farmakokİnetİk - esaglikonline.comesaglikonline.com/e-saglik online/farmakoloji/2-...
TRANSCRIPT
FARMAKOKİNETİK
Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
2
İlaç
Vücuda giriş
Oral Deri İnhalasyon
Absorbsiyonve
Doku ve organlara Dağılım
Metabolizma
Toksisite Depolanma İtrah
3
4
İlaçların etkili olabilmesi için, uygulandıkları yerden sistemik dolaşıma geçmeleri gereklidir.Sistemik dolaşıma geçiş için ise emilim gereklidir.
Emilim; membran geçme olayıdır. Temastan itibaren membran ve/veya membranları geçerek kan ve/veya lenf dolaşımına geçinceye kadar geçirdiği tüm membran geçme olaylarıdır.
Barsaklardan emilim: Barsak boşluğu> endotel hücresi içine > barsaktan geçen kapiller damarlar 5
6
7
8
9
10
11
5
12
13
Basit difüzyon
• Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçiş söz konusudur
• Enerji gerekmez
• Taşıyıcı gerekmez
14
Aktif transport
• Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama ilaç geçişi
• Taşıyıcı gerekir• Enerji geekir• Taşıyıcı sayısı sınırlı olduğu için belirli
bir süre sonra doygunluğa erişir
15
Kolaylaştırılmış difüzyon
• Çok yoğun ortam dan az yoğun ortama doğru geçiş söz konusudur
• Enerji gerekmez• Taşıyıcı kullanılır
16
Pinositoz
• Büyükmoleküllü ilaçların geçişidir• Önce membrandan oluşan kese içine
alınır• Daha sonra kese membrandan ayrılır
• Endositoz: hücre içine alım• Ekzositoz: hücre dışına çıkma
17
ENDOSİTOZ
EKZOSİTOZ
18
Emilim yerleri
• Oral uygulanan ilaçlar için en önemli emilim yeri ince barsaklardır
• Diğer emilim yerleriDil altıEsophagusMideKalın barsaklar
19
GİS den emilimi etkileyen olaylar
• Farmasötik şekil• Lipofilik • Tuz halinde olma (HCl)• Partikül büyüklüğü• Kompleks oluşması (artma veya azalma)• Mide boşalma süresi• Barsak hareketleri• GİS den geçen kan akımı• Barsak hastalıkları
20
Oral yolla alınan ilaçların emilimi
• Disintegrasyon: Tablet şeklindeyse ufak parçalara ayrılır
• Dissolüsyon: parçacıklar içindeki ilaç çözünür
*Sıvı formdaki ilaçlar için bunlar gerekli değildir
21
İlk geçiş etkisi(presistemik eliminasyon)
• GİS den emilen ilaçlar önce karaciğere gelir, burada enzimlerin etkisi ilaçların bir bölümü yıkılır kalan kısmı sistemik dolaşıma geçer
22
Enterohepatik siklus
• GİS den emilip karaciğere gelen ilaçların safra ile barsağa atıldıktan sonra , buradan emilerek tekrar karaciğere gelmeleri olayıdır.
• İlaçların bir bölümü için geçerli• İlacın etki süresi uzar• Etkisi artar
23
Enterohepatik siklus • İlaçların glukuronat metabolitleri oluşur• Bakterilerin salgıladığı beta glukuronidaz
enzimi ilacı serbest hale getirir
• Bakteriler azalırsa enterohepatik siklusa giren ilaç emilmeden atılır, etkisi azalır
Örnek:ampisilin: oral kontraseptiflerin etkisi azalır
24
BİYOYARARLANIM• Farmasötik şekil içindeki aktif maddenin absorbe
edilme ve etki yerine erişebilme hızı ve derecesidir
Biyoyararlanım= etki yerindeki ilaç / verilen ilaç
• Oral biyoyararlanım, • sistemik biyoyarlanım
• Absorbsiyon hızı ve oranı biyoyararlanımı etkiler• Hiçbir ilacın oral biyoyararlanımı % 100 değildir
25
26
27
28
Bütün sıvı kompartmanlarına geçişi sağlayan özellikler
• Ufak moleküllü olması• Non-niyonize olması• Lipofilik karakterli olması• Plazma proteinine bağlı olmaması
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
İLAÇLARIN ELİMİNASYONU (ATILIMI/İTRAHI)
• Vücutta değişmeden kalan ilaç ve• Metabolizma sonucu oluşan
metabolitler
Başta böbrekler olmak üzere çeşitli yerlerden itrah edilirler. 46
47
İlacın yarı ömrü
• İlaç emilip maksimum konsantrasyon (Cmax) oluştuktan sonra eliminasyon sürecinde konsantrasyonun yarıya
(Cmax / 2) inmesi için geçen zamandır.
• t1/2 (saat/dakika)
48
///
49