კარლ მარქსი -...
TRANSCRIPT
![Page 1: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/1.jpg)
493
კარლ მარქსი
1818-1883
ფილოსოფოსი,ისტორიკოსი,საზოგადომოღვაწე
და რევოლუციონერი კარლ მარქსი მე-19 საუკუნის
ყველაზეგავლენიანისოციალისტიმოაზროვნეა.მი-
უხედავად იმისა, რომ სიცოცხლეში მას მეცნიერები
არ აღიარებდნენ, გარდაცვალების შემდეგ, სოცია-
ლისტური მოძრაობის დროს, მისმა სოციალურმა,
ეკონომიკურმა და პოლიტიკურმა იდეებმა სწრაფი
აღიარება პოვეს. არცთუ დიდი ხნის წინათ კაცობ-
რიობისთითქმისნახევარიე.წ.მარქსისტულირეჟი-
მის ქვეშცხოვრობდა. ამწარმატების გამოხშირადხდებოდამარქსის
იდეებისსახეცვალებადამისიშეხედულებებისმორგებაგანსხვავებულ
პოლიტიკურვითარებებზე.
კარლჰაინრიხმარქსიდაიბადაგერმანიაში,საშუალოფენისოჯახ-
ში. 17წლისასაკშიიგიჩაირიცხაბონისუნივერსიტეტისიურიდიულფა-
კულტეტზე.ბონშიიგიდაინიშნაჯენიფონვესტფალენზე–ტრირისსა-
ზოგადოებისცნობილიწევრის,ბარონფონვესტფალენისქალიშვილზე.
ბარონმააზიარამარქსილიტერატურულრომანტიზმსადასენტ-სიმო-
ნიანურ პოლიტიკას. მომდევნო წელს მამამ მარქსი ბერლინის უფრო
პრესტიჟულუნივერსიტეტშიგაგზავნა. ამპერიოდშიმანთავიდაანება
რომანტიზმსდადაინტერესდაიმდროსბერლინშიგაბატონებულიჰე-
გელიანელობითდა ახალგაზრდულიჰეგელიანური მოძრაობისწევრი
გახდა. ჯგუფი, რომელშიც შედიოდნენთეოლოგები ბრუნო ბაუერიდა
დევიდფრიდრიხ შტრაუსი, აკრიტიკებდა ქრისტიანობას და ეწინააღ-
მდეგებოდა პრუსიის ავტოკრატიას. საუნივერსიტეტო კარიერის გაგ-
რძელება, პრუსიის მთავრობის მიზეზით, მარქსმა ვეღარ შეძლო და
მან ჟურნალისტიკას მიჰყო ხელი. 1842 წლის ოქტომბერში იგი გახდა
გავლენიანილიბერალური„რაინისგაზეთის“ (Rheinische Zeitung)რე-
დაქტორი,რომელსაც ინდუსტრიალისტები მფარველობდნენ. მარქსის
![Page 2: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/2.jpg)
კარლ მარქსი
494
სტატიების გამო, რომლებიც მეტწილად ეკონომიკური ხასიათის იყო,
პრუსიისმთავრობამგაზეთიაკრძალა.მარქსისაფრანგეთშიგადავიდა.
1848 წელს, პარიზში ჩასვლისთანავე, მარქსი გერმანელ ემიგრანტ
მუშათაორგანიზებულჯგუფებსადაფრანგსოციალისტთასხვადასხვა
სექტებსდაუკავშირდა.მანგამოსცა„გერმანულ-ფრანგულიწელიწდე-
ული“(Deutsch-Franzosische Jahrebucher),რომელსაცუნდადაეკავშირე-
ბინა ფრანგი სოციალისტები და გერმანელი რადიკალი ჰეგელიანის-
ტები. გამოცემამდიდხანსვერიარსება. პარიზში ყოფნისპირველსავე
თვეებშიმარქსიკომუნისტიგახდადათავისიშეხედულებებიგადმოსცა
სერიულ ნამუშევრებში, რომლებიც ეკონომიკურიდაფილოსოფიური
ხელნაწერებისსახელწოდებითააცნობილი(1844).ხელნაწერებშიმარ-
ქსმა,ლუდვიგფოიერბახისფილოსოფიისგავლენით,ჩამოაყალიბაკო-
მუნიზმის ჰუმანისტური კონცეფცია.
1884 წლის მიწურულს მარქსი პარიზიდან გააძევესდა ენგელსთან
ერთად იგი ბრიუსელში გადავიდა. აქ მან ისტორიის ინტენსიური შეს-
წავლა დაიწყო და შეიმუშავა ისტორიის მატერიალისტური კონცეფ-
ცია, რომელიც „გერმანული იდეოლოგიის“ სახელით მისი სიკვდილის
შემდეგგამოქვეყნდა. ამნაშრომისძირითადიდებულებაიყოის,რომ
„ადამიანთა ბუნება დამოკიდებულია მატერიალურ მდგომარეობაზე,
რაც განსაზღვრავს მათ წარმოებას“. მარქსმა შეისწავლა წარმოების
სხვადასხვაწესისისტორიადაიწინასწარმეტყველა,რომიმჟამინდელ
ინდუსტრიულკაპიტალიზმს კომუნიზმი შეცვლიდა.
გერმანულიდეოლოგიაზემუშაობისასმარქსიიდეალისტურსოცია-
ლიზმსეწინააღმდეგებოდა.იგიასევეშეუერთდაკომუნისტურკავშირს.
1847 წლისდამლევს,ლონდონში ჩატარებულ კომუნისტური კავშირის
კონგრესზე,მარქსსადაენგელსსდაევალათმცირეზომისდეკლარაციის
დაწერა. „კომუნისტურიპარტიისმანიფესტი“ ჯერგამოქვეყნებულიარ
იყო,რომ 1848წელსევროპაშირევულუციებმა იფეთქა.
1848წელსმარქსი,რევულუციისდაწყებისგამოკვლავსაფრანგეთში
გადავიდა,შემდგომკი—გერმანიაში.კელნშიმანგამოსცა„ახალირაი-
ნისგაზეთი“ (Neue Rheinische Zaitung).გაზეთიმხარსუჭერდარადიკალ
-დემოკრატიულფრთას,რომელიცპრუსიისავტოკრატიისწინააღმდეგ
გამოდიოდა. მთელთავის ენერგიას მარქსი რედაქტორულ სამუშაოს
უთმობდა,რადგანკომუნისტურიკავშირიფაქტობრივდაიშალა.გაზე-
თიაიკრძალადა 1949წლისმაისშიმარქსმალონდონსშეაფარათავი.
ლონდონში ყოფნისას მარქსი ოპტიმისტურად იყო განწყობილი
ევროპაში მოსალოდნელირევოლუციის მიმართ. იგი კვლავ შეუერთ-
![Page 3: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/3.jpg)
495
და კომუნისტურ კავშირს და 1848 წლის საფრანგეთის რევოლუციისა
და მისი შედეგების შესახებ დაწერა ორი დიდი ზომის პამფლეტი —
„კლასობრივიბრძოლასაფრანგეთში“და„ლუიბონაპარტის 18ბრიუმე-
რი“.იგიმალედარწმუნდა,რომახალირევოლუციისდაწყებამხოლოდ
ახალიკრიზისისშედეგადიყოშესაძლებელიდაშეუდგაპოლიტიკური
ეკონომიკისშესწავლას,ამკრიზისისმიზეზებისადაგარემოებებისდა-
სადგენად.
მარქსისმთავარინაშრომიპოლიტიკურეკონომიკაშინელიტემპით
იწერებოდა. 1857 წელს მან გიგანტური ზომის, 800-გვერდიანი ხელნა-
წერი მოამზადა კაპიტალის, მიწის საკუთრების, დაქირავებული შრო-
მის,სახელმწიფოს,საგარეოვაჭრობისადამსოფლიობაზრისშესახებ.
„საფუძვლები“ (Outlines) 1941 წლამდე არ გამოქვეყნებულა. 1860-იანი
წლებისდასაწყისში მარქსმათავიდაანება სამუშაოს, რათადაეწერა
სამტომიანი თეორიები ზედმეტი ღირებულების შესახებ, რომელშიც
განხილული იყო პოლიტიკური ეკონომიკის თეორეტიკოსები, განსა-
კუთრებითდევიდრიკარდოსადა ადამ სმითის ნაშრომები. მხოლოდ
1867 წელს მოახერხა მარქსმა გამოეცა „კაპიტალის“ პირველი ტომი,
რომელშიც მოცემული იყო კაპიტალისტური წარმოების წესის ანალი-
ზი.„კაპიტალში“მარქსმაშეიმუშავაღირებულებისშრომითითეორიის
საკუთარივერსიადაკონცეფციაზედმეტიღირებულებისადაექსპლუ-
ატაციის შესახებ. მეორე და მესამე ტომზე მუშაობა 1860-იან წლებში
დასრულდა,თუმცამარქსისიცოცხლისბოლომდემუშაობდაამხელნა-
წერებზედაისინიგამოაქვეყნაენგელსმამარქსისსიკვდილისშემდეგ.
მარქსიგარდაიცვალა1883წლის14მარტს.იგიდაკრძალულიალონ-
დონის ჩრდილოეთნაწილში, ჰაიგეიტის სასაფლაოზე.
* * *
![Page 4: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/4.jpg)
496
ჰეგელის სამართლის
ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
შესავალი
გერმანიისათვისრელიგიისკრიტიკა არსებითადდამთავრებულია,ხოლორელიგიისკრიტიკაყველაკრიტიკისწანამძღვარია.
ცთომილების ამქვეყნიური არსებობა სახელგატეხილია, მასშემდეგ, რაც მისი ზეციური orattio pro aris et focis1 უკუგდებულია.ადამიანს,რომელმაცზეცისფანტასტიკურსინამდვილეში,სადაცისზეკაცსეძებდა,მხოლოდთავისითავისანარეკლიიპოვა,მიდრეკილებააღარექნებამხოლოდთავისითავისმოჩვენება,მხოლოდურჩხულიიპოვოსიქ,სადაცისთავისჭეშმარიტსინამდვილესეძებსდაუნდაეძებოს.
არარელიგიური კრიტიკის საფუძველია: ადამიანი ქმნის რელიგიას,რელიგიაარქმნისადამიანს.სახელდობრ,რელიგიაარისთვითცნობიერებადათვითგრძნობაადამიანისა,რომელსაცთავისითავიანჯერკიდევარმოუპოვებია,ანდაიგიკვლავდაუკარგავს.მაგრამადამიანი–ესაბსტრაქტული,ქვეყნისგარეთმსუფევიარსებაროდია.ადამიანი,ესარისსამყაროადამიანისა,სახელმწიფო,საზოგადოება. ესსახელმწიფო,ესსაზოგადოებაქმნისრელიგიას,სამყაროსუკუღმართცნობიერებას,იმიტომრომისინიუკუღმართსამყაროსწარმოადგენენ.რელიგიაარისზოგადითეორიაამსამყაროსი,მისიენციკლოპედიურიკომპენდიუმი,მისილოგიკაპოპულარულიფორმით,მისისპირიტუალისტურიpoint d’honneur2, მისიენთუზიაზმი,მისიმორალურისანქცია,მისისაზეიმოდაგვირგვინება,მისინუგეშისადაგამართლებისსაყოველთაოსაფუძველი.ისარის ადამიანის არსების ფანტასტიკური განხორციელება, რადგანადამიანისარსებასარავითარიჭეშმარიტისინამდვილეარგააჩნია.მაშასადამე,რელიგიისწინააღმდეგბრძოლაარაპირდაპირიმსამყაროსწინააღმდეგბრძოლაა,რომლისსულიერისურნელებარელიგიაარის.
რელიგიურისიღატაკეერთსადაიმავედროსარისგამოხატულება ნამდვილი სიღატაკისა და პროტესტი ნამდვილი სიღატაკისწინააღმდეგ.რელიგიაარისჩაგრულქმნილებათაამოოხვრა,უგუ
![Page 5: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/5.jpg)
497
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
ლოქვეყნისსულიდაგულია,ისეროგორციგიარისსულიუსულომდგომარეობათა.ისოპიუმიახალხისა.
გაუქმებარელიგიისა,როგორცხალხისილუზორულიბედნიერებისა,ამხალხისნამდვილიბედნიერებისმოთხოვნაა,მოთხოვნათავისმდგომარეობისშესახებარსებულილუზიებზეხელისაღებისა,ესაამოთხოვნაისეთმდგომარეობაზეხელისაღებისა,რომელიცილუზიებს საჭიროებს. რელიგიის კრიტიკა, მაშასადამე, ჩანასახშიკრიტიკააგლოვისველისა,რომლისწმინდაშარავანდედირელიგიაა.
კრიტიკამბორკილებსწარმოსახვითიყვავილებიიმისათვისკიარჩამოაგლიჯა,რომადამიანმაუფანტაზიო,უნუგეშობორკილები ატაროს, არამედ იმისთვის, რომ მან ბორკილები მოიხსნას დაცოცხალიყვავილიმოსწყვიტოს.რელიგიისკრიტიკაგულსუტეხავსადამიანს,რათამანიაზროვნოს,იმოქმედოს,თავისისინამდვილეგააფორმოსროგორცგულგატეხილმა,გონსმოსულმაადამიანმა,რათა მან თვით თავისი თავისა და თავისი ნამდვილი მზის ირგვლივიმოძრაოს.რელიგიამხოლოდილუზორულიმზეა,რომელიცადამიანისგარშემომოძრაობსმანამდე,სანამიგითავისთავისგარშემომოძრაობასდაიწყებდეს.
მაშასადამე,ისტორიისამოცანაა,მასშემდეგ,რაცჭეშმარიტებისიმქვეყნიურობაგაქრა,ამქვეყნიურობისჭეშმარიტებადაამყაროს.უწინარეს ყოვლისა ისტორიის სამსახურში მყოფი ფილოსოფიისამოცანაა,მასშემდეგრაცადამიანისთვითგაუცხოებისწმინდასახეგამომჟღავნებულია,თვითგაუცხოებამისუწმინდურსახეებშიგამოამჟღავნოს.ამითზეცისკრიტიკამიწისკრიტიკადიქცევა,რელიგიისკრიტიკა–სამართლისკრიტიკად,თეოლოგიისკრიტიკა–პოლიტიკისკრიტიკად.
შემდგომი გადმოცემა – ერთგვარი წვლილი ამ ნაშრომისა –უწინარეს ყოვლისა უკავშირდება არა ორიგინალს, არამედ ასლს,გერმანულსახელმწიფოდასამართლისფილოსოფიას,–მხოლოდდამხოლოდიმმიზეზისაგამო,რომგერმანიასუკავშირდება.
ჩვენ რომ იგი გერმანული status quo3სთვის დაგვეკავშირებინა,თუნდაცერთადერთიშესაფერიფორმით,ე.ი.უარყოფითად,შედეგადმაინცისევანაქრონიზმიდარჩებოდა.თვითურყოფაცკიჩვენი პოლიტიკური აწმყოსი თანამედროვე ხალხების ისტორიისსაკუჭნაოშიუკვედამტვერიანებულიფაქტისსახითარსებობს.თუ
![Page 6: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/6.jpg)
კარლ მარქსი
498
დაპუდრულნაწნავებსუარვყოფ,მაშინდაუპუდრავინაწნავებიმაინცხომისევთვალწინმაქვს.როდესაცმე1843წლისგერმანულმდგომარეობას უარვყოფ, მაშინ, ფრანგული წელთაღრიცხვით,1789 წელშიაც ძლივს ვიმყოფები, მით უფრო ნაკლებ ვიმყოფებითანამედროვეობისფოკუსში.
დიახ, გერმანიის ისტორია თავს იწონებს ისეთი მოძრაობით,რომელიცისტორიისცაზეარცერთხალხსარცმასზეუწინგაუკეთებიადაარცმისშემდეგგააკეთებს.ჩვენ,სახელდობრ,თანამედროვეხალხებისრესტავრაციებიგავიზიარეთ,მათირევოლუციებისგაუზიარებლად.ჩვენრესტავრაციაგანვიცადეთ,ჯერერთი,იმიტომ,რომ სხვა ხალხებმა რევოლუცია გაბედეს, მეორეც, იმიტომ, რომსხვახალხებმაკონტრრევოლუციაგანიცადეს,პირველადიმიტომ,რომჩვენსბატონებსშიშიჰქონდათ,მეორედკი,იმიტომ,რომჩვენსბატონებსშიშიარჰქონდათ.ჩვენ,ჩვენსმოძღვართამეთაურობით,თავისუფლებისსაზოგადოებაშიმუდამმხოლოდერთხელვიმყოფებოდით,მისიდასაფლავებისდღეს.
სკოლა, რომელიც დღევანდელ სისაძაგლეს გუშინდელი სისაძაგლით აკანონებს, სკოლა, რომელიც ყმის ყოველგვარ ყვირილსმათრახის წინააღმდეგ ამბოხებად აცხადებს, თუკი ეს მათრახიძველთაძველი, მემკვიდრეობითი, ისტორიული მათრახია, სკოლა,რომელსაცისტორია,როგორცისრაელისღმერთითავისმსახურმოსეს,მხოლოდთავისa posteriori-საჩვენებს,სამართლისესისტორიული სკოლა, ამიტომ გერმანულ ისტორიას გამოიგონებდა. იგიგერმანული ისტორიის გამოგონება რომ არ იყოს, ის, შეილოკი,მაგრამშეილოკიმსახური,ფიცულობსყოველიგირვანქახორცისთვის,რომელიცხალხისგულიდანარისამოჭრილი,თავისთამასუქზე,თავისისტორიულთამასუქზე,თავისქრისტიანულგერმანულთამასუქზე.
პირიქით,გულკეთილიენთუზიასტები,გერმანელობისმოტრფიალენისისხლითდათავისუფლადმოაზროვნენირეფლექსიით,თავისუფლებისჩვენსისტორიასჩვენიისტორიისმიღმატევტონთა უღრან ტყეებში ეძებენ. მაგრამ მაშინ რითიღა განსხვავდებათავისუფლების ჩვენი ისტორია გარეული ტახის თავისუფლებისისტორიისაგან, თუკი მისი პოვნა მხოლოდ ტყეებში შეიძლება?
![Page 7: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/7.jpg)
499
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
ამასთანავეცნობილია:ტყესრასაცშესძახებ,იმასვეგამოგძახებს.მაშასადამე,მშვიდობატევტონთაუღრანტყეებს!
ომიგერმანულწესწყობილებებს!რათქმაუნდა!ისინიისტორიისდონეზეუფროდაბლადგანან,ისინიყოველკრიტიკაზეუფროდაბლა არიან, მაგრამ ისინი მაინც კრიტიკის საგნად რჩებიან, ისეროგორცდამნაშავე,რომელიცჰუმანურობისდონეზედაბლადგას,ჯალათის საგანირჩება.მათთანბრძოლაშიკრიტიკაკიარაავნებათავისა, არამედკრიტიკაარისთავივნებისა.იგიარარისანატომიურიდანა,იგიიარაღია.მისისაგანიარისმისიმტერი,რომლისუკუგდებაკიარსურსმას,არამედმოსპობა. ვინაიდანაღნიშნულწესწყობილებათასულიუკუგდებულია.თავისთავადდათავისთვისისინიღირსსახსოვარიობიექტებიარარიან,არამედისინიიმდენადვესაძულველიარსებანია,რამდენადაცმოძულებული.კრიტიკასთავისთვისამსაგანთანთვითშეთანხმებაარსჭირდება,რადგანმანუკვე გაასწორა ანგარიში მასთან. ის თვითმიზანს კი აღარ წარმოადგენს, არამედ ჯერ კიდევ მხოლოდ საშუალებას. მისი არსებითიპათოსისაღშფოთებაა,მისიარსებითისამუშაო–მხილებაა.
საქმეეხებაყველასოციალურისფეროსმიერერთმანეთისდაჩაგვრაშევიწროების,საყოველთაო,უმოქმედოაშლილობის,თავისითავისიმდენადვედიდადდამფასებელი,რამდენადაცარდამფასებელიშეზღუდულობისგამოსახვას,მთავრობისსისტემისჩარჩოებშიმოქცეულგამოსახვას,სისტემისა,რომელიც,ცოცხლობსრაყველაუბადრუკობათაშენახვით,თვითონსხვაარაფერია,თუარუბადრუკობამთავრობისა.
რასანახაობაა!დაუსრულებელიდაყოფასაზოგადოებისამრავალნაირრასებად,რომლებიცერთმანეთისპირისპირდგანანთავიანთი წვრილმანი ანტიპატიებით, მურტალი სინდისით და უხეში,მკაცრისაშუალოობით,რომლებსაცსწორედმათიურთიერთორაზროვანიდამიუნდობელიდამოკიდებულებისგამოყველასგანურჩევლად,თუმცასხვადასხვანაირფორმალობათადაცვით,მათიბატონებიიყენებენროგორცსაკონცესიოდდათმობილარსებებს.დათვითისფაქტიც,რომმათბრძანებლობენ,მართავენ,ფლობენ,მათუნდაშეაფასონდააღიარონ,როგორცზეცისკონცესია!მეორემხარესკითვითისმბრძანებელნი,რომელთასიდიადეპირუკუშეფარდებაშიამათრიცხვთან!
![Page 8: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/8.jpg)
კარლ მარქსი
500
კრიტიკა,რომელიცამშინაარსსხელსჰკიდებს,ხელჩართულიბრძოლის კრიტიკაა,ხოლოხელჩართულბრძოლაშისაქმეიმასკიარეხება,მოწინააღმდეგეკეთილშობილი,თანაბარიწარმოშობის,საინტერესომოწინააღმდეგეარისთუარა,არამედსაქმეეხებაიმას,რომგერმანელებსერთიწუთითაცარმივცეთთვითმოტყუებისადამორჩილების,თვითგანდგომისსაშუალება.ნამდვილიჩაგვრა,დავურთავთრამასზედჩაგვრისშეგნებას,ამითკიდევუფროშემავიწროებელი უნდა გავხადოთ, ხოლო სირცხვილი – კიდევ უფროსამარცხვინო,როდესაცმასგავახმაურებთ.გერმანულისაზოგადოებისყოველისფეროდასურათებულიუნდაიქნასროგორცგერმანულისაზოგადოების partie honteuse4; ესგაქვავებულიურთიერთობანიიმითუნდავაიძულოთფერხულშიჩაებან,რომმათმათივესაკუთარი მელოდია ვუმღეროთ! ხალხს უნდა ვასწავლოთ, რომთვითთავისითავისშეეშინდეს,რათაგამბედაობაშევუქმნათ.ამითგანხორციელდებაგერმანელიხალხისდაუძლეველიმოთხოვნილება, ხოლო ხალხთა მოთხოვნილებანი თვით არიან პირადად მათიდაკმაყოფილებისმიზეზები.
დათვითთანამედროვეხალხებისთვისაცესბრძოლაგერმანულიstatus quo-სშეზღუდულიშინაარსისწინააღმდეგარშეიძლებაუინტერესოიყოს,რადგანგერმანულიstatus quo გულახდილიდასრულებააancien régime5-ისა (ძველირეჟიმისა), ხოლოancien régime თანამედროვე სახელმწიფოს დაფარული ნაკლია. გერმანული პოლიტიკური აწმყოს წინააღმდეგ ბრძოლა თანამედროვე ხალხებისწარსულისწინააღმდეგბრძოლაა,ხოლოამწარსულისმოგონებანიმათჯერკიდევტვირთადაწევთ.მათთვისჭკუისსასწავლიაის,რომისინიხედავენ,თუancien régime, რომელმაცმათთანთავისიტრაგედიაგანიცადა,როგორგაითამაშებსთავისკომედიასგერმანულისაიქიოსმოციქულისსახით.ტრაგიკულიიყომისიისტორია,სანამისქვეყნისწინაარსებულიძალაიყო,ხოლოთავისუფლებაპირიქით–პირადიახირებულიაზრი,ერთისიტყვით,სანამმასთვითონთავისიუფლებამოსილებასჯეროდადაუნდადაეჯერებინა.სანამancien régime, როგორცქვეყნისარსებულიწესრიგი, ჯერკიდევმხოლოდქმნადობაშიმყოფქვეყანასებრძოდა,მისმხარეზეიდგამსოფლიოისტორიული ცთომილება, მაგრამ არა პიროვნული. ამიტომ მისიდაღუპვატრაგიკულიიყო.
![Page 9: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/9.jpg)
501
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
პირიქით,ახლანდელიგერმანულირეჟიმი,ესანაქრონიზმი,აშკარაწინააღმდეგობასაყოველთაოდაღიარებულიაქსიომისა,ქვეყნისსაჩვენებლადგამოფენილიარარაობა ancien régime-სა,ჯერკიდევმხოლოდწარმოიდგენს,რომთავისითავისასჯერა,დამსოფლიოსაგანაცამავეწარმოდგენასმოითხოვს.მასრომთავისისაკუთარიარსება სწამდეს,განაისმასუცხოარსებისმოჩვენების ქვეშდამალავდადათავისხსნასფარისევლობასადასოფიზმებშიეძიებდა?თანამედროვეancien régime მხოლოდუფროკომედიანტიამსოფლიოწესრიგისა, რომლის ნამდვილი გმირები დაიხოცნენ. ისტორია საფუძვლიანიადამრავალფაზასგადის,როდესაცმასძველიფორმასამარეშიმიაქვს.მსოფლიოისტორიულიფორმისუკანასკნელიფაზაკომედიაა.საბერძნეთისღმერთები,რომლებიცერთხელუკვეტრაგიკულადსასიკვდილოდდაიჭრნენესქილეს„მიჯაჭვულპრომეთეოსში”,კიდევერთხელკომიკურადუნდადახოცილიყვნენლუკიანისსაუბრებში.რატომარისისტორიისესმსვლელობა?იმისათვის,რომკაცობრიობათავისწარსულსნათელიმხიარულებითგანშორდეს. ამ ნათელმხიარულ ისტორიულ ხვედრს გამოვითხოვთ ჩვენგერმანიისპოლიტიკურიძალებისათვის.
მაგრამ როგორც კი თვით თანამედროვე პოლიტიკურსოციალურისინამდვილეკრიტიკასდაექვემდებარება,როგორცკი,მაშასადამე,კრიტიკაჭეშმარიტადმიანურპრობლემებამდეამღლდება,მაშინვეიგიგერმანულstatus quo-სფარგლებსგარეთაღმოჩნდება,ანუისთავისსაგანსთავისსაგანზედაბლაშეაფასებდა.მაგალითი!მრეწველობის,საერთოდსიმდიდრის,სამყაროსდამოკიდებულებაპოლიტიკურისამყაროსადმითანამედროვეხანისერთერთიმთავარიპრობლემაა.როგორიფორმითიწყებსესპრობლემაგერმანელთადაინტერესებას?მფარველობითიბაჟების,აკრძალვითისისტემის,ნაციონალურიეკონომიისფორმით.გერმანოფილობაადამიანიდანმატერიაშიგადასახლდადა,ამგვარად,ერთდილასჩვენმაბამბისრაინდებმადარკინისგმირებმაპატრიოტებადქცეულიიხილესთავიანთითავი.ამრიგად,გერმანიაშიშიგნიდანმონოპოლიისსუვერენიტეტისაღიარებასიწყებენიმით,რომმასსუვერენიტეტსგარედანანიჭებენ.მაშასადამე,ახლაგერმანიაშიიმითიწყებენ,რითაცსაფრანგეთსადაინგლისშიდამთავრებასიწყებენ.ძველდამყარებულმდგომარეობას,რომლისმიმართესქვეყნებითეორიულადამხედ
![Page 10: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/10.jpg)
კარლ მარქსი
502
რებულანდარომელსაცჯერკიდევითმენენისეროგორცბორკილებსითმენენხოლმე,გერმანიაშიმიესალმებიანროგორცლამაზიმომავლის ამომავალ განთიადს, რომელიც ძლივძლივობით კიდევბედავს ცბიერი (ლისტის)6 თეორიიდან ყველაზე ულმობელ პრაქტიკაში გადავიდეს. მაშინ როდესაც პრობლემა საფრანგეთსა დაინგლისშიამბობს:პოლიტიკურიეკონომია, ანუსაზოგადოებისბატონობასიმდიდრეზე,გერმანიაშიამბობს:ნაციონალეკონომია,ანუკერძოსაკუთრებისბატონობაეროვნულობაზე. ამრიგად,საფრანგეთსადაინგლისშისაქმეეხებამონოპოლიისგაუქმებას,მონოპოლიისა,რომელიციქთავისუკანასკნელშედეგებამდეაგანვითარებული;გერმანიაშიკისაქმეეხებაიმას,რომგანვითარებულიქნასმონოპოლიაუკანასკნელშედეგებამდე.იქსაქმეეხებაგადაწყვეტას,აქკიმხოლოდკოლიზიაზეალაპარაკი.ესსაკმაომაგალითიათანამედროვეპრობლემათაგერმანულიფორმისა,მაგალითიიმისა,თუჩვენიისტორიააქამდე, მსგავსადმოუხეშავი ახალწვეულისა,როგორისახავდაამოცანადმხოლოდიმას,რომგაცვეთილიისტორიებიემეორებინა.
ამგვარად,მთელისაერთოგერმანულიგანვითარებარომპოლიტიკურიგერმანულიგანვითარებისფარგლებსგარეთარგადიოდეს,გერმანელიშესძლებდააწმყოსპრობლემებშიმონაწილეობისმიღებას,უკეთესშემთხვევაშიისემაინც,როგორცმასშიმონაწილეობისმიღებარუსსშეუძლია.მაგრამთუცალკეულიინდივიდუუმიერისზღუდეებით არ არის შებოჭილი, მთელი ერი მით უფრო ნაკლებარისგანთავისუფლებულიერთიინდივიდუუმისგანთავისუფლებით.სკვითებმაერთინაბიჯიცვერგადადგესწინბერძნულიკულტურისაკენ,იმიტომრომსაბერძნეთითავისფილოსოფოსთაშორისერთსკვითსითვლის.
საბედნიეროდ,ჩვენ,გერმანელები,სკვითებიარავართ.როგორც ძველმა ხალხებმა თავიანთი წინაისტორია წარმო
სახვაში,მითოლოგიაშიგანიცადეს,ასევეჩვენ,გერმანელებმა,ჩვენიმომავალიისტორიააზრებში,ფილოსოფიაშიგანვიცადეთ.ჩვენაწმყოსფილოსოფიურითანამედროვენივართ,არვართრამისიისტორიულითანამედროვენი.გერმანულიფილოსოფიაგერმანულიისტორიისიდეალურიგაგრძელებაა.მაშასადამე,როდესაცჩვენჩვენირეალურიისტორიისoeuvres incomplétes7 მაგიერჩვენიიდეალუ
![Page 11: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/11.jpg)
503
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
რიისტორიისoeuvres posthumes8, ფილოსოფიასვაკრიტიკებთ,მაშინჩვენი კრიტიკა იმ საკითხთა შორის იმყოფება, რომელთა შესახებაწმყოამბობს: that is the question9რაცწინწასულხალხებშითანამედროვე სახელმწიფო წესწყობილებათა პრაქტიკული დარღვევაარის,ისგერმანიაში,სადაცესწესწყობილებანიჯერარცკიარსებობს,უპირველესყოვლისა,ამწესწყობილებათაფილოსოფიურიანარეკლისკრიტიკულიდარღვევაა.
სამართლისადასახელმწიფოსგერმანულიფილოსოფიაერთადერთი ოფიციალურ თანამდროვე აწმყოს al pari10 მდგარი გერმანულიისტორიაა.ამიტომგერმანელმახალხმაოცნებათაესთავისიისტორია თავის არსებულ მდგომარეობებს უნდა შეუერთოს, დაარამარტოესარსებულიმდგომარეობანი,არამედამასთანავემისიაბსტრაქტულიგაგრძელებაცკრიტიკასდაუქვემდებაროს.მისიმომავალიარშეიძლებაშემოიფარგლოსარცმისირეალურსახელმწიფოებრივდაუფლებრივწესწყობილებათაუშუალოუარყოფითდაარცმისიიდეალურსახელმწიფოებრივდაუფლებრივწესწყობილებათა უშუალო განხორციელებით, რადგან თავის რეალურწყობილებათაუშუალოუარყოფამასთავისიდეალურწესწყობილებებშიაქვს,ხოლოთავისიდეალურწესწყობილებათაუშუალოგანხორციელებათითქმისუკვეგანიცადა მეზობელხალხთაჭვრეტით.ამიტომსამართლიანადმოითხოვსპრაქტიკულიპოლიტიკურიპარტიაგერმანიაშიფილოსოფიისუარყოფას.მისიუმართებლობამისმოთხოვნაშიკიარმდგომარეობს,არამედიმაში,რომშეჩერდაამმოთხოვნაზე,რასაცისსერიოზულადარცასრულებდადაარცასრულებსდაარცშეუძლიაშეასრულოს.ისფიქრობს,ესუარყოფა იმით განახორციელოს, რომ ფილოსოფიას ზურგს აქცევს დათავმიბრუნებული – მასზე რამდენიმე გაჯავრებულ და გაცვეთილფრაზასწაიბუტბუტებს.მისითვალთახედვისარისშეზღუდულობა ფილოსოფიას ასევე გერმანული სინამდვილის რკალში როდითვლის ანდა კიდევ ფილოსოფია გერმანული პრაქტიკისა და მისმსახურთეორიებზეცკიდაბლაწარმოუდგენია.თქვენმოითხოვთ,რომ ცხოვრების ნამდვილ ჩანასახს უკავშირდებოდეთ, მაგრამ გავიწყდებათ,რომგერმანელიხალხისცხოვრებისნამდვილიჩანასახიაქამდემხოლოდმისითავისქალასქვეშაღმოცენდებოდა.ერთი
![Page 12: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/12.jpg)
კარლ მარქსი
504
სიტყვითთქვენარშეგიძლიათფილოსოფიამოხსნათისე,თუმასარგანახორციელებთ.
ამავეუსამართლობას,მხოლოდშებრუნებულიფაქტორებით,სჩადიოდაფილოსოფიიდანწარმომდგარითეორიულიპოლიტიკურიპარტიაც.
მანახლანდელბრძოლაშიდაინახამხოლოდფილოსოფიისკრიტიკულიბრძოლაგერმანულსამყაროსთან,ისარდაფიქრდაიმაზე,რომაქამდეარსებულიფილოსოფიათვითონეკუთვნისამსამყაროსდა მისი შევსებაა, თუმცაღა იდეალური. თავისი მოწინააღმდეგისმიმართ კრიტიკულად განწყობილი, იგი თავის თავს უკრიტიკოდეპყრობოდა,რადგანისფილოსოფიისწანამძღვრებიდან გამოდიოდადამათგანგამომდინარეშედეგებზეანჩერდებოდა,ანდასხვაგზით მიღებულ მოთხოვნილებებსა და შედეგებს ფილოსოფიისუშუალომოთხოვნილებებადდაშედეგებადასაღებდა,თუმცაესუკანასკნელნი,–თუმათსუფლებამოსილებასვიგულისხმებთ,–პირიქით,შეიძლებამიღებულიქნანმხოლოდაქამდეარსებულიფილოსოფიის,ფილოსოფიისროგორცფილოსოფიის,უარყოფით.ამპარტიისუფროახლო,უფროდაწვრილებითიაღწერისუფლებასჩვენშემდეგისათვისვიტოვებთ.მისიძირითადინაკლიშემდეგზეშეიძლებადავიყვანოთ:მასსწამდა,რომშეიძლებოდაფილოსოფიისგანხორციელებათვითონფილოსოფიისგაუუქმებლად.
კრიტიკა სახელმწიფო და სამართლის გერმანული ფილოსოფიისა, რომელმაც ჰეგელის წყალობით თავისი ყველაზე უფროთანმიმდევრული, უმდიდრესი და უკანასკნელი ფორმულირებამიიღო,ორივეა,როგორცთანამედროვესახელმწიფოსდამასთანდაკავშირებულისინამდვილისკრიტიკულიანალიზი,ასევეგერმანული პოლიტიკური და უფლებრივი ცნობიერების მთელი აქამდეარსებულიწესის გადამწყვეტიუარყოფა,ცნობიერებისა,რომლისუწარჩინებულესი,ყველაზეუნივერსალურიდამეცნიერებადამაღლებულიგამოხატულებასწორედსამართლისსპეკულაციურიფილოსოფიაარისთავად.თუგერმანიაშიშესაძლებელიიყომხოლოდსამართლისსპეკულაციურიფილოსოფია,ესაბსტრაქტული,ზომაგადაჭარბებულიაზროვნებათანამედროვესახელმწიფოსი,რომლის სინამდვილე მიღმურ სამყაროს რჩება, თუნდაც ეს მიღმურისამყარომხოლოდრაინსგაღმაყოფილიყო:ამდენადვე,პირიქით,
![Page 13: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/13.jpg)
505
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
თანამედროვე სახელმწიფოს გერმანული, ნამდვილი ადამიანისგანგანმყენებელიწარმოსახვითისახემხოლოდიმდენადიყოშესაძლებელი,რადგანაცდარამდენადაცთვითონთანამედროვესახელმწიფონამდვილიადამიანისაგანგანყენებასახდენს,ანუმთელადამიანსმხოლოდწარმოსახვითისახითაკმაყოფილებს.გერმანელებმაპოლიტიკაშიგაიაზრესის,რაცსხვახალხებმაგააკეთეს.გერმანიამათითეორიულისინდისიიყო.მისიაზროვნებისაბსტრაქციადაქედმაღლობამისისინამდვილისცალმხრივობასადადამდაბლებულობასთან მუდამ ფეხაყოლებით მიდიოდა. თუ, მაშასადამე, გერმანულისახელმწიფოებრიობის status quo (არსებული მდგომარეობა) ancient régime-ის(ძველირეჟიმის)დამთავრებას გამოხატავს,თანამედროვესახელმწიფოსსხეულშიხიმინჯისდამთავრებასწარმოადგენს,მაშინგერმანული სახელმწიფომცოდნეობის status quo თანამედროვე სახელმწიფოსდაუმთავრებლობას,თვითმისისხეულისსიწამხდრესგამოხატავს.
უკვეროგორცგერმანულიპოლიტიკურიცნობიერებისაქამდეარსებულიწესისგადამწყვეტიმოწინააღმდეგესამართლისსპეკულაციურიფილოსოფიისკრიტიკათვითონთავისთავშიკიარმიმდინარეობს, არამედ ამოცანებში, რომელთა გადასაწყვეტად მხოლოდერთისაშუალებაარსებობს:პრაქტიკა.
ისმება კითხვა: შეუძლია გერმანიას პრაქტიკას მიაღწიოს à la hauteur des principes11, ე. ი. მიაღწიოს რევოლუციას, რომელიც მასარამარტოთანამედროვეხალხებისოფიციალურდონემდეაამაღლებს,არამედაიყვანსადამიანურსიმაღლემდე,რომელიცამხალხებისუახლოესიმომავალიიქნება?
კრიტიკისიარაღს,რასაკვირველია,არშეუძლიაიარაღისკრიტიკაშესცვალოს,მატერიალურიძალაისევმატერიალურიძალითვეუნდადაემხოს,მაგრამთეორიაცმატერიალურძალადიქცევა,როგორცკიის მასებსდაეუფლება.თეორიასაქვსუნარი,მასებიდაიპყროს, როგორც კი ის ad hominem12 ამტკიცებს, ხოლო ad ho-minem ამტკიცებს,როგორცკირადიკალურიხდება.რადიკალურიიყო,ესიმასნიშნავს–საქმესძირშიჩასწვდე.მაგრამადამიანისათვისძირითვითონადამიანია.ცხადიდამტკიცებაგერმანულითეორიისრადიკალიზმისა,მაშასადამე,მისიპრაქტიკულიენერგიისა,არის მისი წარმოშობა რელიგიის გადამწყვეტი პოზიტიური გა
![Page 14: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/14.jpg)
კარლ მარქსი
506
უქმებიდან. რელიგიის კრიტიკა იმ მოძღვრებით მთავრდება, რომადამიანიუმაღლესიარსებააადამიანისათვის,ასერომ,მთავრდებაკატეგორიულიიმპერატივით,რათაპირქვედავამხოთყველაისურთიერთობანი,რომლებშიცადამიანიდამცირებული,დამონებული,განწირული,საძულველიარსებაარის,ურთიერთობანი,რომელთაციმაზეუკეთესადვერდავახასიათებთ,ერთმაფრანგმაძაღლისგადასახადისდაგეგმვისგამორომშესძახა:საბრალოძაღლებო!სურთ,რომთქვენცისემოგეპყრონ,როგორცადამიანებსეპყრობიან!
თვით ისტორიულადაც თეორიულ ემანსიპაციას გერმანიისათვისსპეციფიკურადპრაქტიკულიმნიშვნელობააქვს.გერმანიისრევოლუციურიწარსული,სახელდობრთეორიულია,ესრეფორმაციაა.როგორცმაშინბერიიყო,ახლაფილოსოფოსიაის,რომლისტვინშიცრევოლუციაიწყება.
ლუთერმა,რასაკვირველია,მონობაერთგულებისაღთქმითდაამარცხა,იმიტომრომმისადგილსმანდარწმუნებისმონობადასვა.მანავტორიტეტისრწმენადაამსხვრია,იმიტომრომრწმენისავტორიტეტისრესტავრაციამოახდინა.მანხუცესებიერისკაცებადაქცია,იმიტომრომერისკაცებიხუცესებადგადააქცია.მანადამიანიგარეგანირელიგიურობისაგანგაანთავისუფლა,იმიტომრომრელიგიურობამანადამიანისშინაგანქვეყნადაქცია.მანმოახდინასხეულისემანსიპაციაბორკილებისაგან,იმიტომრომმანგულსდაადობორკილები.
მაგრამ, თუ პროტესტანტიზმი ამოცანის ჭეშმარიტი გადაწყვეტაარიყო,იგისწორიდასმამაინციყო.ახლაუკვესაქმეაღარეხებოდაერისკაცისბრძოლასმისგარეთმყოფხუცესთან,არამედსაქმეეხებოდათავისსაკუთარშინაგანხუცესთან,თავისხუცურბუნებასთანბრძოლას.დათუგერმანელერისკაცთახუცესებადპროტესტანტულმაგარდაქმნამერისკაცთახუცესები,თავადებიმთელიმათი სასულიერო პირთა კრებულით – პრივილეგირებულთა დაფილისტერებით – გაანთავისუფლა, მაშინ ხუცური გერმანელებისადამიანებადფილოსოფიურიგარდაქმნახალხსგაანთავისუფლებს.მაგრამროგორცემანსიპაციათავადებზეარშეჩერდა,ასევექონებისსეკულარიზაციაცარშეჩერდებაეკლესიისგაძარცვაზე,რაცყველაზეუწინთვალთმაქცმაპრუსიამმოიყვანასისრულეში.მაშინგლეხთაომი,ესყველაზერადიკალურიფაქტიგერმანიისისტორი
![Page 15: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/15.jpg)
507
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
ისა,თეოლოგიაზედაიმსხვრა.დღეს,როდესაცთვითონთეოლოგიადამსხვრეულია, გერმანიის ისტორიის ყველაზე არათავისუფალიფაქტი,ჩვენიstatus quoფილოსოფიაზედაიმსხვრა.რეფორმაციისწინა დღეს ოფიციალური გერმანია რომის ყველაზე უფრო ყურმოჭრილიყმაიყო.თავისირევოლუციისწინადღესიგიყურმოჭრილიყმაარისრომზეუფრონაკლების,პრუსიისადაავსტრიისა,დახავსებულიპრუსიელიიუნკრებისადაფილისტერებისა.
მაგრამრადიკალურგერმანულრევოლუციასამავედროსროგორცჩანს,მთავარისიძნელეეღობებაწინ.
რევოლუციები სახელდობრ პასიურ ელემენტს, მატერიალურსაფუძველს საჭიროებენ. თეორია რომელიმე ხალხში ყოველთვისმხოლოდ იმდენად ხორციელდება, რამდენადაც თვითონ ის მისმოთხოვნილებათაგანხორციელებაარის.ახლაშეესატყვისებათუარაგერმანულიაზრისმოთხოვნებსადაგერმანულისინამდვილისპასუხებს შორის არსებულ საშინელ განხეთქილებას სამოქალაქოსაზოგადოებისასეთივეგანხეთქილებასახელმწიფოსთანდათავისთავთან? იქცევიან თუ არა თეორიული მოთხოვნილებანი უშუალოდპრაქტიკულმოთხოვნილებად?არარისსაკმარისირომაზრიგანამდვილებისაკენისწრაფვის,თვითონსინამდვილეთავადუნდაისწრაფოდესაზრისაკენ.
მაგრამგერმანიაპოლიტიკურიემანსიპაციისსაშუალოსაფეხურებზეთანამედროვეხალხებთანერთადერთდროულადარასულა,თვითიმსაფეხურებსაც,რომლებიცმანთეორიულადდასძლია,პრაქტიკულადჯერკიდევვერმიაღწია.როგორღაუნდაგადაახტესერთიsalto mortale-თიარათუმხოლოდთავისსაკუთარზღუდეებს,არამედიმავედროსთანამედროვეხალხთაზღუდეებსაც,იმზღუდეებს,რომლებიცსინამდვილეშიუნდაშეიგრძნოსროგორცთავისინამდვილიზღუდეებისაგანგანთავისუფლებადა,რომლებისმიღწევასაცისუნდაცდილობდეს?რადიკალურირევოლუციაშეიძლებაიყოსმხოლოდრევოლუციარადიკალურმოთხოვნილებათა,რომელთაწანამძღვრებიდაწარმომშობიადგილები,როგორცჩანს,აკლიამასსწორედ.
მაგრამთუგერმანიააზროვნებისმხოლოდაბსტრაქტულისაქმიანობითახლდათანთანამედროვეხალხებისგანვითარებასისე,რომამგანვითარებისნამდვილბრძოლებშიაქტიურიმონაწილეობა
![Page 16: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/16.jpg)
კარლ მარქსი
508
არმიუღია,სამაგიეროდმან,მეორემხრივ,ამგანვითარებისტანჯვავაებანიისეგაიზიარა,რომმისისიტკბოებანი,მისინაწილობრივიდაკამაყოფილებამასარგაუზიარებია.აბსტრაქტულმოქმედებასერთიმხრივ,აბსტრაქტულიტანჯვაშეესაბამებამეორემხრივ.ამიტომგერმანიაერთმშვენიერდილასევროპისდაშლისდონეზეაღმოჩნდება, სანამ იგი ოდესმე ევროპული ემანსიპაციის დონეზედაჰყოფდეს.ისშეიძლებაშევადაროთფეტიშისმსახურს,რომელიცქრისტიანობისსენითარისშეპყრობილი.
თუგანვიხილავთ,უწინარესყოვლისა, გერმანულმთავრობებს,ვნახავთ,რომდროისპირობების,გერმანიისმდგომარეობის,გერმანულიგანათლებისხასიათისგამო,ბოლოსთავიანთისაკუთარიბედნიერი ინსტინქტის გამო ისინი იძულებული არიან შეუხამონცივილიზებული ნაკლოვანებები თანამედროვე სახელმწიფოებრივისამყაროსი,რომლისხეირიცჩვენარგაგვაჩნია,ბარბაროსულნაკლოვანებებსancien régimeისა,რომლითაცჩვენმთელიმოცულობითვტკბებით, ასე რომ გერმანიამ სულ უფრო მეტად უნდა მიიღოსმონაწილეობათავისstatus quoსფარგლებსიქითმყოფსახელმწფოწარმონაქმნებისგონივრულობაშითუარა,უგნურებაშიმაინც.არისთუარა,მაგალითად,მსოფლიოშიისეთიქვეყანა,რომელიცკონსტიტუციურისახელმწიფოწყობილებისყველაილუზიასასეგულუბრყვილოდ იზიარებდეს, მის რეალობათა გაუზიარებლად,როგორცეგრეთწოდებულიკონსტიტუციურიგერმანია?ანდაგანასწორედგერმანიისმთავრობასარმოუვიდათავშიაზრადუხიაკიგანზრახვა:–დაეკავშირებინაცენზურისმიერიტანჯვაწამებანისაფრანგეთის სექტემბრის იმ კანონების წამებასთან, რომლებიცპრესისთავისუფლებასგულისხმობენ!როგორცრომისპანთეონშიყველაერისღმერთებსნახულობდნენ,ასევეწმინდარომისგერმანულიმპერიაშიყველასახელმწიფოფორმისცოდვებს ვნახავთ.ესეკლექტიზმირომაქამდეგაუგონარმწვერვალსმიაღწევს, ამისთავდებიასახელდობრპოლიტიკურესთეტიკურიგაუმაძღრობარომელიმეგერმანელიმეფისა,რომელიცფიქრობსგაითამაშოსყველაროლიმეფობისა,როგორცფეოდალურის,ისებიუროკრატიულისა, რგორც აბსოლუტურისა, ისე კონსტიტუციურისა, როგორცაუტოკრატიულის,ისედემოკრატიულისა,თუხალხისპიროვნებაშიარა,მაშინთავისსაკუთარპიროვნებაშიმაინც,თუხალხისთვის
![Page 17: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/17.jpg)
509
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
არა,თავისითავისთვის მაინც.გერმანიაროგორცერთგვართავისებურსამყაროდჩამოყალიბებულიუბადრუკობაპოლიტიკურიაწმყოსი,სპეციფიკურგერმანულზღუდეებსვერდაამხობსუიმისოდ,თუპოლიტიკურიაწმყოსსაერთოზღუდეებიარდაამხო.
რადიკალური რევოლუცია, საყოველთაოდ ადამიანური ემანსიპაციაკიარარისუტოპიურიოცნებაგერმანიისათვის,არამედ,პირიქით,ნაწილობრივი,მხოლოდდამხოლოდპოლიტიკურირევოლუცია,რევოლუცია,რომელიცშენობისბურჯებსხელუხლებლადტოვებს.რაზეადამყარებულინაწილობრივიმხოლოდდამხოლოდპოლიტიკურირევოლუცია?იმაზე,რომსამოქალაქოსაზოგადოებისერთინაწილითავისთავსათავისუფლებსდასაყოველთაობატონობასაღწევს,იმაზე,რომერთიგანსაზღვრულიკლასი,თავისიგანსაკუთრებულისიტუაციიდანგამოსულისაზოგადოებისსაყოველთაოემანსიპაციასწამოიწყებს.ესკლასიათავისუფლებსმთელსაზოგადოებას,მაგრამმხოლოდიმწანამძღვარით,რომმთელისაზოგადოებაამკლასისსიტუაციაშიიმყოფება,ასერომ,მაგალითად,ფულსადაგანათლებასფლობსანსურვილისამებრშეუძლიაშეიძინოს.
სამოქალაქო საზოგადოების არც ერთ კლასს არ შეუძლია ესროლიითამაშოსუიმისოდ,თუთავისთავშიდამასებშიენთუზიაზმისმომენტიარგამოიწვია,მომენტი,როდესაცისმთელსაზოგადოებასსაერთოდუძმობილდებადაუერთდება,მასშეერევადამასშიმისსაყოველთაოწარმომადგენელსგრძნობენდააღიარებენ,მომენტი,როდესაცმისიპრეტენზიებიდაუფლებებიჭეშმარიტადთვითონსაზოგადოებისპრეტენზიებიდაუფლებებია,როდესაცისმართლასოციალურითავიდასოციალურიგულიარის.მხოლოდსაზოგადოებისსაყოველთაოუფლებათასახელითშეუძლიაგანსაკუთრებულკლასსსაყოველთაობატონობადაისაკუთროს.მაგრამამ განმათავისუფლებელი მდგომარეობის დასაპყრობად და ამითპოლიტიკურადსაზოგადოებისყველასფეროსგამოსაყენებლადსაკუთარისფეროსინტერესებისათვისმარტორევოლუციურიენერგიადასულიერითვითგრძნობაარკმარა.რათარომელიმეხალხისრევოლუციადასამოქალაქოსაზოგადოებისამათუიმცალკეულიკლასის ემანსიპაცია ერთმანეთს დაემთხვეს, რათა ერთი წოდებამთელი საზოგადოების წოდებად ითვლებოდეს, ამისათვის, პირიქით, საზოგადოების ყველა ნაკლოვანება რომელიმე სხვა კლასში
![Page 18: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/18.jpg)
კარლ მარქსი
510
უნდაიყრიდესთავს,ამისათვისგარკვეულიწოდებასაყოველთაოდაბრკოლების წოდება, საყოველთაო შეზღუდვათა ხორცშესხმაუნდაიყოს,ამისათვისრომელიმეგანსაკუთრებულისოციალურისფერომთელისაზოგადოებისსაყოველთაოცნობილდანაშაულადუნდაითვლებოდეს,ასერომ,ამსფეროსგანგანთავისუფლებასაყოველთაოთვითგანთავისუფლებადმოგვევლინება.იმისათვის,რათაერთიწოდებაpar excellence13 განთავისუფლებისწოდებაიყოს,ამისათვის,პირიქით,მეორეწოდებააშკარაჩაგვრამონობისწოდებაუნდაიყოს.საფრანგეთისთავადაზნაურობისადასაფრანგეთისსამღვდელოების საყოველთაოუარყოფითმა მნიშვნელობამ განაპირობამისიუახლოესიმომიჯნავედამისდამიდაპირისპირებულიკლასის–ბურჟუაზიისსაყოველთაოდადებითიმნიშვნელობა.
მაგრამყოველგანსაკუთრებულკლასსგერმანიაშიაკლიაარამარტოთანმიმდევრობა,სიმკვეთრე,მამაცობა,ულმობლობა,რომლებიცშესძლებდნენსაზოგადოებისუარყოფითიწარმომადგენლისდაღიდაეჩნიათმისთვის.ასევეთითოეულწოდებასაკლიააგრეთვეისსულიერისიფართე,რომელიცწუთიერადმაინცთავისთავსხალხისსულთანაიგივებს,აკლიაისგენიალობა,რომელიცმატერიალურ ძალას პოლიტიკურ ძალად განასულდგმულებს, ის რევოლუციურიგაბედულება,რომელიცმოწინააღმდეგესშეუპოვარპაროლსმიახლის:მეარაფერივარ,მაგრამუნდავიყოკიყველაფერი. გერმანული მორალისა და პატიოსნების მთავარ საფუძველს,არამარტოინდივიდუუმებისა,არამედასევეკლასებისასაც,უფროწარმოადგენსისთავდაჭერილიეგოიზმი,რომელიცთავისშეზღუდულობასაღიარებსდაამშეზღუდულობასნებასაძლევსმისწინააღმდეგ ძალა და მნიშვნელობა მოიპოვოს. ამიტომ გერმანულისაზოგადობისსხვადასხვასფეროებისურთიერთობადრამატულიკი არ არის, არამედ ეპიკურია. თითოეული მათგანი თავისთავისგრძნობას და დანარჩენების გვერდით თავისი განსაკუთრებულიპრეტენზიებითგანლაგებასიწყებსარამაშინ,როდესაცმასჩაგრავენ,არამედმაშინ,როდესაცდროთავითარებანიმისიხელშეწყობისგარეშესაერთოთანაზიარსაფუძველსქმნიან,რომელზედაცმასთავისმხრივშეუძლიაზემოქმედებამოახდინოს.გერმანიისსაშუალოკლასისმორალურითვითგრძნობაცკიმხოლოდიმშეგნებაზეადამყარებული, რომ ყველა დანარჩენი კლასებს ფილისტერული
![Page 19: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/19.jpg)
511
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
საშუალოობისსაერთოწარმომადგენელიიყოს.ამიტომარამარტოგერმანელიმეფეები,რომლებიცტახტსmal-á-propos14 აღწევენ,არამედ სამოქალაქო საზოგადოების თითოეული სფეროც თავისდამარცხებასგანიცდის,ვიდრეისთავისგამარჯვებასიზეიმებდეს,თავისსაკუთარზღუდეებსავითარებს,ვიდრეისმისპირისპირმდგომზღუდეებსგადალახავდეს,თავისიუგულო,სულმოკლეარსებაძალაში შეჰყავს, სანამ ის თავისი დიდსულოვანი არსების ძალაშიშეყვანასშესძლებდეს,ასერომ,თვითდიდიროლისშესრულებისხელსაყრელიშემთხვევაყოველთვისუკვეგავლილიახოლმე, ვიდრეიგიგაჩნდებოდეს, ასერომ,ყოველიკლასი,როგორცკიმასზემაღლამდგომკლასთანბრძოლასდაიწყებს,უკვეგაბმულიახოლმე მასზე დაბლა მდგომთან ბრძოლაში, ამიტომ თავადაზნაურობამეფობისწინააღმდეგბრძოლაშიიმყოფება,ბიუროკრატია–თავადაზნაურობასთანბრძოლაში,ბურჟუაზია–ყველამათწინააღმდეგბრძოლაში,მაშინროდესაცპროლეტარიუკვეიწყებსბურჟუაზიასთანბრძოლას.საშუალოკლასიკიდევვერბედავსთავისითვალსაზრისიდანემანსიპაციისაზრსსწვდეს,დაუკვესოციალურმდგომარეობათა განვითარება, ისევე როგორც პოლიტიკური თეორიის წინსვლა, თვითონ ამ თვალსაზრისს მოძველებულად ან,ყოველშემთხვევაში,პრობლემატურადმაინცაცხადებს.საფრანგეთშისაკმარისია,რომადამიანირაღაციყოს,რათაყველაფრადყოფნამოინდომოს.გერმანიაშიადამიანიარაფერიუნდაიყოს,თუყველაფერზეხელისაღებაარსურს.საფრანგეთშინაწილობრივიემანსიპაციასაყოველთაოსსაფუძველია,გერმანიაშისაყოველთაოემანსიპაცია ყოველი ნაწილობრივის condotio sine qua non15 არის.საფრანგეთშიმთელითავისუფლებაუნდაწარმოშვასსაფეხურებრივიგანთავისუფლებისსინამდვილემ,ხოლოგერმანიაში–ასეთიგანთავისუფლებისშეუძლებლობამ.საფრანგეთშიხალხისთითოეულიკლასიპოლიტიკურიიდეალისტიადათავისთავსუწინარესყოვლისაგანსაკუთრებულკლასადკიარგრძნობს,არამედსაზოგადოდსოციალურმოთხოვნილებათაწარმომადგენლად.ამგვარად,განმათავისუფლებლისროლიდრამატულმოძრაობაშირიგრიგობითფრანგიხალხისსხვადასხვაკლასზეგადადის,სანამიგისაბოლოოდიმკალსსმიაღწევდეს,რომელიცსოციალურთავისუფლებასახორციელებს უკვე არა გარკვეულ, ადამიანთა გარეთ მდებარე და მა
![Page 20: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/20.jpg)
კარლ მარქსი
512
ინცადამიანთასაზოგადოებისმიერშექმნილპირობათავარაუდით,არამედ,პირიქით,ადამიანისარსებობისყველაპირობასსოციალურითავისუფლებისვარაუდითაორგანიზებს.პირიქით,გერმანიაში,სადაცპრაქტიკულიცხოვრებაისევეუსულოაროგორცსულიერიცხოვრებაარაპრაქტიკული,სამოქალაქოსაზოგადოებისარცერთკლასსარცმოთხოვნილებააქვსდაარცუნარისაყოველთაოემანსიპაციისა,სანამმასთავისიუშუალომდგომარეობა,მატერიალურიაუცილებლობა,თვითონთავისივებორკილებიარაიძულებენამას.
მაშასადამე,რაღააგერმანულიემანსიპაციისპოზიტიურიშესაძლებლობა?
პასუხი: ისეთი კლასის ჩამოყალიბებაში, რომელიც რადიკალურიბორკილებით არისშებოჭილი,სამოქალაქოსაზოგადოებისარცერთკლასსარწარმოადგენს,ისეთიწოდებისჩამოყალიბებაში,რომელიცყველაწოდებისდაშლასწარმოადგენს,ისეთისფეროსჩამოყალიბებაში,რომელიცუნივერსალურიხასიათისაათავისუნივერსალურტანჯვათაგამოდარომელიცარავითარკერძოგანსაკუთრებულუფლებაზე პრეტენზიასარაცხადებს,რადგანმისმიმართრაიმეკერძოგანსაკუთრებულუსამართლობასკიარიდენენ,არამედუსამართლობასსაერთოდ;რომელსაცუკვეაღარშეუძლიაისტორიულიტიტულიმოიშველიოს,არამედჯერკიდევმხოლოდადამიანურიტიტულიშეუძლიამოიშველიოს,რომელიცგერმანულისახელმწიფოწყალობისშედეგებთანრაიმეცალმხრივწინააღმდეგობაშიკიარიმყოფება,არამედამწყობილებისწანამძღვრებთანყოველმხრივწინააღმდეგობაშია,დაბოლოს,ისეთსფეროსჩამოყალიბებაში,რომელსაცარშეუძლიათავისითავისგანთავისუფლება,თუსაზოგადოებისყველადანარჩენისფეროსაგანარგანთავისუფლდადაამითსაზოგადოებისყველადანარჩენისფეროარგაანთავისუფლა;რომელიც,ერთისიტყვით,ადამიანისსრულიდაკარგვაადა,რომელსაც,მაშასადამე,მხოლოდადამიანისსრულიკვლავმოპოვებითშეუძლიამოიპოვოსთავისითავი.ესდაშლასაზოგადოებისაგანსაკუთრებულიწოდებისსახითარისპროლეტარიატი.
პროლეტარიატიგერმანიისათვისპირველადმხოლოდშემოჭრილი სამრეწველო მოძრაობის შემწეობით იწყებს წარმოშობას,რადგან პროლეტარიატს ქმნის არა ბუნებრივად წარმოშობილი,არამედ ხელოვნურად წარმოებული სიღარიბე, არა მექანიკურად,
![Page 21: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/21.jpg)
513
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
საზოგადოების სიმძიმით დაჩაგრული მასა ადამიანებისა, არამედმისი მკვეთრი დაშლის, უმთავრესად საშუალო წოდების დაშლისშედეგადწარმომდგარიმასაადამიანებისა,თუმცათანდათანობით,როგორცესთავისთავადაცგასაგებია,ბუნებრივადწარმოშობილისიღარიბეც და ქრისტიანულგერმანული ბატონყმური წოდებისრიგებშიშედის.
როდესაცპროლეტარიატიაქამდეარსებულიმსოფლიოწყობილებისდაშლასგვაუწყებს,ამითისმხოლოდთავისისაკუთარიარსებობისსაიდუმლოებასგამოთქვამს,რადგანისამმსოფლიოწყობილებისფაქტიურიდაშლაარის.როდესაცპროლეტარიატიკერძოსაკუთრებისუარყოფასმოითხოვს,ამითისმხოლოდსაზოგადოებისპრინციპადაყენებსიმას,რაცსაზოგადოებამმისპრინციპადდააყენა,რაცმასშიმისითანაქმედებისგარეშეგანსხეულებულა,როგორცსაზოგადოებისუარყოფითიშედეგი.მაშინპროლეტარიატიქმნადობაშიმყოფიქვეყნისმიმართიმავეუფლებაშიიმყოფება,რაუფლებაშიციმყოფებაგერმანიისმეფეუკვეშექმნილიქვეყნისმიმართ,როდესაცისხალხსთავისხალხსუწოდებს,როგორცცხენს,თავისცხენს.მეფე,აცხადებსრახალხსთავისკერძოსაკუთრებად,ამითმხოლოდიმასგამოთქვამს,რომკერძომესაკუთრეარისმეფე.
როგორცფილოსოფიაპროლეტარიატშითავისმატერიალურიარაღსპოვებს,ასევეპროლეტარიატიფილოსოფიაშითავისსულიერ იარაღს პოვებს, და როგოც კი აზრის მეხი საფუძვლიანადმოხდებაამგულუბრყვილოხალხისნიადაგში,მაშინმოხდებაგერმანელთაემანსიპაციაადამიანებად.
შევაჯამოთშედეგი:გერმანიის ერთადერთი პრაქტიკულად შესაძლებელი განთა
ვისუფლება არის განთავისუფლება იმ თეორიის თვალსაზრისით,რომელიცადამიანსადამიანისთვისუმაღლესარსებადაცხადებს.გერმანიაშიემანსიპაციაშუასაუკუნეობრიობისაგანშესაძლებელიამხოლოდროგორცემანსიპაციააგრეთვეშუასაუკუნეობრიობისნაწილობრივდაძლევათაგან.გერმანიაშიარავითარისახემონობისაარშეიძლებამოისპოსუიმისოდ,თუმონობისყველასახეარმოისპო.საფუძვლიანიგერმანიავერმოახდენსრევოლუციას,თუსაფუძვლიანადარმოახდინარევოლუცია.გერმანელისემანსიპაციაადამიანისემანსიპაციაა.ამემანსიპაციისთავიფილოსოფიაა,ხოლოგულიმი
![Page 22: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/22.jpg)
კარლ მარქსი
514
სი–პროლეტარიატი.ფილოსოფიასარშეუძლიაგანხორციელდესპროლეტარიატისგაუუქმებლად,ხოლოპროლეტარიატივერგააუქმებსთავისთავსფილოსოფიისგანუხორციელებლად.
როდესაც ყველა შინაგანი პირობა შესრულდება, გერმანულიაღდგომისდღესგალურიმამლისყივილიგვაუწყებს...
![Page 23: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/23.jpg)
515
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
ბურჟუაზია და კონტრრევოლუცია
როდესაცმარტისწარღვნამ–ამმინიატურულმაწარღვნამგადაიარა,ბერლინისმიწისზედაპირზემანდატოვაარაბუმბერაზები,არარევოლუციურიტიტანები,არამედძველიყაიდისქმნილებანი,ჯუჯა ბურჟუაზიული ფიგურები – შეერთებული ლანდტაგის ლიბერალები,პრუსიისშეგნებულიბურჟუაზიისწარმომადგენლები.პროვინციებმა,რომელთაცყველაზეუფროგანვითარებულიბურჟუაზიაგააჩნდა,–რაინისპროვინციამდასილეზიამ,–შესძლოახალსამინისტროებშიმთავარიკონტინგენტისწარგზავნა.მათმისდევდამთელიწყებარაინისიურისტებისა.იმდენად,რამდენადაცფეოდალებიუკანარიგშისწევდნენბურჟუაზიას,რაინისპროვინციამდასილეზიამ ძველ პრუსიულ პროვინციებს დაუთმო ადგილი სამინისტროებში.ბრანდენბურგისსამინისტრომარტოოდენერთიელბერფელდელიტორისმეშვეობითღაარისრაინისპროვინციასთანდაკავშირებული.ჰანზემანიდაფონდერჰაიდტი!ამორსახელშიაპრუსიისბურჟუაზიისთვისმთელიგანსხვავება1848წლისმარტსადადეკემბერსშორის!
პრუსიის ბურჟუაზია სახელმწიფოებრივი ხელისუფლებისმწვერვალებზე იქნა ატყორცნილი, მაგრამ არა ისე, როგორც მასსურდა:გვირგვინთანმშვიდობიანიგარიგებისგზით, არამედრევოლუციისმიერ.ამიერიდანმასთავისისაკუთარიინტერესებიკიარუნდადაეცვაგვირგივინისაგან,ე.ი.თავისთავისაგან,რადგანგვირგვინიბურჟუაზიისთვალშიწარმოადგენდაიმღვთაებრივსაბურველს,რომლისუკანმასუნდადაემალათავისიმიწიერიინტერესები, – არამედ ხალხის ინტერესები, რადგან სახალხო მოძრაობამგაუკვლია მას გზა ხელისუფლებისაკენ. შეუვალობა ბურჟუაზიისსაკუთარიინტერესებისა,დაამინტერესებისშესაბამისპოლიტიკურიფორმებისაკონსტიტუციურენაზეგადმოთარგმნითნიშნავდაგვირგვინისშეუვალობას.აქედანგერმანელიდაგანსაკუთრებითკიპრუსიის ბურჟუაზიის ოცნება კონსტიტუციურ მონარქიაზე. ამიტომ, თუმცა თებერვლის რევოლუცია თავისი გამოძახილითურთგერმანიაშიმეტადხელსაყრელიიყოპრუსიისბურჟუაზიისათვის,რადგანმისიწყალობითპრუსიისბურჟუაზიასჩაუვარდახელთსახელმწიფოსაჭე,მაგრამამასთანავეამრევოლუციამაურდაურია
![Page 24: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/24.jpg)
კარლ მარქსი
516
მასანგარიშები,რადგანამიერიდანპრუსიისბურჟუაზიისბატონობადაკავშირებულიიყოისეთპირობებთან,რომელთაშესრულებამასარცუნდოდადაარცშეეძლო.
ბურჟუაზიასხელიარგაუნძრევია.მისთვისბრძოლამანხალხსმიანება. ამიტომძალაუფლება,რომელიცმასმიართვეს, იყოარამტერზეგამარჯვებულისარდლისძალაუფლება,არამედძალაუფლებაუშიშროებისკომიტეტისა,რომელსაცძლევამოსილმახალხმათავისიინტერესებისდაცვამიანდო.
კამპჰაუზენი კიდევ გრძნობდა ამგვარი მდგომარეობის მთელუხერხულობასდამისისამინისტროსმთელისისუსტეცგამომდინარეობსსწორედამგრძნობისადააგრეთვეიმპირობებისაგან,რომლებმაციგიგამოიწვიეს.ამიტომსირცხვილისერთგვარისიწითლეგადაჰკრავსმისიმთავრობისყველაზეუტიფარაქტებს.აშკარაურცხვობადათავხედობაწარმოადგენდაჰანზემანისპრივილეგიას.წითელიელფერი ქმნისერთადერთგანსხვავებასორივეამმხატვარსშორის.
არუნდაავურიოთმარტისრევოლუციაპრუსიაშიარცინგლისის1648წლისადაარცსაფრანგეთის1789წლისრევოლუციებში.
1648წლისრევოლუციაშიბურჟუაზიაახალთავადაზნაურობასთანკავშირშიიბრძოდამონარქიის,ფეოდალურითავადაზნაურობისადაგაბატონებულიეკლესიისწინააღმდეგ.
1789წლისრევოლუციაშიბურჟუაზიახალხთანკავშირშიიბრძოდამონარქიის,თავადაზნაურობისადაგაბატონებულიეკლესიისწინააღმდეგ.
1789წლისრევოლუციასთავისპირველსახედ(ყოველშემთხვევაში ევროპაში) მარტოოდენ 1648 წლის რევოლუცია ჰქონდა,1648 წლის რევოლუციას – მხოლოდ ნიდერლანდების აჯანყებაესპანეთისწინააღმდეგ.ორივერევოლუციამმთელისაუკუნითგაუსწროთავისპირველსახესარამარტოდროის,არამედშინაარსისმიხედვითაც.
ორივერევოლუციაშიბურჟუაზიაიყოისკლასი,რომელიცნამდვილად ედგა მოძრაობას სათავეში. პროლეტარიატს და ქალაქისმოსახლეობისიმფენებს,რომლებიცარეკუთვნოდნენბურჟუაზიას,ანარგააჩნდათჯერჯერობითბურჟუაზიისაგანგანცალკევებულიინტერესები,ანდაისინიარშეადგენენდამოუკიდებლადგანვითარე
![Page 25: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/25.jpg)
517
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიის კრიტიკისათვის
ბულკლასებსათუკლასთანაწილს.ამიტომიქაცკი,სადაცისინიბურჟუაზიისწინააღმდეგგამოდიოდნენ,მაგალითად,1793და1794წწ.საფრანგეთში,ისინიიბრძოდნენმხოლოდბურჟუაზიისინტერესებისგანხორციელებისათვის,თუმცაარაბურჟუაზიულიწესებით. საფრანგეთის მთელი ტერორიზმი სხვა არა იყო რა, თუ არაბურჟუაზიისმტრებთან,აბსოლუტიზმთან,ფეოდალიზმთანდამეშჩანობასთანპლებეურისაშუალებითგასწორება.
1648 წლის და 1789 წლის რევოლუციები არ იყო ინგლისისადა საფრანგეთის რევოლუციები, ისინი ევროპული ყაიდის რევოლუციებიიყვნენ.ისინიარწარმოადგენდნენსაზოგადოებისგარკვეული კლასისგამარჯვებასძველპოლიტიკურწყობილებაზე;ისინიაცხადებდნენპოლიტიკურწყობილებასევროპისახალისაზოგადოებისათვის.ბურჟუაზიამგაიმარჯვაამრევოლუციებში;მაგრამბურჟუაზიის გამარჯვება ნიშნავდა მაშინ ახალი საზოგადოებრივი წყობილების გამარჯვებას, ბურჟუაზიული საკუთრების გამარჯვებასფეოდალურზე,ერისგამარჯვებასპროვინციალიზმზე,გამარჯვებასკონკურენციისა–ამქრებზე,საკუთრებისგანაწილებისა–მაიორატზე,მესაკუთრისადმიმიწისდამორჩილებისა–მიწისამესაკუთრისდამორჩილებაზე,განათლებისა–ცრუმორწმუნეობაზე,ოჯახისა–გვარზე, მრეწველობისა – გმირულ სიზარმაცეზე, ბურჟუაზიულისამართლისა–შუასაუკუნეობრივპრივილეგიებზე.1648წლისრევოლუციაიყომე17საუკუნისგამარჯვებამე16საუკუნეზე,1789წლისრევოლუციაიყომე18საუკუნისგამარჯვებამე17ზე.ესრევოლუციებიმთელიიმდროინდელიმსოფლიოსმოთხოვნილებებსუფრო გამოხატავდნენ, ვიდრე სამყაროს იმ ნაწილებისას, სადაცისინიმიმდინარეობდნენ,ე.ი.ინგლისისადასაფრანგეთისა.
პრუსიის მარტის რევოლუციაში მსგავსი არაფერი ყოფილა.–თუთებერვლისრევოლუციამგააუქმაკონსტიტუციურიმონარქიასაქმით,ხოლობურჟუაზიისბატონობაიდეაში,მარტისრევოლუციასპრუსიაშიუნდადაემყარებინაკონსტიტუციურიმონარქიაიდეაში,დაბურჟუაზიისბატონობასაქმით.მეტადდაშორებულიიმას, რომ ყოფილიყო ევროპის რევოლუცია, იგი წარმოადგენდაევროპისრევოლუციისმარტოოდენუბადრუკგამოძახილსჩამორჩენილ ქვეყანაში. ნაცვლად იმისა, რომ წინ გაესწრო თავისი საუკუნისათვის, იგი ნახევარ საუკუნეზე მეტით ჩამორჩებოდა თავის
![Page 26: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/26.jpg)
518
ეპოქას.იგიიმთავითვემეორადი მოვლენაიყო,მაგრამცნობილია,რომშებრუნებულიავადმყოფობანიუფროძნელადგანსაკურნავიადაამავედროსუფრომეტადარღვევენორგანიზმს,ვიდრეპირველიდაავადება.საქმეეხებოდაარაახალისაზოგადოებისშექმნას,არამედბერლინშიიმსაზოგადოებისაღდგენას,რომელიცპარიზშიგარდაიცვალა.მარტისრევოლუციაპრუსიაშინაციონალურიც,გერმანულიცკიარყოფილა.იგიიმთავითვეპროვინციალური,პრუსიულიიყო.ვენის,კასელის,მიუნხენისდაყველასხვაჯურისპროვინციალურიაჯანყებებიმასთანერთადმიმდინარეობდნენდაპირველობასაცეცილებოდნენმას.
იმდროს,როდესაც1648და1789წლებისრევოლუციებიაღსავსეიყვნენსაკუთარიღირსებისუსაზღვროგრძნობით,რადგანაცისინი შემოქმედების გვირგვინს წარმოადგენდნენ, ბერლინელთაპატივმოყვარეობა 1848 წელს იმაში მდგომარეობდა, რომ ისინიანაქრონიზმსწარმოადგენდნენ.მათიშუქიემსგავსებოდაშორეულვარსკვლავთასინათლეს,რომელიცჩვენამდე,დედამიწისმცხოვრებლებამდე,აღწევსმისიგამომსხივებელივარსკვლავისჩაქრობიდან100000წლისშემდეგ.მარტისრევოლუციაპრუსიაშიწარმოადგენდაასეთმცირე,–როგორცსაერთოდყოველივესმცირეზომითწარმოგვიდგენდაიგი,–ვარსკვლავსევროპისათვის;მისისინათლეიყოუკვედიდიხნისგახრწნილისაზოგადოებისმიერგამოსხივებულისინათლე.
გერმანულიბურჟუაზიაისედუნედ,ისელაჩრულადდანელავითარდებოდა,რომ,იმმომენტში,როდესაციგიმტრულადუპირისპირდებოდაფეოდალიზმსადააბსოლუტიზმს,ასევემტრულადდაპირისპირებულიაღმოჩნდაპროლეტარიატისადაქალაქისმოსახლეობისყველაფენისმიმართაც,რომელთაინტერესებიდაიდეებიპროლეტარიატსენათესავებოდნენ.პრუსიისბურჟუაზიამარამარტომისუკანდაინახამტრულადგანწყობილიკლასი,არამედთავისწინაშეცმთელიევროპა.პრუსიისბურჟუაზიაარჰგავდა1789წლისსაფრანგეთისბურჟუაზიას,იგიარიყოისეთიკლასი,რომმთელიახალისაზოგადოებისსახელითდაპირისპირებოდაძველისაზოგადოებისწარმომადგენლებს–მონარქიასადათავადაზნაურობას.იგირაღაცისეთიწოდებისდონემდეჩამოქვეითდა,რომგანკერძოებულიიყოგვირგვინისაგანაცდახალხისაგანაც,ორივესადმიოპოზი
![Page 27: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/27.jpg)
519
ბურჟუაზია და კონტრრევოლუცია
ციურადიყოგანწყობილიდაცალცალკეთვითეულითავისმტრისწინააღმდეგგაუბედავადმოქმედებდა,რადგანყოველთვისორივესანზურგშიხედავდაანთავისწინაშე.იგითავიდანვემზადიყოხალხისათვისეღალატნადაძველისაზოგადოებისგვირგვინოსანწარმომადგენელსმორიგებოდა,რადგანიგიუკვეთვითონეკუთვნოდაძველსაზოგადოებას.ბურჟუაზიაატარებდაარაახალისაზოგადოებისინტერესებსძველისაზოგადოებისწინაშე,არამედგაახლებულინტერესებსდრომოჭმულსაზოგადოებაში;მასეპყრარევოლუციისსაჭე,არაიმიტომ,რომმისუკანხალხიიდგა,არამედიმიტომ,რომხალხიუბიძგებდამას;იგისათავეშიიდგაარაროგორცახალისაზოგადოებრივიინიციატივისწარმომადგენელი,არამედროგორცძველი საზოგადოებრივი ეპოქის უკმაყოფილების გამომხატველი.ესიყოძველისახელმწიფოსქანი,რომელმაცთვითონკიარგაიკვლიაგზა,არამედრომელიცმიწისძვრამამოაგდოახალისახელმწიფოსზედაპირზე.ურწმუნოთავისითავისმიმართ,ურწმუნოხალხისმიმართ,გაუბედავადმდრტვინავიმაღალიფენისწინააღმდეგდამძრწოლიდაბალიფენისწინაშე,ეგოისტურიროგორცერთის,ისემეორისმიმართდათავისიეგოიზმისშემგნები,რევოლუციური–კონსერვატორებისმიმართდაკონსერვატიულირევოლუციონერებისმიმართ,თავისისაკუთარილოზუნგებისადმიუნდობლობითგამსჭვალული,ფრაზებითიდეებისმაგიერ,მსოფლიოქარიშხლითდამფრთხალიდაამავექარიშხლისექსპლოატაციისგამწევი,–ყოველგვარენერგიასმოკლებული,პლაგიატიყოველიმხრით,უხამსი,რადგან იგი არ იყო ორიგინალური, ხოლო ორიგინალური თავისუხამსობაში,–თავისისაკუთარისურვილებითმოვაჭრე,უინიციატივო,ურწმუნოხალხისმიმართ,მსოფლიოისტორიულმოწოდებასმოკლებული,–შეჩვენებულიმოხუცი,რომელიცგანწირულიათავისიბებრულიინტერესებისშესაბამისადწარმართოსდაშერყვნასსიცოცხლითსავსეხალხისპირველიახალგაზრდულისწრაფვანი.ბრმა,ყრუ,უკბილო,ყოვლადდაძაბუნებული,–ასეთიაღმოჩნდაპრუსიისბურჟუაზია,როდესაცის,მარტისრევოლუციისშემდეგ,პრუსიისსახელმწიფოსსათავეშიმოექცა.
![Page 28: კარლ მარქსი - Ningapi.ning.com/files/VYES0q*2QsDvKoyrQ6Zuklyj8ZAfAtXYiDuuL...კარლ მარქსი 498 დაპუდრულ ნაწნავებს](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041600/5e30872e1ad10f177b7976ab/html5/thumbnails/28.jpg)
კარლ მარქსი
520
1. სიტყვასაკურთხევლისადაკერისდასაცავად.
2. პატიოსნებისსაკითხი.
3. არსებულიმდგომარეობისათვის.
4. სამარცხვინომხარე.
5. ძველირეჟიმისა.
6. ზმნა:ლისტინგნიშნავს„ცბიერს“,მაგრამამასთანავეაქიგულისხმებაფრ.ლისტისპროტექციონისტულიაგიტაცია.
7. არასრულინაწარმოებების.
8. სიკვდილშემდგომნაწარმოებებს.
9. ესაასაკითხი.
10. თანაბარდონეზე
11. პრინციპულსიმაღლეზე.
12. ადამიანებთანშეფარდებით.
13. უპირატესად.
14. უდროოდ.
15. აუცილებელიპირობა.