TETOR 20141JETO GJELBËRJETO GJELBËR

Gazetë Periodike, (Tetor 2014) Nr. 143

SHPËRNDAHETFALAS

Strategjia Kombëtare eAngazhimit për Pyjet dhe Kullotat

Festa e Gështenjësnë Bajram Curri

JETO GJELBËRJETO GJELBËRFAQE 6

Shqipëriadhe Kosova,

afër dhe larg!…GJON FIERZA,GJON FIERZA,GJON FIERZA,GJON FIERZA,GJON FIERZA,

Agjencia Kombëtare e Mjedisit

“Çobanët Ilirë” po ebraktisin Bjeshkën!

FAQE 7 FAQE 4 FAQE 7

Ndikimet sociale, mjedisore dhe ekonomike tëçertifikimit nga Këshilli për Mbikqyrjen e Pyjeve (FSC)

Pyjet për ZhvilliminEkonomik Lokal, 2014-2018

Bashkimi iprodhueseve të

Bimëve Mjekësorepërballon sfidat

e tregutNERITAN ALKUNERITAN ALKUNERITAN ALKUNERITAN ALKUNERITAN ALKU

Shoqata “Miqtë e Bimëve”

Festa e të Vjelavenë DibërFEDERATA KPKFEDERATA KPKFEDERATA KPKFEDERATA KPKFEDERATA KPK

K O M U N A L EK O M U N A L EK O M U N A L EK O M U N A L EK O M U N A L E

FAQE 5

NIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZI

FAQE 3

FEDERATA E PËRDORUESVEFEDERATA E PËRDORUESVEFEDERATA E PËRDORUESVEFEDERATA E PËRDORUESVEFEDERATA E PËRDORUESVETË PYJEVE KOMUNALE,TË PYJEVE KOMUNALE,TË PYJEVE KOMUNALE,TË PYJEVE KOMUNALE,TË PYJEVE KOMUNALE,

QARKU KUKËSQARKU KUKËSQARKU KUKËSQARKU KUKËSQARKU KUKËS

LUIGI BOVOLENTALUIGI BOVOLENTALUIGI BOVOLENTALUIGI BOVOLENTALUIGI BOVOLENTAControl UnionControl UnionControl UnionControl UnionControl Union

Italia s.r.lItalia s.r.lItalia s.r.lItalia s.r.lItalia s.r.l

ALBORA KACANIALBORA KACANIALBORA KACANIALBORA KACANIALBORA KACANIFKPKK

Nëpërmjet çertifikimit ai krijon një nxitje për pronarëtdhe menaxherët e pyjeve për të ndjekur praktikat më tëmira sociale dhe mjedisore. Kërkesa në rritje përprodukte të çertifikuara FSC u tregon pronarëve të pyjeveqë bizneset dhe konsumatorët preferojnë produktet ngapyje të menaxhuara mirë.

Qëllimi i këtij artikulli është që të shqyrtojë të mirat qërrjedhin nga zbatimi i sistemit FSC si nga pikëpamjakonceptuale ashtu edhe në zbatimin e saj praktik.Këtu përmendim një rast studimi nga Fondi Botërorpër Natyrën (WWF) dhe Qendra për Kërkime Ndërko-mbëtare e Pyjeve (CIFOR)...

Ky është një program katër vjecar me fokus krye-sor pyjet dhe kullotat komunale , rritjen e kapac-iteteve dhe fuqizimin organizativ dhe institucio-nal. Projekti konsolidon, replikon dhe është vazh-dim i investimeve të mëparshme në sektorin e buri-meve natyrore dhe pyjore në Shqipëri. Ky pro-gram do të zbatohet nga Organizata CNVP-Bash-kojmë Vlerat e Natyres me Njerëzit dhe financo-het nga Qeveria Suedeze nëpermjet AgjensinëSuedeze për Kooperim dhe Zhvillim Ndërko-mbëtar (Sida). Suedia ka dhënë një kontribut mjaftte rëndesishëm në promovimin e menaxhimit të

decetralizuar të burimeve natyrore në Shqipëri, dheme konkretisht per pyjet dhe kullotat komunale. Pro-grami do të mbështesë fuqizimin e organizatave të sho-qërisë civile, promovimin e përfaqesimit më të mirëdhe llogaridhenien në sektorin pyjor, promovimin epolitikave, kuadrit ligjor dhe institucional per menaxh-mit të qendrueshëm të pyjeve dhe kullotave komunaleduke kontribuar keshtu drejt një zhvillimi më të bara-bartë dhe të qendrueshëm. Të gjitha këto perkojnëme synimet e Shqipërisë për integrimin Europian.Programi do të promovojë përmirësim të vendim-marrjes së decentralizuar, planifikim dhe implemen-

tim aktivitetesh në pyjet dhe kullotat komunale nëmbështetje të një zhvillimi ekonomik gjithëpërf-shirës. Projekti do të mbeshtesë më tejrregjistrimin e pyjeve dhe kullotave si prona tekomunave dhe në vecanti do të mbeshtesë har-tografimin me pjesmarrje sipas perdoruesve tradi-cionale në nivel fshati, e cila konsiderohet si thel-bësore per zhvillimin ekonomik dhe qendruesh-merinë e procesit të transferimit. Brenda kuadrittë sigurimit të së drejtës mbi tokën projekti do tëmbeshtesë nxitjen e praktikave për menaxhim tëqendrueshëm të pyjeve dhe kullotave...

2 TETOR 2014JETO GJELBËRJETO GJELBËR

Pyjet për ZhvilliminEkonomik Lokal, 2014-2018Ky është një program katër vjecar mefokus kryesor pyjet dhe kullotat komu-nale , rritjen e kapaciteteve dhe fuqiz-imin organizativ dhe institucional. Pro-jekti konsolidon, replikon dhe është vazh-dim i investimeve të mëparshme në sek-torin e burimeve natyrore dhe pyjore nëShqipëri. Ky program do të zbatohet ngaOrganizata CNVP-Bashkojmë Vlerat eNatyres me Njerëzit dhe financohet ngaQeveria Suedeze nëpermjet AgjensinëSuedeze për Kooperim dhe ZhvillimNdërkombëtar (Sida). Suedia ka dhënënjë kontribut mjaft te rëndesishëm nëpromovimin e menaxhimit të decetrali-zuar të burimeve natyrore në Shqipëri,dhe me konkretisht per pyjet dhe kullotatkomunale. Programi do të mbështesëfuqizimin e organizatave të shoqërisëcivile, promovimin e përfaqesimit më tëmirë dhe llogaridhenien në sektorin py-jor, promovimin e politikave, kuadrit lig-jor dhe institucional per menaxhmit tëqendrueshëm të pyjeve dhe kullotave ko-munale duke kontribuar keshtu drejt njëzhvillimi më të barabartë dhe të qen-drueshëm. Të gjitha këto perkojnë mesynimet e Shqipërisë për integrimin Eu-ropian.Programi do të promovojë përmirësimtë vendim-marrjes së decentralizuar, plan-ifikim dhe implementim aktivitetesh nëpyjet dhe kullotat komunale në mbësh-tetje të një zhvillimi ekonomik gjithëpërf-shirës. Projekti do të mbeshtesë më tejrregjistrimin e pyjeve dhe kullotave si pro-na te komunave dhe në vecanti do tëmbeshtesë hartografimin me pjesmarrjesipas perdoruesve tradicionale në nivelfshati, e cila konsiderohet si thelbësoreper zhvillimin ekonomik dhe qendruesh-merinë e procesit të transferimit. Brendakuadrit të sigurimit të së drejtës mbi tokënprojekti do të mbeshtesë nxitjen e prak-tikave për menaxhim të qendrueshëm tëpyjeve dhe kullotave, mbështetje për gru-pet specifike prodhuese dhe tëardhurave të tyre, të mbeshtesë dheadresojë cështjet e një mjedisi politik dheligjor favorizues si dhe mbështetje përarritjen e kapaciteteve të kërkuara ngatë gjithë aktorët e përfshire. Do të mbësh-tesë gjithashtu rritjen e kapaciteteve dhetë rolit të Federatave Rajonale dhe ko-mbetare lidhur me funksionimin e tyre,përfaqesimin dhe ofrimin e shërbimeve,njëkohësisht mbështetje për funksion-imin e Shoqatave të pyjeve në komuna.Objektivi kryesor i projektit është: Pyjekomunal të qendrueshëm që sigurojnëprodhim më të lartë, shërbime dhe tëardhura për komunitetet rurale. Kjo gjëdo të arrihet permes 5 rezultateve te më-poshtme :

PërmbledhjePërmbledhjePërmbledhjePërmbledhjePërmbledhjee projektite projektite projektite projektite projektit

Rezultati 1: Menaxhim i përmiresuardhe i decentralizuar i pyjeve dhe kullo-tave komunale dhe sigurimi i të drejtavetë pronësise/përdorimit në komunat esynuara; që përfshin:-Kapacitete të përmirësuara të NJQV-vepër të menaxhuar PKK në bashkëpunimme SHPPKK;-Sigurimi i të drejtave të pronesisë përNJQV-te dhe sigurimi i të drejtave të për-dorimit për përdoruesit e PKK;-Bazë të dhenash elektronike me hartakadastrale e lidhur me të dhëna për py-jet si psh: biomasa, stokimi i karbonit nëpyje, biodiversiteti si dhe të dhena të tjera;-Rritja e eficences së aktoreve lidhur memenaxhimin e PKK permes grupeve kyc.

Rezultati 2: Rritje e funksionimit dhe qen-drueshmërisë së SHPPKK-ve, Federat-ave Rajonale dhe Federatës Kombëtare,që do të cojë në rezultatet e mëposhtme:-Struktura dhe funksionim i përmirësuarI SHPPKK-ve,-Federatave Rajonale dhe Kombëtarepërmes ndryshimeve institucionale dhezgjedhjeve demokratike;-Kapacitete të rritura të SHPPKKve tesynuara;-Cilësi e përmirësuar shërbimesh ofru-ar nga federatat;-Aksione të përmiresuara nga shoqëriacivile lidhur me cështjet anitkorrupsionnë mbështetje të qeverisjes së përmire-suar të pyjeve.

Rezultati 3: Fuqizimi dhe zhvillimi i mëte-jshëm i zinxhirit të vlerave për prodhimetpyjore dhe produkte te tjera jodrusore ,që do të cojë në rezultatet e mëposhtme:-Organizim dhe fuqizim i grupeveprodhuese në struktura, funskionim dhekapacitete tregtuese;-Mardhenie të përmirësuara dhe rrjetë-zim mes aktorëve në zinxhirin e vlerës;-Rritje e ndërgjegjesimit për tregtimine produkteve pyjore sipas standartevetë BE.Rezultati 4: Fuqizimi i përqasjeve përmenaxhim të shumfishtë të pyjeve (përf-shirë biomasën për energji të rino-vueshme dhe sekuestrimin e karbonit)dhe ndërgjegjesimi i aktorëve, në vecantitë politike berësve dhe vendimmarrësve,Kjo do të ketë rezultatet e mëposhtme;-Përmiresim i praktikave për menax-himin e pyllit të familjes dhe të përbash-kët, zhvillim i tyre i mëtejshëm dhe rep-likim në zona të tjera;-Promovimi i përdorimit të biomasës përenergji të rinovueshme (p.sh për ngro-hje);-Përgatitja e praktikave të mira lidhur mematjen e stokimit të karbonit në pyje;

MBLEDHJA E II-TË EMBLEDHJA E II-TË EMBLEDHJA E II-TË EMBLEDHJA E II-TË EMBLEDHJA E II-TË EKOMITETIT KOORDINUESKOMITETIT KOORDINUESKOMITETIT KOORDINUESKOMITETIT KOORDINUESKOMITETIT KOORDINUES

KOMBËTARKOMBËTARKOMBËTARKOMBËTARKOMBËTAR

Me datë 8 Tetor 2014, në ambientet eMuzeut Kombëtar, Tiranë u zhvilluambledhja e dytë e Komitetit Koordin-ues Kombëtar lehtësuar nga Koalicio-ni Ndërkombëtar i Tokës dhe Federa-ta Kombëtare e Pyjeve dhe KullotaveKomunale. Takimi u zhvillua nëkuadër të zbatimit të Strategjisë Ko-mbëtare të Angazhimit për Pyjet dheKullotat në Shqipëri.Komiteti Koordinues Kombëtar ështëngritur me qëllim lehtësimin e një dia-logu kombëtar mes aktorëve të ndry-shëm të përfshirë në qeverisjen e pyjevedhe kullotave në Shqipëri si dhe krijimin e një mjedisi të përshtatshëm politik,ligjor dhe institucional për të siguruartë drejta mbi pyllin për përdoruesittradicionalë.Në takimin e dytë të Komitetit morënpjesë përfaqësues të Parlamentit Sh-qiptar, Ambasadës Suedeze (SIDA),Delegacionit Europian në Shqipëri,Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Palu-ajtshme (ZRPP), Fondacionit “Bash-kojmë Vlerat e Natyrës me Njerëzit”(CNVP) dhe përfaqësues të organiza-tave të shoqërisë civile si, FederatatRajonale të Pyjeve (Korçë, Kukës, Fier),Shoqata Kombëtare e Blegtorëve(LEAA), Qendra e Studimeve dheKonsultimeve “NATYRA”, Shoqata“Natyra Ndërkufitare” (TWA) dheShoqata “Herbal Friends”Hapja e takimit u bë nga z.Vezir Mu-harremaj (FKPKK) i cili i uroimirëseardhjen të pranishmeve. Nëfjalën e tij ai theksoi degradimin e shër-bimit pyjor sipas reformës së fundittë marrë nga Ministria e Mjedisit. Përsa i përket projektligjit për pyjet dhekullotat, ai tha se duhet të vazhdojëpuna pasi aktualisht ky projektligj kambetur në Ministrin ë e Mjedisit. Si-pas tij ka ardhur koha të ndalojmëshkatërrimin e pyjeve i cili vazhdonedhe sot e kësaj dite.Më pas fjalën e mori zj.Valbona Ylli(LEA) e cila bëri prezantimin e qëllimitdhe objektivave të takimit. Objektivat e

Strategjia Kombëtaree Angazhimit përPyjet dhe Kullotat

-Integrimi në arsim i aspekteve të duhu-ra të menaxhimit të Pyjeve (pershireceshtjet gjinore).Rezultati 5: Fuqizimi i kuadrit institucio-nal, ligjor dhe politikave lidhur me pyjetkomunal me vemendje të vecantë nëparimet e qeverisjes së mirë të tilla si :llogaridhënia, transparenca, sundimi iligjit dhe pjesmarrja/perfshirja sociale.Kjo do të cojë në rezultatet e mëposht-me:-Mbështetje për rishikimin e legjislacionitdhe politikave pyjore dhe energjisë sërinovueshme me qellim që ato të jenëme mbështetëse për përdoruesit e PKK;-Rritje e kapaciteteve të aktorëve në nivelkombëtar përmes përfshirjes së tyre nëgrupin kyc kombëtar;-Përditesim njohurish dhe shkëmbimemësismesh dhe informacioni për cësh-tje specifike;-Federatat rajonale shfrytëzojnë rrjetetrajonale për të ndarë informacionet dhemësimet në nivel qarku.

Përfituesit kryesorë të projektit do tëjenë: përdoruesit lokalë të organizuarnë shoqatat e përdoruesve të pyjeve dhekullotave komunale, grupet prodhuesedhe grupet e grave, Federatat rajonaledhe kombëtare të pyjeve komunale,njesitë e qeverisjes vendore sidomosstaffi që merret me menaxhimin e pyjevedhe kullotave komunale në komunat epërzgjedhura.Projekti do të zbatohet në 24 komunatë përzgjedhura në 9 rajona të venditsi: Shkodër, Kukës, Dibër, Lezhë, Ti-ranë, Elbasan, Berat/Vlorë, Korçë dheGjirokastër.Gjithashtu, projekti do të bash-këpunojë me partnerë të ndryshëm qëkanë rol në menaxhimin e pyjeve ko-munale me qellim që të arrihet ndy-shimi i synuar në interes të aktorëvelokalë, si Ministria e Mjedisit dhe Min-istritë e tjera, Fakultetit i Pyjeve, Shër-bimi Pyjor i Ekstensionit, ZRPP, Sho-qatën e Komunave, Qarqet, Sektoriprivat etj.Per informacion te metejshem kontak-toni:CNVP – Bashkojme Vlerat e Natyresme Njerezit, zbatues i Projektit.Lexo me shume rreth aktivitetet e pro-jektit ne web site tone: www.cnvp-eu.orgCNVP Zyra Tirane: Zayed BusinessCentre, 7th Floor, Tirana. Tel +3554222 95 51Si dhe zyrat e CNVP ne; Shkoder Rr.Don Bosko, Kukes Rr. Dituria, Pesh-kopi bl. “Elez Isufi” dhe Korce SilverCentre

takimit ishin diskutimi mbi situatën esektorin pyjor përballë ndryshimevepër shkak të reformës territorial-admin-istrative dhe projekt ligjin për pyjet dhekullotat. Po ashtu, objektiv i takimit ish-te ndarja e përvojave dhe informimi ianëtarëve të Komitetit mbi aktivitetet ezhvilluara deri tani në kuadër tëStrategjisë Kombëtare të angazhimit.Albora Kacani (FKPKK) bëri një pre-zantim mbi aktivitetet e zhvilluara ngaFederata në kuadër të zbatimit tëStrategjisë Kombëtare të Angazhimit.Deri tani janë zhvilluar 2 takime të KKK,3 takime rajonale për projekt ligjin epyjeve dhe kullotave, është hapur fush-ata ndërgjegjësuese për çështjet gjinoreme moton “EDHE UNE VENDOS”dhe ka nisur identifikimi dhe hartografi-mi i përdoruesve tradicionale në fsha-tra pilot në Pukë dhe Fier.Sipas programit të ditës pjesa tjetër etakimit iu dedikua diskutimeve të hapu-ra mes anëtarëve të komitetit. Pjesë erëndësishme e diskutimeve ishte çësht-ja e informalitetit që ekziston në për-dorimin e pyjeve, eksportin e druve tezjarrit dhe qymyrit si dhe abuzimeve ngakompanitë e shfrytëzimit. Abuzime kame shfrytëzimin e parcelave jashtë kon-trate dhe fuqinë punëtore. Kjo edhepër shkak të mungesës së kontrollit ngaana e organeve shtetërore. Për sa i për-ket eksportit në Shqipëri nuk ka shifratë sakta. Sipas burimeve jo zyrtare 600mijë m3 dru zjarri dhe qymyr ekspor-tohen ndërkohë që në shifrat zyrtaredeklarohet vetëm 10% e kësaj shifre.Pavarësisht nismës së fundit të marrënga Ministria e Mjedisit për ndalimin eeksportit ai ende vazhdon në disa rre-the të Shqipërisë. Po ashtu, problemserioz paraqitet prerja e pyjeve. Aktual-isht Shqipëria nga 1 milion ha pyje prod-hon rreth 1,5 milion m3 materialdrusor dhe shfrytëzon rreth 4 milionm3. Pra pritet 3-4 herë më shumë serritja vjetore (vetëm qarku i Korçës si-pas vëzhgimeve konsumon rreth 250mijë m3 dru zjarri për ngrohje në vit).Për këto arsye komiteti propozoi që tëndalohet menjëherë eksporti dhe pre-

TETOR 20143JETO GJELBËRJETO GJELBËR

“Çobanët Ilirë” po e braktisin Bjeshkën!NIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZINIJAZI IDRIZI

Një mënyrë e veçantë e jetesës, ndoshta unike nëBallkan e bartur brez pas brezi nëpër mijëvjeçarë, qënga ilirët, e që ka arritur të vijë deri në ditët e sotme,për fat të keq të civilizimit kombëtar të shqiptarëve dhetë njerëzimit po vdes.Qeni i Sharrit, delja e Sharrit, dhia vendore, djathi iSharrit, kolibja e çobanit, stani, ropuhi (vendi ku je-tojnë kafshët gjatë verës), udha e leshit, janë pranëvijës së kuqe të ekzistencës së tyre. Të gjitha këto rracae derivate të tyre (siç janë edhe toponimet) i kanëmbajtur gjallë nëpër breza njerëzit e këtyre hapësir-ave me dhjetëra mijëra vjet, duke i bërë ata njësh menatyrën, gjatë përdorimit të burimeve që ua ka dhënëajo, pa i marrë asgjë më shumë se sa duhet, por duke iaofruar asaj krejt kujdesin e nevojshëm.Kjo është treva e Sharrit (Komuna e Dragashit), hapë-sira më e veçantë e Kosovës, ku ka mbijetuar me shpirtnë dhëmbë deri në ditët e sotme njeriu me karakteris-tikat ilire dhe me trashëgimi të asaj jete.Kosova është vend shumë i pasur me livadhe dhekullota. 15% e sipërfaqes së përgjithshme të saj ose161.400 hektarë janë të mbuluara me vegjetacion tëbujshëm në periudha të ndryshme të vitit. Nga kjohapësirë 20 % ose një e pesta gjendet pikërisht në këtëkomunë të vogël e të harruar.Komuna e Sharrit është karakolli i Kosovës. Ajo shtri-het në një lartësi mbi 1000 m mbi nivelin e detit. Aty kapak tokë bujqësore, por sipërfaqja me livadhe e kullotaarrin në 75% të territorit ose në rreth 32.000 hektarë.Banorët e kësaj ane për këtë arsye tradicionalisht janëmarrë me blegtori. Në kullotat e pasura të këtyre hapë-sirave, nëpër mijëvjeçarë, kanë kullotur me dhjetëramijëra krerë bagëti, të cilat i kanë lidhur banorët aty,nga të cilët janë themeluar 37 vendbanime.Deri para një shekulli kur edhe ky vend ka qenë Sh-qipëri dhe nuk ka pasur kufij, këto bagëti kanë dimëru-ar në fushat e Selaniku, ku janë bërë këmbimet dhefurnizimet e dyanshme. Edhe sot më të moshuarit ipërcjellin të gjalla rrëfimet e baballarëve të tyre përrrugën “pesë javëshe” të karvanëve të cilët zbrisnin

rja e druve pasi gjendja sa vjen e rëndohet. Nësevazhdohet me eksportin përveç se vazhdon hum-bja e sipërfaqes pyjore, vazhdon dëmtimi i imazhittë peisazhit të përgjithshëm që natyra ofron përzhvillimin e turizmit malor siç është rasti i ParkutKombëtar në Lurë. Prandaj rekomandohet që samë shpejt të gjendet një balancë midis zhvillimitrural dhe turizmit ku mund të përfitojnë si komu-nitetet vendore ashtu edhe shteti.Pjesë e diskutimeve ishte edhe reforma institucio-nale e ndodhur së fundmi në Ministrinë e Mjedis-it. Për anëtarët e komitetit është shqetësuese situa-ta ku shumë inxhinierë e teknikë pyjesh janë push-uar nga puna dhe zëvendësuar me njerëz jashtëprofilit. Në sektorin e pyjeve janë bërë shumë re-forma, por ende nuk ka një strukturë të fortë, pa-varësisht mbështetjes së dhënë nga donatorë tëhuaj, sugjerimet e të cilëve nuk janë marrë parasy-sh. Sipas përfaqësuesit të Delegacionit Europiannë Shqipëri, z.Antoine Avignon, për sektorin epyjeve nuk mungojnë ekspertët, por mjetet. Ai sollidisa nga rezultatet e një studimi të Montpelliespër pyjet komunal ku kanë nxjerrë se problemmbetet pronësia dhe të drejtat e pronësisë. Poashtu, sipas studimit kalimi i pyjeve nga shteti tekkomunat nuk është shoqëruar me ekspertët dhefondet përkatëse. Sipas Komitetit kjo situatë du-het të rishikohet në përputhje edhe me reformënadministrative ku njerëzit e specializuar dhe mearsimin përkatës të afrohen pranë Shërbimit Py-jor Shtetëror dhe Njësive të Qeverisjes Vendoresi pronare të 44% të sipërfaqes së pyjeve dhe kullo-tave të Shqipërisë.

Domosdoshmëria e një Inventari Kombëtar përpyjet dhe lehtësimi i procedurave për regjistrimine tokës pyjore dhe kullosore pranë ZRPP ishinpo ashtu dy rekomandime që dha nga Komiteti.Projekti i ri i Bankës Botërore mbështetur njëpjesë edhe nga Ambasada Suedeze që pritet tëfillojë në fillim tëvitit të ardhshëmparashikon për-fundimin e inven-tarit kombëtar tëpyjeve dhe kadas-trës pyjore. Për-faqësuesi i am-basadës suedeze,z.Robert Nygårdinformoi të pran-ishmit që një grantprej 10 milionëeurosh do të jepetnga Suedia kuMinistria do tëketë një fond prej 4 milionë eurosh. Skema do tëfunksionojë këtë radhë me thirrje për aplikimepër Shoqatat e Përdoruesve të Pyjeve dhe Kullo-tave dhe organizata të tjera për zbatimin e puni-meve të ndryshme si pyllëzime, frutikulturë, siste-me ujitëse etj.. Struktura e dhënies së fondeve dotë quhet IPA Rural Development. Aspekti tjetërqe përmendi z. Nygård është bashkëpunimi meZRPP për inventarin total të pyjeve.Përfaqësues të Federatave të Pyjeve Kukës dhe Fierndanë me komitetin disa nga përvojat e punës sëtyre. Një nga përvojat pozitive në Kukës është që

nga 24 Komuna në total, 10 prej tyre kanë regjistru-ar pyjet dhe kullotat në ZRPP. Komiteti inkurajonvazhdimin e këtij procesi në të gjithë Shqipërinë.Një tjetër eksperiencë pozitive nga Kukësi ështëngritja se fundmi e Shoqërisë së parë të Bash-këpunimit Bujqësor për Pyjet e Gështenjës. Ndër-

sa ne Fier, nëkuadër të zba-timit tëStrategjisë Ko-mbëtare të An-gazhimin measistencë të Fed-eratës ka filluarhar togra f imidhe identifikimii pronave të fs-hatit (tokë, pyjedhe kullota) pi-lot Seman.Për sa i përketprojekt ligjit për

pyjet dhe kullotat, përfaqësuesi i Parlamentit tëShqipërisë, z.Besnik Bare premtoi që së shpejtikomisioni i Veprimtarive Prodhuese dhe Mjedisitdo të organizojë një dëgjesë publike me palët einteresuara. Sipas z.Bare Komisioni i VeprimtariveProdhuese dhe Mjedisit ka krijuar një eksperiencëtë mirë për dëgjesat publike, pasi në rastet e dëgje-save të organizuara nga ministritë, ato shpesh nukkryen realisht ose bëhen pa përfshirjen e palëvetë interesit. Ai ftoi anëtarët e Shoqërisë Civile tëinsistojnë më shumë për takime me komisioninpër paraqitjen e shqetësimeve dhe për të ushtru-

ar presionin e duhur tek administrata. Po ashtuai sugjeroi që aktorët e Shoqërisë civile të jenëmë të pranishëm në median televizive si një ak-tor me zë mjaft të fuqishëm. “Të dhënat e dis-ponuara, duhet t’i mediatizoni dhe po ashtu tëinformoni parlamentin, madje të gjeni mundësitë kontaktoni drejtpërdrejtë me kryeministrin”,u shpreh z.Bare. Ai tha që shqetësimin e Komi-tetit për ndalimin e eksportit të drurëve të zjarritdhe qymyrit do ta përcjellë tek Kryeministri.Në kuadër të diskutimit doli në pah nevoja përadresimin e çështjeve emergjente të tilla si ajo eprojekt ligjit, çështja e pronësisë dhe të drejtavembi pyllin dhe kullotën ende e pa zgjidhur, çesh-tja e tokave të degraduara që nuk janë as pyjeas tokë bujqësore si dhe tendenca e vazh-dueshme e trajtimit të pyllit si pjesë e veçantëdhe jo pjesë e zhvillimit rural.Kjo e fundit lidhet me rekomandimin që Fed-erata Kombëtare ka bërë prej disa kohësh qëvendi i Pyjeve dhe Kullotave është pranë Min-istrisë së Bujqësisë.Në përfundim të takimit u vendos krijimi i njëgrupi pune për organizmin e një takimi meMinistrinë e Mjedisit për adresimin e çësh-tjeve kryesore të identifikuara. Grupi përbëhetnga Vezir Muharremaj, Albora Kacani, PalCoku dhe Rexhep Ndreu.FKPKK falënderon anëtarët e Komitetit Ko-mbëtar për kontributin e vlefshëm që dhanënë këtë takim dhe shpreson në mbështetjen etyre në takimet e ardhshme për ndërtimin enjë dialogu periodik midis institucioneve qe-veritare dhe shoqërisë civile.

nga bjeshkët dhe duke i kullotur bagëtitë arrinin nëSelanik, ku secili strehohej te banorët vendës, me tëcilët flisnin të njëjtën gjuhë dhe kishin ndërtuar raportetë ngushta. Nga këtu në syrin e pranverës fillonte kthi-mi i ngadalshëm i karvanëve, të cilët lëviznin bashkëme dëborën që zmbrapsej për të arritur në bjeshkët etyre, pas “pesë javëve”.Në trevën e Sharrit u kënduan këngë dhe u luajtënvalle (dhjetë nga të cilat, si grup, kanë ardhur deri nëditët e sotme, po që për shkak të moshës së madhe qëkanë askush nuk ua di përmbajtjen, por që përjeto-hen si asnjë tjetër). Këtu pehlivanët janë mundur menjëri tjetrin dhe kalorësit kanë bërë gara në vrapim.Kjo traditë e bukur u ndërpre pas pushtimit serb tëKosovës më 1912. Pas këtij viti tregtarët serb e morënrolin e ndërmjetësve të tregut me Selanikun dhe ifalimentuan shumicën e familjeve të pasura. Ato fillu-an të mbijetojnë nga blegtoria, me çka u prishë kjolidhje “kur flisnin dhe merreshin vesh anët e botë”.Banorët e varfër të kësaj ane mbetën të izoluar dhemezi arritën të mbijetojnë aty deri në ditët e sotme.Sot, bjeshka qëndron aty e bukur dhe madhështore,por pa zërat e gëzueshëm të banorëve, pa blegërimat

e deleve, pa lehjet e qenve, pa zilet e kambanave, tëcilët po i mungojnë këtij vendi.Për shkak të reshjeve të bollshme edhe në muajinTetor,bjeshka ende ështëe gjelbër! Këtë vit, sipas fjalëvetë çobanëve ka pasur më pak se çdo herë tjetër delenë kullota dhe ky numër këtu nuk po rritet. Kjo pondodh për shkak të mungesës së infrastrukturës ele-mentare të qasjes me rrugë të kalueshme në stanetdhe kullotat!Madje janë rralluar shumë edhe qentë karakteristikilirë të Sharrit dhe “a bëhen 200 banorë në të gjithëKomunën e Sharrit”, nga disa mijëra të tillë, të cilëtjanë kujdesur për disa qindra mijëra dele jo vetëmnë këto hapësira? Banorët e fundit besnik tëçobanëve janë rralluar shumë e mund të numëro-hen me gishtat e dorësnë fshatrat si Restelicë, Brod,Radesh, Leshtan, Bresanë, Kuk, Pllajnik, Kuklibeg,Kosavë, Zaplluxhë, Zgatar, Brut, Zllipotok. Sherafe-din Osmani, së bashku me disa dashamirës të kësajrrace e pati themeluar një shoqatë për mbrojtjendhe shtimin e numrit të tyre, por që në mungesë tëmjeteve dhe mbështetjes së institucioneve u detyruaqë të heq dorë nga ajo.

Këtë vit, për herë të parë, nuk u pa as bora, e cilavende vende “e zë bora borën”, nëpër disa xhepadhe e bën këtë vend të rëndësishëm si atraksion tur-istik, por edhe për rezervat e ujit, i cili këtu rrjedh edhenë muajt më të thatë të vitit.Pas çlirimit të Kosovës,këta njerëz kanë shpresuarshumë se institucionet tona dhe donatorët do ta kup-tojnë thelbin e kësaj trashëgimie si një pasuri ko-mbëtare, evropiane e botërore, e ardhur nga një kul-ture dhe civilizimi pa perënduar. Ata shpresuan se dondihmoheshin që të ngjiten aty ku u shkëputën medhunë, për ti afirmuar këto vlera,dhe pasuruar mepërvoja të reja, pa i prishur vlerat mbi të cilat ata kanëmbijetuar, janë zhvilluar dhe kanë frymëzuar nëpërmijëvjeçarë.Në vend të kësaj institucionet tona këtyre njerëzve nëemër të subvencioneve dhe granteve iu dhanëlëmoshë,ndërsa donatorët i lanë ca fleta të shkruarafalënderimi për bashkëpunim, i qarkulluan ca para,nganjëri xhep te tjetri dhe kaq.Në këto hapësira kaq të gjera, sot kullosin 9.600 dele, 30dhi 2.000 pula fshati, 418 kuaj, aq sa i ka pasur vetëmnjë fshat në të kaluarën! Ndërsa sipas studimeve ven-dore aty mund të ushqehen më së paku 50.000 dele eme standarde të BE madje mbi 150.000 (5-6 dele në 1ha).Familjet punëtore tëasaj ane, po përpiqen që të mbi-jetojnë me grumbullimin e frutave dhe bimëve tëmalit siçaji i malit, kokrrat e dëllinjave, qershia e egër,dredhëzat e egra, kaçat, manëzat, kulumbritë, bisli-met, lule shtogun etj., të cilat i kërkojnë tregtarët përtreg të Evropës ku shitën me çmim të mirë.Banorët e Sharrit po presin që pas shpalljes së kësajhapësire si Zonë e Mbrojtur, të hartohet një planpër kthimin e namit të dikurshëm, të pamjes ilire – ecila do të bëhet shumë atraktive për turizmin kultur-or, rural dhemalor, si dhe për bjeshkatarët – nga tëcilat do të përfitonin në radhë të parë banorët be-snik të kulturës dhe civilizimit të lashtë të tyre.Sepse Zona e Mbrojtur, nuk ka kuptim të mbetet epa popullzuar nga të gjithë ata banorë që mbijetuanaty ndër shekuj.

4 TETOR 2014JETO GJELBËRJETO GJELBËR

Festa e Gështenjës në Bajram CurriFederata e Përdoruesve të PyjeveFederata e Përdoruesve të PyjeveFederata e Përdoruesve të PyjeveFederata e Përdoruesve të PyjeveFederata e Përdoruesve të Pyjeve

Komunale, Qarku KukësKomunale, Qarku KukësKomunale, Qarku KukësKomunale, Qarku KukësKomunale, Qarku Kukës

Më datë 20 Tetor 2014 në qytetin e Bajram Cur-rit u zhvillua festa e përvitshme tradicionale eGështenjës. Interesimi dhe pjesëmarrja në këtëfestë ishte shumë e lartë, kryesisht banorë ven-das, si edhe nga i gjithë qarku i Kukësit e qarqetë tjera të vendit, por edhe përfaqësues nga Ko-sova, Maqedonia e Mali i Zi.I ftuar në këtë takimishte Presidenti i Republikës Bujar Nishani.Rrethi i Tropojës njihet në Shqipëri për sipër-faqen e konsiderueshme me pyje gështenje, ndajdhe tashmënë këtë rreth është kthyer në traditëzhvillimi i “Festës së Gështenjës” çdo vit. Fruti igështenjës, sikurse dihet ka një përdorim shumëtë gjerë, duke filluar që nga përdorimi më i thjesh-të qëështë pjekja apo zierja e tyre, e deri tereçelërat e ëmbëlsirat, pa lënë mënjanë këtu edhemjaltin e mrekullueshëm e kurativ të gështenjës.Qëllimi i kësaj feste është promovimi i vleraveushqimore, shëndetësore dhe ekonomike të frutittë gështenjës. Organizatorët e kësaj dite festiveishin Qarku i Kukësit dhe Bashkia e Bajram Cur-rit në bashkëpunim me shoqatën “Gështenja eTropojës”, të cilët kishin organizuar edhe njëpanair për ekspozimin e produkteve dhe nën-produktevetë gështenjës, përfshirë edhe kuzhinënme bazë frutin e gështenjës.Duhet pranuar që pavarësisht vlerave që fruti igështënjës mbart, pyjet e gështenjës në vendintonë – kryesisht në rrethin e Tropojës që gjendenmë me shumicë – janë lënë mbas dore, ose mësaktë nuk janë trajtuar ashtu siç u takon të trajto-hen. Kjo u vu në dukje edhe në fjalën e Presi-dentit të Republikës, i cili me plot të drejtë adre-son problematikën dhe përcjell mesazhekonkrete përsa i takon pyjeve të gështenjës.“... kur dëgjova për Festën e Gështenjës, thashëqë është një mesazh ku të gjithë së bashku, dukefalënderuar Zotin t’i falemi natyrës sonë tëmrekullueshme...” – citoi në deklaratën e tij Pres-identi Nishani. Po ashtu ai theksoi se Tropojanjihet në të gjithë Europën për traditën e mbjell-jes së gështenjave. Më tej Presidenti përcollimesazhin “Kemi nevojë të hartojmë një “Kemi nevojë të hartojmë një “Kemi nevojë të hartojmë një “Kemi nevojë të hartojmë një “Kemi nevojë të hartojmë njëpaketë masash, në mënyrë që këto famil-paketë masash, në mënyrë që këto famil-paketë masash, në mënyrë që këto famil-paketë masash, në mënyrë që këto famil-paketë masash, në mënyrë që këto famil-je, të cilat burim të vetëm të ardhurashje, të cilat burim të vetëm të ardhurashje, të cilat burim të vetëm të ardhurashje, të cilat burim të vetëm të ardhurashje, të cilat burim të vetëm të ardhurashkanë gështenjën apo grumbullimin ekanë gështenjën apo grumbullimin ekanë gështenjën apo grumbullimin ekanë gështenjën apo grumbullimin ekanë gështenjën apo grumbullimin ebimëve mjekësore, të kenë më shumë tëbimëve mjekësore, të kenë më shumë tëbimëve mjekësore, të kenë më shumë tëbimëve mjekësore, të kenë më shumë tëbimëve mjekësore, të kenë më shumë tëardhura nga puna e tyre, të kenë mëardhura nga puna e tyre, të kenë mëardhura nga puna e tyre, të kenë mëardhura nga puna e tyre, të kenë mëardhura nga puna e tyre, të kenë mëshumë kujdes dhe më shumë vëmendje.”shumë kujdes dhe më shumë vëmendje.”shumë kujdes dhe më shumë vëmendje.”shumë kujdes dhe më shumë vëmendje.”shumë kujdes dhe më shumë vëmendje.”Krahas fjalës së urimit dhe mesazheve të përcjel-la në fjalën e tij, pjesë e organizimit të kësaj festeishte edhe dekorimi i disa personaliteteve të rre-thit të Tropojës për kontributin e dhënë në fus-hat përkatëse gjatë jetës së tyre profesionale.Federata e Përdoruesve të Pyjeve dhe Kullo-tave Komunale, Qarku Kukës gjithashtu ishte e

gëzimit të çasti t , të shërbejnë edhe përndërgjegjësimin dhe nxitjen e strukturavepërgjegjëse për rritjen e investimeve në sek-torin e pyjeve dhe të pyjeve të gështenjës nëveçanti.

pranishme në promovimin e produkteve tëgështenjës nga Shoqëriae BashkëpunimitBujqësor “Gështenja Malzi”, e cila ështëthemeluarrishtazi me pjesëmarrjen e ferm-erëve nga Komuna Malzi e rrethit të Kukësit,mbështetur nga Federatae Përdoruesve tëPyjeve Komunale, Qarku Kukës dhe ILO,CNVP. Kjo shoqëri ka për mision rritjen emenaxhimit të qëndrueshëm të pyjeve të gësh-tenjës, nëpërmjet përmirësimit dhe shënde-tësimit të tyre, për rritjen e prodhimit të fru-

tave të gështenjës, futjen e teknologjive të rejanë fushën e grumbullimit, seleksionimit, për-punimit, amballazhimit dhe tregtimit të pro-dhimeve s ipas s tandarteve të t regut tëbrendshëm dhe atij europian. Një stendëenkas për ekspozimin e produkteve me bazëgështenjën, por edhe frutat e pyllit ishte cak-tuar për këtë shoqëri bashkëpunimi bujqë-sor, ku interes imi i p jesëmarrësve përproduktet e ekspozuara ishte tejet i lartë.Të shpresojmë që këto ditë festive, krahas

NERITAN ALKU,NERITAN ALKU,NERITAN ALKU,NERITAN ALKU,NERITAN ALKU,Shoqata “Miqtë e Bimëve”Shoqata “Miqtë e Bimëve”Shoqata “Miqtë e Bimëve”Shoqata “Miqtë e Bimëve”Shoqata “Miqtë e Bimëve”

Forcimi i kapaciteteve të aktorëve vendorë përmbrojtjen dhe shtimin e Bimëve Mjekësore dheAromatike është për t’u konsideruar shumë irëndësishëm për zhvillimin, ruajtjen, shtimin dhepër një përdorim sa më të mirë dhe ekonomik tëkëtyre bimëve.Për këtë u organizuan në qarqet e Kukësit dheDibrës disa takime ndërgjegjësuese ku doli se bash-këpunimi mes aktorëve kryesorë është i rolit thel-bësor për të siguruar mbrojtje, cilësi dhe qën-drueshmëri në aktivitetin e grumbullimit të BimëveMjekësore dhe Aromatike. Industria e grum-bullimit të bimëve aromatike dhe mjekësore vuannga cilësia e ulët dhe paqëndrueshmëria, krye-sisht për shkak të organizimit të brendshëm të saj.Mungesa e kontratave paraprake në tërë zinxhi-rin e vlerës, importues – eksportues – grumbul-lues – vjelës, kryesisht për të mbajtur të ulur çmim-in, ka sjellë marrëdhenie tregëtare sporadike, afat-shkurtra, duke pamundësuar trajnimin e vjelësvepër metodat e vjeljes, tharjes dhe ruajtjes, të cilëtkryhen nga këta të fundit.Shqetësimet e ngritura gjatë takimeve në Kukës eDibër nga ekspertët Zyber Gjoni, Shkëlqim Hasadhe Xhelal Shuti ishin mungesa e informacionit

Bashkimi i prodhueseve të Bimëve Mjekësore përballon sfidat e tregutlidhur me mënyrën e vjeljes përpara pjekjes apo zhvil-limit të plotë me gjithë rrënjë/degë, tejvjelja duke mosrespektuar kuotat e vjeljes mbi bazën e potencialeveprodhuese natyrore, ruajtja e papërshtatshme të cilatkanë bërë të paqëndrueshme ofertën e kësaj industrie.Kjo situatë bëhet më e vështirë duke konsideruaredhe luhatjet e mëdha në kërkesën e tregut të jash-tëm, e për pasojë, edhe çmimit të eksportit, që janëtipar i tregtisë së bimëve aromatike e mjekësore, kunjë rol negativ ka luajtur edhe mungesa e rolit rregul-lator të strukturave shtetërore dhe mungesa e grant-eve për investime në teknologji si dhe kushtet e pafa-vorshme të kredive.Të gjithë pjesëmarrësit në takimet e organizuara ranëdakord se nga përvoja e 23 viteve në bujqësinë eprivatizuar është vërtetuar se pa një bashkim ndërm-jet prodhuesve është vështirë të konkurrohet në tre-gun e lirë.Po ashtu, duhen masa të mëtejshme bashkëpunimimidis të gjithë aktorëve, për kultivimin, grumbullimin,përpunimin dhe eksportin pasi sipërfaqet e mbjellaose të vjelura në natyrë nga bashkësitë e fermerëvejanë shumë më të mëdha se sa individët e veçuar(kjo përballon një treg me volum të madh). Sot tëgjithë prodhuesit në Kukës e Dibër por dhe në ra-jone të tjera të Shqipërisë nuk gjejnë treg për shitjene Sherebelës, kur në fakt tregu ka kërkesa për sher-ebelën.

Bashkimi ndërmjet prodhuesve bën të unifikohetteknologjia e prodhimit dhe e përpunimit, të uletkostoja e trajnimeve dhe veprimtarive të përbash-këta, ulet kostoja e çertifikimit sepse nuk çerti-fikohet çdo prodhues, por vetëm një mostërpërfaqësuese e fermerëve. Në grupet e ferm-erëve të cilët organizohen së bashku, sistemii kontrollit të brendshëm të cilësisë, kostoja emarketingut si paketimi, etiketat, logoja, trans-porti, etj. është më e ulët se sa në rastin qënjë prodhues i blen i vetëm (sa më i madhnumri i thasëve p.sh. aq më i ulët është çmi-mi). Bashkësia e fermerëve ka më tepërshance të përfitojë nga subvencionet e shtetitdhe nga projektet e ofruara nga donator tëndryshëm.Në Dibër e Kukës u vlerësua roli i madh qëkëto takime kanë patur në sensibilizimin dhenjohjen me mundësitë, përveçse të ruajtjessë kësaj flore të dobishme edhe të zhvillimittë Bimëve Mjekësore, pasi mungesa e njohu-rive ka sjellë një përdorim joefikas të tyre dheherë pas here gradualisht ka çuar deri drejtzhdukjes së llojeve të caktuara.Sensibilizimi ka patur edhe një impakt pozitivduke sjellë edhe vetëpunësime të reja të indi-vidëve gjë që ndikon në rritjen ekonomike tërajoneve ku këto bimë gjenden.

TETOR 20145JETO GJELBËRJETO GJELBËR

FEDERATA K PK KOMUNALEFEDERATA K PK KOMUNALEFEDERATA K PK KOMUNALEFEDERATA K PK KOMUNALEFEDERATA K PK KOMUNALE

Më datë 3 Tetor, 2014, Drejtoria e Bujqësise së bash-ku me CNVP organizojnë festën e Të VjelaveTë VjelaveTë VjelaveTë VjelaveTë Vjelave,tashmë të kthyer në traditë në qytetin e Peshkopisë,ku qindra fermerë marrin pjesë me produktete etyre bujqësore e blegtorale. Vlen të theksohet pjesë-marrja në këtë panair e anëtarëve të klubit tëarrorëvenga të gjitha trevat e Qarkut Dibër, por gjithashtu njëvlerë e shtuar e kësaj feste ishte edhe pjesëmarrja enjë sërë personalitetesh si, Ministri i Bujqësisë Ed-mond Panariti, deputetët Përparim Spahiu, Sherefe-tin Shehu, Kryetari i Bashkisë Ilir Krosi e drejtues tëtjerë në nivel lokal. Në këtë panair vëreheshin mjaftprodhues, prodhime, konsumatorë dhe risi. Nukmunguan prodhime cilësore të vjeshtës si mollë,dardhë, ftonj, arra, lajthi, gështenja, prodhime të për-

Festa e të Vjelave në Dibër

punuara – nga i vetmi përpunues “Selxhaferi” – mjaltë,fasule , djath etj. Këtë vit, ndryshe nga vitet e kaluarabinte në sy një shkallë më e lartë emarketingut të pro-dhimeve bujqësore, prezencë e tërinjve dhe grave nëpanair dhe një prezencë e dukshme dhe e sistemuare varieteteve të vendit dhe një shkallë paketimi shumëmë e mirë e produkteve. Përfaqësimi më dinjitoz meprodukte të punës së tyre ishte Agri-net me grupinprodhues të komunës Maqellarë. Duke përcjellë falën-derimin ndaj organizatorit qëishte Drejtoria e Bujqë-sisë e kryesuar nga drejtori Novruz Jashari e stafi i tij,besojmë se nuk cënojmë të drejtën e ndokujt për tëfalënderuar edhe fermerët dibranë me prodhimet etyre të shkëlqyera, pjesëmarrësit në panair, mbësh-tetësit e panairit: CNVP, Adad, FAF dhe të gjithë ataqë e duan bujqësinë dibrane edhe pse nuk e kishin tëmundur të merrnin pjesë.

Këtij falënderimi i bashkëngjitet edhe mesazhi i më-poshtëm i urimit nga Vizioni Bujqësor për Di-Vizioni Bujqësor për Di-Vizioni Bujqësor për Di-Vizioni Bujqësor për Di-Vizioni Bujqësor për Di-brënbrënbrënbrënbrën:Ish-SNV, CNVP (Dibër) dhe Federata Kombëtaree Pyjeve,është shumë e vështirë të masësh kontribu-tin e kësaj skuadre, e cila e marrë në vazhdimësi kanjë eksperience prej të paktën 18 vitesh. Secili kaluftuar me mish e shpirt dhe profesionalizëm nërritje për të vënë një gur më shumë në godinën ezhvillimit të Dibrës dhe Rajonit për të mos thënë mëshumë. Ajo është pjesë e kontributit që kur pyjet emjedisi ishin plotësisht të shkatërruar e deri më sot,kur shumë nga komunat dhe fermerët kanë tëdrejtën e përdorimit të pyllit dhe nga pylli fermerimerr një pjesë të konsiderueshme të të ardhurave,duke e quajtur pyllin pjesë të jetës,kur koncepti itregut vetëm sa përmendej, ndërsa sot është bërë

pjesë e krjimit të një produkti të ri apo e zhvillimit tënjë ekzistuesi, duke e vënë tregun udhëheqës të këty-re dy proçeseve.Nëse për një periudhe shumë tëgjatë komunikimi midis dy forcave politike ka qenëdhe mbetet mjaft i vështirë, ata bënë që në një tav-olinë me pjesëmarrjen e dy palëve, jo vetëm të ketëkomunikim shumë të mirë, por me konsensus tëplotë të merren vendime dhe realizohen sipërmar-rje me shumë rëndësi. Nëse sot është disi i vështirëkrijimi i besimit tek administrata/skuadra e një insti-tuiconi, ata realizuan një besim tek publiku që real-isht është për t’u admiruar. Ne vlerësojmë jo vetëmkontributin e tyre, por edhe besimin e publikut. Igjithë mesazhi ynë është që skuadra e CNVP dheFKPKK të vazhdojë rrugën e nisur, duke shfrytë-zuar në marrjen e vendimeve, ndërtimin dhe zba-timin e projekteve. Mirënjohje për ta!

Ju njoftojmë se disponojmë fidanë të llojeve të ndryshme si më poshtë:Zeman Lalaj në Vlorë disponon 5000 fidanë bredhi me lartësi 1.5 metër, 2000 fidanë pishe të zezë me lartësi1-5 -2.5 metër, si dhe 40 mijë fidanë të llojeve të ndryshme. Për çdo sqarim të mëtejshëm jeni të lutur tëkontaktoni në numrat e telefonit +355 69 21 23 919, dhe +355 332 22 843.Në fidanishten e Z. Florin Torba në Peshkopi ka fidanë standartë për mbjellje në vjeshtë Arrë 2 vjeçare 4000copë, Gështenjë 2 vjeçare 4000 copë, Bli dekorativ 1.5 m mbi 1000 copë.Kontaktoni me Z. Florin Torba në numrin e telefonit: +355 68 34 01 378.Haxhi Mani nga Muhurri i rrethit Dibër, 12 km larg qytetit të Peshkopisë disponon fidanë sherebele të cilëtbëhen gati për mbjellje para datës 20 Shtator. Të interesuarit janë të lutur të kontaktojnë me Z. Haxhi Maninë numrin e telefonit +355 68 64 69 360.

NJOFTIM

6 TETOR 2014JETO GJELBËRJETO GJELBËR

Luigi Bovolenta, Control UnionLuigi Bovolenta, Control UnionLuigi Bovolenta, Control UnionLuigi Bovolenta, Control UnionLuigi Bovolenta, Control UnionItalia s.r.lItalia s.r.lItalia s.r.lItalia s.r.lItalia s.r.l

Albora Kacani, FKPKKAlbora Kacani, FKPKKAlbora Kacani, FKPKKAlbora Kacani, FKPKKAlbora Kacani, FKPKK

Burimet: CIFOR and FSC Italian national initiativeKëshilli për Mbikqyrjen e Pyjeve (FSC®) u formua nëvitin 1993 dhe po në këtë vit nuk vonoi lëshimin içertifikatës së parë për nje pyll të menaxhuar mirë.Këshilli për Mbikqyrjes e Pyjeve promovon menax-himin e pyjeve të botës në mënyrën e duhur mjedis-ore, të dobishme nga ana sociale dhe me leverdiekonomike. Nëpërmjet çertifikimit ai krijon një nxitjepër pronarët dhe menaxherët e pyjeve për të ndjekurpraktikat më të mira sociale dhe mjedisore. Kërkesanë rritje për produkte të çertifikuara FSC u tregon

Evolucioni i çertifikimit të menaxhimit të pyjeve në botë

EVOLUCIONI I ZINXHIRIT TËEVOLUCIONI I ZINXHIRIT TËEVOLUCIONI I ZINXHIRIT TËEVOLUCIONI I ZINXHIRIT TËEVOLUCIONI I ZINXHIRIT TËKUJDESTARISË NË BOTEKUJDESTARISË NË BOTEKUJDESTARISË NË BOTEKUJDESTARISË NË BOTEKUJDESTARISË NË BOTE

MENAXHIMI FSC I PYJEVE NË ITALIMENAXHIMI FSC I PYJEVE NË ITALIMENAXHIMI FSC I PYJEVE NË ITALIMENAXHIMI FSC I PYJEVE NË ITALIMENAXHIMI FSC I PYJEVE NË ITALI

Ndikimet sociale, mjedisore dhe ekonomike tëçertifikimit nga Këshilli për Mbikqyrjen e Pyjeve (FSC)

pronarëve të pyjeve që bizneset dhe konsumatorëtpreferojnë produktet nga pyje të menaxhuara mirë.Qëllimi i këtij artikulli është që të shqyrtojë të mirat qërrjedhin nga zbatimi i sistemit FSC si nga pikëpamjakonceptuale ashtu edhe në zbatimin e saj praktik.Këtu përmendim një rast studimi nga Fondi Botërorpër Natyrën (WWF) dhe Qendra për KërkimeNdërkombëtare e Pyjeve (CIFOR), lidhur me aspe-ktet sociale dhe mjedisore, në përfitimet e marra ngapopullsia vendore në pellgun e Kongos kur një ko-mpani shfrytëzimi bëri çertifikimin FSC.Performanca sociale e nëntë njësive të menaxhimit tëpyjeve të çertifikuara nga Këshilli për Mbikëqyrjen ePyjeve (FSC) është vlerësuar dhe krahasuar me per-formancën e nëntë njesive të ngjashme jo të çerti-

fikuara në Kamerun, Republikën e Kongos dhe Ga-bon. Rezultatet treguan se sa më gjatë operoi në zonëkompania e çertifikuar, aq më të ngushta u bënë mar-rëdhëniet sociale me popullsinë fqinje. Kjo, në vetve-te, është e favorshme për një mjedis në të cilin ka mëpak konflikt mes popullsisë vendore dhe kompanivetë shfrytëzimit. Vetëm pasi kompanitë vendosen tëbëjnë çertifikimin, disa përmirësime praktike so-ciale ndodhen. Në veçanti, në Njësitë Menaxhuesetë çertifikuara, studimi identifikoi kushte më tëmira pune dhe jetese për punëtorët dhe familjet etyre dhe institucione më përfshirëse dhe të drejtu-ara më mirë për negociata ndërmjet popullsisëvendase dhe kompanive të shfrytëzimit. Përveçkësaj, studimi identifikoi një mekanizëm të menax-

huar më mirë dhe më efektiv për ndarjen e përfit-imit dhe mënyra të reja të trajtimit të problemeveqë kanë të bëjnë me shkeljen e përdorimeve za-konore.Për sa i përket aspektit ekonomik, më poshtë para-qiten disa diagrama ku tregohet rritja e sipërfaqevesë pyjeve të çertifikuara nga FSC që nga viti 1997deri në vitin 2013, në Itali dhe në nivel boteror;tendenca pozitive tregon qartë rëndësinë ekonomikenë rritje të proçesit të çertifikimit gjatë viteve.Përveç rëndësisë në drejtim të qëndrueshmërisë(garantimin afat të gjatë të jetës së pyllit, kështu qëedhe të biznesit), në këtë periudhë të krizësekonomike çertifikimi i pyjeve mund të përfaqë-sojë një faktor kyç suksesi.

EVOLUCIONI I ÇERTIFIKIMITEVOLUCIONI I ÇERTIFIKIMITEVOLUCIONI I ÇERTIFIKIMITEVOLUCIONI I ÇERTIFIKIMITEVOLUCIONI I ÇERTIFIKIMITTË MENAXHIMIT TË PYJEVE NË BOTËTË MENAXHIMIT TË PYJEVE NË BOTËTË MENAXHIMIT TË PYJEVE NË BOTËTË MENAXHIMIT TË PYJEVE NË BOTËTË MENAXHIMIT TË PYJEVE NË BOTË

ÇERTIFIKIMI I PYJEVEÇERTIFIKIMI I PYJEVEÇERTIFIKIMI I PYJEVEÇERTIFIKIMI I PYJEVEÇERTIFIKIMI I PYJEVENË SHQIPËRINË SHQIPËRINË SHQIPËRINË SHQIPËRINË SHQIPËRI

Pyjet dhe Kullotat janë burime natyrorePyjet dhe Kullotat janë burime natyrorePyjet dhe Kullotat janë burime natyrorePyjet dhe Kullotat janë burime natyrorePyjet dhe Kullotat janë burime natyroretë një rëndësie të veçantë në Shqipëritë një rëndësie të veçantë në Shqipëritë një rëndësie të veçantë në Shqipëritë një rëndësie të veçantë në Shqipëritë një rëndësie të veçantë në Shqipëriduke qenë se mbulojnë 50% të sipërfaqesduke qenë se mbulojnë 50% të sipërfaqesduke qenë se mbulojnë 50% të sipërfaqesduke qenë se mbulojnë 50% të sipërfaqesduke qenë se mbulojnë 50% të sipërfaqestotale kombëtare. Ato ofrojnë një gamë tëtotale kombëtare. Ato ofrojnë një gamë tëtotale kombëtare. Ato ofrojnë një gamë tëtotale kombëtare. Ato ofrojnë një gamë tëtotale kombëtare. Ato ofrojnë një gamë tëgjerë produktesh drusore dhe jo drusoregjerë produktesh drusore dhe jo drusoregjerë produktesh drusore dhe jo drusoregjerë produktesh drusore dhe jo drusoregjerë produktesh drusore dhe jo drusoredhe luajnë një rol kyç në jetesën edhe luajnë një rol kyç në jetesën edhe luajnë një rol kyç në jetesën edhe luajnë një rol kyç në jetesën edhe luajnë një rol kyç në jetesën epopullsisë rurale (47% e popullsisë sëpopullsisë rurale (47% e popullsisë sëpopullsisë rurale (47% e popullsisë sëpopullsisë rurale (47% e popullsisë sëpopullsisë rurale (47% e popullsisë sëpërgjithshme), duke siguruar energji,përgjithshme), duke siguruar energji,përgjithshme), duke siguruar energji,përgjithshme), duke siguruar energji,përgjithshme), duke siguruar energji,ushqim, mundësi punësimi dhe shërbi-ushqim, mundësi punësimi dhe shërbi-ushqim, mundësi punësimi dhe shërbi-ushqim, mundësi punësimi dhe shërbi-ushqim, mundësi punësimi dhe shërbi-meve të ekosistemit.meve të ekosistemit.meve të ekosistemit.meve të ekosistemit.meve të ekosistemit.Gjatë 25 viteve të fundit, pyjet në Sh-Gjatë 25 viteve të fundit, pyjet në Sh-Gjatë 25 viteve të fundit, pyjet në Sh-Gjatë 25 viteve të fundit, pyjet në Sh-Gjatë 25 viteve të fundit, pyjet në Sh-qipëri kanë pësuar ndryshime thelbësoreqipëri kanë pësuar ndryshime thelbësoreqipëri kanë pësuar ndryshime thelbësoreqipëri kanë pësuar ndryshime thelbësoreqipëri kanë pësuar ndryshime thelbësoresocio- ekonomike. Një prej ndryshimevesocio- ekonomike. Një prej ndryshimevesocio- ekonomike. Një prej ndryshimevesocio- ekonomike. Një prej ndryshimevesocio- ekonomike. Një prej ndryshimevemë të rëndësishme që ka ndodhur ështëmë të rëndësishme që ka ndodhur ështëmë të rëndësishme që ka ndodhur ështëmë të rëndësishme që ka ndodhur ështëmë të rëndësishme që ka ndodhur ështënë format e pronësisë. Në fakt paranë format e pronësisë. Në fakt paranë format e pronësisë. Në fakt paranë format e pronësisë. Në fakt paranë format e pronësisë. Në fakt para

viteve 90’ ishte e njohur vetëm pronësiaviteve 90’ ishte e njohur vetëm pronësiaviteve 90’ ishte e njohur vetëm pronësiaviteve 90’ ishte e njohur vetëm pronësiaviteve 90’ ishte e njohur vetëm pronësiashtetërore. Aktualisht, si rezultat i refor-shtetërore. Aktualisht, si rezultat i refor-shtetërore. Aktualisht, si rezultat i refor-shtetërore. Aktualisht, si rezultat i refor-shtetërore. Aktualisht, si rezultat i refor-mave të nisura në vitin 1996, rreth 44.5%mave të nisura në vitin 1996, rreth 44.5%mave të nisura në vitin 1996, rreth 44.5%mave të nisura në vitin 1996, rreth 44.5%mave të nisura në vitin 1996, rreth 44.5%e sipërfaqes (pyje dhe kullota) janëe sipërfaqes (pyje dhe kullota) janëe sipërfaqes (pyje dhe kullota) janëe sipërfaqes (pyje dhe kullota) janëe sipërfaqes (pyje dhe kullota) janëtransferuar tek Njësite e Qeverisjestransferuar tek Njësite e Qeverisjestransferuar tek Njësite e Qeverisjestransferuar tek Njësite e Qeverisjestransferuar tek Njësite e QeverisjesVendore të quajtur “pyjet komunalë”.Vendore të quajtur “pyjet komunalë”.Vendore të quajtur “pyjet komunalë”.Vendore të quajtur “pyjet komunalë”.Vendore të quajtur “pyjet komunalë”.Pjesa e mbetur, 55%, është e ndarë nëPjesa e mbetur, 55%, është e ndarë nëPjesa e mbetur, 55%, është e ndarë nëPjesa e mbetur, 55%, është e ndarë nëPjesa e mbetur, 55%, është e ndarë nëpyje privat (5%) dhe pyje shtetërorepyje privat (5%) dhe pyje shtetërorepyje privat (5%) dhe pyje shtetërorepyje privat (5%) dhe pyje shtetërorepyje privat (5%) dhe pyje shtetërore(50%). Këto ndryshime janë reflektuar(50%). Këto ndryshime janë reflektuar(50%). Këto ndryshime janë reflektuar(50%). Këto ndryshime janë reflektuar(50%). Këto ndryshime janë reflektuaredhe në tregun e produkteve pyjore i ciliedhe në tregun e produkteve pyjore i ciliedhe në tregun e produkteve pyjore i ciliedhe në tregun e produkteve pyjore i ciliedhe në tregun e produkteve pyjore i cilipër shkak të mungesës së sasisë dhepër shkak të mungesës së sasisë dhepër shkak të mungesës së sasisë dhepër shkak të mungesës së sasisë dhepër shkak të mungesës së sasisë dhecilësisë së produkteve, është në njëcilësisë së produkteve, është në njëcilësisë së produkteve, është në njëcilësisë së produkteve, është në njëcilësisë së produkteve, është në njëgjendje jo të mirë. Eksporti i paligjshëm,gjendje jo të mirë. Eksporti i paligjshëm,gjendje jo të mirë. Eksporti i paligjshëm,gjendje jo të mirë. Eksporti i paligjshëm,gjendje jo të mirë. Eksporti i paligjshëm,zbatimi i dobët i ligjeve dhe mungesa ezbatimi i dobët i ligjeve dhe mungesa ezbatimi i dobët i ligjeve dhe mungesa ezbatimi i dobët i ligjeve dhe mungesa ezbatimi i dobët i ligjeve dhe mungesa erregullave, e ka bëre tregun e brendshëmrregullave, e ka bëre tregun e brendshëmrregullave, e ka bëre tregun e brendshëmrregullave, e ka bëre tregun e brendshëmrregullave, e ka bëre tregun e brendshëmjo konkurrues me tregun evropian.jo konkurrues me tregun evropian.jo konkurrues me tregun evropian.jo konkurrues me tregun evropian.jo konkurrues me tregun evropian.Periudha e tranzicionit është shoqëruarPeriudha e tranzicionit është shoqëruarPeriudha e tranzicionit është shoqëruarPeriudha e tranzicionit është shoqëruarPeriudha e tranzicionit është shoqëruarme praktika të pakontrolluara shfrytëzimi,me praktika të pakontrolluara shfrytëzimi,me praktika të pakontrolluara shfrytëzimi,me praktika të pakontrolluara shfrytëzimi,me praktika të pakontrolluara shfrytëzimi,

prerje të paligjshme dhe zjarre të pakon-prerje të paligjshme dhe zjarre të pakon-prerje të paligjshme dhe zjarre të pakon-prerje të paligjshme dhe zjarre të pakon-prerje të paligjshme dhe zjarre të pakon-trolluara, që kanë çuar në degradimin etrolluara, që kanë çuar në degradimin etrolluara, që kanë çuar në degradimin etrolluara, që kanë çuar në degradimin etrolluara, që kanë çuar në degradimin ezonave pyjore.zonave pyjore.zonave pyjore.zonave pyjore.zonave pyjore.Aktualisht në Shqipëri nuk ka pyje tëAktualisht në Shqipëri nuk ka pyje tëAktualisht në Shqipëri nuk ka pyje tëAktualisht në Shqipëri nuk ka pyje tëAktualisht në Shqipëri nuk ka pyje tëçertifikuara. Për shkak të arsyeve tëçertifikuara. Për shkak të arsyeve tëçertifikuara. Për shkak të arsyeve tëçertifikuara. Për shkak të arsyeve tëçertifikuara. Për shkak të arsyeve tëpërmendura më lart, nuk është e lehtë tëpërmendura më lart, nuk është e lehtë tëpërmendura më lart, nuk është e lehtë tëpërmendura më lart, nuk është e lehtë tëpërmendura më lart, nuk është e lehtë tëflasesh për çertifikimin e pyjeve nëflasesh për çertifikimin e pyjeve nëflasesh për çertifikimin e pyjeve nëflasesh për çertifikimin e pyjeve nëflasesh për çertifikimin e pyjeve nëShqipëri. Bilancet sociale, ekonomikeShqipëri. Bilancet sociale, ekonomikeShqipëri. Bilancet sociale, ekonomikeShqipëri. Bilancet sociale, ekonomikeShqipëri. Bilancet sociale, ekonomikedhe mjedisore të menaxhimit të qën-dhe mjedisore të menaxhimit të qën-dhe mjedisore të menaxhimit të qën-dhe mjedisore të menaxhimit të qën-dhe mjedisore të menaxhimit të qën-drueshëm të pyjeve nuk respektohen.drueshëm të pyjeve nuk respektohen.drueshëm të pyjeve nuk respektohen.drueshëm të pyjeve nuk respektohen.drueshëm të pyjeve nuk respektohen.Për të garantuar një qëndrueshmëriPër të garantuar një qëndrueshmëriPër të garantuar një qëndrueshmëriPër të garantuar një qëndrueshmëriPër të garantuar një qëndrueshmëriafatgjatë të pyjeve shqiptare dhe në tëafatgjatë të pyjeve shqiptare dhe në tëafatgjatë të pyjeve shqiptare dhe në tëafatgjatë të pyjeve shqiptare dhe në tëafatgjatë të pyjeve shqiptare dhe në tënjëjtën kohë për të krijuar konkurrencënjëjtën kohë për të krijuar konkurrencënjëjtën kohë për të krijuar konkurrencënjëjtën kohë për të krijuar konkurrencënjëjtën kohë për të krijuar konkurrencëpër industrinë vendase të shfrytëzimit,për industrinë vendase të shfrytëzimit,për industrinë vendase të shfrytëzimit,për industrinë vendase të shfrytëzimit,për industrinë vendase të shfrytëzimit,rekomandohet të inkurajohet çertifikimi irekomandohet të inkurajohet çertifikimi irekomandohet të inkurajohet çertifikimi irekomandohet të inkurajohet çertifikimi irekomandohet të inkurajohet çertifikimi ipyjeve në të gjitha zonat ku është ipyjeve në të gjitha zonat ku është ipyjeve në të gjitha zonat ku është ipyjeve në të gjitha zonat ku është ipyjeve në të gjitha zonat ku është imundur për të promovuar dhe për tëmundur për të promovuar dhe për tëmundur për të promovuar dhe për tëmundur për të promovuar dhe për tëmundur për të promovuar dhe për tëpërmirësuar menaxhimin e pyjeve.përmirësuar menaxhimin e pyjeve.përmirësuar menaxhimin e pyjeve.përmirësuar menaxhimin e pyjeve.përmirësuar menaxhimin e pyjeve.

1786 Zinxhirë të Kujdestarisë të çertifikuar (Italia është vendi i pestë1786 Zinxhirë të Kujdestarisë të çertifikuar (Italia është vendi i pestë1786 Zinxhirë të Kujdestarisë të çertifikuar (Italia është vendi i pestë1786 Zinxhirë të Kujdestarisë të çertifikuar (Italia është vendi i pestë1786 Zinxhirë të Kujdestarisë të çertifikuar (Italia është vendi i pestë në bote, i tretinë bote, i tretinë bote, i tretinë bote, i tretinë bote, i tretinë Europë dhe i dyti për rritjen e numrit të çertifikatave gjatë vitit 2013)në Europë dhe i dyti për rritjen e numrit të çertifikatave gjatë vitit 2013)në Europë dhe i dyti për rritjen e numrit të çertifikatave gjatë vitit 2013)në Europë dhe i dyti për rritjen e numrit të çertifikatave gjatë vitit 2013)në Europë dhe i dyti për rritjen e numrit të çertifikatave gjatë vitit 2013)

ZINXHIRI I KUJDESTARISË NË ITALIZINXHIRI I KUJDESTARISË NË ITALIZINXHIRI I KUJDESTARISË NË ITALIZINXHIRI I KUJDESTARISË NË ITALIZINXHIRI I KUJDESTARISË NË ITALI

Çertifikimi i pyjeve në botë nga FSC

Sipërfaqja totale e çertifikuar:Sipërfaqja totale e çertifikuar:Sipërfaqja totale e çertifikuar:Sipërfaqja totale e çertifikuar:Sipërfaqja totale e çertifikuar:

190,780,723 ha

Numri i vendeve: Numri i vendeve: Numri i vendeve: Numri i vendeve: Numri i vendeve: 81

Numri total i çertifikatave: Numri total i çertifikatave: Numri total i çertifikatave: Numri total i çertifikatave: Numri total i çertifikatave: 1260

Pyjet e çertifikuara në Europë

Europë:Europë:Europë:Europë:Europë: 43% e sipërfaqes totale (81

Milionë ha), 507 çertifikata

TETOR 20147JETO GJELBËRJETO GJELBËR

(TË NJOHIM DHE ZHVILLOJMË PRAKTIKAT E(TË NJOHIM DHE ZHVILLOJMË PRAKTIKAT E(TË NJOHIM DHE ZHVILLOJMË PRAKTIKAT E(TË NJOHIM DHE ZHVILLOJMË PRAKTIKAT E(TË NJOHIM DHE ZHVILLOJMË PRAKTIKAT EKULTIVIMIT TË MJEDRËS DHE NË SHQIPËRI)KULTIVIMIT TË MJEDRËS DHE NË SHQIPËRI)KULTIVIMIT TË MJEDRËS DHE NË SHQIPËRI)KULTIVIMIT TË MJEDRËS DHE NË SHQIPËRI)KULTIVIMIT TË MJEDRËS DHE NË SHQIPËRI)

Shqipëria dhe Kosova,afer dhe larg!…

GJON FIERZA,GJON FIERZA,GJON FIERZA,GJON FIERZA,GJON FIERZA, Agjencia Kombetare e MjedisitAgjencia Kombetare e MjedisitAgjencia Kombetare e MjedisitAgjencia Kombetare e MjedisitAgjencia Kombetare e Mjedisit

Kultivimi I bimeve me vlera të veçan-ta për fruta apo pjeseve te tjera të tyre,gjithnje me shumë po merr zhvillimne Kosovë, disi më pak ne Shqipëri.Bimë që vite me pare konsideroheshinsi te egra dhe zhvilloheshin ne natyre,tashme per vlerat dhe kerkesat e medhaqe ka tregu kane marre nje rendesi tevecante dhe po kultivohen gjeresisht.Jane bere disi te njohura praktikat ekultivimit te llojeve si; manaferra,boronica, leleshtrydhja , etj te cilat neKosove tashme duket se nga viti ne vitpo kultivohen gjeresisht. Nga kultivues-it, thuhet se te ardhurat e realizuara Itejkalojne ato te kulturave bujqesoretradicionale si; misri gruri, etj. Ka per-pjekje dhe ne Shqiperi, e ne formeeksperimentale ka filluar te kultivohetne kopshte dhe siperfaqe te vogelamanaferra dhe pak boronica, ndersaluleshtryllja (dredheza) ne disa zona teMyzeqese po kultivohet me sukses. Ne kete shkrim dua te zgjoj per lex-uesin dhe kryesisht per fermeret taneintresin per nje kulture tjeter . “ A do“ A do“ A do“ A do“ A dote mund te behet Mjedra ari Ite mund te behet Mjedra ari Ite mund te behet Mjedra ari Ite mund te behet Mjedra ari Ite mund te behet Mjedra ari Ikuq dhe I Kosoves”kuq dhe I Kosoves”kuq dhe I Kosoves”kuq dhe I Kosoves”kuq dhe I Kosoves” shkruhet tekportali “Telegrafi.com “ Prej portalitdhe adreses ne rrjetin social facebook“Mjedrat ne Kosove” kronikattelevizive, merr shume informacionjo vetem per aspektet botanike te mje-dres, por vecmas per teknologjine ekultivimit, rezultatet e arritura dhe per-paresite ekonomike qe ka kultimimi Ikesaj kulture krahasur me shume kul-tura te tjera.Dihet qe vendi yne ka një deficit tëmadh tregtar, pasi shumica e produk-teve importohen nga vendet e ndry-shme, perfshi ketu frutat dhe lengjet endryshme. Dihet se; toka, klima, nëvendin tonë ofrojne mundesi te kul-tivimit te shume lloje bimesh, perfshiketu dhe mjedren. Ajo deri tani tek nenjihet ne gjendje te egër nga banoret ezonave te larta qe jetojne ne afersi apozhvillojnë veprimtari në pyjet e ahut.Ne gjendje te eger si pasoje e shumefaktorve ajo ka ardhe duke u paksuarndjeshem.Mjedra në disa vende të zhvilluara teEuropes po kultivohet me sukses, pervlerat e larta si frut I fresket dhe I per-punuar, eshte quajtur “ari i kuq” .Kultivimi i mjedrës, nuk kërkon

shumë investime, te cilat rikthehen nekohe të shkurtër.Nga pervoja ne Kosove, thuhet sekostoja e ngritjes së një hektari mundtë shkojë deri në 12 mijë euro, kjovaret nga teknologjia e perdorur apoorigjina e materialit mbjelles. Nëse fi-danet blihen në Kosovë është më i lirë,ndërsa nëse blihen nga Anglia p.sh. ësh-të deri 80 cent një fidan”.Sipas eksperteve në Kosove qe po zba-tojnë projektin e USAID-it “Mundësitëe Reja për Bujqësi” është arritë në për-fundimin se: Kultivimi i mjedrës ështëshumë fitimprures dhe nuk paraqetveshtiresi. Momentalisht çmimi i njëkilogrami fruta te freskta, është 2 Euro,që është një çmim shumë i mirë. Nganjë hektar, mund të vilen në një vitrreth 15 mijë kg mjedër. Pra brendanje sezioni arrihet te relizohet nje vlererreth 30 mije Euro, ku vetem ne vitin epare kemi nje fitim 18 mije Euro perhaktar. Nje plantacion mjedre llogaritette kete jetegjatesi deri 15 vite. Çka beneqe ne 14 vitet e tjera ( kur kryhen vet-em sherbime), fitimi neto do te jeteakoma me I madh. Kerkesat e tregutevropian per kete frut te prodhura bren-da standarteve te caktura jane shume tëmedha. Eksportet bëhen kryesisht nëvendet e Bashkimit Europian, duke fil-luar nga Gjermania, Austria, Holan-da, etj. Mjedra si product I fresket katreg te sigurte nderkombetar, por ajotashme ka filuar te perdoret dhe ne tre-gun vendas thone ekspertet ne Kosove.Qeverisja komunale dhe nga ekspertetperkates, pervecse kane mundesur qekjo kulture te njihet sa me shume ,synojne ne mbeshtetje te drejteperdrejtete fermerve qe po tregojnë interes nekete bimë. Në kete vit vetem ne komu-nen e Podujeves parashikohen tembillen rreth 20 hektare me mjeder.Ne vendin tone, ne ato zona ( ndoshtae gjithe zona veriore dhe veri-lindore)ku klima dhe toka e mundeson rritjendhe zhvillimin e mjedres, duhet tembillen fidanat e pare, per ngritur tepakten disa kopshte, per te kaluar mëvonë ne plantacione. Kosova nuk eshtelarg, atje mund te merret pervoja, mundte merren fidanat dhe te fillohet sa mepare puna. Ndoshta ajo “moto” qetashme ka vënë ne levizje bujqesinekosovare , pse te mos jete dhe “moto”per strukturat shtëterore dhe fermeretshqiptar. “Mjedra a do të mund tëMjedra a do të mund tëMjedra a do të mund tëMjedra a do të mund tëMjedra a do të mund tëbëhet dhe ari kuq i Shqipërisë”bëhet dhe ari kuq i Shqipërisë”bëhet dhe ari kuq i Shqipërisë”bëhet dhe ari kuq i Shqipërisë”bëhet dhe ari kuq i Shqipërisë”.

Forest for Local EconomicDevelopment (FLED), 2014-2018

This project relates to a four year col-laborative programme of communal for-ests and pastures capacity building andorganizational strengthening. Theproject consolidate, replicate and buildfurther on earlier programs and invest-ments to the forestry and natural re-sources sector in Albania. The projectwill be implemented by CNVP – Con-necting Natural Values and People andfinanced by Sweden through Swed-ish International Development Cooper-ation Agency (Sida). Swedenhas madean important contribution to promotemore effective decentralized manage-ment of natural resources in Albania,more specifically to Communal Forestand Pastures (CFP).The project willsupport strengthening of civil societyorganizations, promoting better repre-sentation and accountability in the for-est sector, providing for a more enablingpolicy, legal and institutional environment,sustainable management of forests andpastures, contributing towards moreequitable and sustainable development.These are in line with the stated inten-tion of Albania for EU accessionThis project will promote improved de-centralized decision making, planningand implementation for communal for-ests and pastures in support of moreinclusive economic development. Theproject will extend the registration offorest and pastures as properties ofcommunes and in particular participa-tory mapping according to traditionalusers at village level, which is consid-ered as crucial for economic develop-ment and sustainability of the transferprocess. Within this framework of se-cured land tenure the project will sup-port sustainable communal and forestmanagement practices, the support tospecific communal forests product val-ue chains and related income genera-tion and address required supportivepolicy and legal environment and re-quired capacities of the different actorsinvolved. It will support the capacitiesand roles of the Federations at nationaland regional level regarding their func-tioning, representations and service de-livery as well as the functioning of theFPUAs at local level.The project’s main objective is: Improveddecentralized and sustainable Com-munal Forestry providing increasedproduction, service and income to ru-ral communities. This will be achievedthrough the following 5 outcomes:Outcome 1: Improved decentral-ized CFP area management andsecured property/user rights inexisting and new targetcommunes;which include: Improvedcapacities of LGUs to manage CFP ar-eas in collaboration with FPUAs; Se-cured property rights at LGU level andsecured user rights for CFP users;Online database with cadastral mapslinked to forestry related data such as:biomass, forest carbon stock, biodiver-sity and other data;Strengthening thefunctioning of stakeholders related toCFP management through regional coregroups (existing and new)Outcome 2: Enhanced relevanceand sustainability of FPUAs, Re-gional Federation and National Fed-eration, whichwill lead to the followingresults: Improved structure and func-tioning of FPUAs, Regional Federationsand National Federation through nec-essary institutional changes and dem-ocratic elections; Increased capacitiesof targeted FPUAs; increased servicedelivery of targeted Federations; Im-proved civil society actions for anti-cor-ruption issues in support of enhancedforest governanceOutcome 3: Forest and NTFP value

Summary of theProject

chains (further) developed andstrengthened, which will lead to thefollowing results:Producer groups or-ganized and strengthened in structure,functioning and marketing capacities;Enhanced relations and networksamong key actors in NTFP value chains;Information awareness on marketingforest products according to EU stan-dardsOutcome 4: Strengthening multi-objectives forest management ap-proaches (incl. wood biomass forrenewable energy and carbon se-questration) and increase under-standing and acceptance to stake-holders, in particular of policy mak-ers and regulators. This outcomearea will lead to the followingresults:Family forest and common for-ests and pastures appropriate forestmanagement practices are improved,developed and replicated; Productionof wood biomass for renewable ener-gy (e.g. for heating) promoted; Genera-tion of good practices related to mea-suring carbon sequestration in CFP ar-eas; Relevant aspects of CFP manage-ment (incl. gender) integrated in educa-tionOutcome 5:Strengthening the in-stitutional, policy & legal frame-work for communal forestry withspecial attention to governanceprinciples such as: accountability,transparency, rule of law and par-ticipation/social inclusion.This out-come will lead to the following results:Support to revision of forestry and re-newable energy legislation and policiesto become more supportive to CFP us-ers; Capacities of National level stake-holders increased through involvementin national level core group; Learningand knowledge development on spe-cific issues; CFP Federations make useof regional networks to share and learnin the region.The beneficiaries; the key groups andorganizations to be targeted by thisproject include: local users organized inCommunal Forest and Pastures Asso-ciations (FPUAs), their related produc-er and women groups and their repre-sentative organizations of Regional andNational Federations of communal for-est and pasture users; local govern-ment units and especially the staff deal-ing with CFP within identifiedCommunes.The project will be im-plemented in 24 target com-munes of the 9 regions in Albania:Shkodra, Kukes, Diber, Lezha, Ti-rana, Elbasan, Berat, Korca,Gjirokastra.Besides the direct beneficiaries, theproject is cooperating with differentpartners. These organizations are im-portant in the functioning of proper com-munal forestry. The project will howev-er focus its capacity building on theproject beneficiary groups. In the inter-est of the main stakeholders for com-munal forestry the other organizationsare influenced and cooperated with toachieve the needed change. The projectwill cooperate therefore with the fol-lowing cooperation partners: Ministryof Environment (Directorate of Forestsand Pastures;Forest Extension Service)Other Ministries, Forest Faculty, IPRO,AAC, Regional Qark, other NGOs, pri-vate sector etc.More information:CNVP – Connecting Natural Values andPeople, project implementer.Read more about FLED project on ourweb site: www.cnvp-eu.orgCNVP Office in Tirana: Zayed BusinessCentre, 7th Floor, Tirana. Tel +355 422295 51And CNVP offices in; Shkodra Rr. DonBosko, Kukes Rr. Dituria, Peshkopi bl.“ElezIsufi” dheKorca Silver Centre.

Social, environmental andeconomic impacts of the Forest

Stewardship Council®certification

Luigi Bovolenta, ControlLuigi Bovolenta, ControlLuigi Bovolenta, ControlLuigi Bovolenta, ControlLuigi Bovolenta, ControlUnion Italia s.r.lUnion Italia s.r.lUnion Italia s.r.lUnion Italia s.r.lUnion Italia s.r.l

Albora Kacani, NFCFPAAlbora Kacani, NFCFPAAlbora Kacani, NFCFPAAlbora Kacani, NFCFPAAlbora Kacani, NFCFPA

Sources: CIFOR and FSC Italiannational initiativeThe Forest Stewardship Council(FSC®) was formed in 1993, andthe issue of the first certificate forwell managed forest followed short-ly afterwards.The Forest Stewardship Councilpromotes environmentally appro-priate, socially beneficial, and eco-nomically viable management ofthe world’s forests and, throughcertification, creates an incentive forforest owners and managers to fol-low best social and environmentalpractices. The growing demandfor FSC certified products tells for-est owners that businesses and con-sumers prefer products from wellmanaged forests.The purpose of this paper is toexamine the benefit arising fromimplementing the FSC system,from a conceptual perspective aswell as looking at its practical appli-

cation.A case study by WWF (WorldWide Fund for Nature) and CI-FOR (Center for InternationalForestry Research) is mentioned,concerning the social and environ-mental aspect, on benefit receivedby local population in Congo Ba-sin when a logging companyachieved the FSC certification. Thesocial performance of nine forestmanagement units (FMU) certifiedby the Forest Stewardship Council(FSC) has been assessed and com-pared with the performance of ninesimilar non certified FMUs inCameroon, Republic of Congoand Gabon. Results showed thatthe longer the certified Companyoperated in the area, the deeperthe social relations with the neigh-boring population became. This,in itself, is conducive to an environ-ment in which there is less conflict

between the local population andlogging companies. Only aftercompanies decided to pursue cer-tification several practical social im-provements occurred. In particu-lar, in certified FMUs, the studyidentified better working and liv-ing conditions for workers andtheir families and more inclusiveand better governed institutionsfor negotiations between the localpopulation and logging compa-nies. Additionally, the study iden-tified a better managed and moreeffective benefit-sharing mecha-nism and innovative ways of deal-ing with problems related to in-fringement of customary uses.Concerning the economic aspectwe can see below some diagramsshowing the increased acreage ofFSC certified forests from 1997to 2013 in Italy and globally; thepositive trend clearly shows the in-creasing economic relevance of thecertification process along theyears.Beside its relevance in terms ofSustainability (guaranteeing the

long term life of the forest, thus ofthe business), in this period ofeconomic crisis forest certificationmight represent a key success fac-tor.FSC Forest certification in worldTotal Certified Area:Total Certified Area:Total Certified Area:Total Certified Area:Total Certified Area:190,780,723 haNumber of countries: Number of countries: Number of countries: Number of countries: Number of countries: 81Total number of certifi-Total number of certifi-Total number of certifi-Total number of certifi-Total number of certifi-cates: cates: cates: cates: cates: 1260Certified forest area in EuropeEurope:Europe:Europe:Europe:Europe: 43% of total certifiedareas (81 Mio ha), 507 certificates

Forest certification in AlbaniaForests and Pasture are naturalresources of special importancein Albania as they cover 50% ofthe total national area. They pro-vide a wide range of wood andnon-wood products and they play

(contuined on page 8)

8 TETOR 2014JETO GJELBËRJETO GJELBËR

Këshilli Botues: R. Ndreu, N. Çollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.KacaniKryeredaktor: Prof.Dr Vezir Muharremi Zv.kryeredaktorë: Nijazi Idrizi, Ferdin LiçajRedaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof. Sherif LushajAdresa: Bulevardi “Zogu I”, Godina e ZP, kati II, TiranëMobile: 068 40 75 975; e-mail: kontakt@fkpkk-shqiperi.org

SECOND M EETING OF THE NATIONAL COORDINATIONSECOND M EETING OF THE NATIONAL COORDINATIONSECOND M EETING OF THE NATIONAL COORDINATIONSECOND M EETING OF THE NATIONAL COORDINATIONSECOND M EETING OF THE NATIONAL COORDINATIONAND CONSULTATIVE COMMITTEEAND CONSULTATIVE COMMITTEEAND CONSULTATIVE COMMITTEEAND CONSULTATIVE COMMITTEEAND CONSULTATIVE COMMITTEE

Nation al Engage ment Strategy forForests a nd Pastures of Alb ania (NES)

On October 8, 2014 On October 8, 2014 On October 8, 2014 On October 8, 2014 On October 8, 2014 was held thesecond meeting of the National Co-ordination and Consultative Commit-tee facilitated y the Interna tional LandCoalition (ILC ) and the Na tionalFeder ation of Com munal Forestsand Pastures of Albania (N FCFPA).The meeting was held in the f rame-work of the implemen tation of theNational Engagement Strategy for For-ests and Pastures in Albania.The Natio nal Coordina tion and Consultative Co mmittee has been set upto facilitate a national dia logue amongthe different ac tors involved in thegovernance of for ests and pasturesin Alba nia and to build an enablingpolicy, legal and institution al envi-ronme t for securing traditional u serspasture and forest rig hts.The second meeting of the Com mit-tee was attended by r epresentativ esof the Al banian Parliament, SwedishInternational Development Cooper-atio n Agency (SIDA), EU Delega-tion to Albania, Immo vable Proper-ty Registration Office (IPRO ), Con-nectin g Natural Values and PeopleFoundation (CNVP) and represen-tatives of civil society org anizations suchas Fores t Regional F ederations (Korçë, Kukës , Fier districts), The Live-stock Entrepre neurs Association ofAlbania (LEAA), The Cente r ofStudies and Consultations “NATURE”, Trans b order Wildlife Associa-

tio n (TWA) an d “ H e r b a lFriends” Assoc iation (Annex at-tached).The opening speech w as held by Mr.Vezir Muharremaj (NF CFPA) whow elcomed the participants. In hisspeech h e emphasized the degrada-tion of the sta te forest serv ice underrec ent reform taken by the Ministryof Environ ment. Speak ing aboutthe draft law on forests and pastures,he mentioned that the work s houldcontinue as currently t he draft is stillat the Minis try of Enviro nment. Ac-cording to him it is time to st op theongoing destruction of the forests.

Ms.Valbona Ylli (LEA) presentedth e purpose an d objectives of themeeting. The objectives of the m ee-ting were to discuss the sit uation ofthe forestry sector facing the c hangesdue t o administrative-territorial re-form and the forests and pasturesdraft law. Another objective was shar-ing experience and information withthe members of the Committee onthe activities developed so far underthe National Engagement Strategy.Ms.Albora Kacani (NFCFPA)made a presentation on the activitiescarried out by the Federation in theframework of the National Engage-ment Strategy. Until now there areorganized two CCC meetings, threeregional meetings on the draft law of

forests and pastures. There waslaunched the awareness raising cam-paign on gender issues with the slo-gan "I decide as well" and it started theidentification and mapping of tradi-tional users in pilot villages in Pukaand Fier.According to the program the rest ofthe meeting was dedicated to an opendiscussion among committee mem-bers. An important part of the dis-cussion was the issue of informalitythat exists in the use of forests, ex-port of firewood and charcoals aswell as the abuses by private forestcompanies. There are noted abusesin the exploitation of timber in par-cels outside the contract and with theworkforce. This is also due to the lackof control by state institutions. Thereexist no exact figures regarding theexport in Albania. According to unof-ficial sources 600 000 m3 of firewoodand charcoal are exported yearlywhile the official figures stated only10% of that figure. Despite the recentinitiative taken by the Ministry of En-vironment to ban exports, it still con-tinues in some districts of Albania.In addition, a serious problem ap-pears to be the forest cutting. Cur-rently Albania from 1 million ha offorests produces about 1.5 millionm3 wood and exploits about 4 mil-lion m3. So it is cut 3-4 times morethan the annual growth (according

to some observations, in Korça dis-trict there are consumed yearly about250 000 m3 firewood for heating).Due to the aggravation of the situa-tion, the committee proposed theimmediate halt of export and cut-ting. If the export continues, apartthe loss of the forest area it contin-ues the damage of the overall land-scape that nature offers for the de-velopment of the mountain tourismsuch as the case of Lura NationalPark. Therefore it is recommend-able to find a balance between ruraldevelopment and tourism whereboth local communities and the statecan benefit.It was discussed also regarding theinstitutional reform which took placerecently in the Ministry of the Envi-ronment. For the members of thecommittee this is a serious situationwhere forest engineers and techni-cians are fired and replaced with noeducation in forestry field .Therehave been many reforms in the for-estry sector but it has still a weakstructure, despite the support givenby donors, whose suggestions arenot taken into account.According to the EU delegation rep-resentative in Albania, Mr.AntoineAvignon, in the forestry sector thereis a lack of tools and not experts. Hementioned some results of a studyfrom Montpellier regarding com-munal forests where it was report-ed that there are problems withownership and property rights inforests and pastures. According tothe same study the transfer of for-ests from the state to Local Govern-ment Units is not accompanied bytransferring the experts and fundsas well. According to the Commit-tee this situation should be re-viewed in accordance with the ad-ministrative reform where special-ized people and with the relevanteducation should approach theState Forest Service and the LocalGovernment Units as the ownersof 44% of the forests and pasturesarea of Albania.

Two more recommendations giv-en by the committee were the neces-sity of a National Forest Inventoryand facilitation of procedures forregistration of forest and pastureland at Immovable Property Regis-tration Office ( IPRO). The newWorld Bank project which will besupported partly by Embassy ofSweden, is expected to begin earlynext year foresees the completionof the national forest inventory andforest cadastre. Swedish EmbassyRepresentative, Mr. Robert Nygårdinformed the comitte that a grant of10 million euros will be provided bySweden out of which the Ministrywill have a fund of 4 million.Thisscheme will work with "call for appli-cations" for Forest and Pasture Us-ers Associations and other organi-zations for the implementation ofvarious works such as afforestation,irrigation systems, orchards etc. Thegrant structure will be called "IPARural Development". Another as-pect mentioned by Mr.Nygård wasthe cooperation with IPRO for theforest inventory.Representatives of Kukes and FierFederations shared with the com-mittee some of their work experi-ence. A positive experience in Kukesis that 10 out of 24 Communes haveregistered the forests and pasturesin the IPRO offices. The Commit-tee encourages the continuation ofthis process all over Albania.Another positive experience fromKukes is the establishment of the firstAgricultural Cooperative Society forthe chestnut trees. In the meantimein Fier, in the framework of the na-tional engagement strategy, with theassistance of the Federation, startedthe mapping and identification ofproperties (land, forests and pas-tures) in Seman village.Speaking about the draft law on for-ests and pastures, the representa-tive of the Albanian Parliament, Mr.Besnik Bare, promised that soonthe Productive Activity, Trade andEnvironment Parliamentary Com-

mittee will organise a public hearingwith the stakeholders. According tohim the Productive Activity, Tradeand Environment ParliamentaryCommittee has created a good ex-perience because hearings ar-ranged by ministries are often orga-nised withouth involving allstakeholders.He invited the mem-bers of civil society to insist more formeetings with the commission topresent their concerns and to exer-cise the appropriate pressure to stateadministration. He also suggestedthat civil society actors should havea more powerful voice in the me-dia. Mr. Bare said that all availabledata should be publicated, you mustinform the parliament and also findthe possibility to contact directly withthe prime minister. He said that theconcern of the Committee to haltthe export of firewood and charcoalwill be forwarded by him to the PrimeMinister.In the framework of the discussionthere was highlighted the need to ad-dress urgent issues such as the draftlaw, the issue of ownership and rightsto forest and pasture which is still unre-solved, the issue of degraded lands thatare neither forest or agricultural landand the trend of treating the forest as aseparate share and not as part of ruraldevelopment. This relates to the rec-ommendation of the National Feder-ation that the Forests and Pasturesshould be under the Ministry of Agri-culture.At the end of the meeting it was es-tablishment of a working group toorganize a meeting with the Ministerof Environment in order to addressthe main identified issues The groupconsists of Mr.Vezir Muharremaj,Ms.Albora Kacani, Mr.Pal Cokudhe Mr.Rexhep Ndreu.The NFCFPA thanks the membersof the National Committee for thevaluable contribution given in thismeeting and hopes in their supportin future meetings for building a pe-riodic dialogue between governmentand civil society institutions.

a key role in the livelihoods of therural population (47% of the totalpopulation) by providing energy,food, employment opportunitiesand ecosystem services.During the last 25 years the forestsin Albania have undergone sub-stantial socio economic changes.One of the important changes oc-curred is in the forms of owner-ship. Before '90 in fact only the stateownership was recognized. Cur-rently, as a result of the reformsstarted in 1996, about 44.5% of theareas' ownership (forests and pas-tures) have been transferred to thelocal government units called "com-munal forests". The residual 55%is split on private (5%) and state

forest (50%). These changes arealso reflected in the forest prod-ucts market which, due to the lackof quantity and quality products, isin a poor condition. Illegal export,the poor implementation of lawsand the absence of rules, made the

internal market not competitivewith the European market.The transition period has been ac-companied by uncontrolled har-vesting practices, illegal logging anduncontrolled fires, leading to for-estry areas degradation.

Currently in Albania there is nocertified forest. Due to the abovementioned reasons, it is noteasy to talk about forest certi-fication in Albania. The social,economic and environmentalbalances of sustainable forestmanagement are in fact hardlyrespected.To guarantee a long term sus-tainability of the Albanianforest and at the same timeto create additional compet-itiveness to the local loggingindustry, it is therefore rec-ommended to encourage theforests certification in all ar-eas where it is possible topromote and improve theirmanagement.

(contuined by page 7)