1-19 სტრ., 4r

პატიოსანნო და დიდებულნო ქართველნო, ჟამთა ვითარების-

აგან ქართლის ცხოვრება გარყვნილ იყო რომელი მე მწერა-

ლთაგან, და რომელიმე ჟამთა ვითარებისაგან არღარა წერ-

ებულ იყო: ხ~ მეხუთემან ვახტანგ ძემან ლეონისამან, და-

ძმის წულმან სახელოანის გიორგისამან შეკრიბნა მეცნიერ-

ნი კაცნი და მოიხვნა საცა რამ ქართლის ცხოვრებაები[.] ჰპო-

ვნა: და კუალად გუჯარნი მცხეთისანი გელათისანი და მრავა-

ლთა ეკლესიათა და დიდებულთანი. და შეამოწმეს. და რომელ-

იცა განრყვნილ იყო განმართეს და სხვათა წერილნი მოი-

ხვნეს. რომელი მე სომეხთა და სპარსთა ცხოვრებისაგან-

გამოიხვნეს და ესრეთ აღაწერინეს:

პირველად . ვახსენოთ ესრეთ, რ~ სომეხთა, და ქართველთა რა-

ნთა, და მოვაკანელთა.ჲერთა, და ლეკთა მეგრელთა, და კავკასიანთა:

ამათ ყ~თა ერთი იყო მამა, სახელით თარგამოს იყო ძე თარშისა.

ავანანისა, ძისა იაფეთისა. ძისა ნოესა: და იყო ესე თარგამოს-

კაცი გმირი. და შ~დ განყოფისა ენათასა. ოდეს აღაშენა ნებროთ

შენიშვნა: ადამს აქეთ ათას შვიდას ოთხმოცდა ათუთხმეტის წელიწადს უკან იყო ნებროთ

გოდოლი. და განეყვნეს მუნ ენანი და განიბნინეს მუნით ყ~ა ქყა-

ნასა: წარმოვიდა ესე თარგამოს ნათესავითურთ მისით და დ-

ამკვიდრა ორთა მათ მთათა შ~ს კაცთა შეუალსა არარატსა,

შენიშვნა არარატი ალგოზია და [......]

1-30 სტრ., 4v

და მასისსა: და იყო ნათესავი მისი დიდი და ურიცხვი: რ~ ესხნეს ცოლ-

მრავალ: და ძენი, და ასული: შვილნი, და შვილის შვილნი ძეთა და ა-

ასულთა მისთანი., რ~ ცხონდა იგი ექვსას წელ, და ვერღარა იტი-

ვდა ქყ~ანა არარატისა, და მასისისა რ~ ქყ~ანა იგი რლ~ი წილით ხდ-

ომოდა. ესე არს საზღუარი ქვეყანისა მისისა: აღმოსავლით ზღ-

ვა გურგანისა, რომელსა აწ გილანის ზღვად სახელს დე ბენ: და

სავალით ზღვა პონტოსა, რომლსა აწ შავ ზღვად სახელს დე-

ბენ: სამხრით მთა ორეთისა, რომელ არს ქურთთა ქვეყან-

სა, რომელ არს პირის პირ

შენიშვნა მიდია თა[.]ვრიზი არს

მიდიისა: ჩრდილოთ მთა კავ-

კასია, რომელსა სპარსნი იალბუზს უწოდენ: ხ~ შვილთაგან თარგამ-

ოსისთა გამოჩნდეს კაცნი რვანი გმირნი, ძლიერნი და სახელოვან-

ნი რომელთა სახელები ესე არს: პირველსა ერქვა ჰაოს მეორესა-

ქართლოს მესამესა ბარდოს მეოთხესა მოვაკან: მეხუთესა ლ-

ეკოს: მექვსესა ჲეროს: მეშვიდესა კავკას: მერვესა ეგროს:

ესე რვანი იყვნეს გმირნი. ხ~ ჰაოს. უმეტეს გმირი იყო ყოვე-

ლთასა, რ~ეგე ვითარი არა ოდეს ყოფილ იყო, არცა წყლის რღ-

ვნისა წინათ და არცა შემდგომად., ტანითა, ძალითა და სიმხ-

ნითა: ხ~ ვერღარა იტევდა ქვეყანა არარატისა, და მასისისა:

მაშინ განუყო თარგამოს ქვეყანა და ნათესავი თვისი რვათა ამ

ათ გმირთა: ნახევარი ნათესავისა თვისისა, და ნახევარი, და უმჯო-

ბესი ქუჲყანისა მისცა ჰაოს: ხ~ შვიდთა ამათ მისცა ხვედრი.

მათი: არძანგებისაებრ მათისა, წარმოიყვანნა შვიდნი იგი ჩრ-

დილოთ კერძო, და განუყვნა ქვეყანა ღირსებისაებრ მათისა.

მისცა ქართლოსს, და უჩინა საზღუარი აღმოსავალით ჲერეთი.

და მდინარე ბერდუჯისი, დასავლით ზღვა პონტოსა: სამხრით-

მთა რომელი მიჰყვების

შენიშვნა ბერდუჯისი მდინარე დებედა

ბერდჯის მდინარის თავს: და მთა რ~ი მიჰყვები

ს დასავალით კერძო რომლისა წყალი გარდამოდის ჩრდილოთ კე

რძო და მიერთვის მტკვარსა, რომელი მიყვების მთა შორის.

კლარჯეთსა და ტაოს ვიდრე ზღვამდის და ჩრდილოთ საზღვა-

რი ღადო მთა, რომელი გამოვლის შტოდ კავკასისაგან და

1-30 სტრ., 5r

მოკიდავს წვერი და სასრულისა ღადოსა, რომელსა აწ ჰქვიან ლიხ-

ი: და ამათ საზღვართა საშუალ მისცა ყ~ი ქართლოსს: ხ~ ბარდოსს.

მიცა მტკვარსა სამხრით ბერდუჯის მდინარითგან ვიდრე სადა.

შეკრბებინ მტკვარი, და

შენიშვნა რახსი არაზია-

რახსი: ამან ბარდოს აღაშენა ქალაქი.

ბარადვი და დაეშენა მუნ: და მისცა მოვაკანს მტკვარს ჩრდი

ლოთ, მცირის ალაზნის შესართავიდგან ვიდრე ზღვამდე: და მ-

ან აღაშენა ქალაქი

შენიშვნა მოვაკანი არს, მცირის ალაზნის შესაყარს ქვ[.]ვით ვ~ე ზღვამდე მცირე ალაზანი იორი

მოვაკნეთი, და დაემკვიდრა მუნ ხ~ ჲეროსს.

შენიშვნა ჲერეთი არს მცირის ალაზნით ამომართ ვ~ე გულ გულამდე ცივს აქეთი და ვ~ე აზანბრამდე და მტკვრამდე: მისცა ქვეყანა მტკვრისა, ჩრდილოთ მცირის ალაზნის შესარ-

თავიდგან ვიდრე [ზღვამდე] : ტყებამდე, რომელსა აწ ჰქვიან გუ

ლგულა: და ამან ჲეროს აღაშენა პირველად ქალაქი შესაკრებ

ელთა შორის ორთავე ალაზანთასა და უწოდა სახელი თვისი.

ჲერეთი: და აწ მას ადგილს ჰქვიან ხორანთა: მისცა ერგოსსა ქვეყანა.

ზღვის ყურისა: და უჩინა საზღვარი აღმოსავალით მთა მცირე: რო-

მელსა აწ ქვიან ლიხი დასავლით ზღვა მდინარე მცირის ხაზარე

თისა, სადაც წარსწვდების წვერი კავკასისა: ხ~ ამან ეგროს აღ-

აშენა ქალაქი და უწოდა სახელი თვისი ეგრისი: აწ ამას ადგილსა.

ჰქვიან ბედაჳ ხ~ კავკასიათა ჩრდილოთ არა იყო ხვედრი თარგა

მასისა: ა~დ არცა იყო კაცი კავკასიანთა ჩრდილოთ, და უმკვიდ-

რო იყო ქვეყანა იგი კავკასიითგან, ვიდრე მდინარედმდე დი

დად რლ~ი შესდის ზღვასა დარუბანდისასა: ამისთვის გა-

მოიყვანნა მრავალთა გმირთაგან ორნი გმირნი ლეკან და კავ-

კას: ხ~ ლეკანს თგან დარუბანდისათ ვიდრე მდინარემდე-

ლომეკისა: ჩრდილოთ ვიდრე მდინარემდე დიდად ხაზარეთისად.

მისცა კავკასის ლომეკის მდინარითგან ვიდრე დასასრულამდე-

კავკასიისა დასავალით: ხ~ ჰაოს დაემკვიდრა საყოფელთა მამი

სა თვისისა თარგამოსისათა, და დაიპყრა ქვეყანა ჩრდილოთ, ვი

თა დაგვიწერია სამხრით მთით ორეთისითგან აღმოსავალით.

ვიდრე ზღვამდე გურგანისა: და დასავლით ვ~ე ზღვამდე-

პონტოსა: და ამა შვიდთავე ძმათა ზ~ა იყო განმგებელ-

და უფალ: და ესე ყ~ნი იყვნეს მორჩილ ჰაოსისა და ამათ ყ~თა-

1-30 სტრ., 5v

იყო ერთი ენა სომხური: და ესე რვანი ერთობდით მონებდეს ნებროთ გმ

ირსა, რომელი იყო პირველი მეფე ყოვლისა ქვეყანისა შ~დ ამის.

სა მცირედთა წელიწადთა მოუწოდა ჰაოს შვიდთა მათ გმირთა: შემ-

ოკრიბნა და ჰრქვა მათ: მოგვცა ღმერთმან მაღალმან ძალი, და სიმრა

ვლე ნათესავისა ჩვენისა: აწ შეწევნითა ღუთისა დამბადებელი

სათა ვიყვნეთ არავის მონა და არავის ვმსახუროთ თვინიერ ღ~ისა

დამბადებელისა: ეწამნეს შვიდნივე იგი გმირნი და დაუმტკიცეს.

განზრახვა იგი: და განუდგეს ნებროთს, და არღარა მისცეს ხა

რკი: და ეზრახნეს სხვათა ვიეთმე ნათესავთა და დაურგულდეს სხ-

ვანიცა ნათესავნი: მაშინ განუწყრა ნებროთ და შემოჰკრიბნა გმ-

ირნი მისნი, და ყოველნი რომელნი ერჩდეს სპანი მისნი, და მო

მართა თარგამოსიანთა: ხ~ ჰაოს მოუწოდა შვიდთავე გმირთა: და ყო

ველთავე ნათესავთა თარგამოსიანთა: და შეეწივნენ სხვანიცა.

ვინმე ნათესავნი დასავლეთისანი: შეკრიბნა ჰაოს ესე ყოველნი.

ძირსა მასისასა: და ვითარ მოადგა ნებროთ ქვეყანასა

შენიშვნა ადრაბა[.]დგანი ადრიბეჟანი რ~ლ არს მიწა თავრიზისა ადარბ-

ა[.]დაგანისასა და დადგა მუნ: მაშინ წარმოავლინნა გმირნი მი

სნი სამეოცნი, და მათ თანა სპანი ურიცხვნი წყობად თ-

არგამოსიანთა: ხ~ ვ~ა მოიწივნეს სპანი ნებროთისანი, მა

შინ მიეგებნეს შვიდნი იგი ძმანი ჰაოსისანი გმირნი, სპითა.

ძლიერითა., ხ~ სპითა უძლიერესითა ჰაოს დაუდგა უკანით ზურგი

თ, და იქმნა მათ შორის ბრძოლა სასტიკი, რომელი ემსგავს-

ებოდა სასტიკებასა ჰაერისასა რ~ მტვერი ფერხისა მათისა.

ვ~ა ღრუბელი სქელი: ელვა აბჯრისა მათისა ვ~ა ელვა ცისა:

ჵმა პირისა მათისა, ვ~ა სეტყვა ხშირი: და დათხევა სისხლ

ისა მათისა, ვ~ა ღვარი სეტყვათა და განგრძელდა ბრძოლა.

მათ შ~ს და მოსწყდეს ორგნითვე ურიცხვნი ხ~ ჰაოს უდგა

გმირთა მისთა ზურგად ძალს ცემდა და ნუგეშის ცემდა-

ჵმითა საზარელითა რომელი მსგავს იყო მეხისტეხისა:

მაშინ სძლეს თარგამოსიანთა და მოსრნეს სამეოცნი იგი-

გმირნი ნებროთისნი და სპანი მათნი: ხ~ შვიდნი ესე გმ

1-30 სტრ., 6r

ირნი თარგამოსიანნი ქართლოს, ბარდოს, მოვაკან, ჲერ

ოს, ლეკან კავკასიან და ეგროს ესენი დარჩეს ცოცხლებით,

თვინიერ წყლულებისა: და ძლევა შემოსილნი მადლობდეს.

ღმერთსა ხ~ ვითარცა ესმა ნებროთს, განწყრა და წარმო-

ემართა მათ კერძოდ ყოვლითა ძალითა მისითა: ხ~ ჰაოსს.

არა ჰყვეს სპანი ნებროთის სპათა ოდენ: გამაგრდა. იგი ღრიაღა-

ალთა შ~ა მასისათა მიუდგა ქვეშე კერძო ნებროთ, და იყო იგი.

ჭურვილი რკინითა, და რვალითა ტერფიდგან ვიდრე თხემადმდე:

აღხდა ერთსა გორასა ზედა ზრახვად ჰაოსისა და ეტყოდა დამ

ორჩილებასავე მისსა რათა მიქცევა სთნდეს მისადვე: ხ~ ჰა-

ოს ჰრქვა ძმათა მისთა განმიმაგრეთ ზურგით კერძი ჩემი, და

მივიახლო ნებროთს: და წარვიდა და მივიდა პირის პირ მახ-

ლობელად ნებროთისა: ჰსტყორცა ისარი, დაჰკრა ისარი მკერდსა.

ნებროთისასა ფიცარსა ზედა რვალისასა და განვლო ზურგით, მა

შინ დაეცა ნებროთ და იოტა ბანაკი მისი და განთავისუფლდეს.

ნათესავნი თარგამოსისნი: მაშინ ჰაოს ჰყო თავი თვისი მეფე

დ ძმათა თვისთა ზედა, და სხვათაცა ნათესავსა ზედა მახლობ

ელთა საზღვართა მისთასა: ხ~ შვიდნივე ესე ძმანი წარვიდ-

ეს თვის თვისად ქვეყანად, და იყვნეს მორჩილ ჰაოსისა: ხ~ აქამო

მდე დავსწერეთ ანბავი რვათავე ძმათაჱ

ხ~ ამიერითგან ვიწყოთ, და წარმოვსთქვათ ამბავი ქართ-

ლისა, და ნათესავისა მათისა, და ცხოვრება მათი ვ~ე დღ-

ეთა ჩვენთამდე და ვითარ იგი განუყო ქვეყანა თარგამოს

ნათესავთა მისთ რვათავე შვილთა მისთა:

და მისცა ქვეყანა ქართლოსს, რომელი ზემო აღვსწერეთ: და ესე-

ქართლოს მოვიდა პლ~დ ადგილისა მას, სადა შეერთვის არაგვი-

მტკვარსა, და განვიდა მთასა მას ზედა რომელსა ეწოდების არმა-

ზი: და პირველად შექმნა სიმაგრენი მას ზედა და იშენა მუნ ზედა

სახლი, და უწოდა მთასა მას სახელი თავისა თვისისა ქართ

ლი: და ვიდრე აღმართებამდე მუნ ზ~ა კერპისა არმაზისა ერქვა

1-30 სტრ., 6v

მთასა მას ქართლი, და მის გამო ეწოდა ყ~ა ქართლსა

ქართლი, ხუნანითგან ვიდრე ზღვადმდე სპერსისა. შ~დ ამ

ისა ამანვე ქართლოს აღაშენა ციხე ორბისა, რ~ლსა აწ-

ქვიან სამშვიდე: და კვალად აღაშენა მტვერის ციხე რო

მელსა აწ ქვია[ნ] ხუნანი გატეხილის ჵიდის ციხეა

ხუნანი: ცხონდა იგი მრავალთა წე-

ლთა, და განმრვლდა ნათესავი მისი; ხ~ შვილთა შ~ს მისთა

გამოჩნდეს ხუთნი გმირნი რომელთა სახელები ესე არს:

პირველისა მცხეთოს მეორესა გარდაბოს: მესამესა კა-

ხოს მეოთხესა კუხოს მეხუთესა გაჩიოს: ესე ხუთნივე-

იყვნეს გმირნი: ა~დ მცხეთოს უგმირე იყო ხუთთავე მათ:

მოკვდა ქართლოს და დაფლეს იგი თავსა ზ~ა ქართლისასა, რომელ

სა აწ ეწოდების არმაზი: და შ˙დ ცოლმან მისმან აღაშენა.

დედა ციხე: და ამანვე აღაშენა ბოსტან ქალაქი, რომელსა აწ ეწ

ოდების რუს თავი: და განყვნა ცოლმან ქართლოსისამან ხუ

თნივე იგი გმირნი შვილნი ნისნი: მისცა გარადაბონს ხუნა

ნი, და უჩინა საზღვარი აღმოსავლით მდინარე ბერდუჯისი.

დასავალით ქალაქი გაჩიანი: და სამხრით მთა პირველ ხსენებუ

ლი: და ჩრდილოთ მტკვარი: ხ~ლო გაჩიოს მისცა ორბის ციხე,

და სკვირეთის

შენიშვნა სკვირეთის მდინარე მაშავერია

მდინარითგან ვ~ე თავამდე აბოცისა: და ამან გაჩ

იოს აღაშენა ქალაქი რ~ლსა მაშინ ერქვა სანადიროს ქალაქი.,

ხ~ კუხოს მისცა, ბოსტან ქალაქი, რ~ლსა აწ ქვიან რუსთავი:

მისცა არაგვიდგან ვ~ე ჲერეთამდე, თავამდე თავსა კახეთის

ასა და მტკვარსა შუა: ხოლო კახოსს მისცა კავკასისა, და კა-

ხეთისა მთასა შ~ს არაგვიდგან ვიდრე ტყეტბადმდე, რომელ.

არს საზღვარი ჲერეთისა: და ამან კახოს აღაშენა ჩელეთი, და კ

უხოს შეეწია შენებასა ჩელეთისასა: რ~დედა ციხე კახოსი.

ხვედრ იყო. და მისცა კახოსს შეწევნისათვის და შეეწია შენ

ებასა

შენიშვნა კახეთი არს თურდოს ჵევს ზეით თიანეთი ვ~ე ჵევსურეთამდე კუხეთი არს ნინო წმიდას ზეით სამგორ და იმას ზეით არწოს მთამდის და რაგვამდის

კახეთისასა: ხოლო მცხეთოსს, რომელი უგმირე იყო.

ძმათა მისთა: ესე დარჩა საყოფელთა მამისა მათისა ქართ

ლოსისათა. რ~ლსა აწ ქვიან არმაზი: და მანვე აღაშენა ქალა

1-30 სტრ., 7r

ქი შესაკრებელსა შ~ს მტკვრისა, და არაგვისასა, და უწოდა სახ

ელი თვისი მცხეთა და დაიპყრა ქვეყანა ტფილისითგან, და რ-

აგვითაგან ვიდრე ზღვადმდე სპერისა: და ესე იყო განმგებელ.

და უფალ მათ ოთხთავე ძმათა ზ~ა: და ესე ოთხნივე იყვნეს.

მორჩილ მისა ესე არიან განყოფანი ქართლოსის ძეთანი.

რ~ლნი განუყვნა დედამან მათმან შ~დ სიკვდილისა ქართ-

ლოსისა: ხ~ მრავალთა წელთა და მრავალთა ჟამთა ცხონდა.

ძე ქართლოსისი და განმრავლდა ნათესავი მისი, და მათ ყ~თა

განმრავლდა ნთესავი მათი, [] ხ~ შილთა შ~ს მცხეთოსის

ათა გამოჩნდეს სამნი გმირნი სახელოვანნი, რ~ლთა სახე

ლები ესე არს: პირველსა უფლოს მეოერსა ოძრჵოს: მეს-

ამესა ჯავახოს: განუყო ამათ ქვეყანა, და ნათესავი მათი

ყოველი: ოძროხოს მისცა ტასის კარითგან, ვიდრე ზღვადმ

დე სპერისა ქვეყანა კლდოვანი ამან ოძროჵოს აღაშენა ორ

ნი ციხე ქალაქნი ოძროხე და თუხარისი: ხოლო ჯავახოს მის

ცა ფანავარითგან, ვ~ე თავამდე მტკვრისა: და მან ჯავახოს.

აღაშენა ორნი ციხე ქალაქნი, წუნდა და ქალაქი არტანი

სა: რლსა მაშინ ერქვა ქაჯთა ქალაქი: ხ~ აწ ქვიან ჰური:

ხ~ უფლოსს და რჩა საყოფელთა მამისა მათისა მცხ

ეთოსისა მცხეთასა: და დაიპყრა ქ~ყანა არაგვითგან, და ტფი.

ლისისთგან ვ~ე ტასის კარამდე და ფანავარამდე: და მან ა-

ღაშენა უფლის ციხე ურბნისი კასპი არაგვითგან, და რ

მაზითგან ვ~ე ტასის კარამდე: უწოდა ამას ქვეყანასა [ნ] ზ-

ნა სოფლისა, რ~ლსა აწ ქვიან

შენიშვნა შიდა ქართლი არს ტასის კარს ქვევით ზემო ქართლი არს კარს ზემო სამცხე და კლარჯეთი

შიდა ქართლი: ხ~ ვ~ე სი

კვდილადმდე მცხეთოსისა ესე ყოველნი ნათესავნი თარ

გამოსისნი იყვნეს სიყუარულსა ზ~ა ერთმანეთისასა და შიში

აქვნდათ ნებროთიანთი [თარგამოსისნი იყვნეს სიყვარ

ლსა ზ~ა ერთმანერთისასა ] და გონებდენ იგინი ნებრო

თიანთაგან ძებნასა სისხლისა ნებროთისისა: და ისწ

რაფდეს იგინი მართებასა ციხე ქალაქისასა შიშისა

1-30 სტრ., 7v

თვის ნებროთიანთასა ხ~ ვ~ა მცხეთოს მოკუდა ძე[.] ქართლოსი

სი, შთავარდა შური შ~ს შვილთა [ქა] ქართლოსისათა იწყე-

ს ბრძოლად დაჵდომად ურთიერთარს: რ~ უფლოსს ძესა მცხეთო

სისა არა ერჩდეს არცა ხადოდეს უფლად, რ~ი დატევებულ იყო-

საყდარათა ზედა ქართლოსისათა. რ~ მამისა მისისაგან უფლებ

ულ იყო უფლება ქართლოსიანთა: იწყეს ბრძოლად ურთიერთა

რს და ხდომად და განგრძელდეს მათ შ~ს ბრძოლა: მრავალ ჟამ.

სადმდე აღდგიან ამათგანი ორნი ნათესავნი ერთსა ზედა დას-

ხვანი შეეწეოდიან რომელნი მე მას და რომელნიმე კ~დ სხვანი აღდგია-

ნ ერთმანეთსა ზედა და სხვანი შეწეოდიან და რომელსამე ჟამსა-

იქმნის მშვიდობა მათ შორის, და კ~დ შეიშალნიან და ებრძ

ოდიან: განგრძელდა მათ შ~ს ესე ვითარი საქმე და არავინ

იყო მათ შორის უწარჩინებულეს და უსახელოვანეს: ა~დ ადგილი

თი ადგილად თავადნი იჩინიან: ხ~ რომელიცა იყვის მც

ხეთას რეცა თავადი იგი იყვის ყ~ლთა მათ სხვათა ზ~ა: და არცა

სახელ ედებოდათ მეფედ არცა ერის თავად: ა~დ მამასახლისი

ეწოდებოდათ და იგი იყვის მაზავებელ და ბჭე სხვათა ქარ

თლოსიანთა: რ~ ქალაქი მცხეთა განდიდებულ იყო უმ-

ეტეს ყოველთასა, და უწოდეს დედა ქალაქად, და ამას ჟამ

სა დაივიწყეს ღ~ი დამბადებელი მათი დაიქმნეს მსახუ

რ მზისა და მთოვარისა, და ვარსკვლავთა ხუთთა: და მტ

კიცე და უფროსი საფიცარი მათი იყო საფლავი ქართლოსისი:-

გამოსვლა

შენიშვნა ხაზარი რუსეთია ხაზართა

მას ჟამსა შინა განძლიერდეს ხაზარნი და დაუწყეს ბრძ

ოლა ნათესავსა ლეკისათა, და კავკასიასათა ესე თარგამოსი

ანი ყ~ლნი იყვნეს მშვიდობით სიყუარულსა ერთმანერთი

სასა: ხ~ შვილთა ზედა კავკასიისათა იყო უფალ დურძუკ.

ძე ტირეთისი. ეზრახნეს ესე ექვსთავე ნათესავთა თარგამ

ოსიანთა და ითხოვეს შველა ხაზართა ზედა: ხ~ შეკრბეს.

ყოველნი ნათესავნი თარგამოსიანნი და გარდავლეს მთა კა

1-30 სტრ., 8r

ვკასი[.]ა: და მოსტყვენეს ყ~ნი საზღვარნი ხაზარეთისნი, და აღაშენ

ნეს ქალაქნი პირსა ხაზარეთისასა და წარმოვიდეს: ამისა შემდგომად.

ხაზართა იჩინეს მეფე და დაემორჩილნეს ყ~ნი ხაზარნი მეფესა მას

ჩინებულსა მათსა და წარმოიძღვანეს იგი და გამოვლეს ზღვის კა

რი რომელსა აწ ჰქვიან დარუბანდი, ვერ წინა აღუდგეს თარგამ

ოსიანნი, რ~ იყო სიმრავლე ურიცხვი ხაზართა წარსტყვენეს ქვე

ყანანი თარგამოსიანთანი, და შემუსრნეს ყ~ნი ქალაქნი არარა

ტისანი და მასისისანი და ჩრდილოეთისანი, ხ~ და დაუშთეს ციხე

ქალაქნი თუხარისისა სამშვილდე და მტვერის ციხე რომელ არს

ხუნანი შიდა ქართლი და ეგრისი. და ისწავეს ხაზართა ორნ-

ივე ესე გზანი რომელ არს ზღვის კარი დარუბანდი და არა

ბის კარი რომელ არს დარიელა და განამრავლეს ხაზართა გამო

სვლა დატყვენვა მათი, და ვერღარა წინა აღუდგეს დამიერით

გან იქმნეს ესე ყ~ნი თარგამოსიანნი მოხარკე. ხაზართა: ხ~.

ოდეს პირველ გამოვიდა ხაზართა მეფე და მოსტყვენნა.

ქვეყანანი რ~ნი ზემოთ დაგვიწერია, და გარდავლო მთა კავ

კასია: და იყო ძე მისი სახელით ულბოს, და მისცა ძესა თვი

სა ტყვე სომხითისა და ქართლისა და მისცა ქვეყანა კავკა

სისა ნაწილი ლომეკისა მდინარისა და სავლით და სავლეთა

მდე მთისა, დაეშენა ულძოს და მათნი ნათესავნი არიან

ოვსნი და იგი არს ოვსეთი რომელ ნაწილი იყო კავკასისა:

ხოლო დურძუკ რ~ლი უწარჩინებულეს-იყო შვილთა შ~ს კავ

კასისათა, მივიდა და დაჯდა ნაპრალსა შინა მთისასა, და უწო

და სახელი თვისი დურძუკეთი, და მისცემდა ხარკსა მეფ

სა ხაზართასა: ხოლო მასვე გზობასა მისცა მამის ძმი

ს წულსა მისსა ხაზართა მეფემან ნაწილი ლეკანისა აღ

მოსავლით ზღვითგან დარუბანდისა, მდინარემდე ლომეკ

ისა; და მისცა ტყვე რანისა და მოვაკანისა: და დაეშენა იგი.

მუნ, რომელ ნაწილი იყო ლეკანისა: ხ~ ხოზონიხ რ~ი უწ

არჩინებულეს იყო ნათესავთა შ~ს ლეკანისათა, მივი

1-30 სტრ., 8v

და და დაჯდა ნაპრალსა შ~ა მთისასა, აღაშენა ქალაქი და უწო

და სახელი თვისი ხოზანახეთი და გარდახდეს მას შ~ა ჟამნი

მრავალნი: და ესე ყ~ნი ნათესავნი იყვნეს მოხარკე ხაზართა: ხ~.

მიერითგან განძლიერდეს სპარსნი, მიერ მზისა აღმოსავლი

თგან ნათესავნი ნებროთისანი, და გამოჩნდა ნათესავთა შ~ს ნე-

ბროთისთა კაცი ერთი გმირი სახელი აფრიდონ. რ~ნ შეკრა.

ჯაჭვითა ბევრსაფ გველთა უფალიო და დააბა მთასა ზ~ა, რ~ლ არს.

კაცთ შეუალი, ესე ვითარად წერილ არს ცხოვრებასა სპარსთ

ასა: აფრიდონ ეუფლა ყ~სა ქყ~ანასა სპარსთასა: ხ~ რ~ლთამე

ქყ~ანათა შეგზავნნა ერისთავნი ჵელადნი მისნი, და რომელი-

მე ქყ~ანა მოხარკე ჰყო: ამან წარმოგზავნა ერისთავი თვისი.

სპითა დიდითა რ~ლსა სახელი ერქვა არდამ შვილი ნებროთის ნათესა-

ვთა. მოვიდა ქართლს, და შემუსრნა ყ~ნი ქალაქნი და ციხენი

ქართლისანი, და მოსრნა ყ~ნი რაოდენნი ხაზარნი ჰპოვნნა ქართ

ლსა შინა ამან არდამ ერისთავმან აღაშენა ქალაქი ზღვი

ს კარსა. და უწოდა სახელი დარუბანდი, რ~ი ითარგმანების დახ

შა კარი: და მანვე მოზღუდა მცხეთა ქალაქი ქვიტკირითა,

და აქამომდე არა იყო ქართლსა შინა საქმე ქვიტკირისა: და ამ-

ის გამოდაის წავლეს ქვიტკირი: ამანვე არდამ მოჰკიდა კირითზღ

უდე ციხესა არმაზისასა, და აქათ მტკვრამდი და წარმოზღუდა ც-

ხვირი არმაზისი ვიდრე მტკვრადმდე, და ერისთობდა აგად-

ონ მრავალთა წელთა: ხ~ ოდეს განუყო აფრიდონ ყოველი.

ქვეყანა სამთა ძეთა მისთა, მაშინ რომელსაცა ძესა მი

სცა სახლად სპარსეთი, და მასვე ხვდა წილად ქართლი, რომ

ელსა სახელად ერქვა იარედ. ხ~ შ~დ არდამ ერისთავისა გარდ

იცვალნეს ერისთავნი მიერითგან უცალო იქმნეს ძენი აფ

რიდონისანი: რ~ იწყეს ბრძოლად ურთიერთარს, და მოკლეს ორთა.

ძმათა იარედ ძმა მათი მაშინ პოვეს ჟამი მარჯვე ქართლო

სიანთა ბერძენთასა: ხ~ ეგრის წყალს ქვემოთ დარჩა ბერძ

ენთა რ~ მკვიდრთა მის ადგილისათა ეზრახნეს ოვსთა, გარ

1-30 სტრ., 9r

და მოიყვანნეს ოვსნი, დაჰპოვეს ერისთავი სპარსთა ველსაგა-

რე დაკნისობად, და მოკლეს იგი და რ~ი პოვეს სპარსი[თა] ყ~ლი-

მოსწყვიდეს ოვსთა და ქართველთა და განთავისუფლდეს ქა-

რთველნი: ხ~ რანი და ჲერეთი დარჩა სპარსთა, და შ~დ ამ-

ისა მრავალთა წელიწადთა კ~დ განძლიერდეს სპარსნი და-

განდიდნა მეფე სპარსთა, რ~ლსა ერქვა ქეკაპოს: იყო კაცი

ვინმე მას ჟამსა ლეკთს მგრძნობელი ნათესავი ზანი

ხიზისი, და მან გრძნებითა თვისითა დააბრმო ქეკაპოს მე

ფე დასპა მისი, და ვერ შევიდა ლეკეთს: უკუმოიქცა და მა-

შინღა განუნათლდა თვალნი: ამან კ~დ მოხარკე ჰყვნა

ქართველნი და წარვიდა: შემდგომად ამისა რაოდენთამე წე

ლიწადთა მოვიდა ანბავი, ვ~დ მოსემან განვლო-ზღვა ის

რაილთა და იზრდებიან იგინი უდაბნოს მანანათ. განკვ

ირდეს ყ~ლნი, და მათ ყ~თა წარმართთა აქეს ღ~ი ისრაილ

თა: შემდგომად ამისა რაოდენთამე წელიწადთა უცალო-

იქმნა ქეკაპოს მეფე სპარსთა, რ~ იყო ბრძოლა თურქთა-

ჰპოვეს ჟამ[.]ი მარჯვე სომეხთა და ქართველთა და განუდგეს.

სპარსთა, და განამაგრნეს ციხენი და ქალაქნი მათნი, და შეიერ

თნეს ყ~ნი ნათესავნი თარგამოსიანნი: შ~დ ამისსა რაოდენ

თამე წელთა გამოგზავნა ქეკაპოს სპარსთა მეფემან ძე მისი,

რომელსა ერქვა ფარშოროტ სპითა დიდითა სომეხთა და ქარ

თველთა ზედა და ყ~ა თარგამოსიანთა: ხ~ შეკრბეს ესე ყ~ნი თარ

გამოსიანნი მიეგებნეს და დაეწყვნეს ადრაბადგანს: სძლეს

და იოტეს ფარშოროტ და მოსპეს სპა მისი: შ~ედ ამისა მცირ

ეთა წელიწადთა კ~დ მოგზავნნა ამანვე ქეკაპოს ძის წული

მისი: შ[დ]იოშ ბედნიერისა რ~ი მოიკლა თურქეთს; ვ~ა წე

რილ არს წიგნთა სპარსთა ცხოვრებისასა არა ყ~ლი მართა

ლი ა~დ უმრავლესი ტყუილი წარმოემართა ესე ძე შიოშის

სახელით ქაიხოსრო, ვერ წინა აღუდგეს მას სომეხნი და

ქართველნი, რ~ დიდ იყო ძალი მისი, მოვლო, ყ~ლი სომხი

1-30 სტრ., 9v

თი და ქართლი, მოტყვენა ყოველივე და იავარ ჰყვნა ყ~ნი

ციხენი და ქალაქნი, და უტევნა ერის თავნი, და აღაშენა ად

რაბადაგანს სახლი სალოცველი სჯულისა მათისა და წარვი-

და: და შემდგომად ამისა რაოდენთა მე წელიწადთა უცალო.

იქმნა ქაიხოსრო და იწყო ბრძოლად თურქთა, ეძებდა სისხლ

სა მამისა მათისასა, და იპოვეს ჟამი სომეხთა და ქართვე

ლთა, განუდგეს სპარსთა, და მოსრნეს ერის თავნი სპარსთ

ანი და განთავისუფლდენ: მასვე ჟამსა მოვიდეს თურქნი.

ოტებულნი მისვე ქაიხოსროსაგან, გამოვლეს ზღვა გურგანი

სი, აღმოჰყვეს მტკვარსა და მოვიდეს მცხეთას სახლი ოცდა

რვა, და ეზრახნეს მამასახლისსა მცხეთისასა, და აღუთქვეს შე

წევნა სპარსთა ზედა, ხ~ მამასახლისმან მცხეთელმან აუ-

წყა ქართველთა. ინებეს დამეგობრება მათი თურქთა, რ~ აქვ

ნდა შიში სპარსთა, და შემწეობისათვის დაემეგობრნეს თუ

რქნი იგი გამოხმულნი და განიყვანეს ყ~ნი ქალაქთა შინა:

ხ~ უმრავლესნი მათგანნი მოვიდეს და პოვეს ადგილი ერთი მც

ხეთას დასავლით კერძო კლდეთა შ~ს მოკვეთილი ღრმა და მ-

ოითხოვეს ადგილი იგი მცხეთელ მამასახლისისაგან: მისცა.

და აღაშენა იგი მოზღუდეს მტკიცედ და ეწოდა ადგილსა მა

ს რაკინე: და იყვნეს ესე თურქნი და ქართველნი ნების მყოფელ-

ერთმანერთისა: მოელოდეს მოსლვასა სპარსთასა, ამაგრებდეს

ციხეთა და ქალაქთა: მას შინა სადაცა ვინ მოვიდის ოტებუ

ლნი საბერძნეთით გინა ასურით ოტებული გინა ხაზარეთით.

ყ~ნივე დაიმეგობრიან ქართველთა შემწეობისათვის სპარს

თა ზ~ა და გამოხდეს ამას შინა ჟამნი მრავალნი, მაშინ.

ნაბუქოდო[.]ნოსორ მეფემან წარმოსტყვენა იეროსალიმი და მ

უნით ოტებულნი ჰურიანი მოვიდეს ქართლსა და მოითხოვე

ს მცხეთელთა მამასახლისისაგან ქყ~ანა ხარკითა მისცა და და

სხნა არაგვსა ზედა წყაროსა რომელსა ჰრქვიან ხერკ ხარკი

ისა მისთვის აქამომდეს ქართლოსიანთა ენა მხოლო ქართ

1-30 სტრ., 10r

ული იყო, რ~ლსა ზრახვიდეს: ხ~ ოდეს შემოკრბეს ესე ურიცხ-

ვნი ნათესავნი ქართლსა შინა, მაშინ ქართველთაცა განრ-

ყვნეს ენა თავისი და ამათ ყ~თა ნათესავთაგან შეიქნა ენა მ

რავალი, და იპყრეს სჯული უბოროტესი ყ~თა ნათესავთა, რ~

ცოლ ქმრობისა თვის არა უჩნდა ნათესაობა, და ყ~სა სულიერსა

სჭამდეს, საფლავი არა იყო მკუდარსა შესჭამდეს: შ~დ-

ამისა რაოდენთამე წელიწადთა აღმოვიდა ძე სპარსთა მეფ

ისა ვაშტაშაბისა სახელით სპადნია ტარვალი გოლიათი

იგი და სახელოვანი: ხ~ ვერ წინა აღუდგეს სომეხნი და ქართ

ველნი, ა~დ განამაგრნეს ციხენი და ქალაქნი და მოელოდეს.მო-

სვლასა მისსა: ხ~ მოვიდა იგი ადარბადაგანს ეწია ანბავი სპ

რსთა რ~ მოკლეს მამა მისი თურქთა შემოვიდეს თურქნი სპა

რსეთად; მაშინ დაუტევა სპანდიატ ბრძოლა სომეხთა და ქარ

თველთა, შეიქცა თურქთა ზედა ძებნად სისხლსა მამისა მათ

ისასა, და განთავისუფლდეს სომეხნი და ქართველნი: შ~დ ამი

სა რაოდენთამე წელიწადთა, მეფე იქმნა სპარსეთს ძე სპა

ნდია ტრვალისა რ~ლი არს სახელით ბაამან რ~ლი იცნობები

ს არდაშირობით, ესე განდიდნა უფროს ყ~თა მეფეთა სპა

რსთასა: ამან დაიპყრა ბაბილოვანი და ასურეთი, მოხარკე ყ

ვნა ბერძენნი და ჰრომნი და მაშინ ქართველნი მოხარკე იყვნ

ეს მისდავე, და იყვნეს ქართლს ესრეთ აღრეული ესე ყ~ნი ნათ

ესავნი, და იზრახებოდა ქართლსა შ~ა ექვს[.]ი ენა, სომხური

ქართული, ხაზარული,ასურული, ებრაული და ბერძული, ესე

ენანი იცოდეს ყ~თა მა[მ]თა და დედათაჱ

თავი შემოსლვა ალექსანდრესი:

ესე ალექსანდრე გამოჩნდა ქყ~ანასა საბერძნეთისასა, ქყ~ან

ასა რ~ლსა ჰრქვიან მაკედონ, ძენი კაცნობისი მეგვიპტე

ლისა, ვ~ა წერილ არს ანბავი მისი წიგნსა ბერძენთასა:

ამან ალექსანდრე დაიპყრნა ყნი კიდენი ქყ~ანისანი, ესე გამო

ვიდა და სავლით და შევიდა სამხრით, შემოვიდა ჩრდი[.]

1-30 სტრ., 10v

ლოთ კავკას[ია]ნი, და მოვიდა ქართლად, და ჰპოვნა ყ~ნი ქართველნ

ი უბოროტეს ყ~ლთა ნათესავთა სჯულითა, რ~ ცოლ ქრმობისა და ს

იძვისა თვის არა უჩნდა ნათესაობა, ყ~ლსა სულიერსა სჭამდეს, ვ~ა

მჵეცნი და პირ უტყვნი რ~ლთა ქცევისა წარმოთქმა უხმარ არს-

და იხილნა რა იგი სასტიკნი წარმართნი რომელთა ჩვენ ბუნ თუ

რქად და ყივჩაყად უწოდთ მსხდომარენი მდინარესა მას მტკვრის

ასა მიხვევით და უკვირდა ესე ალექსანდრეს., რ~ არა რ~ნი ნათეს-

ავნი იქმოდეს მას, და ენება რათამცა აღმოფხვრნა იგინი ქალა

ქებისა მისგან, ა~დ მას ჟ~ა ვერ უძლო რ~ ჰპოვნა ციხენი მაგ

არნი და ქალაქნი ძლიერნი: კ~დ გამოვიდეს სხვანი ნათესავნი.

ქალდეველნი, დაეშენნეს იგინიცა ქართლს: შე მდგომად ამ

ისსა განძლიერდა ალექსანდრე და დაიპყრა ყ~ლი ქ~ყანნა, და აღმოვიდა ქყ-

ანასა ქართლისასა, და ჰპოვნა ციხე ქალაქნი, ესე ძლიერნი შუა-

ქართლი, წუნდა ხერთვისი მტკვრისა, ოძროჵე, მოკიდული კლ-

დესა ღადოსასა თუხარის მდინარესა ზ~ა სპერისასა, რომელსა

ქვიან ჭოროხი ურბნისი კასპი და უფლის ციხე, ქალაქი დიდი მც-

ხეთა, და უბანნი მისნი, სარკინე და ციხე დიდი დაზანავი უბანი

ჰურიათა და რუსთავი, და დედა ციხე სამშვილდე და მტკვრის ციხე.

რ~ლ არს ხუნანი კახეთის ქალაქნი: ამათ ყ~თა ქალაქთა დაციხეთა შ

ინა ჰპოვნა კაცნი სასტიკად ბრძოლნი, და განუყო ლაშქარი მისიდაყ-

ოველთა ამათ ციხე ქალაქთა გარე მოადგინნა, და თვით დადგა მც-

ხეთას და დაუდგინა ლაშქარნი იმერ და ამერ ზემოთ და ქვემ

ოთ, და თვით და დგა ქსანს ზ~ა ადგილსა რ~ლსა ჰქვიან ნასტა

კისი: მტვერის ციხესა და თუხარისსა არა ბრძოდა რ~ ვერ შეუ

ძლებდა დაპყრობად: ხ~ სხვანი ესე ციხენი და ქალაქნი და იპყრა

ექვს თვე, ხ~ სარკინელთა მუნ თურქთაგანთა აგინეს მეფე

სა განუწყარა ალექსანდრე და არღარა ინება ზავი და ვედრებამა

თი არა შეიწყნარა დაჰრქვა მათ ვინათგან მაგინეთ მე ესე

არს ნაცვალი თქვენი, რათა დაგხოცნეთ ყ~ლნი, და მოიცვა

ქალაქი სარკინე, და ვერა სადეთ განერა ერთიცა კაცი ხ~ სა

1-30 სტრ., 11r

რკინელთა შესჭირდა, რ~ ბრძოდა ათერთმეტ თვე: იწყეს ფარ-

ულად კლდესა კაფა და განხვრიტეს კლდე იგი რ~ ლი ლბილ იყო.

და ადვილად სახვრეტელი და განკრბეს ჵვრელსა მას სარკინელ-

ნი ღამე, და შეივლტოდა ეს კავკასიად, და დაუტევეს ცალიე

რად ქალაქი: და დაიპყრნა ალექსანდრემან ყ~ლი ქართლი, და ამა

ალექსანდრემ მოსრნა ყ~ნი იგი ნათესავნი აღრეულნი ქართ-

ლს მყოფნი, და უცხონი იგი ნათესავნი მოსრნა და დაატყვევნა

და დედანი და ყრმანი უცებნი ათუთხმეტისა წლისა უმცირესნი:

და დაუტევნა ნათესავნი ქართლოსიანი, და დაუტევა მათ ზედა პა

ტრიკად სახელით აზონ ძე იარედო[.]სისი. ნათესავი მისი ქ~ყანით

მაკედონით, და მისცა ასი ათასი კაცი ქ~ყანით ჰრომით რ~ლსა

ფროტათოსი, ესე ფროტათოსელნი იყვნეს კაცნი ძლიერნი

და მჵნენი და ეკირთებოდეს ქ~ყანასა ჰრომისასა, და მოიყვანნა ქართ

ლად მისცა აზონს. პატრიკსა და დაუტევა ქართლს ერისთა-

ვად აზონ, და მისთანა სპანი მპყრობელ[..]ად ქართლისა: და-

უბრძანა ალექსანდრემ აზონს, რათა პატივს ცემდენ მზესა

და მთოვარესა და ვარსკვლავთა ხუთთა, და მსახურებდენ ღ~ა უ

ხილავსა დამბადებელსა ყ~ისასა, რ~ მას ჟამსა არა იყო წ~წრმეტ

ყველი და მოძღვარი სჯულისა ჭეშმარიტისა, რ~ნცა ასწავა და ამ

ხილა, ა~დ თვით მოიგონა სჯული ესე ალექსანდრე: ხ~ ამან აზ

ონმან მოარღვივნნა ზღუდენი ქალაქსა მცხეთას საფუძველი

თურთ, და დაუტევნნა ოთხნი იგი ციხენი რომელი მოსდგმი

დეს პირსა ქართლისასა: თავადი ციხე რომელ არს არმაზი

სა ცხვირისასა და ერთი თავსა ზ~ა მცხეთისასა, მეოთხე ცი-

ხე დასავლით მცხეთა მტკვარსა ზ~ა, და ესენი მომტკიცნა და-

და განავსნა იგინი ლაშქრითა, და ყ~თა ქართლისა ქალაქთა.

და მოარღვივნა ზღუდენი და და იპყრნა ყ~ნი საზღვარნი ქართ

ლისანი, და ბერდუჯის მდინარითგან ვ~ე ზღვადმდე სპერი-

სა და დაიპყრა ქართლსა ზ~ა ეგრისიცა, და მოხარკე ყვნა ოსნი.

ლეკნი და ხაზარნი: და ვითარ წარვიდა ალექსანდრე ეგვიპტ

1-30 სტრ., 11v

ედ, და ვითარ აღაშენა ქალაქი ალექსანდრია, და ათორმეტ წლ-

ამდის მოვლო ყ~ი ქყ~ანა: ათორმეტსა წელსა შ~ა და ეპყრნეს ყ~ნი.

ქვეყანანი, და მეათორმეტესა წელსა ალექსანდრიასა შინა მოკუ-

ვდა უსწორო იგი დიდი ჵელმწიფე: და ვითარ მოკვდებოდა იგი.

მისსავე სიცოცხლესა შ~ა განუტევნა მთავარნი იგი. რ~ნი-

შეპყრობილ და დამონებულ იყვნენ მისგან, და იგინი წარვი

დეს თვის თვისად ქალაქად ვ~ა ბრძანებულ იყო: მერმე მაშ-

ინ მოიყვანნ[.]ა ოთხნი კაცნი ტომნი მისნი, რომელნი

იყვნეს სახელით ანტიოხოს, ჰრომოს ვიზინტიოს და პლატონ.

და მისცა ანტიოხოსს ასურიასტანი და სომხითი და კერძო აღმო-

სავლეთისა უჩინა მას, და მან აღაშენა ქალაქი ანტიოქია.

ხ~ ჰრომოსს მისცა თრიმიკოსი და უჩინა კერძო დასავლეთი-

სა, და მან აღაშენა ქალაქი ჰრომი: და ვიზინტიოსს მისცა საბერ

ძნეთი და ქართლი დაუჩინა კერძო ჩრდილოსა და მოუწერა წიგ

ნი ანდერძი აზონ პატრიკსა ერისთავსა ქართლისასა რათა,

მსახურ[..]ებდეს იგი ვიზინიტიოსს და მან აღაშენა ვიზინ

ტია. რომელსა აწ ქვიან კოსტანტინუ პოლი: ხ~ პლატო

ნ დაუტევა ალექსანდრიას და მოკუდა ალექსანდრე: ამან აზ-

[აშენ]აონ და უტევია სჯული ალექსანდრეს მოცემული, იწ

ყო კერპ მსახურებად: და შექმნა ორნი კერპნი ვერცხლისა

ნი გაცი და გაიმ და მონებდა იგი ვიზინტიოსს მეფესა საბ

ერძნეთისასა იყო კაცი ძნელი და მრისხანე ესე.[...] დააწე

სა და მცნო სპათა მისთა ვ~დ ყ~თა ქართველთაგანმან რ~ნ ჰპ-

ოოს საჭურველი მოჰკალთ იგი, და ყოფდეს ჰრომნი იგი.

ქართველთა ზ~ა, და ვინცავინ გამოჩნდის ქართველთაგანი.

ქმნილ კეთილ და ჰასაკოანი მოჰკლიან იგი, და იყო ჭირი დიდ-

დი ქართველთა. ზ~ა და ესე აზონ მათ რომაელთაცა ზ~ა იყო-

მესისხლე და მოესრნეს მრავალნი მათგანნი:

ცხოვრება ფარნაოზისი რ~ლი იყო პ~ლი მეფე ქართ-

ლისა: მას ჟ~ა იყო ჭაბუკი ერთი მცხეთას ქალაქსა შ~ა

1-30 სტრ., 12r

რ~ლსა ერქვა ფარნაოზ: ესე ფარნაოზ იყო მამეულად ქართ-

ველი, ნათესავი უფლოსი მცხეთოს ძისა, დედეულად სპარსი-

ასპანელი: და იყო იგი ძმის წული სამარისი, რ~ი მოსვლა

სა მას ალექსანდრესსა მცხეთელ მამასახლისი ყოფილ იყო:

ესე სამარ და ძმა თვისი მამა ფარნაოზისი მოკლულ იყო ალექს

ანდრესგან: ხ~ დედასა ფარნაოზისასა წარეყვანა ფარნაოზ-

სამისა წლისა ყრმა, და შელტოლვილ იყო კავკასიად და მუნ.

აღზრდილ იყო, და მოსრულ იყო მცხეთას მამულსა თვისსა:

ხ~ ესე ფარნაოზ იყო კაცი გონიერი, მჵედარი შემაერთებ-

ელი და მონადირე ჵელოვანი, და იმალვიდა სიკეთესა თვისსა-

აზონის შიშისაგან: ხ~ მონადირეობითა მისითა იქმნა მეცნი

ერ აზონისა. და შეიყვარა იგი აზონმან მონადირობისათვის:

ევედრებოდა ფარნაოზს დედა მისი შვილო ჩემო, ეკრძალე აზო

ნს და ნურა-რას იჩინებ სიკეთესა თავისა შენისასა, ნუ უ-

კვე მოგკლან შენ: და იყო შიში და ძრწოლა მას. ზ~ა: და ვითა.

რ განმრავლდა შიში აზონისი მათ ზ~ა, ჰრქვა ფარნაოზ

სა შვილო ჩემო დაუტევე საყოფელი მამათა შენთა, და წა

რმიყვანე მამულსა ჩემსა ასპანს ძმათა ჩემთა თანა, და გ

ანერე შენ ცოცხალი ჵელისაგან აზონისა: და და ამტკიცეს

განზრახვა ესე წარსვლა ასპანად ჭირ უჩნდა ფარნაოზს.

დატევება საყოფელსა მამათა მისთასა, ა~დ შიშისაგან დი

დისა და ამტკიცა წარსლვა: მაშინ იხილა სიზმარი ფარნაოზ რეცა.

იყო სახლსა შინა იგი უკაცურსა, და ეგულვებოდა განსვ

ლა და ვერ განვიდა: მაშინ შემოვიდა სარკმელსა მისსა.

შუქი მზისა და მოერტყა წელთა მისთა და განზიდნა და გა

ნიყვანა სარკმელსა მას, და ვითარ განვიდა ველად იხილა მ

ზე ქვემდებარედ, მიჰყო ჵელი მისი მოჰხოცა ცვარი პირსა.

მისსა, და იცხო პირსა მისსა: განიღვიძა ფარნაოზ და გან

უკვირდა სიზმარი იგი ესე არს, მე წარვალ ასპანს და მუ

ნ სიკეთესა მივეცემი. ხ~ მას დღესა შ~ა განვიდა და ნ

1-30 სტრ., 12v

ადირობდა მარტო, და დევნა უყო ირემთა ველსა დიღომისასა, და

ივლტოდეს ირემნი ღრიღალოთა შ~ა ტფილისისათა: მისდევდა.

ფარნაოზ. სტყორცა ისარი და ჰკრა ირემსა. და მცირედ წარვლო.

და დაეცა ძირსა კლდისასა: მივიდა ფარნაოზ ირემსა ზედა და დღე.

იყო მწუხრი გარდახდა და დაჯდა ირემსა მასთანა, რათამცა დაჰყო.

მუნ ღამე, და დილეულმცა წარვიდა: ხ~ კლდისა მის ძირსა იყო ქვ-

აბი რომლისა ძირი აღმოქმნილ იყო ქვითა ძველად და სიძველ

ითა შექმნოდა დარღვევა შენებულსა მას: მაშინ და ასხა წვიმა.

მძაფრი, ხ~ ფარნაოზ აღმოიღო ჩუგლუგი და გამოარღვია კარი ქვა

ბისა, რათამცა მუნ შიგა დაიმშრალა წვიმისა მისგან, და შევი

და ქვაბსა მას და იხილა მუნ შინა განძი მიუწდომელი ოქრო

და ვერცხლი და სამსახურებელი ოქროსა და ვეცხლისა მიუწთომე

ლი: მაშინ ფარნაოზ განკვირდა და აღივსო სიხარულითა და მოიგ

ონა სიზმარი იგი, და დაკრძალა კარი ქვაბისა ეგრეთვე: მსწრაფ

ლ წარმოვიდა და უთხრა დედასა თვისსა, და ორთა დათა მისთა:

მასვე ღამესა წარმოვიდეს სამნივე საჵედრებითა და ჭურჭ

ლებითა, და იწყეს გამოღებად განძისა მის, და დაფლვად სიმ

არჯვესა თვისსა, ვითარ განთენდებოდის, კ~დ ეგრეთვე აღმო

ქმნიან კარი ქვაბისა მის, და ესრეთ გამოკრიბეს იგი ხუთ ღა-

მე, და გაიგულეს იგი სიმარჯვესა მათსა: მაშინ ფარნაოზ წარ

გზავნა მონა თვისი ქუჯის თანა და ჰრქვა, მე ვარ ნათესავი უფ

ლოს მცხეთოს ძისა და ძმის წული სამარა მამასახლისისა. და

არს ჩემთანა ხვასტაგი დიდძალი: აწ ინებე რათა ხვასტაგ

ითა მით მოვიდე შენთანა, და ვიყვნეთ ჩვენ ძმა, და ვიხმ

აროთ ჩვენ ხვასტაგი იგი ორთავე გამოუჩნდეთ ჩვენ მტ

ერად აზონ ერისთავსა, და სვემან ჩვენ გვცეს ძლევა კე

თილი: მაშინ განიხარა ქუჯი სიხარულითა დიდითა, და ჰრქ

ვა, აღდეგ და მოვედ ჩემთანა და ნუ შურობ ხვასტაგსა შენ

სა, და ხვასტაგითა შენითა განგიმრავლნე სპანი შენნი, ვი

დრე გამოვსჩნდე მტერად აზონისა, მაშინ განიხარონ ყ~თა ქა

1-30 სტრ., 13r

რთველთა აწყვედილთა მისგან, და მიწყვდეულთა და ვგონებ

რ~ლ ჰრომთა მათგანიცა გამოგვერთნენ, რ~ ურიცხვნი აწყვედილ.

არიან მათგანიცა აზონისაგან: მაშინ ფარნაოზ ფარულად წარვიდა.

სიხარულითა და რ~ი შესაძლებელ იყო განძისა მისგან წარიტანა

თანა დედა და დანი მისნი მისთანა., და მივიდა ქუჯის თანა და ჰრქ

ვა მას ქუჯი, შენ ხარ შვილი თავთა მათ ქართლისათა და შე

ნ გმართებს უფლება ჩემი, აწ ნუ შურობ ხვასტაგსა შ~ნსა.,

რათა განვამრავლნეთ სპანი: და უკეთუ მოგვეცეს ძლევა შენ ხა

არ უფალი ჩემი და მე ვარ მონა შენი: მაშინ შეიერთნეს და ე

ზრახნეს ოვსთა და ლეკთა. ხ~ მათ განიხარეს, რ~ არა სთნდა ხარკ

ისა მიცემა აზონისა, და მოჰყვეს ოვსნი და ლეკნი, და განიმრავლ

ეს სპანი: ეგრისით შეკრბეს ურიცხვნი სპანი., და მომართეს.

აზონს: ხ~ აზონმან მოუწოდა სპათა თვისთა და შემოკრიბნა: მა

შინ ათასი მხედარი რჩეული ჰრომთა მათგანი, რომელთა ბორო

ტი წაჰკიდებოდა აზონისაგან განუდგეს აზონს, ხ~ სპანი რ~ლ დარ

ჩომილ იყვნეს ვერღარა მიენდო მათ, რ~ ყ~თა ზ~ა ბოროტის მო-

ქმედ იყო: წარვიდა აზონ და მივიდა კლარჯეთს, და განმაგრდა

იგი სიმაგრეთა შ~ა კლარჯეთისათა: ხ~ მოვიდა ფარნაოზ მცხეთ

ას და დაიპყრნა ოთხნი იგი ციხენი მცხეთისანი: და მასვე წელი

წადსა შ~ა და იპყრა ქართლი თვინიერ კლარჯეთისა: ამან ფარნ

აოზ წარავლინნა წინაშე მეფისა ანტიოხოს ასურიასტანისასა

და წარსცა ძღვენი დიდ ძალი, და აღუთქვა მას მსახურება.

და ითხოვა მისგან შეწევნა ბერძენთა ზ~ა: ხ~ ანტიოხოს შეი

წყნარა ძღვენი მისი და უწოდა შვილად თვისად, და წარმოსცა-

გვირგვინი, და უბრძანა ერისთავთა სომხითისათა, რათა შეეწე

ოდენ ფარნავაზს: ხ~ წელსა მეორესა აზონ მოირთნა სპანი

საბერძნეთით განძლიერდა ფ~დ და მომართა ფარნავზს: ხ~ ფა

რნავაზს განემრავლნეს სპანი ქართლისანი მოუწოდა და უ

ჵმო [მათ] ქუჯის და ოვსთა და შეკრბეს ესე ყ~ლნი და მოერთნეს.

ერის თავნი ანტიოხოზისნი სომხითით, და ესე ყ~ნი შეკრი

1-30 სტრ., 13v

ბნა ფარნავაზ და მიეგება ნაქალაქევსა თანა არტანისასა, რ~ლსა

ერქვა მაშინ ქაჯთა ქალაქი რომელ არს ჰური და ეწყვნეს: მუნ

და იქმნა ბრძოლა დიდ ძალი და მოსწყდეს ორგნითვე ურიცხვი:

ხ~ იძლივნეს ბერძენნი ფარნაოზისგან. ივლტოდა ბანაკი მათი.

და მოკლეს აზონი, და ურიცხვნი სპანი მათნი მოსრნეს და ტყვე ყვ

ეს და წარვიდა ფარნაოზ, და მოსტყვენა საზღვარი საბერძნეთისა.

ანძიანძორისა და ეკლეცით შემოიქცა მოვიდა კლარჯეთს, და და

იპყრა ქალაქი კლარჯეთი, და წარმოვიდა მცხეთად სიხარული

თა დიდითა: ხ~ სიმდიდრესა ზედა მისსა დაერთო ხვასტაგი აზო

[..] ონისცა, და ექმნა სიმდიდრე გარდარეული: ხ~ ეგრისს წყალ

ს ქვემოთ დარჩა ბერძენთა რ~ მკვიდრთა მის ადგილისათა.

არა ინებეს განნდგომა ბერძენთა: მაშინ ფარნავაზ მისცა

დაი მისი [მისცა ქჯის] ოვსთა მეფესა ცოლად და მეორე დაი მი

სი მისცა ქუჯის ცოლად, და მისცა ქუჯის ეგრის წყალს და რი

ონს შუა ზღვითგან მთამდე. რომელსა შინა ეგრისი და სვა

ნეთი და დამტკიცა იგი ერისთავად მუნ, და მან ქუჯიმ აღა

შენა [.]ციხე გოჯი: მაშინ ფარნაოზ უშიშ იქმნა ყ~თა მტერ

თა მისთაგან, და მეფე იქმნა ყ~ლს ქართლსა და ეგურსა ზ~ა და გა

ნამრავლნა ყ~ნი მჵედარნი ქართლოსიანნი: განაწესა ერისთ

ავნი რვანი და სპასეტი: ერთი გაგზავნა მარგვის ერისთავ

ად, და მისცა მცირის მთითგან, რ~ლ[..] არს ლიხი ვ~ე ზღვადმე

რიონს ზემოთ, და ამანვე ფარნაოზ აღუშენნა ციხენი შორაპან

ი და დიმნა: და გაგზავნა მეორე კახეთის ერისთავად, და მისცა

არაგვითგან ვ~ე ჲერეთამდე. რომელ არს კ�