Γλώσσα Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Νικόλαος Δ. Παπαδόπουλος · Κάθε...

Άννα ΜιχίδηΝικόλαος Δ. Παπαδόπουλος

Δ΄

ΔΗ

ΜΟ

ΤΙΚ

ΟΥ

ΓλώσσαNEA

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ

Σύμφωνα με τις διδακτικές οδηγίες και τη

νέα σχολική γραμματική

Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Γλώ

σσα

ISBN:978-618-03-1323-9

ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. MHX/ΣΗΣ 81323

Το βιβλίο αυτό αποτελεί απαραίτητο βοήθημα για τον μαθητή της Δ΄ Δημοτικού, καθώς ανταποκρίνεται στη σύγχρονη προσέγγιση της διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος και στις νέες διδακτικές οδηγίες. Ακολουθεί τα μαθήματα του σχολικού βιβλίου και καλύπτει πλήρως την ύλη του.

Κάθε ενότητα περιλαμβάνει: • Επεξεργασία των κειμένων του σχολικού βιβλίου με ερωτήσεις - απαντήσεις

κατανόησης και ερμηνεία λέξεων και φράσεων κάθε κειμένου• Αναλυτική παρουσίαση των γραμματικών και συντακτικών φαινομένων

με πίνακες και εύστοχα παραδείγματα• Επεξεργασία των θεμάτων παραγωγής λόγου με διαγράμματα και υποδείγματα• Πλήρεις απαντήσεις σε όλες τις ασκήσεις του Βιβλίου του Μαθητή• Συμπληρωματικές ασκήσεις για την εμπέδωση κάθε γλωσσικού φαινομένου • Κριτήριο αξιολόγησης στην ύλη όλης της ενότητας

Στο τέλος του βιβλίου δίνονται αναλυτικές απαντήσεις σε όλες τις ασκήσεις του Τετραδίου Εργασιών καθώς και στις συμπληρωματικές ασκήσεις και τα κριτήρια αξιολόγησης.

Από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ κυκλοφορούν:

· Γράφω καλά στο τεστ της Γλώσσας Δ΄ Δημοτικού

· Ασκούμαι στη γραμματική, την ορθογραφία και την έκθεση Δ΄ Δημοτικού

9463_GLOSSA D DHMOTIKOY_CV.indd All Pages 19/04/2018 16:11

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣHMEIΩMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

1Η ΕΝΌΤΗΤΑ Ένα ακόμα σκαλί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Ο Σεπτέμβρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Αναμνήσεις του καλοκαιριού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Ένα ακόμα σκαλί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Ξημερώνει μια νέα μέρα... Ώρα για σχολείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Αστραδενή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Κριτήριο αξιολόγησης στην 1η ενότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

2Η ΕΝΌΤΗΤΑ Ρώτα τo νερό... τι τρέχει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Το νερό συστήνεται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Το ποτάμι τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Το νερό στη θρησκεία, στους μύθους και στις παραδόσεις . . . . . . . . . . 67

Ο Νερουλάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Το νερό ταξιδεύει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Κριτήριο αξιολόγησης στη 2η ενότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

3Η ΕΝΌΤΗΤΑ Το σχολείο γιορτάζει την ελευθερία

και τη δημοκρατία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Οκτώβρης 1940 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Ημερολόγιον από τον πόλεμον του 1940 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

Για γέλια και για κλάματα... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Αντίσταση... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Γενική έκκληση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

Τα κάγκελα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

4Η ΕΝΌΤΗΤΑ Εμένα με νοιάζει... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Στάση βροχοσταλίδων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

5 ΓΛΩΣΣΑ Δ΄ Δημοτ ικού

Περιεχόμενα

Στάση βροχοσταλίδων (συνέχεια) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

Χρησιμοποίησέ το ξανά... και ξανά... και ξανά... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Σκουπίδια στη θάλασσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

Κριτήριο αξιολόγησης στην 4η ενότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

5Η ΕΝΌΤΗΤΑ Ασφαλώς... κυκλοφορώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

Μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

Στον δρόμο με τον Σωτήρη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

Ένα αλλιώτικο Πάρκο! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

Ρόδα είναι και γυρίζει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161


6Η ΕΝΌΤΗΤΑ Ιστορίες παιδιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

Κορίτσι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

Το μεγάλο μυστικό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Ο αδελφός της Ασπασίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

Ο εξάχρονος ήρωας της Ορλεάνης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194


7Η ΕΝΌΤΗΤΑ Η ελιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

Η ελιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

Οι μύθοι και η ελιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

Μαγειρεύουμε με ελαιόλαδο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233


8Η ΕΝΌΤΗΤΑ Χριστός γεννάται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

Η νύχτα της γεννήσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα Κύπρου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

Ζωγραφίστε τις ευχές σας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250



Η μπουγάδα του Αϊ-Βασίλη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

Η μοσχομυριστή βασιλόπιτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

9Η ΕΝΌΤΗΤΑ Η παράσταση αρχίζει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

Μια περιπέτεια για τον Ρωμαίο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

Ένας Αρλεκίνος από χαρτί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

Όρνιθες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274

Πρώτη φορά στο θέατρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

Ο Κεραμιδοτρέχαλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

Κριτήριο αξιολόγησης στην 9η ενότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

10Η ΕΝΌΤΗΤΑ Λέξεις φτερουγίζουν πέρα, ταξιδεύουν στον αγέρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

Παιχνίδια με τις λέξεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

Γλωσσική αυτοβιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

Χορεύοντας με… ανήκουστους ήχους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

Γραφή, η μνήμη των ανθρώπων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320

Κριτήριο αξιολόγησης στη 10η ενότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

11Η ΕΝΌΤΗΤΑ Γελάσαμε με την ψυχή μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

Ο Μπελάς και ο Ρουμποτύρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

Ο Αργύρης και το πρόβλημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

Φρουτοπία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344

Τρύπωνας ο φαφαγάλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352

Κριτήριο αξιολόγησης στην 11η ενότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360

12Η ΕΝΌΤΗΤΑ Χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363

Έτσι σώθηκε το έθνος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363

Εμείς δεν προσκυνούμε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

Ο τρελός μπουρλοτιέρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366

Του Διάκου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368





13Η ΕΝΌΤΗΤΑ Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίδιοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

Όλου του κόσμου τα παιδιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

Το σχολείο του κόσμου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380

Τα δικαιώματα των παιδιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386

Η 5η βασική αρχή των δικαιωμάτων των παιδιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393


14Η ΕΝΌΤΗΤΑ Το ανθρώπινο θαύμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

Ύμνος στον άνθρωπο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

Από το πρώτο τηλεφώνημα στο πρώτο ηλεκτρονικό μήνυμα . . . . . . . . 410

Μια παράξενη παραγγελία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418

Το διαδίκτυο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425


15Η ΕΝΌΤΗΤΑ Χριστός Ανέστη! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434

Ανάσταση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434

Πρωτότυπα πασχαλινά αυγά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435

Πασχαλινά έθιμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437

16Η ΕΝΌΤΗΤΑ Ταξίδια στην Ελλάδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439

Το παραδεισένιο Πήλιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439

Η Ρόδος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446

Ταξιδιωτικές εντυπώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455

Άνοιξα του Αιγαίου τη θύρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463


Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Τετραδίου Εργασιών . . . . . . . . . . . . . 471

Aπαντήσεις στις συμπληρωματικές ασκήσεις

και τα κριτήρια αξιολόγησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579

ΚΕΊΜΕΝΌ Ό Σεπτέμβρης

Κατανόηση του κειμένου

Λίγα λόγια για το κείμενοΗ ενότητα αρχίζει με ένα ποίημα της Ρένας Καρθαίου. Ο Σεπτέμβρης σηματοδο-τεί δύο ξεκινήματα, την αρχή του φθινοπώρου και την αρχή της νέας σχολικής χρονιάς. Γι’ αυτό προσωποποιείται από την ποιήτρια σε ένα αγόρι που έχει πάνω του όλα τα χαρακτηριστικά του φθινοπώρου. Φοράει ολόχρυσο καπέλο και ολό-χρυσο πανωφόρι επειδή η φύση το φθινόπωρο έχει ένα κιτρινωπό, χρυσαφί χρώ-μα. Τα παπούτσια του είναι φύλλα που έπεσαν από τα πλατάνια, καθώς το φθι-νόπωρο τα φύλλα των δέντρων ξεραίνονται και πέφτουν στο χώμα. Τα μάγουλά του έχουν το χρώμα των κατακόκκινων μήλων, γιατί τα μήλα είναι τα φρούτα του φθινοπώρου. Ο Σεπτέμβρης κρατάει στα χέρια του μια σχολική τσάντα από νερό που έχει μέσα σύννεφα και αφρούς των κυμάτων. Το φθινόπωρο είναι η εποχή των πρώτων βροχών και η εποχή που η θάλασσα αρχίζει να σηκώνει κύματα. Ο Σεπτέμβρης μοιάζει με τον άνεμο που κατεβαίνει από τα βουνά για να χτυπήσει την καμπάνα που θα σημάνει το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς και όλα τα παιδιά θα βρουν ξανά τους φίλους και τους συμμαθητές τους.

Ερμηνεία λέξεων και φράσεων• πανωφόρι: το ρούχο που φοριέται πάνω από άλλα, συνήθως παλτό ή κα-

μπαρντίνα.

Ένα ακόμα σκαλίενότητα1η

1 1 ΓΛΩΣΣΑ Δ΄ Δημοτ ικού

ενότητα


1η χνάρια: τα ίχνη που αφήνουν οι πατημασιές. στωνβημάτωντουταχνάρια/διαμαντάκιαθεναβρεις/σταγονίτσες,

σταγονίτσες /μιαςολόχρυσηςβροχής:καθώς προχωρά ο Σεπτέμβρης αφήνει πίσω του σταγόνες βροχής που μοιάζουν με γυαλιστερά διαμάντια.

Ερωτήσεις κατανόησηςα) Γιατί ο Σεπτέμβρης χτυπάει μια πελώρια καμπάνα για να αρχίσει το σχολείο; Στις παλιότερες εποχές, που τα σχολεία δεν είχαν ηλεκτρικό ρεύμα, το κου-

δούνι ήταν ένα καμπανάκι που το χτυπούσε ο δάσκαλος καλώντας τους μα-θητές στην τάξη. Η ποιήτρια φαντάζεται τον Σεπτέμβρη να χτυπάει μια πολύ μεγάλη καμπάνα για να ακούσουν όλα τα παιδιά ότι το σχολείο αρχίζει.

β) Ποιες στροφές αναφέρονται στα καιρικά φαινόμενα του Σεπτέμβρη; Στα καιρικά φαινόμενα αναφέρονται η τρίτη, η τέταρτη και η πέμπτη στρο-

φή. Η τρίτη στροφή κάνει λόγο για τα σύννεφα που εμφανίζονται στον ου-ρανό του φθινοπώρου και τα κύματα που σηκώνονται στη θάλασσα και χτυ-πούν τις ακτές. Η τέταρτη στροφή αναφέρεται στον άνεμο που φυσάει και η πέμπτη στα πρωτοβρόχια που πέφτουν τον Σεπτέμβρη.

γ) Γιατί ο Σεπτέμβρης έχει όλα τα παιδάκια φίλους και συμμαθητές; Ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας που ανοίγουν τα σχολεία. Έτσι, κάθε χρόνο με

τον ερχομό του τα παιδιά αφήνουν την ξενοιασιά του καλοκαιριού και τρέ-χουν στα σχολεία. Γι’ αυτό ο Σεπτέμβρης γίνεται φίλος και συμμαθητής των παιδιών.

Η γραμματική και το συντακτικό του μαθήματος

Αλφαβητική σειράΌταν θέλουμε να βάλουμε κάποιες λέξεις σε αλφαβητική σειρά, προσέχουμε το αρχικό γράμμα κάθε λέξης και σκεφτόμαστε ποια θέση έχει το γράμμα αυ-τό στο αλφάβητο. Πρώτα βάζουμε τη λέξη που το αρχικό της γράμμα βρίσκε-ται πιο μπροστά στο αλφάβητο. Αν υπάρχουν λέξεις που αρχίζουν από το ίδιο γράμμα, προσέχουμε το δεύτερο γράμμα, το τρίτο, το τέταρτο κτλ.

Ένα ακόμα σκαλί


Σε αλφαβητική σειρά τοποθετούνται οι λέξεις και τα ονόματα σε διάφο-ρους καταλόγους, όπως για παράδειγμα στους τηλεφωνικούς, στα λεξικά, στις εγκυκλοπαίδειες κ.α.

ΠροσωποποίησηΗ προσωποποίηση είναι ένα σχήμα λόγου με το οποίο δίνουμε στα ζώα, τα φυτά και τα πράγματα ανθρώπινες ιδιότητες. Τα παρουσιάζουμε να σκέφτο-νται, να μιλούν, να κάνουν κάτι που είναι χαρακτηριστικό των ανθρώπων. Τα κάνουμε δηλαδή πρόσωπα.

Π.χ. Ο γερο-Δεκέμβρης ήρθε και χτύπησε την πόρτα του Νοέμβρη. «Αδερφέ μου» του είπε «πέρασε η εποχή σου. Κατέβα από τον θρόνο σου. Είναι η δική μου σειρά και των άλλων δύο αδερφών μου να βασιλέψουν».

Έκθεση – Παραγωγή λόγου

Πώς παρουσιάζω τον εαυτό μουΓια να παρουσιάσω τον εαυτό μου, χρησιμοποιώ α΄ ενικό πρόσωπο και χρόνο ενεστώτα. • Πρώτα αναφέρω το όνομα και την ηλικία μου.• Μετά αναφέρω την ιδιότητά μου, δηλαδή ότι είμαι μαθητής, σε ποια τάξη

πάω και σε ποιο σχολείο.• Στη συνέχεια περιγράφω την εξωτερική μου εμφάνιση, δηλαδή τα χαρα-

κτηριστικά που έχουν να κάνουν με το ύψος, το βάρος, το χρώμα και το μήκος των μαλλιών, το χρώμα των ματιών.

• Ύστερα αναφέρω στοιχεία του χαρακτήρα μου, π.χ. είμαι υπομονετικός με, είμαι προσεκτικός όταν, πολλές φορές γίνομαι νευρικός όταν, κάποιες φο-ρές είμαι αδιάφορος γιατί κτλ.

• Στη συνέχεια κάνω λόγο για τα ενδιαφέροντα και τις συνήθειές μου, δηλα-δή τι μου αρέσει και τι δε μου αρέσει, ποιος είναι ο αγαπημένος μου φίλος, το αγαπημένο μου άθλημα, ο αθλητής ή ο καλλιτέχνης που θαυμάζω. Ποιο είναι το χόμπι μου, τι μου αρέσει να κάνω στον ελεύθερο χρόνο μου, ποιο ζώο μού αρέσει, ποιο μάθημα μου αρέσει, τι σκέφτομαι για το μέλλον μου.

ενότητα


1η• Αν θέλω, μπορώ να γράψω για κάποια πολύ ευχάριστη ή δυσάρεστη στιγμή

της ζωής μου.• Τέλος θα κλείσω την παρουσίαση με σκέψεις που κάνω για τον εαυτό μου

ως μέλους της οικογένειάς μου, της τάξης μου, της γειτονιάς μου και γενι-κότερα της κοινωνίας.

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου

1. ΟΣεπτέμβρηςέχειόλαταπαιδιάφίλουςκαισυμμαθητές.Κάθεχρόνο,τηνίδιαμέρασάςυποδέχεταιστοπροαύλιο τουσχολείου για την καινούριασχολικήχρονιά.

• Θέλετενατονπεριγράψετε;Τιφοράει;

Η Ρένα Καρθαίου παρουσιάζει τον Σεπτέμβρη σαν αγόρι που φοράει χρυσό πανωφόρι και ολόχρυσο καπέλο. Στα πόδια του φοράει για παπούτσια ξερά φύλλα πλάτανου που έχουν πέσει από το δέντρο επειδή είναι φθινόπωρο. Ακόμα, για μάγουλα έχει δύο ολοκόκκινα μήλα, τα πιο αντιπροσωπευτικά φρούτα του φθινοπώρου.

• Τικρατάεισταχέριατου;

Ο Σεπτέμβρης κρατάει στα χέρια του μια σάκα, ένδειξη ότι τότε ανοίγουν τα σχολεία. Η σάκα είναι από νερό και τα βιβλία είναι από σύννεφο και αφρό, επειδή με τον ερχομό του Σεπτέμβρη, που είναι ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου, αρχίζουν να φαίνονται τα πρώτα σύννεφα στον ουρανό και να πέφτουν οι πρώτες βροχές.

• Ποιαείναιτασημάδιατουερχομούτου;

Τα σημάδια του ερχομού του Σεπτέμβρη είναι ο άνεμος που φυσάει, τα σύννεφα, οι σταγόνες της βροχής και τα πεσμένα φύλλα των δέντρων.

• Γιατίβιάζεταιναφτάσειστοσχολείο;

Ο Σεπτέμβρης βιάζεται να φτάσει στο σχολείο για να χτυπήσει την καμπάνα ώστε να ξεκινήσουν τα μαθήματα.



2. Τοκείμενοπουδιαβάσατεείναιέναποίημα.

• Πόσεςστροφέςέχειτοποίημα«ΟΣεπτέμβρης»;Πόσουςστίχουςέχειηκάθεστροφή;

Το ποίημα έχει οκτώ στροφές και καθεμία στροφή αποτελείται από τρεις στίχους.

• Πόσεςσυλλαβέςέχειοκάθεστίχος;

Οι στίχοι δεν έχουν όλοι τον ίδιο αριθμό συλλαβών. Άλλοι έχουν εννιά, άλ-λοι οκτώ, άλλοι επτά και άλλοι δέκα συλλαβές.

• Διάβασετοποίημαστηντάξητονίζονταςτιςλέξειςόπουυπάρχειομοιοκαταλη-ξία.

1η στροφή: αγόρι – πανωφόρι 5η στροφή: βρεις – βροχής 2η στροφή: φύλλα – μήλα 6η στροφή: αγόρι – όρη 3η στροφή: νερό – αφρό 7η στροφή: χτυπήσει – αρχινήσει 4η στροφή: ποδάρια – χνάρια 8η στροφή: δες – συμμαθητές

• Μπορείτε να σκεφτείτε ποιον ρόλο παίζει η ομοιοκαταληξία στο ποίημα;

Η ομοιοκαταληξία δίνει ρυθμό και αρμονία στο ποίημα.

3. Τοποίημα«ΟΣεπτέμβρης»είναιγεμάτοαπόεικόνεςκαιήχουςτουφθινοπώρου.• Βρείτεαυτέςτιςεικόνεςστοποίημακαιζωγραφίστεαυτήπουσαςαρέσειπιο

πολύ.

Εικόνες του ποιήματος

α) Ένα αγόρι με χρυσαφί καπέλο και πανωφόρι περπατάει ανάμεσα στα ξερά φύλλα των δέντρων, που είναι πεσμένα στο χώμα. Στους ώμους του κουβαλάει μια σχολική σάκα, απ' όπου πέφτουν σταγόνες νερού.

β) Το αγόρι, που φοράει παπούτσια από ξερά φύλλα πλάτανου, κατεβαίνει τρέ-χοντας από το βουνό, κρατώντας μια σάκα από νερό, γεμάτη βιβλία. Καθώς τρέχει αφήνει πίσω του χνάρια βροχής που μοιάζουν με διαμαντάκια.

γ) Κατεβαίνει από τα βουνά και τα δάση για να πάει στο προαύλιο ενός σχο-λείου και να χτυπήσει μια πελώρια καμπάνα, ώστε να ξεκινήσει η νέα σχο-λική χρονιά. Εκεί τον περιμένουν οι φίλοι και οι συμμαθητές του.

ενότητα


1η• Αντιγράψτετηστροφήτουποιήματοςστηνοποίαεικόνεςκαιήχοιαναφέρονται

στηναρχήτηςσχολικήςχρονιάς.

4. Συμπληρώστε τουςμήνεςπου λείπουν, όπωςσυνηθίζεται να γράφονται στοημερολόγιο.

Συμπληρωματικές ασκήσεις

1. Παράλληλαμετιςεπίσημεςονομασίεςτουςοιμήνεςστοελληνικόλαϊκόημερο-λόγιοέχουνκιάλλαονόματα,ταοποίαδηλώνουντιςκλιματολογικέςσυνθήκες,τηφύση,τιςγεωργικέςεργασίεςκαιτιςθρησκευτικέςγιορτέςπουυπάρχουνστονκαθένα.Δώστεσεκάθεμήνατολαϊκότουόνομαεπιλέγονταςτησωστήονομασίααπότιςπαρακάτω:

ΓδάρτηςήΠεντάγνωμος,Θεριστής,Αγιοδημήτρης,ΣποριάςήΑντριάς,Τρυγη-τής,ΚλαδευτήςήΚουτσοφλέβαρος,Χριστουγεννιάρης,Αλωνάρης,Αγιωργίτης,ΚερασάρηςήΤριανταφυλλιάς,Τραπεζοφόρος,Κρυάρης

• Ιανουάριος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Φεβρουάριος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Μάρτιος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Κι έρχεται για να χτυπήσει

μια πελώρια καμπάνα,

το σχολειό για να αρχινήσει.

Ιανουάριος Μάρτιος

Απρίλιος Μάιος Ιούνιος

Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος

Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος

Φεβρουάριος



• Απρίλιος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Μάιος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Ιούνιος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Ιούλιος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Αύγουστος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Σεπτέμβριος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Οκτώβριος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Νοέμβριος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Δεκέμβριος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Ολαόςέχειπολλέςπαροιμίεςγιατουςδώδεκαμήνες.Διαβάστεμερικέςαπόαυτέςκαιγράψτεποιαείναιησημασίατους:

• Αύγουστε καλέ μου μήνα, να ’σουν δυο φορές τον χρόνο.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Του Δεκέμβρη η μέρα καλημέρα, καληνύχτα.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει πάλι άνοιξη μυρίζει, μα αν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Άννα ΜιχίδηΝικόλαος Δ. Παπαδόπουλος

Δ΄

ΔΗ

ΜΟ

ΤΙΚ

ΟΥ

ΓλώσσαNEA

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ

Σύμφωνα με τις διδακτικές οδηγίες και τη

νέα σχολική γραμματική

Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Γλώ

σσα

ISBN:978-618-03-1323-9

ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. MHX/ΣΗΣ 81323

Το βιβλίο αυτό αποτελεί απαραίτητο βοήθημα για τον μαθητή της Δ΄ Δημοτικού, καθώς ανταποκρίνεται στη σύγχρονη προσέγγιση της διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος και στις νέες διδακτικές οδηγίες. Ακολουθεί τα μαθήματα του σχολικού βιβλίου και καλύπτει πλήρως την ύλη του.

Κάθε ενότητα περιλαμβάνει: • Επεξεργασία των κειμένων του σχολικού βιβλίου με ερωτήσεις - απαντήσεις

κατανόησης και ερμηνεία λέξεων και φράσεων κάθε κειμένου• Αναλυτική παρουσίαση των γραμματικών και συντακτικών φαινομένων

με πίνακες και εύστοχα παραδείγματα• Επεξεργασία των θεμάτων παραγωγής λόγου με διαγράμματα και υποδείγματα• Πλήρεις απαντήσεις σε όλες τις ασκήσεις του Βιβλίου του Μαθητή• Συμπληρωματικές ασκήσεις για την εμπέδωση κάθε γλωσσικού φαινομένου • Κριτήριο αξιολόγησης στην ύλη όλης της ενότητας

Στο τέλος του βιβλίου δίνονται αναλυτικές απαντήσεις σε όλες τις ασκήσεις του Τετραδίου Εργασιών καθώς και στις συμπληρωματικές ασκήσεις και τα κριτήρια αξιολόγησης.

Από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ κυκλοφορούν:

· Γράφω καλά στο τεστ της Γλώσσας Δ΄ Δημοτικού

· Ασκούμαι στη γραμματική, την ορθογραφία και την έκθεση Δ΄ Δημοτικού

9463_GLOSSA D DHMOTIKOY_CV.indd All Pages 19/04/2018 16:11

Γλώσσα Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Νικόλαος Δ. Παπαδόπουλος · Κάθε...

Documents