

soyut Kltrel Miras Temsil Listesinde birletirilmitir. 2009 ylnda be

yeni eser listeye dahil olmutur. Bunlar; Ganggangsullae ember Dans,

Namsadang Serseri Palyaolarn Oyunu, Akbaba Tepesi Ayinleri, Rzgar

Tanralar iin Jeju Ayinleri ve Cheoyong Dansdr.

Jongmyo Jerye, atalarn ansna, Joseon dnemi kral ve kralielerin

ruhlarnn ebedi istirahat iin ruhlarn temsil eden levhalarn konulduu

Jongmyo Mabedinde dzenlenir. Ayinler boyunca Jongmyo-jeryeaka ayin

danslar, hanedan kurucularnn bireysel kahramanlklarn ven 11 paralk

Botaepyeong (Byk Bar Koruma) ve askeri becerileri ven 15 paralk

Donguibogam1610da Heo Jun (1539-1615)tarafndan tamamlanm olan,Kore tarihinde en baarl Doutb kitab olan Donguibogam,Temmuz 2009da UNESCODnya Miraslar Listesinekaydedilmtir.

Jongmyo-jeryeak (Kraliyet ailesiatalar iin ayin mzii)


36/131

70 71

Jeongdaeeop (Byk Hanedanl Kurma) elik eder. Bu iki alma 1447de

bestelenmitir. Jongmyoakjang olarak bilinen ve daha sonra eklenen iki para

bir ka yl sonra bestelenmitir. Yzlerce ayin yneticisi, mzisyen, dans

ve grevli etkinliklerde yer almtr. Bu da Konfys ayinlerin ciddiyet

ve ihtiamn yanstr. soyut bir kltrel bayaptn 500 yl boyunca orjinal

eklinin korunmas sk rastlanan bir rnek deildir.

Pansori, vokal ve eliindeki bir davulla sergilenen mzikal bir hikaye

anlatma trdr. Bu popler tek kiilik destan arklar, hem aristokratik hem

de folklor kltrn benimsemi etkileyici arkclk, stilize konuma ve

takliti jestler olarak nitelendirilir. Pansori, pan (insanlarn bir araya geldii

halk alan) ve sori (ark) kelimelerinin birlemesinden oluur. Erkek ya

da kadn vokalin, krsal lehe ve alimlerin edebi ifadelerini doalamayla

birletirdikleri gsteriler 8 saate kadar devam edebilir. Pansoriyi oluturan

kurgulama, karakterler ve durumlar Joseon dnemine dayanr.

Danoje, ay takvimindeki beinci ayn beinci gnne denk gelir. Hasatn

iyi gemesi iin dzenlenir ayn zamanda arpa ve buday ekme mevsimi

olan ilkbaharn bitiini gsterir. Geleneksel olarak, Seollal (Ay yeni yl)

ve Chuseok (kran Gn) ile birlikte en nemli bayramdan biriydi.

Pansori, bir vokal ve eliindeki bir davulla sergilenen mzkal bir hikaye anlatma trdr.

Gangwon-do Blgesindeki Gangneung Danoje Festivali Koredeki en byk

geleneksel festivaldir ve ay takviminin drdnc ayndan beinci aynn

bana kadar yaklak drt hafta devam eder. Festivalle birlemi mzik, dans,

edebiyat, tiyatro ve el sanatlar yksek sanatsal deere sahiptir. Bu gsteriler

tarihin izlerini ve halk tabakas olarak adlandrlan asl olmayan snfn yaam

biimini sergilemektedir. Ayn zamanda Konfyslk, amanizm, Budizm

ve Taoizm gibi Korenin dinsel geleneklerinin de dahil olduu festival

seremoni ve gsterilerde eitlilik sunar.

Ganggangsullae ember Dans geleneksel olarak, Seol (Yeni Yl),

Daeboreum (Byk dolunay, ay takvimine gre yln ilk dolunay), Dano

(ay takviminde beinci ayn beinci gnne denk gelen bayram festivali),

Baekjung (Temmuz 15te llerin ruhlarn onurlandrmak iin dzenlenen

Budist treni), Chuseok (Kore hasat festivali) ve Junggu (ay takvimine gre

Eylln 9undaki festival) gibi mevsimsel bayram ve festivallerin bir paras

olarak akamlar yaplrd. zellikle en byk Ganggangsullae ember Dans

Chuseok nedeniyle gerekletirilirdi.

Ganggangsullae ember Dans, ark, dans ve mziin birletii basit

bir sanat eklidir ve Kore halk arks dansna benzetilebilir. Ganggangsullae

GangneungDanojeFestivalindenmaske dans.


37/131

72 73

ember Dans gsterisi ember halinde el ele tutumu kadnlardan oluur.

lerinden biri lider vokal (sori) iken dier kadnlar arknn bir sonraki

dizesiyle ona karlk verirler. Bu sanat biimine zg halk oyunlarna buk

(davul) ve janggu (kum saati eklindeki davul) gibi Korenin geleneksel

enstrmanlaryla alnm folklor mzii elik eder.

Jeju Chilmeoridang Yeongdeunggut (Rzgar Tanralar iin Jeju

Ayinleri), Jeju ehrindeki Geonip-dongda bulunan Chilmeoridang

Mabedinde ynetilen bir aman ayini (gut) dir. Geonip-dong Jeju-do

Adasnda kk bir kydr ve halk geimini balklk, deniz kabuu

toplamacl yaparak ve haenyeo (kadn dalglar) olarak salar. Geleneksel

olarak kyller aman ayinlerini bar iin ve yarg tanrlarla deniz

tanralarna bereketli hasat iin dua ettiklerinde uygulamlardr. Trenler

belirli zamanlarda Jeju-do Adasnn her yerinde, rzgar tanralarndan

sakin deniz ve bereketli av dilemek iin dzenlenir. Bu bakmdan Jeju

Chilmeoridang Yeongdeunggut olarak bilinen trenler Yeongdeunggut ile

birletirilmi haenyeo inanc ve halk inancn ierir. Trenlerin benzersizlii

ve soyut deeri, haenyolar tarafndan ynetilen tek tren olmasna dayanr.

Namsadangnori (Namsadang Serseri Palyaolarn Oyunu) genellikle, 40

ya da daha fazla erkek gstericiden oluan serseri topluluk Namsadangpaenin

sahneledii performans anlatr. Sradan insanlara ynelmi olan

Namsadangnori, krsal alanlarda ve kasabalarn d kesimlerinde oynanmtr.

Baka bir deyile Namsadangnorinin kaynaklar sadece halk snfna

dayanmakla kalmaz, ama ayn zamanda oyunlar halk snfyla birlikte

1. Cheoyongmu(Cheoyong Dans), Cheoyong maskesi taklarak yaplan bir dans.2. Yeongsanjae, bir Budist ayini olup, genellikle len kiinin lmden 49 gn sonra

ruhunun Nirvana (yce mutluluk)ya ulamasna yardm etmek iin dzenlenir.3. Jeju Chilmeoridang Yeongdeunggut, bir aman ayini olup, Jeju ehrindeki

Geonip-dongdaki Chilmeoridang Mabedinde dzenlenir.4. Ganggangsulle ember Dans, ark, dans ve mziin birletii ilkel bir sanat

ekli olup, Kore stili ballad dansna benzetilebilir.

12

3

4


38/131

74 75

hazrlanm ve onlarn nnde sergilenmitir. Bu gsteriler bask boyunduruu

altnda eziyet eken halk neelendirmek iin sergilenmitir. Ayn zamanda

sosyal mizah yoluyla, yangban (soylu snfn) ahlakszlklarn eletirmek

iin buluma yeri olmu ve minjung (halk)un bilincinin gelimesine hizmet

etmitir.

Yeongsanjae (Akbaba Tepesi Ayinleri) bir Budist ayinidir ve genellikle

len kiinin lmden 49 gn sonra ruhunun Nirvana (yce mutluluk) ya

ulamasna yardm etmek iin dzenlenir. Sakyamuninin Hindistandaki

Gdhrakua Danda ynettii ve Lotus Sutrann ikinci kez vaaz edildii

trenden kan Yeongsanjae, Yeongsan hoesang (Akbaba Tepesindeki

Sakyamuni Vaaz Toplants)nn yeniden oluumunu sembolize eder. Kore

geleneksel kltrnn parlak bir rnei olan Yeongsanjae sadece llerin

ruhlarna yardm etmeyi amalamaz, ayn zamanda hayatta olanlarn da

tm dnyasal kayglarnn ortadan kaldrlmasna yardm eder ve bylece

lm Budann gereini aydnlatabilir. Bu etkinlik, insanlarn katlmnn

saland grkemli bir Budist gsterisi deildir.

Cheoyongmu (Cheoyong Dans), Cheoyong maskesi taklarak yaplan

bir danstr. nsan grnmndeki maskelerin taklarak yapld tek saray

dansdr. Bu maske dans, Birleik Silla kral Kral Heongang (875-886)

ile ilgili Cheoyong efsanesinden kaynaklanr. Cheoyong, kraln karsn

ayartm kt ruhlar (bulac hastalk tanrlar) uzaklatrmak iin ark

ve dansn kullanldn syler. Cheoyong Dans ayn zamanda Yin-yang ve

Be Element teorilerindeki ktlkleri nlemeyi ifade eder. Canl ve renkli

hareketler eliindeki dinamik motier, dansa ycelik ve maskelerle uyumlu

bir canllk hissi yaymaktadr.

Gagok bir ka enstrmann eliinde, alnan geleneksel bir vokal

mziktir. Pansori (mzikal drama tarz), minyo (halk arks) ve japga

(folklorik ark)dan farkl olarak Gagok, klasik mzik denen eski mzik

tarzna girer. Choson dneminde oka sylenen Gagokda Korenin

geleneksel iir stili olan Sicolar ark sz olarak kullanlr. Bunun araclyla

eski Korelilerin bilin ve sanat grleri anlalabilir. Gnmz Gagou

ark syleyenin ve dinleyenlerin tamamnn elendii bir ark olarak

gelimitir.

Daemogjang, saray tapnak ev vb. nemli binalar inaa eden ustaba

marangozu ya da bu teknii ifade eder. Daemogjang denen geleneksel tabirin

gnmzdeki mimara denk geldii dnlebilir. Daemogjang manevi

Namsadongnori, genellikle 40 ya da daha fazla erkek gstericiden oluan berdu toplulukNamsadangpaenin sahneledii perfomansdr. Gagok, bir ka geleneksel enstrman eliinde yaplan bir eit Kore vokal mziidir.


39/131


40/131

78 79

g olmutur. Birleik Silla gzel sanatlarnn en mkemmel rnei olan

Seokguram Maaras; muhteem figrler, gereki ifadeler ve benzersiz

zellii bakmndan rakipsiz bir bayapttr.

Buna ek olarak Silla sanatlar tapnak anlar yapmnda da stndler.

Kral Seongdeokun 8. yyn sonlarnda retilmi lahi an gibi bronz anlar,

zarif tasarmlar, dolgun sesleri ve etkileyici boyutlaryla nldr.

Goryeo dnemi (918-1392) sanat, en iyi olarak seladon sanatnn

incelenmesiyle anlalr. Yeimta rengi, zarif tasarmlar ve ok fazla

eidiyle Goryeo seladon, son derece gzeldir ve dier in seramiklerinden

olduka farkldr. 12. yyn ilk yarsna kadar Goryeo seladon sanat saf

rengiyle n yapmtr. Yzyln ikinci yarsnda tasarmlarn kile kaznmas

ve oyuklarn siyah ya da beyaz izgilerle dolduruluu gze arpan ana

karakteristik olmutur.

Bu ada yaplm en eski mimari tasarm, Gyeongsangbuk-do

Blgesinin Yeongju kentindeki Buseoksa Tapnanda hala ayakta duran

Muryangsujeon (Sonsuz Yaam Salonu)dur. 14. yyda ina edilmi olduu

sylenir. Bu dnemin ahap mimari tasarmlar temel olarak jusimpo (tavan

destekleyen stunlar) ve dapo (st pervazda kolonlar ve temel direklerin

arasna yerletirilmi oklu destek takm) olmak zere iki tiptedir. Dapo

Goguryeo KrallndanSsangyeongchong (iftkolonlu mezarlar)dakitavan boyamas

Silla Krall nemindenKral altn ta

Dnen Bodhisattva Krallk Dnemi, 7. yy balar. Ulusal Hazine No. 83

Seongdeokun lahian (8.yzyl sonlar),Koredeki benzerlerininen bydr.

Muryangsujeon,Koredeki en eski ahapyap


41/131

80 81

sistemi, zellikle byk ve geni apl yaplarn inas iin gelitirilmitir. Bu

iki inaat biimi, Joseon Hanedanlna kadar en temel ahap mimari ekli

olarak kalmtr.

Gri kilden yaplm ve beyaz izgilerle sslenmi salam bir mlek

tr olan Buncheong, Joseon Hanedanlnn porselen rnlerinden biridir.

Seladon tip gri-mavi cila tabakasyla kapldr. Ayrca beyaz ve mavi-beyaz

porselenler bu dnemin zelliklerindendir. Sradan halkn gnlk hayatnda

kullanlan Buncheong seramikleri, zgr motierle sslenmitir. Kvrmlar ve

hemen gze arpmayan incelikli renkler arasnda harika bir uyum sergileyen

beyaz porselen, gzelliin son noktasna rnektir. 15. yyn balarnda beyaz

porselen yzeyin stne kobalt mavisi boya ile ilenmi resimsi desenler

sayesinde, mavi-beyaz porselenler olduka parlak bir estetik duygusu

sergilemeye balad.

Joseon Hanedanl (1392-1910) boyunca tabiat manzarasyla uyum

aray iinde olmu geleneksel yap, geni bir eitlilik ve ok ynllkte

ilerleme kaydetmitir. zellikle Seul ehir merkezindeki Sungnyemun

(Namdaemun olarak da bilinir), Joseon Hanedannn ilk dnemlerindeki

mimari stilin ok deerli bir rneidir. Sungnyemun ile saysz tapnak ve

saray geleneksel yntemlerle yeniden ina edilmi ya da restore edilegelmitir.

Bat mimarisi Koreye ilk olarak 19. yyn sonlarna doru, Bat

mimarlar ve mhendislerince kiliseler ve yabanc heyetler iin brolarn

yaplmasyla g irmitir.

1960lardan beri, Korenin sanayileme ve kentleme politikasnn

sonucu olarak, hkmetin, gelime planlarn uygulamaya koymasyla, birok

eski ve gzel bina yklp yerlerine estetik olmayan yaplar dikildi.

Son yllarda bu konuda yaygn tartmalar yaplrken, zamann snad

yaplarn doayla uyum iinde olmas kavram yeniden canlanmaktadr.

EdebiyatKore edebiyat, kronolojik olarak klasik ve modern dnemlere ayrlr.

Goryeo Hanedanndan kakmal bir seladonvazo

Bambu ve am aac desenli mavi-beyazporselen vazo, Joseon Hanedanl

Kaplumbaa eklindeseladon srahi(Goryeo Hanedanl)

akayk desenli Buncheongyass ie(Joseon Hanedanl)


42/131

82 83

Korenin klasik edebiyat, Kore halknn geleneksel inanlar zerine

ykselmi; Taoculuktan, Konfyslkten ve Budizmden etkilenmitir.

Bunlarn arasnda zellikle Budac etki en nemlisidir ve onu Joseon

dneminde Konfyslkn byk etkisi izler.

Ama Korede ada edebiyat, adalama akmyla birlikte gelen Bat

kltr ile ilikisi sonucunda gelimitir. Batdan yalnz Hristiyanlk deil,

deiik sanatsal akmlar ve eilimler de girmitir. Yeni Eitim ve Ulusal

Dil ve Edebiyat Akm gelitike, geleneksel olarak egemen snfn kltrn

temsil eden in yaz sistemi, daha nceki toplumsal-kltrel ilevini

yitirmitir.

Silla dneminin Hyangga iiri Kore edebiyatnda kendine zg bir iir

formunun balangcn gsteriyordu. Hyangga, Korecenin in karakterlerinin

ses(m) ve anlamlar (hun) kullanlarak yazld hyangchal yazsyla

yazlmtr. Hyangga teknii kullanlarak Silla dneminde yazlan ondrt iir

Samgungnyusa ( Krallklarn Andalar)da korunup saklanmtr.

Goryeo dnemi edebiyatnn belirleyici eleri, in harerinin gittike

daha ok kullanlmas, Hyanggann kaybolmas ve Joseon dnemine kadar

szl edebiyat olarak aktarlan Goryeogayo (Goryeo trkleri)nun ortaya

kmasdr.

Joseon dneminin balarnda Kore alfabesi Hangeuln yaratlmas,

Kore edebiyat tarihinin dnm noktalarndan biri olmutur. Yongbieocheonga

(Gklerde Uan Ejderlerin Trkleri) gibi akjanglar (mzik yazlar), Kore

yazsyla yazlmtr.

Sijo (gnlk ezgi), Joseon dnemi iirinin belirleyici biimine en iyi

rnektir. iirsel biimi Goryeo dneminde yerlemi, ama byk oranda

Joseon dneminin nde gelen ideolojisi olan inin Song Hanedannn Yeni

Konfysl altnda serpilip gelimitir. Joseon dnemi iirinin bir baka

biimi olan gasa iir biimindedir ama ieriinde kiisel duygularn yannda

ahlaki uyarlarda iermektedir.

Korede ilk klasik dzyaz olan Kim Si-seupun Geumosinhwas

(Geumonun Masallar) in karakterleriyle, Heo Gyunun Honggildongjeonu

(Honggildongun Masallar) Hangeul ile yazlmtr. Zaman getike, Kore

yazs Hangeuln Kore toplumunda yaygn olarak kullanlmaya balanmas,

Kore dil ve edebiyat incelemelerinin gelimesini salamtr. ada Kore

Edebiyat, Joseon Hanedan feodal toplumunun kmesi ve Batdan yeni

dncelerin aktarlmas temeli zerine ykselmitir. ada edebiyatn

formlar olarak changga (yeni ark tr) ve sinchesi (yeni iir) ykselmeye

balamtr.

ResimKore ressamlar, Krallk dneminden elde ettikleri yeteneklerini kesin bir

seviyede gstermilerdir. Resimlerin ou kt zerine izilmi olduundan

kaybolmutur. Sonu olarak bu dnemden, mezar duvarlarndaki resimler

gibi snrl sayda resmi deerlendirmek mmkndr. Goguryeo mezar

duvarlar resimlerine ek olarak Baekjenin manzaral kiremitleri ve Sillann

Uan Atnn resmi, Krallk dnemindeki resimlerin karakteristiklerini ve

HonggildongjeonHonggildongjeon (HonggildongunMasallar, Hangeulla baslm ilkroman), gayri meru ocuklara gsterilenayrmc muamele ve zenginlik farklargibi Joseonun adaletsizliklerine sertsaldrlarda bulunan bir sosyal eletirialmasdr.

Yongbieocheonga DizeleriJoseon Hanedanlnn kurucuailesi olan Yi sulaesinin atalarnnerdemlerini metheden almas;aileyi, derinlere kk salm bir aacave derin sularn kaynaklarna benzetir.


43/131

84 85

kalitelerini dorulamak iin bir araya getirilmitir.

Bu almalar, dnemin farkl zellikleri olan hareketli ve cesur

izgilerle, iyi dzenlenmi kompozisyonlar gsterir.

Birleik Silladan geriye az sayda resim kalmtr. Avatamsaka Sutra

retilerinin resim rnekleri, bu a resminin geliimine iaret eder. Zarif ve

canl izgiler bu resimlerin ayrt edici zellikleridir.

Hem dekoratif resimler hem de Budist resimleri, Goryeo Hanedan

dneminde zirveye ulamtr. Bu a boyunca olduka fazla resim

retilmitir. Bu dnem almalarndan gnmze kadar dayanm olanlar

genellikle 13. ve 14. yzyl Budist resimleridir. Giyimde zarif duruu, hassas

ve ince kvrmlar da ieren bu almalarn ana zellii, bu an gelien

Budizmini gsterir.

Kore resminde en byk ilerleme Joseon Hanedanlnda meydana

gelmitir. Eitimli profesyonel ressamlar ve aydn sanatlar resmin

gelimesinde nc olmulardr. zellikle 18. yzyldaki ekonomik byme,

politik istikrar ve ideolojik gelime, esiz Kore resim eklinin olumasnda

1. Geumgangsan-do Joseon Hanedan Dnemi ressam Jeong SeonunGeumgangsan Dann Kubak Manzaras resmi

2. Halk resimlerinde kullanlan yaygn bir tema, Saksaan ve Kaplan3. Joseon Hanedan ressam Kim Hong-donun Ssireum (Kore grei) resmi4. Goguryeo dnemine ait Muyongchong (mezar) duvarlarndan grler

12

3

4

Sansumunjeon

Baekje Krallndan rlyeimanzara ilemeli kiremit


44/131

86 87

hzlandrc rol oynamtr. Bu akm, gerek Kore sahnelerinin manzara

resimlerinde ve dnyevi temalar ileyen tr resimlerinde grlebilir. Jeong

Seon (1676-1758) ve Kim Hong-do (1745-1816), bu dnemin nc ressamlar

olarak kabul edilir. inin Gney Okulu resimlerine dayanan Jeong Seon,

tuvalini Kore dalarnn renkli manzara resimleriyle doldurmu ve farkl bir

Kore stili yaratmtr. Zamannn aydn snf zevkinin gelimesinde en byk

etkiye sahip ressam olmutur ve bu etki gnmze kadar gelmitir. En byk

bayaptlarndan biri Geumgangsan Dann Kubak Manzarasdr. Bu

arada Kim Hong-donun resimleri de iftilerin, el zanaat ustalarnn ve

tccarlarn sradan yaantlarndan alnm grntlerinden dolay olduka

deerliydi. Gereki fakat mizahi yaklamlar gze arpmtr. Joseon

Hanedannn son zamanlarnda resim stilleri daha da genilemitir. Sradan

insanlarn taleplerini karlamak zere halk resimlerinin aktif reticileri olarak

eitilmemi ressamlar ortaya kmtr. Bu halk resimlerinin zellikleri, canl

renkleri rahata kullanmalar, cesurca sadeletirilmi ayn zamanda slup

kazanm tasarmlar olmalardr.

1910daki Japon istilasnn ardndan, geleneksel resim sluplar yava

yava, bu dnemde balayp daha sonra egemen hale gelen Bat yal boya

tekniklerinin glgesinde kalmaya balad. 1945te Japon ynetiminden

bamszlk kazanlnca, geleneksel Kore resmi birok sekin sanat

tarafndan hayata dndrld. Ayn Milli Geleneksel Mzik Topluluu

Sujecheon (Gkler Kadar Sonsuz Uzun Hayat) Gsterisi zamanla Avrupada

ve Birleik Devletlerde eitim grm ok sayda Kore sanats, lkelerinin

d dnya akmlarn tanmasnda yardmc olmutur.

1950lerde bir hkmet kuruluu olan Ulusal Sergi Salonu, Kore

sanatnn ilerlemesinde nc rol oynamtr. Olduka biimci ve akademik

tutumlu olan Ulusal Sergi Salonu, daha ok gereki yaptlar seme

eiliminde olmutur. Gen sanatlar, yaptlarnda yaratcl ne kararak

yeni a ile ilikili bir sanat yelediler. 1960 sonlarndan balayarak, modern

Kore resmi ynn geometrik soyutlamalara brakmaya balad. Dier

sanatlar ise, insan ve doann isel birliini yanstan konulara derin ilgi

duydular.

1980lerin Kore sanat, byk oranda 1970lerin modernizmine bir

tepkiydi. Bu dnemde sanatlar, sanatn yaanan toplumsal sorunlarla ilikili

nl video sanats Paik Nam-juneun ABD Haritas, Washington D.C. Smithsoniandasergilenirken

Samulnori drt farkl vurmal alg

topluluudur: kkwaenggwari (kk

metal gong), jing (byk metal

gong), janggu (kum saati ekilli

davul) ve buk (varil davul)

Samulnori iin vurmal alglar

Kkwaenggwari Janggu

Soribuk Jing


45/131

88 89

Bunlarn sonucu olarak 1493te, Akhakgwebeom adnda bir mzik

kitab yazld. Kitap, sarayda alnacak mzii e ayryordu: tren mzii,

in mzii ve halk trkleri. zellikle Kral Sejong dneminde ok sayda

alg gelitirildi. Saray mziinin yannda, Dangak ve Hyangak gibi geleneksel

din d mzikler de varln srdrd.

Joseonun ileri dnemlerinde, sandenori olarak bilinen maskeli dans

ve kukla dans yannda ifti dans, aman dans ve kei dans gibi danslar

da halk tarafndan sevildi. Dans, ark ve ykyle birletiren maskeli dans,

amanistik eler ierdiinden halkn her kesiminin ilgisini ekiyordu. Sahne

uygulanmasnda soylularla alay etmeyi ieren yergiler bulunmasndan dolay,

halk tarafndan ok da tutuluyordu.

Geleneksel halk oyunlarnda Konfys ve Budac etkiler ok

belirgindir. Konfys etkisinin genellikle baskc olduu sylenir. Ama

birok gzel saray dansnda ve ller iin yaplan aman danslarnda

grld gibi Budizm daha lml bir tutuma sa

facts about korea (turkish)

Documents