:á«fhÎµde’g iqÉéàdÉh á≤ãdg õjõ©j á°uÉÿg á«fƒfÉ≤dg πfÉ°ùŸg ... · iv...

:á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á≤ãdG õjõ©Já°UÉÿG á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùŸG

≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y

IIóóëëààŸŸGG ··CC’’GG

United Nations publicationISBN: 978-92-1-633051-4Sales No. A.09.V.4

Printed in AustriaV.08-55696—March 2009—520

FOR UNITED NATIOMNS USE ONLY

∫∫GGÎÎ««°°ùùffhhCC’’GG‹hódG …QÉéàdG ¿ƒfÉ≤∏d IóëàŸG ·C’G áæ÷

Cover 2/23/09 3:47 AM

»«°VÉa

‹hó`dG …QÉ`éàdG ¿ƒfÉ`≤∏d Ió`ëàŸG º`eC’G á``æ÷

IóëàŸG ·C’G2009 ,Éæ««a

:á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á≤ãdG õjõ©J

á°UÉÿG á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùŸG

≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH

á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh

‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y

Sales No. A.09.V.4

ISBN 978-92-1-633051-4

Ió`ëàŸG ·C’G äGQƒ`°ûæe

iii

ôôjjóó```°°üüJJ

·C’G áæé∏d ™HÉàdG ,(á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH »æ©ŸG) ™HGôdG πeÉ©dG ≥jôØdG πªµà°SG ÉeóæY ,2004 ΩÉY ‘äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG á«bÉØJ’G ¿CÉ°ûH ¬∏ªY ,(∫GÎ«°ùfhC’G) ‹hó˘dG …QÉ˘é˘à˘dG ¿ƒ˘fÉ˘≤˘∏˘d Ió˘ë˘àŸGIQÉéàdÉH á∏°üdG äGP πFÉ°ùŸG ∞∏àfl ó°UQ π°UGƒJ ¿CG áfÉeC’G ¤EG Ö∏W ,á«dhódG Oƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’GèFÉàf ô°ûæJ ¿CGh ,Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ±GÎY’ÉH á∏°üdG äGP πFÉ°ùŸG É¡«a ÉÃ ,á«fhÎµdE’G‘ ä’ÉÛG √òg ‘ ∫ÉªYCÉH ´Ó£°V’G øµªŸG øe ¿Éc GPEG Ée ¿CÉ°ûH áæé∏dG ¤EG äÉ«°UƒJ Ëó≤J á«¨H É¡KƒëH

á≤«KƒdG ô¶fG) πÑ≤à°ùŸGA/CN.9/571.(12 Iô≤ØdG ,

ä’ÉÛG ∞∏àfl ‘ iôNCG äÉª¶æe É¡H â©∏£°VG »àdG ∫ÉªYC’ÉH Éª∏Y áæé∏dG âWÉMCG ,2005 ΩÉY ‘ ºK¿CÉ°ûH äÉMÎ≤e øqª°†àJh Ó«°üØJ ÌcCG á°SGQO OGóYEG áfÉeC’G ¤EG âÑ∏Wh ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á∏°üdG äGPIQÉéà∏d mäGDƒe ÊƒfÉb QÉWEG AÉ°ûfE’ áeRÓdG ô°UÉæ©dG ∞∏àfl É¡«a ¢ûbÉæoJ á∏eÉ°T á«©Lôe á≤«Kh á©«ÑWh πµ°T…Quô≤eh ÚYuô°ûŸG ¤EG IóYÉ°ùŸG Ëó≤J á«¨H πÑ≤à°ùŸG ‘ ÉgOGóYEG ‘ áæé∏dG ô¶æJ ób á≤«Kh »gh ,á«fhÎµdE’G

.Oó°üdG Gòg ‘ ⁄É©dG AÉëfCG ™«ªL ‘ áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG(1)

Ö∏£dG ∂dòH ÓªY É¡oàfÉeCG É¡JqóYCG Iôqcòe ‘ ∫GÎ«°ùfhC’G áæ÷ äô¶f ,2006 ΩÉY ‘h(A/CN.9/604).á«©Lôe á≤«Kh É¡«∏Y πªà°ûJ ¿CG øµÁ »àdG äÉf qƒµŸG á∏ªL øe ÉgQÉÑàYÉH á«dÉàdG ä’ÉÛG IôqcòŸG äOqóM óbh

:»gh ,¢Uƒ°üÿG Gòg ‘ á∏eÉ°T(CG) ;Ohó`◊G ÈY É¡H ±GÎY’Gh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ≥«KƒJ(Ü) ;º¡cƒ∏°S ÒjÉ`©eh äÉeƒ∏`©ŸG äÉeóN »euó`≤e á«dhDƒ`°ùe (ê)äGP á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùŸGh á«fhÎµdE’G IôJƒØdG

;á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ‘ ójQƒàdG π°SÓ°ùH á∏°üdG(O)¥ƒ`≤◊G øe ÉgÒZh á°Sƒª∏ŸG ™∏°ùdG ‘ ¥ƒ≤◊G ádÉMEG ;á«fhÎ`µdE’G äÉHÉ£`ÿG ∫Ó`N øe(`g)IQÉéàdG ‘ á«YGó pÿG ájQÉéàdG äÉ°SQÉªŸGh áØjô°ûdG ÒZ á°ùaÉæŸG

) ;á«fhÎµdE’G (hÉ°†jCG IôqcòŸG ∂∏J äOqóM óbh .á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ‘ äÉfÉ«ÑdG ájÉªMh á«°Uƒ°üÿG :»gh ,õLhCG ƒëf ≈∏Y ∂dP ¿Éc ¿EGh ,π«Ñ≤dG Gòg øe á≤«Kh ‘ ¬LGQOEG øµÁ É‡ iôNCG πFÉ°ùe(CG)ájÉªM

;ájôµØdG á«µ∏ŸG ¥ƒ≤M(Ü) èYõŸG ÊhÎµdE’G ójÈdG) á«∏qØ£àdG á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG"Spam" ;((ê)äÉ°SÉ«°ùdG …Qqô≤eh ÚYuô°ûŸG áqª¡e ¿CG √OÉØe …òdG …CGô∏d ó«jCÉJ øY ÜôYoCG IQhódG ∂∏J ‘h .áq«fGÈ«°ùdG áÁô÷Gá«©Lôe á≤«Kh Æƒ°U ¤EG áæé∏dG äóªY Ée GPEG ÒÑc Qó≤H πs¡°ùoJ ób ,á«eÉædG ¿Gó∏ÑdG ‘ É°Uƒ°üNh ,áeÉ©dG≈∏Y É°†jCG áæé∏dG óYÉ°ùJ ób á≤«KƒdG ∂∏J ¿EG É°†jCG π«bh .áfÉeC’G É¡JOqóM »àdG á«°ù«FôdG ™«°VGƒŸG èdÉ©J á∏eÉ°TâÑ∏W óbh .πÑ≤à°ùŸG ‘ º¶ædG ÚH áeAGƒŸG ¢Uƒ°üîH ∫ÉªYCÉH É¡JGP »g É¡«a ™∏£°†J ób »àdG ä’ÉÛG áfÉÑà°SGäGP πFÉ°ùŸG ójóëàdG ¬Lh ≈∏Y É¡«a ∫hÉæàJ ,á∏eÉ°ûdG á«©LôŸG á≤«KƒdG øe á«FõL áæq«Y OGóYEG É¡àfÉeCG øe áæé∏dG‘ Ú©HQC’G É¡JQhO ‘ É¡°VGô©à°SG ¢Vô¨d ,Ohó◊G ÈY É¡H ±GÎY’Gh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ≥«KƒàH á∏°üdG

.2007 ΩÉY(2)

(1)17 ºbQ ≥ë∏ŸG ,¿ƒà°ùdG IQhódG ,áeÉ©dG á«©ªé∏d á«ª°SôdG ≥FÉKƒdG(A/60/17).214 Iô≤ØdG ,(2) ,¬°ùØf ™LôŸG17 ºbQ ≥ë∏ŸG ,¿ƒà°ùdGh ájOÉ◊G IQhódG(A/61/17).216 Iô≤ØdG ,

iv

) Ö∏£dG ∂dòd É≤ah áæu«©c áfÉeC’G ¬JqóYCG …òdG π°üØdG ΩuóobhA/CN.9/630hAdd.1 ¤EGAdd.5¤EG (‘ √ô°ûæJ ¿CG áfÉeC’G ¤EG âÑ∏Wh π°üØdG ∂dP ÉgOGóYE’ áfÉeC’ÉH áæé∏dG äOÉ°TCGh .Ú©HQC’G É¡JQhO ‘ áæé∏dG

.π≤à°ùe Qƒ°ûæe πµ°T(3)

äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SG øY áÄ°TÉædG á«°ù«FôdG á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùª∏d á«∏«∏– á°SGQO ¢Vô©j Qƒ°ûæŸG Gògháeóîà°ùŸG ≥FGô£dG øY áeÉY áÙ Ωqó≤j ∫hC’G Aõ÷Éa .á«dhódG äÓeÉ©ŸG ‘ É¡≤«KƒJ ≥FGôWh á«fhÎµdE’GAõ÷G åëÑjh .áØ∏àfl á«FÉ°†b äÉj’h ‘ á«fƒfÉ≤dG Éª¡à∏eÉ©eh Ú«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ¢VGôZC’Oqóëjh ,á«dhódG ájQÉéàdGh á«dÉŸG äÓeÉ©ŸG ‘ á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ‘ ÊÉãdG,‹hO Qƒ¶æe øe ,ßMƒd ó≤dh .Ohó◊G ÈY ≥FGô£dG ∂∏àH ±GÎY’ÉH á∏°üdG äGP á«°ù«FôdG á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùŸGÈY á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH ≥∏©àj Éª«a á«fƒfÉb äÉHƒ©°U CÉ°ûæJ ¿CG íqLôŸG øe ¿CG¢üîj Éª«a ,Óãe ,ádÉ◊G »g √ògh .≥«KƒàdG hCG ™«bƒàdG á«∏ªY ‘ áãdÉK ±GôWCG ∑Gô°TEG Öq∏£àJ »àdGh ,Ohó◊G√QÉÑàYÉH ≥jó°üJ äÉeóN Ωuó≤e øY IQOÉ°U ≥jó°üJ äGOÉ¡°ûH áeƒYóŸG á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW

á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe QÉWEG ‘ áæq«©e á«ªbQ äÉ©«bƒJ ‘ ¬H ÉbƒKƒe ÉãdÉK ÉaôW(PKI)¿EÉa ,ÖÑ°ùdG Gò¡dh .‘ ‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SG ´ƒ°Vƒe ΩÉªàg’ÉH q¢üîj á≤«KƒdG √òg øe ÊÉãdG Aõ÷G…CG hCG ´ƒædG Gò¡d ó«jCÉJ hCG π«°†ØJ ¬fCG ≈∏Y õ«cÎdG Gòg º¡Øoj ¿CG »¨Ñæj ’ ,øµdh .á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe QÉWEG

.≥«KƒàdG É«LƒdƒæµJ hCG ≥FGôW øe ôNBG ´ƒf

(3) ,¬°ùØf ™LôŸG17 ºbQ ≥ë∏ŸG ,¿ƒà°ùdGh á«fÉãdG IQhódG(A/62/17).195 Iô≤ØdG ,

v

ääÉÉjjƒƒ``ààÙÙGG

áëØ°üdG

ôjó°üJ

áeqó≤e

∫∫hhCC’’GG AAõõ÷÷GG

á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW

ÊÊÉÉããddGG AAõõ÷÷GG

Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

iii

1

9

63

AÉ°†«H

1

ááee qqóó≤≤ee

-1‘ »g »àdG äÉeƒ∏©ŸG §Hôd áØ∏àfl πFÉ°Sh IqóY Üƒ°SÉ◊Gh äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ âKóëà°SG

Úµ“ πLCG øe hCG äÉeƒ∏©ŸG ∂∏J áeÓ°S ¿Éª°V πLCG øe ,áæq«©e äÉfÉ«c hCG Úæq«©e ¢UÉî°TCÉH á«fhÎµdEG á¨«°U

´Oƒà°ùe ¤EG hCG áæq«©e áeóN ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S RGôME’ º¡d ìƒæªŸG ¿PE’G hCG ≥◊G äÉÑKEG øe ¢UÉî°TC’G

≥FGôW ƒg ΩÉY í∏£°üÃ ÉfÉ«MCG É¡«dEG QÉ°ûoj ∞FÉXƒ˘dG √ò˘gh .äÉ˘eƒ˘∏˘©˘e''≥«KƒàdG''≥FGôW hCG ÊhÎµ˘dE’G

''™«bƒàdG'' ÚH õ««“ ÉfÉ«MCG ∑Éæg ,øµdh .ÊhÎµdE’G''≥«KƒàdG''h ÊhÎµdE’G''™«bƒàdG''ºK øeh .ÊhÎµdE’G

óM ¤EG πu∏°†e ¬fEG πH ,Ö°ùëa ¥É°ùqJ’G ΩóY ‘ ÖÑ°ùàj ’ ƒëædG Gòg ≈∏Y Úë∏£°üŸG øjòg ΩGóîà°SG ¿EÉa

¿Éàª∏µdG πª– ’ ,á«bQƒdG á∏«°SƒdG ≈∏Y áªFÉb áÄ«H »Øa .É°†jCG Ée''≥«KƒàdG''h''™«bƒàdG''¿Ó°üàŸG ¿Ó©ØdG ’h

Éªgh ,Éª¡H''≥qKƒj''h''™qbƒj''ä’ƒdóe É¡d ¿EG πH ,á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ∞∏àfl ‘ É¡«dEG Ióæ°ùŸG É¡°ùØf ád’ódG ,

≥FGôW ≈ª°ùj Ée áØ«Xhh ¢VôZ ™e IQhô°†dÉH ≥aGƒàJ ’ ób á«Ø«Xh''≥«KƒàdG''h''™«bƒàdG''IhÓY .á«fhÎµdE’G

áª∏µdG ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y''≥«KƒàdG''äÉeƒ∏©ŸG ôjô– á«©LôŸ ¿Éª°V …CÉH ≥q∏©àj Éª«a ΩÉY ≈æ©Ã ÉfÉ«MCG Ωóîà°ùoJ

áeÉY áÙ ¢VôY …Qhô°†dG øe ¿EÉa Gòdh .ô°UÉæ©dG ∂∏J ÚH õq«“ ób á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ¢†©H qøµdh ,É¡àeÓ°Sh

.á≤«KƒdG √òg ¥É£f ójó– á«¨H ,ÊƒfÉ≤dG º¡ØdGh äÉë∏£°üŸG ‘ äÉaÓàNÓd IõLƒe

-2 óæà°ùŸG hCG πé°ùdG Èà©oj ,á«fóŸG äÉÑKE’G áqdOCG ¿CÉ°ûH ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤ªÑa''É≤sKƒe''áqªK ¿Éc GPEG

πé°ùdG hCG óæà°ùŸG ∂dP ¿CG âÑãj π«dO''√oóujDƒe ¬«Yqój Ée ƒg''.(1) Ωƒ¡Øeh''óæà°ùŸG''óM ¤EG ™°SGh ¬JGP qóM ‘

ÉeƒªY πª°ûjh Ée''É¡Ø°Uh ¿Éc ÉqjCG äÉeƒ∏©e ¬«a πsé°ùoJ A»°T …CG''.(2)AÉ«°TCG ,Óãe ,πª°ûj ¿CG ∂dP ¿CÉ°T øeh

,øcÉ°ùŸGh QƒÑ≤dG ógGƒ°ûd á«Fƒ°†dG Qƒ°üdÉc(3)äÉHÉ°ù◊G ôJÉaOh(4).äÉ£ q£ıGh Ωƒ°SôdGh(5)QÉÑàYG IQGóL ÉeCG

¢†©H ‘ ±ô©oJ á«∏ªY »gh ,¬æ«©H A»°T hCG ¿Éµe hCG ¢üî°ûH óæà°ùŸG ∂dP §HôH Qqô≤oàa äÉÑKEG π«dO Ée óæà°ùe

º°SÉH ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£J »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG''≥«KƒàdG''.(6)¿EGh~á©FÉ°T á∏«°Sh ƒg óæ`à°ùe ≈∏Y ™«bƒàdGh

(1) ,á«µjôeC’G IóëàŸG äÉj’ƒdG(Federal Rules of Evidence)óæÑdG ,901 IóYÉ≤dG ,äÉÑKE’G ádOCÉH á°UÉÿG ájOÉ–’G óYGƒ≤dG »YôØdG(CG)) :''Ée »g á«æ©ŸG ádCÉ°ùŸG ¿CÉH êÉàæà°SG ºYód ±Éc äÉÑKEG π«dóH ≈aƒà°ùoj ∫ƒÑ≤∏d ≥HÉ°S •ô°ûc áqjƒ¡dG äÉÑKEG hCG ≥«KƒàdG AÉ°†àbG

.ÉgóujDƒe ¬«Yqój''.( (2) á«fóŸG äÉ`ÑKE’G áqdOCG ¿ƒfÉb ,á«dÉª°ûdG GóædôjEGh ≈ª¶©dG É«fÉ£jÈd IóëàŸG áµ∏ªŸG(Civil Evidence Act),1995 ΩÉ©d

.13 º°ù≤dG ,38 π°üØdG

.Lyell v. Kennedy (No. 3) (1884) 27 Ch.D. 1 (United Kingdom, Chancery Division)

.Hayes v. Brown [1920] 1 K.B. 250 (United Kingdom, Law Reports, King's Bench)

J. H. Tucker & Co., Ltd. v. Board of Trade [1955] 2 All ER 522 (United Kingdom, All England Law .Reports)

Farm Credit Bank of St. Paul v. William G. Huether, 12 April 1990 (454 N.W.2d 710, 713) (United States,

(3)

(4)

(5)

(6)

.Supreme Court of North Dakota, North Western Reporter)

2á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á≤ãdG õjõ©J

πFÉ°Sh øe~ájô°üM øµJ ⁄''≥«KƒàdG'' ¿GÒÑ©àdG Ωóîà°ùoj ¿CG õFÉ÷G øe ,¥É«°ù∏d É©ÑJh .''™qbƒj''h''≥qKƒj''

.ÚaOGÎe ÉªgQÉÑàYÉH(7)

-3 ÉeCGh''™«bƒàdG'' ƒ¡a''¬æe ¬©«bƒJ øjƒµJ áq«æH Ée ±ôW ¬eóîà°ùj õeQ hCG º°SG …CG''.(8)¿CG Ωƒ¡ØŸG øehäÉÑKEG ƒg ,øq«©e óæà°ùe ≈∏Y øq«©e ¢üî°T ™qbƒj ¿CG »°†à≤J »àdG ,á«©jô°ûàdG ÚfGƒ≤dG √ÉqNƒàJ …òdG ¢Vô¨dG

.óæà°ùŸG ádÉ°UCG(9)™ubƒŸG ój §îH ÉHƒàµe ,™ubƒŸG ¢üî°ûdG º°SG OƒLh ‘ ™«bƒà∏d á«LPƒªædG ádÉ◊G πqãªàJh ™«bƒJ …CG) q»bQh óæà°ùe ≈∏Y ,¬°ùØf''ó«dG §îH Üƒàµe'' hCG''•ƒ£fl''.((10)§îH ÜƒàµŸG ™«bƒàdG ¿CG ÒZ

äÉ©«bƒàdG Èà©J ºcÉÙG ¿ƒµd Gô¶æa .™«bƒàdG ´GƒfCG øe Q sƒ˘°üàŸG ó˘«˘Mƒ˘dG ´ƒ˘æ˘dG ƒ˘g ¢ù«˘d ó˘«˘dG''áeÓYÖ°ùëa'' ¿EÉa ,¬JGP ™ubƒŸG ój §îH ™«bƒàdG ¿ƒµj ¿CG »æ©ŸG »©jô°ûàdG ¿ƒfÉ≤dG ¢†à≤j ⁄ Ée ,''´ƒÑ£ŸG º°S’G

»Øµj óæà°ùŸG ≈∏Y ™qbƒj ¿CÉH ÖndÉ£ŸG ±ô£dÉH ¢UÉÿG'' ™«bƒàdG ¿EG hCG ,''lIQƒØfi ºàîH óæà°ùŸG ≈∏Y ¬ënO Rƒéj™ubƒŸG ¢üî°ûdÉH ¢UÉÿG …OÉ«àY’G ™«bƒàdG øY π°UC’G ≥ÑW IQƒ°U ¬«∏Y''‘ âÑãj ¿ÉgôH Ωsó≤oj ¿CG á£jô°T ,

ä’É◊G √òg''™ubƒŸG ¢üî°ûdG √ô¡e ób ºàÿG ≈∏Y ´ƒÑ£ŸG º°S’G ¿CG'' ™«bƒàdG ∂dP ¿CG hCG ,''øu«oHh ¬H ±ôoàYG óbøq«©ŸG ∂°üdG ôr¡ne ¢Vô¨d ¬°ü«°üîàd ∂dPh ¬à£∏°S ≈∏Y AÉæH q” ¬fCÉH ¬`d''.(11)

-4≥qÑ£oJ »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ,áæq«©e äÉaqô°üJ áqë°üd •ô°ûc á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdG äÉ«°†à≤eh,∫É«àM’G äÉ°SQÉ‡ ¿CÉ°ûH ÊÉ£jÈdG »©jô°ûàdG ¿ƒfÉ≤dG ‘ É«£‰ óLƒJ ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG(12)áNƒ°ùæŸG ≠«°üdG ‘h

.iôNCG ¿Gó∏H ‘ ¬æY(13)äÉ°SQÉ‡ ¿CÉ°ûH »©jô°ûàdG ¿ƒfÉ≤dG Ò°ùØJ ¤EG π«“ ºcÉÙG äòNCG ,øeõdG QhôÃh,áæq«©e á«Ø∏N ≈∏Y AÉæH IÉqNƒàe âfÉc áeQÉ°üdG á«∏µ°ûdG ¬JÉ«°†à≤e ¿CÉH É¡æe ÉcGQOEG ,IQqôëàe á≤jô£H ∫É«àM’G(14)

(7) ÒÑ©àdG ±sô©oj ,á«µjôeC’G IóëàŸG äÉj’ƒ∏d IóqMƒŸG ájQÉéàdG áfhóŸG øe áëq≤æŸG 9 IOÉŸG ¥É«°S ‘''≥qKƒj''π«Ñ°S ≈∏Y , ¬fCÉH ,∫ÉãŸG''™qbƒj (∞dCG)'' hCG ;''AÉæH ,É«FõL hCG É«∏c Óé°S πKÉ‡ ƒëf ≈∏Y õq¡éj hCG ôuØ°ûj hCG ,ôNBG πµ°ûH √óªà©j hCG GõeQ òqØæj (AÉH)

¬H πÑ≤j hCG Óé°S óªà©jh ¢üî°ûdG áqjƒg øq«©j ¿CÉH ≥uKƒŸG ¢üî°ûdG iód á«dÉ◊G áq«ædG ≈∏Y''.(8)Alfred E. Weber v. Dante De Cecco, 14 October 1948 (1 N.J. Super. 353, 358) (United States, New Jersey

Superior Court Reports).

(9)Lobb v. Stanley (1844), 5 QB 574, 114 E.R. 1366 (United Kingdom, Law Reports, Queen's Bench).

(10) Lord Denning in Goodman v. Eban [1954] QBD 550 at 56:''¿ƒµj ÉeóæY ,áãjó◊G ájõ«∏µfE’G ájOÉ©dG á°SQÉªŸG ‘. ¬``°ùØf ƒ``g √ó`«H ¬«∏``Y ¬ª°SG Ö``àµj ¿CG ¬``«∏Y Ö``éj ¬fCG ∂``dP »æ``©j óæà`°ùe ≈∏Y Ée ¢üî`°T ™qbƒ`j ¿CG ΩRÓ`dG øè''

(United Kingdom, Queen's Bench Division).(11)

(12) 1677 ΩÉY ‘ ≈ª¶©dG É«fÉ£jôH ‘ Ó°UCG ∫É«àM’G äÉ°SQÉ‡ ¿CÉ°ûH »©jô°ûàdG ¿ƒfÉ≤dG Qó°U''øe ÒãµdG ™æe πLCG øeQhõdG IOÉ¡°ûH A’OE’G ¤EG ádÉªà°S’Gh QhõdG IOÉ¡°T ‘ É¡«dEG Aƒé∏dG ™«°ûj »àdG á«dÉ«àM’G äÉ°SQÉªŸG''‘ ¬eÉµMCG º¶©e â«¨doCG óbh .

.øjô°û©dG ¿ô≤dG AÉæKCG IóëàŸG áµ∏ªŸG(13)IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ IóqMƒŸG ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áfhóe øe 201-2 óæÑdG øe (1) »YôØdG óæÑdG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y

(Uniform Commercial Code) :»∏j Éªc ä’É«àM’G ¿CÉ°ûH »©jô°ûàdG ¿ƒfÉ≤dG øY áMGô°U ôqÑY …òdG ,''¬«∏Y ¢Uƒ°üæe ƒg Ée AÉæãà°SÉHÉe ,´ÉaO hCG ÊƒfÉb AGôLEG ¤EG Aƒé∏dÉH ÌcCG hCG Q’hO 500 √Qób øªãH ™FÉ°†H ™«H ¿CÉ°ûH ó≤Y PÉØfEG Rƒéj ’ ,óæÑdG Gòg ‘ ∂dòd ÉaÓN¬∏«ch hCG ,¬gÉŒ PÉØfE’G ¢ùªà∏oj …òdG Úaô£dG óMCG ¬«∏Y ™qbhh Úaô£dG ÚH ΩôHCG ób ™«H ó≤Y ¿CG øq«Ñj »µd ±Éc Üƒàµe ¢üf áªK øµj ⁄

¿hPCÉŸG √QÉ°ùª°S hCG''.

Alfred E. Weber v. Dante De Cecco, 14 October 1948 (1 N.J. Super. 353, 358) (United States, New Jersey

.Lobb v. Stanley (1844), 5 QB 574, 114 E.R. 1366 (United Kingdom, Law Reports, Queen's Bench)

:Lord Denning in Goodman v. Eban [1954] QBD 550 at 56

.R. v. Moore: ex parte Myers (1884) 10 V.L.R. 322 at 324 (United Kingdom, Victorian Law Reports)

(14)''‘ âÑdG »¨Ñæj ¬fCG ≈∏Y ¢üædG ¤EG Ée Qó≤H π«Á úô°ûŸG É¡«a ¿Éc IÎa ‘ ∫É«àM’G äÉ°SQÉ‡ ¿CÉ°ûH »©jô°ûàdG ¿ƒfÉ≤dG Qó°U‘ q∂``°T ’h .á«°†b πc ‘ äÉÑ``KE’G π«dO ∫ƒ``©Øe ‘ Ghô¶æj »µd ÚØq∏ëª∏d ∂dP ∑ô`J øe ’óH ,IOqófi óYGƒ≤d É≤ah ÉjÉ°†≤dG

.∫hó`©dG Oƒ``¡°ûdG OGó`Y ‘ ∑Gò``fBG Éfƒµj ⁄ ¬«∏Y ≈YqóŸGh »YqóŸG q¿CG øe Ée qóM ¤EG CÉ°ûf ∂dP ¿CG'') J. Roxboroughá«``°†≤dG ‘ (United Kingdom, Law Reports, Chancery Division) [1951] 1 Ch 941 at 947-8Leeman v. Stocks OÉ¡°ûà°S’G óæY ,¿É°ùëà°SÉH

äGOÉ¡àLGJ. Cave á«°†≤dG ‘(United Kingdom, Law Reports, Queen's Bench) [1982] 1 QB 593 at 597Evans v. Hoare.(

.Superior Court Reports)

(15) π«¡fQƒc ±hCG ΩÉ¡¨æH OQƒ∏dG í°VhCG Éª∏ãe(Lord Bingham of Cornhill) ,''√òg πM ‘ »æoY GPEG ¬fCG øq«ÑJ Ée ¿ÉYô°S¿CG ∂```dP :ôNBG ô°T Qƒ¡X í«àj ¿CG qπ◊G ∂dP ¿CÉ°T øe ¿Éc ó≤a ,Qhô°ûdG øe óMGh á÷É©Ã ô°ûY ™HÉ°ùdG ¿ô≤dG ‘ óªà©ŸG á∏µ°ûŸGÉeóæY â£ÑMoCG ób ájQÉéàdG ¬JÉ©qbƒJ ¿CG óéj ±ƒ°S ,Ωõ∏e »¡```Ø°T ¥ÉØJG ¬fCG ø¶``j ¿Éc Ée ≈∏Y AÉæH ±qô°üàjh πª©j …òdG ±ô£dG

¥ÉØJ’G øY áHƒàµe á``bQh hCG Iôqcòe Oƒ``Lh ΩóY ≈∏Y πjƒ©àdG ‘ í‚ ób ôNB’G ±ô£dG ¿CGh ,PÉØfE’G ¿GhCG Úëj''á«°†≤dG .)Actionstrength Limited v. International Glass Engineering(2003 πjô`HCG/¿É°ù«f 3 , Kingdom,(United[2003] UKHL 17

House of Lords).(16), vol. 3, 2000Journal of Information, Law and Technology,Chris Reed, "What is a signature?",á«©LôŸG ádÉME’Gh

:»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ¿ÉàMÉàe Éªgh ,á«FÉ°†≤dG ≥HGƒ°ùdG áf qhóe ¤EG á°SGQódG ∂∏J ‘ IOQGƒdG http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/law/elj/jilt/ 2000_3/reed/.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(17) (1838) 8 A. & E. 94 (United Kingdom, Adolphus and Ellis' Queen's Bench Reports)Baker v. Dening.(18) [1947] Ch 231 (United Kingdom, Chancery Division)Hill v. Hill.

(24),πKÉ‡ ƒëf ≈∏Yh .Gô°ùjƒ°S ‘ äÉeGõàd’G ÚfGƒb áf qhóe øe 11 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdG ‘ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,¬H ±Î©e GògÉgOqóëj á¨«°üd É¡JÉYGôe ΩóY ∫ÉM ‘ ’EG áë«ë°U ÒZ Èà©oJ ’ äÉbÉØJ’G ¿CG ≈∏Y É«fÉŸCG ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áf qhóe øe 215 óæÑdG ¢üæj™°†îJ ’ ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã Oƒ≤©dG ¿CG ÉeƒªY Ωƒ¡ØŸG øe ,IOqóÙG ä’É◊G ∂∏J AÉæãà°SÉH .±GôWC’G É¡«∏Y ≥ØàJ hCG ¿ƒfÉ≤dG

.Iójó°T ábóH ÉgÒ°ùØJ Öéj äÉ«°†à≤ŸG ∂∏J ¿EÉa ,Éæq«©e Óµ°T áMGô°U ¿ƒfÉ≤dG Oqóëj ÉeóæY ÉeCGh .IOqófi á«∏µ°T äÉ«°†à≤Ÿ (25)ÚfGƒ≤dG áf qhóe ≈°†à≤Ã Oƒ≤©dG Æƒ°U ¿CÉ°ûH á«°SÉ°SC’G óYGƒ≤dG ‘ áæqª°†e πµ°ûdG ‘ ájqô◊G ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,É°ùfôa ‘

á«fóŸG(Civil Code)ΩGõàd’ÉH óYGƒdG É°VQ ôaGƒJ Ée ó≤Y áë°U »°†à≤J ,á«°ùfôØdG á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áf qhóe øe 1108 IOÉª∏d É≤ahh . ó≤©dG íÑ°üj ,ô°UÉæ©dG √òg ôaGƒJ iódh :´hô°ûe ÖÑ°Sh øq«©e ¢VôZh á«fƒfÉ≤dG ¬à«∏gCGh''±GôWC’G ÚH ÉfƒfÉb''IOÉª∏d É≤ah ,á«æ©ŸG

IóYÉ≤dG É«dÉ£jEG ™ÑqàJ ∂dòch .á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áf qhóe øe 1278h 1258 ÚJOÉŸG ≈°†à≤Ã ,É«fÉÑ°SEG ‘ É°†jCG IóYÉ≤dG »g √ògh .1134.(1350h 1326 ÚJOÉŸG ,É«dÉ£jEG ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áf qhóe ô¶fG) íjô°üdG ¿É«ÑdG øe πbCG Qó≤H ∂dP ¿Éc ¿EGh ,É¡°ùØf

áeó≤e3

.ÊƒfÉ≤dG É¡dƒ©Øe øe Oƒ≤©dG ójôŒ ¤EG IQhô°V É‰hO …ODƒj ób √óYGƒ≤H ΩQÉ°üdG óq«≤àdG ¿CÉHh(15)¿EÉa ºK øeh‘ GQ qƒ£J ,á«°VÉŸG áæ°S Ú°ùªÿGh áFÉŸG ∫ÓN ,ó¡°ûJ äòNCG ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£J »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG

Ωƒ¡Øe''™«bƒàdG''.É¡jODƒj »àdG áØ«XƒdG ≈∏Y õ«cÎdG ¤EG πµ°ûdG ≈∏Y »∏°UC’G õ«cÎdG øe êqQóJ(16)äòNCGhäÓjóÑàdG øe GAóH ,»°SÉ°SC’G Ωƒ¡ØŸG Gòg øe áYƒæàe ≠«°U ‘ ôNB’ ÚM øe ô¶æJ ájõ«∏µfE’G ºcÉÙG

Ö«∏°üdG äÉeÓY ΩGóîà°SG Óãe É¡æeh ,á£«°ùÑdG(17),º°S’G øe ¤hC’G ±ôMC’G hCG(18)AÉª°SC’ÉH GQhôehIQÉ©à°ùŸG(19),áqjƒ¡dÉH ∞jô©àdG äGQÉÑ˘Yh(20),áYƒÑ£ŸG AÉª°SC’ÉH AÉ¡à˘fGh(21)±GôWCG πÑb øe äÉ©«bƒà˘dGh

,áãdÉK(22).áq«WÉ£ŸG ΩÉàNC’Gh(23)GPEG ÉÃ á≤∏©àŸG ádCÉ°ùŸG … qƒ°ùJ ¿CG ºcÉÙG âYÉ£à°SG ,∫GƒMC’G √òg ™«ªL ‘há«Ø∏N ≈∏Y AÉæH ¬fEG ∫É≤oj ¿CG øµÁ ,ºK øeh .•ƒ£fl ™«bƒàd Ò¶f º°SôH í«ë°U ™«bƒJ AÉ°†eEG õFÉ÷G øe ¿Éc…ô°ùj »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ´õ`æJ ºcÉÙG äòNCG ,πµ°ûdG ¿CÉ°ûH áÑq∏°üàŸG áeÉ©dG äÉ«°†à≤ŸG ¢†©H øe

¿Éeƒ¡ØŸG ¬«æ©j ÉŸ ÖMQ º¡a ôjƒ£J ¤EG ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG É¡«a''≥«KƒàdG''h''™«bƒàdG''»àdG áq«ædG ≈∏Y õ«cÎdÉH ,.É¡JÉaqô°üJ πµ°T ≈∏Y ¬æe ÌcCG ,áq«æ©ŸG ±GôWC’G Égó°ü≤J

-5 ¿CÉ°ûH ™Ñqàoj …òdG è¡ædG ÉeCG''≥«KƒàdG''h''™«bƒàdG'',ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£oJ »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘»àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG º¶©e ¿CG ∂dP .ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ‘ ™ÑqàŸG è¡ædG ™e »MGƒædG ™«ªL øe É≤HÉ£àe ¢ù«d ƒ¡a¿ƒfÉ≤dG πFÉ°ùe ‘ ájóbÉ©àdG äGóq¡©àdG ¢Uƒ°üîH πµ°ûdG ‘ ájqô◊G IóYÉb ™ÑàJ ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG É¡«a …ô°ùj

áMGô°U ÉeEG ,¢UÉÿG(24),Éæª°V ÉeEGh(25)á«FÉ°†≤dG áj’ƒ∏d É©ÑJ äGAÉæãà°S’G øe ¢†«Øà°ùe ¢Sô¡ØH ÉægQ øµdh

áeó≤e3

Redding, in re (1850) 14 Jur. 1052, 2 Rob.Ecc. 339 (United Kingdom, Jurist Reports and Robertson's.Ecclesiastical Reports)

Cook, In the Estate of (Deceased) Murison v. Cook and Another [1960] 1 All ER 689 (United Kingdom, All.England Law Reports)

Brydges v. Dicks (1891) 7 T.L.R. 215 (cited in Brennan v. Kinjella Pty Ltd., Supreme Court of New SouthWales, 24 June 1993, 1993 NSW LEXIS 7543, 10). Typewriting has also been considered in Newborne v. .Sensolid

(Great Britain), Ltd. [1954] 1 QB 45 (United Kingdom, Law Reports, Queen's Bench)

.France v. Dutton, 24 April 1891 [1891] 2 QB 208 (United Kingdom, Law Reports, Queen's Bench)

Goodman v. J. Eban Ltd., [1954] 1 QB 550, cited in Lazarus Estates, Ltd. v. Beasley, Court of Appeal, 24 January1956 ([1956] 1 QB 702); London County Council v. Vitamins, Ltd., London County Council v. Agricultural Food Products,

Ltd., Court of Appeal, 31 March 1955 [1955] 2 QB 218 (United Kingdom, Law .Reports, Queen's Bench)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)


áZƒ°üe Oƒ≤©dG ¿ƒµJ ¿CG ¤EG Ωhõd ’ ¬fCG ,áeÉ©dG IóYÉ≤dG π«Ñ°S ≈∏Y ,»æ©j Gògh .á«æ©ŸG''áHÉàc'' hCG''á©sbƒe''OƒLh ÉeƒªY »°†à≤J ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£J á«FÉ°†b äÉj’h ∑Éæg ¿CG ÒZ .PÉØfE’G áÑLGhh áë«ë°U ¿ƒµJ »µd

.ájQÉéàdG πFÉ°ùŸG ‘ GóY Ée ,ó≤©dG äÉjƒàfi äÉÑKE’ Ée áHÉàc(26)»àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG øe ¢†«≤ædG ≈∏Yh.íLQC’G ≈∏Y ΩQÉ°U ƒëf ≈∏Y äÉÑKE’G áqdOCG óYGƒb Ò°ùØJ ¤EG ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ¿Gó∏H ƒëæJ ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£J≈∏Y ¿ÉgÈdG πLCG øe äÉÑKE’G ádOC’ É«eôg ÉÑ«JôJ Qqô≤J á«fóŸG äÉÑKE’G áqdOCG ¿CÉ°ûH óYGƒ≤dG ¿CG ßMÓoj Ée IOÉYh,á«eƒª©dG äÉ£∏°ùdG øY IQOÉ°üdG äGóæà°ùŸG Ö«JÎdG ∂dP ≈∏YCG ‘ »JCÉJh .ájQÉéàdGh á«fóŸG Oƒ≤©dG ¿ƒª°†e¿Éeƒ¡ØŸG ¬«a íÑ°üj ó`b ƒëf ≈∏Y »eô¡dG Ö«JÎdG ∂dP ™°Vƒoj Ée GÒãch .á≤qKƒŸG á«°Uƒ°üÿG äGóæà°ùŸG É¡«∏J

''óæà°ùŸG''h''™«bƒàdG''.Óµ°T øjõjÉªàe ÉfÉc ¿EGh ,ÉÑjô≤J ÚeRÓàe(27)iôNCG á«FÉ°†b äÉj’h ∑Éæg ¿CG ÒZ Ωƒ¡Øe ÚH Ée §HôJ ÊóŸG ¿ƒfÉ≤∏d á©°VÉN''óæà°ùŸG'' OƒLhh''™«bƒJ''.¬«∏Y(28)óæà°ùŸG ¿CG »æ©j ’ Gòg øµd

º°ùqàj ød ƒëædG Gòg øe óæà°ùŸG ¿CG »æ©j πH ,äÉÑKEG π«dóc áª«b …CG øe IQhô°†dÉH Oqô› ¬«∏Y ™qbƒoj ⁄ …òdG ÉeƒªY Èà©oj ƒgh ,á°Uƒ°üfl áæjôb …CÉH''äÉÑKEG π«dO ájGóH''.(29) ¿EÉa ºK øeh''≥«KƒàdG''º¶©e ‘ ƒg

Ée óæà°ùe á«bƒKƒe ¿CG »æ©j ¬fCÉH íLQC’G ≈∏Y kÉ≤«°V kÉª¡a º¡Øoj CGóÑe ÊóŸG ¿ƒfÉ≤∏d á©°VÉÿG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG’óH IQÉ°TE’G á«fóŸG äGAGôLE’G ‘ ™FÉ°ûdGh .∫óY ÖJÉc hCG á q°üàfl á«eƒªY lá£∏°S É¡àbqó°Uh É¡æe â≤q≤– ób

Ωƒ¡Øe ¤EG ∂dP øe''áë°U''.äGóæà°ùŸG

-6™«bƒàdG ƒg ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ¿Gó∏H ‘ ™«bƒàdG êPƒ‰CG ¿EÉa ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG QÉWEG ‘ ádÉ◊G QGôZ ≈∏Yh≥FGô£H ∫ƒÑ≤dG ¤EG π«Á á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H ¿EÉa ,¬°ùØf ™«bƒàdG ¢üîj Éª«a ÉeCGh .ó«dG §îH Qƒ¡ªŸG‘ ÉeƒªY á«∏µ°ûdG ¤EG ∫Éq«e è¡f OƒLh øe ºZôdG ≈∏Y ,kÉ«dBG áî°ùæà°ùŸG äÉ©«bƒàdG É¡«a ÉÃ ,áØ∏àfl áÄaÉµe

.äÉÑKE’G ádOCG(30),ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸG ‘ á«dB’G äÉ©«bƒàdÉH πÑ≤J iôNCG á«FÉ°†b äÉj’h ¿CG ÒZ(31)É¡æµdhQƒ¡X ≈àM ∂dPh ,Oƒ≤©dG øe iôNCG ´GƒfCG äÉÑKEG πLCG ø˘e ó˘«˘dG §˘î˘H ™˘«˘bƒ˘J AÉ˘°†à˘bG ‘ äqô˘ª˘à˘°SG

.á«Hƒ°SÉ◊G äÉ«LƒdƒæµàdG(32)¿CÉ°ûH πµ°ûdG ‘ ájqô◊G øe áeÉY á«Ø∏N ≈∏Y AÉæH ,¬fEG ∫É≤oj ¿CG øµÁ ∂dòdh

(26)É¡àª«b RhÉéàJ »àdG Oƒ≤©dG äÉÑKE’ Üƒàµe ¢üf OƒLh ÜƒLh ≈∏Y É°ùfôa ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áf qhóe øe 1341 IOÉŸG ¢üæJiOCG óbh .øq«©e q»eôg Ö«JôJ É‰hO ,äÉÑKE’G ádOCG øe áØ∏àfl ´GƒfCÉH qô≤J ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áf qhóe øe 109 IOÉŸG øµd ,Éæq«©e É¨∏ÑeájQÉ``éàdG ÉjÉ°†≤dG ‘ äÉ`ÑKE’G ádOCG ‘ ájqô◊G ¿CÉ°ûH ΩÉ©dG CGóÑŸÉH 1892 ΩÉY ‘ É°ùfôa ‘ ¢†≤ædG áªµfi ±GÎYG ¤EG ∂dP

(Cass. civ. 17 May 1892, DP 1892.1.604 ; ‘ ¬H ó¡°ûà°ùe …CGQPreuve, Répertoire de droit commercial Dalloz,Luc Grynbaum,

.June 2002, sections 6 and 11)

(27) Ωƒ¡Ø`e ‘ É«°SÉ`°SCG Gô`°üæY ¢ù«d ,Ó`ã`e ,ÊÉŸC’G ¿ƒfÉ`≤dG ≈°†à`≤Ã ,™«bƒàdG''óæà°ùŸG''(Urkunde) (Gerhard Lüke and

(Munich, Beck, 1992)Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung Alfred Walchshöfer, ô¶fG)section 416, No. 5( .™eh‘ á«fóŸG äGAGôLE’G ÚfGƒb áfqhóe øe 419h 416h 415 OƒæÑdG ¬à°SQCG …òdG ,ájóæà°ùŸG äÉÑKE’G ádOC’ »eô¡dG Ö«JÎdG ¿EÉa ∂dP

á«°Uƒ°üÿG äGóæà°ùŸG ‘ á«JÉÑKE’G áª«≤dG ¿CÉ°ûH 416 óæÑdG ¿CG ™bGƒdGh .óæà°ùŸGh ™«bƒàdG ÚH Ée ìƒ°VƒH §Hôj ,É«fÉŸCG)Privaturkunden(

¿qƒµJ á«°Uƒ°üÿG äGóæà°ùŸG ¿CG ≈∏Y ¢üæj''ÉeÉJ ÉJÉÑKEG''á≤sKƒe hCG QqôÙG πÑb øe É¡«∏Y É©qbƒe âeGO Ée É¡«∏Y …ƒà– »àdG äÉeƒ∏©ŸG ¿CÉ°ûHäGóæà°ùŸG Ò°üe ≈≤∏J äGóæà°ùŸG √òg ¿CG hóÑj ,™«bƒJ ÓH äGóæà°ùŸG ¢Uƒ°üîH A»°T ≈∏Y ¢üf OƒLh Ωó©d Gô¶fh .∫óY ÖJÉc ™«bƒàH

ºcÉÙG ¢SQÉ“ »àdG ,(π∏îH áHƒ°ûŸG hCG áaqôÙG …CG) á°übÉædG''ájqô◊G''‘ á«fóŸG äGAGôLE’G ÚfGƒb áfqhóe) á«JÉÑKE’G É¡àª«b ôjô≤J ‘.(419 óæÑdG ,É«fÉŸCG

(28) ™«bƒ``àdG Èà`©j ,É°ùfôa ‘''É«°SÉ`°SCG Gô`°üæY'' á«°Uƒ°üÿG äGóæ``à°ùŸG ô°UÉ``æY øe)actes sous seing privé (ô`¶fG), No. 638Recueil Dalloz, Preuve(.

(29) ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ô¶fG ,É°ùfôa ‘ ∫É◊G »g √òg Nos. 657-658Recueil Dalloz, Preuve,.(30)™«ªL OÉ©Ñà°SG »æ©j ¿CG ¬fCÉ°T øe ó«dG §îH ™«bƒJ •GÎ°TG ¿CG á«fÉŸC’G á«fóŸG äGAGôLE’G ÚfGƒb áf qhóe ≈∏Y ¿ƒ≤u∏©ŸG øq«Ñj

ô``¶fG) »Lƒ`dƒæµàdG Ωqó≤`àdGh ájOÉ«``àY’G á°SQÉªŸG ™e ¢VQÉ``©àJ ¿CG É¡fCÉ°T øe á``é«àf »gh ,É«dBG ádƒª``©ŸG äÉeÓ©``dG ∫Éµ``°TCG (Munich, Beck, 1992), section 416, No. 5Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnungfer,öGerhard Lüke and Alfred Walchsh(.

(31) ô¶fG) É°ùfôa ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y No. 662Recueil Dalloz, Preuve,(.(32)hCG ºàîH hCG ,äÉeÓ©dG øe ÉgÒZ hCG Ö«∏°U áeÓ©H ™«bƒàdG øY á°VÉ©à°S’G øµÁ ’ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,É°ùfôa ‘

ô¶fG) ™HÉ°UC’G äÉª°üÑH No. 665Recueil Dalloz, Preuve,(..

áeó≤e5

ôjó≤J πLCG øe áeQÉ°U ÒjÉ©e ≥«Ñ£J ¤EG ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dÉH πª©J »àdG ¿Gó∏ÑdG π«“ ,ájQÉéàdG ∫ÉªYC’G Oƒ≤Y ΩGôHEGGQƒa ±GÎY’G øµÁ ’ »àdG äGóæà°ùŸG ¢†aQ ¤EG ádÉq«e ¿ƒµJ óbh ,á«°Uƒ°üÿG äGóæà°ùª∏d á«JÉÑKE’G áª«≤dG

.™«bƒJ ¤EG GOÉæà°SG É¡àqë°üH

-7πH ,≥«KƒàdGh ™«bƒàdG »eƒ¡ØŸ óMGh º¡a OƒLh ΩóY ¿É«ÑJ ≈∏Y ô°üà≤J ’ √ÓYCG IOQGƒdG á°ûbÉæŸG ¿EG√òg øe ºZôdG ≈∏Y ,øµdh .áØ∏àıG á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ÚH Éª«a ∞∏àîJ É¡fÉjqODƒj »àdG ∞FÉXƒdG ¿CG É°†jCG øq«ÑJ

Úeƒ¡ØŸG ¿CG ∂dP .ácÎ°ûe áeÉY ô°UÉæY á©°†H ≈∏Y Qƒã©dG øµÁ äÉæjÉÑàdG''≥«KƒàdG''h''áë°üdG''¿Éª¡Øoj áªYGódG áqé◊G ƒg óæà°ùŸG ¿CG …CG ,Ée πé°S hCG óæà°ùe ádÉ°UCG ¤EG ¿GÒ°ûj Éª¡fCÉH ¿ƒfÉ≤dG ‘ ÉeƒªY''á«∏°UC’G''

∂dòch .É¡«∏Y CGôW ôjƒ– …CG É‰hOh ¬«a â∏qé o°S …òdG πµ°ûdG ‘ ,É¡«∏Y …ƒàëj »àdG äÉeƒ∏©ŸG ¢Uƒ°üîHí«àJ äÉ©«bƒàdG ¿CG ∂dP :á«bQƒdG πFÉ°SƒdG ≈∏Y áªFÉ≤dG áÄ«ÑdG ‘ á«°ù«FQ ∞FÉXh çÓK …ODƒJ äÉ©«bƒàdG ¿EÉaπ©a ‘ ¢üî°ûdG ∂dP ´ƒ∏°V ¿CÉ°ûH Ú≤«dG ôqaƒJ »gh ;(áqjƒ¡dG ∞jô©J áØ«Xh) ™ubƒŸG áqjƒg ≈∏Y ±qô©àdG∫É≤oj ¿CG øµÁh .(ájOÉæ°SE’G áØ«XƒdG) óæà°ùŸG ¿ƒª°†eh ™ubƒŸG ÚH Ée §HôJ »gh ;(á«JÉÑKE’G áØ«XƒdG) ™«bƒàdGõFÉ÷G øe ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .¬«∏Y ™sbƒŸG óæà°ùŸG á©«Ñ£d É©ÑJ iôNCG ∞FÉXh IqóY ∂dòc …ODƒJ äÉ©«bƒàdG ¿EG∞«dCÉJ á«©LôÃ QGô`bE’G Ée ¢üî°T áq«fh ;¬«∏Y ™sbƒe ó≤Y ¿ƒª°†Ã ΩGõàd’G Ée ±ôW áq«f ≈∏Y ™«bƒàdG ó¡°ûj ¿CGQGôbE’G Ée ¢üî°T áq«fh ;(™«bƒàdG π©a øY ≈qJCÉàJ ¿CG øµªŸG øe »àdG á«fƒfÉ≤dG äÉ©ÑàdÉH »YƒdG ô¡¶oj É‡) Ée ¢üf

.¬æ«©H ¿Éµe ‘ Ée ¢üî°T OƒLh øeRh á©bGhh ;ôNBG ¢üî°T ¬Ñàc óæà°ùe ¿ƒª°†Ã ¬WÉÑJQÉH,(33)(34)

-8¢VGÎaG ¤EG ¿É«MC’G øe Òãc ‘ √OƒLh iqOCG ¿EGh ≈àM ,™«bƒàdG ¿CG ßMÓoj ¿CG »¨Ñæj ,øµdh ’ √óMh ¬fEÉa ,áë°üdG''≥qKƒj''É©ÑJ ,Éª¡æ«H π°üØ∏d Ú∏HÉb ¿Éfƒµj ób øjô°üæ©dG øjòg ¿EG πH ;Góæà°ùe

ßØàëj ób ™«bƒàdG ¿CG ∂dP .±hô¶∏d''¬àë°üH''∂dòc .™«bƒàdG ¬«∏Y Qƒ¡ªŸG oóæà°ùŸG É≤M’ Q qƒoM ¿EGh ≈àM π¶j ób óæà°ùŸG ¿EÉa''Éë«ë°U''á£∏°S ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓY .GQ qhõe ¬«∏Y …ƒàëj …òdG ™«bƒàdG ¿Éc ¿EGh ≈àM

¿Éqª¡e ¿Gô°üæY Éª¡fCG ™e ,iôNCG á¡L øe á«∏©ØdG »æ©ŸG ¢üî°ûdG áqjƒgh á¡L øe Ée á∏eÉ©e ‘ πqNóàdGáë°U ¿Éª°†d ¿É«Øµj ’h áeÉJ áægôH √óMh ™«bƒàdG Éª¡«∏Y øgÈj ’ ,Ée ™«bƒJ hCG óæà°ùe áë°U ¿Éª°†d

.äÉ©«bƒàdG hCG äGóæà°ùŸG

-9ó«∏≤àdG øY ô¶ædG ±ô°üH PEG .É«dÉM á°ûbÉæŸG ó«b ádCÉ°ùŸG øe ôNBG ÖfÉL ¤EG »°†ØJ á¶MÓŸG √òghÊƒfÉ≤dG ¬`dƒ©Øe q¿CG ∂dP .GóL á∏«∏≤dG äGAÉæãà°S’G ¢†©H ™e ,¬JGòH ÉªFÉb ÉÄ«°T ™«bƒàdG ¢ù«d ,øq«©ŸG ÊƒfÉ≤dGøe ,á«∏ª©dG á°SQÉªŸG ‘h .™«bƒàdG ∂dP ¬«dEG nónæ°ùoj ¿CG øµÁ …òdG ¢üî°ûdGh ™«bƒàdG ÚH §HGôdG ≈∏Y óªà©j‘ Iô°VÉM É¡∏c ¿ƒµJ ÉeóæY ,±GôWC’Éa .™ubƒŸG áqjƒg øe ≥q≤ëàdG á«¨H áØ∏àfl äGƒ£N Iqó©H ΩÉ«≤dG õFÉ÷Gó≤a ,É«ØJÉg â°VhÉØJ GPEG ÉeCG ;¬LƒdÉH q’EG ¢†©ÑdG É¡°†©H ≈∏Y ±qô©àJ ’ ób ,¬°ùØf âbƒdG ‘ ¬°ùØf ¿ÉµŸG™°†îj ’ ƒgh ,ájOÉY ádCÉ°ùe √QÉÑàYÉH çóëj Ée GÒãc Gògh .Gòµgh ,ôNB’G äƒ°U ≈∏Y É¡æe πc ±qô©àj

(33)2001 ´GÎ°T’G π«dO ™e á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb™«ÑŸG ºbQ ,IóëàŸG ·C’G äGQƒ°ûæe)A.02.V.8 »µÑ`°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe) 29 Iô≤ØdG ,ÊÉãdG Aõ÷G ,(http://www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/electronic_

commerce.html,.(2008 ¬æjƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh(34)∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb øe á≤HÉ°ùdG á¨«°üdG øe 7 IOÉŸG ‘ »Ø«XƒdG DƒaÉµàdG ÒjÉ©Ÿ ¢SÉ°SCÉc πÑb øe Ωóîoà°SG ób π«∏ëàdG Gòg

äGQƒ°ûæe) 1998 ΩÉY ‘ ádqó©ŸG É¡à¨«°üH GQqôµe 5 á«aÉ°VE’G IOÉŸG ™eh 1996 ™jô°ûàdG π«dO ™e á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ™«ÑŸG ºbQ ,IóëàŸG ·C’GA.99.V.4:»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe ƒgh ,(http://www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/electronic_

commerce.html.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)


á∏°ù∏°S ÈY äGóæà°ùe ∫ÉëoJ ÉeóæY hCG ,á∏°SGôŸÉH ±GôWC’G ¢VhÉØàJ ÉeóæY ÉqeCG .IOqófi á«fƒfÉb óYGƒ≤dÉ¡∏ªY ób øq«©e óæà°ùe ≈∏Y ô¡¶J »àdG äÉeÓ©dG ¿CG øe âqÑãà∏d á∏«∏b πÑ°S iƒ°S ∑Éæg ¿ƒµJ ’ ó≤a ,ájóbÉ©JÖ°ùM ¬`d ¿hPCÉŸG ¢üî°ûdG ¿Éc GPEG É‡ âÑãà∏d ∂dòch ,¬ª°SÉH §ÑJôJ É¡fCG ô¡¶j …òdG ¢üî°ûdG π©ØdÉH

.¬æ«©H É°üî°T Ωõ∏j ¿CG ¬«a ¢VÎØŸG ™«bƒàdG CÉ°ûfCG …òdG Ó©a ó«MƒdG ¢üî°ûdG ƒg ∫ƒ°UC’G

-10 ∫Éµ°TCG øe ±ƒdCÉe πµ°T ƒg …hó«dG ™«bƒàdG ¿CG ™eh''≥«KƒàdG''äGóæà°ùe øe ¢Vô¨dG …ODƒjh¿ƒeCÉe ÒZ ájQGOE’Gh ájQÉéàdG ä’É◊G øe Òãc ‘ ¿ƒµj ™«bƒàdG q¿EÉa ,áahô©e ±GôWCG ÚH ádOÉÑàŸG äÓeÉ©ŸG™«bƒàdÉH º¡d ¿hPCÉŸG ¢UÉî°TC’G AÉª°SCG ¬jód ¿ƒµJ ’ Ée GÒãc óæà°ùŸG ≈∏Y ∫ qƒ©j …òdG ¢üî°ûdG ¿CG ∂dP .É«Ñ°ùf

.áfQÉ≤ŸG ¢VGôZC’ áMÉàe äÉ©«bƒàdG øe áæq«Y ’h(35)»àdG ≥FÉKƒdG øe Òãc ¿CÉ°ûH É°Uƒ°üN á¶MÓŸG √òg í°üJhøe áæq«Y É¡«a ¿ƒµJ »àdG ä’É◊G ‘ ≈àMh .á«dhódG ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸG ‘ á«ÑæLC’G ¿Gó∏ÑdG ‘ É¡«∏Y ∫ sƒ©oj‘h .øn≤àoe ôjhõJ ∞°ûc ≈∏Y QOÉ≤dG ƒg §≤a ÒÑÿG ¿ƒµj ó≤a ,áfQÉ≤ŸG ¢VGôZC’ áMÉàe ¬H ¿hPCÉŸG ™«bƒàdGÉe GóY Ée ,äÉ©«bƒàdG áfQÉ≤e ≈àM ÉfÉ«MCG ≈qæ°ùàj ’ ,äGóæà°ùŸG øe IÒÑc OGóYCG É¡«a èdÉ©oJ »àdG ä’É◊G∫ÉªYC’G äÉbÓY É¡«∏Y Ωƒ≤J »àdG á«°SÉ°SC’G ¿ÉcQC’G øe óMGh »g á≤ãdG ¿EÉa ºK øeh .äÓeÉ©ŸG ºgCG ¢üîj

.á«dhódG ájQÉéàdG

-11πjƒ©àdG á«∏HÉb õjõ©J É¡æe ó°ü≤dG ,á°UÉN äÉ«°†à≤e hCG äGAGôLEG á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ÌcCG iód ¿CG ÒZ

l∫ƒ©Øe áæq«©e äGóæà°ùe øY èàæj »µd É«eGõdEG äGAGôLE’G ¢†©H ¿ƒµj óbh .ó«dG §îH äÉ©«bƒàdG ≈∏Yá«fÉµeEG ¿hO ∫ƒëj ƒëf ≈∏Y ±qô°üàdG ‘ ÖZôJ »àdG ±GôWCÓd áMÉàeh ájQÉ«N É°†jCG ¿ƒµJ ób »gh .ÊƒfÉb

:»∏j Ée á«£ªædG á∏ãeC’G πª°ûJh .äGóæà°ùŸG ¢†©H áë°U ≈∏Y äÉLÉéàMG …CG Qhó°U

(CG)- ‹ó©dG ≥«KƒàdGiõ©oJ áæq«©e á«∏µ°T ád’O ≈∏Y ™«bƒàdG π©a …ƒ£æj ,áæq«©e ±hôX ‘≥«KƒàdG ¢Uƒ°üîH ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,ádÉ◊G »g √ògh .á°UÉN ájó«∏≤J º°SGôÃ ¿Î≤j Éª«a á≤ãdG õjõ©J ¤EGÒãc ‘ ÖLƒà°ùj Ée ƒgh ,ÊƒfÉb óæà°ùe ≈∏Y ™«bƒJ áë°U äÉÑKE’ ∫óY ÖJÉc πÑpb øe ≥jó°üàdG …CG ,‹ó©dG

;∫ó©dG ÖJÉµdG iód Éjó°ùL ¢üî°ûdG Qƒ°†M ¿É«MC’G øe

(Ü)- OÉ¡°TE’G™«bƒJ ºK ,ÊƒfÉb óæà°ùe ≈∏Y ™qbƒj Ée ¢üî°T IógÉ°ûe π©a ƒg OÉ¡°TE’GkÉ≤jó°üJ äÉÑKEG π«dO ≈∏Y ®ÉØ◊G ƒg OÉ¡°TE’G øe ¢Vô¨dGh .GógÉ°T ¬àØ°üH óæà°ùŸG ≈∏Y ¬ª°SG áHÉàµH ógÉ°ûoŸGóæà°ùŸG ≈∏Y ™qbƒj √ógÉ°T …òdG ¢üî°ûdG ¿CG óqcDƒjh ógÉ°ûdG ìqô°üj ,OÉ¡°TE’ÉH ábOÉ°üŸG iódh .™«bƒàdG ≈∏Y¿CG øµÁh .á≤«≤ë∏d ¬à≤HÉ£e hCG óæà°ùŸG áqbO ¿Éª°V ≈∏Y Öë°ùæj ’ OÉ¡°TE’G Gòg øµd .™bGƒdG ‘ ∂dP π©a

;¬JGP ™«bƒàdÉH á£«ÙG ±hô¶dG ¢Uƒ°üîH ¬JOÉ¡°ûH A’OE’G πLC’ ógÉ°ûdG ≈Yóà°ùoj(36)

(35)QGô°UE’G ‘ á«∏ª©dG á«fÉµeE’G ΩóYh ó«dG §îH äÉ©«bƒàdG ‘ á∏ q°UCÉàŸG ¿ÉeC’G ΩGó©fG áª°ùH ¿ƒfÉ≤dG ä’É› ¢†©H ±Î©Jä’É◊G ¢†©H ‘ …ODƒj ’ Q qhõŸG ™«bƒàdG ≈àM ¬fCÉH qô≤Jh ,AGƒ°S óM ≈∏Y á«fƒfÉ≤dG äGóæ°ùdG áë°U ¿CÉ°ûH áeQÉ°U á«∏µ°T äÉ«°†à≤e ≈∏Yá«fPE’G äGóæ°ùdGh (ä’É«ÑªµdG) œÉØ°ùdG ¿ƒfÉb øe ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,7 IOÉŸG ¿EÉa Gòµgh .ÊƒfÉ≤dG ¬dƒ©Øe øe óæà°ùe ójôŒ ¤EG¬«fƒj/¿GôjõM 7 ∞«æL ‘ IQqôÙG ,óqMƒŸG á«fPE’G äGóæ°ùdGh ,(ä’É«ÑªµdG) œÉØ°ùdG ¿ƒfÉ≤d áæqª°†àŸG á«bÉØJ’ÉH ≥aôŸG ,óqMƒŸG

¬fCG ≈∏Y ¢üæJ ,1930''hCG ,(ádÉ«Ñªc) áéàØ°ùH ΩGõàd’G ≈∏Y øjQOÉb ÒZ ¢UÉî°TCG äÉ©«bƒJ πª– (ádÉ«ÑªµdG) áéàØ°ùdG âfÉc GPEGáéàØ°ùdG ≈∏Y Gƒ©qbh øjòdG ¢UÉî°TC’G Ωõ∏J ¿CG ôNBG ÖÑ°S …C’ øµÁ ’ äÉ©«bƒJ hCG ,Ú«ªgh ¢UÉî°TCG äÉ©«bƒJ hCG ,IQ qhõe äÉ©«bƒJ

á∏WÉH ∂dP ™e íÑ°üJ É¡«∏Y Gƒ©qbh øjòdG øjôNB’G ¢UÉî°TC’G äÉeGõàdG ¿EÉa ,º¡æY áHÉ«ædÉH É¡«∏Y ™qb oh øjòdG hCG (ádÉ«ÑªµdG)''áÑ°üY) ,·C’GäGógÉ©ŸG áYƒª›.(3313 ºbôdG ,143 óq∏ÛG ,

(36)Adrian McCullagh, Peter Little and William Caelli, "Electronic signatures: understand the past to develop the

vol. 21, No. 2 (1998)University of New South Wales Law Journal,future",Ωƒ¡Øe ¿CÉ°ûH ,∫GO º°ù≤dG ,ådÉãdG π°üØdG ô¶fG ,.Oƒ¡°ûdG IOÉ¡°T

áeó≤e7

(ê)- ΩÉàNC’GÒZ â°ù«d ,É¡æY É°VƒY hCG ,äÉ©«bƒàdG ¤EG áaÉ°VEG ΩÉàNC’G ΩGóîà°SG á°SQÉ‡.⁄É©dG øe áæq«©e ≥WÉæe ‘ á°UÉNh ,áaƒdCÉe(37)≈∏Y Ó«dO ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,ôqaƒj ób ºàÿG hCG ™«bƒàdÉa

»FÉ¡f óæà°ùŸG ¿CG ≈∏Y hCG ;á«YGƒW ∂dP π©nah ¥ÉØJ’ÉH ΩGõàd’G ≈∏Y ≥ØJG ób ™qbƒŸG ¿CG ≈∏Y hCG ;™qbƒŸG áqjƒg.™«bƒàdG ó©H Q sƒëoJ ⁄ äÉeƒ∏©ŸG ¿CG ≈∏Y hCG ;ΩÉJh(38)‘ áq«ædG øq«ÑJh ™qbƒŸG ¬qÑæJ ób á°SQÉªŸG √òg ¿EG Éªc

.Ωõ∏e ÊƒfÉb ƒëf ≈∏Y ±qô°üàdG

-12äÓeÉ©ŸG ‘ Ωóîà°ùoJ ó«dG §îH IQƒ¡ªŸG äÉ©«bƒàdG âÄàa Ée ,á°UÉÿG ä’É◊G √òg GóY ÉehhCG »©jô°ûJ QÉWEG …CG OƒLh ÒZ øe øeõdG øe ¿hôb ∫GƒW ,AGƒ°S óM ≈∏Y á«dhódGh É¡æe á«∏NGódG ,ájQÉéàdG¤EG ÉghõFÉM hCG á©sbƒŸG oäGóæà°ùŸG º¡«dEG oá∏°SôŸG ¢UÉî°TC’G CÉé∏jh .¢Vô¨dG Gò¡d É°Uƒ°üN ºqª°üe …ò«ØæJ.™qbƒŸG É¡H ™qàªàj »àdG á≤ãdG iƒà°ùŸ É©ÑJ IóM ≈∏Y ádÉM πc ¢SÉ°SCG ≈∏Y äÉ©«bƒàdG ≈∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb ôjó≤J

…CG äóLh ¿EG Gòg~á«dhódG áHƒàµŸG Oƒ≤©dG øe iÈµdG á«ÑdÉ¨dG ¿CG ™bGƒdGh''áHÉàc''â°ù«d~¥ÓWE’G ≈∏Y.¢UÉN »≤«KƒJ hCG »∏µ°T AGôLEG …CÉH áYƒØ°ûe IQhô°†dÉH

-13‘ ádƒª°ûe á«eƒª©dG äÉ£∏°ùdG ¿ƒµJ ÉeóæY Góq≤©J OGOõj Ohó◊G ÈY á©qbƒŸG ≥FÉKƒdG ΩGóîà°SG øµd™ubƒŸG áqjƒg ≈∏Y π«dO Ëó≤J •GÎ°TG ¤EG IOÉY óª©J »ÑæLCG ó∏H ‘ áª∏à°ùŸG äÉ£∏°ùdG ¿EG PEG ,¢Uƒ°üÿG Gòg

äGAGôLEG ≈qª°ùoj ÉÃ Éjó«∏≤J ≈aƒà°ùoJ äÉWGÎ°T’G √ògh .¬à˘«˘©˘Lô˘eh''ÊƒfÉ≤dG ≥jó°üàdG''¿ƒµJ å«˘M ,É¡eGóîà°SG πLCG øe á«æ©ŸG á«°SÉeƒ∏HódG äÉ£∏°ùdG ÖfÉL øe á≤qKƒe á«∏NGO äGóæà°ùe øª°V IOQGh äÉ©«bƒàdG¿CG äGóæà°ùŸG øe ó°ü≤oj …òdG ó∏Ñ∏d Ú«°SÉeƒ∏HódG hCG Ú«∏°üæ≤dG Ú∏ãªŸG ¿EÉa ,πHÉ≤ŸG ‘h .êQÉÿG ‘¿É«MC’G øe Òãc ‘h ,CÉ°ûæŸG ó∏H ‘ á«ÑæLC’G á«eƒª©dG äÉ£∏°ùdG äÉ©«bƒJ É°†jCG ¿ƒ≤qKƒj ób ¬«a Ωóîà°ùoJ»àdG ¿Gó∏ÑdG ‘ áÑJôdG á©«aQ áæq«©e äÉ£∏°S äÉ©«bƒJ ≥«KƒJ ≈∏Y á«°SÉeƒ∏HódGh á«∏°üæ≤dG äÉ£∏°ùdG ô°üà≤JGQOÉ°U óæà°ùŸG ¿ƒµj ÉeóæY äÉ©«bƒàdG ≥«KƒJ øe áLqQóàe äÉ≤ÑW IqóY OƒLh »°†à≤j É‡ ,äGóæà°ùŸG äQó°UCGó∏ÑdG ‘ ∫óY ÖJÉc ÖfÉL øe äÉ©«bƒà∏d É≤Ñ°ùe É«dóY É≤«KƒJ »°†à≤j hCG ,áÑJQ ≈fOCG ∞Xƒe øY Ó°UCG.áØ∏µàdG ßgÉHh âbƒ∏d ±õ`æà°ùeh ≥gôe AGôLEG ä’É◊G º¶©e ‘ ƒg ÊƒfÉ≤dG ≥jó°üàdG ¿CÉH Éª∏Y .Qó°üŸGá«eƒª©dG ≥FÉKƒdG ≈∏Y ÊƒfÉ≤dG ≥jó°üàdG •ô°ûd á«ZÓdG á«bÉ˘Ø˘J’G ≈˘∏˘Y ¢VhÉ˘Ø˘à˘dG iô˘L ó˘≤˘a ∂dò˘dh

,á«ÑæLC’G(39)øY á°VÉ©à°S’G πLCG øe ,1961 ô˘Hƒ˘à˘cCG/∫hC’G ø˘jô˘°ûJ 5 ‘ …É˘g’ ‘ äQqô oM »˘à˘dG ≥jó°üàdG Iôqcòe …CG) É«°SÉ«b IóqMƒeh á£ q°ùÑe á¨«°üH á«dÉ◊G äÉWGÎ°T’G"apostille the"≥jó°üà∏d Ωóîà°ùoJ (

.á«bÉØJ’G ‘ ±GôWC’G ∫hódG ‘ áæq«©e á«eƒªY äGóæà°ùe ≈∏Y(40)øe ’EG ≥jó°üJ Iôqcòe QGó°UEG Rƒéj ’h≈∏Y ¥qó°üJ ≥jó°üàdG äGôqcòeh .»eƒª©dG óæà°ùŸG É¡æe Qó°U »àdG ádhódG É¡æq«©J á°üàfl á£∏°S ÖfÉL,ÉÑ°SÉæe ¿Éc Éªq∏c ,∂dòch ,óæà°ùŸG ≈∏Y ™qbƒŸG ¢üî°ûdG É¡H ±qô°üJ »àdG á«∏gC’G áØ°üdGh ™«bƒàdG áq«bƒKƒe

.¬°ùØf »°SÉ°SC’G óæà°ùŸG ¿ƒª°†Ã ≥∏©àJ ’ É¡æµd ;óæà°ùŸG ≈∏Y á¨eódG hCG ºàÿG áqjƒg

(37).¿ÉHÉ«dGh Ú°üdG É¡æeh ,É«°SBG »bô°T ‘ ¿Gó∏H IqóY ‘ ΩÉàNC’G Ωóîà°ùoJ(38)Mark Sneddon, "Legislating to facilitate electronic signatures and records: exceptions, standards and the

vol. 21, No. 2 (1998)University of New South Wales Law Journal,impact of the statute book",,2 Aõ÷G á°UÉîH ô¶fG , ¿CÉ°ûH ,ÊÉãdG π°üØdG''™«bƒàdGh áHÉàµdG äÉ«°†à≤e ‘ áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG ±GógCG''.

(39) ,IóëàŸG ·C’GäGógÉ©ŸG áYƒª›.7625 ºbôdG ,527 óq∏ÛG ,(40)∂dP ‘ ÉÃ) ádhódG ‘ á«FÉ°†b áÄ«g hCG áªµëÃ ábÓY …P ∞Xƒe hCG á£∏°S øY IQOÉ°üdG ≥FÉKƒdG äGóæà°ùŸG ∂∏J πª°ûJ

QƒeCÉe hCG ,¿GƒjO ∞Xƒe hCG ,ΩÉY ÖFÉf hCG ,(á«Yô°T) áq«°ùæc hCG ájQƒà°SO hCG ájQGOEG á«FÉ°†b áÄ«g hCG áªµfi ÉgQó°üJ »àdG äGóæà°ùŸGπÑb øe É¡«∏Y ™qbƒŸG äGóæà°ùŸG ≈∏Y ™°VƒoJ »àdG á«ª°SôdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°Th ;á«dó©dG äGóæ°ùdGh ;ájQGOE’G äGóæà°ùŸGh ;(áªµfi

.á«°Uƒ°üÿG º¡àØ°üH ¢UÉî°TCG


-14ájQÉéàdG Oƒ≤©dG ¿ƒµJ ¿CG ,á«fƒfÉ≤dG º¶ædG øe Òãc ‘ ,ÉªFGO ΩRÓdG øe ¢ù«d ,√ÓYCG ôcoP Éª∏ãeh™«bƒàdG ¢ù«d ,Üƒàµe ¢üf OƒLh ∫ÉM ‘ ≈àëa .áë«ë°U ¿ƒµJ »µd áHÉàc áàÑãoe hCG óæà°ùe ‘ áæqª°†eáZƒ°üe Oƒ≤©dG ¿ƒµJ ¿CG ¿ƒfÉ≤dG •Î°ûj ÉeóæY ,øµdh .±GôWCÓd Éeõ∏e ó≤©dG ¿ƒµj »µd IQhô°†dÉH É«eGõdEGÉÃQh .ÓWÉH ó≤©dG π©éj ¿CG ¬fCÉ°T øe ÚWGÎ°T’G øjòg AÉØ«à°SG ΩóY ¿EÉa ,É¡«∏Y É©qbƒe ¿ƒµJ ¿CG hCG áHÉàc.Oƒ≤©dG áë°U ¢VGôZC’ πµ°ûdG äÉ«°†à≤e øe ád’O ÌcCG á«JÉÑKE’G ádOC’G ¢VGôZC’ πµ°ûdG äÉWGÎ°TG ¿ƒµJájQÉéàdG Oƒ≤©dG ó«°ùŒ ¤EG á«YGódG á«°ù«FôdG ÜÉÑ°SC’G øe óMGh »¡a á«¡Ø°ûdG äÉbÉØJ’G äÉÑKEG ‘ áHƒ©°üdG ÉeCG¿ƒµj ¿CG »¡Ø°T ¥ÉØJG …CG ¿CÉ°T øe ¿Éc ¿EGh ≈àM ,á∏°SGôŸÉH ádOÉÑàe ≥FÉKh ‘ Égôjô– hCG áHƒàµe äGóæà°ùe ‘πªàëoj ’ á©qbƒe á«HÉàc ¢Uƒ°üf ‘ á≤qKƒe É¡JÉeGõàdG ¿ƒµJ »àdG ±GôWC’G ¿CG ∂dP .ôNBG ƒëf …CG ≈∏Y Éë«ë°UádOC’G ¿CÉ°ûH áeQÉ°üdG óYGƒ≤dG ÉeCGh .É¡JÉeGõàdG ¿ƒª°†e QÉµfE’ ä’hÉfi øe ¬«a ´ô°ûJ ób Éª«a íéæJ ¿CG»ØJ »àdG äGóæà°ùŸG ≈∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb øe á«dÉY áLQO ÒaƒJ ¤EG IOÉ©dG ‘ ±ó¡J »¡a ájóæà°ùŸG á«JÉÑKE’G‘ ™ q°SƒàdG OGORG Éªq∏c ,øµdh .ÊƒfÉ≤dG Ú≤«dG áLQO ‹ÉàdÉH ™aôj ¬fCÉH ÉeƒªY ó≤à©oj Ée ƒgh ,óYGƒ≤dG ∂∏àHá«¨H á«∏µ°ûdG Üƒ«©dÉH êÉéàMÓd ±GôWC’G øe ±ôW …C’ áMÉàŸG á°UôØdG â©°ùJG ,á«JÉÑKE’G ádOC’G äÉ«°†à≤e¿C’ ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ∂dPh ,ÉgAGOCG Ωõà©J ±GôWC’G ∂∏J ó©J ⁄ »àdG äÉeGõàd’G PÉØfEG ÜƒLh QÉµfEG hCG ∫É£HEGäÉHÉ£ÿG ∫OÉÑJ ‘ ¿ÉeC’G õjõ©J ‘ áë∏°üŸG ¿EÉa ∂dòdh .ájQÉéàdG É˘jGõŸG ø˘e Gƒ˘∏˘N í˘Ñ˘°UCG ó˘b ó˘≤˘©˘dGQÉqéàdG ¢†©H É¡q∏¨à°ùj á∏¡°S á≤jôW ÒaƒJ øe á∏ªàÙG IôWÉıG ™e ¿RGƒJ ≈∏Y ¿ƒµJ ¿CG øe qóH ’ á«fhÎµdE’G≥«≤– ¿EÉa ºK øeh .ájqôëH º¡≤JÉY ≈∏Y É¡fhòNCÉj »àdG á«fƒfÉ≤dG º¡JÉeGõàd’ ôqµæà∏d áq«f Aƒ°ùH ¿ƒaô°üàj øjòdGáqª¡e ƒg ,á«æWƒdG Ohó◊G ÈY É¡H πª©∏d á∏HÉbh É«dhO É¡H ±Î©e ÒjÉ©eh óYGƒb ∫ÓN øe ,¿RGƒàdG GògIóYÉ°ùe ƒg á≤«KƒdG √òg øe ¢Vô¨dGh .á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ∫É› ‘ áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG ôjô≤J ‘ IÒÑc≥FGôW ΩGóîà°SG É¡«∏Y …ƒ£æj »àdG á«°ù«FôdG á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùŸG áfÉÑà°SG ≈∏Y áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG …Qqô≤eh ÚYqô°ûŸG

.É¡d áæµ‡ ∫ƒ∏M OÉéjEG ‘ ô¶ædGh ,‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG

∫∫hhCC’’GG AAõõ÷÷GG

áá``««ffhhÎÎ``µµddEE’’GG ≥≥««KKƒƒ```ààddGGhh ™™««``bbƒƒààddGG ≥≥```FFGGôôWW

»«°VÉa


áëØ°üdG

Éª¡≤FGôWh Ú«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ∞jô©J -’hCG......................13

äÉë∏£°üŸG øY áeÉY äÉ¶MÓe-∞dCG............................13

á«°ù«FôdG á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW -AÉ`H......................16

»eƒª©dG ìÉàØŸÉH õ«eÎdG ≈∏Y óªà©J »àdG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG -1..........17

ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG -2.................................27

áæ«é¡dG ≥FGô£dGh ô°ùdG äÉª∏c -3...........................29

áYƒÑ£ŸG AÉª°SC’Gh …ôjƒ°üàdG í°ùŸÉH áî°ùæà°ùŸG äÉ©«bƒàdG -4...........30

á«fhÎµdE’G ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG - º«L............................30

á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh ÊhÎµdE’G ≥«Kƒà∏d á«fƒfÉ≤dG á∏eÉ©ŸG -É«fÉK................35

á«©jô°ûàdG ¢Uƒ°üædG ‘ É«LƒdƒæµàdÉH ¢UÉÿG è¡ædG -∞dCG.................36≈fOC’G ó◊G è¡f -1...................................36

IOqóÙG É«LƒdƒæµàdG è¡f -2..............................39

Úq≤°ûdG hCG Újƒà°ùŸG è¡f -3...............................41

á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGô£d á«JÉÑKE’G áª«≤dG -AÉ``H.................43

-1''≥«KƒàdG''á«fhÎµdE’G äÓé°ù∏d ΩÉ©dG OÉæ°SE’Gh.................43

á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdG äÉ«°†à≤Ã AÉaƒdG ≈∏Y IQó≤dG -2..................48

-3á°UÉN ∫Éµ°TC’ á«fhÎµdEG äÉÄaÉµe çGóëà°SG πLCG øe ádhòÑŸG Oƒ¡÷G

äÉ©«bƒàdG øe.....................................51

11

»«°VÉa

ÉÉªª¡¡≤≤FFGGôôWWhh ÚÚ««ffhhÎÎµµddEE’’GG ≥≥««KKƒƒààddGGhh ™™««bbƒƒààddGG ∞∞jjôô©©JJ --’’hhCCGG

ääÉÉëë∏∏££°°üüŸŸGG øøYY ááeeÉÉYY ääÉÉ¶¶MMÓÓee --∞∞ddCCGG

-15 ¿Éë∏£°üŸG Ωóîà°ùoj''ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG''h''ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG''äÉ«æ≤àdG ∞∏àfl ¤EG IQÉ°TEÓdÉgQÉÑàYÉH IOqóÙG ∞FÉXƒdG πc hCG ¢†©H ñÉ°ùæà°SG ¢Vô¨d ôjƒ£àdG ó«b ∫GõJ ’ »àdG hCG ¥ƒ°ùdG ‘ É«dÉM áMÉàŸG.á«fhÎµdEG áÄ«H ‘ øµdh ,ájó«∏≤àdG ≥«KƒàdG ≥FGôW øe ÉgÒZ hCG ó«dG §îH áHƒàµŸG äÉ©«bƒàdG ¢üFÉ°üN øe

-16πc ±ó¡Jh .Úæ°ùdG ióe ≈∏Y áØ∏àıG á«fhÎµdE’G ™«bƒàdG äÉ«æ≤J øe OóY ôjƒ£J iôL óbhäÉ«°†à≤e É¡æe á«æ≤J πµd ¿EG Éªc ,øeC’G øe áØ∏àfl äÉjƒà°ùe ÒaƒJh ,áØ∏àfl äÉLÉ«àMG á«Ñ∏J ¤EG É¡æe á«æ≤Jóæà°ùJ »àdG ≥FGô£dG :äÉÄa çÓK ‘ á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ∞«æ°üJ õFÉ÷G øeh .áØ∏àfl á«æ≤J

á«°üî°ûdG ájƒ¡dG ∞jô©J ΩÉbQCG ,ô°ùdG äÉª∏c ,Óãe) º∏à°ùŸG hCG πª©à°ùŸG áaô©e ¤EG(PIN)»àdG ≥FGô£dGh ,(IRÉ«M ¤EG óæà°ùJ »àdG ≥FGô£dGh ,(ájÎeƒ«ÑdG ¢üFÉ°üÿG ,Óãe) πª©à°ùŸÉH á°UÉÿG á«fóÑdG äÉª°ùdG ¤EG óæà°ùJ

.(á«°ù«£æ¨e ábÉ£H ≈∏Y áfqõıG äÉeƒ∏©ŸG øe ÉgÒZ hCG ,RƒeôdG ,Óãe) Éæq«©e ÉÄ«°T πª©à°ùŸG(41)áÄa ∑ÉæghIQƒcòŸG äÉÄØdG øe …CG ¥É£f ‘ êQóæJ ’ »àdG ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW øe áØ∏àfl ´GƒfCG IqóY πª°ûJ ób á©HGQøY π°UC’G ≥ÑW IQ qƒ°üe áî°ùf Óãe ∂dP øeh) ÊhÎµdEG ÜÉ£N Å°ûæe ¿É«Ñàd É°†jCG πª©à°ùoJ ób É¡æµd ,√ÓYCGäÉ«LƒdƒæµàdG ÉeCGh .(á«fhÎµdEG ádÉ°SQ øe ≈fOC’G Aõ÷G ‘ ´ƒÑ£e º°SG hCG ,ó«dG §îH Üƒàµe ™«bƒJΩÉbQCGh ,ájÎeƒ«ÑdG Iõ¡LC’Gh ,á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe ¥É£f øª°V á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG πª°ûàa É«dÉM áeóîà°ùŸG

á«°üî°ûdG ájƒ¡dG ∞jô˘©˘J(PIN),á°ü q°üıG ô°ùdG äÉª∏c hCG πª˘©˘à˘°ùŸG ø˘e IOqóÙG ô˘°ùdG äÉ˘ª˘∏˘ch ,∫Éª©à°SGh ,»ªbQ º∏b á£°SGƒH ™«bƒàdGh ,ÊhÎµdE’G í°ùŸÉH IQ qƒ°üŸG ºK ó«dG §îH áHƒàµŸG äÉ©«bƒàdGh

äÉfÉN "OK" hCG (≥aGƒe ,Éæ°ùM) "I accept".É¡«∏Y ô≤æ∏d á∏HÉ≤dG (oπÑbCG)(42)´ÉÑqJG ´ƒ«°T OGOõj òNCG óbhá©ÑqàŸG á≤jô£dG ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y É¡æeh ,áØ∏àıG äÉ«LƒdƒæµàdG øe áØ∏JDƒe áYƒª› ¤EG óæà°ùJ áæ«ég ∫ƒ∏M

ÒØ°ûàdG É«LƒdƒæµJh ô°ùdG äÉª∏c ∫Éª©à°SG ÚH ™ª÷G ádÉM ‘ (TLS/SSL)ÚdƒcƒJhÈdG ≈∏Y áªFÉ≤dG)øe §«∏N É¡«a πª©à°ùoj É«LƒdƒæµJ »gh (áæeB’G ¢ùHÉ≤ŸG á≤ÑW/π≤ædG á≤ÑW øeCG :ÚjÒØ°ûàdG Ú«Hƒ°SÉ◊GäÉ«æ≤àdG ‘ IRQÉÑdG äÉª°ù∏d ∞°Uh √ÉfOCG Oôjh .á∏KÉªàŸG í«JÉØŸG äGÒØ°ûJh á«eƒª©dG í«JÉØŸG äGÒØ°ûJ

.(√ÉfOCG 66-25 äGô≤ØdG ô¶fG) É«dÉM á∏ª©à°ùŸG á«°ù«FôdG

-17∫ÉÛG Gò¡H ¿ƒfÉ≤dG ΩÉªàgG πÑb É«LƒdƒæµàdG äQqƒ£J ó≤a ,¿É«MC’G øe Òãc ‘ ∫É◊G »g ÉªchäÉjƒà°ùe øjÉÑJ ¤EG …ODƒJ ’ É«LƒdƒæµàdGh ¿ƒfÉ≤dG ÚH ∂dP øY áŒÉædG IƒéØdG ¿EÉa ºK øeh .πjƒW øeõH¿CG ∂dP .äÉë∏£°üŸG √òg ΩGóîà°SG ‘ ¥É°ùqJ’G ΩóY ¤EG É°†jCG …ODƒJ πH ,Ö°ùëa IÈÿG ≈∏Y áªFÉ≤dG áaô©ŸG∞°Uƒd Ωóîà°ùoJ âJÉH á«æWƒdG ÚfGƒ≤dG QÉWEG ‘ áæq«©e á«æª°V ád’óH Éjó«∏≤J Ωóîà°ùoJ âfÉc »àdG ÒHÉ©àdG

13

(41)¤EG 19 øe Éæ««a ‘ äó≤oY »àdG ,ÚKÓãdGh á«fÉãdG ¬JQhO ∫ÉªYCG øY á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH »æ©ŸG πeÉ©dG ≥jôØdG ôjô≤J ô¶fG)1998 ôjÉæj/ÊÉãdG ¿ƒfÉc 30,A/CN.9/446(É¡«∏j Éeh 91 Iô≤ØdG.

(42)á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb.33 Iô≤ØdG ,ÊÉãdG Aõ÷G ,...


‘ É¡d πHÉ≤ŸG Ωƒ¡ØŸG ¢üFÉ°üN hCG ∞FÉXh ™e IQhô°†dÉH á«Ø«XƒdG É¡oà«°UÉN ≥aGƒàJ ’ á«fhÎµdEG äÉ«æ≤J º«gÉØŸG ¿EÉa ,(10-7 äGô≤ØdG ô¶fG) √ÓYCG »FoQ Éª∏ãeh .…OÉ©dG ÊƒfÉ≤dG ∫Éª©à°S’G''≥«KƒàdG''h''áq«bƒKƒŸG''

h''™«bƒàdG''h''áqjƒ¡dG''hCG ád’ódG ‘ á≤HÉ£àe â°ù«d ,áæq«©e äÉbÉ«°S ‘ ¢†©ÑH É¡°†©H á∏°üdG á≤«Kh øµJ ¿EGh ,AÉæH É°SÉ°SCG Qqƒ£J …òdG ,äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ áYÉæ°U ‘ …OÉ©dG ∫Éª©à°S’G ¿CG ÒZ .ΩGóîà°S’G ‘ á«dOÉÑJ.á«fƒfÉb äÉHÉàc ÉgQÉÑàYÉH É¡°ùØf äÉÄØdG √òg IQhô°†dÉH ≥qÑ£j ’ ,äÉµÑ°ûdG ÈY øeC’G ¿CÉ°ûH ≥∏≤dG »YGhO ≈∏Y

-18 ÒÑ©àdG Ωnóîà°ùoj ,ä’É◊G ¢†©H ‘h''ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG''É©ÑJ ,πªà°ûJ ób äÉ«æ≤J ¤EG IQÉ°TEÓd…CG) Ée ¢üî°T á£∏°S ó«cCÉJ hCG ,OGôaC’G áqjƒg ∞jô©J πãe ,≈qà°T ô°UÉæY ≈∏Y ,¬«a Ωóîà°ùoJ …ò`dG ¥É«`°ù∏dá«MÓ°üdG äGRÉ«àeG hCG (ôNBG ¿É«c hCG ¢üî°T øY áHÉ«ædÉH ±qô°üà∏d ¬d ád qƒıG á£∏°ùdG ,á«£ªædG ∫GƒMC’G ‘áeÓ°S ¿CÉ°ûH ¿Éª°V hCG ,(Ée áeóN ÜÉààcG hCG ,Ée á°ù°SDƒe ‘ ájƒ°†©dG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y) ¬d áMƒæªŸG

,§≤a ájƒ¡dG ≈∏Y õ«cÎdG ¿ƒµ˘j ,É˘°†jCG ä’É◊G ¢†©˘H ‘h .äÉ˘eƒ˘∏˘©ŸG(43)πª°û«d ÉfÉ«MCG óàÁ ¬æ˘µ˘dh,á£∏°ùdG(44).É¡∏c É¡æe hCG ô°UÉæ©dG ∂∏J øe …CG øe áØ∏JDƒe áYƒª› hCG(45)

-19,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb Ωóîà°ùj ’h(46)∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ’há«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG(47) í∏£°üŸG''ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG''≈æ©e ±ÓàNG ¤EG ô¶ædÉH ∂dPh ,

''≥«KƒàdG''á«∏µ°T äÉ«°†à≤e hCG äGAGôLEG ¿CÉ°ûH ∑ÉHQEG øe ¬Kóëoj ¿CG øµÁ Ée ¤EGh ,á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ∞∏àfl ‘ Ωƒ¡Øe ∂dP øY ’óH Ωóîà°ùj á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb øµd .áæq«©e''πµ°ûdG

»∏°UC’G'' á«fhÎµdE’G äÉeƒ∏©ŸG ¢Uƒ°üîH »Ø«XƒdG DƒaÉµàdG ÒjÉ©e Òaƒàd''ábƒKƒŸG''øe 8 IOÉª∏d É≤aƒa .,»∏°UC’G É¡∏µ°T ‘ É¡H ®ÉØàM’G hCG äÉeƒ∏©e Ëó≤J ¿ƒfÉ≤dG •Î°ûj ÉeóæY ,QƒcòŸG »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG

:GPEG •GÎ°T’G Gòg äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ‘ƒà°ùJ

(CG) óL oh''¤hC’G Iôª∏d ¬«a âÄ°ûfoCG …òdG âbƒdG òæe äÉeƒ∏©ŸG áeÓ°S ó«cCÉàd ¬«∏Y ∫ qƒ©oj Ée;∂dP ÒZ hCG äÉfÉ«H ádÉ°SQ É¡Ø°UƒH ,»FÉ¡ædG É¡∏µ°T ‘''

(43) ¬fCÉH ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG ,IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ IQÉéàdG IQGRh ‘ ,É«LƒdƒæµàdG IQGOEG ±qô©J ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y''á«∏ªYäÉeƒ∏©e ΩÉ¶f ¤EG É«fhÎµdEG áeqó≤ŸG Ú∏ª©à°ùŸG äÉjƒ¡H á≤ãdG äÉÑKEG'',IQÉéàdG IQGRh ,IóëàŸG äÉj’ƒdG)Electronic Authentication

, NIST Special Publication 800-63,Guideline: Recommendations of the National Institute of Standards and Technology

version 1.0.2 (Gaithersburg, Maryland, April 2006) »µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe Qƒ°ûæehttp://csrc.nist.gov/publications/nistpubs/

800-63/SP800-63V1_0_2.pdf,.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(44) ¬fCÉH ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG ¬«a ±sô©oj ,ÊhÎµdE’G ≥«Kƒà∏d GQÉWEG É«dGÎ°SCG áeƒµM âKóëà°SG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y''QGôbEG á«∏ªY

óYÉ°ùj ƒgh .∞JÉ¡dÉH hCG ô°TÉÑŸG »Hƒ°SÉ◊G §ÿG ≈∏Y á∏eÉ©e AGôLEG ÚM áë«ë°U hCG á«≤«≤M Ée IOÉaEG âfÉc GPEG Éª«a á≤ãdG øe iƒà°ùe∂∏J πª°ûJ óbh .á«Yô°T É¡JÓeÉ©e ¿CÉH á«æ©ŸG ±GôWCÓd Ée ¿Éª°V áMÉJEÉH ô°TÉÑŸG »Hƒ°SÉ◊G §ÿG ≈∏Y á∏eÉ©e ΩGôHEG ‘ á≤ãdG AÉæH ≈∏Y

äÓeÉ©ŸG AGôLE’ á°V qƒØŸG á£∏°ùdG hCG ;á«æ¡ŸG äÓgDƒŸG hCG ;áqjƒ¡dG π«°UÉØJ :äGOÉaE’G'',ájQGOE’G ¿hDƒ°ûdGh á«``dÉŸG IQGRh ,É«dGÎ°SCG)Australian Government e-Authentication Framework: An Overview≈∏`Y ìÉàe Qƒ``°ûæe ,(2005 ,É«dGÎ``°SCG ådƒæ``eƒc)

»µÑ`°ûdG ™`bƒŸGhttp://www.agimo.gov.au/infrastructure/authentication/agaf_b/overview/introduction#e-authentication ,.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(45) ±qô©J ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,Góæc áeƒµM É¡JqóYCG »àdG ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG ÇOÉÑe''≥«KƒàdG'' ¬fCÉH''äÉª°ùdG ≈∏Y ó¡°ûJ á«∏ªY∫É°üJ’G áeÓ°S ≈∏Y hCG ,ÊhÎµdEG ∫É°üJG ‘ ÚcQÉ°ûŸG ¤EG Ióæ°ùŸG'' ÉeCGh .''ájOÉæ°SE’G äÉª°ùdG'' É¡fCÉH ±qô©oàa''¢Uƒ°üîH äÉeƒ∏©e

,Gó``æc ‘ áYÉæ°üdG ,Góæc) iô``NCG á≤qKƒe áqjƒ`g …CG hCG Ée ∑QÉ°ûe áqjƒg ¥ƒ≤M hCG äGRÉ«àeGAuthentication:Principles for Electronic

(Ottawa, May 2004)a Canadian Framework , »µÑ``°ûdG ™``bƒŸG ≈∏``Y ìÉ``àe Qƒ``°ûæehttp://strategis.ic.gc.ca/epic/site/ecic-

gv00240e.htmlceac.nsf/en/h_.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,(46)á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb. ...(47)á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb. ...

á`«fhÎ`µdE’G ≥«KƒàdGh ™«`bƒàdG ≥`FGôW -∫hC’G Aõ÷G15

(Ü)h''¬«dEG Ωqó≤oJ ¿CG Qqô≤ŸG ¢üî°ûdG ≈∏Y ¬°VôY øµÁ É‡ äÉeƒ∏©ŸG ∂∏J âfÉc''∂dPh ,.äÉeƒ∏©ŸG ∂∏J Ëó≤J •Î°ûoj ÉeóæY

-20Ωóîà°ùoJ ÉeóæY ,ΩÉàNC’G hCG) ™«bƒàdG ÚH á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ÌcCG ‘ ¬H ∫ƒª©ŸG õ««ªàdG ≈∏Y ÉXÉØMh á∏«°Sh √QÉÑàYÉH (¬æY ’óH''≥«KƒJ''h ,á«MÉf øe ,''á«bƒKƒŸG''á«MÉf øe ,Ée πé°S hCG óæà°ùe á«Yƒf ÉgQÉÑàYÉH

Ωƒ¡Øe ¿Óªµj Éª¡«∏c Ú«LPƒªædG Úfƒ`fÉ≤dG ¿EÉ`a ,iôNCG''áë`°üdG'' Ωƒ¡ØÃ''™«bƒàdG''Iô≤`ØdG ¿CG PEG . á«YôØdG(CG)™«bƒàdG ±qô©J á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒª˘æ˘dG ∫GÎ«˘°ùfhC’G ¿ƒ˘fÉ˘b ø˘e 2 IOÉŸG ø˘e

É¡H á£ÑJôe hCG É¡«dEG áaÉ°†e hCG ,äÉfÉ«H ádÉ°SQ ‘ áLQóe ,ÊhÎµdEG πµ°T ‘ äÉfÉ«``H ¬fCÉH ÊhÎ`µdE’G Ωóîà°ùoJ ¿CG Rƒ`éj ,É«≤`£æe''™ubƒ`ŸG áqjƒ`g Ú«©àd''h ,äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SôH ≥∏©àj Éª«a''≈∏Y ™ubƒŸG á≤aGƒe ¿É«Ñd

äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG''.

-21 ∞jô©J ¿EÉa ºK øeh''ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG''∂dPh ,GóªY ¥É£ædG ™°SGh ∫GÎ«°ùfhC’G ¢Uƒ°üf ‘ ≥FGôW ™«ªL πª°ûj »µd''ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG''âeGO Éeh .πÑ≤à°ùŸG ‘ óLƒJ ¿CG øµÁ »àdGh É«dÉM IOƒLƒŸG

áeóîà°ùŸG ≥FGô£dG''ádÉ°SQ ¬∏LCG øe â¨∏HoCG hCG âÄ°ûfoCG …òdG ¢Vô¨∏d Ö°SÉæŸG Qó≤dÉH É¡«∏Y πjƒ©àdÉH IôjóLôeC’ÉH π°üàe ¥ÉØJG …CG ∂dP ‘ ÉÃ ,±hô¶dG πc Aƒ°V ‘ ,äÉfÉ«ÑdG'',(48)á«aƒà°ùe Èà©oJ ¿CG É¡d »¨Ñæj

OóY ¤EG áaÉ°VEG ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á∏°üdG äGP ∫GÎ«°ùfhC’G ¢Uƒ°üf ¿EG Éªc .á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdG äÉ«°†à≤ŸÜÉ©«à°SG ¤EG ±ó¡J »¡a Gòdh ,»LƒdƒæµàdG OÉ«◊G CGóÑe ¤EG óæà°ùJ ,iôNC’G á«©jô°ûàdG ¢Uƒ°üædG øe ÒÑcπª°ûj ¿CG ¬fCÉ°T øe ∫GÎ«°ùfhC’G iód ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ∞jô©J ¿EÉa ¿PEG .ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ∫Éµ°TCG ™«ªL

äÉ«æ≤J ¥É£f πeÉc''ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG''¿Éª°V äÉ££fl Óãe ∂dP øeh ,¿ÉeCÓd ≈∏YC’G iƒà°ùŸG òæe ,™FÉ°T πµ°T ƒgh) á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ¬«a óªà©oj §£îÃ á£ÑJôŸGh ,ÒØ°ûàdG ¢SÉ°SCG ≈∏Y áªFÉ≤dG äÉ©«bƒàdG

∫Éµ°TCG øe''»ªbôdG ™«bƒàdG''Óãe É¡æeh ,¿ÉeC’G øe ≈fOC’G äÉjƒà°ùŸG ≈àMh ,(53-25 äGô≤ØdG ô¶fG)ájÉ¡f ‘ QuôÙG º°SG áYÉÑW ≈∏Y QÉ°üàb’G ¿EÉa ‹ÉàdÉHh .ô°ùdG äÉª∏c hCG IôqØ°ûŸG ÒZ á«MÓ£°U’G RƒeôdG

∫Éµ°TCG ™«°TCG ƒgh ,ÊhÎµdEG ójôH ádÉ°SQ''™«bƒàdG''áØ«Xh …ODƒj ¿CG ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ¬fCÉ°T øe ,ÊhÎµdE’G¢†Øîæe ¿ÉeCG iƒà°ùe äGP á≤jôW ΩGóîà°SG ’ƒ≤©e ¿Éc Éª∏c ,í«ë°U ƒëf ≈∏Y ádÉ°SôdG Quôfi áqjƒg ∞jô©J

.π«Ñ≤dG Gòg øe

-22∫ƒ°UƒdG áÑbGôÃ á∏°üdG äGP πFÉ°ùŸG ôNBG ƒëf …CG ≈∏Y ¿É«LPƒªædG ∫GÎ°ù«fhC’G ÉfƒfÉb è`dÉ``©j ’häÉeÓY ¿ƒµJ ób ,áq«bQh áÄ«H ‘ ,äÉ©«bƒàdG ¿CG ≈∏Y ÉXÉØM É°†jCG Gògh .ájƒ¡dG øe ≥q≤ëàdG hCG äÉfÉ«ÑdG ¤EG∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ¿CG ÒZ .ájƒ¡dG ¤EG Ióæ°ùŸG äÉª°ùdG øe É°†jCG ¿ƒµJ ¿CG IQhô°†dÉH øµÁ øµdh ,ájƒ¡dG ≈∏Y¿CG äÉfÉ«H ádÉ°SQ ¬«dEG π n°SôoJ øŸ ≥ëj ÉgÉ°†à≤Ã »àdG •hô°ûdG èdÉ©j á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG≈∏Y Ó©a ¢üæJ »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 13 IOÉŸÉa .ΩƒYõŸG É¡Ä°ûæe øY π©ØdÉH IQOÉ°U ádÉ°SôdG ∂∏J ¿CG ¢VÎØj¢üî°T øe â∏°SQoCG GPEG Å°ûæŸG øY IQOÉ°U ,¬«dEG π°SôŸGh Å°ûæŸG ÚH ábÓ©dG ‘ ,Ènà©oJ äÉ`fÉ«ÑdG á`dÉ°SQ ¿CG

''äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SôH ≥∏©àj Éª«a Å°ûæŸG øY áHÉ«f ±qô°üàdG á«MÓ°U ¬d'' hCG''ój ≈∏Y èneÈe äÉeƒ∏©e ΩÉ¶f øeÉ«FÉ≤∏J πª©∏d ¬æY áHÉ«f hCG Å°ûæŸG''Èà©j ¿CG ¬«dEG π°Sôª∏d ≥ëj ,¬«dEG π°SôŸGh Å°ûæŸG ÚH ábÓ©dG ‘ ∂dòch .

GPEG ,¢VGÎa’G Gòg ¢SÉ°SCG ≈∏Y ±qô°üàj ¿CGh Å°ûæŸG øY IQOÉ°U äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ(CG)''É≤«Ñ£J ¬«dEG π°SôŸG ≥qÑWGò¡d Å°ûæŸG ¬«∏Y ≥aGh ¿CG ≥Ñ°S AGôLEG ,Å°ûæŸG øY äQó°U ób äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ¿CG øe óqcCÉàdG πLCG øe ,Éª«∏°S

;¢Vô¨dG'' hCG(Ü)ºµëH øqµ“ ¢üî°T äÉaqô°üJ øY áŒÉf ¬«dEG π°SôŸG É¡ªq∏°ùJ Éªc äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ âfÉc

(48)á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb 1 Iô≤ØdG ,...(Ü).7 IOÉŸG øe


äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ ¿CG äÉÑKE’ Å°ûæŸG É¡eóîà°ùj á≤jôW ¤EG ∫ƒ°UƒdG øe Å°ûæª∏d π«ch …CÉH hCG Å°ûæŸÉH ¬àbÓY” AGƒ°S ,ôNBG ¢üî°T áqjƒg ≈∏Y ∫óà°ùj ¿C’ Ée ±ô£d ∫ÉÛG í«àJ É¡à«∏µH óYGƒ≤dG √ògh .Ó©a ¬æY IQOÉ°U

''™«bƒàdG''ádÉ°SôdG OÉæ°SE’ áeóîà°ùŸG á≤jô£dG ΩGóîà°SG øµeCG AGƒ°Sh ,∂dP ºàj ⁄ ΩCG ádÉ°SôdG ≈∏Y É«fhÎµdEG ¢VGôZC’ ,Å°ûæŸG ¤EG''™«bƒàdG''áÄ«ÑdG ‘ É«dÉM á©ÑqàŸG á°SQÉªŸG ™e ≥aGƒàj Gògh .øµÁ ⁄ ΩCG í«ë°U ƒëf ≈∏Y

,Óãe ,(»æWƒdG √ôØ°S RGƒL) ¬àjƒg ¥GQhCG hCG ÊóÑdG √ô¡¶e hCG Ée ¢üî°T äƒ°U øe óqcCÉàdG ¿CG ∂dP .á«bQƒdG¿ƒµj ød ∂dP øµdh ,»æ©ŸG ¢üî°ûdÉH ∫É°üJ’G ¢Vô¨d ƒg ¬fCG ºYõj øe ƒg ¢üî°ûdG ¿CÉH êÉàæà°SÓd »Øµj ób

√QÉÑàY’ É«fƒfÉb É«aÉc''™«bƒJ''.á«fƒfÉ≤dG º¶ædG º¶©e ≈°†à≤Ã ¢üî°ûdG ∂dP

-23øe πc ‘ É«fƒfÉbh É«æ≤J äÉë∏£°üŸG ∫Éª©à°SG ‘ ≥aGƒàdG ΩóY ¬ÑqÑ°ùj …òdG ∑ÉHQE’G ÖfÉL ¤EGhÌcC’G á°ûbÉæŸGh √ÓYCG 16 Iô≤ØdG ô¶fG) ÉØfBG IQƒcòŸG äÉ«æ≤àdG ∞∏àfl ¿EÉa ,á«fhÎµdE’G áÄ«ÑdGh á«bQƒdG áÄ«ÑdG,É°†jCG áØ∏àfl á«Ø«Xh á«∏HÉb ôqaƒJ ¿CGh áØ∏àfl ¢VGôZC’ Ωóîà°ùoJ ¿CG øµÁ (√ÉfOCG 66-24 äGô≤ØdG ‘ Ó«°üØJ

πLCG øe É¡eGóîà°SG Rƒéj ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,RƒeôdG hCG ô°ùdG äÉª∏c ¿CG ∂dP .¥É«°ù∏d É©ÑJ''™«bƒàdG''≈∏YIóYÉb hCG Ée áµÑ°T ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S RGôMEG πLCG øe É¡eGóîà°SG É°†jCG õFÉ÷G øe øµdh ,ÊhÎµdEG óæà°ùeáª∏c ¿CG ÒZ .ÜÉH hCG áfGõN íàØd ìÉàØe ΩGóîà°SG øµÁ Éªc ÉeÉ“ ,iôNCG á«fhÎµdEG áeóN …CG hCG äÉfÉ«Há£∏°S ≈∏Y áeÓY hCG OÉªàYG IQÉ°TEG á«fÉãdG ádÉ◊G ‘ »¡a ,ájƒ¡∏d äÉÑKEG ¤hC’G ádÉ◊G ‘ É¡fCG ÚM ‘ ,ô°ùdG¤EG É¡àdÉMEG É°†jCG ´É£à°ùŸÉH ¿EÉa ,øq«©e ¢üî°ûH á£ÑJôe ájOÉ«àY’G ∫GƒMC’G ‘ ¿ƒµJ É¡fCG ™eh ,á°V sƒØe™«bƒàdÉa .AÓL OGOõj á«dÉ◊G äÉë∏£°üŸG áÑ°SÉæe ΩóY ¿EÉa ,á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¢üîj Éª«a ÉeCG .ôNBG ¢üî°T

πLCG øe áæq«©e É«LƒdƒæµJ √QÉÑàYÉH ™°SGh ¥É£f ≈∏Y ¬«dEG ô¶æj »ªbôdG''™«bƒàdG''ÒZ .á«fhÎµdE’G ≥FÉKƒdG ≈∏Y¢VGôZC’ ôXÉæàeÓdG õ«eÎdG ≥«Ñ£J ¿Éc GPEG Éª«a ,á«fƒfÉb ô¶f á¡Lh øe ,πbC’G ≈∏Y ∂qµ°ûàdG øµªŸG øe ¿CG

√QÉÑàYG »¨Ñæj ≥«KƒàdG''É©«bƒJ''™«bƒàH á°UÉÿG á«£ªædG ∞FÉXƒdG É¡bÉ£f ‘ RhÉéàJ ¬ØFÉXh ¿C’ ,É«ªbQ πLCG øe πFÉ°Sh í«àj »ªbôdG ™«bƒàdÉa .ó«dG §îH Üƒàµe''á«fhÎµdE’G πFÉ°SôdG áqë°U øe ≥q≤ëàdG''h''¿Éª°V

É¡fƒª°†e áeÓ°S'' »ªbôdG ™«bƒàdG É«LƒdƒæµJ ¿EÉa ∂dP ≈∏Y IhÓY .''ágGõ`ædG hCG CÉ°ûæŸG äÉÑKEG ≈∏Y ô°üà≤J ’π«Ñ°S ≈∏Y ,≥qKƒJ ¿CG É°†jCG ™«£à°ùJ πH ,™«bƒàdG ¢VGôZCG ¢Uƒ°üîH óYGƒ≤dG ¬«°†à≤J ÉªÑ°ùM OGôaC’ÉH ≥∏©àj Éª«a

É«ªbQ áfhõfl hCG áYqRƒe iôNCG äÉfÉ«H …CG hCG á«Hƒ°SÉ◊G äÉ«›GÈdG hCG á«µÑ°ûdG ™bGƒŸG hCG ΩOGƒÿG ,∫ÉãŸG'',.ó«dG §îH äÉ©«bƒàdG øY ÊhÎµdEG πjóH …CG øe ÒãµH ™°ShCG ΩGóîà°SG ¥É£f á«ªbôdG äÉ©«bƒà∏d ôqaƒj É‡ (49)

áá««°°ùù««FFôôddGG áá««ffhhÎÎµµddEE’’GG ≥≥««KKƒƒààddGGhh ™™««bbƒƒààddGG ≥≥FFGGôôWW --AAÉÉHH

-24;»ªbôdG ™«bƒàdG :»gh ≥«KƒàdGh ™«bƒà∏d á«°ù«FQ ≥FGôW ™HQCG å`ëÑoJ ,á°ûbÉæŸG √òg ¢VGôZC’hCG …ôjƒ°üàdG í°ùŸÉH áî°ùæà°ùŸG äÉ©«bƒàdGh ;áæ«é¡dG ≥FGô£dGh ô`°ùdG äÉª∏ch ;á˘jÎeƒ˘«˘Ñ˘dG ≥˘FGô˘£˘dGh

.ádB’ÉH áYƒÑ£ŸG

(49)Analysis of Legislative ApproachesBabette Aalberts and Simone van der Hof, Digital Signature Blindness:

toward Electronic Authentication,»µ˘Ñ˘°ûdG ™˘bƒŸG ≈˘∏˘Y ìÉ˘à˘e ,8 á˘ë˘Ø˘°U ,(21999 Èª˘aƒ˘f/ÊÉ˘ã˘dG ø˘jô˘°ûJ) http://rechten.uvt.nl/simone/Digsigbl.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)


»»eeƒƒªª©©ddGG ììÉÉààØØŸŸÉÉHH õõ««eeÎÎddGG ≈≈∏∏YY óóªªàà©©JJ »»ààddGG áá««ªªbbôôddGG ääÉÉ©©««bbƒƒààddGG --11

-25''»ªbôdG ™«bƒàdG''õ«eÎdG º¶f Ωóîà°ùJ »àdG á«LƒdƒæµàdG äÉ≤«Ñ£àdG ≈∏Y ≥∏£oj …òdG º°S’G ƒgá«fhÎµdE’G πFÉ°SôdG áë°U ádÉØc πLCG øe ,»eƒª©dG ìÉàØŸÉH õ«eÎdG º¶æH É°†jCG É¡«dEG QÉ°ûjh ,IôXÉæàŸG ÒZäÉ©«bƒàdG É¡æe ,IÒãc áØ∏àfl ôgÉ¶Ã »ªbôdG ™«bƒàdG ô¡¶jh .πFÉ°SôdG √òg äÉjƒàfi áeÓ°S ¿Éª°Vh

.ÉgQÉµfEG øµÁ ’ »àdG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh ,≈sª©ŸG ™«bƒàdGh ,…QƒØdG ∞bƒdGh ôjhõàdG ∞°ûc á«æ≤àH á«ªbôdG

äÉë∏£°üŸGh á«æ≤àdG º«gÉØŸG (CG)

'1'õ«eÎdG

-26á«≤«Ñ£àdG äÉ«°VÉjôdG øe ´ôa ƒgh ,õ«eÎdG ΩGóîà°SÉH É¡àë°U øe ≥≤ëàojh á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG CÉ°ûæoJäÉ©«bƒàdG Ωóîà°ùJh .á«∏°UC’G É¡à¨«°U ¤EG É¡JOÉYEG ºK áeƒ¡Øe ÒZ hóÑJ á¨«°U ¤EG πFÉ°SôdG πjƒëàH ≈æ©ojêÉàfE’ á«eRQGƒN q∫GhO ΩGóîà°SG ¤EG óæà°ùj Ée GÒãc …òdG ,»eƒª©dG ìÉàØŸÉH õ«eÎdG º°SÉH ±ô©oj Ée á«ªbôdG

''ÚMÉàØe''øe á∏°ù∏°S ΩGóîà°SÉH É¡«∏Y π°üëoj áªî°V OGóYCG »g í«JÉØŸGh) É«°VÉjQ Ú£HGÎe øµdh ÚØ∏àfl.(á«dhCG OGóYCG ≈∏Y á≤Ñ£ŸG á«°VÉjôdG ≠«°üdG(50)‘ hCG »ªbQ ™«bƒJ AÉ°ûfEG ‘ ÚMÉàØŸG øjòg óMCG Ωóîà°ùojh

hCG »ªbQ ™«bƒJ áë°U øe ≥≤ëà∏d ÊÉãdG ìÉàØŸG Ωóîà°ùjh ,ÉgôgÉX ‘ áeƒ¡Øe ÒZ á¨«°U ¤EG äÉfÉ«H πjƒ–.á«∏°UC’G É¡à¨«°U ¤EG äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ IOÉYEG(51)Ωóîà°ùJ »àdG Üƒ°SÉ◊G äÉ«›GôHh Iõ¡LCG ¤EG QÉ°ûj Ée GÒãch

»g á©eÉL IQÉÑ©H ÚMÉàØŸG øjòg πãe''õ«eÎdG º¶f''(cryptosystems) »g Gójó– ÌcCG IQÉÑ©H hCG''º¶fIôXÉæàŸG ÒZ õ«eÎdG''"asymmetric cryptosystems" .IôXÉæàe ÒZ äÉ«eRQGƒN ≈∏Y óªà©J ÉeóæY

'2'á«°Uƒ°üÿGh á«eƒª©dG õ«eÎdG í«JÉØe

-27 ≈ª°ùjh á«ªbôdG äÉ©«bƒà∏d Ωóînà°ùoj πªµe ìÉ`àØe ∑É`æg''»°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG''…òdG ìÉàØŸG ƒgh , ¿ƒµj ÚM ‘ ,¬àjuô°S ≈∏Y ßnaÉëoj ¿CG »¨Ñæjh ,»ªbQ ™«bƒJ AÉ°ûfEG ‘ ™qbƒŸG ’EG ¬eóîà°ùj ’''ìÉàØŸG

»eƒª©dG''.»ªbôdG ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG ‘ ∫ uƒ©e ±ôW ¬eóîà°ùjh ™°ShCG ¥É£f ≈∏Y Éahô©e IOÉY ≈∏Y »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ßØëoj ¿CG øµÁh''á«cP ábÉ£H''ájƒ¡dG ójóëàd ºbQ ≥jôW øY ¬«dEG ∫ƒ°UƒdG ìÉàj ¿CG hCG

(50)ΩGóîà°SG IQhô°†dÉH Éæª°V »°†à≤j ’ ,Éæg ÚÑŸG ƒëædG ≈∏Y ,»eƒª©dG ìÉàØŸÉH õ«eÎdG Ωƒ¡Øe ¿CG ∂dP ™e ôcòdÉH ôjóLº¶f É¡æe ôcòoj ,ôjƒ£àdG ó«b hCG áeóîà°ùe á«°VÉjQ äÉ«æ≤J øgGôdG âbƒdG ‘ óLƒJ ¬fCG ∂dP .á«dhC’G OGóYC’G ≈∏Y á«æÑŸG äÉ«eRQGƒÿGí«JÉØe ΩGóîà°SG ∫ÓN øe ¿ÉeC’G øe á«dÉY áLQO í«àJ É¡fEG É¡æY ∫É≤j Ée GÒãc »àdGh ,á«é∏«∏g’G äÉ«æëæŸG ≈∏Y óªà©J »àdG õ«eÎdG

.IÒÑc áLQóH ∫ƒ£dG á°†Øfl(51)≥«Kƒàd iƒ°S Ωóîà°ùj ’ »ªbôdG ™«bƒàdG ¿ƒc ¿EÉa ,á«ªbôdG äÉ©«bƒà∏d á«°ù«FôdG äÉª°ùdG óMCG ƒg õ«eÎdG ΩGóîà°SG ¿CG ™e

≈∏Y ®ÉØ◊G ¢VGôZC’ õ«eÎ∏d ºYC’G ΩGóîà°S’G ÚHh ¬æ«H §∏îoj ’CG »¨Ñæj á«ªbQ á¨«°U ‘ áeqó≤e äÉeƒ∏©e ≈∏Y …ƒà– ádÉ°SQ‘h .¬«dEG π°SôŸGh ádÉ°SôdG Å°ûæe ÒZ óMCG É¡JAGôb øe øµªàj ’ å«ëH á«fhÎµdE’G ádÉ°SôdG õ«eÎd Ωóîà°ùJ á≤jôW ƒg …òdG ,ájô°ùdG≈∏Y ájƒ£æŸG áeÉ©dG á°SÉ«°ùdÉH á∏°U äGP ÜÉÑ°SC’ ∂dPh ,ájô°ùdG ≈∏Y ®ÉØ◊G ¢VGôZC’ õ«eÎdG ΩGóîà°SG ¿ƒfÉ≤dG ó«≤j ¿Gó∏ÑdG øe OóYIQhô°†dÉH »æ©j ’ »ªbQ ™«bƒJ êÉàfEÉH ≥«KƒàdG ¢VGôZC’ õ«eÎdG ΩGóîà°SG ¿EÉa iôNCG á¡L øeh .»eƒ≤dG ´ÉaódÉH ≥∏©àJ äGQÉÑàYGiƒ°S ¿ƒµj ’ ób õseôŸG »ªbôdG ™«bƒàdG ¿C’ Gô¶f ∂dPh ,∫É°üJ’G á«∏ªY AÉæKCG äÉeƒ∏©e …CG ≈∏Y ájô°ùdG AÉØ°VE’ õ«eÎdG ΩGóîà°SG

.Iõqeôe ÒZ ádÉ°SQ ¤EG áaÉ°VEG


á«°üî°ûdG(PIN)áª°üH ≈∏Y ±qô©àdG ≥jôW øY Óãe ∂dPh ,ájƒ¡dG ójóëàd ájÎeƒ«H IGOCG ≥jôW øY hCG ,ìÉàØŸG ìÉàoj ¿CG ÖLh ,™qbƒª∏d »ªbôdG ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG ¤EG ¢SÉædG øe ÒÑc OóY êÉàMG GPEGh .ΩÉ¡HE’Gá£°SGƒH hCG ™«bƒàdÉH ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ¥É◊EÉH Óãe ∂dPh ,É©«ªL º¡«∏Y sRƒj ¿CG hCG É©«ªL º¡d »eƒª©dG¿CG É¡«∏Y »àdG ±GôWC’Gh áduƒ©ŸG ±GôWC’G ’EG á∏°üdG äGP äGOÉ¡°ûdG ≈∏Y π°üëj ’CG øª°†J iôNCG ≥FGôWõ«eôJ ΩÉ¶f òqØofh ºqªo°U Ée GPEG ¬fEÉa ,É«°VÉjQ §HGÎe í«JÉØŸG êhR ¿CG øe ºZôdG ≈∏Yh .äÉ©«bƒàdG øe ≥≤ëàJìÉàØŸG áaô©e øe ÉbÓ£fG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ¥É≤à°TG Ó©a π«ëà°ùŸG ºµM ‘ íÑ°UCG áfƒeCÉe á≤jô£H ôXÉæàe’áª°S ¤EG óæà°ùJ »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸGh »eƒª©dG ìÉàØŸG ΩGóîà°SÉH õ«eÎdG ‘ äÉ«eRQGƒÿG ™«°TCGh .»eƒª©dG…CG áaô©e π©éj ójóL OóY êÉàfE’ É©e OGóYC’G ∂∏J Üô°V ¿CG »gh :IÒÑµdG á«dhC’G OGóYC’G äÉª°S øe áª¡e

.ÓjƒW Éàbh ábô¨à°ùeh GóL ábÉ°T á«∏ªY ÈcC’G ójó÷G Oó©dG ∂dP êÉàfEG ¤EG ÉjqOCG Ú«dhCG øjOóY(52),Gòµgháë°U øe ≥≤ëàdG ‘ ¬fƒeóîà°ùjh Ú©e ™qbƒŸ »eƒª©dG ìÉàØŸG ¿ƒaô©j ób ¢SÉædG øe GÒãc ¿CG øe ºZôdG ≈∏©a.á«ªbQ äÉ©«bƒJ ôjhõJ ‘ √ƒeóîà°ùj ¿CGh ™qbƒª∏d »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG GƒØ°ûàµj ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj ’ º¡fEÉa ,¬©«bƒJ

'3'IÌ©ÑdG ádGO

-28 IQÉÑ©H ÉeƒªY É¡«dEG QÉ°ûj iôNCG á«°SÉ°SCG á«∏ªY óLƒJ í«JÉØŸG êGhRCG êÉàfEG á«∏ªY ÖfÉL ¤EG''ádGOIÌ©ÑdG''(hash function)IÌ©ÑdG ádGOh .É¡àë°U øe ≥≤ëàdG ‘h á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfEG ‘ Ωóîà°ùJh

QÉ°ûj Ée GÒãc) ,ádÉ°SôdG øe ÉWƒ¨°†e Óµ°T hCG ádÉ°Sô∏d É«ªbQ Ó«ã“ Å°ûæJ á«eRQGƒN ≈∏Y á«æÑe á«°VÉjQ á«∏ªY IQÉÑ©H Éª¡«dEG''ádÉ°SôdG á°UÓN''(message digest) hCG''áª°üH'' ádÉ°SôdG(message fingerprint)πµ°T òîàJ (

''IÌ©H áª«b''(hash value) hCG''IÌ©H áé«àf''(hash result)GÒãc ô¨°UCG IOÉY ¿ƒµj É«°SÉ«b óMƒe ∫ƒW äGPIÌ©H áé«àf ÉªFGO ¬«∏Y ÖJÎJ ádÉ°SôdG ≈∏Y CGô£j Ò«¨J …CGh .ÉjôgƒL ádÉ°SôdG ¬H OôØæJ øµdh ádÉ°SôdG øe

º°SÉH ÉfÉ«MCG ±ô©J ,áfƒeCÉe IÌ©H ádGO ádÉM ‘h .É¡°ùØf IÌ©ÑdG ádGO Ωóîà°ùJ ÉeóæY áØ∏àfl''äGP IÌ©H ádGOóMGh √ÉŒG''ÉjGõŸG øeh .É¡H á°UÉÿG IÌ©ÑdG áª«b áaô©e óæY á«∏°UC’G ádÉ°SôdG ¥É≤à°TG É«∏ªY π«ëà°ùj ,

…òdG A»°ûdG øY ∞∏àfl) »FÉæK »ªbQ A»°T OÉéjEG É°†jCG É«∏ªY π«ëà°ùj ¬fCG IÌ©ÑdG ádGód iôNC’G á«°SÉ°SC’GèeÉfÈdG π«¨°ûJ øe øqµ“ IÌ©ÑdG q∫GhO ¿EÉa ,ºK øeh .É¡°ùØf á°UÓÿG èàæj (Ó°UCG á°UÓÿG ¬æe â≤oà°TGøqµ“ Éªc ,ÈcCG ádƒ¡°ùH É¡H DƒÑæàdG øµÁh ô¨°UCG äÉfÉ«ÑdG øe ôjOÉ≤Ã á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfE’ ó©ŸG »Hƒ°SÉ◊GÒaƒJ ¤EG á«dÉ©ØH ∂dòH π°UƒàdGh ,á«∏°UC’G ádÉ°SôdG iƒàëÃ …ƒb »JÉÑKEG •ÉÑJQG ≥«≤– øe ¬°ùØf âbƒdG ‘

.É«ªbQ É¡«∏Y ™qb oh ¿CG òæe πjó©J …CG É¡«∏Y CGô£j ⁄ ádÉ°SôdG ¿CG ≈∏Y ¿Éª°V

(52) Ωƒ¡Øe ¤EG IOƒLƒŸG ÒjÉ©ŸG ¢†©H Ò°ûJ'' á«HÉ°ù◊G ádÉëà°S’G(computational unfeasibility)''á«∏HÉb ΩóY ™tbƒJ ∞°Uƒd.πª©à°ùŸG ∂dòd »eƒª©dG ìÉàØŸG øe πª©à°ùª∏d …ô°ùdG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ¥É≤à°TG ádÉëà°SG ‘ πeC’G …CG ,¢ùµ©∏d á«∏ª©dG

h'''á«HÉ°ù◊G ádÉëà°S’G '''IÎØdG ∫ƒWh ,É¡àjÉª◊ áeRÓdG áq«Ñ°Sƒ◊G äÉ«∏ª©dG áØ∏µJh ,á«ªÙG äÉfÉ«ÑdG áª«b ¤EG óæà°ùj »Ñ°ùf Ωƒ¡ØeâbƒdG ‘ ¬«∏Y »g Ée ≈∏Y πeGƒ©dG √òg πc ôjó≤J ™e ,äÉfÉ«ÑdG ≈∏Y AGóàYÓd ÚeRÓdG âbƒdGh áØ∏µàdGh ,ÉgAÉæKCG É¡àjÉªM Ωõ∏J »àdG

.πÑ≤à°ùŸG ‘ »LƒdƒæµàdG Ωó≤àdG Aƒ°V ≈˘∏˘Yh ø˘gGô˘dG '':Ú«µjôeC’G ÚeÉÙG á£HGQ ,á«ªbôdG äÉ©«bƒà∏d á«¡«˘Lƒ˘à˘dG ÇOÉ˘ÑŸG)Legal Infrastructure for Certification Authorities and Secure Electronic Commerce,Ú«µjôeC’G ÚeÉÙG á£HGQ ,ƒZÉµ«°T)

»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ,23 á«°TÉ◊G ,9 áëØ°U ,(1996 ¢ù£°ùZCG/ÜBG 1http://www.abanet.org/ scitech/ec/isc/dsgfree.html,.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 4 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)


'4'»ªbôdG ™«bƒàdG AÉ°ûfEG

-29ójôj Ée OhóM ábóH ÚÑj ¿CG ™qbƒŸG ≈∏Y Ú©àj ,iôNCG äÉeƒ∏©e …CG ≈∏Y hCG óæà°ùe ≈∏Y ™«bƒàdG πÑbπc ¢Uƒ°üîH) É¡H OôØæJ IÌ©H náé«àf ™qbƒŸG iód »Hƒ°SÉ◊G èeÉfÈdG ‘ IÌ©H oádGO Ö p°Sƒ– ºK .¬«∏Y ™«bƒàdGiód »Hƒ°SÉ◊G oèeÉfÈdG ∫ uƒëj òFóæYh .É¡«∏Y ™«bƒàdG OGôj »àdG oäÉeƒ∏©ŸG (IOƒ°ü≤ŸG á«∏ª©dG ¢VGôZC’G»ªbôdG ™«bƒàdG ¿ƒµj ∂dòHh .™qbƒª∏d »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ΩGóîà°SÉH »ªbQ ™«bƒJ ¤EG IÌ©ÑdG náé«àf ™qbƒŸGAÉ°ûfEG ‘ Ωóîà°ùŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸÉHh É¡«∏Y ™«bƒàdG …ôéj »àdG äÉeƒ∏©ŸÉH É°UÉN Gójôa É©«bƒJ œÉædGádÉ°SôdG øe á°ü∏îà°ùŸG IÌ©ÑdG áé«àf õ«eôJ …CG) »ªbôdG ™«bƒàdG ≥ë∏oj ,IOÉ©dG ‘h .É©e »ªbôdG ™«bƒàdGÉ°†jCG øµªŸG øe ¿CG ÒZ .ádÉ°SôdG ∂∏J ™e π≤æoj hCG ¿õîojh ,ádÉ°SôdÉH (™qbƒŸG iód »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG á£°SGƒH.¬«∏Y πjƒ©àdG øµÁ ÉWÉÑJQG IôXÉæŸG ádÉ°SôdÉH É£ÑJôe ΩGO Ée ,π°üØæe äÉfÉ«H ô°üæY ¬fCG ≈∏Y ¬fõN hCG ¬dÉ°SQEGÉehO ’ƒ°üØe ¿Éc GPEG ¬H πª©∏d πHÉb ÒZ ¬fEÉa ,ÉgGƒ°S ¿hO ¬àdÉ°SQ ¢üîj ójôa ™«bƒJ ƒg »ªbôdG ™«bƒàdG ¿C’h

.ádÉ°SôdG øY

'5'»ªbôdG ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG

-30á«∏°UC’G ádÉ°SôdG ¤EG ´ƒLôdÉH »ªbôdG ™«bƒà∏d ≥«bóJ á«∏ªY ƒg »ªbôdG ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdGÉ¡JGP ádÉ°SôdG ∂∏àd Å°ûfCG ób »ªbôdG ™«bƒàdG ∂dP ¿Éc GPEG Éª«a qâÑdG πLCG øe ,Ú©e »eƒªY ìÉàØe ¤Gh™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG ºàjh .™LôŸG ‘ QƒcòŸG »eƒª©dG ìÉàØª∏d ôXÉæŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ΩGóîà°SÉHAÉ°ûfE’ âeóîoà°SG »àdG É¡°ùØf IÌ©ÑdG ádGO á£°SGƒH á«∏°UC’G ádÉ°Sô∏d IójóL IÌ©H áé«àf áÑ°SƒëH »ªbôdGGPEG Éª«a ,Iójó÷G IÌ©ÑdG áé«àfh »eƒª©dG ìÉàØŸG ΩGóîà°SÉH ,≥≤ëàŸG ¢üî°ûdG ≥bój ºK .»ªbôdG ™«bƒàdGáÑ°SƒÙG IÌ©ÑdG áé«àf âfÉc GPEG Éª«ah ,ôXÉæŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ΩGóîà°SÉH Å°ûfCG ób »ªbôdG ™«bƒàdG ¿Éc

.™«bƒàdG á«∏ªY AÉæKCG »ªbôdG ™«bƒàdG ¤EG âdƒoM »àdG á«∏°UC’G IÌ©ÑdG áé«àf ≥HÉ£J GOó›

-31 ” ób »ªbôdG ™«bƒàdG ¿CG ócDƒJ ¿CG ≥≤ëàdG á«›GôH ¿CÉ°T øeh''≥≤ëàdG''¢üîj Éª«a ¬àë°U øe õ«eÎdG(CG)ƒg ∂dP ¿CG ±hô©eh ,É«ªbQ ádÉ°SôdG ≈∏Y ™«bƒà∏d Ωóîà°SG ób ™qbƒª∏d »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ¿Éc GPEG

™qbƒª∏d »eƒª©dG ìÉàØŸG ¿C’ ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG ‘ ™qbƒª∏d »eƒª©dG ìÉàØŸG Ωóîoà°SG GPEG çóëj …òdGh ;™qbƒª∏d »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG á£°SGƒH CÉ°ûæe »ªbQ ™«bƒJ áë°U øe ≥≤ëàdG ≈∏Y ô°üà≤j(Ü)ádÉ°SôdG âfÉc GPEG

≥≤ëàŸG É¡Ñ°ùM »àdG IÌ©ÑdG áé«àf âfÉc GPEG çóëj …òdG ƒg ∂dP ¿CG ±hô©eh ,ôjƒ– …CG É¡«∏Y CGô£j ⁄.¬àë°U øe ≥≤ëàdG á«∏ªY AÉæKCG »ªbôdG ™«bƒàdG øe áLôîà°ùŸG IÌ©ÑdG áé«àæd á≤HÉ£e

'6'iôNCG ¢VGôZC’ »ªbôdG ™«bƒàdG É«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG

-32 øe ÒãµH ÉbÉ£f ™°ShCG ÉeGóîà°SG »ªbôdG ™«bƒàdG É«Lƒdƒæµ˘à˘d ¿EÉ˘a ,√Ó˘YCG ô˘cP É˘ª˘c''™«bƒàdG''≈∏Y ™«bƒà∏d á«£ÿG äÉ©«bƒàdG É¡H Ωóîà°ùJ »àdG É¡°ùØf á≤jô£dÉ˘H á˘«˘fhÎµ˘dE’G äÉ˘HÉ˘£ÿG ≈˘∏˘Y Ö°ùë˘a

Ó©a Ωóîà°ùoJ Ée GÒãc É«ªbQ á©qbƒŸG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûa .äGóæà°ùŸG''≥«Kƒàd'',á«µÑ°ûdG ™bGƒŸG hCG ΩOGƒÿG¬JGP ƒg »µÑ°ûdG ™bƒŸG hCG ΩOÉÿG ∂dP ¿CG »µÑ°ûdG ™bƒŸG hCG ΩOÉÿG »∏ª©à°ùe áfCÉªW πLCG øe ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y


øµÁ Éªc .»µÑ°ûdG ™bƒŸG hCG ΩOÉÿG ôjóJ É¡fCÉH »YóJ »àdG ácô°ûdG ¤EG É≤M ™HÉJ ¬fCG hCG ,Oƒ°ü≤ŸG ¬fCG ≈YóŸG ¢Vô¨d »ªbôdG ™«bƒàdG É«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG''≥«KƒJ''πLCG øe ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,Üƒ°SÉ◊G äÉ«›GôH

±ônà©e É«Lƒdƒæµàd Ú©e äÉ≤«Ñ£J ΩOÉN ΩGóîà°SG ¿Éª°†d hCG ;»µÑ°T ™bƒe øe ádsõ`æe á«›GôH áqë°U ¿Éª°V ¢Vô¨d hCG ,»µÑ°ûdG ∫É°üJ’G ‘ ¿ÉeC’G øe Éæ«©e iƒà°ùe ôaƒJ É¡fCÉH ™°SGh ¥É£f ≈∏Y''≥«KƒJ''äÉfÉ«H …CG

.É«ªbQ áfsõfl hCG áYsRƒe iôNCG

≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤eh á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe (Ü)

-33»eƒª©dG ìÉàØŸG ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S ≥≤ëàª∏d ôaGƒàJ ¿CG Öéj ,»ªbQ ™«bƒJ áë°U øe ≥≤ëà∏d

øe êhõd ¢ù«d ¬fCG ÒZ .™qbƒª∏d »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ™e √ôXÉæJ ¬d øª°†j Ée ¬jód ¿ƒµj ¿CGh ™qbƒŸÉH ¢UÉÿG

.ΩÉbQC’G øe êhR Oô› ¬fEG PEG ;Ú©e ¢üî°T …CÉH …ôgƒL •ÉÑJQG …CG ,»°Uƒ°üNh »eƒªY ,í«JÉØŸG

áÄ«g hCG Ú©e ¢üî°T ÚH ¬«∏Y πjƒ©àdÉH ôjóL ƒëf ≈∏Y §Hô∏d á«aÉ°VEG á«dBG ôaGƒJ ¿CG …Qhô°†dG øe ¿EÉa ,∂dòd

äÉHÉ£ÿG »≤∏àeh ™ubƒŸG ÚH á≤Ñ°ùe á≤K ábÓY ∑Éæg ¿ƒµJ ’ ób ¬fC’ ,GóL º¡e Gògh .í«JÉØŸG êhRh áæ«©e

í«JÉØe øe Qó°üj Éª«a á≤ãdG øe áLQO ádƒª°ûŸG ±GôWC’G iód ôaGƒàJ ¿CG Öéj ,¢Vô¨dG Gò¡dh .É«ªbQ á©qbƒŸG

.á«°Uƒ°üNh á«eƒªY

-34â∏eÉ©J ób ¿ƒµJ »àdG hCG ,¢†©ÑH É¡°†©H ≥ãj »àdG ±GôWC’G ÚH Üƒ∏£ŸG á≤ãdG iƒà°ùe ôaGƒàj óbh

øª°V πª©J »àdG hCG ,á≤∏ë º¶f øª°V É¡æ«H Éª«a ä’É°üJG º«≤J »àdG hCG ,øeõdG øe IÎa ∫GƒW É¡æ«H Éª«a

ácGô°T ¥ÉØJG Óãe É¡æ«H ¿ƒµj ¿CÉc ,ÉjóbÉ©J É¡JÓeÉ©e ΩÉµMEG ≈∏Y IQó≤dG É¡jód »àdG hCG ,á≤∏ë áYƒª›

IÉæb ÈY) ôNB’G ÆÓHEG ≈∏Y QÉ°üàb’G Éª¡æe πµd øµÁ ¬fEÉa ,ÚaôW iƒ°S πª°ûJ ’ á∏eÉ©e ‘ ÉeCG .ájQÉŒ

πc ¬eóîà°ùj ±ƒ°S …òdG í«JÉØŸG êhR øe »eƒª©dG ìÉàØŸÉH (∞JÉg hCG ¢UÉN ´É°S πãe ,É«Ñ°ùf áfƒeCÉe

,GQOÉf ’EG É¡æ«H Éª«a πeÉ©àJ ’ ±GôWC’G âfÉc GPEG GôaGƒàe á≤ãdG øe ¬°ùØf iƒà°ùŸG ¿ƒµj ’ ób ¬fCG ÒZ .Éª¡æe

øª°V πª©J ’ hCG ,(âfÎfE’G ÈY á«ŸÉ©dG áµÑ°ûdG πãe) áMƒàØe º¶f á£°SGƒH É¡J’É°üJG …ôŒ âfÉc GPEG hCG

IhÓY .äÉbÓY øe É¡æ«H Ée ºµ– iôNCG ÚfGƒb hCG ájQÉŒ ácGô°T äÉbÉØJG É¡jód øµJ ⁄ hCG ,á≤∏ë áYƒª›

Aƒé∏dÉH hCG áªµÙG ‘ äÉYRÉæŸG ájƒ°ùJ ¤EG áLÉM ∑Éæg âfÉc GPEG ¬fCG ¿ÉÑ°ù◊G ‘ ™°Vƒj ¿CG »¨Ñæj ,∂dP ≈∏Y

⁄ hCG √É£YCG …òdG ƒg Ú©e »eƒªY ìÉàØŸ ´hô°ûŸG ∂dÉŸG ¿CG äÉÑKEG Ö©°üdG øe ¿ƒµj ób ¬fEÉa ,º«µëàdG ¤EG

.ºp∏à°ùŸG ¤EG Ó©a ¬£©j

-35ìÉàØÃ É¡àë°U øe ≥≤ëàdG øµÁ »àdG äÉ©«bƒàdG ¿CG ¬«a ôcòj ÉeÉY ÉfÉ«H Ö≤Jôe ™qbƒe Qpó°üj óbh

¿ƒfÉ≤d á«fƒfÉ≤dG ¬à«dÉ©ah ¿É«ÑdG ∂dP πµ°T ™°†îjh .™qbƒŸG øe áÄ°TÉf É¡fCG ≈∏Y πeÉ©J ¿CG »¨Ñæj Ú©e »eƒªY

¿É«ÑdG ∂dP ô°ûf ∫ÓN øe Óãe É¡JÉÑKEG øµÁ øq«©e ™qbƒe ¤EG á«fhÎµdEG äÉ©«bƒJ OÉæ°SEG áæjô≤a .áYÎ°ûŸG ádhódG

É¡fCÉH á«eƒª©dG äÉ£∏°ùdG ±Î©J á≤«Kh ‘ hCG á«ª°SQ á∏› ‘''áë«ë°U''¿ƒµJ ’ ób iôNCG ÉaGôWCG ¿CG ÒZ .

∂dòd ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸG Ú≤j øY »°Sôoj ≥HÉ°S ó≤Y OƒLh ΩóY ∫ÉM ‘ á°UÉîHh ,¿É«ÑdG ∫ƒÑ≤d OGó©à°SG ≈∏Y

¿ƒµ«°S ¬ªYój óæ°S ¿hOh ìƒàØe ΩÉ¶f ‘ Qƒ°ûæŸG ¿É«ÑdG ∂dP πãe ≈∏Y ∫ qƒ©j …òdG ±ô£dÉa .Qƒ°ûæŸG ¿É«ÑdG

¢†MO ¤EG √QGô£°V’ áé«àf hCG ∫Éàfi ¢üî°T ‘ RGÎMG Ωó©H ¬à≤K ¬©°Vh AGqôL øe IÒÑc IôWÉı á°VôY

¥É«°S ‘ É¡«dEG QÉ°ûj Ée GÒãc ádCÉ°ùe »gh) »ªbQ ™«bƒàd ∞FGR QÉµfEG''π°üæàdG ΩóY''GPEG (á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG øe

.ΩƒYõŸG ™qbƒŸG ídÉ°U ‘ â°ù«d Ée á∏eÉ©e ¿CG ÚÑJ


-36§HôdG ‘ áãdÉãdG ±GôWC’G øe ÌcCG hCG óMGh ΩGóîà°SG ‘ πcÉ°ûŸG √òg ¢†©Ñd ∫ƒ∏◊G óMCG πãªàjh±ô£dG Gòg ¤EG QÉ°ûjh .iôNCG á¡L øe øq«©e »eƒªY ìÉàØeh á¡L øe ™qbƒŸG º°SG hCG ájƒ¡dG Oófi ™qbƒe ÚH

IQÉÑ©H ÉeƒªY ådÉãdG''≥jó°üàdG á£∏°S'' hCG''≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e'' hCG''≥jó°üàdG äÉeóN OuQƒe''º¶©e ‘äÒàNG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ‘) á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸGh á«æ≤àdG ÒjÉ©ŸG

IQÉÑY''≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e''ÉfÉ«c íÑ°üàd É«eôg √òg ≥jó°üàdG äÉ£∏°S º s¶æoJ ,¿Gó`∏ÑdG øe Oó`Y ‘h .( IQÉÑ©H IÒãc ¿É«MCG ‘ ¬«dEG QÉ°ûj''á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe''í«JÉØª∏d ≥aôe øª°V ≥jó°üàdG äÉ£∏°S ¿EG PEG .

äÉ£∏°S ≥jó°üJ ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉ£∏°S ¢†©H áØ«Xh ô°üà≤J å«M ,á«eôg á«æH ‘ ÉgDhÉ°ûfEG øµÁ á«eƒª©dGá©HÉJ ≥jó°üàdG äÉ£∏°S ¢†©H ¿ƒµJ ,√ò¡c á«æH ‘h .Ú∏ª©à°ùŸG ¤EG Iô°TÉÑe äÉeóÿG Ωuó≤J iôNCG ≥jó°üJIGhÉ°ùŸG Ωób ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉ£∏°S ™«ªL πª©J ób ,ÉgQƒ°üJ øµÁ iôNCG ≈æH ‘h .iôNCG ≥jó°üJ äÉ£∏°ùdá©HÉJ ≥jó°üJ äÉ£∏°S óLƒJ ¿CG íqLôoj ,á«eƒª©dG í«JÉØª∏d ÒÑc ≥aôe …CG ‘h .ôNB’G ¢†©ÑdG ™e É¡°†©H¤EG Aƒé∏dG ,Óãe ,¢Uƒ°üÿG Gòg ‘ á©ÑàŸG iôNC’G ∫ƒ∏◊G πª°ûJ óbh .iƒà°ùe ≈∏YCG ≥jó°üJ äÉ£∏°Sh

.ád uƒ©e ±GôWCG ÉgQó°üJ »àdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T

'1'á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe

-37 :á≤ãdG Òaƒàd á∏«°Sh ƒg á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe AÉ°ûfEG ¿EG(CG)åÑ©oj ⁄ Ée πpª©à°ùŸ »eƒª©dG ìÉàØŸG ¿CÉHh ;πª©à°ùŸG ∂dòd »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG π©ØdÉH ôXÉæj ¬fCÉHh ¬H(Ü)äÉ«æ≤J »g áeóîà°ùŸG õ«eÎdG äÉ«æ≤J ¿CÉH

:»∏j Ée πª°ûJ äÉeóÿG øe GOóY á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe Ωqó≤j ¿CG øµÁ ,√ÓYCG áæ«ÑŸG á≤ãdG ÒaƒJ á«¨Hh .áª«∏°S(CG)h ;»ªbôdG ™«bƒàdG ¢VGôZC’ á∏ª©à°ùŸG õ«eÎdG í«JÉØe IQGOEG(Ü)Éæq«©e É«eƒªY ÉMÉàØe ¿CG ≈∏Y ≥jó°üàdG

h ;É«°Uƒ°üN ÉMÉàØe ôXÉæj(ê)h ;Ú«FÉ¡ædG Ú∏ª©à°ùª∏d í«JÉØe ÒaƒJ(O)í«JÉØŸG AÉ¨dEG øY äÉeƒ∏©e ô°ûfh ;≥jó°üàdG äGOÉ¡°T hCG á«eƒª©dG(`g)É¡æµÁ »àdG (Óãe á«còdG äÉbÉ£ÑdÉc) á«°üî°ûdG ájõeôdG πFÉ°SƒdG IQGOEG

á°UÉÿG á«°Uƒ°üÿG í«JÉØŸG ¿õîJh èàæJ ¿CG É¡æµÁ hCG ,Iójôa á«°üî°T ájƒg äÉeƒ∏©Ã πª©à°ùŸG ájƒg ójó–h ;OGôaC’ÉH(h)h ;äÉeóÿÉH ºgójhõJh Ú«FÉ¡ædG Ú∏ª©à°ùŸG ájƒg ‘ ≥˘«˘bó˘à˘dG(R)ºàN äÉeóN Ëó≤˘J

h ;âbƒdG(ì).¬H ÉfhPCÉe á«æ≤àdG √òg ΩGóîà°SG ¿ƒµj Éªã«M ájqô°ùdG ¢VGôZC’ áeóîà°ùŸG õ«eÎdG í«JÉØe IQGOEG

-38∂dP á∏ãeCG øe .á£∏°ùdG øe áØ∏àfl á«eôg äÉjƒà°ùe ¤EG Góæà°ùe á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ¿ƒµj óbhä’ÉMEG ≈∏Y πªà°ûJ áæµ‡ á«eƒªY í«JÉØe ≥aGôe AÉ°ûfE’ áæq«©e ¿Gó∏H ‘ É¡«a ô¶ædG …ôéj »àdG êPÉªædG ¿CG

:á«dÉàdG äÉ`jƒà°ùŸG ¤EG á«©˘Lô˘e(CG)''á«°ù«FQ á`£∏°S''(root authority)É«LƒdƒæµJ ≈∏Y ¥qó°üJ Ió˘jô˘a∂∏J ΩGóîà°SÉH ≥∏©àJ ≥jó°üJ äGOÉ¡°T hCG õ«eôJ í«JÉØe êGhRCG QGó°UEÉH É¡d ¿hPCÉŸG ±GôWC’G ™«ªL äÉ°SQÉ‡h

;É¡d á©HÉàdG ≥jó°üàdG äÉ£∏°S πé°ùJ Éªc ;í«JÉØŸG øe êGhRC’G(53)h(Ü)áÑJôe ‘ ,áØ∏àfl ≥jó°üJ äÉ£∏°S»°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG π©ØdÉH ôXÉæj Ú∏ª©à°ùŸG óMC’ »eƒª©dG ìÉàØŸG ¿CG ≈∏Y ¥qó°üJ ,á«°ù«FôdG á£∏°ùdG øe ≈fOCG

h ;(¬H åÑ©oj ⁄ ¬fCG …CG) πª©à°ùŸG ∂dòd(ê)iƒà°ùe øe ≈fOCG iƒà°ùe ≈∏Y ,áØ∏àfl á«∏fi π«é°ùJ äÉ£∏°SäGOÉ¡°T ≈∏Y hCG õ«eÎdG í«JÉØe êGhRCG ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d Ú∏ª©à°ùŸG øe äÉÑ∏£dG ≈≤∏àJ ,≥jó°üàdG äÉ£∏°S‘ ≥bóJh Ú∏ªàÙG Ú∏ª©à°ùŸG ájƒg äÉÑKEG •Î°ûJh ,í«JÉØŸG øe êGhRC’G ∂∏J ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG ≥jó°üàdGIófÉ°ùÃ hCG á«∏ÙG π«é°ùàdG äÉ£∏°S QhóH ∫hó©dG ÜÉqàoµ`dG Ωƒ≤j ¿CG ≈`Nƒàoj ,áæq«©e ¿Gó∏H ‘h .ájƒ¡dG ∂∏J

.É¡àª¡e ‘ äÉ£∏°ùdG ∂∏J

(53)¢VGôZC’ áeóîà°ùŸG á«°Uƒ°üÿG í«JÉØŸÉH ®ÉØàM’G ≈∏Y á«æ≤àdG IQó≤dG áeƒµ◊G iód ¿ƒµJ ¿CG »¨Ñæj ¿Éc GPEG Ée ádCÉ°ùe.á«°ù«FôdG á£∏°ùdG iƒà°ùe ≈∏Y É¡dhÉæJ øµÁ ádCÉ°ùe »g í«JÉØŸG ∂∏J AÉ°ûfEG IOÉYEG ≈∏Y hCG ájô°ùdG


-39 êÉeOEÉH ∂dPh á«eôg á«æH ‘ áª s¶æŸG á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe ¥É£f ™«°SƒJ øµÁh''äÉYƒª›''áYƒªéª∏d á«°ù«FôdG á£∏°ùdÉH á≤K ábÓY AÉ°ûfEÉH á«°ù«FôdG á£∏°ùdG ΩÉ«˘b ∫Ó˘N ø˘e ≥˘aGôŸG √ò˘g ø˘e Ió˘jó˘L

.Iójó÷G(54) ‘ Iô°TÉÑe Iójó÷G áYƒªéª∏d á«°ù«FôdG á£∏°ùdG êÉeOEG Rƒéjh''»°ù«FôdG ¿É«µdG''í«JÉØŸG ≥aôŸá£∏°ù∏d øµÁ Éªc .≥aôŸG ∂dP øª°V É©HÉJ ≥jó°üJ äÉeóÿ Éeqó≤e ‹ÉàdÉH íÑ°üàd ,πpÑ≤à°ùŸG á«eƒª©dGÚ©HÉàdG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e óMC’ É©HÉJ ≥jó°üJ äÉeóÿ Éeqó≤e íÑ°üJ ¿CG Iójó÷G áYƒªéª∏d á«°ù«FôdGôjƒ£J πu¡°ùJ É¡fCG á«eƒª©dG í«JÉØª∏d á«eô¡dG ≥aGôª∏d iôNC’G áHGò÷G äÉª°ùdG øeh .ºFÉ≤dG ≥aôŸG øª°Vá¡L ¤EG ÉYƒLQ πª©à°ùŸG IRÉ«ëH IOƒLƒŸG IOÉ¡°ûdG øe …CG ,§≤a óMGh √ÉŒG ‘ Ò°ùJ É¡fC’ ≥jó°üàdG äGQÉ°ùe,É«Ñ°ùf IÒ°üb á«eƒª©dG í«JÉØª∏d »eôg ≥aôe …CG øª°V ≥jó°üàdG äGQÉ°ùe ¿EÉa ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .á≤ãdGΩqó≤e áfÉµe Ö°ùëH ,IOÉ¡°T πc É¡d πª©à°ùoJ ¿CG Rƒéj »àdG äÉ≤«Ñ£àdG É«æª°V á«eô¡dG á«æÑdG ƒ∏ª©à°ùe º∏©jh,É°†jCG É¡JÉ«Ñ∏°S á«eƒª©dG í«JÉØŸÉH á°UÉÿG á«eô¡dG ≥aGôŸG √ò¡d ¿CG ÒZ .á«eô¡dG á«æÑdG πNGO ≥jó°üàdG äÉeóN≥aôe ∞©°V á«°ù«FôdG á£∏°ùdG âØ©°V GPEÉa .Ió«Mh á≤K á¡L ≈∏Y πjƒ©àdG øY áªLÉædG äÉ«Ñ∏°ùdG Éª«°S ’h¿ƒµ«d óMGh ¿É«c QÉ«àNG Ö©°üdG øe ¿CG ¿Gó∏ÑdG ¢†©H äóLh ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .¬∏eÉµH á«eƒª©dG í«JÉØŸG

.øjôNB’G ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ™«ªL ≈∏Y á«eô¡dG á«æÑdG ∂∏J ¢Vôah á«°ù«FQ á£∏°S (55)

-40 á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôÃ ≈ª°ùj Ée ÉeCG''∂HÉ°ûàŸG''QÉWEG »Øa .»eô¡dG ≥aôŸG øY á∏jóH á«æH Èà©«a≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ™«ª÷ øµÁh .¿GôbC’G ÚH ábÓ©H ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e §ÑJôj ,êPƒªædG GògøjòdG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤Ã ¿ƒ∏ª©à°ùŸG ≥ãj ±ƒ°S ,ÉeƒªYh .á≤K äÉ¡L Gƒfƒµj ¿CG êPƒªædG Gòg ‘êhR ÚÑjh ;¢†©H ¤EG º¡°†©H äGOÉ¡°ûdG ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e Qó°üj ±ƒ°Sh .≥jó°üàdG IOÉ¡°T GhQó°UCGäÉeóN »eqó≤e ¿CG ΩÉ¶ædG Gòg ‘ »eô¡dG Ö«JÎdG ÜÉ«Z »æ©jh .º¡æ«H ádOÉÑàŸG á≤ãdG ábÓY äGOÉ¡°ûdGäÉeóÿ ¿hôNBG ¿ƒeqó≤e ÉgQó°üj »àdG äGOÉ¡°ûdG ´GƒfCG ºµ– •hô˘°T ¢Vô˘a ¿ƒ˘©˘«˘£˘à˘°ùj ’ ≥˘jó˘°üà˘dG,øjôNBG ≥jó°üJ äÉeóN »eqó≤e ¤EG áMÉàŸG á≤ãdG OhóM ó««≤J ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e ÖZQ GPEGh .≥jó°üàdG

.¬fGôbC’ ÉgQó°üj »àdG äGOÉ¡°ûdG ‘ Oƒ«≤dG √òg ójó– ¬«∏Y ÖLh(56)Oƒ«bh •hô°T ÚH áeAGƒŸG ¿CG ÒZ.ájÉ¨∏d Gó≤©e Éaóg ¿ƒµJ ób ∫OÉÑàŸG ±GÎY’G

-41 GRÉ› ≈ª°ùj ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e ¤EG óæà°ùJ áãdÉK á∏jóH á«æH ∑Éægh''ô°ù÷G''√òg ¿ƒµJ óbh .≈∏Yh .É¡æe πc äGOÉ¡°ûH ≥ãJ ¿CG É¡dÓN øe á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe äÉYƒªÛ øµÁ PEG ,GóL Ió«Øe á«æÑdG

á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ±ÓN''∂HÉ°ûàŸG'' ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿EÉa ,''ô°ù÷G''á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ƒ∏ª©à°ùe Ωƒ≤j ¿CG Oƒ°ü≤ŸG ¢ù«dh .Ú∏ª©à°ùŸG ¤EG Iô°TÉÑe ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T Qó°üj ’

≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ΩGóîà°SÉH''ô°ù÷G''≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ã ≥∏©àj Éª«a ∫É◊G ƒg Éªc ,á≤K á¡éc''»°ù«FôdG'' ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Å°ûæj ,∂dP øY É°VƒYh .''ô°ù÷G''äÉYƒª› ∞∏àîÃ á≤K ábÓY

øª°V º¡H á°UÉÿG á«©«Ñ£dG á≤ãdG äÉ¡L ≈∏Y AÉ≤HE’G øe Ú∏ª©à°ùŸG øuµÁ ‹ÉàdÉHh ,ÉfGôbCG É¡Ø°UƒH Ú∏ª©à°ùŸG≈∏Y á≤K ∫É› øjƒµJ Ú∏ª©à°ùŸG øe áYƒª› äòqØf Ée GPEGh .º¡jód á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe øe ≥aôe πc

(54)Bridge Certification Authorities: Connecting B2B Public KeyWilliam T. Polk and Nelson E. Hastings,

, National Institute of Standards and TechnologyInfrastructures»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe Qƒ°ûæe ,(2000 ÈªàÑ°S/∫ƒ∏jCG) http://csrc.nist.gov/pki/documents/B2B-article.pdf.(2008 ¬«fƒj /¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(55)¢ù¨æ«à°SÉgh ∂dƒH ôcòj ...)Bridge Certification Authorities(Ö©°üdG øe ¿Éc ,á«µjôeC’G IóëàŸG äÉ`j’ƒdG ‘ ¿CG.á«dGQóØdG á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aô``e ≈∏Y á£∏°ùdG πeÉµH ´Ó£°VÓd á«dGQó`ØdG áeƒµ`◊G ä’É`ch øe IóMGh á`dÉch QÉ«à`NG GóL

(56)...Polk and Hastings, Bridge Certification Authorities.


≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿EÉa ,»eôg á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe πµ°T''ô°ù÷G''á«°ù«FôdG á£∏°ùdÉH ábÓY º«≤j ±ƒ°Sá«eƒªY í«JÉØe ≥aôe AÉ°ûfEG ∫ÓN øe á≤K ∫É› øjƒµJ Ú∏ª©à°ùŸG áYƒª› äòqØf GPEG ,øµdh .≥aôŸG ∂dòd

≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e êÉàëj ø∏a ,∂HÉ°ûàe''ô°ù÷G''≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e óMCÉH ábÓY AÉ°SQEG ¤EG ’EG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e òFóæY íÑ°üj …òdG ,»eƒª©dG ìÉàØŸG ≥aôŸ Ú©HÉàdG''»°ù«FôdG''≥aôŸG ∂dP πNGO

AÉ°SQEG ¢Vô¨d''á≤ãdG ô°ùL'' π°†ØHh .ôNB’G »eƒª©dG ìÉàØŸG ≥aôŸ''á≤ãdG ô°ùL''ÌcCG hCG Ú≤aôe π°üj …òdG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ã ácÎ°ûŸG Éª¡àbÓY ∫ÓN øe á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe øe''ô°ù÷G''¿ƒ∏ª©à°ùŸG øqµªàj

≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ∫ÓN øe º¡æ«H Éª«a πYÉØàdG øe áØ∏àıG Ú∏ª©à°ùŸG äÉYƒª› øe''ô°ù÷G''iƒà°ùÃ.Oófi á≤K(57)

'2'≥jó°üàdG äÉeóN Ωuó≤e

-42(≥jó°üàdG á£∏°S hCG) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Qó°üj ,Ö≤Jôe ™ubƒeh í«JÉØŸG øe êhR ÚH §Hô∏d‘ ÖààµŸG º°SG ÖfÉL ¤EG »eƒª©dG ìÉàØŸG ¬ªFGƒb ‘ øª°†àj ÊhÎµdEG πé°S øY IQÉÑY »g IOÉ¡°T

√QÉÑàYÉH ,IOÉ¡°ûdG''´ƒ°Vƒe''≈∏Y õFÉM IOÉ¡°ûdG ‘ ¬àjƒg IOóÙG Ö≤JôŸG ™qbƒŸG ¿CG ócDƒj óbh ,IOÉ¡°ûdG ™°SƒHh .Ú©e ™ubƒÃ »eƒªY ìÉàØe §HQ »g IOÉ¡°û∏d á«°ù«FôdG áØ«XƒdGh .ôXÉæŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG''»≤∏àe''

»eƒª©dG ìÉàØŸG πª©à°ùj ¿CG IOÉ¡°ûdG ‘ ≈ª°ùŸG ™ubƒŸG √CÉ°ûfCG »ªbQ ™«bƒJ ≈∏Y πjƒ©àdG ‘ ÖZGôdG IOÉ¡°ûdGGòg í°U GPEÉa .ôXÉæŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ΩGóîà°SÉH Å°ûfCG »ªbôdG ™«bƒàdG ¿CG øe ≥≤ëà∏d IOÉ¡°ûdG ‘ QƒcòŸGádÉ°SôdG øe Aõ÷G ¿CGh ,»ªbôdG ™«bƒàdG CÉ°ûfCG …òdG ƒg ™ubƒŸG ¿CÉH É«æ≤J ¿Éª°†dG øe iƒà°ùe ôqaƒJ ,≥≤ëàdG

.É«ªbQ É¡«∏Y ™ubh ¿CG òæe ∫só©j ⁄ (IôXÉæŸG äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ‹ÉàdÉHh) IÌ©ÑdG ádGO ‘ Ωóîà°ùŸG

-43.≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É«ªbQ É¡«∏Y ™qbƒj ,É¡Ä°ûæeh É¡fƒª°†Ã ≥∏©àj Éª«a IOÉ¡°ûdG áë°U ó«cCÉàdh»eƒª©dG ìÉàØŸG ΩGóîà°SÉH IOÉ¡°ûdG ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ »ªbôdG ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG øµÁh¿ƒµj ób) ôNBG ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e øY IQOÉ°U iôNCG IOÉ¡°T ‘ QƒcòŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ã ¢UÉÿGIOÉ¡°ûdG ∂∏J ≥qKƒoJ ¿CG øµÁh ,(»eô¡dG Ö«JÎdG ‘ iƒà°ùe ¬æe ≈∏YCG ,ÉeR’ ∂dP ¢ù«d øµdh ,ÒNC’G GògøÄª£j ¿CG ¤EG ∂«dGhO Gòµgh ,iôNCG IOÉ¡°T ‘ QƒcòŸG »eƒª©dG ìÉà˘ØŸG ΩGó˘î˘à˘°SÉ˘H É˘gQhó˘H iô˘NC’G»ªbôdG ™«bƒàdG π«é°ùJ qó©oj ∂dòch .™«bƒàdG ádÉ°UCG ¤EG É«aÉc ÉfÉæÄªWG »ªbôdG ™«bƒàdG ≈∏Y ∫ qƒ©ŸG ¢üî°ûdG

IQÉÑ©H ÉfÉ«MCG É¡«dEG QÉ°ûj) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e øY IQOÉ°U ≥jó°üJ IOÉ¡°T ‘''á«°ù«FôdG IOÉ¡°ûdG''á∏«°Sh (.»ªbôdG ™«bƒàdG øe ≥≤ëà∏d iôNCG(58)

-44≈∏Y É«ªbQ ™qbƒj ¿CG IOÉ¡°û∏d Qó°üŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ Rƒéj ,ä’É◊G √òg øe πc ‘häÉeóN Ωqó≤Ÿ »ªbôdG ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG ‘ áeóîà°ùŸG iôNC’G IOÉ¡°ûdG ¿Éjô°S IÎa AÉæKCG ƒg ¬JOÉ¡°T¢†©H hCG ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ »eƒª©dG ìÉàØŸG ô°ûf ¿ƒµj ób ,∫hódG ¢†©H ÚfGƒb ÖLƒÃh .≥jó°üàdG

πãe) á«°ù«FôdG IOÉ¡°ûdÉH á°UÉÿG äÉfÉ«ÑdG''á«ªbôdG áª°üÑdG''‘ á≤ãdG AÉæH ≥FGôW øe á≤jôW ,á«ª°SQ Iô°ûf ‘ ,(.≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ »ªbôdG ™«bƒàdG

(57) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ±É£ŸG ájÉ¡f ‘ ÒàNG''ô°ù÷G''á«dGQó«ØdG áeƒµë∏d á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ΩÉ¶f áeÉbE’ á«æÑc IóëàŸG äÉj’ƒ∏d...).Bridge Certification Authorities(Polk and Hastings,ΩÉ¶f çGóëà°S’ ™ÑàŸG êPƒªædG ƒg É°†jCG ∂dP ¿Éch

.¿ÉHÉ«dG áeƒµ◊ á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe(58)á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb.54 Iô≤ØdG ,ÊÉãdG Aõ÷G ,...


-45≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e √CÉ°ûfCG hCG ádÉ°SQ ≥«Kƒàd ™ubƒŸG √CÉ°ûfCG AGƒ°S ,Ée ádÉ°Sôd ôXÉæŸG »ªbôdG ™«bƒàdGh¿CG ≥≤ëàŸG ¢üî°û∏d ìÉàj »µd ∂dPh ,¬«∏Y ∫ sƒ©j ƒëf ≈∏Y É«æeR ºàîoj ¿CG ÉeƒªY »¨Ñæj ,¬JOÉ¡°T ≥«Kƒàd

AÉæKCG Å°ûfCG ób »ªbôdG ™«bƒàdG ¿Éc GPEG Ée É©£b ±ô©j''¿Éjô°ùdG IÎa''âfÉc GPEG Éeh ,IOÉ¡°ûdG ‘ IQƒcòŸG•ô°T ƒgh ,Ú©ŸG âbƒdG ‘ (äGOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG ºFGƒb øe áªFÉb ‘ IQƒcòe ÒZ É¡fCG Óãe …CG) á◊É°U IOÉ¡°ûdG

.»ªbôdG ™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG á«∏HÉb •hô°T øe

-46‘ IOÉ¡°ûdG ô°ûf õFÉ÷G øe ,Ú©e ™ubƒŸ ¬JôXÉæe øeh »eƒª©dG ìÉàØŸG øe ≥≤ëàdG Ò°ù«àdh§N ≈∏Y äÉfÉ«H óYGƒb äÉYOƒà°ùŸG ¿ƒµJ ,IOÉ©dG ‘h .iôNCG πFÉ°SƒH É¡«∏Y ´ÓW’G áMÉJEG hCG ,´Oƒà°ùeøe ≥≤ëàdG ‘ ΩGóîà°S’Gh ´ÉLÎ°SÓd áMÉàe iôNCG äÉeƒ∏©eh äGOÉ¡°ûdG øY äÉeƒ∏©e …ƒ– Üƒ°SÉ◊G

.á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG áë°U

-47™ubƒe »Yój ÉeóæY ,Óãe ,çóëj Gògh ,É¡«∏Y ∫ qƒ©oj ’ É¡fCG ,IOÉ¡°ûdG Qhó°U ó©H ,ÚÑàj ÉÃQhIOÉ¡°ûdG ≈∏Y πjƒ©àdG øµÁ ÉÃQ ,iôNCG ±hôX ‘h .¬àjƒg ÒZ ájƒg ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ΩÉeCG IOÉ¡°ûdG

,»°Uƒ°üÿG ìÉàØŸÉH ≥◊ GPEÉa .∂dP ó©H É¡«∏Y πjƒ©à∏d É¡à«MÓ°U ó≤ØJ ób É¡æµdh ,ÉgQhó°U ÚM''Òãj Éeá¡Ñ°ûdG''ÒZ íÑ°üJ hCG á≤ãdÉH É¡JQGóL IOÉ¡°ûdG ó≤ØJ ó≤a ,»°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ≈∏Y ¬Jô£«°S ™ubƒŸG ó≤Øj ¿CÉc ,

,¬à≤aGƒe ¿hO øe ≈àM hCG ™ubƒŸG Ö∏W ≈∏Y AÉæH) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e óª©j óbh ,É¡«∏Y πjƒ©àdÉH IôjóL™bƒàjh .(áªFGO áØ°üH É¡dÉ£HEG) É¡FÉ¨dEG ¤EG hCG (ÉàbDƒe É¡fÉjô°S IÎa ∞bƒH) IOÉ¡°ûdG ≥«∏©J ¤EG (±hô¶dÉH ÉægQhCG AÉ¨dE’G ∂dòH GQÉ©°TEG É¡FÉ¨dEG hCG IOÉ¡°ûdG ≥«∏©J ó©H Ö°SÉæŸG âbƒdG ‘ ô°ûæj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e øeøµÁ É«ªbQ É©«bƒJ Gƒ≤∏J º¡fCG ±nô©oj øjòdG ¢UÉî°TC’G ¤EG hCG øjô°ùØà°ùŸG ¢UÉî°TC’G ¤EG ∂dP ≠q∏Ñj hCG ≥«∏©àdGÉª∏c ,É°†jCG »¨Ñæj ,∂dòc .É¡«∏Y πjƒ©àdG á«MÓ°U äó≤a »àdG IOÉ¡°ûdG ¤EG ´ƒLôdÉH ¬àë°U øe ≥≤ëàdGá©LGôe ∂dòch ,É¡FÉ¨dEG ΩóY øe ócCÉà∏d ¬°ùØf ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e IOÉ¡°T á©LGôe ,∂dP ôeC’G ≈°†àbGäÉeóN Ωqó≤e äGOÉ¡°T ≈∏Yh âbƒdG ºàN äGhOCG ≈∏Y âbƒdG ºàN á£∏°S ™«bƒJ øe ≥≤ëà∏d IQOÉ°üdG IOÉ¡°ûdG

.âbƒdG ºàN äÉ£∏°ùH á°UÉÿG äGOÉ¡°ûdG √òg Qó°üj …òdG ≥jó°üàdG

-48øeh .á«eƒµM äÉ¡L hCG ¢UÉÿG ´É£≤dG øe äÉeóN ƒeqó≤e ≥jó°üàdG äÉ£∏°S ôjój ¿CG øµÁhÉ¡d »àdG ÉgóMh »g á«eƒµ◊G äÉÄ«¡dG ¿ƒµJ ¿CG ,áeÉ©dG á°SÉ«°ùdÉH ≥∏©àJ ÜÉÑ°SC’ ,¿Gó∏ÑdG ¢†©H ‘ ≈qNƒàŸG’É› ÉeEG ¿ƒµj ¿Gó∏ÑdG º¶©e ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN Ëó≤J ¿CG ÒZ .≥jó°üàdG äÉ£∏°S QhóH ΩÉ«≤dG á«MÓ°UäÉeóN »eqó≤e ™e á«eƒµ◊G ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e ¬«a ¢ûjÉ©àj ÉeEGh ,¢UÉÿG ´É£≤∏d πeÉµdÉH ÉchÎeΩqó≤e OÉéjEÉH IÒ¨°U äÉYƒª› Ωƒ≤J å«M ,á∏Ø≤e ≥jó°üJ º¶f É°†jCG óLƒJh .¢UÉÿG ´É£≤dG øe ≥jó°üàdG§≤a äGOÉ¡°ûdG á«eƒµ◊G ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e Qpó°üj ¿Gó∏ÑdG ¢†©H ‘h .É¡H ¢UÉÿG ≥jó°üàdG äÉeóNäÉ£∏°S âfÉc GPEG ÉªY ô¶ædG ±ô°üHh .á«eƒª©dG äGQGOE’G É¡eóîà°ùJ »àdG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ºYódäÉ£∏°S âfÉc GPEG ÉªYh ,¢UÉÿG ´É£≤dG øe äÉeóN ƒeqó≤e É¡∏q¨°ûj hCG á«eƒµM äÉÄ«g É¡∏q¨°ûJ ≥jó°üàdGäÉeóN Ωqó≤e øe ÌcCG É«LPƒ‰ óLƒj ,πª©∏d á°üNQ ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ¤EG êÉà– ød hCG êÉàëà°S ≥jó°üàdGäÉ£∏°S ÚH äÉbÓY øe ΩÉ≤j Ée ¢UÉÿG ΩÉªàg’G »YGhO øeh .á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ‘ πeÉY ≥jó°üJ

.(√ÓYCG 41-38 äGô≤ØdG ô¶fG) áØ∏àıG ≥jó°üàdG

-49äÉ«°†à≤ŸG AÉØ«à°SG ¿Éª°V ,á«°ù«FôdG á£∏°ùdG ≈∏Y hCG ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y Ú©àj óbh,πeGƒ©dG øe OóY ¤EG ≥jó°üàdG äÉ£∏°S QÉ«àNG óæà°ùj ó≤a .QGôªà°SÉH áeÉ©dG Éª¡à°SÉ«°S ÖLƒÃ á°VhôØŸGΩqó≤e …CG É¡H ™àªàj »àdG á≤ãdÉH IQGó÷G ¿CG ’EG ,¬∏ª©à°ùe ájƒgh Ωóîà°ùŸG »eƒª©dG ìÉàØŸG Iƒb É¡æe ôcòoj¬ª««≤J ≈∏Y πjƒ©àdG á«fÉµeEG ióeh äGOÉ¡°ûdG QGó°UEG ¿CÉ°ûH ÒjÉ©e √PÉØfEG ≈∏Y É°†jCG ∞bƒàJ ób ≥jó°üJ äÉeóN


ΩÉ¶f á¨dÉH á«ªgCÉH º°ùàj É‡h .äGOÉ¡°T ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ‘ ÚÑZGôdG Ú∏ª©à°ùŸG øe ÉgÉ≤∏àj »àdG äÉfÉ«Ñ∏d¿ÉeC’Gh áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG äÉ«°†à≤Ÿ ¬dÉãàeÉH ≥∏©àj Éª«a ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e …CG ≈∏Y ≥Ñ£æj …òdG á«dhDƒ°ùŸGiôNCG äÉ«°†à≤e …C’ ¬dÉãàeÉH hCG ,É«∏Y áÑJôe øe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e øY hCG á«°ù«FôdG á£∏°ùdG øY IQOÉ°üdGäÉeóN Ωqó≤e ±ô°üàj ¿CÉH ΩGõàd’G á«ªgC’G øe ¬JGP Qó≤dÉH º°ùàj É‡h .ôªà°ùe ¢SÉ°SCG ≈∏Y ∂dPh ,á≤Ñ£æe

1 Iô≤ØdG ‘ ≈Nƒàe ƒg Éªc ,¬JÉ°SQÉ‡h áeÉ©dG ¬JÉ°SÉ«°S ¢Uƒ°üîH É¡eó≤j »àdG äGó«cCÉà∏d É≤ah ≥jó°üàdG(CG).á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 9 IOÉŸG øe

»eƒª©dG ìÉàØŸG ≥aôe ΩGóîà°SG ‘ á«∏ªY πcÉ°ûe (ê)

-50,É¡H πª©J »àdG á≤jô£dGh »ªbôdG ™«bƒàdG äÉ«LƒdƒæµJ ∫É› ‘ á©°SGƒdG áaô©ŸG øe ºZôdG ≈∏YäÓµ°ûŸG ¢†©H É«∏ªY ¬LGh á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG äÉ££flh á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe AÉ°ûfEG ÒHGóJ ò«ØæJ ¿EÉa

.äÉ©bƒàdG øe ≈fOCG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SG iƒà°ùe â≤HCG »àdG

-51IÎa ∫ÓN CÉ°ûæoJ »àdG äÉ©«bƒàdG øe ≥≤ëà∏d á∏«°Sƒc Gó«L É¡∏ªY …ODƒJ á«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh,¬à«MÓ°U ôXÉæŸG »eƒª©dG ìÉàØŸG ó≤Øj ,≈¨∏oJ hCG IOÉ¡°ûdG á«MÓ°U »¡àæJ ÉŸÉM ¬fCG ÒZ .Ée IOÉ¡°T á«MÓ°UÖ∏£àj »eƒª©dG ìÉàØŸG ≥aôe §£fl ¿EÉa ,¬«∏Yh .í«JÉØŸG êhR ‘ á¡Ñ°ûdG Òãj Ée ∑Éæg øµj ⁄ ¿EGh ≈àMáHƒ©°üdG ºéæJh .ΩRÓdG âbƒdG ∫GƒW ™«bƒàdG áMÉJEG ¿Éª°V á«¨H á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿hDƒ°T IQGOE’ ÉeÉ¶f

á«fhÎµdE’G äÓé°ùdG íÑ°üJ ¿CG ∫ÉªàMG øY á«°ù«FôdG''á«∏°UC’G'' hCG ,á«FÉæãdG ΩÉbQC’G …CG)''äÉqàÑdG''(bits)»àdGÒZ hCG IAhô≤e ÒZ ,»ªbôdG ™«bƒàdG ∂dP ‘ ÉÃ ,(äÉeƒ∏©ŸG ¬«a â∏ué o°S …òdG »Hƒ°SÉ◊G ∞∏ŸG É¡æe ¿ qƒµàjáaÉ°VEG .Éª¡«à∏c hCG äGó©ŸG hCG á«›GÈdG ΩOÉ≤J ÖÑ°ùH É°SÉ°SCG ∂dPh ,âbƒdG Qhôe ™e É¡«∏Y πjƒ©àdÉH IôjóLób hCG ,(IôØ÷G) õ«eÎdG π«∏– ‘ á«ª∏©dG äGQƒ£àdG áé«àf ,¿ƒeCÉe ÒZ »ªbôdG ™«bƒàdG íÑ°üj ób ,∂dP ¤EG

.Éª«∏°S óæà°ùŸG ≈≤Ñj ’ ób hCG øeõdG øe á∏jƒW äGÎa ∫GƒW ™«bƒàdG øe ≥≤ëàdG á«›GôH ôaGƒàJ ’(59)Gòghøe IÎØd OÉ°S OÉ≤àY’G ¿CG ™eh .ÉeƒªY á«dÉµ°TEG ádCÉ°ùe á∏jƒW IÎØd á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ®ÉØàM’G π©éjôWÉıG øe áæ°üfi â°ù«d É¡fCG áHôéàdG âæ«H ó≤a ,äÉXƒØÙG ¢VGôZC’ á«°SÉ°SCG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿CÉH øeõdGøe ≥≤ëàdG ¥ÉØNEG ‘ ÖÑ°ùàj ±ƒ°S ™«bƒàdG AÉ°ûfEG âbh ó©H πé°ùdG ‘ Ò«¨J …CG ¿CG ÉÃh .πjƒ£dG ióŸG ≈∏Y(É¡∏jƒ– hCG äÉfÉ«ÑdG π≤f π«Ñb øe) πÑ≤à°ùŸG ‘ GAhô≤e πé°ùdG ßØëj ÉÃ π«µ°ûàdG IOÉYEG äÉ«∏ªY ¿EÉa ,™«bƒàdG

.™«bƒàdG áeƒÁO ≈∏Y ôKDƒj ób(60)¿ÉeC’G ÒaƒJ πLCG øe äCÉ°ûf á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SG Iôµa ¿CG á≤«≤◊Gh

(59)''Defining electronic authenticity: an interdisciplinary journey''Jean-François Blanchette,≈∏Y ìÉàe Qƒ°ûæe , :»µÑ°ûdG ™bƒŸG http://polaris.gseis.ucla.edu/blanchette/papers/dsn.pdfIQƒ°ûæe ábQh) (2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

2004 ¿CÉ°ûH ‘É°VEG ó∏› ‘International Conference on Dependable Systems and Networks (DSN 2004),É°ùfQƒ∏a ,.232-228 äÉëØ°üdG ,(2004 ¬«dƒj/Rƒ“ 1 - ¬«fƒj/¿GôjõM 28 ,É«dÉ£jEG

(60)'' äÉqàÑdG ƒg ÊhÎµdE’G ¥É«°ùdG ‘ ¬H ®ÉØàM’G øµÁ Ée πc ,ájÉ¡ædG ‘(bits)øe ¿CG πjƒW âbƒd Éë°VGh ¿Éc ¬fCG ÒZ . äÉqàÑdG øe áYƒªéÃ ®ÉØàM’G GóL Ö©°üdG(bits)Üƒ°SÉë∏d) IAhô≤e ÒZ äÉqàÑdG áYƒª› íÑ°üJ ,øeõdG Qhôe ™ªa .ájÉ¡f ’ Ée ¤EG

á∏µ°ûe ¿B’G ≈àM ¢SnQóoJ ⁄h .(ÇQÉ≤dG É¡æeh) á«Hƒ°SÉ◊G Iõ¡LCÓd hCG/h ≥«Ñ£àdG èeÉfÈd »LƒdƒæµàdG ΩOÉ≤àdG ÖÑ°ùH (ô°ûÑ∏d ‹ÉàdÉHhâfÉc »àdG ≥«KƒàdG äGhOCG ¿CG ™eh .Égóq≤©J ÖÑ°ùH ó«L ƒëf ≈∏Y á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe ¤EG Ióæà°ùŸG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG áeƒÁOπãe) π«µ°ûJ IOÉYEG ¤EG É°†jCG á°Vô©e ïdG ,™HÉ°UC’G äÉª°üHh ,™HGƒ£dGh ,ΩÉàNC’Gh ,á«£ÿG äÉ©«bƒàdÉc ,»°VÉŸG ‘ áeóîà°ùeIóMGh áî°ùf ÉehO ∑Éæ¡a .π«µ°ûàdG IOÉYEG ó©H IóFÉØdG áÁóY GóHCG íÑ°üJ ’ É¡fEÉa ,»bQƒdG πeÉ◊G ΩOÉ≤J ÖÑ°ùH (º∏«ahôµ«ŸG ΩGóîà°SG

.iôNCG á«∏°UCG ≥«KƒJ äGhOCÉH É¡àfQÉ≤Ÿ áMÉàe πbC’G ≈∏Y'')Electronic Signatures andJos Dumortier and Sofie Van den Eynde,

Trusted Archival Services, »µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe Qƒ°ûæŸGh ,5 áëØ°üdGhttp://www.law.kuleuven.ac.be/icri/publications/

172DLM2002.pdf?where.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,


.øeõdG ióe ≈∏Y äÉeƒ∏©ŸG ßØ◊ äCÉ°ûf É¡fƒc øe ÌcCG äÉeƒ∏©ŸG ≠«∏ÑJ ‘(61)¤EG á«eGôdG äGQOÉÑŸG ODƒJ ⁄h.ó©H ºFGO πM ¤EG á∏µ°ûŸG √òg RhÉŒ(62)

-52¤EG á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe äÉ££flh á«ªbôdG äÉ©«bƒ˘à˘dG ¬˘«˘a …ODƒ˘J ó˘b ô˘NBG ∫É› á˘ª˘KhäÉeóN »eqó≤e ≈∏©a .á«°üî°ûdG (áeô◊G) á«°Uƒ°üÿG ájÉªMh äÉfÉ«ÑdG øeCÉH ≥∏©àj ƒgh ,á«∏ªY äÓµ°ûe¢Vô©àJ óbh ,º¡æFÉHõd É¡fhQó°üj »àdG äGOÉ¡°ûdG ™«bƒàd Ωóîà°ùoJ »àdG í«˘JÉ˘ØŸG ß˘Ø˘M ÚeCÉ˘J ≥˘jó˘°üà˘dGáaÉ°VE’ÉHh .(√ÉfOCG 226-223 äGô≤ØdG ,ÊÉãdG Aõ÷G É°†jCG ô¶fG) ¿PEG ¿hO É¡«dEG ∫ƒ°Uƒ∏d á«LQÉN ä’hÉÙäÉeƒ∏©ŸGh á«°üî°ûdG äÉfÉ«ÑdG øe á∏°ù∏°S ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≈∏Y Ú©àj ,∂dP ¤EGΩqó≤e ≈∏Y Ú©àj Éªc .≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d Ö∏£H ¿ƒeó≤àj øjòdG ¢UÉî°TC’G øe ájQÉéàdG

(61)áªFGódG á«é◊G äGP äÓé°ùdÉH á°UÉÿG á«dhódG çÉëHC’G ´hô°ûe áØ∏àfl ¿Gó∏H øe äÉXƒØfi AÉæeCG ≥∏WCG ,1999 ΩÉY ‘ á«fhÎµdE’G º¶ædG ‘(InterPARES) ¤EG ±ó¡j …òdG''ICÉ°ûæŸG á«é◊G äGP äÓé°ùdG ßØ◊ áeRÓdG á«é¡æŸGh ájô¶ædG ±QÉ©ŸG ôjƒ£J

»ªbôdG πµ°ûdÉH É¡H ßØàÙG hCG/h'' »µÑ°ûdG ™bƒŸG ô¶fG)http://www.interpares.org/.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,»µÑ°ûdG ™bƒ`ŸG ≈∏Y ìÉàe) á«é◊G øe ≥≤`ëàdÉH á«`æ©ŸG πª`©dG ábôa ôjô`≤J ´hô`°ûe QÉ°TCGhhttp://www.interpares.org/documents/

atf_draft_final_report.pdf´hô``°ûe ø`è ¤hC’G á`∏MôŸG øe GAõL ¿É``c …òdG (2008 ¬«fƒj/¿Gôjõ``M 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,)(InterPARES 1 ¿CG ¤EG ,2001 ΩÉY ‘ â¡àfG »àdG''äÉ«LƒdƒæµàdG ≈∏Y á∏ãeCG »g á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôeh á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG

‘ Ú∏eÉ©dGh äÓé°ùdG »¶aÉM ¿CG ™eh .AÉ°†ØdG ÈY π≤æoJ »àdG á«fhÎµdE’G äÓé°ù∏d ≥«KƒJ πFÉ°Sƒc Égò«ØæJh Égôjƒ£J ” »àdGƒg äÉ«LƒdƒæµàdG √òg øe ó°ü≤dG øµj ⁄ ,äÓé°ùdG á«éM ¿Éª°†d ≥«KƒàdG äÉ«LƒdƒæµJ ‘ ¿ƒ≤ãj äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ∫É›

.∫ÉÛG Gò``g ‘ QGôªà`°SÓd á∏HÉb á∏`«°Sh πã``“ ’ »gh ,øeõ`dG ÈY á«fhÎµdE’G äÓé°ùdG á«éM ¿Éª°V''øY »FÉ¡ædG ôjô≤``àdG(InterPARES 1)»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàehttp://www.interpares.org/book/index.htm .´hô°ûŸG øe á«fÉãdG á∏MôŸG á∏°UGƒe ±ó¡Jh(InterPARES 2)É¡àfÉ«°Uh ábƒKƒeh á≤«bO äÓé°S AÉ°ûfEG ¿Éª°V É¡H øµÁ »àdG ≥FGô£dGh ÒjÉ©ŸGh ÇOÉÑŸGh º«gÉØŸG ójó–h ™°Vh ¤EG

.2001h 1999 »eÉY ÚH IòØæŸG á«eƒµ◊Gh á«ª∏©dGh á«æØdG á£°ûfC’G ¥É«°S ‘ πjƒ£dG ióŸG ≈∏Y á«∏°UC’G äÓé°ùdG ≈∏Y ®ÉØ◊Gh(62) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d »°SÉ«≤dG ó«MƒàdG ¿CÉ°ûH á«HhQhC’G IQOÉÑŸG 1999 ΩÉY â≤∏WoCG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y(EESSI)ÖfÉL øe

‘ á∏°üdG äGP á£°ûfC’Gh »°SÉ«≤dG ó«MƒàdÉH á«æ©ŸG äÉª¶æŸG ÚH ¿hÉ©J ≥jôa ƒgh ,ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ÒjÉ©e ¢ù∏›QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG ò«ØæJ ºYO ±ó¡H »°SÉ«≤dG ó«MƒàdG á£°ûfCG ≥«°ùæJ πLCG øe Å°ûfCG ,ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG äÉ«LƒdƒæµJ ∫É›

ô¶fG) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY L 13/12Official Journal of the European Communities,¿ƒfÉc 19 ,ó«Mƒà∏d ó¡L ƒgh) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d »°SÉ«≤dG ó«MƒàdG ¿CÉ°ûH á«HhQhC’G IQOÉÑŸG äÉ°ù°SDƒe OÉ–G ≈©°Sh (2000 ôjÉæj/ÊÉãdG(á«HhQhCG á«°SÉ«b ÒjÉ©e ¤EG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G …QGOE’G ¬«LƒàdG ‘ IOQGƒdG äÉ«°†à≤ŸG πjƒ– ¤EG ±ó¡j »°SÉ«≤dG

¢UÉÿG √QÉ«©e ∫ÓN øe πjƒ£dG ióŸG ≈∏Y õ«eÎdG äÉ«æ≤J ∫ÓN øe á©bƒŸG ≥FÉKƒdÉH ®ÉØàM’G ¿Éª°V ¤EG áLÉ◊G á«Ñ∏J ¤EG''êPÉªæHÊhÎµdE’G ™«bƒàdG π«µ°ûJ''(Electronic Signature Formats ES 201 733, ETSI, 2000)»à¶◊ ÚH »∏«µ°ûàdG êPƒªædG õ«Áh .

‘ É¡dÉª©à°SG øµÁ »àdG äÉeƒ∏©ŸG ™«ªL ≥MÓdG ≥≤ëàdG êPƒ‰ …ƒëjh .≥M’ ≥≤–h ‹hCG ≥≤– Éªgh ,™«bƒàdG áë°U øe ≥≤ëàdG‘ äÉeƒ∏©ŸG √òg ™ªéoJh .ïdEG ,™«bƒàdG ¿CÉ°ûH áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdGh ,âbƒdG ΩÉàNCGh ,AÉ¨dE’G äÉeƒ∏©e πãe »FÉ¡ædG ≥≤ëàdG á«∏ªY™«bƒàdG êPÉ‰ »ªª°üe πZGƒ°T ÚH øe õ«eÎdG Iƒb ï t°ùØJ øY èàæj …òdG ™«bƒàdG áë°üd »æeC’G ójó¡àdG ¿Éch .‹hC’G ≥≤ëàdG á∏Môe™e ,IQOÉÑŸG äÉ«°†à≤e Ö°ùëH äÉ©«bƒàdG ≈∏Y ΩÉ¶àfÉH âbƒdG ºàN Oóéj ,ï°ùØàdG Gòg ¬∏ãÁ …òdG ójó¡àdG Öæéàdh .ÊhÎµdE’GΩÉ©d IQOÉÑŸG ôjô≤J ‘ á«›GÈdG ôªY á∏µ°ûe ∫hÉæJ iôLh .õ«eÎdG ≥FGôW çóMC’ áÑ°SÉæe í«JÉØe ΩÉéMCGh ™«bƒJ äÉ«eRQGƒN ÒaƒJ

±sôY …òdG ,2000''ábƒKƒŸG äÉXƒØÙG äÉeóN''¿ƒ«æ¡eh á°üàfl Iõ¡``LCG É¡eó≤à°S »àdG ájQÉéàdG äÉeóÿG øe ójóL ´ƒf ƒgh ,äÉ«``°†à≤ŸG øe GOó``Y ôjô≤àdG OQƒ``jh .πjƒ£dG ió``ŸG ≈∏Y ,õ«eÎdG á«æ≤àH á©bƒŸG ≥FÉKƒdG ßØM ¿Éª°V ±ó¡H ,∫ÉÛG Gòg ‘

É¡æ`èh ábƒKƒŸG äÉ``XƒØÙG äÉeó``N Égô`àƒJ ¿CG »```¨Ñæj »àdG á«æ≤àdG''»YÉŒQ’G ≥aGƒàdG''á«Hƒ°SÉ◊G äÉ«›GÈdGh Iõ¡LC’G ™e ô¶fG) .IÉgÉ°†ŸG ∫Ó``N øe hCG/h äGó©ŸG ≈∏Y á¶aÉÙG ∫Ó``N øe É`èEG (Blanchette,''Defining electronic authenticity ...''.

IQOÉÑŸG á``«°UƒJ ¿CÉ``°ûH á©HÉàe á``°SGQO ≈∏Y ´Ó``W’G øµÁh(EESSI)ÉgGô``LCG »àdG ,ábƒKƒŸG äÉ``XƒØÙG äÉ`èóîH á≤∏©àŸG,É«Lƒdƒæµà∏d á«µ«dƒKÉµdG øaƒd á``©eÉL ‘ ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG É«Lƒdƒæ``µJh ¿ƒ˘fÉ˘≤``∏˘d äÉ˘°ü``°üî˘à˘dG Oó``©˘àŸG õ˘côŸG

,Éµ«é∏H(Interdisciplinary Centre for Law and ICT of the Catholic University of Leuven Technology) áfƒ`æ©ŸGh ,European

Trusted Archival ServicesElectronic Signature Standardization Initiative:¢ù£°ùZCG/ÜBG 28 ,»FÉ¡ædG ôjô≤àdG ,3 á∏MôŸG)»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y (2000http://www.law.kuleuven.ac.be/ icri/publications/91TAS-Report.pdf?where=5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,

πª©J äÉ«°UƒàdG √òg ò«ØæJ º¶f ¿CG hóÑj ’h .2004 ôHƒàcCG /∫hC’G øjô°ûJ ‘ IQOÉÑŸG ò«ØæJ øe Æôoa óbh .(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM ô¶fG) É«dÉMDumortier and Van den Eynde, Electronic Signatures and Trusted Archival Services...(.


≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≈∏Y Öéj ∂dòc .ÓÑ≤à°ùe É¡«dEG ´ƒLô∏d äÉeƒ∏©ŸG √òg øjõîJ ≥jó°üàdG äÉeóN∫ƒª©ŸG äÉfÉ«ÑdG ájÉªM ÚfGƒ≤d É≤ah äÉeƒ∏©ŸG √òg ¤EG ∫ƒ°UƒdG ¿ƒµj ¿CG ¿Éª°†d áeRÓdG ÒHGóàdG PÉîJG

.É¡H(63).É«≤«≤M Gójó¡J πãÁ ∫Gõj ’ ¿PEG ¿hO øe äÉeƒ∏©ŸG ¤EG ∫ƒ°UƒdG ¿CG ÒZ

áájjÎÎeeƒƒ««ÑÑddGG ääÉÉ°°SSÉÉ««≤≤ddGG --22

-53ájôgƒ÷G á«cƒ∏°ùdG hCG á«fóÑdG ¬JGõ«‡ ∫ÓN øe Ée Oôa ájƒg ójóëàd …Îeƒ«ÑdG ¢SÉ«≤dG Ωóîà°ùoj:»∏j Ée á«°üî°ûdG ≈∏Y ±qô©à∏d ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG ‘ É¡dÉª©à°SG øµÁ »àdG äGõ«ªŸG πª°ûJh .¬H á°UÉÿGπµ°Th ,Ú©dG á«µÑ°Th ,Ú©dG á«Mõbh ,™HÉ°UC’G äÉª°üHh ,(.CG .¿ .O ¢†ªM) »¨Ñ°üdG …ƒ∏ÿG ¢†ª◊G§‰h ,º°ù÷G áëFGQh ,äƒ°üdGh ,¿PC’G πµ°Th ,¬Lƒ∏d …QGô◊G §£ıGh ,¬LƒdG hCG ó«dG •ƒ£Nh

.áYÉÑ£dG •É‰CGh ,»°ûŸG á≤jôWh ,ó«dÉH áHÉàµdG §Nh ,ájƒeódG á«YhC’G

-54ájƒ«◊G äGõ«ªŸG ióME’ ájÎeƒ«H áæq«Y òNCG IOÉY ájÎeƒ«ÑdG ¢SÉ«≤dG äGhOCG ΩGóîà°SG πª°ûjh∂∏J øe ájÎeƒ«ÑdG äÉfÉ«ÑdG êôîà°ùoJ ºoK .»ªbôdG πµ°ûdÉH áæ«©dG √òg ¿ƒµJh .¢üî°û∏d ájOôØdG (á«Lƒdƒ«ÑdG)øe ≥≤ëàdG ºàjh ájÎeƒ«ÑdG áæ«©dG ¬°üîJ …òdG ¢üî°ûdG ájƒg óscDƒJ ºK .»©Lôe »Hƒ°SÉM ÖdÉb AÉ°ûfE’ áæ«©dG¬ q°üîJ »àdG ájÎeƒ«ÑdG äÉfÉ«ÑdG áfQÉ≤Ã ∂dPh ,¢üî°ûdG ∂dP øY IQOÉ°U É¡fCG ºYõj »àdG πFÉ°SôdG áë°U

.»©LôŸG »Hƒ°SÉ◊G ÖdÉ≤dG ‘ áfqõıG äÉfÉ«ÑdÉH(64)

-55á∏HÉb ÒZ ájÎeƒ«ÑdG •É‰C’G ¿C’ ,ájÎeƒ«ÑdG äÉfÉ«ÑdG øjõîàH ≥∏©àJ ôWÉıG øe OóY ∑Éæghiƒ°S ´hô°ûŸG πª©à°ùŸG ΩÉeCG π«Ñ°S ’ ,á¡Ñ°ûdG Òãj ÉÃ ájÎeƒ«ÑdG º¶ædÉH ¢SÉ°ùŸG ™≤j ÉeóæYh .IOÉY AÉ¨dEÓd.á¡Ñ°ûdG Òãj ÉÃ ¢ùªoJ ⁄ ájƒ¡dG ójó– äÉfÉ«H øe iôNCG áYƒª› ¤EG ∫É≤àf’Gh ájƒ¡dG ójó– äÉfÉ«H AÉ¨dEG

.ájÎeƒ«ÑdG äÉfÉ«ÑdG óYGƒb ∫Éª©à°SG IAÉ°SEG ™æŸ á°UÉN óYGƒb ¤EG áLÉM áªK ,∂dòdh

-56‘ π«“ IRQÉÑdG á«Lƒdƒ«ÑdG äÉª°ùdG ¿C’ ,á≤∏£e ájÎeƒ«ÑdG äÉ«æ≤àdG áqbO ¿ƒµJ ¿CG øµÁ ’häÉ°SÉ«≤dG Èà©J ’ ,¢Uƒ°üÿG Gòg ‘h .Ée ±GôëfG ≈∏Y ¢SÉ«b …CG …ƒ£æj óbh ,Ò¨àdG ¤EG ÉgôgƒLäÉ°SÉ«≤dG ábO ‘ ÒKCÉàdG øµÁ ,äGÒ¨àdG ∂∏J ÜÉ©«à°S’h .ájƒ¡∏d Iójôa ¬Ñ°T πH Iójôa äGOuófi ájÎeƒ«ÑdG™°Vh ¿CG ÒZ .áLnôîà°ùŸG áæ«©dG ™e »©LôŸG »Hƒ°SÉ◊G ÖdÉ≤dG ≥HÉ£àd ≈fOCG óM ™°Vh ∫ÓN øe ájÎeƒ«ÑdG™eh .∞FGR ¢†aQ ä’ÉM ¤EG ™ØJôe ≈fOCG óM ójó– π«Á Éªæ«H ,∞FGR ∫ƒÑb √ÉŒÉH π«Á ób ¢†Øîæe ≈fOCG óM

.ájQÉéàdG äÉ≤«Ñ£àdG Ö∏ZCG ‘ á«aÉc ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG ÉgôaƒJ »àdG ≥tKƒàdG ábO ¿ƒµJ ób ,∂dP

(63) …OÉ°üàb’G ¿Gó«ŸG ‘ á«ªæàdGh ¿hÉ©àdG áª¶æŸ á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG ô¶fG(OECD)äÉfÉ«ÑdG äÉ≤aóJh á«°Uƒ°üÿG ájÉªM ¿CÉ°ûH »µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y áMÉàe ,(1980 ,¢ùjQÉH) Ohó◊G ÈY á«°üî°ûdGhttp://www.oecd.org/document./18/0,2340,en_2649_34255_

1815186_1_1_1_1,00.htmlá÷É©ŸÉH ≥∏©àj Éª«a OGôaC’G ájÉª◊ ÉHhQhCG ¢ù∏› á«bÉØJGh ;(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,»µÑ``°ûdG ™```bƒŸG ≈∏```Y áMÉàe ,(108 ºbQ ,á«HhQhC’G äGógÉ©ŸG áYƒª› ,ÉHhQhCG ¢ù∏›) á˘«˘°üî˘°ûdG äÉ˘fÉ˘«˘Ñ˘∏˘d á˘«˘dB’G

http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/108.htmIóëàŸG ·C’G ÇOÉÑeh ;(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM ‘ ¬˘«˘∏˘Y ™˘∏˘WG)¿ÉŸÈdG øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdGh ;(95/45 áeÉ©dG á«©ª÷G QGôb) áÑ°SƒÙG á«°üî°ûdG äÉfÉ«ÑdG äÉØ∏e º«¶æ˘à˘d á˘«˘¡˘«˘Lƒ˘à˘dG

ÉHhQhCG ¢ù∏›h »HhQhC’G95/46/ECäÉfÉ«ÑdG á÷É©Ã ≥∏©àj Éª«a OGôaC’G ájÉªM ¿CÉ°ûH 1995 ôHƒàcCG/∫hC’G øjô°ûJ 24 ñQDƒŸG) äÉfÉ«ÑdG √òg ácôM ájqôM ¿CÉ°ûHh á«°üî°ûdG L 281, 23 November 1995Official Journal of the European Communities,ƒgh ,

»µ``Ñ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàehttp://eur-lex.europa.eu/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=EN

&numdoc=31995L0046&model=guichett.((2008 ¬«fƒj/¿GôjõM ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,(64),Ö«°SGƒ◊G ø`eC’ á«dhódG á£HGôdGh ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤∏d á«dhódG á£HGôdGájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ``«≤dG äÉë∏£``°üe áªFÉ``b1999 ΩÉ©d.(áfÉeC’G iód áMÉàe áªFÉ≤dG √òg øe áî°ùf) .


-57äÉfÉ«ÑdG øjõîàH ≥∏©àj Éª«a ¿GRÈJ ¿É°ùfE’G ¥ƒ≤Mh äÉfÉ«ÑdG ájÉªM »àdCÉ°ùe ¿EÉa ,∂dP ¤EG áaÉ°VEGäÉfÉ«ÑdG ájÉªM ÚfGƒb Ò°ûJ ’ óbh .É¡æY ∞°ûµdGh ájÎeƒ«ÑdG(65)™eh ,ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG ¤EG áMGô°U

‘ É¡à÷É©e Èà©oJ »àdGh ,Ú«©«Ñ£dG ¢UÉî°TC’ÉH á≤∏©àŸG á«°üî°ûdG äÉfÉ«ÑdG ájÉªM ¤EG ±ó¡J »¡a ∂dP.ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG É«LƒdƒæµJ º«ª°U ‘ ká«∏ªY á«©Lôe á«Hƒ°SÉM ÖdGƒ≤ch ΩÉÿG É¡∏µ°T(66)≈∏Y IhÓY

»°Uƒ°üÿG ΩGóîà°S’G øY á«JCÉàŸG ôWÉıG øe Úµ∏¡à°ùŸG ájÉª◊ ÒHGóJ ¤EG áLÉM ∑Éæg ¿ƒµJ ób ,∂dPÉ¡æe ,iôNCG á«fƒfÉb ä’É› ∂dP πª°ûj óbh .ájƒ¡dG ábô°S ádÉM ‘ ∂dòch ,ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG äÉfÉ«Ñd

.áë°üdGh πª©dG ¿ƒfÉb(67)

-58≈∏Y Óãe ájÎeƒ«ÑdG äÉfÉ«ÑdG øjõîàa .πZGƒ°ûdG ¢†©ÑH ájÉæ©dG ≈∏Y á«æ≤àdG ∫ƒ∏◊G óYÉ°ùJ óbhâfÉc GPEG çó– ób ádÉM »gh ,¿PEG ¿hO øe äÉfÉ«ÑdG √òg ¤EG ∫ƒ°UƒdG ™æÁ ób ájõeQ äGQÉeCG hCG á«cP äÉbÉ£HäÉ°SQÉªŸG π°†aCG øe áYƒª› âKóëà°SG ,∂dP ¤EG áaÉ°VE’ÉHh .…õcôe »Hƒ°SÉM ΩÉ¶f ‘ áfõfl äÉfÉ«ÑdGäÉfÉ«ÑdÉH πpª©à°ùŸG ºtµ–h ;äÉfÉ«ÑdG ájÉªMh ;äGQó≤dGh ¥É£ædG :πãe áØ∏àfl ä’É› ‘ ôWÉıG ¢ü«∏≤àd

.É¡«∏Y ±Gô°TE’Gh É¡fCÉ°ûH ádAÉ°ùŸGh ,É¡≤«bóJh ,äÉfÉ«ÑdG AÉ°ûaEGh ,á«°üî°ûdG(68)

-59É¡fCG ™eh .¿ÉeC’G øe É«dÉY iƒà°ùe ôaƒJ á∏«°Sh É¡fCG ≈∏Y ájÎeƒ«ÑdG äGhOC’G ¤EG ô¶æoj ,ÉeƒªYhÉ°Uƒ°üNh ,á«eƒµ◊G äÉ≤«Ñ£àdÉH ≥∏©àj ‹É◊G »°ù«FôdG É¡bÉ£f ¿EÉa ,ä’Éª©à°S’G øe á˘Ø˘FÉ˘£˘d á˘ª˘FÓ˘eÒHGóJh Iôé¡dG Iô`FGO ‘ á≤aGƒŸG äGAGô``LEÉH á°UÉÿG äÉ≤«``Ñ£àdG Óãe É¡æeh ,¿ƒfÉ``≤dG PÉØfEG äÉ≤«Ñ£J

.∫ƒNódG áÑbGôe

-60á«∏ªY ¥É«°S ‘ GÒãc Ωóîà°ùoJ ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG âfÉc Éªã«M ájQÉŒ äÉ≤«Ñ£J âKóëoà°SG Éªcô°üæYh (ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG) OôØdG ¢üî°û∏d ÉeRÓe ¿ƒµj ô°üæY ÒaƒJ Ωõ∏à°ùàa ,Ú∏eÉY ≈∏Y Ωƒ≤J ≥«KƒJ

á«°üî°ûdG ájƒ¡dG ójóëàd ºbQ hCG ô°S áª∏c ,IOÉY) ¢üî°ûdG º∏©H ¿ƒµj(PIN)(.âKóëoà°SG ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG§¨°V á«ªbQ á«fhÎµdEG á«fÉ«H áMƒd πqé°ùJ PEG .Ée ¢üî°ûd »£ÿG ™«bƒàdG ¢üFÉ°üN áfQÉ≤eh øjõîàd äÉ≤«Ñ£J‘ äÉ©«bƒàdÉH É¡àfQÉ≤Ÿ Ωóîà°ùoJ á«eRQGƒN πµ°T ≈∏Y äÉfÉ«ÑdG ¿sõîoJ ºK .™«bƒàdG á˘«˘∏˘ª˘Y Ió˘eh º˘∏˘≤˘dGAGREG á£«◊G ΩGõàdG øe É°†jCG óH ’ ,ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG õ«“ »àdG ájô£ØdG äÉª°ùdG Aƒ°V ≈∏Y ,øµdh .πÑ≤à°ùŸG

.IOÉà©ŸG ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸG ‘ É¡eGóîà°SÉH ≥∏©àj Éª«a áÑbGôŸG ÒZh á«éjQóàdG IOÉjõdG QÉ£NCG

-61.á«£ÿG äÉ©«bƒàdG øY πjóÑc ájÎeƒ«H äÉ©«bƒJ âeóîoà°SG GPEG äÉÑKE’G ‘ á∏µ°ûe RÈJ óbh±ÓàNG Ö°ùëH ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG øe Ióªà°ùŸG á«JÉÑKE’G ádOC’G ≈∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb Ò¨àJ ,ÉØfBG ôpcoP Éªµaπ°üëj ¿CG πªàÙG øe ,∂dP ¤EG áaÉ°VE’ÉHh .IQÉàıG ∞FGõdG ∫ƒÑ≤dG áÑ°ùfh áeóîà°ùŸG äÉ«LƒdƒæµàdG

.É¡Ø«jõàd hCG »ªbôdG πµ°ûdÉH áfõıG ájÎeƒ«ÑdG äÉfÉ«ÑdÉH ÖYÓJ

(65).63 á«°TÉ◊G ô¶fG(66) background paper for the Institute for ProspectiveBiometrics: Legal Issues and Implications,Paul de Hert,

Technological Studies of the European Commission (European Communities, Directorate General Joint Research Centre,

2005) ,»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y áMÉàe á°SGQódG ,13¢U http://cybersecurity.jrc.ec.europa.eu/docs/LIBE%20Biometrics%20March%

2005/LegalImplications_Paul_de_Hert.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(67)á«°üî°ûdG äÉeƒ∏©ŸG ájÉªM ¿ƒfÉb ≥«Ñ£àH ≥∏©àj Éª«a ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG ∫Éª©à°SG ¢ûbƒf ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,Góæc ‘

,2000) á«fhÎµdE’G ≥FÉKƒdGhc. 5 πª©dG øcÉeCG ‘ ((Personal Information Protection and Electronic Documents Act in the

workplace (Federal Court of Canada) ô¶fG)Turner v. TELUS Communications Inc., 2005 FC 1601, 29 November 2005(.(68)ô¶fG ,äÉ``°SQÉªŸG π`°†aCG ≈`∏``Y ∫É``ãe ≈∏``Y ∫ƒ°üë∏dInternational Biometric Group BioPrivacy Initiative,

''Best practices for privacy-sympathetic biometric deployment'' :»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe ¢üædG ,http://www.bioprivacy.org

.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)


-62¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ≈°†à≤Ã áeÉ©dG πjƒ©àdG á«∏HÉb äGQÉ˘Ñ˘à˘NG ≥˘«˘Ñ˘£˘J ø˘µÁhIóëàŸG ·C’G á«bÉØJG ≈°†à≤Ã ∂dòch ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dGh ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG

,á«dhódG Oƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉ˘H á˘≤˘∏˘©˘àŸG(69)ΩGóîà°SG ¿CÉ°ûH ,Gó¡˘Y çó˘MCG »˘gh¿CÉ°ûH á«dhO á«¡«LƒJ ÇOÉÑe ™°Vh É°†jCG ó«ØŸG øe ¿ƒµj ób ,ó«MƒàdG ¿Éª°V á«¨Hh .ájÎeƒ«ÑdG äÉ©«bƒàdG

.É¡JQGOEGh …Îeƒ«ÑdG ¢SÉ«≤dG ≥FGôW ΩGóîà°SG(70)Gòg øe á«°SÉ«b ÒjÉ©e ™°Vh ¿Éc GPEG Éª«a ájÉæ©H ô¶ædG Ú©àjhøe ¿Éc GPEG Éª«ah ,…Îeƒ«ÑdG ¢SÉ«≤dG äÉ«LƒdƒæµJ Qƒ£àd áægGôdG ádÉ◊G ¤EG Gô¶f ,¬fGhC’ É≤HÉ°S π«Ñ≤dG

.äÉ«LƒdƒæµàdG √òg ‘ π°UGƒàŸG Qƒ£àdG ábÉYEG ¤EG …ODƒJ ¿CG πªàÙG

ááææ««éé¡¡ddGG ≥≥FFGGôô££ddGGhh ôô°°ùùddGG ääÉÉªª∏∏cc --33

-63h äÉeóÿG hCG äÉeƒ∏©ŸG ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S §Ñ°V πLCG øe RƒeôdGh ô°ùdG äÉª∏c Ωóîà°ùoJ''™«bƒJ''ÖÑ°ùH ,∫hC’G øe ÉYƒ«°T πbCG ÊÉãdG ΩGóîà°S’G ¿CG ßMÓoj á«∏ª©dG á°SQÉªŸG ‘h .á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿGá≤jôW »g RƒeôdGh ô°ùdG äÉª∏c ¿EÉa ,∂dP ™eh .Iõqeôe ÒZ πFÉ°SQ ‘ π°Sôj ÉeóæY õeôdÉH ¢SÉ°ùŸG ∫ÉªàMG

''≥«KƒàdG''á©°SGh áØFÉW ‘ ájƒ¡dG øe ≥≤ëàdGh äÉeƒ∏©ŸG ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S §Ñ°V ¢Vô¨H ’Éª©à°SG ™°ShC’G±ô°üdG Iõ¡LCG øe ájó≤ædG äÉHƒë°ùdGh ,âfÎfE’G ÈY á«aô°üŸG äÉ«∏ª©dG á«ÑdÉZ ∂dP ‘ ÉÃ ,äÓeÉ©ŸG øe

.¿ÉªàF’G äÉbÉ£H á£°SGƒH iôéoJ »àdG á«cÓ¡à°S’G äÓeÉ©ŸGh ‹B’G

-64 IOó©àe äÉ«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG á«fÉµeEÉH º«∏°ùàdG »˘¨˘Ñ˘æ˘jh''≥«Kƒàd''øµÁh .á«fhÎµdEG á∏eÉ©˘eπ«Ñ°S ≈∏©a .IóMGh á∏eÉ©e AGôLE’ IóMGh É«Lƒdƒæµàd äÉeGóîà°SG Ió©H hCG äÉ«LƒdƒæµJ Ió©H áfÉ©à°S’Gøe ’óHh .ádÉ°SôdG áeÓ°S ¿Éª°†d õ«eÎdG äÉ«æ≤Jh ≥«KƒàdG ¢Vô¨H ™«bƒàdG äÉ«eÉæjO ÚH ™ª÷G øµÁ ,∫ÉãŸGíuØ°üàŸG ‘ áæeB’G ¢ùHÉ≤ŸG á≤ÑW …CG) õ«eÎdG äÉ«æ≤J ΩGóîà°SÉH âfÎfE’G ÈY ô°ùdG äÉª∏c ∫É°SQEG øµÁ ,∂dP

SSLõ«eÎdG º¶f ≈∏Y óªà©j) »ªbQ ™«bƒJ ¥ÓWE’ ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dG ΩGóîà°SÉH ÉfGÎbG ∂dPh ,É¡àjÉª◊ (õ«eÎdG º¶f) á°TÉ°ûdG ≈∏Y á°UÉN IòaÉf ‘ ¢ShÒHÒc ábÉ£ÑH ≈ª°ùj Ée ¬eÓà°SG óæY èàæj (IôXÉæàŸG ÒZAÓjEG »¨Ñæj ,äÉ«LƒdƒæµàdG √òg ™e πeÉ©à∏d áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG ôWCGh á«fƒfÉ≤dG ôWC’G ™°Vh iódh .(IôXÉæàŸG≥«Kƒà∏d áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG ôWCGh á«fƒfÉ≤dG ôWC’G ¿ƒµJ ¿CG Ú©àjh .IOó©àŸG äÉ«Lƒdƒ˘æ˘µ˘à˘dG Qhó˘d QÉ˘Ñ˘à˘Y’GIOófi äÉ«LƒdƒæµJ ≈∏Y õcôJ »àdG ôWC’G ¿C’ ,áæ«é¡dG É«LƒdƒæµàdG êƒ¡f á«£¨àd »Øµj ÉÃ áfôe ÊhÎµdE’G

.IOó©àŸG äÉ«LƒdƒæµàdG ΩGóîà°SG ≥«©J ¿CG øµÁ(71)∫ƒÑb π¡°ùJ ¿CG É«fhÎµdEG IójÉÙG ΩÉµMC’G ¿CÉ°T øeh .É«LƒdƒæµàdG ‘ áæ«é¡dG êƒ¡ædG

(69)É¡JQhO ‘ á«dhódG Oƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG IóëàŸG ·C’G á«bÉØJG ´hô°ûe ∫GÎ«°ùfhC’G äóªàYG/ÊÉãdG øjô°ûJ 23 ñqQDƒŸG 21/60 ÉgQGôb ≈°†à≤Ã É«ª°SQ áeÉ©dG á«©ª÷G É¡JsôbCGh (2005 ¬«dƒj/Rƒ“ 15-4 ,Éæ««a) ÚKÓãdGh áæeÉãdG

.2005 Èªaƒf(70)á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ´GÎ°TG π«dO ‘ IOQGƒdG πjƒ©àdG á«∏HÉb ÒjÉ©Ã É¡àfQÉ≤e øµÁ

.(75 Iô≤ØdG ,ÊÉãdG Aõ÷G ,...á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb)(71)øjô°ûJ 28 ,™«bƒàdG äÉª«∏©J ¿CÉ°ûH äGQÉ°ûà°S’G ™«ªŒ ,äÉeƒ∏©ŸG ¿CÉ°ûH áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG çÉëHCG á°ù°SDƒe ô¶fG

,1998 ôHƒàcCG/∫hC’GSignature Directive Consultation CompilationFoundation for Information Policy Research,»àdGh ,…òdG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG ´hô°ûe ∫ƒM äGQhÉ°ûŸG AÉæKCG OhOô∏d É©«ªŒ ôaƒJ

»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe ƒgh ,á«HhQhC’G á«°VƒØŸG øe Ö∏£H sópYoCG www.fipr.org/publications/sigdirecon.html5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG).(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM


ááYYƒƒÑÑ££ŸŸGG AAÉÉªª°°SSCC’’GGhh ……ôôjjƒƒ°°üüààddGG íí°°ùùŸŸÉÉHH ááîî°°ùùææàà°°ùùŸŸGG ääÉÉ©©««bbƒƒààddGG --44

-65≥∏≤dG ¤EG ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG ∫É› ‘ á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH ÚYuô°ûŸG ΩÉªàg’ »°ù«FôdG ÖÑ°ùdG Oƒ©jiOCG Ée ÉÑdÉZh .iôNCG §FÉ°Sƒd â© p°V oh »àdG ¿ƒfÉ≤dG óYGƒb ≥«Ñ£J ‘ ôKDƒJ ób Iójó÷G äÉ«LƒdƒæµàdG ¿CG øeΩó≤J »àdG IQƒ£àŸG äÉ«LƒdƒæµàdG ≈∏Y õ«cÎdG ¤EG ,ó°üb ÒZ øY hCG GóªY ,É«LƒdƒæµàdÉH ΩÉªàg’G GògGOóY ¿CG ,¥É«°ùdG Gòg ‘ ,πnª¡oj Ée ÉÑdÉZh .á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGô£d ¿ÉeC’G øe ≈∏YCG iƒà°ùeÉ¡«a Ωóîà°ùoJ ’ ⁄É©dG ÈY É¡dOÉÑJ …ôéj »àdG ,ÉgÌcCG øµj ⁄ ¿EG ,ájQÉéàdG äÉHÉ£ÿG øe GóL GÒÑc

.™«bƒàdG hCG ≥«Kƒà∏d IOófi É«LƒdƒæµJ

-66∫OÉÑàH á©æà≤e ⁄É©dG øe áØ∏àfl AÉëfCG ‘ äÉcô°ûdG ¿ƒµJ Ée GÒãc ,á«eƒ«dG äÉ°SQÉªŸG ‘hº°S’G ÒZ ™«bƒàdG hCG ≥«KƒàdG ∫Éµ°TCG øe πµ°T …CG ΩGóîà°SG ¿hO øe ÊhÎµdE’G ójÈdG á£°SGƒH πFÉ°SôdG»ª°SQ ™HÉW ÜÉ£î∏d ¿ƒµj ,¿É«MC’G ¢†©H ‘h .äÉHÉ£ÿG πØ°SCG ‘ ±GôWC’G ¿GƒæYh º°SG ™e ,´ƒÑ£ŸGäÉ©«bƒà∏d …ôjƒ°üàdG í°ùŸÉH áî°ùæà°ùe hCG »bÈdG ôjƒ°üàdG á≤jô£H IPƒNCÉe Qƒ°U ΩGóîà°SG ∫ÓN øe ÌcCG’h áYƒÑ£ŸG AÉª°SC’G Ωó≤J ’h .»£ÿG π°UCÓd »ªbôdG πµ°ûdÉH áî°ùf ’EG ™Ñ£dÉH πã“ ’ »àdGh ,á«£ÿG,¿ÉeC’G øe É«dÉY iƒà°ùe InõseôŸG ÒZ ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ ≈∏Y …ôjƒ°üàdG í°ùŸÉH áî°ùæà°ùŸG äÉ©«bƒàdGäÉfÉ«µdG ¿EÉa ∂dP ™eh .É¡«a ô¡¶J »àdG á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG Å°ûæe ájƒg äÉÑKEG ócDƒe ƒëf ≈∏Y É¡æµÁ ’h

øe ∫Éµ°TC’G √òg ΩGóîà°SG ájôëH QÉàî˘J á˘jQÉ˘é˘à˘dG''≥«KƒàdG''äÉHÉ£ÿG ‘ É¡àeAÓeh É¡àdƒ¡˘°S ÖÑ˘°ùH√òg ºgQÉÑàYG ‘ áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG hQqô≤eh ¿ƒYuô°ûŸG ™°†j ¿CG º¡ŸG øeh .áØ∏µàdG å«M øe É¡à«dÉ©ah™«bƒàdGh ≥«Kƒà∏d »HÉbôdG º«¶æàdG ‘ ô¶æ˘dG ió˘d …QÉ˘é˘à˘dG ¿Gó˘«ŸG ‘ QÉ˘°ûà˘f’G á˘©˘°SGƒ˘dG äÉ˘°SQÉ˘ªŸG¢Vôa É°Uƒ°üNh ,Ú«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≈∏Y áeQÉ°U äÉWGÎ°TG ¢Vôa ¿CG ∂dP .Ú«fhÎµdE’Gøe ÒÑc OóY PÉØfEG á«∏HÉbh áë°U ≈∏Y ∑ƒµ°ûdG øe ∫Ó¶H ,ó°üb ¿hO ,»≤∏j ób ,áæ«©e É«LƒdƒæµJ hCG á≤jôW™é°ûj óbh .Ú«fhÎµdE’G ™«bƒàdG hCG ≥«KƒàdG øe Ú©e ´ƒf …CG ΩGóîà°SG ¿hO øe É«eƒj ΩÈoJ »àdG äÓeÉ©ŸG,ôWÉN Ö«W øY É¡à∏Ñb »àdG äÉeGõàd’G äÉ©ÑJ øe Üqô¡àdG ≈∏Y á«f Aƒ°ùH ±ô°üàJ »àdG ±GôWC’G √QhóH ∂dP¿CG AôŸG ™bƒàj ¿CG »©bGƒdG øe ¢ù«dh .á«fhÎµdE’G É¡JÉHÉ£N ≈∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb ‘ ∂«µ°ûàdG ∫ÓN øe ∂dPh™«ªL ΩÉ«b ¤EG Ú«fhÎµdE’G ≥jó°üàdGh ™«bƒàdG ≈∏Y Ée áLQóH ∫ÉY iƒà°ùe äGP äÉ«°†à≤e ¢Vôa …ODƒj≥FGô£dÉH ≥∏©àj Éª«a áãjó◊G áHôéàdG âæ«H óbh .á«∏©a IQƒ°üHh É«eƒj É¡eGóîà°SÉH ±É£ŸG ájÉ¡f ‘ ±GôWC’G»∏ª©dG ΩGóîà°S’G øe tó– Ée GÒãc óq≤©àdG ióeh áØ∏µàdG ¿CÉ°ûH πZGƒ°ûdG ¿CG ,á«ªbôdG äÉ©«bƒàdÉc ,IQƒ£àŸG

.™«bƒàdGh ≥«KƒàdG äÉ«æ≤àd

áá««ffhhÎÎµµddEE’’GG áájjƒƒ¡¡ddGG ¿¿hhDDƒƒ°°TT IIQQGGOOEEGG --ºº««LL

-67OóY äÉeóN ¤EG ∫ƒ°UƒdG ¿ƒjQÉÑàY’Gh ¿ƒ«©«Ñ£dG ¢UÉî°TC’G ™«£à°ùj ,ÊhÎµdE’G ⁄É©dG ‘âÄ°ûfoCG äÉeóÿG √òg ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d äÉeóN Ωqó≤e iód ¬°ùØf Ée ¢üî°T πsé n°S Éª∏ch .äÉeóÿG »eqó≤e øe

''ájƒg''äÉeóÿÉH á°UÉÿG äÉHÉ°ù◊G øe Oó©H IóMGh ájƒg §HQ øµÁ ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .¬d á«fhÎµdEGÉ¡JQGOEG ≥«©j ¿CG É¡H á°UÉÿG äÉHÉ°ù◊Gh äÉjƒ¡dG Oó©J ¿CÉ°T øeh .á«Hƒ°SÉM á q°üæe hCG ≥«Ñ£J πµd á«fhÎµdE’Gájƒg ∫ÓN øe äÉHƒ©°üdG √òg ÜÉæàLG øµÁh .AGƒ°S óM ≈∏Y äÉeóÿG Ωqó≤eh πpª©à°ùŸG øe πc ≈∏Y

.¢üî°T πµd IóMGh á«fhÎµdEG


-68ÚH ádOÉÑàe á≤K ábÓY áeÉbEG á«fhÎ``µdEG ájƒg AÉ°ûfEGh äÉeóÿG Ωqó≤e ió``d π«é``°ùàdG »°†à≤jh

‘ á«FÉæãdG äÉbÓ```©dG ∂∏J ™«``ªŒ IóMGh á«fhÎµdEG ájƒg AÉ°ûfEG Ö∏£``àjh .äÉeóÿG Ωqó≤eh ¢üî°ûdG

óbh .ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEÉH ¬«dEG QÉ``°ûj Ée ƒgh ,∑Î°ûe ƒëf ≈``∏Y É¡JQGOEG ¬dÓN øe øµÁ ™``°ShCG QÉWEG

í```FGƒ∏d ∫Éãàe’G π«¡°ùJh ,¿ÉeC’G ÒHGóJ Ú°ù– IQGOE’G √òg øe äÉeó```ÿG Ωqó≤e É¡«æéj »àdG ™aÉæŸG πª°ûJ

∫ƒ°UƒdG πÑ°S Ò°ù«J πª°ûJ ó`≤a πª©à°ùŸG É¡«æéj »àdG ™aÉæŸG ÉeCG ;ò«Ø`æàdG áYô`°S IOÉjRh »HÉbôdG º«``¶æàdG

.äÉeƒ∏©ŸG ¤EG

-69 :Éªg ÚæKG Úé¡f ¥É«°S ‘ ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG ∞°Uh øµÁh

(CG)πª©à°ùŸG ∫ƒNO ≈∏Y ºFÉ≤dG …ó«∏≤àdG è¡ædGπ«é°ùJ êPƒ‰CG ≈∏Y óªà©j è¡ædG Gògh .

É¡µ∏Á iôNCG IGOCG hCG á«cP ábÉ£H ≈ª°ùJ IGOCG É¡æª°†àJ »àdG äÉeƒ∏©ŸG ∫Éª©à°SG ≈∏Y IOÉY Ωƒ≤j ƒgh ,∫ƒNódG

ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG ‘ ™ÑsàŸG πª©à°ùŸG ∫ƒNO è¡f õcôjh .Ée áeóN ¤EG ¬dƒ°Uh π«é°ùàd É¡eóîà°ùjh ¿ƒHõdG

ô°ùdG äÉª∏ch ,ÜÉ°ù◊G äÉØ°UGƒeh ,∫ƒNódG Oƒ«bh ,∫ƒNódG ¥ƒ≤Mh ,πª©à°ùŸG øe ≥qKƒàdG IQGOEG ≈∏Y

áÑbGôeh π«¡°ùJ ¤EG ±ó¡j ƒgh .º¶ædG hCG äÉ≤«Ñ£àdG øe ÌcCG hCG óMGh ‘ ,¢üFÉ°üÿG øe ∂dP ÒZh

ájQÉéàdGh á«°üî°ûdG äÉeƒ∏©ŸG ájÉªM ¤EG ¬°ùØf âbƒdG ‘ ±ó¡j Éªc ,OQGƒŸGh äÉ≤«Ñ£àdG ¤EG ∫ƒ°UƒdG

;º¡d ¿hPCÉŸG ÒZ Ú∏ª©à°ùŸG øe ájô°ùdG

(Ü)äÉeóÿG ≈∏Y ºFÉ≤dG è¡ædG≈∏Y Ωƒ≤j ƒgh ,ájQÉµàHG ÌcCG ÉLPƒ‰CG è¡ædG Gòg πãÁh .

ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG ¥É£f íÑ°üj ,è¡ædG Gòg QÉWEG ‘h .º¡JGhOCGh Ú∏ª©à°ùŸG ¤EG á«°üî°T äÉeóN Ωó≤j ΩÉ¶f

äÉµÑ°ûdG äGó©e É¡æe ,Üƒ°SÉ◊G §N ≈∏Y äÉeóN Ëó≤àd áenóîà°ùŸG ácô°ûdG OQGƒe ™«ªL πª°û«d ™°ShCG

,πª©à°ùŸÉH á°UÉÿG OÉªàY’G ≥FÉKh ≈∏Y IhÓY ,äÉéàæŸGh äÉ≤«Ñ£àdGh äÉjƒàÙGh äÉHG qƒÑdGh ΩOGƒÿGh

Óãe ¥É£ædG Gòg πª°ûj ¿CG øµÁ ,á«∏ª©dG á«MÉædG øeh .äÉbÉ≤ëà°S’Gh äÉ«∏°†aC’Gh ,øjhÉæ©dG ôJÉaOh

.AÉ«ahC’G øFÉHõdG èeGôH ‘ ácQÉ°ûŸGh ,™bGƒŸG ≈∏Y AÉHB’G áHÉbQ πFÉ°SƒH á≤∏©àŸG äÉeƒ∏©ŸG

-70QóŒ ¬fCG ÒZ .ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG ™«°Sƒàd »eƒµ◊Gh …QÉéàdG Újƒà°ùŸG ≈∏Y ádhòÑe Oƒ¡L áªKh

è¡ædÉa .Újƒà°ùŸG øjòg …ó¡°ûe ÚH GÒÑc ÉaÓàNG ∞∏àîJ ób áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG ‘ äGQÉ«ÿG ¿CG ¤EG IQÉ°TE’G

ºàj ó≤a ‹ÉàdÉHh ,π°†aCG ƒëf ≈∏Y ÚæWGƒŸG äÉLÉ«àMG á«Ñ∏J ƒëf ÈcCG Qó≤H É¡Lƒe ¿ƒµj ób »eƒµ◊G

äÉ≤«Ñ£àdG òNCÉJ ¿CG øe óH ’ ,iôNCG á«MÉf øeh .Ú«©«Ñ£dG ¢UÉî°TC’G ™e πYÉØàdG øª°†j å«ëH ¬ª«ª°üJ

¢üFÉ°üN óªà©J ó≤a ‹ÉàdÉHh ,ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸG ‘ áà“DƒŸG ä’B’G ΩGóîà°SG ójGõJ QÉÑàY’G ‘ ájQÉéàdG

.ä’B’G ∂∏àd IOóÙG äÉLÉ«àM’G á«Ñ∏J ¤EG »eôJ

-71(áeô◊G) á«°Uƒ°üÿG πZGƒ°T πª°ûàa ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG º¶æH ≥∏©˘à˘J »˘à˘dG äÉ˘Hƒ˘©˘°üdG É˘eCGh

,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .ájƒ¡dG ≈∏Y ±ô©à∏d IójôØdG äÉeÓ©dG ΩGóîà°SG Aƒ°ùH á£ÑJôŸG ôWÉıG ÖÑ°ùH á«°üî°ûdG

≈∏Y ∫ƒ°ü◊G á«fÉµeEÉH ≥∏©àj Ée á°UÉîHh ,ájQÉ°ùdG á«fƒfÉ≤dG áª¶fC’G ÚH ¥QGƒØdÉH ≥∏©àJ πFÉ°ùe É°†jCG CÉ°ûæJ ób

Ωƒ≤j »YƒW …QÉŒ ¿hÉ©J ¤EG óæà°ùJ ∫ƒ∏M âMpôoàbG óbh .ôNBG ¢üî°T øY áHÉ«ædÉH ±qô°üà∏d á£∏°S ¢†jƒØJ

º¡«dEG É¡eó≤j »àdG äÉeƒ∏©ŸG ábOh áë°U ≈∏Y πjƒ©àdG ÚcQÉ°ûŸG ¤EG Ö∏£oj å«M ,á≤ãdG IôFGóH ≈ª°ùj Ée ≈∏Y

óbh ,á∏°üdG äGP πFÉ°ùŸG ™«ªL º«¶æàd ÉeÉ“ É«aÉc ¿ƒµj ’ ób è¡ædG Gòg ¿CG ÒZ .IôFGódG øe ¿hôNBG AÉ°†YCG


≈æÑdG äÉ≤∏◊ ÊƒfÉb QÉWEG Òaƒàd á«¡«LƒJ ÇOÉÑe ân© p°V oh Éªc .¬`d ÊƒfÉb QÉWEG OÉªàYG ¤EG áLÉëH ≈≤Ñj

.ábƒKƒŸG á«àëàdG(72)

-72É≤jôa ä’É°üJÓd ‹hódG OÉ–’G CÉ°ûfCG ó≤a ,á«æ≤àdG á«MÉædG øe »æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉ≤H ≥∏©àj Éª«a ÉeCG±É°ûàcG πFÉ°Shh ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOE’ ΩÉY QÉWEG ôjƒ£J á∏°UGƒeh π«¡°ùàd ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEÉH É«æ©e É°üàfl

.ò«ØæàdG πÑ°Sh äÉjƒ¡dG äÉYƒª›h áYRƒŸG á∏≤à°ùŸG äÉjƒ¡dG(73)

-73≈∏©a .á«fhÎµdE’G áeƒµ◊G áÄ«H ¥É«°S ‘ ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOE’ ∫ƒ∏M çGóëà°SG É°†jCG …ôéjh IQOÉÑe ¥É«°S ‘ CGóH ,∫ÉãŸG π«Ñ°S''ƒªædG πLCG øe »HhQhCG äÉeƒ∏©e ™ªàÛ 2010 ΩÉ©d »HhQhC’G OÉ–’G

ádÉª©dGh'',(74)ƒëf Ωó≤àdG π«¡°ùàd á«fhÎµdE’G áeƒµ◊G áÄ«H ‘ ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG ¿CÉ°ûH á°SGQóH ´Ó£°V’GOÉæà°S’ÉH ,»HhQhC’G OÉ–’G ‘ á«fhÎµdE’G áeƒµ◊G áÄ«H ‘ á«fhÎµdE’G ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG ‘ ≥°ùàe è¡f

.»HhQhC’G OÉ–’G ∫hO ‘ IôaGƒàŸG äGQOÉÑŸGh äGÈÿG ¤EG(75)

-74¥É«°S ‘ ,á«cP äÉbÉ£H πµ°T ≈∏Y ÉÑdÉZh ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG äGhOCG ™jRƒJ ™°ùàj òNCG óbh»Øa .»æWƒdG ¥É£ædG ≈∏Y á«còdG äÉbÉ£ÑdG ™jRƒJ á«∏ªY äCGóHh .á«fhÎµdE’G áeƒµ◊G áÄ«ÑH á«æ©ŸG äGQOÉÑŸG

,2003 ΩÉY ‘ äÉ©WÉ≤ŸG øe OóY ‘ äÉbÉ£ÑdG √ò¡H πª©dG CGóH ,Óãe ,Éµ«é∏H(76)‘ É¡H πª©oj íÑ°UCG ºK.á«ÑjôéàdG IÎØdG ìÉ``‚ ó©H ,±É£ŸG ájÉ¡f ‘ ¬∏eÉµH ó∏ÑdG(77)QGó°UEG ‘ É°SÉ°SCG »µ«é∏ÑdG ΩÉ¶ædG πãªàjh

AÉ°ûfEG πLCG øe øWGƒŸG É¡«dEG êÉàëj »àdG äÉfÉ«ÑdG øª`°†àJ á«fhÎµdEG ábÉbôH Iõ¡› á°Sƒª∏e ájƒg äÉbÉ£H.»ªbQ ™«bƒJ(78)

(72) ájô◊G ∞dÉ– ´hô°ûe (The Liberty Alliance Project) ô¶fG)www.projectliberty.org150 øe ÌcCG º°†j ∞dÉ– ƒg (á«µÑ°T ájƒ¡d ìƒàØe QÉ«©e ™°VƒH OÉ–’G Ωõà∏jh .⁄É©dG AÉëfCG ∞∏àfl øe á«eƒµ◊G äÉª¶æŸGh á«ëHôdG ÒZ äÉª¶æŸGh äÉcô°ûdG øeäÉcô°û∏d ájƒ¡dG √òg Ωó≤Jh .ÉÑjôb ô¡¶à°S »àdGh É«dÉM IOƒLƒŸG á«µÑ°ûdG äGhOC’G ™«ª÷ ÉÑ°SÉæe ¿ƒµj óMƒe »eƒµM ΩÉ¶f QÉWEG ‘,É«dÉM ºFÉ≤dG »ªbôdG OÉ°üàb’G ‘ ájƒ¡dÉH á°UÉÿG äÉeƒ∏©ŸG §Ñ°†d ÉfÉeCG ÌcCGh áeAÓe ÌcCG á∏«°Sh øFÉHõdGh Úenóîà°ùŸGh äÉeƒµ◊Gh.á«µÑ°ûdG äÉeóÿG ∂dòch ,™HÉ£dG á«°üî°ûdG äÉfÉ«ÑdG äÉeóNh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ΩGóîà°SG ôjƒ£J ‘ »°ù«FQ ¿ uƒµe »gh

.ájQÉéàdG ÒZh ájQÉéàdG äÉ°ù°SDƒŸG ™«ª÷ áMƒàØe ∞dÉëàdG ‘ ájƒ°†©dGh(73) ô¶fG http://www.itu.int/ITU-T/studygroups/com17/fgidm/index.html.(2008 ¢SQÉe/QGPBG 20 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(74)á«HhQhC’G á«YÉªàL’Gh ájOÉ°üàb’G áæé∏dGh »HhQhC’G ¿ÉŸÈdGh ÉHhQhCG ¢ù∏› ¤EG á«HhQhC’G äÉYÉª÷G á«°VƒØe øe ádÉ°SQ

:≥WÉæŸG áæ÷h''ádÉª©dGh ƒªædG πLCG øe »HhQhCG äÉeƒ∏©e ™ªà› -2010''COM (2005) 229 final (Brussels, 1 June 2005)ìÉàe »µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y http://eur-lex.europa.eu (accessed on 20 March 2008).(2008 ¢SQÉe/QGPBG 20 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(75) ô``¶fG (EuropeanModinis Study on Identity Management in eGovernment: Identity Management Issue Report

Commission, Directorate General Information Society and Media, 18 September 2006), pp. 9-12™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe ôjô≤àdG , »µÑ°ûdG https://www.cosic.esat.kuleuven.be/modinis-idm/twiki/bin/view.cgi.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(76)∫ó©ŸG 2003 ¢SQÉe/QGPBG 25 ñqQDƒŸG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†``à≤Ã 2003 ΩÉY ‘ á«fhÎµdE’G ájƒ¡dG ábÉ£H Éµ«``é∏H äóªàYG≥∏``©àŸG 1991 ¬«dƒj/Rƒ``“ 19 ¿ƒfÉ``≤dh Ú«©«Ñ£dG ¢UÉî°TCÓd »æWƒdG πé°ùdG º¶æj …òdG 1983 ¢ù£°ùZCG/ÜBG 8 ¿ƒfÉ≤dÚ«©«Ñ£dG ¢UÉî°TCÓd »æWƒdG πé°ùdG º¶æj …òdG 1983 ¢ù£°ùZCG/ÜBG ¿ƒfÉ≤d ∫ó``©ŸGh ,ájƒ¡dG äÉbÉ£Hh ¿Éµ°ùdG äÓé°ùH

(Moniteur belge, Ed. 4, 28 March 2003, p. 15921).(77)á«fhÎµdE’G ájƒ¡dG ábÉ£ÑH πª©dG º«ª©J QGôb ≈∏Y ¢üæj …òdG 2004 Èª`àÑ°S/∫ƒ∏jCG 1 ñqQDƒŸG »µ∏ŸG Ωƒ°SôŸG ô¶fG

(Moniteur belge, Ed. 2, 15 September 2004, p. 56527) ô¶fG ,áeÉY äÉeƒ∏©e ≈∏Y ´ÓWÓdh . http://eid.belgium.be¬«∏Y ™∏WG).(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘

(78) ô¶fG ,áeÉY äÉeƒ∏©e ≈∏Y ´ÓWÓd http://eid.belgium.be.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)


-75øWGƒe πc ¿CÉ°ûH ájƒ¡dG ±É°UhCG ¿ qhój ΩÉ¶f ƒgh ,ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOE’ ÉeÉ¶f É°ùªædG âKóëà°SGhÉ°ùªædG äQÉàNG ,∂dP øe ’óHh .á«ª°SôdG ÚæWGƒŸG ájƒg ≥FÉKh ‘ ±É°UhC’G ∂∏J êQóoj ’ ¬æµd ,…hÉ°ù‰.¿ƒµ∏¡à°ùŸG ÉgóªàYGh á«LƒdƒæµàdG ∫ƒ∏◊G øe áYƒª› â©°V oh ∂dòd áé«àfh ,É«LƒdƒæµJ IójÉfi ÒjÉ©e

≈∏Y …hÉ°ùªædG ΩÉ¶ædG Ωƒ≤jh''¢üî°ûdG ájƒg §HGQ''á«eƒªY á£∏°S πÑpb øe É¡«∏Y ™sbƒe á«æH øY IQÉÑY ƒgh ,.¢üî°ûdG ∂dP äGOÉ¡°T øe ÌcCG hCG IOÉ¡°T ¤EG (Óãe π«é°ùJ ºbQ) ¢üî°ûdG ájƒg ójóëàd Iójôa áª°S óæ°ùoJÉeóæY â“Dƒe πµ°ûH IójôØdG ¢üî°ûdG ájƒg ójó– πLCG øe ¢üî°ûdG ájƒg §HGQ ΩGóîà°SG øµÁ ,Gòµgh

.Ée AGôLEG Ò°S AÉæKCG á«eƒª©dG á£∏°ùdÉH ¢üî°ûdG ∂dP π°üàj(79) ¿õN øµÁh''IójôØdG ájƒ¡dG áª°S''…CG ‘ √òg¿Éª°V ábÉ£H hCG ‹BG qRƒe øe ∫GƒeC’G Öë°ùd ábÉ£H Óãe ¿ƒµJ ¿CÉc) ¢üî°ûdG QÉ«àNG øe á«cP ábÉ£HøµÁh .(É«°üî°T ÉHƒ°SÉM hCG á«æ¡e á£HGQ hCG ∫ÉªY áHÉ≤f ‘ ájƒ°†Y ábÉ£H hCG ÖdÉ£dG ájƒg ábÉ£H hCG »YÉªàLGäÉeóN Ωó≤e É¡Ä°ûæjh IóMGh Iôe πª©à°ùJ RƒeQ πµ°T ‘ ,∫Gƒ÷G ∞JÉ¡dG ÈY ™«bƒàdG äGhOCG ∫É°SQEG É°†jCG

.¢üî°ûdÉH á°UÉÿG ájƒ¡dG áª°S ¢SQÉM QhóH äÉeóÿG √òg Ωó≤e Ωƒ≤j å«M ,∫Gƒ÷G ∞JÉ¡dG

-76É¡°†©H øY á∏°üØæe É¡H ßØàëojh Ú©e ´É£≤H á°UÉN ájƒ¡∏d äGOófi QGó°UEÉH íª°ùj ΩÉ¶ædG GòghäÉfÉ«ÑdG ‘ ∑QÉ°ûàdG ¿hO ∫ƒ– á«°Sóæ¡dG á«æÑdG √ò¡a .äÉjƒ¡∏d …õcôe ¿õîÃ É¡∏c á£ÑJôe øµdh ¢†©ÑdG

º°SÉH ±ô©oJ »àdG ábÉ£ÑdG øe ó°ü≤ojh .äÉfÉ«ÑdG á«°Uƒ°üN »ª–h''øWGƒŸG ábÉ£H''ájƒ¡dG á≤«Kh íÑ°üJ ¿CGábÉ£Ña .âfÎfE’G ÈY äÉ≤«Ñ£J ´GójEG äGAGôLE’G √òg øeh ,á«fhÎµdE’G ájQGOE’G äGAGôLEÓd á«ª°SôdGçóëà°ùJ ¿CG äÉcô°û∏d øµÁh .¿ƒjQÉéàdG øFÉHõdG º¡«a øÃ ,™«ªé∏d áMÉàe á«æeCG á«à– á«æH Å°ûæJ øWGƒŸG

.øWGƒŸG ábÉ£H ÉgôaƒJ »àdG á«àëàdG á«æÑdG ≈∏Y OÉªàY’ÉH Üƒ°SÉ◊G §N ≈∏Y áæeBG äÉeóN É¡æFÉHõd

-77ÚæWGƒŸG øe GóL ÒÑc OóY ≈≤∏àj ¿CG øµÁ ,√ÓYCG áaƒ°UƒŸG äGQOÉÑŸG π«Ñb øe äGQOÉÑŸ áé«àfh»°ù«FôdG ±ó¡dG ¿CG ™eh .øeB’G ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ≈∏Y äGQób øª°†àJ Éª«a øª°†àJ áØ∏µàdG á∏«∏b äGhOCG.É°†jCG …QÉéàdG ¿Gó«ŸG ‘ É¡eGóîà°SG øµÁ äGhOC’G √òg ¿EÉa ,ÉjQÉŒ ¿ƒµj ’ ób äGQOÉÑŸG øe ´ƒædG Gò¡d

.äÉ≤«Ñ£àdG ‹É› Óc »bÓàH ójGõàe ±GÎYG ∑Éæg íÑ°UCG ó≤a(80)

(79)XML Definition of the Person Identity Link Zentrum für sichere Informationstechnologie Austria (A-Sit),ìÉàe)»µÑ˘°ûdG ™˘bƒŸG ≈˘∏˘Y http://www.buergerkarte.at/konzept/personenbindung/spezifikation/aktuell/6 ‘ ¬˘«˘∏˘Y ™˘∏˘˘WG)

.((2008 ¬«fƒj/¿GôjõM(80) 2006 ∫É``ãŸG π«Ñ`°S ≈∏`Y ,ô¶fGKorea Internet White Paper (Seoul, National Internet Development Agency of

Korea, 2006) ,áeƒµ◊G äÉ≤«Ñ£J ‘ ÉjQƒc ájQƒ¡ªL ‘ ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¿ƒfÉ≤d êhOõŸG ∫Éª©à°S’ÉH ≥∏©àj Éª«a ,81 áëØ°U »µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe) á«fhÎµdE’G IQÉéàdGh á«fhÎµdE’Ghttp://www.ecommerce.or.kr/activities/documents_view.asp?bNo=

642&Page=1.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,

»«°VÉa

áá««ffhhÎÎµµddEE’’GG ääÉÉ©©««bbƒƒààddGGhh ÊÊhhÎÎµµddEE’’GG ≥≥««KKƒƒàà∏∏dd áá««ffƒƒffÉÉ≤≤ddGG áá∏∏eeÉÉ©©ŸŸGG --ÉÉ««ffÉÉKK

-78áLÉM ∑Éæg ¿ƒµJ óbh .IQÉéàdG √òg ôjƒ£J ‘ IÒÑc á«ªgCG á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á≤ãdG AÉæÑd ¿EG¢Uƒ°üædG øe áØFÉW ‘ óYGƒ≤dG √òg Ωsó≤oJ óbh .É¡eGóîà°SG ‘ ¿ÉeC’Gh Ú≤«dG õjõ©àd á°UÉN óYGƒb ¤EG É°†jCGhCG ;á«æWƒdG ÈY á«LPƒªædG ÚfGƒ≤dG hCG ;(äÉ«bÉØJ’Gh äGógÉ©ŸG) á«dhódG á«fƒfÉ≤dG ∑ƒµ°üdG :á«©jô°ûàdG»HÉbôdG º«¶æàdÉH á«ªÙG ∑ƒµ°üdG hCG ;(á«LPƒªædG ÚfGƒ≤dG ¤EG óæà°ùJ Ée GÒãc »àdG) á«æWƒdG äÉ©jô°ûàdG

;»JGòdG (81).ájóbÉ©àdG äÉbÉØJ’G hCG(82)

-79πNGO …CG ,á≤∏¨e äÉµÑ°T πNGO á«fhÎµdE’G IQÉéàdG äÓeÉ©e øe ÒÑc OóY RÉ‚EG …ôéjh¢UÉî°TCÓd ’EG É¡«dEG ∫ƒNódÉH íª°ùoj ’ äÉYƒª› »gh ,ÚcQÉ°ûŸG øe Ohófi OóY øe ¿ƒµàJ äÉYƒª›áYƒª› πªY hCG OôØæe ¿É«c πªY á≤∏¨ŸG äÉµÑ°ûdG ºYóJh .∂dòH É≤Ñ°ùe º¡d ¿hPCÉŸG øe äÉcô°ûdG hCGhCG ,±QÉ°üŸG ÚH ∑Î°ûŸG äÉYƒaóŸG ΩÉ¶f ‘ ácQÉ°ûŸG á«dÉŸG äÉ°ù°SDƒŸÉc ,Ú∏ª©à°ùŸG øe á≤∏¨eh IOƒLƒe,ä’É◊G √òg ‘h .ôØ°ùdG AÓchh ¿GÒ£dG äÉcô°T á£HGQ hCG ,á«°SÉ°SC’G ™∏°ùdGh á«dÉŸG äGóæ°ùdG äÉ°UQƒHóbh .áYƒªÛG ‘ â∏pÑob ¿CG ≥Ñ°S »àdG äÉcô°ûdGh äÉ°ù°SDƒŸG ‘ IQƒ°üfi áµÑ°ûdG ‘ ácQÉ°ûŸG ¿ƒµJ Ée IOÉYÉ«dÉY iƒà°ùe âÑ°ùàcGh IQƒ£àe É«LƒdƒæµJ Ωóîà°ùJ »gh ,á«æeR Oƒ≤Y IóY πÑb äÉµÑ°ûdG √òg á«ÑdÉZ âÄ°ûfCGêPÉ‰ ôjƒ£J ¤EG »°VÉŸG ó≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ƒ‰ áYô°S äqOCG óbh .ΩÉ¶ædG Gòg πªY ‘ IÈÿG øe

.ájQÉéàdG á«Hƒ°SÉ◊G äÉ q°üæŸG hCG ¢Vô©dG π°SÓ°S πãe ,iôNCG á«µÑ°T

-80øe Iô°TÉÑŸG äÓ«°UƒàdG ∫ƒM QƒëªàJ á«æH ‘ Ó°UCG âª q¶of ób Iójó÷G äÉYƒªÛG √òg ¿CG ™eh,âbƒdG ∂dP ‘ IOƒLƒe âfÉc »àdG á≤∏¨ŸG äÉµÑ°ûdG º¶©Ã ≥∏©àj Éª«a ∫É◊G ¿Éc Éªc ,ôNBG ¤EG Üƒ°SÉMπ«°UƒJ á∏«°Sh É¡Ø°UƒH ,âfÎfE’Éc ,É¡«dEG ∫ƒ°UƒdG Ωƒª©∏d øµÁ »àdG πFÉ°SƒdG ΩGóîà°SG ƒëf ójGõàe √ÉŒG áªK.ÉgÒZ ¿hO É¡«∏Y ô°üà≤J äÉª°ùH ßØà– á≤∏¨ŸG áµÑ°ûdG ∫GõJ ’ ,áãjó◊G êPÉªædG √òg øª°V ≈àMh .ácÎ°ûeäÉbÉØJG ÖLƒÃh ,É≤Ñ°ùe É¡«∏Y ≥Øàe ájóbÉ©J ÒjÉ©e ÖLƒÃ á≤∏¨ŸG äÉµÑ°ûdG πª©J ,á«£ªædG ∫GƒMC’G ‘h

É¡æeh ,áØ∏àfl äÉ«ª°ùàH ±nô©oJ óYGƒbh äGAGôLEGh''ΩÉ¶ædG óYGƒb'' hCG''π«¨°ûàdG óYGƒb'' hCG''AÉcô°ûdG äÉbÉØJG

35

(81)ájQÉéàdG äÓeÉ©ª∏dh IQÉéàdG Ò°ù«àd IóëàŸG ·C’G õcôe ,ÉHhQhC’ ájOÉ°üàb’G áæé˘∏˘dG ,∫É˘ãŸG π˘«˘Ñ˘°S ≈˘∏˘Y ,ô˘¶˘fG áfƒæ©ŸG 32 ºbQ á«°UƒàdG ,á«fhÎµdE’G''(∑ƒ∏°ùdG óYGƒb äÉfhóe) á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ∫É› ‘ »JGòdG »HÉbôdG º«¶æàdG ∑ƒµ°U''

(ECE/TRADE/277) »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ áMÉàe »gh ,http://www.unece.org/cefact/recommendations/rec_index.htm™∏WG).(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y

(82)ájOÉ°üàb’G áæé∏dG ,Óãe ,ô¶fG .á«LPƒ‰ Oƒ≤Y ™°Vh ¤EG ‹hódGh »æWƒdG Újƒà°ùŸG ≈∏Y IÒãc äGQOÉÑe ±ó¡J áfƒæ©ŸG ,26 á«°UƒàdG ,á«dhódG IQÉéàdG äGAGôLEG Ò°ù«àH á«æ©ŸG á∏eÉ©dG ábôØdG ,ÉHhQhC’''‘ ∫OÉÑàdG äÉbÉØJ’ …QÉéàdG ΩGóîà°S’G

äÉfÉ«Ñ∏d ÊhÎµdE’G ∫OÉÑ˘à˘dG''(TRADE/WP.4/R.1133/Rev.1)IQÉéàdG Ò°ù«àd IóëàŸG ·C’G õ˘cô˘e ø˘Y IQOÉ˘°üdG á˘«˘°Uƒ˘à˘dGh ; áfƒæ©ŸG ,á«fhÎµdE’G ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸGh''á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¥ÉØJG''(ECE/TRADE/257)»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ¿ÉàMÉàe ÉªgÉà∏ch ,

http://www.unece.org/cefact/recommendations/rec_index.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)


ÚjQÉéàdG''AÉ°†YC’ øeCGh πjƒ©J á«∏HÉbh ,á«∏«¨°ûJ á«Ø«Xh á«°UÉN øe Ωõ∏j Ée ¿Éª°Vh Òaƒàd áªsª°üe »gh ,äÉHÉ£î∏d á«fƒfÉ≤dG áª«≤dÉH ±GÎY’G π«Ñb øe πFÉ°ùe äÉbÉØJ’Gh óYGƒ≤dG √òg ∫hÉæàJ Ée GÒãch .áYƒªÛG,áµÑ°ûdG ¤EG ∫ƒ°Uƒ∏d øeC’G äGAGôLEGh ,É¡«≤∏Jh äÉfÉ«ÑdG πFÉ˘°SQ ∫É˘°SQEG ¿É˘µ˘eh âbhh ,á˘«˘fhÎµ˘dE’G

.É¡eGóîà°SG ±GôWCÓd »¨Ñæj »àdG ™«bƒàdG hCG ≥«KƒàdG ≥FGôWh(83)¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã ájóbÉ©àdG ájô◊G OhóM ‘h.PÉØfE’G á«JGP äÉbÉØJ’Gh óYGƒ≤dG √òg ¿ƒµJ Ée IOÉY ,¬≤«Ñ£J ÖLGƒdG

-81øe ¬≤«Ñ£J ÖLGƒdG ¿ƒfÉ≤dG É¡H qóëj ób »àdG Oƒ«≤dG QÉWEG ‘h ,ájóbÉ©àdG óYGƒ≤dG ÜÉ«Z ‘ ,øµdhÉgOó– ±GôWC’G É¡eóîà°ùJ »àdG á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGô£d á«fƒfÉ≤dG áª«≤dG ¿EÉa ,ÉgPÉØfEG á«∏HÉbäGQÉ«ÿG ∞∏àfl π°üØdG Gòg ¢ûbÉæjh .á«eGõdEG hCG á«WÉ«àMG óYGƒb πµ°T ≈∏Y É¡≤«Ñ£J ÖLGƒdG á«fƒfÉ≤dG óYGƒ≤dG

.ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdGh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d ÊƒfÉb QÉWEG ™°Vƒd á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ∞∏àfl ‘ áeóîà°ùŸG

áá««©©jjôô°°ûûààddGG ¢¢UUƒƒ°°üüææddGG ‘‘ ÉÉ««LLƒƒddƒƒææµµààddÉÉHH ¢¢UUÉÉÿÿGG èè¡¡ææddGG --∞∞ddCCGG

-82≈∏Y áØ∏àfl IójóY ’Éµ°TCG ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdÉH á°UÉÿG á«ª«¶æàdG íFGƒ∏dGh äÉ©jô°ûàdG äòîJG:≥«KƒàdGh ™«bƒàdG äÉ«LƒdƒæµJ ™e πeÉ©à∏d á«°ù«FQ êƒ¡f áKÓK ójó– øµÁh .»∏NGódGh ‹hódG Újƒà°ùŸG

(CG)h ;≈fOC’G ó◊G è¡f(Ü)h ;IOqóÙG É«LƒdƒæµàdG è¡f(ê).Ú≤°ûdG hCG Újƒà°ùŸG è¡f(84)

≈≈ffOOCC’’GG óó◊◊GG èè¡¡ff --11

-83,ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ‘ Ωóîà°ùJ »àdG äÉ«LƒdƒæµàdG ™«ªéH á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H ±Î©J.»LƒdƒæµàdG OÉ«◊G ¿CÉ°ûH áeÉY á°SÉ«°ùd É©ÑJ (85)É©°Vh »£©j ¬fC’ ≈fOC’G ó◊G è¡æH É°†jCG è¡ædG Gòg ≈qª°ùjh

äÉ©«bƒàdG Èà©oJ ≈fOC’G ó◊G è¡f ≈°†à≤Ãh .ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ∫Éµ˘°TCG ™˘«˘ª÷ ≈˘fOC’G ó◊É˘H É˘«˘fƒ˘fÉ˘b∞FÉXh áeóN ¤EG áeóîà°ùŸG É«LƒdƒæµàdG ±ó¡J ¿CG á£jô°T ,á«£ÿG äÉ©«bƒà∏d »Ø«XƒdG Ò¶ædG á«fhÎµdE’G

.É«LƒdƒæµàdG AGREG OÉ«◊G äGP πjƒ©àdG á«∏HÉb äÉÑ∏£àe ¢†©H ∂dòc »Ñ∏J ¿CGh ,IOófi

-84á«©jô°ûàdG ÒjÉ©ŸG áYƒª› á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb Ωqó≤jhøe 7 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdÉa .á«£ÿGh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ÚH ΩÉY »Ø«Xh Ò¶f AÉ°SQE’ GQÉ°ûàfG ™°ShC’G

:»∏j Ée ≈∏Y ¢üæJ »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG

(83) ô``¶fG ,ÚjQÉ``éàdG AÉcô`°ûdG äÉbÉ``ØJG IOÉ``Y É¡`«∏`Y πª`à°ûJ »à``dG πFÉ`°ùŸG á°ûbÉæe ≈∏Y ´ÓWÓd Amelia H. Boss,

Northwestern Journal of''Electronic data interchange agreements: private contracting toward a global environment''International Law and Business.45 áëØ°üdG ,(1992) 1 Oó©dG ,13 ó∏ÛG ,

(84)Saving Rosencrantz and Guildenstern in a virtual world? A comparative look at recent global ''Susanna F. Fischer

, vol. 7, No. 2 (2001), pp. 234 ff.Journal of Science and Technology Law''electronic signature legislation,.(85).Góæ∏jRƒ«fh É«dGÎ°SCG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y


''(1)¤EG áÑ°ùædÉH •ô°ûdG ∂dP ≈aƒà°ùoj ,¢üî°T øe ™«bƒJ OƒLh ¿ƒfÉ≤dG •Î°ûj ÉeóæY :GPEG äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ

''(CG)∂dP á≤aGƒe ≈∏Y π«dóàdGh ¢üî°ûdG ∂dP ájƒg Ú«©àd á≤jôW âeóîoà°SGh ;äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG ≈∏Y ¢üî°ûdG

''(Ü)…òdG ¢Vô¨∏d Ö°SÉæŸG Qó≤dÉH É¡«∏Y πjƒ©àdÉH IôjóL á≤jô£dG ∂∏J âfÉc.ôeC’ÉH π°üàe ¥ÉØJG …CG ∂dP ‘ ÉÃ ,±hô¶dG πc Aƒ°V ‘ ,äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ¬∏LCG øe â¨∏HoCG hCG âÄ°ûfoCG''

-85¬àq«f ¿É«ÑJh ,™ubƒŸG ájƒg Ú«©J :Éªgh á«£ÿG äÉ©«bƒà∏d Úà«°ù«FôdG ÚàØ«XƒdG ºµ◊G Gòg ≈qNƒàjh…CG ¤EG ô¶ædG »¨Ñæj ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤∏d É≤ahh .É¡«∏Y ™sbƒŸG äÉeƒ∏©ŸG ¢üîj Éª«aá«fƒfÉ≤dG •hô°ûdG øe ÉWô°T »Ñ∏J É¡fCG ≈∏Y ÊhÎµdE’G πµ°ûdÉH ÚàØ«XƒdG ÚJÉg ÒaƒJ É¡æµÁ É«LƒdƒæµJΩGóîà°SG ≈∏Y ∞bƒàj ’ ¬fEG …CG ;É«LƒdƒæµJ ójÉfi »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ¿EÉa ,∂dòdh .ÊhÎµdE’G ™«bƒà∏d™«ªL øjõîJh ∫É°SQEG ≈∏Y ¬≤«Ñ£J øµÁh ,´ƒædG Gòg ΩGóîà°SG É≤Ñ°ùe ¢VÎØj ’ hCG É«LƒdƒæµàdG øe øq«©e ´ƒfƒgh ,»LƒdƒæµàdG QÉµàH’G áYô°S ¤EG Gô¶f á°UÉN á«ªgCÉH »LƒdƒæµàdG OÉ«◊G º°ùàjh .äÉeƒ∏©ŸG ´GƒfCG.IÒÑc áYô°ùH √ó¡Y ΩOÉ≤àj ’CGh á«∏Ñ≤à°ùŸG äGQƒ£àdG ÜÉ©«à°SG ≈∏Y GQOÉb ™jô°ûàdG AÉ≤H ¿Éª°V ≈∏Y óYÉ°ùj

.É¡æjõîJ hCG äÉeƒ∏©ŸG ∫É°SQE’ áæ«©e á«æ≤J ≥FGôW ¤EG IQÉ°TEG …CG Öqæéàj »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh

-86í«àj »LƒdƒæµàdG OÉ«◊G CGóÑe ¿CG ∂dP .¿Gó∏ÑdG øe ÒãµdG ÚfGƒb ‘ ΩÉ©dG CGóÑŸG Gòg êpQOoCG óbh±GôWC’G ájôM è¡ædG Gòg RÈj ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .á«∏Ñ≤à°ùŸG á«LƒdƒæµàdG äGQƒ£àdG ÜÉ©«à°S’ É°†jCG ∫ÉÛGójó– ≈∏Y ±GôWC’G IQób ≈∏Y ∞bƒàj ôeC’G ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh .É¡JÉLÉ«àM’ áÑ°SÉæŸG É«LƒdƒæµàdG QÉ«àNG ‘Éeh á«LƒdƒæµàdG á«MÉædG øe •ôØŸG ó≤©àdG ÖæŒ ¤EG ∂dP …ODƒj óbh .É¡J’É°üJ’ ‘ÉµdG øeC’G iƒà°ùe

.∞«dÉµJ øe ¬H §ÑJôj(86)

-87OÉ–’G øY IQOÉ°üdG ájQGOE’G äÉ¡«LƒàdÉH É°SÉ°SCG äÉ©jô°ûàdG äôKCÉJ å«˘M É˘HhQhCG AÉ˘æ˘ã˘à˘°SÉ˘Hh,»HhQhC’G(87)¿ƒfÉ≤dG âeóîà°SG á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ∫É› ‘ äÉ©jô°ûJ â©°Vh »àdG ¿Gó∏ÑdG º¶©e ¿EÉa

(86) Journal of High Technology Law, vol. VI, No. 2 (2006), p. 153''Electronic signatures in practice''.S. Mason,

(87) ÉHhQhCG ¢ù∏›h »HhQhC’G ¿ÉŸÈdG øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG á°UÉN 1999/93/ECäÉ©«bƒà∏d »©ªà› QÉWEG ¿CÉ°ûH á«fhÎµdE’Gá«HhQhC’G äÉYÉªé∏d á«ª°SôdG Iójô÷G) Oó©dG ,L.13äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH ¬«LƒàdG »∏jh .(2000 ôjÉæj/ÊÉãdG ¿ƒfÉc 19 ,

…QGOE’G ¬«LƒàdG ƒgh ,qºYCG ôNBG ¬«LƒJ á«fhÎµdE’G2000/31/EC¬«fƒj/¿GôjõM 8 ‘ ÉHhQhCG ¢ù∏›h »HhQhC’G ¿ÉŸÈdG øY QOÉ°üdG) á«∏NGódG ¥ƒ°ùdG ‘ ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG É°Uƒ°üNh ,äÉeƒ∏©ŸG ™ªà› äÉeóÿ á«fƒfÉ≤dG ÖfGƒ÷G ¢†©H ¿CÉ°ûH 2000Iójô÷G

á«HhQhC’G äÉYÉªé∏d á«ª°Sô˘dG Oó©˘dG ,L.178É«LƒdƒæµJ äÉeóN ÒaƒJ ÖfGƒL ∞∏àîÃ ≥˘∏˘©˘àŸG ,(2000 ¬˘«˘dƒ˘j/Rƒ“ 17 ,.ÊhÎµdE’G óbÉ©àdG πFÉ°ùe ¢†©Hh äÉeƒ∏©ŸG


.É¡d êPƒªæc á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG(88)äÉ©jô°ûàdG áeAGƒŸ É°SÉ°SCG »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG òpîoJG ÉªcGóæc πãe ,(‹GQó«a) …OÉ–G ¢SÉ°SCG ≈∏Y áª s¶æŸG ¿Gó∏ÑdG ‘ á«fhÎµdE’G IQÉéà˘dÉ˘H á˘°UÉÿG á˘«˘∏˘NGó˘dG(89)

.á«µjôeC’G IóëàŸG äÉj’ƒdGh(90)π«∏b OóY AÉæãà°SÉH ,»LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG âYÎ°TG »àdG ¿Gó∏ÑdG â¶aÉM óbh,É¡æe GóL(91)…CG óÑJ ⁄h áæ«©e É«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG ≈∏Y É¡fƒfÉb ‘ ¢üæJ ⁄h ,»LƒdƒæµàdG OÉ«◊G è¡f ≈∏Y

óªàYG …òdG) ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ™Ñàjh .áæq«©e É«Lƒdƒæµàd π«°†ØJ

(88)∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ΩÉµMCG òØæJ äÉ©jô°ûJ äóªàYG ób πbC’G ≈∏Y á«dÉàdG ¿Gó∏ÑdG âfÉc ,2007 ôjÉæj/ÊÉãdG ¿ƒfÉc ≈àM,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,É«dGÎ°SCG ;2001 ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¿OQC’G :á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædGIQÉéàdG ¿ƒfÉb ,GóædôjEG ;(2002) äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà˘dGh á˘«˘fhÎµ˘dE’G IQÉ˘é˘à˘dG ¿ƒ˘fÉ˘b ,QhOGƒ˘cEG ;1999¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJ ;(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,ÉªæH ;2002 ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¿Éà°ùcÉH ;2000 ,á«fhÎµdE’Gá«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG ,á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷G ;(2001) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸGá«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,Éµf’ …ô°S ;(2002) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸGh ä’É°üJ’G ¿ƒ˘fÉ˘b ,É˘«˘≤˘jô˘aCG Üƒ˘æ˘L ;(2002)á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,IQƒaÉ¨æ°S ;(2000) ÊhÎµdE’G ™«bƒàdGh á«fhÎµdE’G IQÉé˘à˘dG ¿ƒ˘fÉ˘b ,É˘«˘æ˘«˘aƒ˘∏˘°S ;(2006)ΩÉY Qó°U …òdG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,Ú°üdG ;(2001) á«fhÎµdE’G IQÉéà∏d …QÉWE’G ¿ƒfÉ≤dG ,ÉjQƒc ájQƒ¡ªL ;(1998)ÊhÎµdE’G ™«bƒàdÉH ≥∏©àŸGh äÉeƒ∏©ŸG äÉ«LƒdƒæµJ ™e äÉÑKE’G ¿ƒfÉb ∞««µJ ¿CÉ°ûH 230-2000 ¿ƒfÉ≤dG ,É°ùfôa ;2004äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG ,(ájQÉØ«dƒÑdG - ájQƒ¡ªL) Ójhõ`æa ;(2000) á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb ,ÚÑ∏ØdG ;(2000);á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb ,É«Ñeƒdƒc ;(2006) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,ΩÉf â««a ;(2001) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh¿ƒfÉ≤dG ΩÉµMCGh ,á«dGQó«ØdG áª°UÉ©∏d á«dGQó«ØdG ¿hDƒ°ûdÉH ≥∏©àj Éª«a ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ΩÉµMCG ∞∏àfl ™«ªŒh ìÓ°UEG Ωƒ°Sôe ,∂«°ùµŸGäÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¢Sƒ«°ûjQƒe ;(2000) ∂∏¡à°ùŸG ájÉª◊ ‹GQó«ØdG ¿ƒfÉ≤dGh IQÉéàdG ¿ƒfÉbh ,á˘«˘fóŸG äGAGô˘LEÓ˘d ‹GQó˘«˘Ø˘dGÉªc .2000 ,äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ¿ƒfÉb ,óæ¡dG ;2002 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,Góæ∏jRƒ«f ;2000 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G¿ƒfÉb) »°ùfÒZ ±hCG ∂jƒ«∏jÉH »g ,á«dÉª°ûdG GóædôjEGh ≈ª¶©dG É«fÉ£jÈd IóëàŸG áµ∏ªŸG êÉàd á©HÉJ º«dÉbCG ‘ »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ópªoàYG(2000 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÉHÉ£î∏d (»°SÒL) ¿ƒfÉb) »°SÒL ±hCG ∂jƒ«∏jÉHh ,(2000 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ª∏d (»°ùfÒZ)É«fÉ£jÈd IóëàŸG áµ∏ªª∏d á©HÉàdG QÉëÑdG AGQh Ée º«dÉbCG øe áKÓK ‘h ;(2000 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb) ¿Ée IôjõLhΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb) ¿ÉÁÉc QõLh ,(1999 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb) GOƒeôH »g ,á«dÉª°ûdG GóædôjEGh ≈ª¶©dGÚ°ü∏d á©HÉàdG á°UÉÿG ájQGOE’G ≠fƒc ≠fƒg á≤£æe ‘h ;(2000 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb) ¢SƒµjÉch ¢ùcôJ QõLh (2000¤EG ¿Gó∏ÑdG √òg øe …C’ á«©jô°ûàdG ΩÉµMC’G ¢Uƒ°üîH √ÉfOCG IQƒcòŸG ™LGôŸG π«–h .((2000) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb)

.∂dP ±ÓN ôcòoj ⁄ Ée ,√ÓYCG IQƒcòŸG ÚfGƒ≤dG ‘ IOQGƒdG ΩÉµMC’G(89)ô“Dƒe 1999 ΩÉY ‘ √óªàYG …òdG ,óqMƒŸG á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb ‘ Góæc ‘ É«∏NGO »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ´GÎ°TG óq°ùŒ

»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ »ª°SQ ≥«∏©J ™e ìÉàe) Góæµd óMƒŸG ¿ƒfÉ≤dGhttp://www.chlc.ca/en/poam2/index.cfm?sec=1999&sub=1999ia,,ÉJÈdCG É¡æe ájóæµdG º«dÉbC’Gh äÉ©WÉ≤ŸG øe OóY ‘ ¿ƒfÉ≤dG ´ôoà°TG ,Ú◊G ∂dP òæeh .(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh,∂jhõfGôH ƒ«fh ,É«°Tƒµ°S Éaƒfh ,ÉHƒà«fÉeh ,QhOGôH’h á«fÉ£jÈdG É«Ñeƒdƒch ,¿Gƒ°ûJÉµ°SÉ°Sh ,OQGhOEG ÒeC’G IôjõLh ,ƒjQÉàfhCGh™eh ,((2001) äÉeƒ∏©ŸG É«Lƒdƒæµàd ÊƒfÉb QÉWEG AÉ°ûfEG ¿ƒfÉb) É°UÉN É©jô°ûJ ∂«Ñ«c á©WÉ≤e âYÎ°TGh .¿ƒcƒjh ,óf’ófhÉaƒ«fh™e ÉeƒªY ≥°ùàeh á«fhÎµdE’G IQÉéà∏d óMƒŸG ¿ƒfÉ≤dG ±GógCG øe ÒãµdG ≥q≤ëj ƒ¡a ,áZÉ«°üdG å«M øe GóL ∞∏àflh ÉbÉ£f ™°ShCG ¬fCGóqMƒŸG ¿ƒfÉ≤dG ´GÎ°TG øY ó¡©dG áãjóM äÉeƒ∏©e ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G øµÁh .á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb

»µÑ°ûdG ™bƒŸG øe á«fhÎµdE’G IQÉéà∏d http://www.ulcc.ca.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(90)¿ƒ`fÉb äÉj’ƒdG Ú``fGƒb ó«MƒàH Ú«æ©ŸG Ú°VƒØª∏d »æWƒdG ô“DƒŸG Ωóî˘à˘°SG ,á˘«˘µ˘jô˘eC’G Ió˘ë˘àŸG äÉ˘j’ƒ˘dG ‘

äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH óqMƒŸG á«µjôeC’G IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉ``b OGóYE’ ¢SÉ°SCÉc á«``fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y »ª°SôdG ≥«∏©àdGh ¿ƒfÉ˘≤˘dG ¢üf ≈˘∏˘Y ´Ó˘W’G ø˘µÁh) 1999 ΩÉ˘Y ô“DƒŸG √ó˘ª˘à˘YG …ò˘dG ,á˘«˘fhÎµ˘dE’G

http://www.law.upenn.edu/bll/ulc/uecicta/eta1299.htm” ,Ú◊G ∂dP òæeh .(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,,¢SÉ°ùfÉcQCG :á«dÉàdG Ú©HQC’Gh â°ùdG äÉj’ƒdG ‘h É«Ñeƒdƒc á©WÉ≤e ‘ á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH óMƒŸG ¿ƒfÉ≤dG ´GÎ°TG,ófÓjBG OhQ ,»°ù«æ«J ,¢SÉ°ùµJ ,É«fÉØ∏«°ùæH ,ƒgGójCG ,ƒjÉghCG ,ÉeƒgÓchCG ,¿ƒ¨jQhCG ,ÉJƒj ,ÉfÉjófEG ,Éµ°S’CG ,ÉeÉH’CG ,ÉfhõjQCG,á«dÉª°ûdG Éæj’hQÉc ,á«Hƒæ÷G Éæj’hQÉc ,GójQƒ∏a ,á«Hô¨dG É«æ«LÒa ,âfƒeôa ,ôjhÓjO ,á«Hƒ˘æ÷G É˘Jƒ˘cGO ,á˘«˘dÉ˘ª˘°ûdG É˘Jƒ˘cGO,»Ñ°ù«°ù«e ,¿É¨«°ûe ,¢ùà°Sƒ°TÉ°SÉe ,Úne ,ófÓjQÉe ,ÉfÉjõjƒd ,GhƒjBG ,hOGQƒdƒc ,»cÉàæc ,äÉµ«JÉfƒc ,¢SÉ°ùfÉc ,É«fQƒØ«dÉcäÉj’h óªà©J ¿CG íLôŸG øeh .ø°ùæµ°ùjh ,≠æeƒjGh ,…GhÉg ,ôjÉ°ûÑeÉgƒ«f ,ƒµ«°ùµeƒ«f ,…RÒLƒ«f ,GOÉØ«f ,Éµ°SGÈf ,ÉJƒ°ù«æ«eøeCG ¿ƒfÉb ∫ÓN øe »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb âYÎ°TG »àdG …ƒæ«dEG áj’h É¡æe ,Öjô≤dG πÑ≤à°ùŸG ‘ ò«ØæJ äÉ©jô°ûJ iôNCG¿CÉ°ûH óMƒŸG á«µjôeC’G IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb ´GÎ°TG øY ó¡©dG áãjóM äÉeƒ∏©e ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G øµÁh .á«fhÎµdE’G IQÉéàdG

»µÑ°ûdG ™bƒŸG øe á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸGhttp://www.nccusl.org/nccusl/uniformact_factsheets/uniformacts-fs-ueta.asp™∏WG) ,.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y

(91).óæ¡dG ,¢Sƒ«°ûjQƒe ,É«Ñeƒdƒc ,É«≤jôaCG ÜƒæL ,á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷G ,ÉªæH ,QhOGƒcEG


»gh á«dhódG Oƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG IóëàŸG ·C’G á«bÉØJGh ,(2001 ΩÉY ‘øjô`°ûJ 23 ñqQDƒŸG 21/60 É`gQGôb ≈°†à≤Ã áeÉ©dG á˘«˘©˘ª÷G É˘¡˘Jó˘ª˘à˘YG »˘à˘dG) ¬˘æ˘e Gó`¡˘Y çó``MCG¿CG ™e ,¬°ùØf è¡ædG (2006 ôjÉæj/ÊÉãdG ¿ƒfÉc 16 ‘ É¡«∏Y ™«bƒàdG ÜÉH íàoah ,2005 Èªaƒf/ÊÉãdGô¶fG) á«aÉ°VE’G ¢Uƒ°üædG ¢†©H ≈∏Y …ƒàëj á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb

.(√ÉfOCG 95 Iô≤ØdG

-88á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ÚH DƒaÉµàdG äÉÑKEG ádCÉ°ùe ¿EÉa ,≈fOC’G ó◊G è¡f äÉ©jô°ûàdG óªà©J ÉeóæYh ≈ª°ùj Ée ∫ÓN øe ,ÉeƒªY É¡«a qâÑ∏d ,á«eƒªY á£∏°S hCG ºsµfi hCG ¢VÉb ≥JÉY ≈∏Y IOÉY ™≤J''QÉÑàN’G

πjƒ©àdG á«∏HÉ≤d Ö°SÉæŸG''ÒjÉ©e ‘ƒà°ùJ »àdG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ´GƒfCG ™«ªL Èà©J ,QÉÑàN’G Gòg ÖLƒÃh ..»LƒdƒæµàdG OÉ«◊G CGóÑe QÉÑàN’G ó q°ùéj ºK øeh ;áë«ë°U QÉÑàN’G

-89GPEG Éª«a qâÑdG iód QÉÑàY’G ‘ ájQÉéàdGh á«æ≤àdGh á«fƒfÉ≤dG πeGƒ©dG øe á©°SGh áØFÉW ™°Vh RƒéjhÉe øª°†àJ ,±hô¶∏d É©ÑJ ,É¡«∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb øe ÉÑ°SÉæe iƒà°ùe í«àJ ≥«Kƒà∏d áæq«©e á≤jôW ∑Éæg âfÉc

:»∏j(CG)h ;±GôWC’G øe ±ôW πc É¡eóîà°ùj »àdG äGó©ª∏d »æ≤àdG Qƒ£àdG iƒà°ùe(Ü)•É°ûædG á©«ÑWh ;±GôWC’G ∂∏àd …QÉéàdG(ê)h ;±GôWC’G ÚH ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸG ¬H çó– …òdG ôJGƒàdG(O)á∏eÉ©ŸG á©«ÑW

h ;É¡ªéMh(`g)h ;áæq«©e á«ª«¶æJh á«fƒfÉb áÄ«H ájCG ‘ ™«bƒàdÉH á°UÉÿG äÉ«°†à≤ŸG áØ«Xh(h)º¶f äGQóbh ;∫É°üJ’G(R)h ;AÉ£°SƒdG ÉgOqóëj »àdG ≥«KƒàdG äGAGôLE’ ∫Éãàe’G(ì)äGAGôLEG øe ´ƒæàŸG ¥É£ædG

h ;§«°Sh …CG ¬ë«àj …òdG ≥«KƒàdG(•)h ;ájQÉéàdG äÉ°SQÉªŸGh ±GôYCÓd ∫Éãàe’G(…)á«£¨à∏d äÉ«dBG OƒLhh ;É¡H ¿hPCÉŸG ÒZ πFÉ``°SôdG AGREG á«æ«eCÉàdG(∑)h ;äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG áª«bh á«ªgCG(∫)

h ;ò«ØæàdG ∞«dÉµJh ,ájƒ¡dG ójó`ëàd á∏jóH ≥FGôW ôaGƒJ(Ω)É¡dƒÑb ΩóY hCG ájƒ`¡dG ójó`– á≤jôW ∫ƒ`Ñb ió`e∫É°SQEG ¬`«a ºàj …òdG âbƒdG ‘h á`≤jô£dG ≈∏Y ¥ÉØJ’G âbh ‘ ,»æ©ŸG ¿Gó``«ŸG hCG á`«æ©ŸG áYÉæ°üdG ‘

.äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ

IIOOqqóóÙÙGG ÉÉ««LLƒƒddƒƒææµµààddGG èè¡¡ff --22

-90øe ≥∏£ŸG øeC’G ¿Éª°V ádÉëà°SÉa .iôNCG áqª¡e πFÉ°ùe §FÉ°SƒdG OÉ«M õjõ©àH ΩÉªàg’G Òãj≥FÉKƒdG ⁄ÉY ≈∏Y ∂dòc ≥Ñ£æJ πH ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ⁄ÉY ‘ ô°üëæJ ’ ∫É°SQE’G AÉ£NCGh ∫É«àM’GäÉjƒà°ùe ≈∏YCG ≥«≤– ≈∏Y πª©dG ¤EG ÉÑdÉZ ¿ƒYô°ûŸG π«Á ,á«fhÎµdE’G IQÉéà∏d óYGƒb Æƒ°U iódh .á«bQƒdG

.É«dÉM IOƒLƒŸG É«LƒdƒæµàdG ÉgôaƒJ »àdG øeC’G(92)á«æeCG ÒjÉ©e ≥«Ñ£J ¤EG á«∏ªY áLÉM ∑Éæg ¿CG ‘ ∂°T ’hº¶ædG ájÉªMh ,äÉHÉ£ÿG áeÓ°S ¿Éª°Vh ,¿PEG ¿hO äÉfÉ«ÑdG ¤EG ∫ƒ°UƒdG ä’ÉM ÜÉæàLG á«¨H IOqó°ûe

(92)ƒjÉe/QÉjCG 1 øe GQÉÑàYG »p¨doCG ¬æµd ,∂dP ≈∏Y ¤hC’G á∏ãeC’G óMCG ƒg ,1995 ΩÉY ópªoàYG …òdG ,»ªbôdG ™«bƒà∏d ÉJƒj ¿ƒfÉb »µÑ`°ûdG ™bƒ`ŸG ‘ ìÉàŸG ,20 º``bQ áj’ƒdG ¿ƒfÉb ÖLƒÃ 2006http://www.le.state.ut.us/~2006/htmdoc/sbillhtm/sb0020.htm

)±Î©j ’ å«M ¿Gó∏ÑdG øe OóY ‘ ÉJƒj ¿ƒfÉb ‘ »LƒdƒæµàdG RÉ«ëf’G á¶MÓe øµÁ Éªc.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG,Óãe ,∫É◊G ƒg Gògh .ÊhÎµdE’G ≥«Kƒà∏d áë«ë°U á∏«°Sƒc »eƒªY ìÉàØe ≥aôe QÉWEG ‘ CÉ°ûæoJ »àdG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdÉH ’EG ¿ƒfÉ≤dG

2002/2628 ºbQ Ωƒ°SôŸGh (2001) »ªbôdG ™«bƒàdG ¿ƒfÉb ‘ ,ÚàæLQC’G ‘(»ªbôdG ™«bƒàdG ¿ƒfÉ≤d á«ª«¶æàdG áëFÓdG)Éªc .øe 3 IOÉŸG ¬Ø°UƒH p Î°TG …òdG ,»ªbôdG ™«bƒàdG ¿ƒfÉb ,É«fÉŸCGh ;(2000) (á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb) É«fƒà°SEG ‘ ßMÓe Gòg ¿EG;2000 ΩÉ©d äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ¿ƒfÉb ,óæ¡dGh ;1997 ¬«fƒj/¿GôjõM 13 ñQDƒŸG ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG äÉeóN ¿ƒfÉb,É«fGƒà«dh ;(2001) ≥«KƒàdG äÉeóNh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,¿ÉHÉ«dGh ;(2001) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,π«FGô°SEGhá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,GóædƒHh ;1997 áæ°ùd á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,Éjõ«dÉeh ;(2000) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb

.(2002) ÊhÎµdE’G »ªbôdG ™«bƒàdG ¿ƒfÉb ,»°ShôdG OÉ–’Gh ;(2001)


´ÉÑqJG ,¢UÉÿG ájQÉéàdG ∫ÉªYC’G ¿ƒfÉb Qƒ¶æe øe ,Ö°ùfC’G øe ¿ƒµj ób ¬fCG ó«H .äÉeƒ∏©ŸG º¶fh á«Hƒ°SÉ◊G»Øa .á«bQƒdG äÓeÉ©ŸG ‘ πnHÉ≤oJ »àdG ÊƒfÉ≤dG ¿ÉeC’G äÉLQód á∏KÉ‡ äGƒ£îH øeC’G äÉ«°†à≤e ‘ êQóàdGáØFÉW ÚH øe QÉ«àN’G ‘ GQGôMCG ,ä’É◊G Ö∏ZCG ‘ ,∫ÉªYC’G ∫ÉLQ ¿ƒµj ,á«bQƒdG äÓeÉ©ŸG ⁄ÉY»£ÿG ™«bƒàdG äÉjƒà°ùe ∞∏àfl ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y) É¡àbÉKhh äÉHÉ£ÿG áeÓ°S ≥«≤ëàd ≥FGô£dG øe á©°SGh•Î°ûJ ,É«Lƒdƒæµà∏d Ouófi è¡f ‘h .(É«dóY á≤KƒŸG ∑ƒµ°üdGh á£«°ùÑdG Oƒ≤©dG äGóæà°ùe ‘ óngÉ°ûoJ »àdG√ògh .ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG áë°üd á«fƒfÉ≤dG äÉ«°†à≤ŸG AÉØ«à°S’ IOqófi É«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG á«ª«¶æàdG íFGƒ∏dGäÉ≤«Ñ£J ,øeC’G øe ≈∏YCG iƒà°ùe ≥«≤– ¤EG »eGôdG ¿ƒfÉ≤dG »°†à≤j ÉeóæY ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,ádÉ◊G »gÉ°†jCG ≈ª°ùj ƒ¡a ,áæ«©e É«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG ≈∏Y ¢üæj è¡ædG Gòg ¿CG ÉÃh .»eƒª©dG ìÉàØŸG ≥aôe ¤EG óæà°ùJ

è¡ædG''…RÉ©jE’G''.

-91™«bƒàdG øe IOófi ´GƒfC’ ¬∏«°†ØJ ÖÑ°ùH ,…ƒ£æj ¬fCG »¡a IOqóÙG É«LƒdƒæµàdG è¡f Üƒ«Y ÉeCG

≈∏Y ,ÊhÎµdE’G''á°ùaÉæŸGh ¥ƒ°ùdG ∫ƒNO øe ,GQƒ£J ÌcCG ¿ƒµJ ób ,iôNCG äÉ«LƒdƒæµJ OÉ©Ñà°SG ôWÉfl

.¬«a''(93)Gò¡d ¿ƒµj ób ,ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG äÉ«æ≤J ΩGóîà°SGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ƒ‰ π«¡°ùJ øe ’óHh

äÉ«°†à≤ŸG â«ÑãJ ¤EG …ODƒj ¬fCG IOqóÙG É«LƒdƒæµàdÉH á°UÉN äÉ©jô°ûJ ™°Vh ôWÉfl øeh .»°ùµY ôKCG è¡ædG

.IQÉàıG É«LƒdƒæµàdG è°†æJ ¿CG πÑb(94)‘ á≤M’ á«HÉéjEG äGQƒ£J …CG ™æ“ ób äÉ©jô°ûàdG ∂∏J ¿EÉa ,‹ÉàdÉHh

êÉà– ’ ób ,∂dP ¤EG áaÉ°VE’ÉHh .á≤MÓdG äGQƒ£àdG áé«àf É©jô°S ΩOÉ≤àdG É¡jÎ©j ób hCG á«æ©ŸG É«LƒdƒæµàdG

.á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG πãe ,IOófi äÉ«æ≤J √ôaƒJ …òdG iƒà°ùŸG …RGƒj øeC’G øe iƒà°ùe ¤EG äÉ≤«Ñ£àdG ™«ªL

äÉeƒ∏©ŸG áeÓ°S ¿Éª°V øe ±GôWCÓd á«ªgCG ÌcCG iôNCG äGQÉÑàYG hCG ¬àdƒ¡°Sh ∫É°üJ’G áYô°S ¿ƒµJ óbh

∞«dÉµJ ¤EG …ODƒj ób ¿ÉeC’G áWôØe ≥«KƒJ á∏«°Sh ΩGóîà°SG •GÎ°TG ¿EG Éªc .áæ«©e á«∏ªY ÈY á«fhÎµdE’G

.á«fhÎµdE’G IQÉéàdG QÉ°ûàfG ≥«©j ób É‡ ,ó¡÷G ´É«°Vh á«aÉ°VEG

-92≥aôe QÉWEG øª°V á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SG IOqóÙG É«LƒdƒæµàdÉH á°UÉÿG äÉ©jô°ûàdG òqÑ–h

ôNBG ¤EG ó∏H øe ∞∏àîàa á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe á«æH º«¶æJ É¡«a ºàj »àdG á≤jô£dG ÉeCG .á«eƒª©dG í«JÉØª∏d

:»g êPÉ‰ áKÓK ójó– øµÁ É°†jCG Éægh .»eƒµ◊G πNóàdG iƒà°ùe Ö°ùëH

(CG).»JGòdG »HÉbôdG º«¶æàdG¿CG ™ªa .ájÉ¨∏d É©°SGh ≥«KƒàdG ¿Gó«e êPƒªædG Gòg ∑Îj

äGP äÉ°ù°SDƒŸG πNGOh É¡JGQGOEG πNGO ≥«KƒàdG äÉ££fl øe ÌcCG hCG § q£fl AÉ°SQEG ¤EG óª©J ób áeƒµ◊G

’h .ÉÑ°SÉæe √Gôj ÉªÑ°ùM ,ájQÉŒ ÒZ hCG ájQÉŒ ,≥«KƒJ äÉ££fl ™°Vh ‘ GôM ¢UÉÿG ´É£≤dG π¶j ,á∏°üdG

ÚdhDƒ°ùe ≥«KƒàdG äÉeóN ƒeqó≤e ¬«a ¿ƒµj πH ,∫ÉY iƒà°ùe äGP á«eGõdEG ≥«KƒJ á£∏°S êPƒªædG Gòg ‘ óLƒJ

(93)Stewart Baker and Matthew Yeo, in collaboration with the secretariat of the International Telecommunication

''Background and issues concerning authentication and the ITU ''ITUUnionôµ«H äQGƒ«à°S ¿ÉØdDƒŸG É¡eqób áWÉMEG ábQh »gh , hƒj ƒ«KÉeh(Stewart Baker and Matthew Yeo)äÉ£∏°ùdG ∫ƒM AGÈÿG ´ÉªàLG ¤EG ,ä’É°üJÓd ‹hódG OÉ–’G áfÉeCG ™e ¿hÉ©àdÉH ,

,1999 Èª°ùjO/∫hC’G ¿ƒfÉc 10h 9 ,∞«æL ,ä’É°üJ’ÉH á≤∏©àe πFÉ°ùe :ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdGh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH á«æ©ŸG »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ áMÉàe ,2 ºbQ á≤«KƒdG www.itu.int/osg/spu/ni/esca/meetingdec9-101999/briefingpaper.html‘ ¬«∏Y ™∏WG)

.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6(94)√òg ¢†©H ¿EÉa ,ájÉØµdG ¬«a ÉÃ áî°SGQh áé°VÉf ¿B’G âëÑ°UCG á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe É«LƒdƒæµJ ¿ƒc ¤EG Gô¶f ,øµdh

.πÑb øe É¡«∏Y âfÉc »àdG Ió◊ÉH ¿B’G óLƒJ ’ ób πZGƒ°ûdG


AÉ°ûfEG ±GógCG Ö°ùëH ,É«dhOh É«∏fi øjôNBG äÉeóN »eqó≤e ™e É«dOÉÑJ πª©∏d äÉ££ıG á«MÓ°U ¿Éª°V øY

äÉ«LƒdƒæµàdG ≈∏Y á≤aGƒŸG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G hCG ¢üNQ QGó°UEG êPƒªædG Gòg Ö∏£àj ’h .≥«KƒàdG §£fl

;(∂∏¡à°ùŸG ájÉª◊ á«ª«¶æàdG íFGƒ∏dG AÉæãà°SÉH ÉÃQ) ≥«KƒàdG äÉeóN »eqó≤e øe áeóîà°ùŸG(95)

(Ü).Ohófi »eƒµM πqNóJ¿ƒµJ iƒà°ùŸG á©«aQ ≥«KƒJ á£∏°S AÉ°ûfEG áeƒµ◊G Qô≤J ób

≥«KƒàdG á£∏°S ™e É«dOÉÑJ πª©dG IQhô°V ≥«KƒàdG äÉeóN ƒeqó≤e iôj ób ,ádÉ◊G √òg ‘h .á«eGõdEG hCG ájQÉ«àNG

ádƒÑ≤e (≥«KƒàdG äGhOCG øe ÉgÒZ hCG) ≥«KƒàdG ‘ É¡fƒeóîà°ùj »àdG õ«eÎdG äGQÉeCG ¿ƒµJ »c iƒà°ùŸG á©«aôdG

äÉeóN »eqó≤Ÿ ájQGOE’Gh á«æ≤àdG äÉØ°UGƒŸG ô n°ûæoJ ¿CG Öéj ,ádÉ◊G √òg ‘h .º¡H á°UÉÿG º¶ædG êQÉN

¢SÉ°SCG ≈∏Y §£ÿG ™°Vh øe É°†jCG ¢UÉÿG ´É£≤dGh á«eƒµ◊G äGQGOE’G øµªàJ ≈àM øµ‡ âbh ´ô°SCÉH ≥«KƒàdG

;≥«KƒJ äÉeóN Ωqó≤e πµd á«LƒdƒæµJ äÉ≤aGƒeh ¢üNQ ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G •GÎ°TG øµÁh .äÉØ°UGƒŸG √òg(96)

(ê) ób .áeƒµ◊G ÉgOƒ≤J á«˘∏˘ª˘YËó≤àd ájô°üM ájõcôe á°ù°SDƒe AÉ°ûfEG á˘eƒ˘µ◊G Qqô˘≤˘J

á≤aGƒÃ ∂dPh ,á°UÉN ¢VGôZCG äGP ≥«KƒàdG äÉeóN Ëó≤àd äÉ°ù°SDƒe AÉ°ûfEG øµÁ Éªc .≥«KƒàdG äÉeóN

.áeƒµ◊G(97)äÉeƒµ◊G ¤ƒàJ ób iôNCG á≤jôW (√ÓYCG 77-67 äGô≤ØdG ô¶fG) ájƒ¡dG ¿hDƒ°T IQGOEG º¶f πqã“h

Iô°TÉÑÃ oπÑb øe äÉeƒµ◊G ¢†©H âeÉb óbh .ô°TÉÑe ÒZ ƒëf ≈∏Y »ªbôdG ™«bƒàdG á«∏ªY ¬«LƒJ É¡dÓN øe

) É¡«æWGƒŸ É«dBG IAhô≤e ájƒg ≥FÉKh QGó°UEÉH á°UÉN èeGôH''á«fhÎµdEG ájƒg ≥FÉKh''á«Ø«Xh ¢üFÉ°üîH IO qhõe (

.»ªbôdG ™«bƒà∏d

ÚÚqq≤≤°°ûûddGG hhCCGG ÚÚjjƒƒàà°°ùùŸŸGG èè¡¡ff --33

-93≥«KƒàdG ≥FGôW ≈¶– »µd äÉ«°†à≤ŸG øe á°†Øîæe áÑàY äÉ˘©˘jô˘°ûà˘dG ™˘°†J ,è˘¡˘æ˘dG Gò˘g ‘

ÈcCG É«fƒfÉb ’ƒ©Øe á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdG ≥FGôW ¢†©H íæ“h ,ÊƒfÉ≤dG ™°VƒdG øe øq«©e ≈fOCG óëH á«fhÎµdE’G

≥jó°üJ äGOÉ¡°T hCG IRqõ©e hCG áeqó≤àe hCG áfƒeCÉe á«fhÎµdEG äÉ©«bƒJ É¡fCÉH ähÉØàe ƒëf ≈∏Y É¡«dEG QÉ°ûj)

.(•hô°ûdG á«aƒà°ùe(98)íæ“ ÉeƒªY Újƒà°ùe øe ÉeÉ¶f óªà©J »àdG äÉ©jô°ûàdG ¿EÉa ,»°SÉ°SC’G iƒà°ùŸG ≈∏Yh

IójÉfi ÒjÉ©e ¤EG OÉæà°S’ÉH ,á«£ÿG äÉ©«bƒàdG ™e »Ø«XƒdG DƒaÉµàdG á«©˘°Vh á˘«˘fhÎµ˘dE’G äÉ˘©˘«˘bƒ˘à˘dG

,¢†Mó∏d á∏HÉ≤dG äÉ°VGÎa’G ¢†©H É¡«∏Y ≥Ñ£æJ »àdGh ,≈∏YC’G iƒà°ùŸG äGP äÉ©«bƒàdG ÉeCG .É«LƒdƒæµJ

äÉ©jô°ûàdG øe ´ƒædG Gòg ±qô©j ,É«dÉMh .áæq«©e É«LƒdƒæµàH §ÑJôJ ób IOqófi äÉ«°†à≤Ÿ πãà“ ¿CG ΩRÓdG øªa

.á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe ¿CÉ°ûH É«LƒdƒæµJ »g å«M øe áfƒeCÉŸG äÉ©«bƒàdG √òg IOÉY

(95) ÇOÉ¡dG §«ÙGh É«°SB’ …OÉ°üàb’G ¿hÉ©àdG á£HGQ(APEC) ,Assessment Report on Paperless Trading of APEC Economies

äÉj’ƒdG ôcòoJ å«M ,64h 63 ¿ÉàëØ°üdG ,(2005 ,∂«HBG áfÉeCG ,Úé«H) (á£HGôdG ¿Gó∏H äGOÉ°üàb’ á«bQhÓdG IQÉéàdG øY »ª««≤J ôjô≤J).êPƒªædG Gòg ≥«Ñ£J ≈∏Y ∫Éãªc IóëàŸG

(96).∫Éãªc IQƒaÉ¨æ°S ôcòoJ å«M ,¬°ùØf ™LôŸG(97).ÚdÉãªc Éjõ«dÉeh Ú°üdG øe πc ôcòoJ å«M ,¬°ùØf ™LôŸG(98) ...Digital Signature BlindnessAalberts and van der Hof,.2-2-3 Iô≤ØdG ,


-94¢†©H ∫hÉæJ º¡ŸG øe ¿CG »ÄJôJ »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ IOÉY è¡ædG Gòg ≈∏Y QÉ«àN’G ™≤jhäGQƒ£à∏d ∫ÉÛG áMÉJEG ‘ ¬°ùØf âbƒdG ‘ ÖZôJ É¡æµd ,É¡JÉ©˘jô˘°ûJ ‘ á˘«˘Lƒ˘dƒ˘æ˘µ˘à˘dG äÉ˘«˘°†à˘≤ŸGƒ¡a ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àj Éª«a Ú≤«dGh áfhôŸG ÚH ÉfRGƒJ ôaƒj ¿CG è¡ædG Gò¡d øµÁh .á«LƒdƒæµàdG‘ á¡nLGƒŸG äÉHƒ©°üdGh IósÑµàŸG ∞«dÉµàdG âfÉc GPEG Ée Qô≤Jh ájQÉŒ ô¶f á¡Lh øe ºµ– ¿CG ±GôWCÓd í«àjÉ«¡«LƒJ Ó«dO ¢Uƒ°üædG √òg ôaƒJ Éªc .É¡JÉLÉ«àMG á«Ñ∏àd è¡ædG Gòg QÉ«àNG Æ uƒ°ùJ ÉæeCG ÌcCG á≤jôW ΩGóîà°SG™ª÷G ÉeƒªY øµÁh .≥jó°üJ á£∏°S OƒLh êPƒ‰ ¥É«°S ‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ±GÎY’G ÒjÉ©e ¿CÉ°ûHêPÉ‰ ΩCG ,»HÉbôdG º«¶æàdG á«JGP êPÉ‰ âfÉcCG AGƒ°S) ≥jó°üàdG êPÉ‰ øe ´ƒf …CGh Újƒà°ùe øe ∞dDƒŸG è¡ædG ÚHIOqófi É«LƒdƒæµàH ¢UÉÿG è¡ædG ‘ á©ÑàŸG ÉÑjô≤J É¡°ùØf á≤jô£dÉH ,(áeƒµ◊G √ôjóJ É££fl ΩCG »YƒW OÉªàYG∞∏àfl ÜÉ©«à°S’ »Øµj ÉÃ áfôe ¿ƒµJ ób óYGƒ≤dG ¢†©H ¿CG ™e ,‹ÉàdÉHh .(√ÓYCG 92-90 äGô≤ØdG ô¶fG)º¡d ¢üsNôŸG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤Ã ’EG ±Î©J ød º¶ædG ¢†©H ¿EÉa ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ≥jó°üJ êPÉ‰

äGOÉ¡°ûdG …Qó p°üe øe Gƒfƒµ«d''áfƒeCÉŸG'' hCG''•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG''.

-95IQƒaÉ¨æ°S âfÉch(99)»HhQhC’G OÉ–’Gh(100)OÉªàY’ äÉ©jô°ûJ âqæ°S »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¤hCG.iôNC’G á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG øe OóY Éª¡©ÑJ ºK .Újƒà°ùŸG è¡f(101)»LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb í«àjh

¿EGh á«ª«¶æàdG íFGƒ∏dG øe OóY ∫ÓN øe Úà∏Môe øe ΩÉ¶f áeÉbEG áYÎ°ûŸG ádhó∏d á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH.Ó©a ∂dòd ê qhôj ’ ¿Éc(102)

(99)øµd ,ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ∫Éµ°TCG øe πµ°T …CÉH 8 ÜÉÑdG ‘ IQƒaÉ¨æ˘°S ‘ á˘«˘fhÎµ˘dE’G äÓ˘eÉ˘©ŸG ¿ƒ˘fÉ˘b ±Î©˘j …CG) ¿ƒfÉ≤dG øe 17 ÜÉÑdG •hô°T »Ñ∏J »àdG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG''(CG)h ;¬eóîà°ùj …òdG ¢üî°û∏d ójôØdG ™«bƒàdG(Ü)™«bƒàdG

h ;¢üî°ûdG ∂dP ájƒg ≈∏Y ±ô©àdG ¬dÓN øe øµÁ …òdG(ê)§≤a ¬eóîà°ùj …òdG ¢üî°ûdG É¡H ºµëàj á≤jô£H Å°ûfoCG …òdG ™«bƒàdGh ;√ÒZ ¿hO ¬àÑbGôŸ ™°†îJ á∏«°Sh ΩGóîà°SÉH hCG(O)™«bƒàdG π£ÑJ ¿CG É¡fCÉ°T øe á≤jô£H ¬H §ÑJôj ÊhÎµdEG πé°ùH ¿Î≤ŸG ™«bƒàdG

πé°ùdG ‘ Ò«¨J …CG ∫ƒ°üM óæY ÊhÎµdE’G''™«bƒàdG ¿CG É¡æ«H øeh) 18 ÜÉÑdG ‘ IQƒcòŸG øFGô≤dÉH ™àªàJ »àdG äÉ©«bƒàdG §≤a »g ,(''¬H ¿Î≤j …òdG ¢üî°û∏d Oƒ©j'' ¿CGh''¬«∏Y á≤aGƒŸG hCG ÊhÎµdE’G πé°ùdG ™«bƒJ á«æH ™«bƒàdG ô¡e ¢üî°ûdG ∂dP''∂dP ¢VGôZC’h .(

Èà©J »àdG äÉ©«bƒàdG »g ,¿ƒfÉ≤dG øe 20 ÜÉÑdG ΩÉµMC’ πãà“ á≤ãdÉH IôjóL IOÉ¡°ûH áeƒYóŸG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿EÉa ,¿ƒfÉ≤dG É«FÉ≤∏J''áfƒeCÉe á«fhÎµdEG äÉ©«bƒJ''.

(100)¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG õ«Á ,IQƒaÉ¨æ°S ‘ á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb QGôZ ≈∏Y á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG L 13/12, 19 January 2000)Official Journal of the European Communities,( ÚH''ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG''

¬Ø°UƒH 2 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdG ‘ ±sô©ŸG)''Ωóîà°ùJh ,É«≤£æe É¡H á£ÑJôe hCG iôNCG á«fhÎµdEG äÉfÉ«ÑH á∏°üàe ÊhÎµdEG πµ°T ‘ äÉfÉ«H≥«Kƒà∏d á≤jô£c''h (''Ωqó≤àŸG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG''»Ñ∏j É«fhÎµdEG É©«bƒJ ¬Ø°UƒH ,2 IOÉŸG øe 2 Iô≤ØdG ‘ OQGƒdG ∞jô©àdG Ö°ùëH)

:á«dÉàdG •hô°ûdG''(CG)h ;√óMh ™ubƒŸÉH §ÑJôj(Ü) ;™ubƒŸG ájƒg ≈∏Y ±qô©àdG øe øqµÁ(ê)™ubƒŸG ™«£à°ùj πFÉ°Sh ΩGóîà°SÉH Å°ûfoCGh ;√óMh ¬àÑbGôe â– É¡«∏Y ®ÉØ◊G(O)É¡«a ≥M’ Ò«¨J …CG ±É°ûàcG øµªŸG øe π©Œ á≤jô£H É¡H ¿Î≤j »àdG äÉfÉ«ÑdÉH §ÑJôj''.(

¿Éª°†H »HhQhC’G OÉ–’G ‘ AÉ°†YC’G ∫hódG …QGOE’G ¬«LƒàdG øe 5 IOÉŸG øe 2 Iô≤ØdG Ωõ∏Jh''øe ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG Ωôëj ’CG ¬fCG ¢SÉ°SCG ≈∏Y ∂dPh á«fƒfÉ≤dG äGAGôLE’G ‘ äÉÑKEG π«dóc Úà«fƒfÉ≤dG á«dƒÑ≤ŸGh á«dÉ©ØdG ΩGóîà°SG''ÒZ ¬fCG hCG ,ÊhÎµdEG πµ°T ‘

⁄ hCG ,óªnà©e ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e ÉgQó°UCG •hô°û∏d á«aƒà°ùe IOÉ¡°T ¤EG óæà°ùe ÒZ ¬fCG hCG ,•hô°û∏d á«aƒà°ùe IOÉ¡°T ¤EG óæà°ùe.äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfE’ áfƒeCÉe IGOCG ∫ÓN øe CÉ`°ûæoj'' áeó≤àŸG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG øµd''á«aƒà°ùe ≥jó°üJ IOÉ¡°T ¤EG óæà°ùJ »àdG

É¡fCG øn∏©oj »àdG ÉgóMh »g äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfE’ áfƒeCÉe IGOCG á£°SGƒH âÄ p°ûfoCG »àdGh •hô°û∏d'' :''(CG)Éª«a á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdG •hô°T ‘ƒà°ùJh ;á«bQƒdG äÉfÉ«ÑdÉH ≥∏©àj Éª«a •hô°ûdG ∂∏J »£ÿG ™«bƒàdG É¡H ‘ƒà°ùj »àdG á≤jô£dG ¢ùØæH ÊhÎµdE’G πµ°ûdÉH äÉfÉ«ÑdG ¢üîj(Ü)

.á«fƒfÉ≤dG äGAGôLE’G ‘ äÉÑKEG π«dóc πÑ≤oJ''.(…QGOE’G ¬«LƒàdG øe 5 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdG ô¶fG)(101).á∏°üdG äGP á«eÉ¶ædG ÚfGƒ≤dG π«°UÉØJ ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d √ÓYCG 88 á«°TÉ◊G ô¶fG .∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ¢Sƒ«°ûjQƒeh ¿Éà°ùcÉH(102)ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¿CG ≈∏Y ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb øe 6 IOÉŸG øe 3 Iô≤ØdG ¢üæJ

Èà©j'' :GPEG ... ¬«∏Y πjƒ©à∏d ÓHÉb(CG)¢üî°T …CG ¿hO ™qbƒŸÉH ,¬«a Ωóîà°ùoJ …òdG ¥É«°ùdG ‘ ,á£ÑJôe ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H âfÉch ;ôNBG(Ü)h ;ôNBG ¢üî°T …CG ¿hO ™qbƒŸG Iô£«°ùd ,™«bƒàdG âbh ,á©°VÉN ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H âfÉc(ê)‘ Ò«¨J …CG ¿Éc

h ;±É°ûàcÓd ÓHÉb ,™«bƒàdG çhóM ó©H iôéoj ,ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG(O)áeÓ°S ó«cCÉJ ƒg ÉfƒfÉb ™«bƒàdG •GÎ°TG øe ¢Vô¨dG ¿Éc.±É°ûàcÓd ÓHÉb ™«bƒàdG âbh ó©H äÉeƒ∏©ŸG ∂∏J ‘ iôéj Ò«¨J …CG ¿Éch ™«bƒàdG É¡H ≥∏©àj »àdG äÉeƒ∏©ŸG


-96ÊÉãdG iƒà°ùŸG äÉ©«bƒJ ΩGóîà°SG ¿Gó∏ÑdG Ö∏£J ¿CG ìôoàbG ó≤a ,ÊÉãdG iƒà°ùŸÉH ≥∏©àj Éª«a ÉeCGá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ô n°üëoJ ¿CGh á«dhódG ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸÉH ≥∏©àj Éª«a á«∏µ°ûdG äÉ«°†à≤ŸG ¢Uƒ°üîH,Iô°SC’G ¿ƒfÉbh ,äGOÉ–’G πãe) á«dhódG IQÉéàdG ≈∏Y GÒãc ôKDƒJ ’ »àdG ¿ƒfÉ≤dG ä’É› ‘ áfƒeCÉŸG

.(ïdG ,ájQÉ≤©dG ∑ÓeC’G äÓeÉ©eh(103)≈∏Y ,Újƒà°ùŸÉH á°UÉÿG ÚfGƒ≤dG ¢üæJ ¿CG ìpôoàbG ,∂dP ≈∏Y IhÓY±GÎY’Gh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SÉH á°UÉÿG ájóbÉ©àdG äÉbÉØJ’G ∫ƒ©Øe PÉØfEG ≈∏Y ,íjô°U ƒëf

.á«æWƒdG á«fƒfÉ≤dG äÉ«°†à≤ŸG ™e Oƒ≤©dG ¤EG Ióæà°ùŸG á«ŸÉ©dG ≥«KƒàdG êPÉ‰ ÜQÉ°†J ΩóY ¿Éª°†d ∂dPh ,É¡H

™™««bbƒƒààddGG ≥≥FFGGôô££dd áá««JJÉÉÑÑKKEE’’GG ááªª««≤≤ddGG --AAÉÉHH

áá««ffhhÎÎµµddEE’’GG ≥≥««KKƒƒààddGGhh

-97¿ƒfÉbh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒ˘fÉ˘≤˘d á˘«˘°ù«˘Fô˘dG ±Gó˘gC’G ó˘MCGº«¶æàdG ‘ πªàÙG •GôaE’Gh ºZÉæàdG ΩóY ¥ÉÑà°SG ƒg á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’Gá«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ÚH »Ø«XƒdG DƒaÉµàdG AÉ°SQE’ áeÉ˘Y ÒjÉ˘©˘e Ëó˘≤˘à˘H ∂dPh ,»˘HÉ˘bô˘dGGOóY ¿CGh ,É©°SGh ’ƒÑb ≈b’ á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ¿CG ™eh .á«bQƒdGh

oó©H øµÁ ’ ¬fEÉa ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á°UÉÿG É¡JÉ©jô°ûàd ¢SÉ°SCÉc ¬eóîà°ùJ äòNCG ∫hódG øe GójGõàe¬JòîJG …òdG ∞bƒŸÉa .»ŸÉY ¥É£f ≈∏Y ≥«Ñ£àdG áLQO â¨∏H ób »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG Gòg ÇOÉÑe ¿CG ¢VGÎaGΩÉ©dG è¡ædG É«£‰ ¢ùµ©j ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdGh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àj Éª«a á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ∞∏àfl

.á«fhÎµdE’G äÓé°ù∏d á«JÉÑKE’G áª«≤dGh áHÉàµdG äÉWGÎ°TG AGREG á«FÉ°†≤dG áj’ƒ∏d

--11''≥≥««KKƒƒààddGG''áá««ffhhÎÎµµddEE’’GG ääÓÓéé°°ùù∏∏dd ΩΩÉÉ©©ddGG OOÉÉææ°°SSEE’’GGhh

-98ÖfÉ÷G ÉeCG .á°ûbÉæŸG √ò¡H á∏°U Éª¡d ÚÑfÉL ≈∏Y á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG …ƒ£æjióÃ ≥∏©à«a ÊÉãdG ÖfÉ÷G ÉeCGh .¢VnÎØŸG É¡Ä°ûæe ¤EG ádÉ°SQ OÉæ°SEG ‘ á∏ãªàŸG áeÉ©dG ádCÉ°ùŸÉH ≥∏©à«a ∫hC’GÉ°Uƒ°üN ,πµ°ûdG ¿CÉ°ûH IOófi äÉ«°†à≤e á«Ñ∏J ¢Vô¨d ±GôWC’G É¡eóîà°ùJ »àdG ájƒ¡dG Ú«©J á≤jôW áÑ°SÉæe™«bƒJ OƒLh ≈∏Y Éæª°V q∫óJ »àdG á«fƒfÉ≤dG º«gÉØŸG ´ƒ°VƒŸÉH É°†jCG á∏°U ¬d É‡h .á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdG äÉ«°†à≤e

Ωƒ¡ØÃ ≥∏©àj Éª«a ∫É◊G ƒg Éª∏ãe ,»£N''óæà°ùŸG''øjòg ÚH ™ª÷G RÉL GPEG ≈àMh .á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ¢†©H ‘Éª¡∏«∏– ádhÉfi …óŒ ó≤a ,±hô¶dG Ö°ùM ,ÉeÉ“ Éª¡æ«H õ««ªàdG Qò©J GPEG hCG ¿É«MC’G øe Òãc ‘ ÚÑfÉ÷G

.≥«KƒàdG á≤jô£H á£ÑJôŸG áØ«XƒdG Ö°ùM áØ∏àfl äÉLÉàæà°SG ¤EG ¬éàJ ºcÉÙG ¿CG hóÑj PEG ,Ú∏°üØæe

(103)''Background and issues concerning authentication ..., ''.Baker and Yeo


-99‘ äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ OÉæ°SEG ´ƒ°Vƒe á«fhÎµdE’G IQÉ`éàdG ¿CÉ`°ûH »LPƒ``ªædG ¿ƒfÉ``≤dG ∫hÉæàjháæFGódG äÓjƒëà∏d »LPƒªædG ∫GÎ«˘°ùfhC’G ¿ƒ˘fÉ˘b ø˘e 5 IOÉŸG ¤EG ¢üæ˘dG Gò˘g π˘°UCG ™˘Lô˘jh .13 IOÉŸG

,á«dhódG(104)¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 13 IOÉŸG øe Oƒ°ü≤ŸGh .™aódG ôeCG π°Sôe äÉeGõàdG Oqó– »àdGøe Ó©a á∏ n°Sôe á«fhÎµdE’G ádÉ°SôdG âfÉc GPEG ÉªY ∫DhÉ°ùJ ∑Éæg ¿ƒµj ÉeóæY ≥sÑ£oJ ¿CG ƒg á«fhÎµdE’G IQÉéàdG™«bƒJ ôjhõàH AÉYO’ áé«àf á«bQƒdG πFÉ°SôdG ádÉM ‘ á∏µ°ûŸG √òg ô¡¶Jh .Å°ûæŸG ƒg ¬fCÉH ¬«dEG QÉ°ûŸG ¢üî°ûdG,ádÉ°SôdG π°SQCG …òdG ƒg ¬`d ¿hPCÉe ÒZ ¢üî°T ¿ƒµj ¿CG øµª«a ,á«fhÎµdEG áÄ«H ‘ ÉeCGh .¢VÎØŸG Å°ûæŸG¢ù«d 13 IOÉŸG øe ¢Vô¨dGh .É≤«bO ¿ƒµj ¿CG ¬fCÉ°T øe ∂dòd á¡HÉ°ûe πFÉ°SƒH hCG õ«eôJ hCG IôØ«°ûH ≥«KƒàdG øµdhäÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ OÉæ°SEG á÷É©e πH ,±GôWC’G ájƒg ójó– hCG Ée ±ôW ¤EG äÉfÉ«H ádÉ°SQ ôjô– á«©Lôe OÉæ°SEGøY Ó©a IQOÉ°U äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ¿CÉH ¢VGÎa’G ≈∏Y ∫ qƒ©j ¿CG Ée ±ô£d ÉgÉ°†à≤Ã øµÁ »àdG •hô°ûdG ôjô≤àH

.¢VÎØŸG Å°ûæŸG

-100√OÉØe …òdG CGóÑŸÉH ôucòJ á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 13 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdGhÉ¡«a π°Sôj »àdG ádÉ◊G ¢üîJ »¡a 2 Iô≤ØdG ÉeCG .Ó©a É¡∏°SQCG …òdG ƒg ¿Éc GPEG äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SôH Ωõ∏e Å°ûæŸG ¿CGøe ÚYƒf èdÉ©àa 3 Iô≤ØdG ÉeCGh .Å°ûæŸG øY áHÉ«f ±qô°üàdG á«MÓ°U ¬jód âfÉc Å°ûæŸG ÒZ ¢üî°T ádÉ°SôdG’hCG :Éªgh ,Å°ûæŸG øY IQOÉ°U äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ QÉÑàYG ≈∏Y ∫ qƒ©j ¿CG ¬«dEG π°SôŸG Éª¡«a ™«£à°ùj ä’É◊Gä’É◊G ,É«fÉKh ;Å°ûæŸG ¬«∏Y ≥aGh ¿CG ≥Ñ°S ≥«KƒJ AGôLEG º«∏°S ƒëf ≈∏Y ¬«dEG π°SôŸG É¡«a ≥sÑW »àdG ä’É◊GπÑ°S ,Å°ûæŸÉH ¬àbÓY ºµëH ,¬`d áMÉàe âfÉc ¢üî°T äÉaô°üJ øY áŒÉf äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ É¡«a ¿ƒµJ »àdG

.≥«Kƒà∏d Å°ûæŸG É¡©Ñàj »àdG äGAGôLE’G ¤EG ∫ƒ°UƒdG

-101IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 13 IOÉŸG ‘ nIOQGƒdG nIóYÉ≤dG ¿Gó∏ÑdG øe OóY óªàYG óbh.IOÉŸG ∂∏J øe 3 Iô≤ØdG ‘ ¬«∏Y ¢Uƒ°üæŸG OÉæ°SE’G ¢VGÎaG É¡«a ÉÃ ,á«fhÎµdE’G(105)¿Gó∏ÑdG ¢†©H Ò°ûJh

∫óJ áæjôb óLƒJ πeGƒ©c ájƒ¡dG Ú«©J πFÉ°Sh øe ÉgÒZ hCG ô°ùdG äÉª∏c hCG äGôØ«°ûdG ΩGóîà°SG ¤EG áMGô°U.(QqôÙG) ∞udDƒŸG ájƒg ≈∏Y(106)øY áÄ°TÉædG áæjô≤dG OôJ å«M ,13 IOÉª∏d Éª«ª©J ÌcCG ≠«°U É°†jCG ∑Éægh

É¡eGóîà°SG øµÁ ô°UÉæY ≈∏Y ád’O É¡fCG ≈∏Y iôNCG ≠«°üH øµdh ¬«∏Y ¥ÉØJ’G ≥Ñ°S AGôLEG á£°SGƒH º«∏°S ≥«KƒJ.OÉæ°SE’G ¢VGôZC’(107)

(104) ™«ÑŸG ºbQ ,IóëàŸG ·C’G äGQƒ°ûæeA.99.V.11 »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ¢üf ,http://www.uncitral.org

/pdf/english/texts/payments/transfers/ml-credittrans.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(105)ÜÉÑdG) ÚÑ∏ØdG ;(2 ´ôØdG ,12 ÜÉÑdG) ¢Sƒ«°ûjQƒe ;(15 IOÉŸG) ¿OQC’G ;(10 IOÉŸG) QhOGƒcEG ;(17 IOÉŸG) É«Ñeƒdƒc

Ójhõ`æa ;(16 ÜÉÑdG) óæ∏jÉJ ;((3) Iô≤ØdG ,13 ÜÉÑdG) IQƒaÉ¨æ°S ;(2 Iô≤ØdG ,7 IOÉŸG) ÉjQƒc ájQƒ¡ªL ;((3) Iô≤ØdG ,18GOƒeôH »°VGQCGh ,(8 IOÉŸG) ÊÉ£jÈdG êÉà∏d á©HÉàdG »°SÒL ÚfGƒb ‘ É¡°ùØf óYGƒ≤dG É°†jCG OôJh .(9 IOÉŸG) (ájQÉØ«dƒÑdG-ájQƒ¡ªL)ÚfGƒ≤dG øY π«°UÉØJ ≈∏Y ´ÓWÓdh .(14 ÜÉÑdG) ¢ùcƒjÉch ¢ùcôJ QõLh ,(2 Iô≤ØdG ,16 ÜÉÑdG) QÉëÑdG AGQh Ée á©bGƒdG á«fÉ£jÈdG

.√ÓYCG 88 á«°TÉ◊G ô¶fG ,á∏°üdG äGP á«©jô°ûàdG(106).¤hC’G Iô≤ØdG ,90 IOÉŸG ,(√ÓYCG 88 á«°TÉ◊G ô¶fG) ∂«°ùµŸG(107) 9 ÜÉÑdG ‘ (90 á«°TÉ◊G ô¶fG) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH óqMƒŸG IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb ¢üæj ,Óãe(CG)¿CG ≈∏Y

ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG hCG ÊhÎµdE’G πé°ùdG''…CÉH ¢üî°ûdG π©a øs«Ñj ¿CG Rƒéjh .¢üî°ûdG ∂dP π©a øe ¿Éc GPEG ¢üî°ûdG ¤EG Ö°ùæj™«bƒàdG hCG ÊhÎµdE’G πé°ùdG ¬«dEG Ö°ùæj ¿CG øµÁ …òdG ¢üî°ûdG Ú«©àd Ωóîà°ùj »æeCG AGôLEG …CG IAÉØc ¿É«H ∂dP ‘ ÉÃ ,á≤jôW

ÊhÎµdE’G'' 9 ÜÉÑdG ¢üæj Éªc .(Ü)ÜÉÑdG ≈°†à≤Ã ¢üî°T ¤EG Üƒ°ùæŸG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG hCG ÊhÎµdE’G πé°ùdG ∫ƒ©Øe ¿CG ≈∏Y »YôØdG(CG)'',äóLh ¿EG ,±GôWC’G á≤aGƒe ∂dP ‘ ÉÃ ,√OÉªàYG hCG √ò«ØæJ hCG ¬Zƒ°U âbh á£«ÙG ±hô¶dGh ¥É«°ùdG øe Oóëj

¿ƒfÉ≤dG ¢üæj ÉªÑ°ùM ∂dòd ÉaÓNh''.


-102Èà©J äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ¿CG …CG ,13 IOÉŸG ‘ IOQGƒdG áeÉ©dG óYGƒ≤dG ’EG óªà©J ⁄ iôNCG ÉfGó∏H ¿CG ÒZøY áHÉ«f ±qô°üàdG á«MÓ°U ¬d ¢üî°T É¡∏°SQCG hCG ,¬°ùØæH É¡∏°SQCG …òdG ƒg Å°ûæŸG ¿Éc GPEG Å°ûæŸG øY IQOÉ°U

.É«FÉ≤∏J πª©∏d ¬æY áHÉ«f hCG Å°ûæŸG ój ≈∏Y èeÈe ΩÉ¶f É¡∏°SQCG hCG ,Å°ûæŸG(108)êQój ⁄ ,∂dP ¤EG áaÉ°VEGh¤EG óæà°ùj Oófi ºµM …CG á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ`°ûH »LPƒ`ªædG ¿ƒfÉ≤dG äòqØf »àdG ¿Gó``∏ÑdG øe Oó``Y

.13 IOÉŸG(109)π°†aC’G øe ¿CGh ,IOófi óYGƒb ¤EG áLÉM ∑Éæg â°ù«d ¬fCG ¿Gó∏ÑdG ∂∏J ‘ ¢VGÎa’G ¿Éch…CG :á«bQƒdG äGóæà°ùŸG OÉæ°SEG èndÉ©j Éª∏ãe ÉeÉ“ ,ájOÉ©dG äÉÑKE’G ≥FGô£H É¡à÷É©Ÿ OÉæ°SE’G ádCÉ°ùe ∑ÎoJ ¿CG

''√òg Ò¨àJ ’h ,™«bƒàdG áë°U ΩóY IôWÉı ¬°ùØf ¢Vuô©j ™«bƒJ …CG ≈∏Y ∫ qƒ©j ¿CG ójôj …òdG ¢üî°ûdG.ÊhÎµdE’G ™«bƒàdÉH ≥∏©àj Éª«a IóYÉ≤dG''(110)

-103á°UÉÿG á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ΩÉµMCG êQóJ ¿CG â∏ s°†a iôNCG ÉfGó∏H øµd¿CG √OÉØe …òdG º¡ØdG ¤EG è¡ædG Gòg óæà°ùjh .á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH á°UÉÿG ΩÉµMC’G øY á∏°üØæe OÉæ°SE’ÉHøqª°†àj óbh ,πjƒ©àdG øe ∫ƒ≤©e Qó≤d ¢SÉ°SCG ÒaƒJ ƒg É«°ù«FQ É°VôZ Ωóîj …óæà°ùe ¥É«°S ‘ OÉæ°SE’Gπãe ,ÚfGƒ≤dG ¢†©H Oó°ûJh .OGôaC’G ájƒg ójóëàd ≥«°VCG ¥É£f ‘ Ωóîà°ùoJ »àdG ∂∏J øe ÉYÉ°ùJG ÌcCG Ö«dÉ°SCG

¿CG ,Óãe ,øq«ÑJ PEG CGóÑŸG Gòg ≈∏Y ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH óqMƒŸG IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb''πé°ùdG¢üî°ûdG Gòg π©a øe ¿Éc GPEG ¢üî°ûdG ¤EG óæ°ùoj ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG hCG ÊhÎµdE’G''∂dP øs«Ñj ¿CG Rƒéjh ,

''πé°ùdG ¬«dEG óæ°ùoj ¿CG øµÁ …òdG ¢üî°ûdG Ú«©àd ≥qÑ£oj »æeCG AGôLEG …CG IAÉØc ¿É«H ∂dP ‘ ÉÃ á≤jôW …CÉHÊhÎµdE’G ™«bƒàdG hCG ÊhÎµdE’G''.(111)™«bƒàdG ΩGóîà°SG ‘ ôKDƒJ ’ OÉæ°SE’G ¿CÉ°ûH áeÉ©dG IóYÉ≤dG √ògh

¿CÉH º«∏°ùàdG ¤EG óæà°ùJ É‰EGh ,¢üî°ûd πé°ùdG OÉæ°SE’ á∏«°Sƒc''Ió«MƒdG OÉæ°SE’G á≤jôW ¢ù«d ™«bƒàdG''.(112)

:IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb ≈∏Y ≥«∏©à∏d É≤ah ,∂dòdh

(108);(2 »YôØdG ÜÉÑdG ,13 ÜÉÑdG) ¿Éà°ùcÉHh ;(11 ÜÉÑdG) É°SÉ°SCG ¬°ùØf Üƒ∏°SC’ÉH óæ¡dGh ;(1 Iô≤ØdG ,15 ÜÉÑdG) É«dGÎ°SCGêÉà∏d ™HÉàdG ¿Ée IôjõL º«∏bEGh (18 ÜÉÑdG) Ú°ü∏d á©HÉàdG á°UÉÿG ájQGOE’G ≠fƒc ≠fƒg á≤£æe É°†jCG ô¶fG ;(5 IOÉŸG) É«æ«aƒ∏°Sh

.√ÓYCG 88 á«°TÉ◊G ô¶fG á«©jô°ûàdG ÚfGƒ≤dG ∞∏àfl π«°UÉØJ ≈∏Y ´ÓWÓdh .(2 ÜÉÑdG) ÊÉ£jÈdG(109).Góæ∏jRƒ«fh Góæch É°ùfôah É«≤jôaCG ÜƒæLh GóædôjEG ,Óãe(110) á«fhÎµdE’G IQÉ``éà∏d óqMƒŸG ¿ƒfÉ≤dG ,Góæc (Uniform Electronic Commerce Act)ô¶`fG) (»ª``°SQ ≥«∏©J ™e)

.10 ÜÉÑdG ≈∏Y ≥«∏©àdG ,(89 á«°TÉ◊G(111)1 Iô≤ØdG Ωó≤J .9 ÜÉÑdG ,(90 á«°TÉ◊G ô¶fG) (1999) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH óMƒŸG ¿ƒfÉ≤dG ,IóëàŸG äÉj’ƒdG

¤EG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdGh ÊhÎµdE’G πé°ùdG øe πc É¡«a óæ°ùj ¿CG øµÁ »àdG á«dÉàdG á∏ãeC’G 9 ÜÉÑdG ≈∏Y á«ª°SôdG äÉ≤«∏©àdG øe :¢üî°T''ÊhÎµdE’G ójÈdÉH AGô°T Ö∏W øe Aõéc ¬ª°SG ¢üî°ûdG ™Ñ£j'' hCG ;''º°SG ,¢†jƒØJ ÖLƒÃ ,¢üî°ûdG Ωóîà°ùe ™Ñ£j

ÊhÎµdE’G ójÈdÉH AGô°T Ö∏W øe Aõéc ¢üî°ûdG'' hCG ;''»≤∏J óæY ™∏°S Ö∏£d oèneÈŸG ,¢üî°ûdÉH ¢UÉÿG oÜƒ°SÉ◊G Qpó°üojAõéc ájƒ¡dG Ú«©J äÉeƒ∏©e øe ∂dP ÒZh ¢üî°ûdG º°SG øª°†àj AGô°T nÖ∏W ,áæ`«©e ÒjÉ`©e ≥ah OôL áª`FÉ≤H á°UÉN äÉeƒ∏©e

Ö∏£dG øe''.(112) ¿CG 9 ÜÉÑdG ≈∏Y á«ª°SôdG äÉ≤«∏©àdG øe 3 Iô≤ØdG øq«ÑJ''OÉæ°SE’G ≈∏Y á∏ãeC’G øe GOóY Ωqó≤j ¢ùcÉØdÉH ∫É°SQE’G ΩGóîà°SG

Ò°ûJ »àdG áëØ°üdG ≈∏YCG ‘ áYƒÑ£ŸG äÉeƒ∏©ŸG ÖÑ°ùH ¢üî°T ¤EG ¢ùcÉØdG óæ°ùj ¿CG Rƒéjh .™«bƒàdG ÒZ iôNCG äÉeƒ∏©e ΩGóîà°SÉHπµ°ûJ á°ùjhÎdG ¿CG ÉjÉ°†≤dG ¢†©H ‘ »FQh .π°SôŸG ájƒg øu«©J á°ùjhôJ ádÉ°SôdG øª°†àJ ób ∂dP πãeh .É¡æe â∏°SQoCG »àdG ádB’G ¤EGó°ü≤dG ôjô≤J IQhô°V øe AÉL ™«bƒàdG ºµM ¿CG ÒZ .¢ùcÉØdÉH á∏°SôŸG ádÉ°SôdG ≥«KƒJ ó°ü≤H π°SôŸG √QÉàNG õeQ É¡fC’ É©«bƒJ ™bGƒdG ‘á£≤ædGh .…Qhô°†dG ó°ü≤dG ôaGƒJ Ωó©d Gô¶f äÉ©«bƒJ â°ù«d ¢ùcÉØdG πFÉ°SQ äÉ°ùjhôJ ¿CG »FQ iôNCG ÉjÉ°†b ‘h .á«°†≤dG √òg ‘¤EG ÊhÎµdEG πé°S OÉæ°SEG ¤EG ájODƒŸG ™FÉbƒdG Òaƒàd Ó©a »ØµJ ób ÊhÎµdE’G πé°ùdG πNGO IOƒLƒŸG äÉeƒ∏©ŸG ¿CG »g áLô◊G

.¬fhO hCG ™«bƒàH ∂dP ¿Éc AGƒ°S ,Ú©e ±ôW''


''-4§HôJ πH ,OÉæ°SEÓd Ωóîà°ùoJ É¡fCG hóÑj ’ á«fhÎµdEG áÄ«H ‘ áæ«©e äÉeƒ∏©e óLƒJ óbá«°üî°ûdG ájƒ¡dG ójó– ΩÉbQCGh ájOó©dG äGôØ«°ûdÉ˘a .Oófi π˘é˘°Sh É˘e ¢üî˘°T ÚH ìƒ˘°Vƒ˘H±ô£dG Ú«©J πLCG øe Ωóîà°ùoJ É¡∏c ,á«°Uƒ°üÿG í«JÉØŸGh á«eƒª©dG í«JÉØŸG ÚH ™ª÷G ∫Éµ°TCGháMÉàe iôNCG á«JÉÑKEG áæu«H øeC’G äGAGôLEG ¿ƒµJ É©ÑWh .ÊhÎµdEG πé°S ¬«dEG óæ°ùj ¿CG Öéj …òdG

.OÉæ°SE’G ôjô≤àd

''IójôØdG á«ªgCÓd Gô¶f Gó«Øe OÉæ°SE’G äÉÑKE’ á∏«°Sƒc øeC’G äGAGôLEG ¤EG á°UÉN IQÉ°TEG êGQOEG ó©jAGôLEG ¿ƒµj ób áæ«©e á«fƒfÉb äGAGôLEG ‘h .á«fhÎµdE’G áÄ«ÑdG ‘ øeC’G äGAGôLEG É¡H º°ùàJ »àdGÉ©«bƒJ hCG É«fhÎµdEG Óé°S ¿CÉH ™FÉbƒdG ¢üMÉa ´ÉæbE’ á≤jôW π°†aCG »LƒdƒæµàdGh »æ≤àdG øeC’GAGôLEG ΩGóîà°SG …Qhô°†dG øe ¿ƒµj ób ,áæ«©e ±hôX ‘h .kÉæ«©e É°üî°T q¢üîj kÉæ«©e É«fhÎµdEG¢†Mód ∂dPh ,»æ©ŸG ¢üî°ûdG ∫ÉªYCG ICÉ°ûæe øe GAÉL ¬H π°üàŸG ™«bƒàdGh πé°ùdG ¿CG äÉÑKE’ »æeCGøeC’G äGAGôLEG ¤EG IQÉ°TE’G øe Oƒ°ü≤ŸG ¢ù«dh .πqNóJ ób äÉ«›GÈdG »bÎfl óMCG ¿CÉH AÉYqOGôcòàdG É°†jCG º¡jh .≈fOCG É«YÉæbEG ’ƒ©Øe OÉæ°SE’G äÉÑKEG øe iôNCG ∫Éµ°TCG íæe ÜƒLh ¤EG ìÉŸE’G‘ ’EG ôqKDƒJ ’ É¡fEG πH ,É«æeCG AGôLEG ¬àØ°üH AGôLE’G Gòg ™°Vh ‘ ôqKDƒJ ’ Ée AGôLE’ áæq«©ŸG Iƒ≤dG ¿CÉH

.OÉæ°SE’G AÉ°ûfEG ¤EG π«“ É¡fCG ≈∏Y øeC’G AGôLEG äÉÑKEG áæu«Ñd ìƒæªŸG ¿ÉëLôdG''(113)

-104á«fƒfÉ≤dG óYGƒ≤dG ≥«Ñ£J πfi ÉgóMh π– ’ OÉæ°SE’G áæjôb ¿CG ∫ÉÑdG øY Ö«¨j s’CG É°†jCG º¡ŸG øehhCG πé°S OÉæ°SEG øµÁ ¬fCG Qô≤àj ÉeóæYh .¬JÉÑKE’ hCG π©a áë°üd ÉeR’ ™«bƒàdG ¿Éc Éªã«M äÉ©«bƒàdG ºµ– »àdG

,øq«©e ±ôW ¤EG ™«bƒJ''ÉÃ ,á£«ÙG ±hô¶dGh ¥É«°ùdG Aƒ°V ‘ ™`«bƒàdG hCG πé°ùdG ∫ƒ©Øe ôjô``≤J ÖéjóLh ¿EG ,±GôWC’G ¥ÉØJG ∂dP ‘'' ∂dòch ,''≈∏Y QÉÑàY’G Ú©H IPƒ`NCÉŸG iôNC’G á«fƒfÉ≤dG äÉ«°†à≤ŸG

¥É«°ùdG Aƒ°V''.(114)

-105âµ∏°S IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ ºcÉÙG ¿CG hóÑj ,OÉæ°SE’G º¡a ‘ áfhôŸG øe á«Ø∏ÿG √òg ≈∏Y AÉæHh‘ äÉÑKEG π«dóc ,ÊhÎµdE’G ójÈdG ∂dP ‘ ÉÃ ,á«fhÎµdE’G äÓé°ùdG ∫ƒÑb RGƒL AGREG GQqôëàe Éé¡f

.á«fóŸG äGAGôLE’G(115)ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ ¿CÉH èà– ihÉYO IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ ºcÉfi â°†aQ ó≤a.ájƒØ°Th á≤Kƒe ÒZ äÉÑKEG ádOCG É¡fC’ äÉÑKEG π«dóc ádƒÑ≤e ÒZ(116)πFÉ°SQ ¿CG ∂dP øe ’óH ºcÉÙG äCGQh

¿EG å«M ,≥«KƒàdG á«JGP Èà©J ∞°ûµdG á«∏ªY AÉæKCG »YqóŸG øe É¡«∏Y π°üëoj »àdG ÊhÎµdE’G ójÈdG''Ëó≤J≥«KƒàdG ¿CÉ°ûH QGôb ¢UÓîà°SG ≠jƒ°ùàd »Øµj á°UÉÿG ±Gô˘WC’G äÉ˘Ø˘∏˘e ø˘e ∞˘°ûµ˘dG AÉ˘æ˘KCG äGó˘æ˘à˘°ùe

(113).9 ÜÉÑdG ≈∏Y á«ª°SôdG äÉ≤«∏©àdG(114).9 ÜÉÑdG ≈∏Y á«ª°SôdG äÉ≤«∏©àdG øe 6 Iô≤ØdG

(115)

(116)

Commonwealth Aluminum Corporation v. Stanley Metal Associates, United States District Court for theWestern District of Kentucky, 9 August 2001, Federal Supplement, 2nd series, vol. 186, p. 770; and Central Illinois LightCompany (CILCO) v. Consolidation Coal Company (Consol), United States District Court for the Central District of

.Illinois, 30 December 2002, Federal Supplement, 2nd series, vol. 235, p. 916

Sea-Land Service, Inc. v. Lozen International, LLC, United States Court of Appeals for the Ninth Circuit, 3 April.2002, Federal Reporter, 3rd series, vol. 285, p. 808


»JGòdG''.(117)äÓé°ùdG ¢†aôJ ’h ,áMÉàŸG äÉÑKE’G ádOCG πc QÉ˘Ñ˘à˘Y’G ‘ ò˘NCÉ˘J ¿CG ¤EG º˘cÉÙG π˘«“h

.á«aÉc ÒZ ájôgÉX ádOCG É¡fCG ≈∏Y á«fhÎµdE’G

-106óLƒJ ’ ¬fCG hóÑ«a ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG óªà©J ⁄ »àdG ¿Gó∏ÑdG ‘ ÉeCG

≈∏Y OÉæ°SE’G ∞bƒàj Ée IOÉY ¿Gó∏ÑdG ∂∏J ‘h .πKÉ‡ Üƒ∏°SCÉH OÉæ°SE’G ádCÉ°ùe èdÉ©J IOófi á«©jô°ûJ ΩÉµMCG

øe áæ«©e ´GƒfCÉH á≤qKƒŸG äÓé°ùdÉH á∏°üàŸG äÉ°VGÎa’Gh á«fhÎµdE’G äÉ©˘«˘bƒ˘à˘dÉ˘H Êƒ˘fÉ˘≤˘dG ±GÎY’G

ΩóY ¤EG ,Óãe ,á«fhÎµdE’G äÓé°ùdÉH ÖYÓàdG ôWÉîÃ ≥∏©àJ πZGƒ°T âYO óbh .á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG

äGAGôLE’G ‘ äÉÑKEG π«dóc ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ áª«b ¤EG ¿Gó∏ÑdG ∂∏J ¢†©H ‘ ºcÉÙG äÉØàdG

.É¡àeÓ°S ≈∏Y á«aÉc äÉfÉª°V ôaƒJ ’ ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ ¿CG ÖÑ°ùH ,á«FÉ°†≤dG(118)iôNCG á∏ãeCG óLƒJh

âfÉc ó¡©dG áãjóM ÉjÉ°†b ‘ OÉæ°SE’Gh á«fhÎµdE’G äÓé°ù∏d á«JÉÑKE’G áª«≤dG ¿CÉ°ûH Gó««≤J ÌcCG êƒ¡f ≈∏Y

.äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ OÉæ°SEG ¢Uƒ°üîH iƒà°ùŸG ‹ÉY GQÉ«©e ºcÉÙG É¡«a â≤qÑW ,âfÎfE’G ÈY äGOGõŸÉH ≥∏©àJ

‘ IGÎ°ûe É¡fCG ºYoR ™∏°S øªK ójó°ùJ ΩóY ÖÑ°ùH ó≤©H ∫ÓNEG ihÉYóH ÉÑdÉZ á≤∏©àe ÉjÉ°†≤dG √òg âfÉch

¢VôY ≈∏YCG ¿EG å«M ,…Î°ûŸG ±ô£dG ºg GƒfÉc º¡«∏Y ≈YqóŸG ¿CÉH ¿ƒYqóŸG ∂ q°ù“h .âfÎfE’G ≈∏Y äGOGõe

.¬«∏Y ≈YqóŸÉH ¢UÉÿG ÊhÎµdE’G ójÈdG ¿GƒæY øe π°SQoCGh ¬«∏Y ≈YqóŸG ô°S áª∏µH É≤Kƒe ¿Éc ™∏°ùdG AGô°ûd

‘ Ó©a ∑QÉ°T …òdG ƒg ¬«∏Y ≈YqóŸG ¿CÉH ï°SGQ êÉàæà°SG ¤EG ∫ƒ°Uƒ∏d »ØµJ ’ ô°UÉæ©dG √òg ¿CG ºcÉÙG äCGQh

,Óãªa .∞bƒŸG Gòg ≠jƒ°ùàd áØ∏àfl ÉééM ºcÉÙG âeóîà°SGh .™∏°ùdG AGô°ûd õFÉØdG ¢Vô©dG Ωóbh OGõŸG

¿GƒæY Ωóîà°ùj ¿CG ¬«∏Y ≈YqóŸG ô°S áª∏c º∏©j ¢üî°T …C’ øµÁ ¬fC’ É¡«∏Y ∫ qƒ©oj ’ ô°ùdG äÉª∏c ¿EG π«b

,¬«∏Y ≈YqóŸG º°SG Éeóîà°ùe OGõŸG ‘ ∑QÉ°ûj ¿CGh ¿Éµe …CG øe ÊhÎµdE’G ójÈdG ‘ ¬«∏Y ≈YqóŸG (119)»gh

»àdG QÉ£NC’G ¿CÉ°ûH AGÈÿG IQƒ°ûe ¢SÉ°SCG ≈∏Y ∂dPh ,∫ÉªàM’G Iójó°T É¡fCG ºcÉÙG ¢†©H äCGQ IôWÉfl

¬«∏Y ≥∏£oj Ée ΩGóîà°SÉH É°Uƒ°üNh ,âfÎfE’G á£°SGƒH ∫É°üJ’G äÉµÑ°T øeCG É¡d ¢Vqô©àj''IOGhôW ¿É°üM'' ≈∏Y QOÉ≤dG''ábô°S''.Ée ¢üî°ûH á°UÉN ô°S áª∏c(120)ájƒg Ú«©J á∏«°Sh ΩGóîà°SG IôWÉfl á©ÑJ ¿EG π«bh

á£°SGh ∫ÓN øe äÉeóN hCG É©∏°S ¢VôY …òdG ±ô£dG É¡∏qªëàj ¿CG Öéj ¿PEG ¿hO (ô°ùdG áª∏c …CG) ¢üî°ûdG

(117)

(118) JurPC Internet-Germany, Amtsgericht (District Court) Bonn, Case No. 3 C 193/01, 25 October 2001

, JurPC Web-Dok. No. 332/2002Zeitschrift für Rechtsinformatik und Informationsrecht,»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉ˘à˘e http://www.jurpc.de/rechtspr/20020332.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(119)Germany, Amtsgericht (District Court) Erfurt, Case No. 28 C 2354/01, 14 September 2001, JurPC Internet-

Zeitschrift für Rechtsinformatik und Informationsrecht, JurPC Web-Dok. No. 71/2002,»µÑ°ûdG ™˘bƒŸG ‘ ìÉ˘à˘e , http://www.jurpc.de/rechtspr/20020071.htm É°†jCG ô¶fG .(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)Landesgericht (Land Court)

Bonn, Case No. 2 O 472/03, 19 December 2003, JurPC Internet-Zeitschrift für Rechtsinformatik und Informationsrecht,

JurPC Web-Dok. No. 74/2004 »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe , http://www.jurpc.de/rechtspr/20040074.htm6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG).(2008 ¬«fƒj /¿GôjõM

(120)JurPC Internet-Germany, Landesgericht (Land Court) Konstanz, Case No. 2 O 141/01 A, 19 April 2002,

JurPC Web-Dok. No. 291/2002Zeitschrift für Rechtsinformatik und Informationsrecht,»µÑ°ûdG ™˘bƒŸG ‘ ìÉ˘à˘e , http://www.jurpc.de/rechtspr/20020291.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

Superhighway Consulting, Inc. v. Techwave, Inc., United States District Court for the Northern District of.Illinois, Eastern Division, 16 November 1999, U.S. Dist. LEXIS 17910


¤EG Aƒé∏dÉH âfÎfE’G áµÑ°T ≈∏Y ™bƒe ÈY á∏°SôŸG πFÉ°SôdG ¿CG ≈∏Y á«fƒfÉb áæjôb óLƒJ ’ ¬fEG å«M ,áæs«©e.¢üî°ûdG ∂dP ¤EG ÉgOÉæ°SEG øµÁ ,™bƒŸG ∂dP ∫ƒNód ¢UÉî°TC’G óMCG ô°S áª∏c(121)¥É◊EG Q qƒ°üJ øµÁh

`H áæjô≤dG √òg πãe''Ωó≤àe ÊhÎµdEG ™«bƒJ''ÖMÉ°U πªëàj ’CG Öéj ¬fCG ’EG ,¿ƒfÉ≤dG ‘ ¬Øjô©J Oôj Éªc''ô°S áª∏c''.∂dòH º¡d ¿hPCÉe ÒZ ¢UÉî°TCG ÖfÉL øe É¡eGóîà°SG IAÉ°SEG ôWÉfl á£«°ùH(122)

áá««ffƒƒffÉÉ≤≤ddGG ™™««bbƒƒààddGG ääÉÉ««°°††àà≤≤ÃÃ AAÉÉaaƒƒddGG ≈≈∏∏YY IIQQóó≤≤ddGG --22

-107»g √òg âfÉch .Qqôëàe Üƒ∏°SCÉH ™«bƒàdG äÉ«°†à≤e Ò°ùØJ ¤EG ¿Gó∏ÑdG ¢†©H ‘ ºcÉÙG â¡ŒG,áeó≤ŸG ô¶fG) ¬fÉ«H ≥Ñ°S Éªc ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã πª©J »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H ‘ IOÉY ∫É◊GáHÉàc ¿ƒµJ ¿CG Öéj áæs«©e äÓeÉ©e ¿CÉH »°†≤j …òdG ä’É«àM’G ¿ƒfÉb äÉ«°†à≤Ã ≥∏©àj Éª«a (4-2 äGô≤ØdG»©jô°ûàdG ±GÎY’G IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ ºcÉfi â∏qÑ≤J Éªc .áë«ë°U ¿ƒµ˘J »˘µ˘d É˘©˘«˘bƒ˘J π˘ª– ¿CGhíFGƒ∏dG ‘ áMGô°U IÉqNƒàe â°ù«d ´É°VhCG ‘ É°†jCG É¡eGóîà°SG äRÉLCG å«M ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH

.á«FÉ°†≤dG ôeGhC’G ádCÉ°ùe ‘ Éªc ,ÚfGƒ≤∏d ájò«ØæàdG(123)¿CG ƒg ájóbÉ©àdG äÉbÉ«°ùdG ‘ ∂dP øe ºgC’GhΩQÉ°U QÉ«©e ΩGóîà°SG øe ’óH ,±GôWC’G ÚH Éª«a äÓeÉ©àdG Aƒ°V ≈∏Y ≥«KƒàdG ájÉØc É°†jCG äQsób ºcÉÙG‘ ΩÉ¶àfÉH ÊhÎµdE’G ójÈdG ±GôWC’G É¡«a âeóîà°SG »àdG ∫GƒMC’G ‘ ¬fEÉa ,Gòµgh .´É°VhC’G πµdäÉ«°†à≤Ã »Øj ÊhÎµdE’G ójÈdÉH á∏°Sôe ádÉ°SQ ≈``∏Y ´ƒ``Ñ£ŸG Å°ûæŸG º``°SG ¿CG ºcÉÙG äCGQ ,É¡JÉ°VhÉØe

.á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdG(124)á«fhÎµdE’G πFÉ°SôdG πc ΩÉàN ‘ ¬ª°SG ™ÑW ó°üb øY ¢üî°ûdG QÉ«àNG ÈoàYGh''É≤«KƒJ.Éë«ë°U(125)áYƒÑ£ŸG AÉª°SC’Gh ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ ¿CÉH ∫ƒÑ≤∏d IóëàŸG äÉj’ƒdG ºcÉfi OGó©à°SGh

áHÉàµdG äÉ«°†à≤Ã AÉaƒ∏d á«aÉc πFÉ°Sh »g É¡«a(126) Ωƒ¡ØŸ GQôëàe GÒ°ùØJ ™Ñqàj É‰EG''™«bƒàdG''πª°ûj ¬fCG ¬æe º¡Øoj''Üƒàµe ¢üf ≥«KƒJ ó°ü≤H ±ô£dG √óªàYG hCG √òØf õeQ …CG'' ¿CG å«ëH ,''hCG óæà°ùe ≈∏Y ´ƒÑ£ŸG º°S’G

™«bƒàdG AÉ°†àbÉH AÉaƒ∏d »Øµj ¬à°ùjhôJ'',(127)hCG âÑàc É¡fCG ±GôWC’G ôµæJ ’ ÉeóæY ÉeCG .áæq«©e ±hôX ‘

(121)JurPC Internet-ZeitschriftGermany, Landesgericht (Land Court) Bonn, Case No. 2 O 450/00, 7 August 2001,

JurPC Web-Dok. No. 136/2002für Rechtsinformatik und Informationsrecht,»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe , http://www.jurpc.de/

rechtspr/20020136.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(122)Germany, Oberlandesgericht (Court of Appeal) Köln, Case No. 19 U 16/02, 6 September 2002, JurPC Internet-Zeitschrift

für Rechtsinformatik und Informationsrecht, JurPC Web-Dok. No. 364/2002»˘µ˘Ñ˘°ûdG ™˘bƒŸG ‘ ìÉ˘˘à˘˘e , http://www.jurpc.de/rechtspr/20020364.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(123), Fourth District Court of Appeal of Florida, Case Nos.Department of Agriculture and Consumer Services v. Haire

4D02-2584 and 4D02-3315, 15 January 2003.(124),, United States Court of Appeals for the Seventh Circuit, 26 December 2002Cloud Corporation v. Hasbro, Inc.

Federal Reporter, 3rd series, vol. 314, p. 296.(125) 2001 Mass. Superior Court of Massachusetts, 11 December 2001,Jonathan P. Shattuck v. David K. Klotzbach,

Super. LEXIS 642.(126), United States District Court for the CentralCentral Illinois Light Company v. Consolidation Coal Company

District of Illinois, Peoria Division, 30 December 2002, Federal Supplement, 2nd Series, vol. 235, p. 916.(127) :919 áëØ°U ,¬°ùØf ™LôŸG''äÉ«°†à≤Ã AÉaƒ∏d á«∏NGódG ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQh ÒJGƒØdGh äGóæà°ùŸG ΩGóîà°SG øµÁ

…ƒæ«dEG áj’ƒd óMƒŸG …QÉéàdG ¿ƒfÉ≤dG ‘ ä’É«àM’G ¿ƒfÉb''ôaƒàJ ’ ΩƒYõŸG ó≤©dG ¿CG áªµÙG äCGQ ,á«©bGƒdG á«°†≤dG ‘ ¬fCG ’EG .,ó≤©dG •hô°T í«ë°U ƒëf ≈∏Y πé°ùJ ¿CG ™£à°ùJ ⁄ É¡JGP qóM ‘ á«fhÎµdE’G πFÉ°SôdG ¿C’ ’ ;ä’É«àM’G ¿ƒfÉb äÉ«°†à≤e ¬«a.¬«∏Y ≈YóŸG »eóîà°ùe øe ºg É¡«a øjQƒcòŸG ¢UÉî°TC’Gh ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ …Qqôfi ¿CÉH ó«Øj Ée ∑Éæg øµj ⁄ ¬fC’ øµdh


ºcÉÙG ¿EG PEG â«aƒà°SG ób ¿ƒµJ á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdG äÉ«°†à≤e ¿EÉa ,ÊhÎµdE’G ójÈdÉH πFÉ°SQ â≤∏J''óbΩnõ∏o«°S …òdG ±ô£dG ó≤à©j ád’O hCG áeÓY …CG πµ°T òNCÉj ¿CG øµÁ Ωõ∏ŸG ™«bƒàdG ¿CÉH πjƒW øeR òæe âaÎYG

áÑ°SÉæe É¡fCÉH'' QqôÙG iód ¿ƒµJ ¿CG á£jô°T ,''¬°ùØf Ωõ∏j ¿CG ‘ áq«ædG''.(128)

-108äCGQ å«M ,ÓKÉ‡ Éé¡f á«dÉª°ûdG GóædôjEGh ≈ª¶©dG É«fÉ£jÈd IóëàŸG áµ∏ªŸG ‘ ºcÉfi â©ÑJG óbhá£°SGƒdG áeAÓe ióe ‘ ºcÉÙG ô¶æJ ºK øeh .É¡jODƒj »àdG áØ«XƒdG øe ád’O πbCG ™«bƒàdG πµ°T ¿CG ÉeƒªY∂dòdh ,πé°ùdG ∂dòH ≥∏©àj Éª«a ¢üî°ûdG ∂dP á«f ¿É«Ñàd ∂dòch ,øs«©e ¢üî°ûd πé°S OÉæ°SE’ áeóîà°ùŸG

ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ qó©J ¿CG Rƒéj''äGóæà°ùe''πFÉ°SôdG ≈∏Y áYƒÑ£ŸG AÉª°SC’G ¿ƒµJ ¿CG Rƒéj Éªc , á«fhÎµdE’G''äÉ©«bƒJ''.(129) ¬fCG ºcÉÙG ¢†©H âæ∏YCG óbh''Góæà°ùe ±ôW CÉ°ûfCG GPEG ¬fCG ‘ ÉgóæY ÖjQ ’

á«bQh áî°ùf ≈∏Y ™sbh ƒd ÉfƒfÉb πeÉ©oj Éª∏ãe ÉeÉ“ ,¬©qbh ób ¬fCG ≈∏Y ¢üî°ûdG ∂dP πeƒY ¬∏°SQCGh É«fhÎµdEG¬°ùØf óæà°ùŸG øe'' ¿CGh''á«bQƒdG áî°ùædG øY ∞∏àîj ’ É«fhÎµdEG CÉ n°ûæoj …òdG óæà°ùŸG''.(130)ºcÉÙG â°†aQ óbh

∂dPh ,ä’É«àM’G ¿ƒfÉb ¢VGôZC’ á©qbƒe GOƒ≤Y πµ°ûJ ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ ¿CÉH êÉéàM’G ÉfÉ«MCGIQób É≤Ñ°ùe ºcÉÙG É¡«a â°†aQ hóÑj Éª«a á≤HÉ°S óLƒJ ’ ¬fCG ÒZ .™«bƒàdÉH ΩGõàd’G ‘ áq«f OƒLh Ωó©d É°SÉ°SCG»ÄJQGh .á«fƒfÉ≤dG ™«bƒàdGh áHÉàµdG äÉ«°†à≤Ã AÉaƒdG ≈∏Y É¡«a áYƒÑ£ŸG AÉª°SC’Gh ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQøq«ÑJ ⁄ á«æ©ŸG ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ ¿C’ n±ƒà°ùoJ ⁄ ä’É«àM’G ¿ƒfÉb äÉ«°†à≤e ¿CG ä’É◊G ¢†©H ‘Éeõ∏e Gó≤Y ¿CG äÉ°VhÉØŸG AÉæKCG Q qƒ°üJ ±GôWC’G óMCG ¿C’ Óãe ∂dPh ,É«FÉ¡f ÉbÉØJG ’ ájQÉL äÉ°VhÉØe ’EG

™«bƒJ ó©H ΩÈoj ±ƒ°S''á∏eÉ©e Iôcòe''.∂dP πÑb ¢ù«dh(131)ÉÃQ É¡fCG ¤EG ºcÉÙG äQÉ°TCG iôNCG ÉjÉ°†b ‘h É©«bƒJ Èà©oj ¿CG πÑ≤J ¿CG ¤EG π«“ âfÉc''¤hC’G ¬ahôM hCG Å°ûæŸG oº°SG'' ‘''ÊhÎµdE’G ójÈdG ádÉ°SQ ájÉ¡f''

‘ hCG''ÊhÎµdE’G ójÈdG ádÉ°SQ Ïe ‘ ôNBG ¿Éµe …CG'' ¿CG äCGQ É¡fCG ’EG ,''ójÈdG ‘ ¢üî°ûdG ¿GƒæY êGQOEG πÑpb øe óæà°ùŸG ∫É°SQEG ó©H É«FÉ≤∏J ÊhÎµdE’G[âfÎfE’G äÉeóN Ωuó≤e]Éª¡«∏c hCG »q≤∏àŸG hCG π°SôŸG''''’

É©«bƒJ ¿ƒµj ¿CG ¬H ó°ü≤oj''.(132)É¡«∏Y ¢Uƒ°üæŸG áHÉàµdG äÉ«°†à≤e hóÑj Éª«a ô q°ùØoJ á«fÉ£jÈdG ºcÉÙG ¿CG ™ehõ«Œ ¿CG ¤EG ÉeƒªY π«“ »¡a ,IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ É¡JGÒ¶f øe áeGô°U qó°TCG GÒ°ùØJ ä’É«àM’G ¿ƒfÉb ‘Ée ,øq«©e ÊƒfÉb ¢†jƒØJ …CG ¥É£f êQÉN ≈àM ,á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdG hCG ™«bƒàdG ≥FGôW øe ´ƒf …CG ΩGóîà°SG

.É¡°ùØf » q£ÿG ™«bƒàdG ∞FÉXh …ODƒJ á«æ©ŸG á≤jô£dG âeGO(133)

(128), United States District Court for the District of Maine, 14 February 2003,Roger Edwards, LLC v. Fiddes & Son, Ltd.

251.Federal Supplement, 2nd Series, vol. 245, p..(129) (Hull Industrial Tribunal, Case No. 1803325/97) (unreported)Hall v. Cognos Limited.(130) [2006] EWHC 813 (Ch), (United Kingdom, England and Wales High Court,Mehta v. J. Pereira Fernandes S.A.

Chancery Division), [2006] 2 Lloyd's Rep 244 (United Kingdom, England and Wales, Lloyd's List Law Reports).(131), 30 January 2003 ([2003] EWHC 311 (QB), (United Kingdom,Pretty Pictures Sarl v. Quixote Films Ltd.

England and Wales High Court, Law Reports Queen's Bench, [2003] All ER (D) 303 (January)) (United Kingdom, All

England Direct Law Reports (Digests)).(132)Mehta v. J. Pereira Fernandes S.A. ....(133) ... , No. 25Mehta v. J. Pereira Fernandes S.A. ,''OÉ–’G ¬«LƒJ[`H ≥∏©àj Éª«a á«fƒfÉ≤dG áæé∏dG …CGQ ¿CG á¶MÓe QóŒ

á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G(2000/31/EC)ÜƒLƒH »°†≤J ÚfGƒ≤H ≥∏©àj Éª«a ¿CÉ°T äGP äGÒ«¨J …CG Ωõ∏J ’ ¬fCG ƒg ]™qbƒŸG ∑ƒ∏°S ¿Éc GPEG ÉªY QÉ°ùØà°S’G »g á«∏ªY á≤jô£H ∂dPh ,â«aƒà°SG ób äÉ«°†à≤ŸG ∂∏J âfÉc GPEG Ée QÉÑàNG øµÁ ¬fC’ äÉ©«bƒàdGπ°Sôj …òdG ±ô£dG π«ch hCG ±GôWC’G óMCG ™ÑW GPEG ,â∏ob ¿CG ≥Ñ°S Éªc ,Gòµgh ... .π≤©àe ¢üî°ûd ≥«KƒàdG áq«f ≈∏Y ∫ój ¢VÎØŸG»Øµj ,ÊhÎµdE’G ójÈdG ádÉ°SQ Ïe ‘ iƒYódG ¿ƒfÉb ¬H íª°ùj hCG ¬H »°†≤j Ée OhóM ‘ ¬∏«°UCG º°SG hCG ¬ª°SG ÊhÎµdEG ójôH ádÉ°SQ

]ä’É«àM’G ¿ƒfÉb[ ¢VGôZC’ É©«bƒJ ¿ƒµ«d »jCGQ ‘ ∂dP''.


-109ÌcCG è¡f ´ÉÑJG ¤EG ÉeƒªY ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dÉH òNCÉJ »àdG ¿Gó∏Ñ∏d á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ºcÉÙG π«“h Ωƒ¡Øe ¿CG ƒg ÖÑ°ùdG ¿ƒµj ¿CG πªàëjh ,Gó««≤J''óæà°ùŸG''∫GƒMC’G ‘ Éæª°V ∫ój ¿Gó∏ÑdG ∂∏J øe Òãc ‘

ÚHh ¬æ«H π°üØdG qºK øe Qsò©àj OÉµ«a ≥«KƒàdG øe Ée πµ°T ΩGóîà°SG ≈∏Y ájOÉ«àY’G''™«bƒàdG''‘ ºcÉÙÉa .¤EG ,á« q£ÿG äÉ©«bƒà∏d áÄaÉµe É¡fCG ≈∏Y ájƒ¡dG Ú«©àd á«fhÎµdE’G πFÉ°SƒdG ∫ƒÑ≤d á©fÉ‡ âfÉc ,Óãe ,É°ùfôa

.á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG áë°üH áMGô°U ±Î©j ™jô°ûJ OÉªàYG ÚM(134)äGQGô≤dG ¬H º°ùàJ GQô– ÌcCG √ÉŒG áªKhπbC’G ≈∏Y ,¿ƒfÉ≤dG ÖLƒÃ Oófi πLCÉH ó«≤àdG ¢Vô¨d ∂dPh É«fhÎµdEG ájQGOE’G ihÉµ°ûdG Ëó≤J πÑ≤J »àdG

.ájOÉY äÓ°SGôÃ ≥M’ âbh ‘ óscDƒJ âeGO Ée(135)

-110‘ äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ OÉæ°SEG ¿CÉ°ûH á«fÉŸC’G ºcÉÙG ¬©ÑàJ …òdG …ó««≤àdG è¡ædG øe ¢ùµ©dG ≈∏YháÄaÉµe ÉgQÉÑàYÉH ájƒ¡dG Ú«©J ≥FGôW É¡dƒÑb ‘ hóÑj Éª«a IQqôëàe ºcÉÙG √òg âfÉc ,Oƒ≤©dG øjƒµJ ¥É«°SáMƒ°ùªŸG Qƒ°üdG ΩGóîà°SG OÉjORG ∫ƒM É«fÉŸCG ‘ ¢TÉ≤f QGO ó≤a .ºcÉÙG äGAGôLEG ‘ á« q£ÿG äÉ©«bƒà∏dIô°TÉÑe á∏°Sôe ±ÉæÄà°SG ¢†FGôY ≈∏Y …ƒà– π°UC’G ≥ÑW á«Hƒ°SÉM ï°ùf ≥«Kƒàd »eÉÙG ™«bƒJ øY É«fhÎµdEG‘h .áªµÙÉH á°UÉÿG ¢ùcÉØdG ádBG ¤EG (ΩOƒe) ∞°TÉc ∫qó©e π«°UƒJ RÉ¡L á£°SGƒH Üƒ°SÉM á£fi øe

±ÉæÄà°S’G ºcÉfi äCGQ ,á≤HÉ°S ÉjÉ°†b(136)ájOÉ–’G áªµÙGh(137)™«bƒàd É«fhÎµdEG áMƒ°ùªŸG IQƒ°üdG ¿CGÚ«©J ¥É◊EG Qƒ°üJ øµÁh .¢üî°ûdG ájƒ¡d äÉÑKEG …CG Ωqó≤J ’h ,É«dÉM á≤qÑ£ŸG ™«bƒàdG äÉ«°†à≤Ã »ØJ ’ »£N

`H ájƒ¡dG''Ωó≤àe ÊhÎµdEG ™«bƒJ''ºcÉÙG ’ ´uô°ûŸG ≈∏Y ¿CG ÒZ .ÊÉŸC’G ¿ƒfÉ≤dG ‘ ±qô©ŸG ƒëædG ≈∏Y.äÉfÉ«ÑdG π≤f §FÉ°SƒH á∏ n°SôŸG ájOÉŸG ÒZ äÉHÉ£ÿGh áHÉàµdG ÚH DƒaÉµàdG •hô°T ™°Vh ÉeƒªY(138),øµdh

ÆÓHEG á£°SGƒH áæ«©e á«FGôLEG ´ƒaO º«∏°ùJ â∏Ñb iôNCG ájOÉ–G ºcÉfi …CGQ ´ÉªLE’ Gô¶f É≤M’ º¡ØdG Gòg ¢†≤of.™«bƒà∏d É«fhÎµdEG áMƒ°ù‡ IQƒ°üH á≤aôe äÉfÉ«H ádÉ°Sôd ÊhÎµdEG(139)

(134)ájƒg ¿CÉ°ûH ÜÉ«JQG OƒLƒd Gô¶f ,É«fhÎµdEG á©qbƒe âfÉc ±ÉæÄà°SG á°†jôY ∫ƒÑb É°ùfôa ‘ ¢†≤ædG áªµfi â°†aQ∫ƒ©ØŸÉH ±ÎYG …òdG ,2000 ¢SQÉe/QGPBG 13 ¿ƒfÉb PÉØf πÑb É«fhÎµdEG ™qbh ób ±ÉæÄà°S’G Ö∏W ¿Éch ,™«bƒàdG CÉ°ûfCG …òdG ¢üî°ûdG

á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d ÊƒfÉ≤dG(Cour de cassation, Deuxième chamber civile, 30 avril 2003, Sté Chalets Boisson c/ M. X., »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ¢üædGwww.juriscom.net/jpt/visu.php?ID=239.2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,

(135)Élections municipales d'Entre-Deux-Monts France, Conseil d'État, 28 December 2001, No. 235784,áî°ùædG).(áfÉeC’G iód áMÉàe á«∏°UC’G

(136) É«fÉŸCG ‘ ±ÉæÄà°S’G áªµfi iód á«°†b ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏YOberlandesgericht (Court of Appeal) Karlsruhe, Case No.

JurPC Web-Dok.JurPC Internet-Zeitschrift für Rechtsinformatik und Informationsrecht, 14 U 202/96, 14 November 1997,

No. 09/1998 »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ¢üædG , www.jurpc.de/rechtspr/19980009.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh)(137)JurPCGermany, Bundesgerichtshof (Federal Court of Justice), Case No. XI ZR 367/97, 29 September 1998

JurPC Web-Dok No. 05/1999Internet-Zeitschrift für Rechtsinformatik und Informationsrecht,™bƒŸG ‘ ìÉàe ¢üædG , »µÑ°ûdG http://www.jurpc.de/rechtspr/19990005.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(138).¬°ùØf ™LôŸG(139),É«fÉŸCG ‘ É«∏©dG ájOÉ–’G ºcÉëª∏d ácÎ°ûŸG áaô¨dG ¤EG É«fÉŸCG ‘ ájOÉ–’G áªµÙG øe â∏«MCG á«°†b ‘ âÑdG óæY

¿ƒª°†e ójó– ¿Éª°V ƒg É¡æe ¢Vô¨dÉa .É¡JGP óM ‘ ájÉZ â°ù«d ºcÉÙG äGAGôLEG ‘ πµ°ûdG äÉ«°†à≤e ¿CG ácÎ°ûŸG áaô¨dG â¶M’≥«Ñ£J ‘ π°UÉ◊G Qƒ£àdG ácÎ°ûŸG áaô¨dG â¶M’h .¬«∏Y OÉªàYÓd »Øµj ƒëf ≈∏Y ¬æe äQó°U …òdG ¢üî°ûdG ájƒgh ádÉ°SôdGº«∏°ùJ ∫ƒÑb ¿CG ácÎ°ûŸG áaô¨dG äCGQh .¢ùcÉØdG hCG ¢ùµ∏àdG πãe ,á≤HÉ°S á«LƒdƒæµJ äGQƒ£J ÖYƒà°ùJ å«ëH É«∏ªY πµ°ûdG äÉ«°†à≤eºFÉ≤dG ≥HGƒ°ùdG ¿ƒfÉb ìhQ ™e É«°ûªàe ¿ƒµj ™«bƒàdG øY É«fhÎµdEG áMƒ°ù‡ IQƒ°U ™e ÊhÎµdE’G ∫É°üJ’G πFÉ°SƒH áæ«©e á«FGôLEG ´ƒaO

JurPC-Internet Zeitschrift für(Gemeinsamer Senat der obersten Gerichtsh?fe des Bundes, GmS-OGB 1/98, 5 April 2000,

JurPC WebDok No.160/2000Rechtsinformatik und Informationsrecht, »µÑ`°ûdG ™bƒŸG »``a ìÉàe ¢üædG , http://www.jurpc.

de/rechtspr/20000160.htm.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)


-111,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤∏d á©°VÉÿG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H ‘ ≈àM ºcÉfi ∑Éæg ¿CG ¬à¶MÓe QóŒ É‡h á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe ¤EG óæà°ùJ á«ªbQ äÉ©«bƒJ ΩGóîà°SG óqjDƒJ äÉ©jô°ûJ äóªàYG »àdG(PKI)πãe ,

,É«Ñeƒdƒc(140)qºàJ á«FÉ°†b äGAGôLEG ∫ƒÑb RGƒL ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,äócCGh ,ÓKÉ‡ GQôëàe Éé¡f â©ÑqJG ób¿EG ≈àM áë«ë°U äGAGô`LE’G ∂∏J AÉæKCG ádOÉ```ÑàŸG äGóæà°ùŸG ¿CG »ÄJQGh .á«fhÎµdEG ä’É°üJG á£°SGƒH É«∏cÚ«©``àd ∫ÉÛG í«`àJ ≥FGô`W Ωóîà``°ùJ á«fhÎµdE’G ä’É``°üJ’G ¿EG å«M ,»ªbQ ™«bƒàH á©qbƒe øµJ ⁄

.±GôWC’G ájƒg(141)

-112øe π«∏≤dG Oó©dGh ,IQOÉf á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH á≤∏©àŸG á«FÉ°†≤dG ≥HGƒ°ùdG ∫GõJ ’ ,røµdh™eh .áàHÉK äÉLÉàæà°SG ¢UÓîà°S’ É«aÉc É°SÉ°SCG ôaƒj ’ ¿B’G ≈àM Oó°üdG Gòg ‘ IQOÉ°üdG ºcÉÙG äGQGôbAGREG ™ÑqàŸG »©jô°ûàdG è¡ædÉa .á©Ñqàe äÉgÉŒG IqóY ≥HGƒ°S øe óLƒj ÉŸ ô°üàfl ¢VGô©à°SG ∞°ûµj ,∂dP¿CG πªàëjh .ádCÉ°ùŸG √òg ¿CÉ°ûH ºcÉÙG ∞bƒe ≈∏Y ôqKCG ¬fCG hóÑj ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdGh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG

≈∏Y »©jô°ûàdG õ«cÎdG''äÉ©«bƒàdG'',OÉæ°SE’G ¿CÉ°ûH ∂dòd áÑMÉ°üe áeÉY IóYÉb OƒLh ¿hO øe ,á«fhÎµdE’G‘ ∂dP çóMCG óbh .≥«KƒàdG ≥FGôW É¡jODƒJ »àdG ájƒ¡dG Ú«©J áØ«Xh ¤EG √ÉÑàf’G ¬«LƒJ ‘ •GôaEG ¤EG iOCG ób

á«gÉŸ ÊƒfÉ≤dG ∞jô©àdÉH »ØJ ’ ≥«Kƒà∏d ≥FGôW …CG ∫É«M á≤ãdG ΩGó©fG øe GQób ¿Gó∏ÑdG ¢†©H''™«bƒàdG''±ÉæÄà°S’G ihÉYO ¥É«°S ‘ GQôëàe Éé¡f â©ÑqJG »àdG É¡JGP ºcÉÙG ¿CG ócDƒŸG øe ¢ù«d ,∂dòdh .ÊhÎµdE’Gáë°U äÉÑKEG ¢Uƒ°üîH ™«bƒàdG äÉ«°†à≤Ã ≥∏©àj Éª«a Qó≤dG ¢ùØæH IQôëàe ¿ƒµJ ±ƒ°S ájQGOE’G hCG á«FÉ°†≤dG±ô£dG ÖfÉL øe ¥ÉØJ’G ¥ôN IôWÉfl ,…óbÉ©J ¥É«°S ‘ ,Ó©a Úaô£dG óMCG ¬LGƒj ób Éªæ«Ña ,Oƒ≤©dGá«fhÎµdEG äÓé°S hCG äÉ©«bƒJ Ωóîà°ùj …òdG ±ô£dG ¿ƒµj Ée IOÉY á«fóŸG äGAGôLE’G ¥É«°S ‘ ¬fEÉa ,ôNB’G

.¬fƒª°†eh πé°ùdG ≈∏Y ¬à≤aGƒe ó«cCÉàH ºà¡ŸG ƒg

áá««ffhhÎÎµµddEEGG ääÉÉÄÄaaÉÉµµee ççGGóóëëàà°°SSGG ππLLCCGG øøee ááddhhòòÑÑŸŸGG OOƒƒ¡¡÷÷GG --33

ääÉÉ©©««bbƒƒààddGG øøee áá°°UUÉÉNN ∫∫ÉÉµµ°°TTCC’’

á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGôcòe :á«dhódG äÉ≤«Ñ£àdG (CG)

-1132003 Èªaƒf/ÊÉãdG øjô°ûJ 4 ¤EG ôHƒàcCG/∫hC’G øjô°ûJ 28 øe …Ég’ ‘ á°UÉN áæ÷ â©ªàLGá«ÑæLC’G áeÉ©dG ≥FÉKƒdG ≈∏Y ÊƒfÉ≤dG ≥jó°üàdG •ô°ûd á«ZÓdG …Ég’ á«bÉØJ’ »∏ª©dG ≥«Ñ£àdG ¢VGô©à°S’á«FÉ°†≤dG ÒZh á«FÉ°†≤dG ≥FÉKƒdG ≠«∏ÑJ áeóN ¿CÉ°ûH …Ég’ á«bÉØJGh ,(≥jó°üàdG äGôcòe ¿CÉ°ûH …Ég’ á«bÉØJG)

ájQÉéàdG hCG á«fóŸG πFÉ°ùŸÉH ≥∏©àj Éª«a êQÉÿG ‘(142)á≤∏©àŸG á«bÉØJ’Gh ,(≠«∏ÑàdG áeóN ¿CÉ°ûH …Ég’ á«bÉØJG)

(140),7 IOÉª∏d áeÉ©dG ΩÉµMC’G ¬«a ÉÃ ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ,Óãe ,É«Ñeƒdƒc äóªàYG) §≤a á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àj Éª«a áë°ü∏d á«fƒfÉb áæjôb äCÉ°ûfCG É¡æµdá«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb.((28 IOÉŸG) ,

(141),É«Ñeƒdƒc, 21 JulyJuan Carlos Samper v. Jaime TapiasJuzgado Segundo Promiscuo Municipal Rovira Tolima,

:2003, Rad. 73-624-40-89-002-2003-053-00á«fhÎµdEG πFÉ°Sh á£°SGƒH IòqØæŸG á«∏ª©dG ¿CG ¤EG áªµÙG â¡àfG ,á«°†≤dG √òg ‘ :á«dÉàdG ÜÉÑ°SCÓd ∂dPh ,É«ªbQ á©qbƒe øµJ ⁄ ÊhÎµdE’G ójÈdG πFÉ°SQ ¿CG ºZQ áë«ë°U(CG)πFÉ°SQ π°Sôe ájƒg Ú«©J øµeCG

;ÉeÉ“ äÉfÉ«ÑdG(Ü) ;√ócCGh á∏°SôŸG äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ ¿ƒª°†e ≈∏Y äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ π°Sôe ≥aGh(ê)¿ÉeCG ‘ äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQ â¶ØM ;áªµÙG ‘(O) »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ¢üædG) âbh …CG ‘ πFÉ°SôdG ¢VGô©à°SG øµeCGhttp://www.camara-e.net/_upload/80403-

-0-7-diaz082003.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,(142) ,IóëàŸG ·C’GäGógÉ©ŸG áYƒª›.9432 ºbôdG ,658 ó∏ÛG ,


≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ¿CÉ°ûH …Ég’ á«bÉØJG) ,ájQÉéàdG hCG á«fóŸG πFÉ°ùŸG ‘ ó˘∏˘Ñ˘dG êQÉ˘N á˘dOC’G ≈˘∏˘Y ∫ƒ˘°ü◊É˘H.(ádOC’G(143)áeóNh ≥jó°üàdG äGôcòe ¿CÉ°ûH äÉ«bÉØJÓd »∏ª©dG ≥«Ñ£àdG ¿CÉ°ûH á°UÉÿG áæé∏dG ´ÉªàLG ô°†Mh

IóMGh ‘ ±GôWC’G ∫hódGh AÉ°†YC’G ∫hódG øe ádhO 57 ¿ƒ∏ãÁ ÉHhóæe 116 ádOC’G ≈∏Y ∫ƒ°ü◊Gh ≠«∏ÑàdG¿CG ≈∏Y á°UÉÿG áæé∏dG äOqó°Th .ÖbGôe áØ°U É¡d »àdG ∫hódGh ¢VGô©à°S’G ó«b äÉ«bÉØJ’G øe ÌcCG hCGQƒ£àdG Gòg ™bƒJ ¿ÉµeE’ÉH øµj ⁄ ¬fCG ™eh .áª¡e á«æ≤J äGQƒ£àd á©°VÉN áÄ«H ‘ ≥Ñ£J çÓãdG äÉ«bÉØJ’Gøe CGõéàj ’ AõL áãjó◊G äÉ«LƒdƒæµàdG ¿CG á°UÉÿG áæé∏dG äócCG ó≤a ,çÓãdG äÉ«bÉØJ’G OÉªàYG nÚM

.™bGh ôeCG É¡dÉª©à°SG ¿CGh Ωƒ«˘dG ™˘ª˘à›(144)¢üfh ìhQ ¿CG á°UÉÿG áæé˘∏˘dG â¶˘M’ ,Oó˘°üdG Gò˘g ‘hÉ¡≤«Ñ£J Ú°ù– IOÉjR øµÁ ¬fCGh áãjó◊G É«LƒdƒæµàdG ΩGóîà°SG ΩÉeCG áÑ≤Y ¿Óµ°ûj ’ IQƒcòŸG äÉ«bÉØJ’G

.É«LƒdƒæµàdG ∂∏J ≈∏Y OÉªàY’ÉH Égò«ØæJh(145)∂∏J ‘ ±GôWC’G ∫hódG ¿hÉ©àJ ¿CÉH á°UÉÿG áæé∏dG â°UhCGh≥jó°üJ äGôcòe ≥«Ñ£àd äÉ«æ≤J ™°Vh ≈∏Y ¢UÉÿG ‹hódG ¿ƒfÉ≤∏d …Ég’ ô“DƒŸ ºFGódG ÖàµŸG ™e äÉ«bÉØJ’G

á«fhÎµdEG''¿CÉ°ûHh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH ¿É«LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ÉfƒfÉb É¡æe QƒeCG á∏ªL IÉYGôe ™e»Ø«XƒdG DƒaÉµàdGh õ««ªàdG ΩóY …CGóÑe ¤EG ÉªgÓc ¿Góæà°ùj ¿Gò∏dG ,á«fhÎµ˘dE’G äÉ˘©˘«˘bƒ˘à˘dG''.(146)‘h

∫hó©dG ÜÉàµdG á£HGQh ¢UÉÿG ‹hódG ¿ƒfÉ≤∏d …Ég’ ô“DƒŸ ºFGódG ÖàµŸG ≥∏WCG ,2006 πjôHCG/¿É°ù«fá«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGôcòÃ ¢UÉÿG óFGôdG èeÉfÈdG IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ á«æWƒdG(e-APP)Gòg QÉWEG ‘h .

øe êPÉ‰ èjhôJ πLCG øe ,áªà¡e ádhO …CG ÖfÉL ¤EG ,á£HGôdGh …Ég’ ô“Dƒe πª©j ,óFGôdG èeÉfÈdG :πLC’ ,É¡≤«Ñ£J ‘ IóYÉ°ùŸGh á«Hƒ°SÉ◊G äÉ«›GÈdG(CG)á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGôcòe ΩGóîà°SGh QGó°UEG

h(Ü).á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGôcòÃ á°UÉN á«fhÎµdEG äÓé˘°S π˘«˘¨˘°ûJ(147)óFGôdG èeÉfÈdG ∫hÉæà˘jhÚà≤jô£dG Éà∏ch .á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGôcòe øe ,ôeC’G ájÉ¡f ‘ Úà≤HÉ£àe øµdh ,Úà∏°üØæe Úà¨«°Uπã“ Éª¡æe Óc ¿CG ÒZ ,É¡H ¿hPCÉŸG ÒZ äÓjó©àdG øe á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG IOÉ¡°Th »°SÉ°SC’G óæà°ùŸG »ª–

.»≤∏àŸÉH ≥∏©àj Éª«a áØ∏àfl π°Uh á∏°U

-114≥jó°üàdG IOÉ¡°T áæq«©e á¨«°U ‘ á°üàıG á£∏°ùdG ∞«°†J ¿CG øµÁ ,¤hC’G á≤jô£dG ≈°†à≤ªÑaá¨«°U ‘ äGóæà°ùŸG ∫OÉÑJ ≈∏Y óFGôdG èeÉfÈdG ¢üæj) »°SÉ°SC’G ΩÉ©dG óæà°ùŸG øe IÒNC’G áëØ°üdG ÉgQÉÑàYÉH

(±CG-…O-»H) ádƒªÙG á≤«KƒdG(PDF)áLQóe á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG IOÉ¡°T óéjh ∞∏ŸG íàØj »≤∏àŸÉa.IOÉ¡°Th »°SÉ°SC’G ΩÉ©dG óæà°ùŸG ¿EÉa ,á¨«°üdG √òg QÉ«àNG ∫ÉM ‘h .óæà°ùŸG øe IÒNC’G áëØ°üdG ÉgQÉÑàYÉHøµÁh .GóMGh É«``fhÎµdEG ÉØ∏e iôNCG IQÉÑ©H hCG GóMGh Ó°üàe Góæà°ùe ¿Ó``µ°ûj á«``fhÎµdE’G ≥jó°üàdG≥jó°üàdG IOÉ¡°T ™ÑW ≈æ°ùàj å«``ëH ,ó«MƒdG ∞∏ŸG Gòg øe ÌcCG hCG áë˘Ø˘°U ™˘Ñ˘£˘j ¿CG ∂dP ™˘e Aô˘ª˘∏˘d

.IóM ≈∏Y á«fhÎµdE’G(148)

(143).12140 ºbôdG ,847 ó∏ÛG ,¬°ùØf ™LôŸG(144),¢UÉÿG ‹hódG ¿ƒfÉ≤∏d …Ég’ ô“DƒeConclusions and recommendations adopted by the Special Commission on the''

para.4'' Operation of the Hague Apostille, Evidence and Service Conventions: 28 October to 4 November 2003Practical

) »µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàehttp://hcch.e-vision.nl/upload/ wop/lse_concl_e.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,(145),¢UÉÿG ‹hódG ¿ƒfÉ≤∏d …Ég’ ô“Dƒe''Conclusions and recommendations adopted by the Special Commission ...''.

(146) ,¢UÉÿG ‹hódG ¿ƒfÉ≤∏d …Ég’ ô“Dƒe''Conclusions and recommendations adopted by the Special Commission ...'', para.24.

(147)Electronic Apostille Pilot Program (e-APP): memorandum on some of the technical aspects underlying the'' Christophe Bernasconi and Rich Hansberger''suggested model for the issuance of electronic apostilles (e-apostilles)

»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe)http://www.hcch.net/upload/ wop/genaff_pd18e2007.pdf.(2008 ƒjÉe/QÉjCG 26 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,(148)para. 18''Electronic Apostille Pilot Program ...'',


-115≥jó°üàdG IOÉ¡°ûH π°üØæe ∞∏ªc »°SÉ°SC’G ΩÉ©dG óæà°ùŸG ¥É◊EG »°†à≤àa á˘«˘fÉ˘ã˘dG á˘≤˘jô˘£˘dG É˘eCG á¨«°üH GóMGh ÉØ∏e ≈≤∏àj »≤∏àŸG ¿EÉa ,ádÉ◊G √òg ‘ ≈àMh .á«fhÎµdE’G''±CG-…O-»H''πª©à°ùŸG ¿CG ’EG ,

≥ë∏ŸG »°SÉ°SC’G ΩÉ©dG óæà°ùŸG íàØj ¿CG ∂dP ó©H ¬æµÁh ,ÊhÎµdE’G ≥jó°üàdG IOÉ¡°T ’hCG iôj ∞∏ŸG íàa óæY á¨«°üH π°üØæe ∞∏ªc ¬«∏Y ™∏£«d IOÉ¡°ûdG ∂∏àH''±CG-…O-»H''óæà°ùŸG »≤∏àŸ ôaƒJ á≤jô£dG √òg ¿CG ÅJQGh .

‘ á«LQÉÿG IQGRh ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,É¡JóªàYG »àdG á≤jô£dG »gh) ágGó˘H ÌcCG É˘£˘«˘°Sh ¬˘«˘∏˘Y ¥só˘°üŸGäGôcòŸ ÉLPƒ‰ ÉgQÉÑàYÉHh ´GÎN’G äGAGôH ´GójEG ¿CÉ°ûH á«fhÎµdE’G É¡JÉÑ∏£H ≥∏©àj Éª«a IóëàŸG äÉj’ƒdG¿CG á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG IOÉ¡°ûH ∞∏ªc »°SÉ°SC’G ΩÉ©dG óæà°ùŸG ¥ÉaQEG øe ájÉ¨dGh .(á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdGíàØj ¿CG ¬æµÁ Éæg øeh .≥jó°üJ Iôcòe Oó°üH ¬fCG ôeC’G n∫hCG óæà°ùŸG íàØj ÉeóæY ójó°T ìƒ°VƒH »≤∏àª∏d øs«Ñàj

.¬JÉjƒàfi ≈∏Y ´ÓWÓd »°SÉ°SC’G ΩÉ©dG óæà°ùŸG ∂dP ó©H''(149)

-116πµ°T ‘ äGOÉ¡°T QGó°UEG ≥jó°üàdG äGôcòe ≥«Ñ£J øª°†àj ¿CG ÚLPƒªædG øe …CG »°†à≤jh.≥jó°üàdG äGôqcòe ¿CÉ°ûH …Ég’ á«bÉØJG ¢VGôZC’ É«ªbQ É©«bƒJ áÑ°SÉæŸG á°üàıG á£∏°ùdG É¡©bƒJ ÊhÎµdEGIQOÉ°üdG äGOÉ¡°ûdG øe ≥≤ëàdG í«àj ÊhÎµdEG πµ°T ‘ πé°ùH ∂dP ¤EG káaÉ°VEG á°üàfl á£∏°S πc ßØà–h

.≥jó°üàdG äGôcòe ó«jCÉàd (150)

-117º¶f ™°Vh øµÁ ,≥jó°üàdG äGôcòe Ëó≤J hCG ÊƒfÉ≤dG ≥jó°üàdG äÉ«°†à≤e â¨dCG »àdG ¿Gó∏ÑdG ‘h≥FGôW øe ≥≤ëàdG ≈∏Y AÉæH É«dóY É≤«KƒJ á≤qKƒŸG á«ÑæLC’G äÓ«é°ùàdÉH ÊƒfÉ≤dG ±GÎY’G É¡à£°SGƒH íæªojƒgh) óæà°ùŸG πª©à°ùe ≈∏Y Öéjh .»∏°UC’G ∫ó©dG ÖJÉµdG É¡∏ª©à°SG »àdG á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdG hCG ™«bƒàdG.á©jô°Sh á£«°ùH á≤jô£H »∏°UC’G ∫ó©dG ÖJÉµ∏d ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG øe ≥≤ëàj ¿CG (ôNBG ∫óY ÖJÉc IOÉYÖJÉµdG ¤EG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωó≤J »àdG á¡÷G ™bƒe ¤EG ∫ƒNódÉH âfÎfE’G ≥jôW øY ∂dòH ΩÉ«≤dG øµÁhÖJÉµdG É¡«dEG »ªàæj »àdG á«æWƒdG áaô¨dG »g ,πbC’G ≈∏Y ÉHhQhCG ‘ ,¿ƒµJ Ée IOÉY »gh ,»∏°UC’G ∫ó©dG≥«Kƒàd »∏°UC’G ∫ó©dG ÖJÉµdG á«MÓ°U øe ≥≤ëàdG »gh ,´ƒ°VƒŸG Gò¡H á∏°U äGP ádCÉ°ùe ∑Éægh .∫ó©dG¤EG áLÉ◊G ÖæŒh á«∏ª©dG √òg Ò°ù«J πLCG øeh .√QÉWEG ‘ πª©j …òdG ÊƒfÉ≤dG ΩÉ¶ædG ≈°†à≤Ã äGóæà°ùŸGäÉ¡L ô°üà≤J ¿CG ìôoàbG ,äóLh ¿EG ,∫hó©dG ÜÉàµ∏d ¢ü«NÎdÉH áØ∏µŸG á«ÑæLC’G ±Gô°TE’G áÄ«g IQÉ°ûà°SG∫hó©dG ÜÉàµ∏d äGOÉ¡°ûdG QGó°UEG ≈∏Y ∫hó©dG ÜÉàµdG ±ôZ ±Gô°TEG â– ICÉ°ûæŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ëó≤JAÉ¨dEG hCG ≥«∏©J …CG ≈∏Y É«FÉ≤∏J ÖJÎj å«ëH ∫ó©dG ÖJÉµdG áØ«Xh ádhGõÃ âbƒdG ∂dP ‘ º¡d ¿hPCÉŸG

.∫ó©dG ÖJÉµdG ™«bƒJ øe ≥≤ëàdG ™æe ∫ó©dG ÖJÉµdG á«MÓ°üd(151)

(149) para. 19''Electronic Apostille Pilot Program ...'',

(150)äGôcòÃ ¢UÉÿG óFGôdG èeÉfÈ∏d »µÑ°ûdG ™bƒŸG ô¶fG ,≥jó°üàdG äGôcòe ≥«Ñ£J øY äÉeƒ∏©ŸG øe ójõe ≈∏Y ´ÓWÓd á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG(e-APP) :‹ÉàdG ¿Gƒæ©dG ‘ , http://www.e-app.info/.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(151)La semaine juridique (édition''La signature électronique transfrontalière des notaires: une réalit européenne'', No. 39, 24 September 2004, p. 1447. Ugo Bechini and Bernard Reynisnotariale et immobilière).


OÉ¡°TE’Gh ‹ó©dG ≥«KƒàdGh ΩÉàNC’G :á«∏NGódG äÉ≤«Ñ£àdG (Ü)

-118qπM ºK ,Ωƒ«dG ÉÑ°SÉæe ó©j ⁄ ºànÿG ¿CG ≈∏Y AÉæH ΩÉàNC’G nAÉ°†àbG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H â¨dCG ó≤d.(ógÉ°T IOÉ¡°ûH …CG) OÉ¡°TE’ÉH ¬«∏Y ¥qó°üe ™«bƒJ ¬∏fi(152)äÉ©jô°ûJ iôNCG á«FÉ°†b äÉj’h ‘ óLƒJh

IOófi ΩÉµMCG GóædôjEG iód óLƒJ ,Óãªa .ºàîH ô¡ŸG AÉ°†àb’ á«Ñ∏J áæeB’G á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH íª°ùJá≤aGƒÃ ÉægQ ,ΩÉàNC’G øe ’óH Ωóîà°ùoJ ,≥jó°üàdG øe É¡Ñ°SÉæj Ée ™e ,áæeB’G á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH á°UÉNìƒª°ùe ƒg øne hCG ,ºàÿÉH Qƒ¡ªŸG óæà°ùŸG ¬`d ≈£©j ¿CG Ωõ∏j øe …CG ,á«æ©ŸG á«eƒª©dG áÄ«¡dG hCG »æ©ŸG ¢üî°ûdG

.¬``d ≈£©oj ¿CÉH(153)É¡«∏Y ¢Uƒ°üæŸG »æ©ŸG ¢üî°ûdG ”ÉN OƒLh ¿CÉ°ûH äÉ«°†à≤ŸG ¿CG ≈∏Y Góæc ¢üæJh”ÉN ¬fCÉH øeB’G ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ±qô©j øeBG ÊhÎµdEG ™«bƒàH ≈aƒà°ùoJ É‰EG ,áæq«©e ájOÉ–G ÚfGƒb ÖLƒÃ

.¢üî°ûdG ∂dP(154)

-119‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸG ΩGóîà°SG ≈qNƒàJ äGQOÉÑe ¿Gó∏ÑdG øe OóY ≥∏WCG Éªc≈Nƒàj ,É«dGÎ°SCG ,ÉjQƒàµa ‘ Ωóîà°ùŸG êPƒªædGh .ájQÉ≤Y äGóæ°S ≈∏Y …ƒ£æJ »àdG ájQÉ≤©dG äÓeÉ©ŸG‘h .≥jó°üJ áÄ«g ÉgQó°üJ á«ªbQ äÉbÉ£ÑH âfÎfE’G ÈY áæeB’G á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG É«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SGÈY º¡«∏cƒe øY áHÉ«f ájQÉ≤©dG äGóæ°ùdG AÉ°ûfEÉH äGAGôLE’G ƒeÉfi Ωƒ≤j ¿CG êPƒªædG ≈Nƒàj ,IóëàŸG áµ∏ªŸG

ΩGóîà°SG á«fÉµeEÉH ±Î©oj äÉ©jô°ûàdG ¢†©H ‘h .âfÎfE’G''á«fhÎµdEG ΩÉàNCG''™e ,ájhó«dG ΩÉàNCÓ`d πjóÑc.á∏°üØæe É¡«a sâÑo«d ÊhÎµdE’G ”ÉÿG πµ°T øY á«æ≤àdG π«°UÉØàdG ∑ôJ(155)

-120,É«fhÎµdEG ájQÉ≤©dG ∑ÓeC’G π«é°ùàd ósMƒŸG IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb ÉqeCGh(156)áMGô°U ¢üæj ƒ¡ahCG IQÉ°T hCG áëód á«fhÎµdEG hCG ájOÉe IQƒ°üH ÉHƒë°üe ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¿ƒµj ¿CG …Qhô°†dG ÒZ øe ¿CG ≈∏Y¿CG ≈∏Y ¿ƒfÉ≤dG ∂dP ¢üæj Éªc .¬°ùØf ”ÉÿG ’ ”ÉÿG ≈∏Y áæs«ÑŸG äÉeƒ∏©ŸG ƒg É°SÉ°SCG Üƒ∏£ŸÉa .”ÉNÉªàN hCG áª°üH hCG áëO »°†à≤j QÉ«©e hCG á«ª«¶æJ áëF’ hCG ™jô°ûJ …CG ¢VGôZCÉH »Øj ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG

(152) ,IóëàŸG áµ∏ªŸG ‘ á«µ∏ŸG ¿ƒfÉb ,ÓãeLaw of Property (Miscellaneous Provisions) Act 1989ôjô≤J òqØnf …òdG ,,¿ƒfÉ≤dG ìÓ°UEG áæ÷ Law Reform Commission Report on''Deeds and escrows''(Law Com. No. 143, 1987).

(153)) á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb ,GóædôjEG(Electronic Commerce Act, section 16.OGôŸG óæà°ùŸG AÉ£YEG Ωõ∏j ÉeóæY ,øµdh∂dP ™e Rƒéj ,¢üî°ûdG Gò¡d hCG áÄ«¡dG √ò¡d ≈£©j ¿CÉH íª°ùoj hCG ,á«eƒªY áÄ«g øY áHÉ«f ±ô°üàj ¢üî°ûd hCG á«eƒªY áÄ«¡d ¬ªàNäÉ«°†à≤Ÿh áæ«©e äÉ`èƒ∏©e É«Lƒdƒæµàd É≤ah ¿ƒµj ¿CG Ö∏``£J ¿CG ÊhÎµdEG ™«bƒJ ΩGóî``à°SG ≈∏Y ≥aGƒJ »àdG á«eƒª©dG áÄ«¡∏d

.áæ«©e á«FGôLEG(154) ,(2000) á``«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸGh á«°üî°ûdG äÉeƒ∏©ŸG ájÉªM ¿ƒfÉb ,GóæcPersonal Information Protection and

Electronic Documents Act (2000), part 2, section 39ájQÉ≤©dG ∑ÓeCÓd …OÉ–’G ¿ƒfÉ≤dG Éªg Éª¡«dEG QÉ°ûŸG ¿ÉjOÉ–’G ¿ÉfƒfÉ≤dGh . ájQÉ≤`©dG ∑ÓèCÓd ájOÉ`–’G íFGƒ∏dGh ,ádƒ`≤æŸG ∑ÓeC’Gh Federal Real Property and Federal Immovables ActhFederal Real

Property Regulations.(155)ø¡ŸG ¿ƒfÉb πãe ,Ú∏é°ùe hCG Ú°üNôe Úæ¡à‡ ÖfÉL øe äGóæà°ùe áë°U äÉÑKEÉH á≤∏©àŸG äÉ«°†à≤ŸG ≈∏Y á∏ãeCG óLƒJ

,(Góæc ,ÉHƒà«fÉe) á«ª∏Yƒ«÷Gh á«°Sóæ¡dGEngineering and Geoscientific Professions Act (Manitoba, Canada)±uô©j …òdG , ÊhÎµdE’G ”ÉÿG''‘ É«fhÎµdEG äGóæà°ùŸG áë°U äÉÑKEG ‘ Ωóîà°ùo«d É¡FÉ°†YCG øe …C’ á£HGôdG √Qó°üJ …òdG ájƒ¡dG äÉÑKEG πµ°T ¬fCÉH

ô¶fG) É«Hƒ°SÉM IAGô≤∏d πHÉb πµ°Thttp://apegm.mb.ca/keydocs/act/index.html.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG(156) äÉj’ƒ``∏d IóMƒe Ú``fGƒb ¿CÉ``°ûH Ú«FÉ°†≤dG øjQƒ`èCÉª∏d »``æWƒdG äÉ`j’ƒdG ô`“Dƒe óYCG(National Conference of

Commissioners on Uniform State Laws) É«fhÎ``µdEG ∑Ó`èC’G π«`é°ùàd ósMƒ`ŸG äÉ`j’ƒdG ¿ƒ``fÉb ,(Uniform Real Property

Electronic Recording Act of the United States)»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ƒgh ,http://www.law.upenn.edu/bll/ulc/urpera/URPERA_

Final_Apr05-1.htmá©WÉ≤eh ôjhÓjOh ¢SÉ°ùfÉcQCGh ÉfhõjQCG äÉj’h ‘ óªàYG óbh .(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,á«Hƒæ÷G Éæ«dhQÉch á«dÉª°ûdG Éæ«dhQÉch ƒµ«°ùµeƒ«fh GOÉØ«fh ÉJƒ°ù«æ«eh ¢SÉ°ùfÉch …ƒæ«∏jEGh ƒgGójCGh GójQƒ∏ah äÉµ«à«fƒch ,É«Ñeƒdƒc

»µÑ°ûdG ™bƒŸG ô¶fG) ø°ùæµ`°ùjhh ø£`æ°TGhh É«æ«˘Lô˘ah ¢SÉ``°ùµ˘Jh »˘°ù«˘æ˘«˘Jhhttp://www.nccusl.org20 ‘ ¬«∏˘Y ™˘∏˘WG ,.(2008 ¢SQÉe/QGPBG


,∂dP ™eh .É«∏c ÊhÎµdEG óæà°ùe ≈∏Y ≥«Ñ£à∏d á∏HÉb ÒZ ájOÉŸG äÉeÓ©dG √ògh .…QÉÑàYG ¿É«c hCG ¢üî°ûdhCG óæà°ùŸÉH ká≤aôe ºàÿG hCG IQÉ°ûdG hCG áëódG É¡æª°†àà°S âfÉc »àdG äÉeƒ∏©ŸG ¿ƒµJ ¿CÉH ¿ƒfÉ≤dG Gòg »°†≤j

.á«fhÎµdEG á≤jô£H É«≤£æe Éª¡H á£ÑJôe hCG ™«bƒàdG(157)áeRÓdG ‹ó©dG ≥«KƒàdG IQÉ°T hCG áëO ¿ƒµJ ’ ∂dòHhÉ°†jCG Ωhõd ’h .¿ƒfÉ≤dG Gòg ÖLƒÃ ÊhÎµdE’G ‹ó©dG ≥«Kƒ`à∏d áèR’ äÉj’ƒdG ¢†©H ÚfGƒb ÖLƒÃ∫hDƒ°ùe ∞Xƒe ¬H ΩÉb ±qô°üJ äÉÑKE’ äÉj’ƒdG ¢†`©H ÚfGƒb ¬«°†à≤J ÉŸ ÉaÓN …QÉÑàYG ¿É«c IQÉ°T hCG áëód

.…QÉÑàYG ¿É«c ‘

-121¿ƒfÉ≤dÉH IòNB’G á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ á°UÉÿG äGóæà°ùŸG ‘ ΩÉàNC’G ΩGóîà°SG ™FÉ°ûdG øe ¢ù«dhøe ócCÉà∏d á∏«°Sƒc ™°SGh ¥É£f ≈∏Y ‹ó©dG ≥«KƒàdG Ωóîà°ùj á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ∂∏J º¶©e ¿Éc ¿EG h ,ÊóŸG∫hó©dG ÜÉàµdG óªàYG ÊóŸG ¿ƒfÉ≤∏d á©°VÉN á«FÉ°†b äÉj’h IóY ‘h .äGóæà°ùŸG áë°Uh ¢UÉî°TC’G ájƒg±ôZ äCÉ°ûfCG ,¿Gó∏ÑdG øe Òãc ‘h .º¡∏ªY ‘ ájOÉ«àYG IGOCÉc ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG äÉ«LƒdƒæµJ π©ØdÉHäÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SG ºYóJ ≥jó°üJ äGOÉ¡°T QGó°UEG ¤ƒàJ ≥jó°üàdG äÉeóN Ëó≤àd äÉÄ«g ∫hó©dG ÜÉàµdGøe ¿É«MC’G ¢†©H ‘h É¡«a AÉ°†YC’G ∫hó©dG ÜÉàµdG ÖfÉL øe (á«ªbQ äÉ©«bƒJ IOÉY »gh) á«fhÎµdE’G

.¢SÉædG ΩƒªY ÖfÉL

-12212 ‘ ∫hó©dG ÜÉàµdG ¢ù∏Û áeƒµ◊G ‘ äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ áÄ«˘g âfPCG ,É˘«˘dÉ˘£˘jEG »˘Ø˘aøe ≥≤ëàdG øµÁ øjòdG ,Ú«dÉ£jE’G ∫hó©dG ÜÉàµ∏d ≥jó°üàdG äÉeóN Ωó≤j ¿CÉH 2002 ÈªàÑ°S/∫ƒ∏jCG

.âfÎfE’G ≈∏Y á«ªbôdG º¡JÉ©«bƒJ(158)∫É≤àf’G Oó°üH Ú«dÉ£jE’G ∫hó©dG ÜÉàµdG ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓYh≥∏©àj Éª«Øa .á«eƒª©dG äÓé°ùdG ¤EG äÓ«é°ùàdG ∫É°SQE’ á«fhÎµdE’G äÉ«LƒdƒæµàdG ΩGóîà°SG ƒëf ΩÉàdGäGóæà°ùŸG äó©Ñoà°SG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,ájQÉéàdG äÓé°ùdG ¤EG É¡JÓjó©Jh á«°SÉ°SC’G º¶ædGh äGôcòŸG π≤æHäÉ≤Ø°üdG äÓ«é°ùàd ÊhÎµdE’G ∫É°SQE’ÉH ≥∏©àj Éª«a ®ƒë∏e Ωó≤J É°†jCG RôMoCGh .ÉeÉJ GOÉ©Ñà°SG á«bQƒdGôNCÉàdG ¤EG ºYõoj ÉªÑ°ùM iõ©J ÜÉÑ°SC’ ,á∏ª©à°ùe ∫GõJ ’ á«bQƒdG äGóæà°ùŸG ¿CG ºZQ ,ájQÉ≤Y ∑ÓeCÉH á≤∏©àŸGáÄ«g øe ºYóH äÉeóÿG √òg Ωó≤Jh .ºcÉÙG ΩÉ¶f ‘ á«fhÎµdE’G ä’É°üJ’G äÉ«LƒdƒæµàH òNC’G ‘äÉeóN õ«¡Œ ¢VGôZC’ É°ü«°üN 1997 ΩÉY ‘ ∫hó©dG ÜÉàµ∏˘d »˘æ˘Wƒ˘dG ¥hó˘æ˘°üdGh ¢ù∏ÛG É˘gCÉ˘°ûfCG

.Ú«dÉ£jE’G ∫hó©dG ÜÉàµ∏d áeó≤ŸG ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ(159)É«fÉÑ°SEG ‘ πKÉ‡ ΩÉ¶f Ωóîà°ùjhÉeÉ¶f ∫hó©dG ÜÉàµdG çóëà°SG å«Mh ≥jó°üàdÉH á°UÉÿG ¬àÄ«g ∫hó©dG ÜÉàµ∏d ΩÉ©dG ¢ù∏ÛG CÉ°ûfCG å«M

.ájQÉéàdG äÓé°ùdG ‘ äÓ«é°ùà∏d ÊhÎµdE’G ´GójEÓd (160)

-123øjhóàH ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG øe 1317 IOÉª∏d íq≤æŸG ¢üædG íª°ùj ,É°ùfôa ‘h''áë«ë°üdG äGóæ°ùdG''ÜÉàµdG ¢ù∏› CÉ°ûfCGh .ádhódG ¢ù∏› ÉgOóëj •hô°T ≥ah á«fhÎµdE’G πFÉ°SƒdÉH

∫hó©dG ÜÉàµdG É¡eóîà°ùj »àdG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ≈∏Y ≥jó°üà˘∏˘d É˘eÉ˘¶˘f »˘°ùfô˘Ø˘dG ≈˘∏˘YC’G ∫hó˘©˘dG.¿ƒ«°ùfôØdG(161)ä’Éch IóY É¡JCÉ°ûfCG áÄ«g ¿ƒ«°ùfôØdG ∫hó©dG ÜÉàµdG ¬eóîà°ùj …òdG ΩÉ¶ædG ≈∏Y ¥uó°üJh

¿ƒeóîà°ùj ’ Ú«°ùfôØdG ∫hó©dG ÜÉàµdG ¿CG ºZQh .≥jó°üàdG äÉeóN Ëó≤J ±ó¡H á«°ùfôØdG áeƒµë∏d á©HÉJ

(157).á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ª∏d óMƒŸG IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb ‘ áî°SGôdG ÒjÉ©ª∏d á∏KÉ‡ ÒjÉ©e »gh(158) ô¶fG http://ca.notariato.it.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(159) ÜÉÑdG ô¶fG"Servizi Notartel" ™bƒŸG ‘ www.notariato.it.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(160) ô¶fG http://www.notariado.org/n_tecno.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(161) No. 10, October 2007, Alerte 53La revue fiscale notariale,"La signature électronique notariale certifiée",.


¿ƒ«dÉ£jE’G ∫hó©dG ÜÉàµdG ¬eóîà°ùj …òdG Qó≤dG ¢ùØæH äÓ«˘é˘°ùà˘∏˘d ÊhÎµ˘dE’G ∫É˘°SQE’G ¿B’G ≈˘à˘M ó©H øY äGóæà`°ùŸG π≤æd »Hƒ°SÉ◊G ≥«Ñ£àdG çGóëà°SG ¿EÉa ,¿ÉÑ°SE’Gh(Télé@actes)2006 ƒjÉe/QÉjCG ‘

πµ°T ‘ …QÉ≤©dG øgôdG π«é°ùJ ÖJÉµe ™e á«µ∏ŸG äGóæ°S ∫OÉÑJ øe ∫hó©dG ÜÉàµdG øuµÁ ¿CG óH ’¤EG ájQÉ≤©dG á«µ∏ŸG äGóæ°ùd á«bQƒdG ï°ùædG πjƒ– ¤EG »eôJ ∫ÉªYCÉH É°†jCG ´Ó£°V’G …ôéjh .ΩÉJ ÊhÎµdEG

.»ªbôdG πµ°ûdG

-124π«é°ùàdG äGAGôLEG π«é©J ¿CÉ°ûH 1993 ΩÉ©d …OÉ–’G ¿ƒfÉ≤dG ìÉJCG ,É«fÉŸCG ‘h(162)ò«ØæJ á«fÉµeEGäGQGOE’G äOÉØà°SGh .ÊhÎµdE’G πµ°ûdG ‘ ÉgÒZh ájQÉéàdGh ájQÉ≤©dG á«fƒfÉ≤dG π«é˘°ùà˘dG äÉ˘«˘°†à˘≤˘e

.áØ∏àfl á«æ≤J êƒ¡f ∫ÓN øeh áJhÉØàe äÉLQóH á«fÉµeE’G √òg øe á«æWƒdG ¿hO á«FÉ°†≤dG(163)ÜÉàµdG øµ“hπ«é°ùàdG º¶f ™e Iô°TÉÑe äÉeƒ∏©ŸG ∫OÉÑJ øe ÊhÎµdEG π«é°ùJ ΩÉ¶f çGóëà°SG π°†ØH ¿ÉŸC’G ∫hó©dG¢ùØæH É«dóY É≤«KƒJ á≤KƒŸG á«fhÎµdE’G äÓ«é°ùàdG ΩÉ°ùJG ¿Éª°V πLCG øeh .á«fhÎµdE’G ä’É°üJ’G πFÉ°SƒHáÄ«g ¿ÉŸC’G ∫hó©dG ÜÉàµdG CÉ°ûfCG ,É«dóY É≤«KƒJ á≤KƒŸG á«bQƒdG äÓ«é°ùàdG ¬H º°ùàJ …òdG á«bƒKƒŸG øe Qó≤dGá«fÉŸC’G áÄ«¡dG âëæeh .á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d ÊÉŸC’G ¿ƒfÉ≤dG äÉ«°†à≤Ÿ É≤ah ≥jó°üàdG äÉeóN Ëó≤àd∫É◊G ƒg Éªch .2000 Èª°ùjO/∫hC’G ¿ƒfÉc 15 ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωó≤Ÿ á°üNQ ä’É°üJ’G º«¶æàd≥paône ¤EG óæà°ùe ΩÉ¶f ƒg ¿ÉŸC’G ∫hó©dG ÜÉàµdG √CÉ°ûfCG …òdG ≥jó°üàdG ΩÉ¶f ¿EÉa ,iôNCG ¿Gó∏H ‘ π©ØdÉH

á«eƒªY í«JÉØe(PKI)Ëó≤J áÄ«g ÉgQó°üJ »àdG äGOÉ¡°ûdG ô°üà≤J ’h .»ªbôdG ™«bƒàdG É«LƒdƒæµJ Ωóîà°ùj¬eóîà°SG …òdG »eƒª©dG ìÉàØŸG ≈∏Y ≥jó°üàdG ≈∏Y ájOÉ–’G ∫hó©dG ÜÉàµdG áaô¨d á©HÉàdG ≥jó°üàdG äÉeóN.ÉØs∏fi ’óY ÉÑJÉc ¬àØ°üH ™ubƒŸG á«MÓ°U ≈∏Y É°†jCG ¥uó°üJ »g πH ,äGóæà°ùŸG ≈∏Y ™«bƒà∏d ∫ó©dG ÖJÉµdGπc óæY ∂dòch É¡FÉ°ûfEG âbh äÓ«é°ùàdG ≥«Kƒàd á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG Ωnóînà°ùoJ ,ÊÉŸC’G ΩÉ¶ædG ≈°†à≤Ãh∫hó©dG ÜÉàµdG ÒcòJ OQh ,ájOÉ–’G ∫hó©dG ÜÉàµdG áaôZ øY IQOÉ°üdG á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG ‘h .É¡d ñÉ°ùæà°SG’EG ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y Gƒeóîà°ùj s’CÉH ∂dPh ,áæeBG á≤jô£H á«˘fhÎµ˘dE’G äGó˘æ˘à˘°ùŸG ∫É˘°SQEG á˘dÉ˘Ø˘c IQhô˘°†H

øeB’G ÒØ°ûàdG ∫ƒcƒJhôH ¤EG Ióæà°ùŸG áæeB’G äÓ«°UƒàdG(SSL).(164)äÓ«é°ùàdG õ«¡Œ Ò°ù«J πLCG øehá¨«°U ‘ äGóæà°ùŸG OGóYEÉH ¿ÉŸC’G ∫hó©dG ÜÉàµdG Ωõ∏oj ,É¡d øFÉHõdG ΩGóîà°SG hCG π«é°ùàdG º¶f ‘ á«fhÎµdE’G

GQÉ°üàNG hCG ,á©°SƒŸG º«°SƒàdG á¨d) ájQÉ«©eXML.(165)äÓ«é°ùàdG QGó°UEÉH á≤∏©àŸG á«fÉŸC’G óYGƒ≤dG »°†à≤JhäÓ«é°ùàdG o™«ªL πn°UƒoJ ¿CÉH ∂dPh ,∫ó©dG ÖJÉµdG ÖfÉL øe ≥«KƒàdG øe Újƒà°ùe áë«ë°üdG á«fhÎµdE’Gá¨«°U ‘ kÉ©e nßnØëoJh ,∫ó©dG ÖJÉµ∏d »ªbôdG ™«bƒàdG ≈∏Y ájƒàÙG äÉØ∏ŸGh É¡JÉ≤aôÃ áYƒØ°ûe ,á«fhÎµdE’G

•ƒ¨°†e ∞∏e(ZIP).∫ó©dG ÖJÉµ∏d »ªbôdG ™«bƒàdG á£°SGƒH iôNCG Iôe •ƒ¨°†ŸG ∞∏ŸG ≥sKƒj ºK ,

-125.É°ùªædG ‘ É«dóY É≤«KƒJ á≤KƒŸG ∑ƒµ°ü∏d á«fhÎµdE’G äÉÄaÉµª∏d ójGõàe ΩGóîà°SG É°†jCG ∑ÉæghÒZ .á«°SÉ°SC’G ¬JÉª°S å«M øe ÊÉŸC’G ΩÉ¶ædÉH ÉeƒªY ¬«Ñ°T ÊhÎµdE’G ‹ó©dG ≥«Kƒà∏d …hÉ°ùªædG ΩÉ¶ædGhäGóæà°ùŸG äÉXƒØfi) …õcôe ÊhÎµdEG πé°S AÉ°ûfEG ‘ πãªàJ …hÉ°ùªædG ΩÉ¶æ∏d á°UÉÿG äÉª°ùdG ióMEG ¿CG

(162)Germany Bundesgesetztblatt, part I, 20 December 1993, p. 2182.(163)‹ÉàdG ™bƒŸG ‘ É«fÉŸCG ‘ á«fhÎµdE’G äÓé°ù∏d ájOÉ–’G ∫hó©dG ÜÉàµdG áaôZ ≥«Ñ£J ióÃ á≤∏©àŸG äÉeƒ∏©ŸG ô¶fG

http://www.bnotk.de/Service/Elektronischer_Rechtsverkehr/Registerelektronisierung.html.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(164) ô¶fG, Rundschreiben 13/2004 der Bundesnotarkammer vomEmpfehlungen zur sicheren Nutzung des Internet""

12.03.2004 »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ,http://www.bnotk.de/Service/Rundschreiben/RS.2004.13.sichere.Internetnutzung.html

.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)(165) ô``¶`fG"Hinweise und Anwendungsempfehlungen für den elektronischen Handels-, Genossenschafts- und

Rundschreiben 25/2006 der Bundesnotarkammer vom 07.12.2006Partnerschaftsregisterverkehr"»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe , http://www.bnotk.de/Service/Empfehlungen+Hinweise/RS25-06_El-Handelsregisterverkehr.html6 ‘ ¬˘«˘∏˘Y ™˘∏˘˘WG)

.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM


) (á«fhÎµdE’G''cyberDOC''‘ âcÎ°TG á∏≤à°ùe ácô°T ∑Éæ¡a .ÊhÎµdEG πµ°T ‘ ¿ÉeCÉH äGóæà°ùŸG ßØ◊ (ÜÉàµ∏d ôaƒJ »gh ,¢ù`æª«°S ácô°Th ájhÉ°ùªædG ÊóŸG ¿ƒfÉ≤∏d Ú©°VÉÿG ∫hó©dG ÜÉàµdG áaôZ É¡FÉ°ûfEG

.á«≤«KƒJ ∞FÉXh øª°†àJ á«fhÎµdEG äÉXƒØfi ∫hó©dG(166)ÖLƒÃ ¿ƒeõ∏e ¿ƒjhÉ°ùªædG ∫hó©dG ÜÉàµdGhGòg ‘ 2000 ôjÉæj/ÊÉãdG ¿ƒfÉc 1 ó©H ICÉ°ûæŸG ‹ó©dG ≥«KƒàdG äGóæ°S ™«ªL øjõîJh π«é°ùàH ¿ƒfÉ≤dG

.äÉXƒØÙÉH ¢UÉÿG ΩÉ¶ædG

-126áÄ«H ‘ ÉgQGôµJ ΩÉY ¬LƒH øµÁ äÉ©«bƒàdG ≥«KƒàH á≤∏©àŸG ∫ó©dG ÖJÉµdG áØ«Xh ¿CG ÚM ‘h™°ShCG ’ƒ∏M Ö∏£àJ iôNCG ∞FÉXh ∑Éæg ¿EÉa ,á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH á«fhÎµdEGÉ¡∏«é°ùJ ïjQÉJh É¡FÉ°ûfEG ïjQÉJ ,AÉ°†àb’G Ö°ùM ,É«dóY É≤«KƒJ á≤KƒŸG ∑ƒµ°üdG ôcòJ ¿CG IOÉY Öéjh .ÉbÉ£fïjQÉàdG øY ÓjóH ¿ƒµj ¿CG øµÁ á«dB’G äÉ«æ≤àdG ΩGóîà°SG Oô› ¿CG ÅJQGh .É¡NÉ°ùæà°SG hCG É¡©«bƒJ ïjQÉJh

.∫óY ÖJÉc øe ¬«∏Y ¥qó°üŸG(167)

-127.É«dóY É≤«KƒJ á≤KƒŸG ∑ƒµ°ü∏d á«fhÎµdE’G äÓ«é°ùàdG ßØM äGAGôLEG ƒg ∂dP øe sºgC’G qøµdhñÉ°ùæà°SG ìô£jh .É¡fhQó°üj hCG É¡fƒ≤∏àj »àdG äGóæà°ùª∏d πé°S ßØëH IOÉY ∫hó©dG ÜÉàµdG Ωpõ∏oj ¿ƒfÉ≤dÉa‘ øªµJ ~∂dP øe ÈcCG~iôNCG á∏µ°ûe ∑Éægh .äÉjóëàdG øe GOóY á«fhÎµdEG áÄ«H ‘ ΩÉ©dG πé°ùdG GògGò¡d ∫hó©dG ÜÉàµdG É¡eóîà°ùj ób »àdG äGó©ŸGh äÉ«›GÈdG ∞∏àfl ÚH »æ≤˘à˘dG ≥˘aGƒ˘à˘dG Ωó˘Y ô˘£˘Nøe äÉfÉ«ÑdG π≤f ¤EG áLÉ◊G ºXÉ©àJ ,ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG äÉ«Lƒdƒæµàd ™jô°ùdG Qƒ£àdG ÖÑ°ùÑa .¢Vô¨dGáfƒª°†e ÒZ IójóL §FÉ°Shh ≠«°U ¤EG ádƒ≤æŸG äÉfÉ«ÑdG IAGôb á«∏HÉb ¿CG ÒZ .iôNCG ¤EG á£°SGh øe hCG á¨«°UπÑb πé°ùdG äÉjƒàfi áeÓ°S øe ≥≤ëàdG í«àJ á«HÉbQ äGAGôLEG çGóëà°SG »Yóà°ùj Gògh .∫GƒMC’G πc ‘á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe ¤EG Ióæà°ùŸG ÒØ°ûàdG É«LƒdƒæµJ ¿EÉa ,∂dP ¤EG IQÉ°TE’G â≤Ñ°S Éªch .√ó©Hh π≤ædG

(PKI)Gògh .(√ÓYCG 51 Iô≤ØdG ô¶fG) âbƒdG Qhôe ™e É¡°ùØf á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG á«Fhô≤e IQhô°†dÉH øª°†J ’¿Éª°†d ,π°†aC’G øe ¿CG ÚÑJ óbh .π°UC’G ‘ Ωóîà°ùŸG ≥«KƒàdG ó«cCÉJ ÉÃQh π≤ædG á«∏ª©d á«fCÉàe IQGOEG Ö∏£àjøe ÖJÉc πc ¤EG ’ ¬H ¥ƒKƒe ôNBG ±ôW ¤EG áØ«XƒdG √ò¡H ó¡©oj ¿CG ,‹OÉÑàdG ΩGóîà°S’G á«∏HÉbh ¥É°ùJ’G

.∫hó©dG ÜÉàµdG(168)

-128ìÓ°UE’Éa .ôeC’G nôNBG ¿ƒ«°ùfôØdG ¿ƒYô°ûŸG √QÉàNG …òdG êPƒªædG ƒg ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,GòghÚH »Ø«XƒdG DƒaÉµàdG •hô°T ÉeƒªY Ouóëj É«dóY É≤«KƒJ á≤KƒŸG äÓ«é°ùà∏d áª u¶æŸG óYGƒ≤∏d ÉãjóM …ôLCG …òdG

.á«fhÎµdE’G äÓé°ùdGh É«dóY É≤«KƒJ á≤qKƒŸG á«˘bQƒ˘dG ∑ƒ˘µ˘°üdG(169)øeCÉH É°SÉ°SCG á≤∏©àŸG ΩÉ˘µ˘MC’G ø˘eh‘ É«dóY É≤«KƒJ á≤KƒŸG äGóæ°ù∏d …õcôe äÉXƒØfi ΩÉ¶f AÉ°ûfEG øe Iójó÷G óYGƒ≤dG ¬«∏Y â°üf Ée äÉeƒ∏©ŸGÉ¡«dEG ∫ƒ°UƒdG áMÉJEG ΩóYh ;É¡àeÓ°S ¿ƒ°üJ á≤jô£H á«fhÎµdE’G äÓé°ùdG ßØM πØµj ÊhÎµdE’G πµ°ûdGÒ«¨J ¿hO á«æ≤àdG äGQhô°†dG ¬«°†à≤J ÉªÑ°ùM IójóL ≠«°U ¤EG É¡∏≤fh ;É¡fhDƒ°ûæj øjòdG ∫hó©dG ÜÉàµ∏d ’EG.äÓé°ùdG ∂∏àd »∏°UC’G iƒàÙG Ò«¨J ¿hO á≤M’ äÉeƒ∏©e øjhóJ øe ∫ó©dG ÖJÉµdG Úµ“h ;ÉgGƒàfi

(166) ô¶fGÖsterreichische Notariatskammer (Austrian Chamber of Civil Law Notaries)∫hó©dG ÜÉàµdG áaôZ) , »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ,(ájhÉ°ùªædG ÊóŸG ¿ƒfÉ≤∏d Ú©°VÉÿGhttp://www.notar.at ¿Gƒæ©dG â– ,"Cyberdoc"6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,

.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM(167)Didier Froger, "Les contraintes du formalisme et de l'archivage de l'acte notarié établi sur support dématérialisé", La

semaine juridique (édition notariale et immobilière), No. 11, 12 March 2004, p. 1130.(168)Didier Froger, "Les contraintes du Formalisme ...".(169) France. "Décret n 2005-973 du 10 août 2005 modifiant le décret n 71-941 du 26 novembre 1971 relatif aux actes

établis par les notaires", Journal Officiel, 11 August 2005, p. 96.


-129ÚH ≥«aƒàdG á«Ø«c ∫ƒM Ωƒ– ∑ƒµ°ûdG ¢†©H ∫GõJ ’ ,IÒNC’G äGƒæ°ùdG ‘ π°UÉ◊G Ωó≤àdG ºZQhájôgƒ÷G ô°UÉæ©dGh É«dóY É≤«KƒJ á≤qKƒŸG á«bQƒdG ∑ƒµ°ü∏d ÊhÎµdE’G ÅaÉµŸG õ«Œ »àdG Iójó÷G óYGƒ≤dG

.∫ó©dG ÖJÉµdG ΩÉeCG É«°üî°T ±GôWC’G Qƒ°†M ¤EG áLÉ◊G Éª«°S ’h ,áë«ë°üdG ∑ƒµ°ü∏d(170)¢VGÎaG ≈∏YhäÓjó©J AGôLEG ‘ øªµj …óëàdG ¿EÉa ,í«ë°U ÊƒfÉb π«é°ùJ AÉ°ûfE’ ¬æY ≈æZ ’ »°üî°ûdG Qƒ°†◊G ¿CG

.πÑ≤à°ùŸG äÉ«LƒdƒæµJ ™e ΩAÓààd á«dÉ◊G ∫Éµ°TC’G ≈∏Y á∏ªàfi(171)’ ÒØ°ûàdG º∏Y ¿CG Oó°üdG √òg ‘ ôcoPh.±GôWC’G É°VQh á«eƒª©dG á£∏°ù∏d á°Sƒª∏ŸG RƒeôdG πfi πëj(172)¿ƒµj ¿CG óYGƒ≤dG ¢†©H •Î°ûJ Gòdh

IQƒ°U ô¡¶J ¿CG Öéj ,∂dòc ;á°TÉ°ûdG ≈∏Y É«∏©a º¡©«bƒJ øe IQƒ°U ájDhQ ≈∏Y øjQOÉb Oƒ¡°ûdGh ±GôWC’G.∑ƒµ°üdG ™«ªL ≈∏Y ∫ó©dG ÖJÉµdG ºàN øe(173)

-130,ÊhÎµdE’G ‹ó©dG ≥«KƒàdÉH á∏°U äGP á«°ù«FQ äÉ©jô°ûJ áKÓK óLƒJ ,IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘h á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ª∏d ósMƒŸG ¿ƒfÉ≤dG :»gh(Uniform Electronic Transactions Act),(174)¿ƒfÉbh

á«æWƒdGh á«ŸÉ©dG IQÉéàdG ‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG(Electronic Signatures in Global and National

Commerce Act (E-sign)) (175)¿ƒfÉ≤dGh É«fhÎµdEG ájQÉ≤©dG ∑ÓeC’G π«é˘°ùà˘d ó˘qMƒŸG(Uniform Real

Property Electronic Recording Act).(176)»°†≤J »àdG á«fƒfÉ≤dG •hô°ûdG ¿CG ≈∏Y á©ªà› ¢üæJ »gh™e ¬FÉ°ûfEG hCG ¬«∏Y IOÉ¡°ûdG hCG ¬æe ≥q≤ëàdG hCG ¬H ±GÎY’G hCG É«dóY É≤«KƒJ óæà°ùÃ ¿Î≤e ™«bƒJ hCG óæà°ùe ≥«KƒàHΩÉ«≤dÉH ¬d ¿hPCÉŸG ¢üî°û∏d ÊhÎµdE’G o™«bƒàdG É«≤£æe ¬H §ÑJQG hCG ™«bƒàdG hCG óæà°ùŸÉH ≥aQoCG GPEG ≈aƒà°ùoJ º°ù≤dGòæeh .≥«Ñ£àdG ÖLGh ôNBG ¿ƒfÉb …CG É¡LGQOEÉH »°†≤j »àdG iôNC’G äÉeƒ∏©ŸG πc ÖfÉL ¤EG ,∫É©aC’G ∂∏àHäCÉ°ûfCG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .á«fhÎµdE’G πFÉ°SƒdÉH ‹ó©dG ≥«Kƒà∏d Éª¶f äÉj’ƒdG øe OóY ™°Vh Ú◊G ∂dP

É«fÉØ∏°ùæH áj’h ¿hDƒ°T IQGOEG(Pennsylvania Department of State)ÖJÉµe øe ¢UÉN ≥jôa ÖfÉL ¤EG ,á«dó©dG ΩÉàNC’G ΩGóîà°SGh ÊhÎµdE’G ‹ó©dG π«é°ùàdG èeÉfôH ,äÉ©WÉ≤ŸG iƒà°ùe ≈∏Y …QÉ≤©dG π«é°ùàdG∫É°üJ’G á£°SGƒH Gƒ∏°Sôj ¿CGh ÊB’G ‹ó©dG ≥«KƒàdÉH Gƒeƒ≤j ¿CG ∫hó©dG ÜÉàµ∏d í«àj …òdG ,á«fhÎµdE’G‹ó©dG ≥«KƒàdG ΩÉ¶f ±ó¡jh .É¡æe ≥≤ëàdG iôL á«fhÎµdEG á˘«˘dó˘Y É˘eÉ˘à˘NCG ¿ƒ˘eCÉŸG ô˘°TÉ˘ÑŸG »˘Hƒ˘°SÉ◊GIOÉjR ¤EGh ájQÉéàdG äÉ°ù°SDƒŸGh Ú«eƒµ◊G ÚØXƒŸG ÚH ájQÉéàdG äÓeÉ©ŸG §«°ùÑJ ¤EG Gòg ÊhÎµdE’G‹ó©dG ≥«KƒàdG äÉeƒ≤e ≈∏Y ¬°ùØf âbƒdG ‘ á¶aÉÙG ™e ,∫É«àM’Gh ôjhõàdG øe ¢SÉædG áeÉY ájÉªM

.ájQÉŒ äÉeóN Ωó≤e Égôaƒj »àdG »ªbôdG ≥jó°üàdG äÉeóN ΩÉ¶ædG Gòg Ωóîà°ùjh .á«°SÉ°SC’G(177)

-131‹ó©dG ≥«KƒàdÉH á°UÉÿG IQOÉÑŸG √òg ‘ ácQÉ°ûŸÉH ¿ƒªà¡j øjòdG ∫hó©dG ÜÉàµdG ≈∏Y ÖéjháØ°U ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d áj’ƒ∏d ™HÉàdG ™jô°ûàdGh äÉHÉîàf’Gh äÉ°†jƒØàdG Öàµe ¤EG º¡JÉÑ∏W Ëó≤J ÊhÎµdE’G

(170)Pierre-Yves Gautier and Xavier Linant de Bellefonds, "De l'écrit électronique et des signatures qui s'y attachent",

No. 24, 14 June 2000, I 236, sects. 8-10(édition générale),.La semaine juridique

(171) No. 20, 2000,Répertoire du notariat Defrénois,Pierre Catala, "Le formalisme et les nouvelles technologies",

pp. 897-910.(172)Luc Grynbaum, "Un acte authentique électronique pour les notaires", Communication Commerce électronique,

No. 10, October 2005, com. 156.(173),Decree No. 71-941, as amended by decree No. 2005-973, art. 17, para. 3.(169 á«°TÉ◊G ô¶fG)(174).90 á«°TÉ◊G ô¶fG(175) ,7031-7001 ÜGƒHC’G ,96 π°üØdG ,15 ¿Gƒæ©dG ,IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb ‘ ¿shóe ƒghUnited States Code, title 15,

chapter 96, sections 7001-7031.(176).156 á«°TÉ◊G ô¶fG(177) (New York), vol. 10,Mortgage Servicing NewsAnthony Garritano, "National e-notary standards in progress",

No. 2, 1 March 2006, p. 11.


≈∏Y ,Ωƒ°SQ ™aO πHÉ≤e ,π°üëj ¿CG ∫ó©dG ÖJÉµdG ≈∏Y Öéjh .ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdÉH ¬d ¿hPCÉe ∫óY ÖJÉcÉ¡«∏Y ≥aGƒj …OÉ–’G iƒà°ùŸG ≈∏Y Ióªà©ŸG ≥jó°üàdG áÄ«g øe ÊhÎµdEG ‹óY ºàN πµ°T ‘ á«ªbQ IOÉ¡°T≥«KƒàdG IQOÉÑe ‘ ∑QÉ°ûŸG …QÉ≤©dG π«é°ùàdG Öàµe ÉgQÉàîjh É«fÉØ∏°ùæH áj’h ådƒæeƒc ÚeCGh IQGOE’G Öàµe≥«KƒàdÉH ¬d ¿hPCÉŸG ∫ó©dG ÖJÉµdG ≈∏Y Öéj ,á«ªbôdG IOÉ¡°ûdG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G πÑbh .ÊhÎµdE’G ‹ó©dG‹ó©dG ≥«KƒàdG IQOÉÑe ‘ ácQÉ°ûŸG …QÉ≤©dG π«é°ùàdG ÖJÉµe øe Öàµe …CG ΩÉeCG É«°üî°T ∫ƒãŸG ÊhÎµdE’GâÑãJ á«°Vôe ádOCGh áj’ƒdG ¿hDƒ°T IQGOEG øe á≤aGƒŸG ÜÉ£N …QÉ≤©dG π«é°ùàdG Öàµe ¤EG Ωó≤j ¿CGh ÊhÎµdE’G¿CG ÊhÎµdEG ≥«KƒJ πc óæY πØµj ¿CG ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdÉH ¬`d ¿hPCÉŸG ∫ó©dG ÖJÉµdG ≈∏Y Öéjh .¬àjƒg…ôéj …òdG ÊhÎµdE’G π«é°ùàdG hCG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdÉH É«≤£æe á£ÑJôe hCG ká≤aôe á«dÉàdG äÉeƒ∏©ŸG ¿ƒµJ≥«KƒàdÉH ¬d ¿hPCÉŸG ∫ó©dG ÖJÉµ∏d πeÉµdG º°S’G :¬æe ≥≤ëàdG hCG ¬H ±GÎY’G hCG É«dó˘Y É˘≤˘«˘Kƒ˘J ¬˘≤˘«˘Kƒ˘J

IQÉÑ©H ÉYƒØ°ûe ÊhÎµdE’G''»eƒª©dG ∫ó©dG ÖJÉµdG''∂dòd Öàµe ¬«a óLƒj »àdG á©WÉ≤ŸGh ájó∏ÑdG º°SGh ,ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdÉH ¬d ¿hPCÉŸG ∫ó©dG ÖJÉµdG πØµj ¿CG Öéjh .¬°†jƒØJ Ióe AÉ¡àfG ïjQÉJh ∫ó©dG ÖJÉµdG≥«KƒJ πc AGôLEG óæY ¬eÉeCG É«°üî°T GQƒ°†M ¬∏LC’ ÊhÎµdE’G ‹ó©dG o≥«KƒàdG inôéoj …òdG ¢üî°ûdG Qƒ°†M,‹ó©dG ≥«Kƒà∏d á«°SÉ°SC’G ô°UÉæ©dG ∫GõJ ’ ,É«fÉØ∏°ùæH áj’h ¿hDƒ°T IQGOEG ¤EG GOÉæà°SGh .ÊhÎµdEG ‹óYÉ«ªbQ âÑãj ∫ó©dG ÖJÉµdG ¿CG ÒZ .≥«Ñ£àdG áÑLGh ,∫ó©dG ÖJÉµdG ΩÉeCG É«°üî°T óæà°ùŸG »©qbƒoe Qƒ°†M É¡æeh‘ πãªàj óæà°ùe ‘ πH ,»WÉ£e ‹óY ºàîH ¬«∏Y Ωƒàfl »bQh óæà°ùe ‘ ’ ,¬àjƒ¡d IOóÙG äÉeƒ∏©ŸG

.É«Hƒ°SÉM IAGô≤∏d πHÉb πµ°T ‘ IOƒLƒe á«fhÎµdEG äÉfÉ«H(178)

-132‘ äÉ°ûbÉæŸG ¢†©H äôL ,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dÉH IòNB’G á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ’ÉªLEG ∫É◊G ƒg Éªch≥«KƒàdG ≥FGôW áØ«Xh IÉcÉfi ≈∏Y á«fhÎµdE’G πFÉ°SƒdG IQób ∫ƒM ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤∏d á©°VÉÿG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdGájƒgh äGóæà°ùŸG áeÓ°S ó«cCÉJ ‘ É°SÉ°SCG ô°üëæj ‹ó©dG ≥«KƒàdG ΩGO Éeh .ájó«∏˘≤˘à˘dG ≥˘«˘Kƒ˘à˘dGh ‹ó˘©˘dGäGóæà°ùª∏d ÅaÉµªc á«fhÎµdE’G ä’É°üJ’G ΩGóîà°SG ‘ á«°ü©à°ùe áHƒ©°U hóÑj Éª«a ∑Éæg ¢ù«∏a ,Ú©bƒŸGó«cCÉJ á£°SGƒH π«é°ùJ hCG óæà°ùe áë°U ≈∏Y ≥jó°üàdG ºàj ÉeóæY ÉMƒ°Vh πbCG íÑ°üj ™°VƒdG ¿CG ÒZ .á«bQƒdG

.π«é°ùàdG hCG óæà°ùŸG AÉ°ûfEG óæY ¢üî°T Qƒ°†◊ ∫óY ÖJÉc(179)

-133OGóYEÉH π°üàj Éª«a É¡eGóîà°SG øµÁ »àdG ,OÉ¡°TE’G πãe ,ájó«∏≤àdG IOÉ¡°ûdG äGAGôLEG ¿EG π«bh∞«µà∏d É«∏c á∏HÉb â°ù«d ,∂dP øY π≤à°ùe πµ°ûH É°†jCG É¡eGóîà°SG øµÁ øµdh ,É«eƒªY Góæ°S ∫ó©dG ÖJÉµdG≈∏Y ô¡¶J »àdG óæà°ùŸG IQƒ°U ¿CG ≈∏Y ¿Éª°V …CG óLƒj ’ ¬fEG å«M ,É«fhÎµdEG äGóæà°ùŸG ™«bƒJ á«∏ªY ™e√Gôj ¿CG ™«£à°ùj Ée πµa .ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¬«∏Y ô¡ªoj ±ƒ°S …òdG ¬°ùØf óæà°ùŸG ™bGƒdG ‘ »g á°TÉ°ûdG

(178) ô¶fGhttp://www.dos.state.pa.us/dos/site/default.asp ¿Gƒæ©dG â– ,"Notaries", "Electronic Notarization"™∏WG).(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y

(179)'' ó≤Y ¿B’G í«àJ âëÑ°UCG »àdG É«LƒdƒæµàdG π°†ØH'ó©H øY äÉYÉªàLG'∫hO ‘ ≈àM hCG ,áØ∏àfl ¿óe ‘ ±GôWC’G ÚH ∞jQÉ©J πÑ≤à°ùŸG ‘ ™°ùàJ ¿CG íLôj ,áØ∏àfl''»°üî°ûdG Qƒ°†◊G''ÖJÉc ó¡°ûj ¿CG øµÁ å«M á«©jô°ûàdG ÚfGƒ≤dG ‘ É¡«∏Y ¢Uƒ°üæŸG

™qbƒŸGh ∫ó©dG ÖJÉµdG ÚH »Jƒ°üdG πYÉØàdG ¿CG hóÑjh .¿óæd ‘ óLƒj ¢üî°T ¬©°†j Êƒjõ«Ø∏J ™«bƒJ ≈∏Y ¢ù∏‚CG ¢Sƒd ‘ ∫óY‘h ,∂dP ™eh .Ió«©ÑdG á«fhÎµdE’G á«dó©dG äÉ≤«KƒàdG √ò¡d ¿ÉeR’ ¿ÉWô°T Éªg ™b uƒª∏d á«FôŸG IQƒ°üdG ≈∏Y ÊB’G ∫ƒ°ü◊Gh ÖFÉ¨dG,ôNBG ™bƒe ‘ QGôbEG hCG ±GÎYÉH ‹óŸGh ™bƒe ‘ ∫ó©dG ÖJÉµdG ¿ƒµj å«M ,á«fhÎµdE’G á«dó©dG ∑ƒµ°üdG √òg Qƒ°üJ øµÁ ÚM≈æZ ’ •ô°T »FôŸG πYÉØàdG ¿EÉa ,™°SGh ¥É£f ≈∏Y ÊhÎµdE’G ójÈdG ∫Éª©à°SG ∂dP ≈∏Y ∫ój Éªc ,»Jƒ°üdG πYÉØàdG ¿hO πbC’G ≈∏Yá«Fôe IQƒ°U πé°ùj ¿CGh ,™«bƒàdG ≈∏Y IôaÉ°S IQƒ°üH Égôµe ¢ù«d Gó«©H É©ubƒe ¿CG ócCÉàj ¿CG ∫ó©dG ÖJÉµ∏d ∞«µa ’EGh .hóÑj Éª«a ¬æYó°V Ú°ùæ«à°ùjôc á«°†b)1984 ΩÉY ‘ É«∏©dG Éµ°SGÈ«f áªµfi ¿CG Éªch .Ébhô°ùe É°UÉN ÉMÉàØe Ωóîà°ùj ’Éàfi ¢ù«d π°SôŸG ¿CG âÑãJ

äÉfGQCG(Christensen v. Arant)»°üî°ûdG Qƒ°†◊G ≈∏Y Ó«dO »Øµj ’ π°UGh ÜÉH ∫ÓN øe »Jƒ°üdG ∫É°üJ’G Oô› ¿CG äócCG óbQƒ°†◊G ≈∏Y Ó«dO »Øµj ød á«Fôe ÒZ á£°SGh ∫ÓN øe ÊhÎµdE’G ∫É°üJ’G Oô› ¿CG íLôŸG øe ∂dòc ,…ó«∏≤àdG ÊƒfÉ≤dG ≈æ©ŸÉH

»∏Ñ≤à°ùŸG ÊƒfÉ≤dG ≈æ©ŸÉH »°üî°ûdG''(Charles N. Faerber, "Being there: the importance of physical presence to the notary", The

Marshall Law Review, vol. 31, spring 1998, pp. 749-776) John.


.äÉeƒ∏©ŸG ΩÉ¶f ‘ OƒLƒe ¬fCÉH ≈Yóoj ÉŸ Üƒ°SÉ◊G á°TÉ°T ≈∏Y ¿É°ùfEG √CGô≤j ¿C’ πHÉb π«ã“ ƒg ™ubƒŸGh ógÉ°ûdG∂dòdh .Ó©a çóëj …òdG Ée Éæ«≤j º∏©j ’ ógÉ°ûdG q¿EÉa í«JÉØŸG áMƒd ≈∏Y §¨°†j n™ubƒŸG oógÉ°ûdG iôj Éeóæ©aí«JÉØŸG ≈∏Y ™ubƒŸG äGô``≤f ¿CGh äÉeƒ∏©ŸG ΩÉ¶f äÉjƒ``àfi πHÉ≤j á°TÉ°ûdG ≈∏Y ¢Vhô©ŸG ¿CG ¿Éª°V øµÁ ’º««≤J ÒjÉ©Ã ¬H ¥ƒKƒe QÉ°ùe çGó``MEG πLC’ äÉeƒ∏©ŸG ΩÉ`¶f QGô`bEG iô`L ¿CG ≥`Ñ°S GPEG ’EG √ÉjGƒf πHÉ≤J

.É¡H ¥ƒKƒe(180)

-134∂dPh ,OÉ¡°TE’ÉH ¥qó°üŸG ógÉ°û∏d á∏KÉ‡ áØ«Xh …ODƒj ¿CG ™«£à°ùj øeB’G ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¿CG ÒZøµÁ …ô°ûH ógÉ°T ¿hO øe øeBG ÊhÎµdEG ™«bƒJ ΩGóîà°SÉÑa .óæ°ùdG ™ubƒj ¬fCG ºYõj …òdG ¢üî°ûdG ájƒg Ú«©àH.™«bƒàdG âbhh ïjQÉJ ≈àM ÉÃQh óæà°ùŸG áeÓ°Sh ™«bƒàdG ÖMÉ°U ¢üî°ûdG ájƒgh ™«bƒàdG áë°U øe ≥q≤ëàdGπªàëjh .∞«æ°üàdG áÑJôe å«M øe …OÉ©dG »£ÿG ™«bƒàdG øeB’G ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¥ƒØj ób ≈æ©ŸG Gò¡Hh¤EG á∏«Ä°V øeBG »ªbQ ™«bƒJ ≈∏Y OÉ¡°TE’ÉH ábOÉ°üª∏d ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG ,»∏©a ógÉ°T OƒLh ÉjGõe ¿ƒµJ ¿CG

.á«Yƒ£dG ™«bƒàdG á«∏ªY á©«ÑW ‘ ÜÉ«JQG ∑Éæg ¿Éc GPEG ’EG óM ≈fOCG(181)

-135äÉ©«bƒàdÉH OÉ¡°TE’G äÉ«°†à≤e øY É«∏c á°VÉ©à°S’G óM ¤EG áªFÉ˘≤˘dG äÉ˘©˘jô˘°ûà˘dG Ögò˘J ⁄häÓeÉ©ª∏d Góæ∏jRƒ«f ¿ƒfÉb ¢üæjh .É«fhÎµdEG É©«bƒJ Ωóîà°ùj ¿CÉH ógÉ°û∏d §≤a íª°ùJ É‰EGh ,á«fhÎµdE’G

á«fhÎµdE’G(Electronic Transactions Act)ÊƒfÉ≤dG AÉ°†àb’ÉH »Øj ÊhÎµdE’G ógÉ°ûdG ™«bƒJ ¿CG ≈∏Y™«bƒàdG AÉ°ûfEG ‘ É¡eGóîà°SG OGôŸG É«LƒdƒæµàdG Osó– ⁄h .ºàN hCG ™«bƒJ ≈∏Y ógÉ°T πÑpb øe IOÉ¡°ûdG ÜƒLƒHòNCG ±Gh ƒëf ≈∏Y øq«ÑJh ógÉ°ûdG ájƒg ±Gh ƒëf ≈∏Y ÚÑà°ùJ ¿CG Öéj É«LƒdƒæµàdG √òg øµd ,ÊhÎµdE’GΩõ∏à°SG …òdG ¢Vô¨∏d Ö°SÉæŸG Qó≤dÉH É¡«∏Y πjƒ©àdG ≈qæ°ùàj ¿CG Öéj Éªc ;ºàÿG hCG ™«bƒàdG ≈∏Y ógÉ°T IOÉ¡°T

∂dòH á£«ÙG ±hô¶dGh ógÉ°ûdG ™«bƒJ''.(182)

-136äÉ«°†à≤ŸG ¿CG ≈∏Y á«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸGh á«°üî°ûdG äÉeƒ∏©ŸG ájÉª◊ …óæµdG ¿ƒfÉ≤dG ¢üæjh™sbh GPEG ÊhÎµdEG óæà°ùÃ ≥∏©àj Éª«a ≈aƒà°ùoJ É‰EG ™«bƒJ ≈∏Y ógÉ°T OÉ¡°TEG ¿CÉ°ûH …OÉ–’G ¿ƒfÉ≤dG ‘ IOQGƒdG

.øeB’G ÊhÎµdE’G ¬©«bƒàH ÊhÎµdE’G óæà°ùŸG ≈∏Y ógÉ°T πch ™ubƒe πc(183)πµ°T ‘ A’OE’G Rƒéjh…òdG ¢üî°ûdG øe áeó≤e äÉeƒ∏©e …CG ¿CÉH ó¡°ûJ hCG qô≤J áæ«©e ájOÉ–G ÚfGƒb ÖLƒÃ áeR’ IOÉaEÉH ÊhÎµdEG

.øeB’G ÊhÎµdE’G ¬©«bƒàH ¢üî°ûdG É¡«∏Y ™qbh GPEG á∏eÉc hCG á≤«bO hCG lábOÉ°U »g IOÉaE’ÉH ‹ój(184)Rƒéj Éªc™qbh GPEG ÊhÎµdEG πµ°T ‘ »ª°SQ QGôbEG hCG º n°ùnb AGOCG ó©H É¡H A’OE’ÉH …OÉ–’G ¿ƒfÉ≤dG »°†≤j IOÉaEÉH A’OE’G

(180) á∏µ°ûÃ äÉØdDƒŸG ‘ ¬«dEG QÉ°ûj Ée ƒg Gòg(WYSIWYS) "What you see is what you sign"™ubƒJ …òdG ƒg √GôJ Ée)É°†jCG ô¶fG ,É¡æe ¥ƒKƒŸG ¢Vô©dG ‘ ºµëàdG Iõ¡LCG ∫hÉæàj åëH ≈∏Y ´ÓWÓdh .(¬«∏YV. Liu and others, "Visually sealed and

International Conference Proceedings Series,Computing Machinery, ACMdigitally signed documents", Association of

vol. 26Proceedings of the Twenty-seventh Australasian Conference on Computer Science, vol. 56, ∂`dòch ;(Dunedin,

.New Zealand, 2004) p. 287

(181)IQƒaÉ¨æ°S ‘ ΩÉ©dG ÖFÉædG Öàµeh ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG á«ªæJ áÄ«g ÚH ∑Î°ûŸG ¢VGô©à°S’G ‘ IOQGƒdG á°ûbÉæŸG ô¶fG:á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉ≤dJoint IDA-AGC Review of Electronic Transactions Act Stage II: Exclusions under Section 4

consultation paper LRRD No. 2/2004 (Singapore, 2004), parts 5 and 8of the ETA,,»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ áMÉ˘à˘ewww.agc.gov.sg ÜÉÑdG , "Publications".(2008 ¬«fƒj /¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG)

(182).23 ÜÉÑdG ,(88 á«°TÉ◊G ô¶fG) 2002 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,Góæ∏jRƒ«f(183)Canada, Personal Information Protection and Electronic Documents Act (2000), part 2, sect. 46.(184)Canada, Personal Information Protection ..., section 45.


¬eÉeCG É¡H ¤OCG …òdG ¢üî°ûdG É¡©sbh GPEGh øeB’G ÊhÎµdE’G ¬©«bƒJ Éeóîà°ùe É¡H ¤OCG …òdG ¢üî°ûdG É¡«∏YÊhÎµdE’G ¢üî°ûdG ∂dP ™«bƒàH »ª°SQ QGôbEG hCG º n°ùnb AGOCG ó©H É¡H ¤óŸG äGOÉaE’G ∫ƒÑ≤H ¬`d ¿hPCÉŸGh

.øeB’G(185)w»°UÉ°üàNG ÊhÎµdE’G n™«bƒàdG òuØæj ¿CG ƒgh ,¿Éª°†dG øe ójõŸG ÒaƒJ πLC’ ìôoàbG πjóH ∑Éægh.‹óY ≥qKƒe hCG ΩÉfi πãe ,√Qƒ°†M ‘ ™«bƒàdG ∂dP òsØæj ¿CG hCG Éæ“Dƒe ¿ƒµj »æ¡e(186)

(185)44Canada, Personal Information Protection ..., section.(186).É¡H ±Î©e ≥jó°üJ áÄ«g øe ÊhÎµdEG ≥«KƒJ ¤EGh á«fhÎµdEG äÉ©«bƒJ ¤EG ájQÉ≤©dG á«µ∏ŸG π≤f äGóæ°S áÑàc êÉàë«°S

ô¶fG .»£``N ¢†jƒ`ØàH ™«bƒàdÉH ájQÉ≤©dG á«µ∏ŸG π≤f äGó``æ°S áÑàc ¢†jƒØJ ¤EG ¿hÎ°ûŸGh ¿ƒ©FÉÑdG êÉà`ëj óbh"E-conveyancing:

the strategy for the implementation of e-conveyancing in England and Wales" (United Kingdom, Land Registry, 2005)

»µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ¢üædG .(õ∏jhh GÎ∏µfG ‘ É«fhÎµdEG ájQÉ≤©dG á«µ∏ŸG π≤f ò«ØæJ á«é«JGÎ°SG :É«fhÎµdEG ájQÉ≤©dG á«µ∏ŸG π≤f)http://www.landregistry.gov.uk/assets/library/documents/e-conveyancing_strategy_v3.0.doc7 ‘ ¬˘«˘∏˘Y ™˘˘∏˘˘WG ó˘˘bh ,

.2009 ΩÉY ¤EG 2006 ΩÉY øe πMGôe ≈∏Y ´hô°ûŸG Gòg òqØæj ¿CG Qqô≤ŸG øeh .2007 πjôHCG/¿É°ù«f

»«°VÉa

ÊÊÉÉããddGG AAõõ÷÷GG

™™««``bbƒƒààddGG ≥≥FFGGôô``WW ΩΩGGóó``îîàà°°SSGG

OOhhóó`◊◊GG ÈÈ`YY áá`««ffhhÎÎµµddEE’’GG ≥≥`««KKƒƒààddGGhh

»«°VÉa

65


áëØ°üdG

á«ÑæLC’G á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGô£H ÊƒfÉ≤dG ±GÎY’G -’hCG............67

‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG ÒKCÉJ -∞dCG.....................67

á«∏NGódG êƒ¡ædG ´RÉæJ É¡Kóëj »àdG á«dhódG äÉÑ≤©dG -1..............67

AGQB’G ‘ Å°TÉædG ≥aGƒàdG -2.............................70

á«ÑæLC’G á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGô£H ±GÎY’G ¿CÉ°ûH ÒjÉ©e -AÉ``H.......73

É«∏fi áë°üdG øe âÑãàdGh πãŸÉH á∏eÉ©ŸGh CÉ°ûæŸG ¿Éµe -1.............74

Êƒª°†ŸG DƒaÉµàdG -2..................................75

ÊƒfÉb DƒaÉµJ AÉ°ûfEG ÒjÉ©eh ≥FGôW -É«fÉK..............................77

¬JÉ«dBGh ∫OÉÑàŸG ±GÎY’G ´GƒfCG -∞dCG.............................77

∫OÉÑàŸG ±GÎY’G -1..................................78

á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe ÚH Éª«a ∫OÉÑàŸG ≥jó°üàdG -2................79

á«dhDƒ°ùŸG áª¶fCGh ∑ƒ∏°ùdG ÒjÉ©e ‘ DƒaÉµàdG -AÉ``H.....................80

á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe QÉWEG ‘ á«dhDƒ°ùŸG ¢SÉ°SCG -1................82

á«eƒª©dG í«JÉØª∏d ≥aôe QÉWEG ‘ á«dhDƒ°ùª∏d á°UÉN ä’ÉM -2.........95

á“ÉN..............................................102

»«°VÉa

67

≥≥««KKƒƒààddGG ≥≥FFGGôô££HH ÊÊƒƒffÉÉ≤≤ddGG ±±GGÎÎYY’’GG --’’hhCCGG

áá««ÑÑææLLCC’’GG áá««ffhhÎÎµµddEE’’GG ™™««bbƒƒààddGGhh

-137äÉHƒ©°ü∏d ¿É«°ù«FôdG ¿GQó°üŸG Éªg »æ≤àdG ≥aGƒàdG ΩóY ÖfGƒLh ÊƒfÉ≤dG ≥aGƒàdG ΩóY ÖfGƒL ¿EGÉgQÉÑàYG ó°ü≤oj ÉeóæY É°Uƒ°üNh ,Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ‘ á°VÎ©ŸG»æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉ≤H q¢ù“ »¡a »æ≤àdG ≥aGƒàdG ΩóY ÖfGƒL ÉeCG .á«fƒfÉ≤dG á«MÉædG øe í«ë°U ™«bƒJ øY ÓjóHáØ∏àıG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ÚfGƒ≤dG ¿C’ CÉ°ûæJ ób »¡a ÊƒfÉ≤dG ≥aGƒàdG ΩóY ÖfGƒL ÉeCGh .≥«KƒàdG º¶æd

.É¡àqë°üHh á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH ≥∏©àj Éª«a áØ∏àfl äÉ«°†à≤e ¢VôØJ

‹‹hhóóddGG óó««©©°°üüddGG ≈≈∏∏YY áá««∏∏NNGGóóddGG ÚÚffGGƒƒ≤≤ddGG ÒÒKKCCÉÉJJ --∞∞ddCCGG

-138≥«KƒàdG ≥FGôW ™e áÄaÉµàe á«fhÎµdEG ≥«KƒJ ≥FGôW ΩGóîà°SÉH á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG íª°ùJ ÉeóæY≈∏©a .á«fhÎµdE’G äÉÄaÉµŸG ∂∏J áqë°U QGôbE’ É¡«dEG óæà°ùŸG ÒjÉ©ŸG ‘ ¥É°ùJG ΩóY ∑Éæg ¿ƒµj ób ,á«bQƒdGäÉ©«bƒàdG øe iôNC’G ∫Éµ°TC’G ¿EÉa ,á«ªbôdG äÉ©«bƒàdÉH q’EG ±Î©j ’ ¿ƒfÉ≤dG ¿Éc GPEG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S≥«KƒàdG ≥FGô£H ±GÎY’G ÒjÉ©e ‘ ¥É°ùJ’G ΩóY øe iôNCG ÖfGƒL ∑Éægh .ádƒÑ≤e ¿ƒµJ ød á«fhÎµdE’GIQhô°V ≈∏Y ÖqJÎj Ée qøµdh ,CGóÑŸG å«M øe Ohó◊G ÈY É¡eGóîà°SG ¿hO ∫ƒ– ’ ób á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGhÖ°SÉµe øe πq∏≤j ób ô°ùo«dG ‘ m ΩGó©fGh áØ∏µJ øe áæjÉÑàŸG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG É¡°VôØJ »àdG äÉ«°†à≤ª∏d ∫Éãàe’G

.á«fhÎµdE’G ä’É°üJ’G ΩGóîà°SG øe á©qbƒàŸG IAÉØµdGh áYô°ùdG

-139É«LƒdƒæµàdG ádCÉ°ùe ∫hÉæJ ‘ áæjÉÑàŸG á«fƒfÉ≤dG êƒ¡ædG ÒKCÉJ ‘ åëÑJ á«dÉàdG ΩÉ°ùbC’G ¿EÉa ºK øehó«©°üdG ≈∏Y Å°TÉædG AGQB’G ‘ ≥aGƒàdG É°†jCG ¢üqî∏J »gh .Oó°üdG Gòg ‘ Ohó◊G ÈY ±GÎY’G »eÉæJ ≈∏Y.‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ∫Éª©à°SG ô q°ù«J ¿CG øµÁ »àdG ÒHGóàdG ¿CÉ°ûH ‹hódG

áá««∏∏NNGGóóddGG êêƒƒ¡¡ææddGG ´RRÉÉææJJ ÉÉ¡¡KKóóëëjj »»ààddGG áá««ddhhóóddGG ääÉÉÑÑ≤≤©©ddGG --11

-140 øqª°†àJ »àdG ∂∏J á°UÉîHh ,É«LƒdƒæµJ IójÉÙG êƒ¡ædG''πjƒ©àdG á«∏HÉb QÉÑàNG''á≤jô£dG ¿CÉ°ûHá«fƒfÉ≤dG ∑ƒµ°üdG ÚH øeh .ÊƒfÉ≤dG ≥aGƒàdG ΩóY øe ÖfGƒL OƒLh á∏µ°ûe ájƒ°ùJ ¤EG π«“ ,áeóîà°ùŸG

(1) Iô≤ØdG) á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G o¿ƒfÉb è¡ædG Gòg óªà©J »àdG á«dhódG(Ü)øeøe 3 Iô≤ØdG) á«dhódG Oƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG IóëàŸG ·C’G á«bÉØJGh (¬æe 7 IOÉŸG


™ubƒŸG áqjƒg øq«©J ¿CG øµÁ »àdG á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdG hCG ™«bƒàdG á≤jôW ¿EÉa ,è¡ædG Gòg ≈°†à≤Ãh (É¡æe 9 IOÉŸG‘ƒà°ùJ ¿CG É¡fCÉ°T øe ,ÊhÎµdE’G ÜÉ£ÿG É¡«∏Y …ƒàëj »àdG äÉeƒ∏©ŸÉH ≥∏©àj Éª«a ™ubƒŸG áq«f øq«ÑJ ¿CGh¥ÉØJG t…CG ∂dP ‘ ÉÃ ,á£«ÙG ±hô¶dG ™«ªL Aƒ°V ≈∏Yh .ÒjÉ©e Iqó©H »ØJ ¿CG á£jô°T ,™«bƒàdG äÉ«°†à≤eIôjóL É¡fCG ô¡¶oJ ¿CG Öéj ≥«KƒàdG hCG ™«bƒàdG á≤jôW ¿EÉa ,ádÉ°SôdG ∂∏J ¬«dEG á∏ n°SôŸGh äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ Å p°ûæe ÚH,πjóH ƒëf ≈∏Yh .äÉfÉ«ÑdG ádÉ°SQ ¬∏LCG øe â∏°SQoCG hCG âÄ°ûfoCG …òdG ¢Vô¨∏d Ö°SÉæŸG Qó≤dÉH É¡«∏Y πjƒ©àdÉH

.¢VGôZC’G √òg âaƒà°SG É¡fCG ,ôNBG äÉÑKEG π«dóH áfÎ≤e ÉeEGh É¡JGòH »g ÉeEG ,á≤jô£dG ∂∏J ô¡¶oJ ¿CG Öéj

-141á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ô q°ù«j •hô°ûdG øe ≈fOC’G ó◊G è¡f ¿EG ∫ƒ≤dG øµÁhè¡ædG Gòg QÉWEG ‘ É¡eGóîà°SG qí°üj á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdG hCG ™«bƒàdG ≥FGôW øe á≤jôW q…CG ¿C’ ,Ohó◊G ÈYÒZ .√ÓYCG É¡«dEG QÉ°ûŸG áeÉ©dG •hô°ûdÉH »ØJ á≤jô£dG ∂∏J âeGO Ée ,¬≤«KƒJ hCG ÜÉ£N hCG ó≤Y ≈∏Y ™«bƒà∏dáªµÙG ¿CÉH ¿Éª°V øe áqª`K ¢ù«dh ,É≤M’ q’EG IOÉY É¡JÉÑKEG ≈æ°ùàj ’ •hô°ûdG ∂∏J ¿CG è¡ædG Gòg äÉ©ÑJ øe ¿CG

.≥FGô£dG √òg øe áæq«©e á≤jôW …CG ΩGóîà°SÉH ±Î©J ±ƒ°S

-142º¶ædG ‘ É«≤«≤M ’Éµ°TEG ìô£j Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG qøµdiƒà°ùÃ Iô°TÉÑŸG É¡àbÓY å«M øe Gót≤©J á∏µ°ûŸG √òg OGOõJh .áæq«©e É«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG òqÑ– hCG Ωõ∏à°ùJ »àdGÉgóæ°ùj »àdG ÊƒfÉ≤dG Ú≤«dG áLQOh á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°S’ »eƒµ◊G »HÉbôdG º«¶æàdGáª«b …CG ¿ƒfÉ≤dG óæ°ùj ’ ÉeóæY ¬qfCG ∂dP :á£«°ùH ∂dP ÜÉÑ°SCGh .IOqófi É«LƒdƒæµJ hCG á≤jôW …CG ¤EG ¿ƒfÉ≤dGÉgDƒaÉµJ ≈∏Y ¢üædG ≈∏Y ô°üà≤j πH ,ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG hCG ™«bƒàdG øe áæq«©e ´GƒfCG ¤EG áæq«©e á«fƒfÉb áæjôb hCG≈∏Y …ƒ£æj ÊhÎµdEG ™«bƒJ ≈∏Y πjƒ©àdG ¿EÉa ,á«bQƒdG á∏«°SƒdÉH ≥«KƒàdG hCG ó«dG §îH äÉ©«bƒàdG ™e ΩÉ©dGÉeóæY ÉeCGh .…QÉ°ùdG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã ó«dG §îH ™«bƒJ ≈∏Y πjƒ©àdG øe ≈qJCÉàJ ¿CG πªàëoj »àdG É¡°ùØf ôWÉıG

IOÉY Èà©oJ »àdG äÉ©«bƒàdG …CG) øq«©e ÊhÎµdEG ™«bƒJ ¤EG á«fƒfÉ≤dG øFGô≤dG øe Gójõe ¿ƒfÉ≤dG óæ°ùj''áfƒeCÉe'' hCG''áeqó≤àe''…CG ‘ á«°SÉ°SC’G äÉ°VGÎa’G óMCGh .ôNBG ¤EG ±ôW øe π≤àæj ójGõàŸG ôWÉıG iƒà°ùe ¿EÉa ,(

õFÉ÷G øe É≤Ñ°ùe èàæà°ùŸG á«fƒfÉ≤dG ôWÉıG ‘ ΩÉ©dG ∫É≤àf’G ∂dP ¿CG ƒg IOqófi É«LƒdƒæµàH ¢UÉN ™jô°ûJÖfÉ÷G ÉeCGh .áæq«©e äGAGôLEGh ÒjÉ©Ÿ ∫Éãàe’G iód ,É¡æ«©H É«LƒdƒæµJ É¡ë«àJ »àdG áq«dƒ©dG iƒà°ùÃ ¬¨jƒ°ùJøe á∏ªL øª°V) áæq«©e É«LƒdƒæµJ ∫Éª©à°SG ≈∏Y É≤Ñ°ùe áq«dƒ©dG ‘ oónænà°ùoj ÉeóæY ¬qfCG ƒ¡a è¡ædG Gòg ‘ »Ñ∏°ùdGâ∏ª©oà°SG Ée GPEG É¡JGP É«LƒdƒæµàdG ∂∏J ≈àM hCG~iôNC’G äÉ«LƒdƒæµàdG ™«ªL ¿EÉa ,(iôNC’G •hô°ûdGâëÑ°UCG ôjó≤J πbCG ≈∏Y hCG ,É¡«∏Y πjƒ©àdÉH IôjóL ÒZ É°†jCG É≤Ñ°ùe âëÑ°UCG~ÉØ«ØW ÉaÓàNG áØ∏àfl •hô°ûH

.É¡«∏Y πjƒ©àdÉH IôjóL ÒZ É¡fCÉH É≤Ñ°ùe á¡Ñ o°T ™°Vƒe

-143,™qé°ûj ¿CG øe ’óH ,§Ñëj ób IOqófi äÉ«LƒdƒæµàH á°UÉÿG á«æWƒdG äÉ©jô°ûàdG ´RÉæJ ¿EÉa Gòdhøµdh ÚJõjÉªàe Úà≤jô£H çóëj ¿CG øµÁ Gògh .á«dhódG IQÉéàdG ‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ∫Éª©à°SG

.É≤«Kh É£HGôJ Úà£HGÎe

-144,É¡fƒ≤qKƒj øjòdG ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeuó≤e ∂dòch ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG âfÉc GPEG ,’hCÉaΩGóîà°SG §Ñëj ób ∂dP ¿EÉa ,áØ∏àfl á«FÉ°†b äÉj’h ‘ á«æ≤àdGh á«fƒfÉ≤˘dG äÉ˘«˘°†à˘≤ŸG ´RÉ˘æ˘à˘d ká˘°Vô˘Y™£à°ùj ⁄ ¿EG ,Ohó◊G ÈY á«dÉŸG äÓeÉ©ŸG øe Òãc ‘ É¡«dEG Aƒé∏dG ¿hO ∫ƒëj hCG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG

.óMGh ¿BG ‘ á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ∞∏àfl äÉ«°†à≤Ã »Øj ¿CG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG

-145qô≤j …òdG ™jô°ûàdG É°Uƒ°üNh ,IOqófi É«LƒdƒæµàH ¢UÉÿG ™˘jô˘°ûà˘dG …ODƒ˘j ¿CG ø˘µÁ ,É˘«˘fÉ˘Khá«æ≤àdG ÒjÉ©ŸG øe óq≤©e §«∏N Qƒ¡X ¤EG ,»FÉæãdG è¡ædG ádÉM »g É°†jCG √ògh ,á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ∫Éª©à°SG.GóL ÉÑ©°U GôeCG Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ∫Éª©à°SG π©éj É‡ ,áYRÉæàŸG ¢ü«NÎdG äÉ«°†à≤eh

Ohó◊G È`Y á`«fhÎµdE’G ≥`«KƒàdGh ™«`bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG -ÊÉãdG Aõ÷G69

¿CÉ°ûH äÉbÉØJG ΩGôHEG øe ±GôWC’G ™æe ¤EG É°†jCG …qODƒj ób √ÒjÉ©e ó∏H πc ¬«a ¢VôØj ΩÉ¶f OƒLh ¿EÉa ∂dòc.πHÉ≤ŸG ≥jó°üàdGh ∫OÉÑàŸG ±GÎY’G(187),¢Uƒ°üÿG ≈∏Y ,≥∏©àj Éª«a á«bÉH IÒÑc á∏µ°ûe É≤M ∑Éægh

øeCÉH á«æ©ŸG á∏eÉ©dG ábôØdG â¶M’ óbh .Ohó◊G ÈY É¡H ±GÎY’G á∏µ°ûe »gh ,á«ªbôdG äÉ©«bƒàdÉH äÉeƒ∏©ŸG á«°Uƒ°üNh(WPSIP) …OÉ°üàb’G ¿Gó«ŸG ‘ á«ªæàdGh ¿hÉ©àdG áª¶æŸ á©HÉàdG , (OECD)QÉ°ûoj)

Éé¡f hóÑj á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG º¶©e ¬H òNCÉj …òdG è¡ædG ¿ƒc øe ºZôdÉH ¬qfCG ,(á∏eÉ©dG ábôØdÉH »∏j Éª«a É¡«dEGπ«¨°ûàdG á«∏HÉ≤H ≥∏©àj Éª«a πcÉ°ûe ó«dƒJ ‘ ôªà°ùJ ±ƒ°S á«∏ÙG äÉ«°†à≤ŸG ‘ äÉaÓàN’G ¿EÉa ,…õ««“ ÒZ

.»æ«ÑdG(188)á≤«Kh á∏eÉ©dG ábôØdG É¡à¶M’ »àdG á«dÉàdG ∞©°†dG øWGƒe ¿ƒµJ ób ,á°SGQódG √òg ¢VGôZC’h:´ƒ°VƒŸÉH á∏°üdG

(CG).»æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉbπ«¨°ûàdG á«∏HÉb ‘ á°VÎ©ŸG Oƒ«≤dGh äÉjqóëàdG ¿CG øq«ÑnJ ó≤dácÎ°ûe ÒjÉ©e OƒLh ΩóY ¿EÉa ,ÒjÉ©ŸG øe IôaGh IÌc ∑Éæg ¿CG ™e ,»æ≤àdG iƒà°ùŸG ≈∏©a .IóFÉ°S »æ«ÑdG

''á«°SÉ°SCG''iƒà°ùe/ÊƒfÉ≤dG iƒà°ùŸG ≈∏Yh .áaOÉ°üŸG πcÉ°ûŸG OGóY ‘ ôcoP ób äÉ«LƒdƒæµàdG ¢†©H ¿CÉ°ûHOÉæ°SEG ∂dP ‘ ÉÃ ,º¡æe πµH ¢UÉÿG á≤ãdG nQÉWEG Ú«°ù«FôdG Ú«æ©ŸG º¡a ‘ áHƒ©°üdG ¿CG ôcoP ,áeÉ©dG á°SÉ«°ùdGábôØdG …CGôd É≤ahh .Oó°üdG Gòg ‘ Ωqó≤àdG ¥ƒ©J »àdG πeGƒ©dG OGóY ‘ É¡∏c »g ,¢†jƒ©àdGh á«dhDƒ°ùŸG

∫É› Gòg ¿EÉa ,á∏eÉ©dG''äGhOCG ôjƒ£J ≈∏Y ÉÃQ πª©dG á«¨H ábO ÌcCG É°ü«`ë“h á°SGQO Öq∏£àj ¬fCG hóÑj≥«Ñ£J QGôbEG πLCG øe ¬«a ÜƒZôŸG »æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb iƒà°ùe Æƒ∏H ‘ á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG óYÉ°ùJ ácÎ°ûe

øq«©e ΩÉ¶f hCG'';

(Ü).á«ÑæLC’G ≥«KƒàdG äÉeóîH ±GÎY’GÉ≤ah ,ádhòÑŸG Oƒ¡÷G ‘ õ«cÎdG Qƒfi ¿Éc≥«KƒàdG äÉeóîH ±GÎY’G äÉ«dBG ¿EÉa ºK øeh .á«∏NGO äÉeóN AÉ°ûfEG ≈∏Y qÖ°üæj ,á∏eÉ©dG ábôØdG …CGôd

á«ÑæLC’G''ÉeƒªY Gó«L IQ qƒ£e â°ù«d'' ∂dP ¿CG á∏eÉ©dG ábôØdG ìÎ≤J ,¢SÉ°SC’G Gòg ≈∏Y AÉæHh .''’É› hóÑjá∏°üdG ójó°T ¿ƒµj ¿CG ¬fCÉ°T øe ∫ÉÛG Gòg ‘ πªY …CG ¿Éc ÉqŸh .¬«a πª©dG øe ójõÃ ΩÉ«≤dG ó«ØŸG øe ¿ƒµj ób

É©e ÚYƒ°VƒŸG èeO øµÁ ¬fEÉa ,»æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb ƒgh ºYC’G ´ƒ°VƒŸÉH'';

(ê).OÉªàY’G äGóæà°ùe ∫ƒÑb(189)OÉªàY’G äGóæà°ùe ∫ƒÑb ¿CG ôcoP ä’É◊G ¢†©H ‘ô¶æoj ¿CG á∏eÉ©dG ábôØdG iôJ ,ºK øeh .»æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb πbô©j GõLÉM qó©oj iôNCG äÉfÉ«c øY IQOÉ°üdGäGóæà°ùe QGó°UEG ¿CÉ°ûH á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG øe hCG äÉ°SQÉªŸG π°†aCG øe áYƒª› ™°Vh á«fÉµeEG ¤EG QÉÑàY’G Ú©H,ádCÉ°ùŸG √òg ¢Uƒ°üîH á«FÉ°†b äÉj’h IqóY ‘ πÑb øe ÉjQÉL πª©dG ¿ƒµj óbh .≥«KƒàdG ¢VGôZC’ OÉªàY’G

;Oó°üdG Gòg ‘ á∏eÉ©dG ábôØdG É¡H Ωƒ≤J äGQOÉÑe …C’ Ió«Øe äÓNóÃ º¡°ùj ¿CG øµÁ É‡

(187)Baker and Yeo, "Background and issues concerning authentication ...".(188) …OÉ`°üàb’G ¿Gó`«ŸG ‘ á«`ªæàdGh ¿hÉ©àdG áª¶æŸ á©HÉàdG ,äÉeƒ∏©ŸG á«°Uƒ°üNh øeCÉH á«æ©ŸG á∏eÉ©dG ábôØdGThe Use of

(DSTI/ICCP/REG (2005)4/FINAL)Authentication across Borders in OECD Countries:»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe ¢üædG ,http://www.oecd.org/dataoecd/1/10/35809749.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏ tWG) ,

(189)OÉªàY’G äGóæà°ùeh .≥«KƒJ á«∏ª©d Oqófi RÉ¡L hCG ¬æ«©H Oôa ´ƒ°†N äÉÑKE’ ≈£©oJ ájõeQ áeÓY ƒg OÉªàY’G óæà°ùe∫Éµ°TCG ¢†©Ñd á«aÉc ¿ƒµJ ó≤a OGôaC’G É¡∏ªëj »àdG OÉªàY’G äGóæà°ùe ÉeCGh .≥«KƒàdG ¢VGôZC’ GóL á«°SÉ°SCG πª©à°ùª∏d á°ü q°üıG,ájƒ¡dG Ú«©àH ¢UÉN ôNBG ºbQ …CG hCG ,»°üî°ûdG »YÉªàL’G ¿Éª°†dG ºbQ hCG ,á◊É°U ábÉ«°S á°üNQ ∂dP ≈∏Y á∏ãeC’G øeh .≥«KƒàdG

≈qª`°ùj É``e hCG''qá«`còdG äÉbÉ£ÑdG '' Centre for Democracy and Technology) ,É«``Lƒdƒæ``µàdGh á«WGô≤``ÁódG õ```côe"Privacy

principles for authentication systems"):»µÑ``°ûdG ™``bƒŸG ≈∏`Y ìÉ``àe ¢ü``ædGhttp://www.cdt.org/privacy/authenticaation/

030513interim.shtml.((2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 5 ‘ ¬«∏Y ™∏ tWG) ,


(O).áeóîà°ùŸG ≥«KƒàdG ≥FGôW øe áY qƒæàe áØFÉWπc ‘ ∑Éæg ¿CG á∏eÉ©dG ábôØdG äóLh≥«KƒàdÉH á°UÉÿG ∫ƒ∏◊G øe áYƒæàe áØFÉW …OÉ°üàb’G ¿Gó«ŸG ‘ á«ªæàdGh ¿hÉ©àdG áª¶æe ‘ AÉ°†YC’G ∫hódGájõeôdG äÉeÓ©dG ¤EG ,á«MÉf øe ,ô°ùdG äÉª∏c øe ≥FGô£dG ∂∏J êQóàJh .É˘¡˘eGó˘î˘à˘°SG …ô˘é˘j »˘à˘dG,¬JÉ«°†à≤e ∂dòch ,óªà©ŸG ≥«Ñ£à∏d É©ÑJh .iôNC’G á«MÉædG øe ,ájÎeƒ«ÑdG äÉ°SÉ«≤dGh áq«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh¿EÉa ,á«HÉéjEG áª°S ∂dP ‘ ¿hôj ób øjÒãc ¿CG ÚM ‘h .á©ªà› hCG IOôØæe ≥FGô£dG ∂∏J Ωóîà°ùoJ ¿CG øµÁäÉ«fÉµeE’G áØFÉW ¿CG ¤EG Ò°ûJ á∏eÉ©dG ábôØdG É¡JôLCG »àdG á«FÉ°ü≤à°S’G á°SGQódG ‘ â©ªoL »àdG äÉeƒ∏©ŸG∑GQOEG º¡«∏Y Qò©àj å«ëH IÒÑc IÒM ‘ É¡«∏ª©à°ùeh ≥«Ñ£àdG äÉeóN »eqó≤e π©éj ób É‡ GóL á©°SGhøe ™ØædG ¢†©H ≥«≤– á«fÉµeEG ¤EG íª∏j ∂dP ¿EÉa ,á∏eÉ©dG ábôØdG …CGôd É≤ahh .º¡JÉ«°†à≤Ÿ áÑ°SÉæŸG á≤jô£dG‘ ájOÉæ°SE’G É¡°üFÉ°üN É¡¨∏ÑJ »àdG áLQódGh ,≥«KƒàdG ≥FGôW ∞∏àfl º««≤J πLCG øe á«©Lôe IGOCG çGóëà°SG

.É¡«∏ª©à°ùe hCG ≥«Ñ£àdG äÉeóN »eqó≤e ÖfÉL øe IOóÙG äÉ«°†à≤ŸG á÷É©e

-146äÓeÉ©ŸG ‘ á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ‘ á≤ãdG áLQO ™ØJôJ ¿CG øµÁhOƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG IóëàŸG ·C’G á«bÉØJG óªà©J »àdG ∫hódG OóY OÉjORÉH á«dhódG¬fCG ÒZ .ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdGh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH ™ÑàŸG É«LƒdƒæµJ ójÉÙG É¡é¡f ò«ØæJh ,á«dhódGá÷É©e πLCG øe ºFGƒàe πM ¤EG áLÉë∏d »∏c ÜÉæàLG ¤EG ∂dP …qODƒj ¿CG AôŸG ™qbƒàj ¿CG »©bGƒdG øe ¢ù«d≥«KƒJ ≥FGôW ΩGóîà°SG ¢Vôa ¤EG ∂dP ™e IÒãc ¿Gó∏H óª©J ó≤a .á«æ≤àdGh á«fƒfÉ≤dG ÒjÉ©ŸG ≥aGƒJ ΩóY ádCÉ°ùeäÉ¡«LƒJ ÒaƒJ »°†à≤J áLÉ◊G ¿CG »ÄJôj ób ¿Gó∏ÑdG ¢†©H ¿CG Éªc .äÓeÉ©ŸG øe áæq«©e ´GƒfCG ‘ IOófi,É¡æe á«ÑæLC’G É°Uƒ°üNh ,≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ≈∏Y πjƒ©àdG á«fÉµeEG º««≤J ¿CÉ°ûH káqbO Ì`cCG á°Sƒ`ª∏e

.ó∏ÑdG ‘ ,ôjó≤J πbCG ≈∏Y áahô©ŸG hCG ,áeóîà°ùŸG ≥FGô£dG ™e ÉgDƒaÉµJ ióeh

AAGGQQBB’’GG ‘‘ ÅÅ°°TTÉÉææddGG ≥≥aaGGƒƒààddGG --22

-147øe áYƒª› ¤EG Oƒ©j ÉÃQ ‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y ô¡X …òdG áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG ‘ øjÉÑàdG ¿EG¤EG ¿Gó∏ÑdG ¢†©H π«Á ,(√ÓYCG 6-2 äGô≤ØdG ô¶fG) oπÑb øe ßMƒd Éªµa .áØ∏àfl äÉLQóH øµdh ,πeGƒ©dGõqcôj ÚM ‘ ,äGóæà°ùŸGh äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àj Éª«a á«°Uƒ°üNh áeGô°U qó°TCG πµ°ûdG ¿CÉ°ûH äÉ«°†à≤e ¢Vôaáë°U äÉÑKEG πLCG øe ≥FGô£dG øe á©°SGh áØFÉW ´ÉÑJÉH íª°ùjh ,™qbƒŸG ±ô£˘dG á˘«˘f ≈˘∏˘Y ô˘NB’G É˘¡˘°†©˘H™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ∫hÉæàJ IOófi äÉ©jô°ûJ ‘ ó q°ùéàJ Ée IOÉY áeÉ©dG äÉaÓàN’G √ògh .äÉ©«bƒàdGähÉØJ øe ¥É°ùJ’G ΩGó©fG QOÉ°üe øe ‘É°VEG Qó°üe ≈qJCÉàjh .(√ÓYCG 112-83 äGô≤ØdG ô¶fG) á«fhÎµdE’G´õ`æJ ¿Gó∏ÑdG ¢†©Ña .á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW øe á«æ≤àdG ÖfGƒ÷G ‘ »eƒµ◊G πNóàdG áLQOøe ∂dP ¿CÉH É¡æe GOÉ≤àYG ÉÃQ ,Iójó÷G äÉ«LƒdƒæµàdG ¿CÉ°ûH á«°SÉ«≤dG ÒjÉ©ŸG ójó– ‘ ô°TÉÑe QhóH ΩÉ«≤dG ¤EG

.á«∏ÙG áYÉæ°üdG ≈∏Y á«°ùaÉæJ ájõe »Ø°†oj ¿CG ¬fCÉ°T(190)

-148É¡H CÉ°ûæà°S »àdG á«Ø«µdG ¿CÉ°ûH áØ∏àfl äÉ°VGÎaG É°†jCG ¢ùµ©J ób áæjÉÑàŸG áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG ¿EG Éªc ≈ª°ùj Ée ƒgh ,äÉgƒjQÉæ«°ùdG óMC’ É≤aƒa .≥«KƒàdG äÉ«LƒdƒæµJ''»ŸÉ©dG ≥«KƒàdG êPƒ‰CG'',(191)πãªàj

á≤HÉ°S ábÓY óLƒJ ’ ¢UÉî°TCG äGõ«‡h äÉjƒg øe ≥q≤ëàdG ‘ ≥«KƒàdG äÉ«LƒdƒæµJ øe »°ù«FôdG ¢Vô¨dGhCG ≥«KƒàdG É«LƒdƒæµJ ¿EÉa Gòdh .…óbÉ©J ¥ÉØJG ™°Vƒe É«Lƒdƒæµà∏d ∑Î°ûŸG º¡eGóîà°SG ¿ƒµj ’h º¡æ«H

(190).Baker and Yeo, "Background and issues concerning authorization ..."



¿CG πªàëoj ¢UÉî°TC’G øe Oó©d iôNC’G ¬JGõ«‡ hCG »æ©ŸG ¢üî°ûdG ájƒg âÑãJ ¿CG »¨Ñæj áeóîà°ùŸG ™«bƒàdGêPƒªædG Gòg Oqó°ûjh .É°†jCG Ohófi ÒZ ¿ƒµj ¿CG πªàëoj ¢VGôZC’G øe OóY πLCG øeh Ohófi ÒZ ¿ƒµj∑Éæg ¿ƒµJ ÉeóæY ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤Ã á°UÉÿG á«JÉ«∏ª©dG äÉ«°†à≤ŸG ≈∏Yh á«æ≤àdG ÒjÉ©ŸG á«ªgCG ≈∏Y

≈ª°ùoj Ée ƒgh ,ôNB’G ƒjQÉæ«°ùdGh .ádƒª°ûe áæ“Dƒe áãdÉK ±GôWCG''ΩGõàdÉH ós«≤ŸG ≥«KƒàdG êPƒ‰CG''¿CG iôj ,¢UÉî°TCG äGõ«‡h äÉjƒg øe ≥≤ëàdG ƒg ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG äÉ«LƒdƒæµJ ΩGóîà°SG øe »°ù«FôdG ¢Vô¨dG

.ájóbÉ©J äÉbÉØJG ≈°†à≤Ã ∑Î°ûe ƒëf ≈∏Y É«LƒdƒæµàdG ¿ƒeóîà°ùj(192)≥«KƒàdG É«LƒdƒæµJ ¿EÉa ∂dòdhøe IOófi áYƒª› πLCG øe ,iôNC’G ¬JGõ«‡ hCG ≥jó°üàdG IOÉ¡°T πeÉM ájƒg âÑãJ ¿CG »¨Ñæj áeóîà°ùŸGá©°VÉN ∂dòch ,ád uƒ©e ÉaGôWCG ¿ƒµJ ¿CG πªàëoj »àdG ±GôWC’G øe áæq«©e áYÉªL øª°Vh ,Ö°ùëa ¢VGôZC’G≈∏Y õ«cÎdG qÖ°üæj ,êPƒªædG Gòg QÉWEG ‘h .É«LƒdƒæµàdG ΩGó˘î˘à˘°SG ¿CÉ˘°ûH á˘cÎ°ûe •hô˘°Th ΩÉ˘µ˘MC’

.ájóbÉ©àdG äÉbÉØJ’ÉH ÊƒfÉ≤dG ±GÎY’G

-149ábôØdG É¡«dEG â°ü∏N »àdG èFÉàædG ¿EÉa ,GóFÉ°S É¡°†©H ∫Gõj ’ »àdGh ,äÉæjÉÑàdG √òg øe ºZôdG ≈∏Yh á∏eÉ©dG(193)ÇOÉÑŸG ¿CÉ°ûH ‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y AGQB’G ‘ É«eÉæàe É≤aGƒJ hóÑj Éª«a ¿B’G ∑Éæg ¿CG ¤EG Ò°ûJ

á°ü∏îà°ùŸG èFÉàædGh .ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG É°Uƒ°üNh ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ºµ– ¿CG »¨Ñæj »àdG á«°SÉ°SC’G :á«dÉ◊G á°SGQódG ¿CÉ°ûH ¢Uƒ°üÿG ¬Lh ≈∏Y ΩÉªàgÓd IÒãe á«dÉàdG

(CG) äÉeóÿGh äÉ©«bƒàdG √ÉŒ …õ««ªàdG ÒZ è˘¡˘æ˘dG''á«ÑæLC’G''á«©jô°ûàdG ôWC’G ôµ˘æ˘oJ ’ .âÄ°ûfoCG ób äÉ©«bƒàdG √òg âeGO Ée ,iôNCG ¿Gó∏H ‘ áªFÉb äÉeóN ôFGhO øe áÄ°TÉædG äÉ©«bƒà∏d ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸG,¢SÉ°SC’G Gòg ≈∏Y AÉæHh .»∏NGódG ó«©°üdG ≈∏Y ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸG ¿CÉ°ûH É¡«∏Y ¢Uƒ°üæŸG É¡°ùØf •hô°ûdG ≈°†à≤Ã≥°ùàj Gògh .IÉaƒà°ùe ,äÉ«°†à≤ŸG øe É¡ÄaÉµj Ée hCG ,á«∏ÙG äÉ«°†à≤ŸG âeGO Ée ,…õ««“ ÒZ è¡ædG Gòg ¿CG hóÑj

;á∏eÉ©dG ábôØdG É¡H âeÉb ≥«KƒàdG ¿CÉ°ûH á≤HÉ°S á«FÉ°ü≤à°SG äÉ°SGQO ‘ á°ü∏îà°ùŸG èFÉàædG ™e

(Ü).É«LƒdƒæµJ OÉ«◊G¿CG Gƒæq«H ób ÉÑjô≤J á«FÉ°ü≤à°S’G á°SGQódG ≈∏Y ÚÑ«ÛG πc ¿CG ™e,É«LƒdƒæµJ IójÉfi º¡fGó∏H ‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh ≥«KƒàdG äÉeóN ¿CÉ°ûH á«ª«¶æàdGh á«©jô°ûàdG ôWC’GóM ≈°übCG ÒaƒJ Ωõ∏j ÉeóæY hCG ,á«fhÎµdE’G áeƒµ◊G áÄ«H äÉ≤«Ñ£àH ôeC’G ≥∏©àj ÉeóæY ¬fCG á«Ñ∏ZC’G âæq«H ó≤a

á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ΩGóîà°SG ≈∏Y Gójó– q¢ünæoj ,ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ‘ ÊƒfÉ≤dG Ú≤«dG øe(PKI)AÉæHh .äGQGô≤dG ¿CG hóÑj ,É«LƒdƒæµJ IójÉfi ¿ƒµJ ób á«©jô°ûàdG ôWC’G ¿ƒc øe ºZôdÉH ¬fEÉa ,¢SÉ°SC’G Gòg ≈∏Y

;É¡eGóîà°SG »¨Ñæj »àdG É«LƒdƒæµàdG ójó– ≈∏Y ¢üædG »°†à≤J áeÉ©dG á°SÉ«°ùdÉH á≤∏©àŸG

(ê).á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ΩGóîà°SG QÉ°ûàfG ióe¿CG hóÑj ,á∏eÉ©dG ábôØdG …CGôd É≤ah…ƒb äÉÑKEG π«dO ÒaƒJ Ωõ∏j ÉeóæY QÉ«àN’ÉH ≈¶– »àdG ≥«KƒàdG á≤jôW ƒg á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ∫Éª©à°SG‘ Ωóîà°ùoj ƒgh .ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¢Uƒ°üîH ÊƒfÉ≤dG Ú≤«dG øe á«dÉY áLQOh πª©à°ùŸG ájƒg ¿CÉ°ûH

º°†J áæ«©e •É°ShCG''ácÎ°ûe äÉeÉªàgG äGP äÉYÉªL''º¡jód ≥aôŸG Gòg »∏ª©à°ùe ™«ªL ¿CG hóÑj å«M , ∫Éª©à°SG ¿EG Éªc .á≤HÉ°ùdG ájQÉéàdG ábÓ©dG øe Ée πµ°T'á«còdG äÉbÉ£ÑdG',á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôÃ áfÉ©à°S’ÉH

πbCG á≤jô£dG √òg ∫Éª©à°SG Ó©L ób ,á«≤«Ñ£àdG á«›GÈdG Ö∏°U ‘ »ªbôdG ≥jó°üàdG ∞FÉXh èeO ∂dòchπLCG øe ÉeR’ ¢ù«d á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ∫Éª©à°SG ¿CG ÉeƒªY ¬H ºq∏°ùŸG øe ¿CG ÒZ .Ú∏ª©à°ùŸG ≈∏Y Gót≤©J»àdG ¢VGôZCÓd É¡àeAÓe ¢SÉ°SCG ≈∏Y AÉæH ≥«KƒàdG á≤jôW QÉ«àNG ¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj ºK øeh ,äÉ≤«Ñ£àdG ™«ªL

.É¡∏LCG øe πª©à°ùoJ ±ƒ°S


(193)The Use of Authentication across Borders in OECD for Economic Cooperation and Development,Organization

Countries ....


-150‘ ádƒª°ûŸG ¿Gó∏ÑdG ™«ªL ‘ á«ª«¶æàdG ôWC’G ¿CG á∏eÉ©dG ábôØdG äóLh ,∂dP ≈∏Y IhÓYáeRÓdG •hô°ûdG Òaƒàd ºFÉ≤dG »ª«¶æàdG hCG »©jô°ûàdG QÉWE’G ∫Éµ°TCG øe Ée Óµ°T øª°†àJ á«FÉ°ü≤à°S’G á°SGQódGób ÚM ‘ ¬fCG á∏eÉ©dG ábôØdG äóLh óbh .»∏NGódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©Øª∏dè¡f OƒLh øq«ÑJ ,hóÑj Éª«a ,∂dP ™e øµÁ ,áØ∏àıG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ÚH Éª«a á«©jô°ûàdG π«°UÉØàdG ∞∏àîJIôHÉY hCG á«`dhO ,áªFÉb ôWCG ¤EG óæà°ùj á«∏``NGódG ÚfGƒ≤dG º¶``©e ¿CG å«M øe ,Oó°üdG Gòg ‘ ≥°ùàe…QGOE’G ¬«Lƒ``àdGh ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb …CG) á«˘æ˘Wƒ˘dG Ohó˘ë˘∏˘d

1999/93/EC¿CÉ°ûH á«HhQhC’G áYÉª÷ÉH ¢UÉ˘N QÉ˘WEG ¿CÉ˘°ûH ¢ù∏ÛG ø˘Yh »˘HhQhC’G ¿ÉŸÈdG ø˘Y QOÉ˘°üdGá«ªbôdG äÉ©«bƒàdG(194).(

-151≥«``KƒàdG ¿CÉ`°ûH á«`°UƒàdG ‘ AGQB’G ‘ Å`°TÉædG ≥aGƒàdG Gòg ‘ ájôgƒ÷G OƒæÑdG ¿É«ÑJ ó«YoCG óbh12 ‘ …OÉ°üàb’G ¿Gó``«ŸG ‘ á«``ªæà˘dGh ¿hÉ˘©˘à˘dG á˘ª``¶˘æ˘e ¢ù∏``› É˘gó˘ª˘à˘YG »˘à˘dG ÊhÎµ˘dE’G

:»∏j Ée É¡æe ,IqóY QƒeCG ¤EG ∫hódG ƒYóJ »àdGh ,2007 ¬«fƒj/¿GôjõM

(CG)≥«KƒàdG πLCG øe áeóîà°ùŸG É«LƒdƒæµàdG √ÉŒ IójÉfi êƒ¡f AÉ°SQEG π«Ñ°S ‘ πª©dG;äÉfÉ«µdGh ¢UÉî°TC’G ájƒ¡d Ohó◊G ÈYh É«∏NGO ∫Éq©ØdG ÊhÎµdE’G

(Ü)∫ÉªYC’G ‘ áª«∏°S äÉ°SQÉ‡ ó q°ùŒ ÊhÎµdEG ≥«KƒJ äÉeóNh äÉéàæe ôjƒ£àH ájÉæ©dGäÉLÉ«àMG »qÑ∏J á«æ≤J ÒZh á«æ≤J äÉfÉª°V QGôbEG ∂dP ‘ ÉÃ ,É¡eGóîà°SGh ÉgÒaƒàH ájÉæ©dGh ,ájQÉéàdG

;É¡à«°Uƒ°üNh º¡JÉjƒgh º¡JÉeƒ∏©e øeCÉH ≥∏©àj Éª«a É°Uƒ°üNh ,ÚcQÉ°ûŸG

(ê)ÊƒfÉ≤dG ΩDhGƒàdG ≥«≤– ≈∏Y ,Éª¡«∏c ΩÉ©dGh ¢UÉÿG ÚYÉ£≤dG QÉWEG ‘ ,™«é°ûàdG§ÿG ≈∏Y äÓeÉ©ŸGh äÓYÉØàdG π«¡°ùJ á«¨H ,≥«KƒàdG äÉ££ı »æ«ÑdG π«¨˘°ûà˘dG á˘«˘∏˘HÉ˘bh …QÉ˘é˘à˘dGhäÉéàæe QÉ°ûàf’ á«fÉµeE’G áMÉJEG ¿Éª°V á«¨Hh ,á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ÈYh äÉYÉ£≤dG ÈY ô°TÉÑŸG »Hƒ°SÉ◊G

;‹hódGh »æWƒdG øjó«©°üdG ≈∏Y ≥«KƒàdG äÉeóNh(195)

(O)‘ ¿ƒ∏ª©j øjòdG ∂ÄdhCG º¡«a øÃ ,áaÉc ÚcQÉ°ûŸG »Yh IOÉjõ˘d äGƒ˘£˘î˘H ΩÉ˘«˘≤˘dG.‹hódGh »æWƒdG øjó«©°üdG ≈∏Y ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG ≥FGôW ∫Éª©à°SG ™aÉæÃ ,AÉ°†YC’G ÒZ ∫hódG äGOÉ°üàbG

-152∫É› ‘ ∫GÎ«°ùfhC’G ¬JòîJG …òdG è¡ædG πnª› ™e ÒÑc Qó≤H á≤°ùqàe É¡H ≈°UƒŸG OƒæÑdG √ògh,óbÉ©àdG ájôM ΩGÎMGh ,É«LƒdƒæµàdG √ÉŒ OÉ«◊Gh ,»HÉbôdG º«¶æàdG øe ’óH π«¡°ùàdG …CG) á«fhÎµdE’G IQÉéàdG≥«KƒàdG ≥FGôW ∫Éª©à°SG π«¡°ùJ πLCG øe á÷É©e ¤EG êÉà– á«fƒfÉb πFÉ°ùe IóY ∑Éæg ¿CG ÒZ .(õ««ªàdG ΩóYh

.Ohóë∏d ôHÉY hCG ‹hO ¥É«°S ‘ á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh

(194) L 13/12, 19 January 2000.Official Journal of the European Communities,

(195)OECD Recommendation on Electronic Authentication and OECD Guidance for Electronic Authentication

(Paris, June 2007) »µÑ°ûdG ™bƒŸG ‘ ìÉàe ¢üædG , http://www.oecd.org/dataoecd/32/45/38921342.pdf6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG).(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM


≥≥««KKƒƒààddGG ≥≥FFGGôô££HH ±±GGÎÎYY’’GG ¿¿CCÉÉ°°ûûHH ÒÒjjÉÉ©©ee --AAÉÉHHáá««ÑÑææLLCC’’GG áá««ffhhÎÎµµddEE’’GG ™™««bbƒƒààddGGhh

-153äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SG πbô©J âÄàa Ée »àdG á«°ù«FôdG äÉÑ≤˘©˘dG ió˘MEG ¿EÉ˘a ,√Ó˘YCG ô˘coP É˘ª˘∏˘ã˘e‘ øjÉÑàdG hCG ´RÉæàdG AGôL øe ,»æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb ΩóY »g Ohó◊G ÈY ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdGh á«fhÎµdE’Gá«eƒªY í«JÉØe ≥aôŸ èjhÎdG πLCG øe áØ∏àfl äÉjóàæe âÄ°ûfoCG óbh .Égò«ØæJ ‘ ¥É°ùJ’G ΩóY hCG ÒjÉ©ŸGIQÉéàdG äÉ≤«Ñ£J ‘ áfƒeCÉŸG äÓeÉ©ŸG ¬«dEG óæà°ùJ É°SÉ°SCG √QÉÑàYÉH ,ÒjÉ©e ≈∏Y ºFÉbh »æ«ÑdG π«¨°ûà∏d πHÉb

á«dhO á«eƒµM äÉª¶æe äÉjóàæŸG ∂∏J πª°ûJh .á«fhÎµdE’G(196)´É£≤dGh ΩÉ©dG ´É£≤dG ÚH á£∏àfl äÉª¶æeh,¢UÉÿG (197)»ŸÉ©dG ó«©°üdG ≈∏Y(198).»ª«∏bE’G hCG

-154á«Ñ∏àd ájQhô°†dG äÉeƒ∏©ŸG ÒaƒJ ¿CÉ°ûH á«æ≤J ÒjÉ©e ™°Vh ¤EG »æ≤àdG πª©dG Gòg ¢†©H ±ó¡jh.á«fƒfÉ≤dG äÉ«°†à≤ŸG ¢†©H(199),á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùŸÉH ’ á«æ≤àdG ÖfGƒ÷ÉH ÌcC’G ‘ ≈æ©oj º¡ŸG πª©dG Gòg ¿CG ó«H

(196) ÇOÉ¡dG §«ÙGh É«°SB’ …OÉ°üàb’G ¿hÉ©àdG á£HGôd ™HÉàdG ióàæŸG ™°Vh ,ÇOÉ¡dG §«ÙGh É«°SBG á≤£æe ‘(APEC)á«¡«LƒJ ÇOÉÑe :¢Uƒ`°üÿG Gò````g ‘"Guidelines for Schemes to Issue Certificates Capable of Being Used in Cross Jurisdiction eCommerce"

(eSecurity Task Group, APEC Telecommunications and Information Working Group)ìÉàe ¢üædG) 2004 Èª°ùjO/∫hC’G ¿ƒfÉc ,»µÑ°ûdG ™˘bƒŸG ‘http://www.apectelwg.org/contents/documents/eSTG/PKIGuidelines-Final_2_web.pdfìÉàe »∏°UC’G ¢üæ˘dG) ,

‘h »æ«ÑdG π«¨°ûà∏d á∏HÉb ¿ƒµJ ¿CG øµÁ äÉ££fl çGóëà°SG ‘ IóYÉ°ùŸG Ëó≤J á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG √òg øe ó°ü≤dGh .((áfÉeC’G iódIQÉéàdG QÉª°†e ‘ áeóîà°ùŸG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ´GƒfCG hCG ±Éæ°UCG á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG √òg πª°ûJh .áªFÉ≤˘dG äÉ˘£˘£˘î˘ª˘∏˘d ¢VGô˘©˘à˘°SGó««≤J É¡æe ó°ü≤oj ’ ∂dòch ,iôNCG ≥jó°üJ äGOÉ¡°T á÷É©e á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG √òg øe ó°ü≤dG ¢ù«dh .§≤a á«æWƒdG Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G

.Ö°ùëa á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG √ò¡H ádƒª°ûŸG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T QGó°UEG ≈∏Y ô°üà≤J å«ëH äÉ££ıG(197) ä’É°üJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµàH á°UÉÿG á«°SÉ«≤dG ÒjÉ©ŸG áÄ«g âKóëà°SG ,»HhQhC’G OÉ–’G øª°V(ICT)ΩÉY ‘ ,

á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d »°SÉ«≤dG ó«MƒàdG ¿CÉ°ûH á«HhQhC’G IQOÉÑŸG ,1999(EESSI)»°SÉ«≤dG ó«MƒàdG á£°ûfCG ÚH ≥«°ùæàdG πLCG øe , …QGOE’G ¬«LƒàdG ò«Øæàd ÉªYO1999/93/ECá«°SÉ«≤dG ÒjÉ©ŸG áÄ«g ¿EG Éªc .á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG

»°SÉ«≤dG ó«Mƒà∏d á«HhQhC’G áæé∏dG É¡H âeÉb IQOÉÑe ∫ÓN øe âÄ°ûfoCG É¡°ùØf »g IQƒcòŸG(CEN)á«æ©e á«æWh äÉª¶æe É¡JCÉ°ûfCG »àdG , »æ≤àdG-»FÉHô¡µdG »°SÉ«≤dG ó«Mƒà∏d á«HhQhC’G áæé∏dG Éªg :Úà«ëHQ ÒZ ¿Éàª¶æeh á«°SÉ«≤dG ÒjÉ©ŸÉH(CENELEC)»HhQhC’G ó¡©ŸGh

á«µ∏°SÓdGh á«µ∏°ùdG ä’É°üJ’G ÒjÉ©Ÿ(ETSI).ÚH »æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb õjõ©J πLCG øe ≈à°T á«°SÉ«b ÒjÉ©e ó¡©ŸG Gòg Q qƒW óbh ΩƒYõŸG Égóq≤©J ÖÑ°ùH ,ÉÄ«£H ∫Gõj ’ Égò«ØæJ øµdh ,º¶ædG ∞∏àfl(Paolo Balboni, "Liability of certification service providers

towards relying parties and the need for a clear system to enhance the level of trust in electronic communication" Information. and Communications Technology Law, vol. 13, No. 3 (2004), pp 211-242)

(198) ájƒ«æÑdG äÉeƒ∏©ŸG º¶f ÒjÉ©Ã AÉ≤JQ’G áª¶æe â°ù°SoCG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y(OASIS)äÉ°ù°SDƒe OÉ–G »gh ,1993 ΩÉY ‘.ÉgOÉªàYGh É¡æ«H Öjô≤àdGh á«fhÎµdE’G ájQÉéàdG ∫ÉªYC’ÉH á°UÉN á«°SÉ«b ÒjÉ©e ™°Vh ™«é°ûJ πLCG øe ,íHôdG ¤EG ±OÉg ÒZ ‹hOäGP πFÉ°ùŸG á÷É©e πLCG øe ,√AGÈNh ¬«©FÉHh ≥aôŸG Gòg »∏ª©à°ùe º°†J ,á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôŸ á«æ≤J áæ÷ áª¶æŸG √òg äCÉ°ûfCG óbhIóY É¡«a ≈qNƒàoJ πªY á£N áª¶æŸG √ò¡d á©HÉàdG ≥aôª∏d á«æ≤àdG áæé∏dG â©°Vhh .á«ªbôdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T É«LƒdƒæµJ ô°ûæH á∏°üdGá«∏HÉ≤d É≤«≤– áæq«©e äÉ≤«Ñ£J ‘ ÒjÉ©ŸG √òg ΩGóîà°SG »¨Ñæj ∞«c øq«ÑJ IOófi á«¡«LƒJ ÇOÉÑe hCG ¢üFÉ°üN äÉÙ OGóYEG É¡æeh QƒeCGçGóMCG º«¶æJh ,»æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉ≤H á°UÉN äGQÉÑàNG ÒaƒJh ;áLÉ◊G óæY ,IójóL ÒjÉ©e çGóëà°SGh ;»æ«ÑdG π«¨°ûà∏d ≥aôŸG

äGQÉÑàN’G(OASIS, PKI Technical Committee, "PKI action plan"»µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉàe ¢üædG ,(2004 ôjGÈa/•ÉÑ°T) ,http://www.oasis-open.org/committees/pki/ pkiactionplan.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏ tWG) ,

(199) á«µ∏°SÓdGh á«µ∏°ùdG ä’É°üJ’G ÒjÉ©Ÿ »HhQhC’G ó¡©ŸG çóëà°SG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y(ETSI) É«°SÉ«b GQÉ«©e(TS 102 231)¿CÉ°ûHí«JÉØŸG ≥aôŸ á°ü°üıG á«µÑ°ûdG äÉbÉ£ædÉH ‹OÉÑàdG ±GÎY’G πFÉ°ùe á÷É©e É¡æe ,QƒeCG Ió©H ΩÉ«≤dG πLCG øe º«¶æàdG á«eôg ÒZ á«æH áeÉbEG ò«ØæJÒaƒJ πLCG øe Ωõ∏j Ée QƒcòŸG ó¡©ŸG øY QOÉ°üdG ¬«dEG QÉ°ûŸG »æ≤àdG QÉ«©ŸG Oóëj ,É°SÉ°SCGh .≥jó°üàdG äGOÉ¡°T áë°U ‹ÉàdÉHh ,á«eƒª©dG

≈ª°ùj …òdG) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e á«©°Vh øY äÉeƒ∏©ŸG''á≤ãdG äÉeóN Ωqó≤e'' »g ,á©qbƒe áªFÉ≤d á«∏µ°T á¨«°U óªà©j ƒgh .(''áªFÉbá≤ãdG äÉeóN á«©°Vh''π«dO Ëó≤àH ¢UÉÿG •GÎ°T’G ó¡©ŸG ÉgOóM »àdG á≤ãdG äÉeóN á«©°Vh áªFÉb »Ñ∏Jh .äÉeƒ∏©ŸG √òg ¢Vô©d ¢SÉ°SCÉc

…òdG âbƒdG ‘ ÉeEGh ,äÉeóÿG Ëó≤J âbh ‘ ÉeEG ,¬H ±Î©e ΩÉ¶f …CG øe á≤aGƒÃ ,πªY ób hCG ,πª©j á≤ãdG äÉeóN Ωqó≤e ¿Éc GPEG Ée âÑãjøe øµÁ äÉeƒ∏©e á≤ãdG äÉeóN á«©°Vh áªFÉb …ƒà– ¿CG Öéj ,•GÎ°T’G ∂dP AÉØ«à°SG á«¨Hh .äÉeóÿG ∂∏J ≈∏Y ∫qƒ©J á∏eÉ©e ¬«a äôL∂dòc ∂dP ¿Éc GPEGh ,ΩÉ¶ædG πq¨°ûe ÖfÉL øe ,á∏eÉ©ŸG AGôLEG âbh ‘ ,áeƒ∏©e ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e äÉeóN âfÉc GPEG É‡ âtÑãàdG É¡dÓNá≤ãdG äÉeóN á«©°Vh áªFÉb ¿EÉa Gòdh .(É¡«a Éfƒ©£e hCG IÉ¨∏e hCG á≤q∏©e hCG ,É¡«∏Y É≤aGƒe âfÉc GPEG Ée …CG) ∑Gòæ«M áeóÿG á«©°Vh »g Éªa,øgGôdG âbƒdG ‘ áeóÿG á«©°Vh ≈∏Y äÉfÉ«H øe ¬æª°†àJ Éª«a ô°üà≤J ’CG Öéj QƒcòŸG ó¡©ŸG øY QOÉ°üdG ¬«dEG QÉ°ûŸG »æ≤àdG QÉ«©ŸG ‘ IÉNƒàŸG

) áë«ë°üdG äÉeóÿG áªFÉb ÚH ™ªŒ áªFÉ≤dG ¿EÉa ºK øeh .É¡à«©°Vh ïjQÉJ øY äÉfÉ«H É°†jCG øqª°†àJ ¿CG πH''AÉ°†«ÑdG áªFÉ≤dG''äÉeóÿG áªFÉbh () É¡«a ¿ƒ`©£ŸG hCG IÉ`¨∏ŸG''AGOƒ°ùdG á`ªFÉ≤dG'' »µÑ°ûdG ™bƒŸG ô¶fG) (http://portal.etsi.org/stfs/STF_HomePages/STF290/draft_ts_102231

v010201p&RGW.doc.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,


á«fƒfÉ≤dG äÉ«°†à≤ŸG ≈∏Y õqcôJ á«dÉàdG ΩÉ°ùbC’G ‘ IOQGƒdG á°ûbÉæŸG ¿EÉa Gòdh .á°SGQódG √òg ¥É£f RhÉéàj ƒgh .Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ±GÎY’ÉH á°UÉÿG á«fƒª°†ŸGh á«∏µ°ûdG

ÉÉ««∏∏fifi ááëë°°üüddGG øøee ââÑÑããààddGGhh ππããŸŸÉÉHH áá∏∏eeÉÉ©©ŸŸGGhh CCÉÉ°°ûûææŸŸGG ¿¿ÉÉµµee --11

-155¿ƒµj Gògh .É«fƒfÉb ÉaGÎYG á«ÑæLC’G ∑ƒµ°üdG hCG ≥FÉKƒdG íæe ‘ Éjó«∏≤J ÓeÉY ∫Gõj ’ CÉ°ûæŸG ¿Éµe’ƒ©Øe Ée ó∏H ‘ IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°Th äÉ©«bƒàdG ≈£©oJ »µd ∂dPh ,πãŸÉH á∏eÉ©ŸG ¢SÉ°SCG ≈∏Y IOÉYá«fÉµeEG áªKh .ôNB’G ó∏ÑdG ‘ É«fƒfÉb ’ƒ©Øe á«∏NGódG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°Th äÉ©«bƒàdG ≈£©oJ å«ëH ,É«∏NGOá«ÑæLC’G ≥jó°üàdG IOÉ¡°Th »ÑæLC’G ™«bƒàdG ¬«∏Y …ƒ£æj …òdG »∏NGódG ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸG ´É°†NEG »gh iôNCG≥jó°üJ á£∏°S hCG »∏NGO ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e á£°SGƒH QGôbE’G hCG áë°üdG øe âÑãàdG ∫Éµ°TCG øe Ée πµ°ûd

.êƒ¡ædG √òg ÚH ™ª÷G õFÉ÷G øe .á«∏NGO »HÉbQ º«¶æJ áÄ«g hCG á«∏NGO(200)

-156äGOÉ¡°T hCG äÉ©«bƒJ …CÉH ÊƒfÉ≤dG ±GÎY’G áMGô°U á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG ôµæJ ¿CG É©FÉ°T ¢ù«dhÒãc …ƒ£æj ¿CG πªàëoj á«∏ª©dG á°SQÉªŸG ‘ ,øµdh .…õ««ªàdG ÒZ É¡©HÉW Qƒ¡X óqcDƒj ób É‡ ,á«ÑæLCG ≥jó°üJ¬«LƒàdG ô¶ëj ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .Oƒ°ü≤e ÒZ ¿Éc ¿EGh ≈àM ,Ée …õ««“ ÒKCÉJ ≈∏Y ±GÎY’G áª¶fCG øe≥jó°üàdG äGOÉ¡°T √ÉŒ õ««ªàdG ÉeƒªY á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G¬«LƒàdG Gòg ¿CG ÒZ .(á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ¤EG Ióæà°ùŸG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG …CG) •hô°û∏d á«aƒà°ùŸG á«ÑæLC’GøjOƒLƒŸG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e øY IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ídÉ°üd ∫hC’G ΩÉ≤ŸG ‘ πª©j …QGOE’GÒZ øe ó∏H ‘ OƒLƒŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÉeCGh .»HhQhC’G OÉ–’G ‘ AÉ°†YC’G ∫hódG º«dÉbCG πNGOOÉ–’G ‘ ¬æY IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG IOÉ¡°ûH ±GÎY’G ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d äGQÉ«N áKÓK ¬jó∏a »HhQhC’G OÉ–’GäÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG äÉ«˘°†à˘≤˘e AÉ˘Ø˘«˘à˘°SG :»˘gh ,»˘HhQhC’G™e πHÉ≤e ≥jó°üJ ábÓY AÉ°ûfEG hCG ;ƒ°†Y ádhO ‘ OƒLƒe §£fl ≈°†à≤Ã OÉªàYG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊Gh ,á«fhÎµdE’Gôqaƒoj ΩÉY ±GÎYG á∏¶e â– ¬∏ª©H ΩÉ«≤dG hCG ;»HhQhC’G OÉ–’G ‘ ƒ°†Y ádhO ‘ ô≤à°ùe ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e

.‹hO ¥ÉØJG iƒà°ùe ≈∏Y(201)º«¶æJ ‘ »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG É¡©Ñàj »àdG á≤jô£dGh»euó≤Ÿ êQÉÿG ‘ ¥Gƒ°SC’G ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S ÒaƒàH á°UÉÿG •hô°ûdG ¿Éª°V ¿CG ¤EG Ò°ûJ á«dhódG ÖfGƒ÷G¤EG …QGOE’G ¬«LƒàdG ≈©°ùj »àdG IOƒ°ûæŸG ±GógC’G øe óMGh ƒg ,»HhQhC’G OÉ–Ód Ú©HÉàdG ≥jó°üàdG äÉeóN

.É¡≤«≤–(202)‘É°VE’G ≈°†à≤ŸGh »HhQhC’G OÉ–’G ÒjÉ©e ™e Êƒª°†ŸG DƒaÉµàdG ≈°†à≤e ÚH ™ª÷G ∫ÓN øeh

(200)≈∏Y ¥ÉØJG OƒLh ∫ÉM ‘ á«ÑæLC’G á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûH ±Î©oj ,Óãe ,ÚàæLQC’G ‘≥jó°üJ á£∏°S ÖfÉL øe QGôbEG OƒLh ∫ÉM ‘ hCG ,á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG á£∏°S ¬d ™ÑàJ …òdG CÉ°ûæŸG ó∏Hh ÚàæLQC’G ÚH πãŸÉH á∏eÉ©ŸG

ô¶fG) ájPÉØfE’G á£∏°ùdG ÖfÉL øe á≤qKƒeh ÚàæLQC’G ‘ á°üqNôeá«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb.(16 IOÉŸG ,(2001)(201)äGOÉ¡°T ¿CG øª°†J ¿CG §≤a »HhQhC’G OÉ–’G ‘ AÉ°†YC’G ∫hódG ≈∏Y Öéj ,…QGOE’G ¬«LƒàdG øe 7 IOÉŸG ≈°†à≤Ã ,Ó©a

Ωqó≤e øY IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûd É«fƒfÉb áÄaÉµe ÉgQÉÑàYÉH É¡H ±Î©e ådÉK ó∏H ‘ ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e øY IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG ∂dPh á«HhQhC’G áYÉª÷G øª°V OƒLƒe ≥jó°üJ äÉeóN(CG) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿Éc GPEG''Gòg ‘ É¡«∏Y ¢Uƒ°üæŸG äÉ«°†à≤ŸG ‘ƒà°ùj

ƒ°†Y ádhO ‘ ºFÉb »YƒW OÉªàYG §£fl ≈°†à≤Ã Góªà©e ¿Éc GPEGh ,¬«LƒàdG'' hCG ;(Ü)øª°V OƒLƒŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿Éc GPEG …QGOE’G ¬«LƒàdG ‘ É¡«∏Y ¢Uƒ°üæŸG äÉ«°†à≤ŸG ‘ƒà°ùj …òdGh áYÉª÷G''øª°†j'' hCG ;≥jó°üàdG IOÉ¡°T(ê)hCG ≥jó°üàdG IOÉ¡°T âfÉc GPEG

≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿Éc''á«dhO äÉª¶æe hCG áãdÉK ¿Gó∏Hh áYÉª÷G ÚH ±GôWC’G Oqó©àe hCG »FÉæK ¥ÉØJG ≈°†à≤Ã Éª¡H ÉaÎ©e''.(202)Iô≤ØdG áZÉ«°U øe í°VGh á«ÑæLC’G ¥Gƒ°SC’G ¤EG Ú«HhQhC’G ≥jó°üàdG äÉeóN »euó≤e ∫ƒ°Uh πÑ°S ÚeCÉàH ≥∏©àŸG πZÉ°ûdG

¬fCG ≈∏Y ¢üæJ »àdG ,…QGOE’G ¬«LƒàdG øe 7 IOÉŸG øe 3''áYÉª÷G É¡H ™∏£°†J »àdG á£°ûfC’G ¬LGƒJ äÉHƒ©°U …CÉH á«°VƒØŸG º∏©J Éªæ«MÉ°SÉªàdG ¢ù∏ÛG ¤EG äÉMÎ≤e Ωqó≤J ¿CG ,IQhô°†dG â°†àbG GPEG ,É¡d Rƒéj ,áãdÉK ¿Gó∏H ‘ ¥Gƒ°SC’G ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S å«M øe

áãdÉãdG ¿Gó∏ÑdG ∂∏J ‘ áYÉª÷G É¡H ™∏£°†J »àdG ™jQÉ°ûŸG ¿CÉ°ûH á¡HÉ°ûe ¥ƒ≤M ≈∏Y ¢VhÉØàdG πLCG øe Ö°SÉæe ∞«∏µàd''.


¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG ¿EÉa ,ƒ°†Y ádhO ‘ ºFÉb §£ı É≤ah OÉªàY’G ¿CÉ°ûH…òdG »∏°UC’G ΩÉ¶æ∏d ∫Éãàe’G ÖfÉLC’G ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≈∏Y π©ØdÉH •Î°ûj á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGƒg É‡ iƒà°ùe ≈∏YCG QÉ«©e øY IQÉÑY ƒgh ,AGƒ°S óM ≈∏Y »HhQhC’G OÉ–’G ‘ ≥qÑ£ŸG ΩÉ¶ædGh ¬d ¿ƒ©Ñàj

.»HhQhC’G OÉ–’G ‘ ƒ°†Y ádhO ‘ øjóªà©ŸG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e øe Üƒ∏£e(203)

-157äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG øe 7 IOÉŸG ò«ØæJ iôL óbh.äGÒ«¨àdG ¢†©H ™e øµdh á«fhÎµdE’G(204)á«ªbôdG äÉ©«bƒàdÉH ¿ÉaÎ©J ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,á£dÉeh GóædôjEÉa

áÄaÉµe ÉgQÉÑàYÉH (»HhQhC’G OÉ–’G äÉë∏£°üe ≈°†à≤Ã ,•hô°û∏d á«aƒà°ùŸG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T) á«ÑæLC’GGòg ™°†îj ,iôNCG ä’ÉM ‘h .IÉaƒà°ùe iôNC’G á«fƒfÉ≤dG äÉ«°†à≤ŸG âeGO Ée ,á«∏NGódG äÉ©«bƒà∏d,á«µ«°ûàdG ájQƒ¡ª÷G) á«∏NGO á£∏°S øY Qó°üj QGô≤d hCG (ÆÈª°ùµd ,É°ùªædG) »∏NGódG ≥≤ëà∏d ±GÎY’GÉ¡Z qƒ°ùj »àdGh ,»∏NGódG ≥q≤ëàdG ∫Éµ°TCG øe Ée πµ°T ≈∏Y QGô°UE’G ƒëf áYõ`ædG √ògh .(GóædƒH ,É«fƒà°SEGá«∏ª©dG á°SQÉªŸG ‘ …ODƒj ,á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ≈∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb iƒà°ùe ¿CÉ°ûH ´hô°ûe πZÉ°T IOÉY

.¬æe IQOÉ°üdG ‘Gô¨÷G CÉ°ûæŸG ¢SÉ°SCG ≈∏Y á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T √ÉŒ õ««“ ≈∏Y …ƒ£æj ΩÉ¶f ¤EG

ÊÊƒƒªª°°††ŸŸGG DDƒƒaaÉÉµµààddGG --22

-158ìGÎbG óæY á«aGô¨÷G äGQÉÑàY’G QGôbEG øY ∫GÎ«°ùfhC’G âªéMCG ,ó¡©dG Ëób ó«∏≤J ™e ÉbÉ°ùJGøe 12 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdÉa .á«ÑæLC’G á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûH ±GÎYÓd πeGƒYâfÉc GPEG Ée ôjô≤J iód ¬fCG ≈∏Y áMGô°U ¢üæJ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉbÉª¡fƒc ióe ôjô≤J hCG ,∂dòc ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ¿Éc GPEG Ée hCG ,É«fƒfÉb ∫ƒ©ØŸG ájQÉ°S ≥jó°üàdG IOÉ¡°T™«bƒàdG ¬«a Ωóîà°ùoj hCG CÉ°ûæoj hCG IOÉ¡°ûdG ¬«a Qó°üJ …òdG ‘Gô¨÷G ™°Vƒª∏d QÉÑàYG …CG ¤ƒoj ’ ,∂dòc

.™qbƒŸG hCG Qó°üŸG πªY ¿ÉµŸ ‘Gô¨÷G ™°Vƒª∏d hCG ÊhÎµdE’G

-159á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb øe 12 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdG øe ó°ü≤dGh¿ƒµj ¿CG ∫GƒMC’G øe ∫ÉM …CÉH »¨Ñæj ’ ,¬JGP óM ‘ ,CÉ°ûæŸG ¿Éµe q¿CG √OÉØe …òdG »°SÉ°SC’G CGóÑŸG ¿É«ÑJ ƒgá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG hCG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûd ¿ƒµj ¿CG øµÁ ÉÃ ±GÎY’G »¨Ñæj ¿Éc GPEG Ée ôjô≤J ‘ ÓeÉYIOÉ¡°T …ƒ£æJ ¿CG øµÁ ¿Éc GPEG Ée ôjô≤àa ,∂dP »¨Ñæj ióe …CG ¤EG ôjô≤Jh ,ÊƒfÉb ∫ƒ©Øe øe á«ÑæLC’Gπjƒ©àdG á«∏HÉb ≈∏Y Góªà©j ¿CG »¨Ñæj ,√Góe ôjô≤Jh ,ÊƒfÉb ∫ƒ©Øe ≈∏Y ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG hCG ≥jó°üàdG∑Éægh .ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG hCG ≥jó°üàdG IOÉ¡°T ¬æe äQó°U …òdG ¿ÉµŸG ≈∏Y ’ ,á«æ≤àdG á«MÉædG øe Éª¡«∏YÉ¡«∏Y Qƒã©dG øµÁ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 12 IOÉª∏d á∏KÉ‡ ájõ««“ ÒZ ΩÉµMCGIQÉéàdG ‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH IóëàŸG äÉj’ƒdG ¿ƒfÉb πãe ,á«∏NGódG áª¶fC’G ¢†©H ‘ É°†jCG

.2000 ΩÉ©d á«æWƒdGh á«ŸÉ©dG(205)¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj ’ ,¬JGP óM ‘ ,CÉ°ûæŸG ¿Éµe ¿CG ≈∏Y ¢üæJ ΩÉµMC’G √ò¡a¿CG øµÁ á«ÑæLC’G á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG hCG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ¿CÉH ±GÎY’G »¨Ñæj ¿Éc GPEG Ée ôjô≤J ‘ ÓeÉY

(203)Jos Dumortier and others, "The legal and market aspects of electronic signatures", study for the European

. Commission Directorate General Information Society, Katholieke Universiteit Leuven, 2003, p. 58

(204).Jos Dumortier and others, "The legal and market aspects of electronic signatures"..., pp. 92-94

(205)United States Code, title 15, chapter 96, section 7031 (Principles governing the use of electronic signatures

. in international transactions)


ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸG ¿CÉH ±Î©J »¡a .áYÎ°ûe ádhO ‘ ,∫ƒ©ØŸG ∂dP ióeh ,ÊƒfÉb ∫ƒ©Øe ≈∏Y …ƒ£æJ.É«æ≤J Éª¡«∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb ≈∏Y ∞bƒàj ¿CG »¨Ñæj ÊhÎµdE’G ™«bƒà∏d hCG ≥jó°üàdG IOÉ¡°ûd(206)

-160äÉjƒà°ùe ÚH Êƒª°†ŸG DƒaÉµà∏d GQÉÑàNG »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG Qô≤j ,á«aGô¨÷G πeGƒ©dG øe ’óHhá«ÑæLC’G ≥jó°üàdG IOÉ¡°T ¿EÉa ,∂dòd É≤ahh .á«æ©ŸG äÉ©«bƒàdGh ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T É¡ë«àJ »àdG πjƒ©àdG á«∏HÉbIQOÉ°U ≥jó°üJ IOÉ¡°T ÉgQÉÑàYÉH É¡«∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb å«M øe …ôgƒ÷G DƒaÉµàdG øe iƒà°ùe í«àJ âfÉc Ée GPEG™«bƒà∏d ¿ƒµj ¿CG Öéj ,¬JGP ≥∏£æŸG øeh .¬°ùØf ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸG É¡d ¿ƒµj ¿CG ÖLh ,áYÎ°ûŸG ádhódG ‘Éeóîà°ùe hCG CÉ°ûæe É«fhÎµdEG É©«bƒJ √QÉÑàYÉH ¬°ùØf ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸG ó∏ÑdG êQÉN Ωnóîà°ùoŸG hCG CÉ n°ûæoŸG ÊhÎµdE’GäÉjƒà°ùe ÚH DƒaÉµàdG ¿EG Éªc .¬«∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉb å«M øe …ôgƒ÷G DƒaÉµàdG øe iƒà°ùe ìÉJCG GPEG ó∏ÑdG πNGOÒjÉ©ª∏d É≤ah Égôjô≤J Öéj á«ÑæLC’Gh á«∏NGódG äÉ©«bƒàdGh ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T É¡ë«àJ »àdG πjƒ©àdG á«∏HÉbΩGóîà°SG ≈∏Y ±GôWC’G ¥ÉØJG ∂dP ‘ ÉÃ ,´ƒ°VƒŸÉH á∏°üdG á≤«Kh iôNCG πeGƒY q…CGh É¡H ±Î©ŸG á«dhódG…QÉ°S hCG Éë«ë°U ¥ÉØJ’G ¿ƒµj ¿CG Qò©àj ⁄ Ée ,á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T hCG äÉ©«bƒàdG øe áæ«©e ´GƒfCG

.≥qÑ£ŸG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã ∫ƒ©ØŸG

-161¿CG ™bGƒdGh .∂dòd êhôj ’h πãŸÉH á∏eÉ©ŸG ¿CÉ°ûH äÉÑ«JôJ ΩGôHEG »°†à≤j ’ »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øµdáYÎ°ûŸG ádhó∏d É¡H øµÁ »àdG á«fƒfÉ≤dG Ö«dÉ°SC’G ¿CÉ°ûH Oófi ìGÎbG …CG ≈∏Y …ƒàëj ’ »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dGøe ¿ÓYEG Óãe) »ÑæLCG ó∏H ¿ƒfÉ≤d πãà“ »àdG äÉ©«bƒàdGh äGOÉ¡°ûdG ≈∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉ≤H É≤Ñ°ùe ±Î©J ¿CG

.(IógÉ©e hCG óMGh ±ôW(207)OGóYEG AÉæKCG äôcoP »àdG ,áé«àædG ∂∏J ≥«≤– á«¨H É¡YÉÑJG øµÁ »àdG ≥FGô£dGhiôNCG ádhO ÚfGƒ≤d πãà“ »àdG äÉ©«bƒàdÉH »FÉ≤∏àdG ±GÎY’G ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,πª°ûJ ,»LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dGÜƒ∏£ŸG iƒà°ùŸG ™e πbC’G ≈∏Y ÉÄaÉµàe πjƒ©àdG á«∏HÉb øe iƒà°ùe »°†à≤J á«ÑæLC’G ádhódG ÚfGƒb âfÉc GPEGáYÎ°ûe ádhód É¡dÓN øe ≈æ°ùàj »àdG iôNC’G á«fƒfÉ≤dG Ö«dÉ°SC’Gh .áÄaÉµŸG á«∏NGódG äÉ©«bƒàdG ¢Uƒ°üîHäÉfÓYEG QGó°UEG πª°ûJ ¿CG øµÁ á«ÑæLC’G äÉ©«bƒàdGh ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ≈∏Y πjƒ©àdG á«∏HÉ≤H É≤Ñ°ùe ±Î©J ¿CG

.äGógÉ©e ΩGôHEG hCG óMGh ÖfÉL øe(208)

(206) ¿ƒfÉbá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G.83 Iô≤ØdG ,ÊÉãdG Aõ÷G ,...(207).157 Iô≤ØdG ,¬°ùØf ™LôŸG(208) ÚKÓãdGh á©HÉ°ùdG ¬JQhO ∫ÉªYCG øY á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH »æ©ŸG πeÉ©dG ≥jôØdG ôjô≤J ô¶fG(A/CN.9/483).42h 39 ÚJô≤ØdG ,

ÊÊƒƒffÉÉbb DDƒƒaaÉÉµµJJ AAÉÉ°°ûûffEEGG ÒÒjjÉÉ©©eehh ≥≥FFGGôôWW --ÉÉ««ffÉÉKK

-162øeCÉH á«æ©ŸG á∏eÉ©dG ábôØdG É¡H âeÉb »àdG á«FÉ°ü≤à°S’G á°SGQódG äóLh ,√ÓYCG øq«Ñe ƒg ÉªcÒZ á«©jô°ûàdG ôWC’G º¶©oe ¿CG ,…OÉ°üàb’G ¿Gó«ŸG ‘ á«ªæàdGh ¿hÉ©àdG áª¶æŸ á©HÉàdG ,äÉeƒ∏©ŸG á«°Uƒ°üNhÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG ∂dòch á«ÑæLC’G á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG √ÉéoJ πbC’G ≈˘∏˘Y ,CGó˘ÑŸG å«˘M ø˘e á˘jõ˘«˘«“äÉ©«bƒàdG ∫ƒ©Øe PÉØf ôµæoJ ’ É¡fCG ≈æ©Ã ,É¡ÄaÉµj Ée hCG á«∏ÙG äÉ«°†à≤ŸG Éª¡«a ≈aƒà°ùoJ ¿CG á£jô°T ,»ÑæLC’GâÄ°ûfoCG ób äÉ©«bƒàdG ∂∏J ¿ƒµJ ¿CG á£jô°T ,iôNCG ¿Gó∏H øe Ó°UCG IQOÉ°üdG äÉeóÿÉH ≥∏©àj Éª«a ÊƒfÉ≤dG

.»∏NGódG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã É¡H ±nÎ©ŸG äÉ©«bƒàdG ≈∏Y á≤qÑ£ŸG É¡°ùØf •hô°ûdG ≈°†à≤Ã(209)πª©dG ábôa ¿CG ÒZäOqóMh ,ÉeƒªY ó«L ƒëf ≈∏Y IQ qƒ£àe â°ù«d á«ÑæLC’G ≥«KƒàdG äÉeóîH ±GÎY’G äÉ«dBG ¿CG É°†jCG â¶M’∫ÉÛG Gòg ‘ πªY …CG ¿CG ¤EG Gô¶fh .ÓÑ≤à°ùe πª©H ¬«a ´Ó£°V’G ó«ØŸG øe ¿ƒµj ób k’É› √QÉÑàYÉH ∂dPÚH ™ª÷G á∏eÉ©dG ábôØdG âMÎbG ,»æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb ƒgh qºYCG ´ƒ°VƒÃ á∏°üdG ≥«Kh ¿ƒµj ¿CG ¬fCÉ°T øeÇOÉÑŸG øe hCG á©ÑqàŸG äÉ°SQÉªŸG π°†aCG øe áYƒª› ™°VƒJ ¿CG á∏eÉ©dG ábôØdG âMÎbG Éªc .ÚYƒ°VƒŸG øjòg±GÎY’G äÉ«dBG ¿CG IQƒcòŸG ¿hÉ©àdG áª¶æe â¶M’ ,Gó¡Y çóMCG áfhBG ‘h .¢Uƒ°üÿG Gòg ‘ á«¡«LƒàdG.IOhófi ∫GõJ ’ á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ÈY É¡JÉ≤«Ñ£J ‘ IÈÿG øµdh ,äQƒ£J ób á«ÑæLC’G ≥«KƒàdG äÉeóîHGòg ‘ É¡FÉcô°T iód á≤ãdG QÉWEG º««≤àd πFÉ°SƒdG ¢†©H ¤EG êÉà– á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓY¬ë«àJ …òdG QÉWE’Gh á«¡«LƒàdG É¡FOÉÑe nôuaƒoJ ¿CG ‘ πeC’G øY âHôYCG IQƒcòŸG ¿hÉ©àdG áª¶æe ¿CG ™eh .¿Gó«ŸG

.ádCÉ°ùŸG √òg ¿CÉ°ûH ’ƒª°T ÌcCG πª©H ΩÉ«≤dG ΩRÓdG øe ¿CG âæq«H ó≤a ,Oó°üdG Gòg ‘ IóYÉ°ùe(210)∫hÉæàjhó«©°üdG ≈∏Y »æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb ¿CÉ°ûH á«fƒfÉ≤dG äÉ«dB’Gh äÉÑ«JÎdG ´ƒ°Vƒe á°ûbÉæŸÉH ¿É«dÉàdG ¿Éª°ù≤dGáÄ°TÉædG πFÉ°ùŸG ≈∏Y ∫hC’G ΩÉ≤ŸG ‘ ¿Gõqcôj Éªgh .á«dhDƒ°ùŸG áª¶fCG ÚH DƒaÉµàdG Oqó– »àdG πeGƒ©dGh ,‹hódGøY IQOÉ°U ≥jó°üJ äGOÉ¡°ûH áªqYóŸG ‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ∫Éª©à°SG øYí«JÉØe ≥aôe QÉWEG ‘ á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG É°Uƒ°üNh ,¬H ¥ƒKƒe ådÉK ±ôW ƒg ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e

á«eƒªY(PKI)≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH ≥∏©àj Éª«a á«fƒfÉb äÉHƒ©°U Aƒ°ûf íLQC’G øe ¿C’ ∂dPh ,.≥«KƒàdGh ™«bƒàdG á«∏ªY ‘ áãdÉK ±GôWCG ∑Gô°TEG »°†à≤j É‡ Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G

¬¬JJÉÉ««ddBBGGhh ∫∫OOÉÉÑÑààŸŸGG ±±GGÎÎYY’’GG ´GGƒƒffCCGG --∞∞ddCCGG

-163á«∏NGódG oäÉ«°†à≤ŸG ÖfÉLC’G ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≥JÉY ≈∏Y ¬«≤∏J …òdG ‘É°VE’G AÖ©dG ¿EG.á«dhódG IQÉéàdG πbô©j GõLÉM íÑ°üj ¿CG øµÁ É«LƒdƒæµàdÉH á∏°üdG äGP(211)ÚfGƒ≤dG ¿EÉa ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Yh

á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ±GÎY’G ≈∏Y á≤aGƒŸG íæe ‘ á«æWƒdG äÉ£∏°ùdG É¡©ÑqàJ »àdG πFÉ°SƒdÉH á∏°üdG äGP

77

(209)Organization for Economic Cooperation and Development, The Use of Authentication across Borders in

.OECD Countries...(210).ECD Recommendation on Electronic Authentication ..., p. 27(211)Alliance for Global Business, "A discussion paper on trade-related aspects of electronic commerce in response

to the WTO's e-commerce work programme", April 1999, p. 29 »µÑ``°ûdG ™`bƒŸG ‘ ìÉ```àe ¢ü``ædG)http://www.biac.org/

statements/iccp/AGBtoWTO April1999.pdf.(2008 ¬«fƒj /¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,


ájQÉéàdG ∫ÉªYC’G äBÉ°ûæe √ÉŒ ôFÉL õ««“ ≈∏Y …ƒ£æJ ¿CG øµÁ á«ÑæLC’G á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°Th á«ÑæLC’GäÉ«°†à≤ŸG ¢†©H É¡æ«fGƒb ‘ âLQOCG ádCÉ°ùŸG √òg ‘ äô¶f á«©jô°ûJ áÄ«g πc ¿CG ßMÓoj ,¿B’G ≈àMh .á«ÑæLC’Gá∏°U äGP ádCÉ°ùŸG √òg ¿EÉa ºK øeh ,»ÑæLC’G ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É¡H óq«≤àj ¿CG »¨Ñæj »àdG ÒjÉ©ŸÉH á∏°üdG äGP¢VôØj ób ™jô°ûàdG ¿EÉa ,¬°ùØf âbƒdG ‘h .á«æWƒdG ÒjÉ©ŸG ÜQÉ°†àH á°UÉÿG ÉbÉ£f ™°ShC’G á«°†≤dÉH º°üØæJ ’

.Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ±GÎY’G ¿hO ∫ƒ– iôNCG á«FGôLEG hCG á«aGô¨L GOƒ«b É°†jCG

-164¢Uƒ°üîH ≥∏≤dG »YGhO øe OóY CÉ°ûæj ¿CG øµÁ ,‹hO á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe OƒLh ΩóY ∫ÉM ‘häGOÉ¡°ûH ±GÎY’G ºàj Ée GÒãch .á«ÑæLC’G ¿Gó∏ÑdG ‘ ≥jó°üàdG äÉ£∏°S ÖfÉL øe ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûH ±GÎY’G

≈qª°ùJ á≤jôW á£°SGƒH á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG''∫OÉÑàŸG ≥jó°üàdG''äÉ£∏°S ±Î©J ¿CG …Qhô°†dG øe ,ádÉ◊G ∂∏J ‘h .¢Uƒ°üîH áæq«©ŸG ôWÉıG ¢†©H É¡≤JÉY ≈∏Y òNCÉJ ¿CG ‘ áÑZGôdG ≥jó°üàdG äÉ£∏°S hCG) ÉjôgƒL áÄaÉµàŸG ≥jó°üàdG™«£à°ùj »µd ∂dPh ,É¡æe πc É¡eqó≤j »àdG äÉeóÿÉH (iôNCG ≥jó°üJ äÉ£∏°S øY IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°TIQGó÷G ‘ ¿ÉeC’ÉH Qƒ©°ûdG øe ÈcCG Qó≤Hh IAÉØµdG øe ójõÃ º¡æ«H Éª«a Gƒ∏°UGƒàj ¿CG É¡æe πµd ¿ƒ©HÉàdG ¿ƒ∏pª©à°ùŸG§HôdG hCG ∫OÉÑàŸG ≥jó°üàdG ¢Uƒ°üîH á«fƒfÉb πFÉ°ùe CÉ°ûæJ óbh .É¡æY Qó°üJ »àdG äGOÉ¡°ûdG É¡H º°ùqàJ »àdG á≤ãdÉHádCÉ°ùe kÓãe ∂dP øeh ,∫ÉÛG Gòg ‘ ádƒª°ûŸG á«æeC’G áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG Oqó©àJ ÉeóæY äGOÉ¡°ûdG ÚH »∏°ù∏°ùàdG

.¬JGOÉaEG ≈∏Y πpª©à°ùŸG ∫sƒnY …òdG ±ô£dGh ,IQÉ°ùN ´ƒbh ‘ ¬aqô°üJ Aƒ°S ÖqÑ°ùJ …òdG ±ô£dG ójó–

∫∫OOÉÉÑÑààŸŸGG ±±GGÎÎYY’’GG --11

-165≥aôe á≤£æe ‘ ∫ uƒ©ŸG ±ô£dG √QÉWEG ‘ ™«£à°ùj »æ«ÑdG π«¨°ûàdG ¿CÉ°ûH Ö«JôJ ƒg ∫OÉÑàŸG ±GÎY’Gá«¨H ôNBG á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe á≤£æe ‘ á«©Lôe á£∏°S øY IQOÉ°U äÉeƒ∏©e πª©à°ùj ¿CG á«eƒªY í«JÉØe

.ôNB’G á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe á≤£æe ‘ ¢üî°T ≥«KƒJ(212)OÉªàYG hCG ¢ü«NôJ á«∏ª©d áé«àf IOÉY Gòg ¿ƒµjhäÉeóN Ωqó≤e ¿CÉ°ûH âjôLoCG á«ª°SQ ≥«bóJ á«∏ª©d hCG ,ôNB’G á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe á≤£æe ‘ á«ª°SQ

.á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe á≤£æŸ πuãªŸG ≥jó°üàdG(213)á≤ãdG õFÉ÷G øe ¿Éc GPEG Ée ≈∏Y ÖqJÎJ »àdG á©ÑàdG ÉeCGháeóÿG hCG »Hƒ°SÉ◊G ≥«Ñ£àdG ∂pdÉe hCG ∫ uƒ©ŸG ±ô£dG πgÉc ≈∏Y ™≤àa »ÑæLCG á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe á≤£æÃ

.∫ uƒ©ŸG o±ô£dG ô°TÉÑe ƒëf ≈∏Y ¬«a ≥ãj ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e πgÉc ≈∏Y ’ ,á«fhÎµdE’G

-166Ωqó≤e iƒà°ùe ≈∏Y ’ ,á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe iƒà°ùe ≈∏Y IOÉY ∫OÉÑàŸG ±GÎY’G çóëjhƒ¡a ,ôNBG π«ãe í«JÉØe ≥aôÃ á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe ±Î©j ÉeóæY ,ºK øeh .√OôØÃ »æ©ŸG ≥jó°üàdG äÉeóNGògh .á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe §£fl QÉWEG ‘ øjóªnà©e ≥jó°üJ äÉeóN »eqó≤˘e …CÉ˘H É˘«˘FÉ˘≤˘∏˘J ±Î©˘jΩqó≤e πc º««≤J ¤EG ’ ,ôNB’G á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe OÉªàYG á«∏ªY º««≤J ¤EG íLQC’G ≈∏Y óæà°ùj ±GÎY’G

o≥aGôe É¡«a Qó p°üJ »àdG ∫GƒMC’G ‘h .ôNB’G á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe iód móªnà©e √OôØÃ ≥jó°üJ äÉeóN≈∏Y πªà°ûJ ∫OÉÑàŸG ±GÎY’G á«∏ªY ¿EÉa ,≥jó°üàdG äGOÉ¡°T øe äÉLQódG IOqó©àe ÉaÉæ°UCG á«eƒª©dG í«JÉØŸG≈∏Y ∂dòch ,Úà≤£æŸG ‘ É¡eGóîà°SG ¢Vô¨d É¡H ∫ƒÑ≤dG øµÁ »àdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T øe ∞æ°U ójó–

.äGOÉ¡°ûdG øe ∞æ°üdG ∂dP ¤EG º««≤àdG ‘ OÉæà°S’G

(212)πeÉ©dG ≥jôØ∏d á©HÉàdG ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG á÷É©e áª¡Ã áØq∏µŸG áYƒªÛG 2000 ΩÉY ‘ ¬àKóëà°SG ∫OÉÑàŸG ±GÎY’G Ωƒ¡Øe ÇOÉ¡dG §«ÙGh É«°SB’ …OÉ°üàb’G ¿hÉ©àdG á£HGôd ™HÉàdG ,äÉeƒ∏©ŸGh ó©oH øY ä’É°üJ’G ¿CÉ°ûH(APECTEL Working Group)ô¶fG ,

Qƒ°ûæe(APEC)-202 ºbQTC-01.2 , (APEC, 2002)Electronic authentication: issues relating to its selection and useìÉàe , »µÑ°ûdG ™˘bƒŸG ≈˘∏˘Y http://www.apec.org/apec/publications/all_publications/telecommunications.html6 ‘ ¬«∏˘Y ™˘∏ tWG)

.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM(213)øY ä’É°üJ’G ¿CÉ°ûH πeÉ©dG ≥jôØ∏d á©HÉàdG ,ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG á÷É©e áª¡Ã áØq∏µŸG áYƒªÛG πªY ¤EG óæà°ùj ∞jô©J

ÇOÉ¡dG §«ÙGh É«°SB’ …OÉ°üàb’G ¿hÉ©àdG á£HGôd ™HÉàdG ,äÉeƒ∏©ŸGh ó©oH(APEC).


-167á«æ≤àdG á«MÉædG øe »æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉ≤H ≥∏©àJ πFÉ°ùe IQhô°†dÉH ™Ñàà°ùj ∫OÉÑàŸG ±GÎY’G ¿EG Éªc≥jó°üàdG IOÉ¡°T á÷É©e ≈∏Y IQOÉb ¿ƒµJ ¿CG Öéj á«≤«Ñ£àdG á«›GÈdG ¿CG …CG ,§≤a ≥«Ñ£àdG iƒà°ùe ≈∏Yøe âqÑãàdG πLCG øe »ÑæLC’G á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe á≤£æŸ »Hƒ°SÉ◊G »∏«dódG ΩÉ¶ædG ¤EG ∫ƒNódGh ,á«ÑæLC’GäÉeóN »eqó≤e ¿CG á«∏ª©dG á°SQÉªŸG å«M øe ßMÓoj ¿CG »¨Ñæjh .á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG IOÉ¡°T á«©°Vh áë°Uº¡æFÉHR Ωõà©j »àdG ¢VGôZCÓd É≤ah ,πjƒ©àdG á«∏HÉb øe áØ∏àfl äÉLQO ≈∏Y ≥jó°üJ äGOÉ¡°T ¿hQó°üj ≥jó°üàdG,É©e êQÉÿGh πNGódG ‘ ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äGOÉ¡°ûdG øY èàæJ óbh .É¡∏LCG øe äGOÉ¡°ûdG ∫Éª©à°SGób ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,¿Gó∏ÑdG ¢†©H »Øa .É¡«∏Y πjƒ©à∏d É¡æe πc á«∏HÉb áLQO ≈∏Y ∞qbƒàJ áØ∏àfl á«fƒfÉb QÉKBG

É¡Ø°UƒH ÉfÉ«MCG É¡«dEG QÉ°ûoj »àdG äGOÉ¡°ûdG ≈∏Y ≈àM áæq«©e ±hôX ‘ á«fƒfÉb QÉKBG ÖqJÎJ''áLQódG á«qfóàe''hCG''áª«≤dG á«qfóàe''ô¶fG) (π«Ñ≤dG Gòg øe äGóæà°ùe ΩGóîà°SG ≈∏Y ÉjóbÉ©J É≤ØJG ób ¿Éaô£dG ¿ƒµj ÉeóæY ,Óãe)

.É«Ø«Xh áfQÉ≤àŸG äGOÉ¡°ûdG ÚH ƒg √DhÉ°ûfEG OGôŸG DƒaÉµàdG ¿EÉa Gòdh .(√ÉfOCG 210-202 äGô≤ØdG

-168≥JÉY ≈∏Y ™≤j É‰EG ,∫OÉÑàŸG ±GÎY’G ‘ ,á«ÑæLCG IOÉ¡°ûH á≤ãdG ¿CÉ°ûH QGô≤dG ¿EÉa ,√ÓYCG π«b ÉªchÚH ¥ÉØJG hCG ó≤Y OƒLh IQhô°†dÉH »°†à≤j ’ ƒgh .¬«dEG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≥JÉY ≈∏Y ’ ,∫uƒ©ŸG ±ô£dGáªXÉædG áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ù∏d »∏«°üØJ ∞«æ°üJ ôaGƒJ …Qhô°†dG øe ¢ù«d ∂dòch .á«eƒªY í«JÉØe »≤aôe »bÉ£f

≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûd(214),äGOÉ¡°ûdG √òg ‘ á©ÑqàŸG äÉ°SQÉªŸG äÉfÉ«Hh(215)¿Éc GPEG Ée Qqô≤j ∫uƒ©ŸG ±ô£dG ¿EG PEG.á≤ãdÉH ôjóL »ÑæLCG ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e øY IQOÉ°U IOÉ¡°ûdG âfÉc GPEG Ée ¤EG GOÉæà°SG á«ÑæLC’G IOÉ¡°ûdÉH πÑ≤«°SOÉªàYG hCG ¢ü«NôJ áÄ«g ÖfÉL øe Góªà©e hCG πª©dÉH ¬`d É°üqNôe ¿Éc GPEG á≤ãdÉH GôjóL ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Èà©ojhòîàj ∫uƒ©ŸG ±ô£dG ¿EÉa ºK øeh .¬H ¥ƒKƒe π≤à°ùe ådÉK ±ôW ÖfÉL øe ≥«bóàd ™°†N ób ¿Éc Ée GPEG hCG ,á«ª°SQáeÉ©dG á°SÉ«°ùdG ¿É«H ‘ É¡«∏Y ¢Uƒ°üæŸG áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG ¤EG OÉæà°S’ÉH á≤«bO äÉeƒ∏©e ≈∏Y kAÉæH ÉjOÉMCG √QGôb

.»ÑæLC’G á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ¥É£f ‘ äGOÉ¡°ûdG ‘ á©ÑqàŸG á°SQÉªŸG ¿É«H hCG äGOÉ¡°û∏d áªXÉædG

áá««eeƒƒªª©©ddGG íí««JJÉÉØØŸŸGG ≥≥aaGGôôee ÚÚHH ÉÉªª««aa ∫∫OOÉÉÑÑààŸŸGG ≥≥jjóó°°üüààddGG --22

-169Ωqó≤e øY QOÉ°üdG »eƒª©dG ìÉàØŸÉH ±GÎY’G ‘ á©ÑqàŸG á°SQÉªŸG ¤EG ∫OÉÑàŸG ≥jó°üàdG Ωƒ¡Øe Ò°ûj¤EG á«°SÉ°SCG áØ°üH ∂dP …qODƒjh .kIOÉY ΩÈe ó≤Y ÖLƒÃ ,á≤ãdG øe É¡«∏Y ≥Øàe áLQóH ôNBG ≥jó°üJ äÉeóNøjòdG Ú∏ª©à°ùŸG ¢üîj Éª«ah .ÉªéM ÈcCG ¥É£f øª°V (É«FõL hCG É«∏c) á«eƒªY í«JÉØe »≤aôe »bÉ£f êÉeófGäÉeóN Ωqó≤e ™e ¿ƒ∏eÉ©àj øjòdG ¿ƒ∏ª©à°ùŸG Èà©oj ,Éª¡æe óMGh ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e ™e ¿ƒ∏eÉ©àj

.™ q°SƒŸG á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe øª°V oÖ°ùëa Ú©ubƒe ôNB’G ≥jó°üàdG

-170‘ áeAGƒŸGh á«æ≤àdG á«MÉædG øe »æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb ôaGƒJ ≈∏Y ∫OÉ˘Ñ˘àŸG ≥˘jó˘°üà˘dG …ƒ˘£˘æ˘jháeAGƒŸG q¿CG ∂dP .É°†jCG äGOÉ¡°ûdG ‘ á©ÑqàŸG äÉ°SQÉªŸG äÉfÉ«Hh ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûd áªXÉædG áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdGäÉfÉ«Hh äGOÉ¡°û∏d áªXÉædG áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG ÚH áeAGƒe á¨«°U ‘ ¿ƒµJ »àdGh ,áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG ‘øe á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe äÉbÉ£f ÚH ≥aGƒàdG ¿Éª°†d ájQhô°V ,äGOÉ¡°ûdG QGó°UEG ‘ á©ÑqàŸG äÉ°SQÉªŸG(É¡FÉ¨dEGh É¡≤«∏©Jh äGOÉ¡°ûdG QGó°UEÉH á∏°üdG äGP …CG) ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T IQGOEÉH á∏°üdG äGP É¡JÉ«∏ªY å«M≥«Kh á«dhDƒ°ùŸG ‘ ∫ƒª°ûdG QGó≤e ¿EG Éªc .AGƒ°S qóM ≈∏Y á¡HÉ°ûàe á«æeCGh á«JÉ«∏ªY äÉ«°†à≤Ã Égóq«≤J ¤EGhIOÉY ¿ƒµJ äGóæà°ùŸG √òg ¿EG PEG ,óq≤©àdG øe á«dÉY áLQO ≈∏Y Iƒ£ÿG √ògh .É°†jCG ¢Uƒ°üÿG Gò¡H á∏°üdG

.πFÉ°ùŸG øe á©°SGh áØFÉW ∫hÉæàJh ºé◊G áªî°V

(214)áYƒª› ≈∏Y Ée IOÉ¡°T ≥«Ñ£J á«∏HÉb øq«ÑJ óYGƒ≤dG øe IÉqª°ùe áYƒª› »g ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûd áªXÉædG áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG.É¡æ«H Éª«a ácÎ°ûe ¿ÉeCG äÉ«°†à≤e ≈∏Y πªà°ûJ »àdG á«fhÎµdE’G äÉ≤«Ñ£àdG øe øq«©e ∞æ°U hCG/h áæq«©e

(215)QGó°UEG ‘ ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e É¡©Ñqàj »àdG äÉ°SQÉªŸG í q°Vƒj ¿É«H ƒg ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ‘ á©ÑqàŸG äÉ°SQÉªŸG ¿É«H.≥jó°üàdG äGOÉ¡°T


-171GPEG Óãe ∂dPh ,É«Ñ°ùf á≤∏¨ŸG ájQÉéàdG ∫ÉªYC’G äBÉ°ûæe êPÉªæd ÌcC’G ‘ ºFÓe ∫OÉÑàŸG ≥jó°üàdGh,á«fhÎµdE’G äÉeóÿGh äÉ≤«Ñ£àdG øe áYƒª› ‘ ¿ÉcQÉ°ûàj ÉªgÓc á«eƒª©dG í«JÉØŸG »≤aôe ÉbÉ£f ¿ÉcÉ«JÉ«∏ªYh É«æ≤J á≤aGƒàŸG º¶ædG ôaGƒJ ¿EG Éªc .á«dÉŸG ¿hDƒ°ûdÉH á°UÉÿG äÉ≤«˘Ñ˘£˘à˘dG hCG ÊhÎµ˘dE’G ó˘jÈdÉ˘c

.∫OÉÑàŸG ≥jó°üàdG IÒÑc áLQóH ô q°ù«J ¿CG É¡∏c É¡fCÉ°T øe É¡°ùØf á«fƒfÉ≤dG ≈æÑdGh á≤HÉ£àŸG áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdGh

-172¢ù«d øµdh ôNBG ‘ óMGh á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe ¥É£f ≥ãj å«M) ÖfÉ÷G …OÉMC’G ≥jó°üàdG ÉeCGhøe øª°†j ¿CG ¬«∏Y Öéj ≥KGƒdG á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ¥É£f ¿CG ∂dP .É©FÉ°T ÉHƒ∏°SCG ¢ù«∏a (¢ùµ©dÉH ¢ùµ©dG.¬H ¥ƒKƒŸG á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ¥É£f iód áeÉ©dG äÉ°SÉ«°ùdG ™e á≤aGƒàe áeÉ©dG ¬JÉ°SÉ«°S ¿CG óMGh ÖfÉLá≤ãdG É¡«a ¿ƒµJ »àdG ∫GƒMC’G ‘ äÉeóÿGh äÉ≤«Ñ£àdG ≈∏Y Qƒ°ü≤e Üƒ∏°SC’G Gòg ¤EG Aƒé∏dG ¿CG hóÑjhâÑãj ¿CG ôLÉàdG ≈∏Y ¬«a ¿ƒµj ≥«Ñ£J ‘ Óãe ∂dPh ,ÖfÉ÷G ájOÉMCG É¡«a ádƒª°ûŸG ájQÉéàdG á∏eÉ©ª∏d áeRÓdG

.ájqô°ùdÉH áWÉfi äÉeƒ∏©e ÒNC’G Ωqó≤j ¿CG πÑb ¿ƒHõ∏d ¬àjƒg

áá««ddhhDDƒƒ°°ùùŸŸGG ááªª¶¶ffCCGGhh ∑∑ƒƒ∏∏°°ùùddGG ÒÒjjÉÉ©©ee ‘‘ DDƒƒaaÉÉµµààddGG --AAÉÉHH

-173¤EG óæà°ùj ‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ¿Éc GPEG Ée áaô©e ¿EGhCG ¬©ªLCÉH á«eƒªY í«JÉØe ≥aôÃ ±GÎY’ÉH QGôb ¤EG hCG ,∫OÉÑàŸG ≥jó°üàdG hCG ∫OÉÑàŸG ±GÎYÓd §£fläGOÉ¡°T ±Éæ°UCG ÚH áÄaÉµàe äÉjƒà°ùe AÉ°SQEÉH hCG ,ÖfÉLC’G ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e øe ÌcCG hCG óMGƒHGôjó≤J ¿CÉH ≥Ñ°ùe ¢VGÎaG ≈∏Y Ωƒ≤J áaô©e »g ,áØ∏àfl á«eƒªY í«JÉØe ≥aGôe QÉWEG ‘ IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG

.” ób É¡°ùØf ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T ∂dòch á«ÑæLC’Gh á«∏NGódG ≥jó°üàdG äÉ°SQÉ‡ ÚH DƒaÉµà∏d(216)á¡Lh øeh;á«fƒfÉ≤dG áª«≤dG ‘ DƒaÉµàdG :»g ,á«°ù«FQ ô°UÉæY áKÓK ÚH DƒaÉµà∏d ôjó≤J AGôLEG ∂dP »°†à≤j ,á«fƒfÉb ô¶f

.á«dhDƒ°ùŸG ‘ DƒaÉµàdGh ;á«fƒfÉ≤dG äÉÑLGƒdG ‘ DƒaÉµàdGh

-174o∫ƒ©ØŸG »ÑæLCG ™«bƒJ hCG á«ÑæLCG ≥jó°üJ IOÉ¡°T ¤EG ónæ°ùoj ¿CG »æ©«a á«fƒfÉ≤dG áª«≤dG ‘ DƒaÉµàdG ÉeCGáØ°üH Qqô≤oj É‰EG ∂dP øY œÉædG »∏NGódG ÊƒfÉ≤dG ∫ƒ©ØŸGh .Éª¡d »∏NGO ÅaÉµe ¤EG ónæ°ùŸG ¬°ùØf ÊƒfÉ≤dG¢ûbƒof óbh ,á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ¤EG »∏NGódG ¿ƒfÉ≤dG Égóæ°ùj »àdG áª«≤dG ≈∏Y kAÉæH á«°SÉ°SCGáª¶fCGh á«fƒfÉ≤dG äÉÑLGƒdG ‘ DƒaÉµàdÉH ±GÎY’G ÉeCGh .(√ÓYCG 112-107 äGô≤ØdG ô¶fG) oπÑb øe ∂dPí«JÉØe ≥aôe ΩÉ¶f QÉWEG ‘ á∏eÉ©dG ±GôWC’G ≈∏Y á°VhôØŸG äÉÑLGƒdG ¿CÉH êÉàæà°SG ¬«∏Y ÖqJÎ«a á«dhDƒ°ùŸG∫ÓNE’G øY á«dhDƒ°ùŸG ¿CGh ,»∏NGódG ΩÉ¶ædG ≈°†à≤Ã IOƒLƒŸG äÉÑLGƒdG ôgƒ÷G å«M øe πHÉ≤J á«eƒªY

.É°†jCG ôgƒ÷G å«M øe É¡°ùØf »g äÉÑLGƒdG ∂∏àH

-175±ÓàN’ É©ÑJ áØ∏àfl πFÉ°ùe ÒãJ ób á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¥É˘«˘°S ‘ á˘«˘dhDƒ˘°ùŸG √ò˘g ø˘µ˘d‘ á°UÉîHh ,Ióq≤©e πFÉ°ùe CGô£J óbh .≥jó°üàdG É¡«∏Y Ωƒ≤j »àdG á«àëàdG á«æÑdGh áeóîà°ùŸG É«LƒdƒæµàdGádÉM ‘h .≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e πãe ,πª©dG Gò¡d ¢ü q°üfl lådÉK l±ôW n≥jó°üàdG É¡«a ôqaƒj »àdG ä’É◊G,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e r…CG ,ádƒª°ûe ±GôWCG áKÓK á«°SÉ°SCG áØ°üH ∑Éæg ¿ƒµj ±ƒ°S ,π«Ñ≤dG Gòg øeá«dhDƒ°ùe ó«cCÉJ ‘ ≥◊G ó≤Øj ób hCG ,k’hDƒ°ùe º¡æe πc íÑ°üj ¿CG øµÁh .∫ uƒ©ŸG ådÉãdG ±ô£dGh ,™qbƒŸGh

(216)áeÉ©dG á°SÉ«°ùdÉH áØq∏µŸG áÄ«¡∏d ™HÉàdG ,≥jó°üàdG ¿CÉ°ûH áeÉ©dG á°SÉ«°ùdÉH »æ©ŸG πeÉ©dG ≥jôØdG çóëà°SG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y IóëàŸG äÉj’ƒdG ‘ …OÉ–’G á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aôe ¿CÉ°ûH(United States Federal Public Key Infrastructure Policy Authority,

Certificate Policy Working Group)≈∏Y kAÉæH) áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG ô°UÉæY ÚH DƒaÉµàdG ¿CÉ°ûH …OÉ¡àLG …CGQ Ëó≤J ¢Uƒ°üîH á«é¡æe IQÉªà°S’G ‘ OqóÙG QÉWE’G "RFC" 2527) äÉ≤«∏©J Ëó≤J Ö∏W)"Request for Comments".∞«æ°üJ óæY á«é¡æŸG √òg Ωóîà°ùoJ óbh

»µÑ°ûdG ™bƒŸG ô¶fG) á«¡«LƒàdG ÇOÉÑŸG √òg ≈∏Y kAÉæH á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe ∞«˘æ˘°üJ hCG á˘Ø˘∏˘àıG á˘«˘eƒ˘ª˘©˘dG í˘«˘JÉ˘ØŸG ≥˘aGô˘ehttp://www.cio.gov/fpkipa.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,


,±GôWC’G øe …C’ Qô°V øe π©ØdG øY º¡YÉæàeG ä’ÉM hCG º¡dÉ©aCG ÖqÑ°ùJ Ée QGó≤Ã ∂dPh ,ôNB’G ±ô£dGá«©jô°ûJ êƒ¡f äóªoàYG óbh .á«æª°†dG hCG áëjô°üdG º¡JÉÑLGh äÉYÉæàe’Gh ∫É©aC’G ∂∏J ∞dÉîJ Ée QGó≤Ã hCG

:á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ΩGóîà°SÉH ≥∏©àj Éª«a á«dhDƒ°ùŸG ¢Uƒ°üîH áY qƒæàe

(CG).á«dhDƒ°ùŸG hCG ∑ƒ∏°ùdG ÒjÉ©e ¿CÉ°ûH IOqófi ΩÉµMCG OƒLh ΩóYøe óMGh ¿ƒµj ób¿ƒfÉb ¢üæj ’ ,á«µjôeC’G IóëàŸG äÉj’ƒdG »Øa .ádCÉ°ùŸG √òg á÷É©e øY ¿ƒfÉ≤dG ∂ p°ùÁ ¿CG áMÉàŸG äGQÉ«ÿG

2000 ΩÉ©d á«æWƒdGh á«ŸÉ©dG IQÉéàdG ‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG(217)øe …CG á«dhDƒ°ùe ¢Uƒ°üîH ΩÉµMCG ≈∏YäÉj’ƒdG ÌcCG ‘ óªoàYG ób è¡ædG Gòg ¿EG ∫ƒ≤dG øµÁ ÉeƒªYh .≥jó°üàdG áeóN ‘ ádƒª°ûŸG ±GôWC’GÉªc ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG á÷É©e ‘ äÉ«°†à≤ŸG øe ≈fOC’G qó◊ÉH »Øàµj è¡æH òNCÉJ »àdG iôNC’G á«FÉ°†≤dG

;É«dGÎ°SCG ‘(218)

(Ü).§≤a ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤Ÿ á«dhDƒ°ùŸG óYGƒbh ∑ƒ∏°ùdG ÒjÉ©e¤EG ôNBG è¡f ¬éàj≈°†à≤Ã ádÉ◊G »g √ògh .§≤a ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e á«dhDƒ°ùe ≈∏Y ¢üædG ≈∏Y ¿ƒfÉ≤dG ‘ QÉ°üàb’G

»HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG1999/93/ECáYÉª÷G ‘ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG QÉWEG ¿CÉ°ûH,á«HhQhC’G(219) q¿CÉH ¬æe 22 óæÑdG ó«Øj …òdGh''≥jó°üàdG äÉeóN ¿ƒeqó≤j øjòdG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e

á«dhDƒ°ùŸG ¿CÉ°ûH á«æWƒdG óYGƒ≤∏d ¿ƒ©°†îj Ωƒª©∏d''.…QGOE’G ¬«LƒàdG øe 6 IOÉŸG ‘ ∫ÉªLEÉH Oôj ÉªÑ°ùM , ≈∏Y q’EG ≥qÑ£J ’ 6 IOÉŸG ¿CG á¶MÓŸÉH ôjóL ƒg É‡h''•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG äÉ©«bƒàdG''âbƒdG ‘ ,»æ©j É‡ ,

;§≤a á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôe ¤EG Ióæà°ùŸG á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ,‹É◊G(220)

(ê).≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤eh Ú©qbƒª∏d á«dhDƒ°ùŸG óYGƒbh ∑ƒ∏°ùdG ÒjÉ©e¢†©H ‘¬æµd ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤eh ™qbƒŸG øe πc á«dhDƒ°ùe ¿CÉ°ûH ΩÉµMCG ≈∏Y ¿ƒfÉ≤dG ¢üæj ,á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG¿ƒfÉb ≈°†à≤Ã ,Ú°üdG ‘ ádÉ◊G »g √ògh .∫ uƒ©ŸG ±ô£dG ≈∏Y ájÉ˘æ˘©˘dG ÖLGh ¿CÉ˘°ûH GQÉ˘«˘©˘e Qqô˘≤˘j ’äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ≈°†à≤Ã IQƒaÉ¨æ°S ‘ É°†jCG ádÉ◊G »g √ògh .2005 ΩÉY QOÉ°üdG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG

;1998 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G

(O).±GôWC’G ™«ª÷ á«dhDƒ°ùŸG óYGƒbh ∑ƒ∏°ùdG ÒjÉ©e≈∏Y ¿ƒfÉ≤dG ¢üæj ób ,GÒNCG¿ƒfÉb ‘ óªnà©e è¡ædG Gògh .ádƒª°ûŸG ±GôWC’G ™«ªL ¿CÉ°ûH á«dhDƒ°ùª∏˘d ¢SÉ˘°SCG ≈˘∏˘Yh ∑ƒ˘∏˘°S ÒjÉ˘©˘e™qbƒŸG ∑ƒ∏`°S ¢ü``îj Éª«a äÉÑLGƒdG øq«Ñj …òdG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G¿EG ∫ƒ≤dG øµÁh .(11 IOÉŸG) ∫ uƒ©ŸG ±ô£dG ∑ƒ∏°Sh ,(9 IOÉŸG) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ∑ƒ∏°Sh ,(8 IOÉŸG)¿ƒfÉ≤∏d ∫ÉÛG ´ój ¬fCG ÒZ .±GôWC’G ∂ÄdhCG ∑ƒ∏°S º««≤J ‘ É¡«dEG ónæà°ùoj »àdG ÒjÉ©ŸG øq«Ñj »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG»gh ,á«dhDƒ°ùª∏d ΩRÓdG ¢SÉ°SC’Gh áØ∏àıG äÉÑLGƒdÉH AÉaƒdG øe øqµªàdG ΩóY ÖbGƒY Qqô≤j »µd »∏NGódG

.ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG º¶f π«¨°ûJ ‘ ádƒª°ûŸG ±GôWC’G ∞∏àîÃ ≥ë∏J ób ÖbGƒY

(217).United States Code, title 15, chapter 96, section 7031

(218)∂dòch ájóbÉ©àdG äGOÉ©Ñà°S’Éc ,‹GÎ°SC’G ¿ƒfÉ≤dG Égõ«éj »àdG ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG äÉ«dBG ¿CÉH ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,ó≤à©oj»HÉbôdG º«¶æàdG ºFÓJ ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ÖLƒÃ É¡dÉªYEG ≈∏Y á°VhôØŸG Oƒ«≤dGh ,á«dhDƒ°ùŸG øe DhqÈàdG ∫Éµ°TCGh ¥ƒ≤◊G ¢†©H øY ä’RÉæàdG

ô¶fG) á«©jô°ûàdG á«fƒfÉ≤dG ΩÉµMC’G øe π°†aCG ƒëf ≈∏Y á«dhDƒ°ùª∏dLegal liability and e-transactions: a scoping studyMark Sneddon,

(National Office for the Information Economyfor the National Electronic Authentication Council,(2000 ,GÒÑfÉc , »µÑ`°ûdG ™```bƒŸG ≈∏Y áMÉ``àe á°SGQO (47-43 äÉëØ°üdGhttp://unpan1.un.org/intradoc/ groups/public/documents/APCITY/

UNPAN014676.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,(219) L 13/12, 19 January 2000Official Journal of the European Communities,.

(220)É°ùªædGh É«fÉŸCG ‘ á«dÉàdG ÚfGƒ≤dG ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y É¡æeh ,è¡ædG Gòg ™ÑqàJ »HhQhC’G OÉ–’G ‘ Ióªà©ŸG äÉ©jô°ûàdG :IóëàŸG áµ∏ªŸGh.German law on electronic signature (SignaturGesetz – SigG) and the related ordinance (SigV), 2001, the

Austrian Federal Electronic Signature Law (SigG) and the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland Electronicsection 4.Signature Regulation 2002,


-176äÉ©«bƒàdÉH ±GÎY’G πbô©J áÑ≤Y á«dhDƒ°ùŸÉH á°UÉÿG á«∏NGódG áª¶fC’G ‘ äÉaÓàN’G ¿ƒµJ óbhäÉeóN »eqó≤e ¿CG Éª¡dhCG .∂dP ¤EG ¿ÉjqODƒj ¿É«°ù«FQ ¿ÉÑÑ°S ∑Éægh .á«æWƒdG Ohó◊G ÈY á«fhÎµdE’G≥jó°üJ äÉeóN »eqó≤e øY IQOÉ°üdG í«JÉØŸG hCG á«ÑæLC’G äGOÉ¡°ûdÉH ±GÎY’G øY ¿ƒªéëj ób ≥jó°üàdGºgóYGƒb øe iƒà°ùe ≈fOCG É¡fƒ≤qÑ£j »àdG ájÉæ©dG ÖLGh ÒjÉ©e hCG á«dhDƒ°ùŸG óYGƒb ¿ƒµJ ób øq‡ ,ÖfÉLCG…qODƒj ¿CG øe ¿ƒ°ûîj ób É°†jCG ºg á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW »∏pª©à°ùe ¿CG Éª¡«fÉKh .ºgÒjÉ©eh

qó◊G ¤EG »ÑæLCG ≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e É¡≤qÑ£j »àdG ájÉæ©dG ÖLGh ÒjÉ©e hCG á«dhDƒ°ùŸG OhóM iƒà°ùe ¢VÉØîfGÚÑÑ°ùdG øjò¡dh .∞FGR πjƒ©J hCG ôjhõJ çhóM ádÉM ‘ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,º¡d áMÉàŸG ±É°üàf’G πÑ°S øe™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ¿CÉ°ûH ΩÉµMCG ≈∏Y ™jô°ûàdG É¡«a ¢üæj »àdG ä’É◊G ‘ ¿ƒfÉ≤dG óª©j Ée IOÉY ,Éª¡JGP±GÎY’G ´É°†NEG ¤EG ,≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e É¡H ™∏£°†j »àdG á£°ûfC’G ≈∏Y hCG ,á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGhióe ôjó≤àd º««≤àdG ∫Éµ°TCG øe πµ°T ¤EG ÖfÉLC’G ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤Ã hCG á«ÑæLC’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûH≥jó°üàdG äÉeóN ƒeó≤e É¡ë«àjh á«∏NGódG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T É¡ë«àJ »àdG πjƒ©àdG á«∏HÉb ™e …ôgƒ÷G DƒaÉµàdG¿ qƒµJ ±GôWC’G ∞∏àfl É¡d ™°†îj »àdG á«dhDƒ°ùŸG äÉjƒà°ùeh ájÉæ©dG ÖLGh ÒjÉ©e ¿EÉa ºK øeh .¿ƒ«∏NGódGΩqó≤e IQó≤e ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓY .DƒaÉµàdG Gòg ¬«∏Y kAÉæH ¢SÉ≤oj …òdG »°ù«FôdG ÊƒfÉ≤dG ¢SÉ«≤dG ¢SÉ°SCG…òdG DƒaÉµàdG iƒà°ùe ‘ ÒKCÉJ É°†jCG É¡d ¿ƒµj ±ƒ°S É¡æe DhqÈàdG hCG ¬à«dhDƒ°ùe øe qó◊G ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóN

.ÉgpQó°üj »àdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°ûd ìÉàoj

áá««eeƒƒªª©©ddGG íí««JJÉÉØØŸŸGG ≥≥aaôôee QQÉÉWWEEGG ‘‘ áá««ddhhDDƒƒ°°ùùŸŸGG ¢¢SSÉÉ°°SSCCGG --11

-177,ájóbÉ©J ΩÉµMCG á£°SGƒH …CG :Úà≤jô£H É°SÉ°SCG ºàj á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe QÉWEG ‘ á«dhDƒ°ùŸG ™jRƒJΩqó≤e ÚH äÉbÓ©dG ¿ƒµJ ,IOÉ©dG ‘h .(Éª¡«∏c hCG ,»©jô°ûJ ¿ƒfÉb hCG ,≥HGƒ°S ¿ƒfÉb) ¿ƒfÉ≤dG ÖLƒÃ hCG¤EG óæà°ùJ ±ƒ°S ,∫GƒMC’G ∂∏J ‘ ,á«dhDƒ°ùŸG ¿EÉa ∂dòdh ,ájóbÉ©J á©«ÑW äGP ™qbƒŸGh ≥jó°üàdG äÉeóN±ƒ°ùa ådÉK ±ôWh ™qbƒŸG ÚH äÉbÓ©dG ÉeCGh .Úaô£dG øjòg øe …C’ ájóbÉ©àdG äÉeGõàd’ÉH ∫ÓNEG çhóM.ΩÈe ó≤Y ¤EG Ióæà°ùe ,¿ƒµJ ’ ób hCG ,¿ƒµJ óbh .á°Sƒª∏e á©bGh …CG ‘ É©e Éª¡∏eÉ©J á©«ÑW ≈∏Y ∞qbƒàJáªFÉb ä’É◊G ÌcCG ‘ ¿ƒµJ ød ∫ uƒ©ŸG ådÉãdG ±ô£dGh ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÚH äÉbÓ©dG ¿EÉa ,GÒNCGh

.ΩÈe ó≤Y ≈∏Y(221)ó≤©dG ºµëH AGƒ°S) á«dhDƒ°ùŸG ¢SÉ°SCG ≈∏Y ÖqJÎj ±ƒ°S ,á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ÌcCG ≈°†à≤Ãhô°UÉæ©dÉH ≥∏©àj Éª«a É°Uƒ°üNh ,á«dhDƒ°ùŸG ΩÉ¶æH ≥ë∏J ¿CÉ°ûdG IÒ£Nh áª«°ùL ÖbGƒY (Iqô°†ŸG IôjôéH hCG

:á«dÉàdG(CG) ƒg Ée ,iôNCG IQÉÑ©H …CG) »æ©ŸG ±ô£dG á«dhDƒ°ùe ÖLƒà°ùJ »µd áeRÓdG CÉ£ÿG áLQO''QÉ«©eájÉæ©dG ÖLGh''h ;(ôNB’G ±ô£dG √ÉŒ ±ôW ¬H Ωõà∏j …òdG(Ü)øY äÉ°†jƒ©àH ÖdÉ£J ób »àdG ±GôWC’G

h ;QGô°VC’G øY É¡∏ u°ü– ¿CG øµÁ »àdG äÉ°†jƒ©àdG QGó≤eh ,QGô°VC’G(ê)≈∏Y ™≤j …òdG ±ô£dG ¿Éc GPEG Ée.∂dP ≈∏Y ¬JQó≤e ióeh ,É¡æe DhqÈàdG ≈∏Y hCG ¬à«dhDƒ°ùe øe qó◊G ≈∏Y GQOÉb CÉ£ÿG ¬≤JÉY

-178±ƒ°S É¡fEG πH ,Ö°ùëa ôNBG ¤EG ó∏H øe øjÉÑàJ ød á«dhDƒ°ùŸG ÒjÉ©e ¿CG √ÓYCG OQh É‡ ¢ü∏îà°ùojh±ô£dGh Qô°†dG øY ’hDƒ°ùe Èà©oj …òdG ±ô£dG ÚH ábÓ©dG á©«Ñ£d É©ÑJ ,óMGƒdG ó∏ÑdG øª°V ,É°†jCG øjÉÑàJ

(221) ≠f’óæ«g øØ«à°S ∫hÉæJ(Steffen Hindelang)äÉeóN Ωqó≤e ÚH ájóbÉ©J ábÓY AÉ°ûfEG á«fÉµeEG ádCÉ°ùe á«∏«°üØJ á°ûbÉæe ‘ »Ñ∏°S êÉàæà°SG ¤EG ¢ü∏îa ,…õ«∏µfE’G ¿ƒfÉ≤dG QÉWEG ‘ ådÉãdG ±ô£dGh ≥jó°üàdG"No remedy for disappointed trust: the liability

Journalm for certification authorities towards third parties outwith the EC Directive in England and Germany compared",regi

No. 1, 2002)of Information, Law and Technology, »µÑ``°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y ìÉ``àe ¢üædGhttp://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/

law/elj/jilt/2002_1/hindelangábÓY Aƒ°ûf É¡«a õFÉ÷G øe á«FÉ°†b äÉj’h ∑Éæg ¿CG ÒZ .(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,.ƒëædG Gòg øe ájóbÉ©J


ôNBG hCG ÖfÉL ‘ ÒKCÉJ áØ∏àfl á«fƒfÉb äÉjô¶fh óYGƒb Iqó©d ¿ƒµj ó≤a ,∂dP ≈∏Y IhÓY .Qô°†dG ¬≤◊ …òdGπq∏≤j É‡ ,»©jô°ûàdG ¿ƒfÉ≤∏d hCG ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤∏d ™°VÉN hCG …óbÉ©J á«dhDƒ°ùe ΩÉ¶f QÉWEG ‘ á«dhDƒ°ùŸG ÖfGƒL øeπFÉ°ùŸG √ò¡d ÓeÉc É«∏«°üØJ Ó«∏– Ωqó≤J ¿CG É¡©°ùj ’ á°SGQódG √òg øµd .ÚeÉ¶ædG ÚH ¥QGƒØdG øe ÉfÉ«MCG±ƒ°Sh ,á«eƒªY í«JÉØe ≥aôe ¥É«°S ‘ ójóëàdG ¬Lh ≈∏Y QÉãoJ »àdG πFÉ°ùŸG ≈∏Y õqcôJ ±ƒ°S É¡fEG πH ;áeÉ©dG

.πFÉ°ùŸG ∂∏J á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG É¡H â÷ÉY »àdG á«Ø«µdG RÉéjEG ‘ ¢TÉ≤ædÉH ∫hÉæàJ

ájÉæ©dG ÖLGh QÉ«©e (CG)

-179¢Uƒ°üîH äÉLQódG Ö«JôJ ‘ áØ∏àfl äÉjô¶fh Éª¶f Ωóîà°ùJ áØ∏àıG á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ¿CG ™eí«JÉØª∏d ≥aôe QÉWEG ‘ ádƒª°ûŸG ±GôWC’G á«dhDƒ°ùe ¿CG á°SGQódG √òg ¢VGôZC’ ¢VÎØoj ¬fEÉa ,á«dhDƒ°ùŸG∫ÉªgE’Gh ;…OÉ©dG CÉ£ÿG hCG ∫ÉªgE’G :»g ,áæµ‡ ÒjÉ©e áKÓK ¤EG á«°SÉ°SCG áØ°üH óæà°ùJ ¿CG É¡fCÉ°T øe á«eƒª©dG

.á≤∏£ŸG á«dhDƒ°ùŸGh ;(É°Sƒµ©e ¬JÉÑKEG AÖY ¿ƒµj …òdG CÉ£ÿG hCG) ¢VÎØŸG(222)

'1'…OÉ©dG ∫ÉªgE’G

-180øY ¢UÉî°TC’G øe √Ò¨d ¢†jƒ©J Ëó≤àH ÉfƒfÉb Éeõ∏e ¢üî°T …CG ¿ƒµj ,ΩÉ©dG QÉ«©ŸG Gòg ≈°†à≤ÃºµëH »°†à≤j …òdG ´ƒædG øe ôNB’G ¢üî°ûdÉH ábÓ©dG ¿ƒµJ ¿CG á£jô°T ,¬JÉaô°üJ øY ºéæJ á«Ñ∏°S ÖbGƒY q…CG

¬H ó°ü≤oj ÉeƒªY ΩRÓdG ájÉæ©dG ÖLGh QÉ«©e ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓY .ájÉæ©dG nÖLGh ¿ƒfÉ≤dG''ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG'',Qò◊G øe …OÉY Qób ¬jód ¢üî°T É¡°SQÉÁ »àdG ájÉæ©dG øe áLQódG ∂∏J É¡fCÉH áWÉ°ùÑH É¡Øjô©J øµÁ »àdGh,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£J »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘h .á¡HÉ°ûe ±hôX ‘ hCG É¡°ùØf ±hô¶dG ‘ ô q°üÑàdGh áaô©ŸGh

QÉ«©e ÒÑ©àH QÉ«©ŸG Gòg ¤EG QÉ°ûoj Ée GÒãc''πbÉ©dG ¢üî°ûdG''øe OóY ‘ ¬«dEG QÉ°ûoj Ée GÒãc ¬fCG ÚM ‘ , QÉ«©e ÒÑ©àH ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£J »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG''ídÉ°U Iô°SCG ÜCG''ájÉæ©dG QÉ«©e ¤EG ô¶ædÉHh .

∞«°üM ¢üî°T …CG ¿CÉ°T øe »àdG ájÉæ©dG áLQO ¤EG Ò°ûj ¬fEÉa ,Gójó– ájQÉéàdG ∫ÉªYC’G Qƒ¶æe øe ádƒ≤©ŸG±hôX ‘ É¡°SQÉÁ ¿CG ,¬°ùØf ∫ÉªYC’G ´ôa øe …QÉŒ ´hô°ûe hCG πª©H Ωƒ≤j ,…OÉY ƒëf ≈∏Y A∞chQqô°†àŸG ±ô£dG ≈∏Y ¿EÉa ,…OÉ©dG ∫ÉªgE’G QÉ«©e ¤EG ÉeƒªY á«dhDƒ°ùŸG É¡«a óæà°ùJ »àdG ∫GƒMC’G ‘h .á¡HÉ°ûe

.¬JÉeGõàdÉH ôNB’G ±ô£dG ∫ÓNEG ¬ÑqÑ°S Qô°†dG ¿CG øq«Ñj ¿CG

-181ájÉæ©dG ÖLGh ¿CÉ°ûH ΩÉ©dG QÉ«©ŸG ƒg (…OÉ©dG ∫ÉªgE’G QÉ«©e hCG) ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG ÖLGh QÉ«©ehájÉæ©dÉH ¢UÉÿG QÉ«©ŸG Gòg ≥qÑ£ojh .á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ‘ ≈qNƒàŸG

.äÉeƒ∏©ŸG AÉ°ûaEGh É¡FÉ¨dEG hCG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T QGó°UEG ¢Uƒ°üîH ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≈∏Y(223)óbh≥∏©àŸG ΩÉ©dG ájÉæ©dG ÖLGh QÉ«©Ÿ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ∫ÉãàeG ióe ôjó≤J ‘ πeGƒ©dG øe OóY Ωnóîà°ùoj

(222) ô``¶fG ,¥É«``°ùdG Gò``g ‘ á``«dhDƒ°ùŸG ΩÉ``¶æd á°ûbÉ``æe ≈∏`Y ´Óq``WÓdBalboni, "Liability of certification service

providers ...".Égó©H Éeh 232 äÉëØ°üdG ,(223)™«bƒJ ó«jCÉàd äÉeóN ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ôqaƒj Éªã«M :»∏j Ée ≈∏Y »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 9 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdG ¢üæJ

]...[ :¬«dEG QÉ°ûŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y øq«©àj ,É©«bƒJ ¬àØ°üH ÊƒfÉb ∫ƒ©Øe AÉ£YE’ ¬eGóîà°SG Rƒéj ÊhÎµdEG''(Ü)¿CGhCG ,É¡fÉjô°S IQhO á∏«W IOÉ¡°ûdÉH á∏°U äGP ájôgƒL äGó«cCÉJ øe ¬eqó≤j Ée πc ∫ÉªàcGh áqbO ¿Éª°†d ájÉæ©dG øe ’ƒ≤©e GQób ‹ƒj

;IOÉ¡°ûdG ‘ áLQóe(ê)É‡ IOÉ¡°ûdG øe óqcCÉàdG øe ∫ uƒ©ŸG ±ô£dG øqµ“h ∫ƒ≤©e Qó≤H Gô q°ù«àe É¡«dEG ∫ƒ°UƒdG ¿ƒµj πFÉ°Sh ôqaƒj ¿CG:»∏j'' ;]...[''(O)øe ,AÉ°†àb’G óæY ,óqcCÉàdG øe ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG øqµ“h ∫ƒ≤©e Qó≤H Gô q°ù«àe É¡«dEG ∫ƒ°UƒdG ¿ƒµj πFÉ°Sh ôqaƒj ¿CG

.]...[ :»∏j É‡ ,ÉgGƒ°S øe hCG IOÉ¡°ûdG''


.¬H(224)≈∏Y äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfEG äGhOCG ΩGóîà°SG ¿hO ádƒ∏«◊G ¢Uƒ°üîH Ú©qbƒŸG ≈∏Y É°†jCG ¬°ùØf QÉ«©ŸG ≥qÑ£jh.äGhOC’G √òg ßØM ÚeCÉJ ¢Uƒ°üîH ∂dòch ,¬H ¿hPCÉe ÒZ ƒëf(225)QÉ«©e ¥É£f OqóÁ »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dGh

≥q≤ëàdG πLCG øe ádƒ≤©e äGƒ£îH Ωƒ≤j ¿CG ¬æe ™qbƒàoj …òdGh ,∫ uƒ©ŸG ±ô£dG πª°û«d ¬°ùØf ΩÉ©dG ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG¿CGh ,É¡FÉ¨dEG hCG É¡≤«∏©J øe hCG ≥jó°üàdG IOÉ¡°T áë°U øe ∂dòch ,¬«∏Y πjƒ©àdÉH ÊhÎµdEG ™«bƒJ IQGóL øe

.IOÉ¡°ûdG ¿CÉ°ûH ó««≤J …CG »YGôj (226)

-182IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb âYÎ°TG »àdG ∫hódG IOÉY »gh ,¿Gó∏ÑdG øe á∏b qøµd QÉ«©e äóªàYG ób ,á«fhÎµdE’G''ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG''.≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ∑ƒ∏°S ¢üîj Éª«a ΩÉ©dG(227)‘h

±ƒ°S ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿CG hóÑj ,¿Gó∏ÑdG ¢†©H''ΩÉ©dG ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG QÉ«©Ã íLQC’G ≈∏Y Ωõ∏oj''™e ,™°†j á°ü°üîàŸG äGQÉ¡ŸG …hP øe ÉaGôWCG ¿ƒfƒµj ±ƒ°S ,º¡à©«ÑW ºµëH ,≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ¿CG

,¥ƒ°ùdG á£°ûfCG ‘ ÚjOÉ©dG ÚcQÉ°ûª∏d ¤ƒoJ »àdG á≤ãdG RhÉéàj Qó≤H º¡à≤K ¿ƒjOÉ©dG ¢UÉî°TC’G º¡«a''ób É‡ÖLGh øe ≈∏YCG áLQO ¤EG º¡YÉ°†NEG ¤EG hCG ,º¡H á°UÉN á«æ¡e á«©°Vh Aƒ°ûf ¤EG ±É£ŸG ájÉ¡f ‘ …ODƒj

á°ü°üîàŸG º¡JGQÉ¡e ¤EG ô¶ædÉH ∫ƒ≤©e ƒg Ée Gƒ∏©Øj ¿CG º¡æe ÖLƒà°ùJ ájÉæ©dG''.(228)OôJ ÉªÑ°ùM ,Ó©a hóÑjh.¿Gó∏ÑdG ÌcCG ‘ ∫É◊G »g √òg ¿CG ,(189 Iô≤ØdG ô¶fG) √ÉfOCG ¬à°ûbÉæe

-183»LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb äóªàYG »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H ¿EÉa ,™qbƒŸG q¢üîj Éª«a ÉeCGh QÉ«©e ≥«Ñ£J ¿CÉ°ûH ΩÉµMCG ≈∏Y ¢üæJ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH''ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG''.ΩÉ©dG(229)∞∏àfl ‘h

ájÉæ©dG QÉ«©e ∞°Uh ¿hO øe á«HÉéjE’G äÉeGõàd’ÉH Ée óM ¤EG á°†«Øà°ùe áªFÉb ≈∏Y ¿ƒfÉ≤dG πªà°ûj ,¿Gó∏ÑdG

(224) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ¬fCG ´GÎ°T’G π«dO øe 146 Iô≤ØdG øq«ÑJ . ...''á«dhDƒ°ùe ôjó≤J iód :ô°ü◊G ’ ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,á«dÉàdG πeGƒ©dG QÉÑàY’G ‘ ™°VƒJ ¿CG »¨Ñæj ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e(CG);IOÉ¡°ûdG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G áØ∏µJ

(Ü) ;É¡«∏Y ≥jó°üàdG …ôéj »àdG äÉeƒ∏©ŸG á©«ÑW(ê);¬∏LCG øe IOÉ¡°ûdG Ωóîà°ùoJ ¿CG øµÁ …òdG ¢Vô¨dG ≈∏Y ó«b …CG ióeh OƒLh(O) ;≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e á«dhDƒ°ùe ióe hCG ¥É£f øe qóëj ¿É«H …CG OƒLh(`g).∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ÖfÉL øe »eÉ¡°SEG ∑ƒ∏°S …CG

AÓjEG »¨Ñæj ,ÉgOGOÎ°SG øµÁ »àdG IQÉ°ùÿG áYÎ°ûŸG ádhódG ‘ OqóëoJ ÉeóæY ,¬fCG ≈∏Y ÉeƒªY ≥ØoJG ,»LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG OGóYEG iódhÉ¡fƒfÉb ≥qÑ£oj iôNCG ádhO …CG ‘ hCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É¡«a óLƒj »àdG ádhódG ‘ á«dhDƒ°ùŸG Ohó◊ áªXÉædG óYGƒ≤∏d QÉÑàY’G

.á∏°üdG äGP ÚfGƒ≤dG ´RÉæJ IóYÉb ÖLƒÃ''(225) ¬fCG »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG øe 8 IOÉŸG øq«ÑJ'',ÊƒfÉb ∫ƒ©Øe …P ™«bƒJ AÉ°ûfE’ ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ΩGóîà°SG øµeCG Éªã«M

:™qbƒe πc ≈∏Y øq«©àj(CG) ;¬H ¿hPCÉe ÒZ ÉeGóîà°SG ¬©«bƒJ AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ΩGóîà°SG ÜÉæàL’ ájÉæ©dG øe ’ƒ≤©e GQób ‹ƒj ¿CG(Ü)¿CGOƒ¡L ∫òH ¤EG ,∂dòd ÉaÓN hCG ,]...[ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Égôqaƒj »àdG πFÉ°SƒdG ΩGóîà°SG ¤EG ,¬d Æ qƒ°ùoe ’ ôNCÉJ ¿hO ,QOÉÑjGó«jCÉJ äÉeóN Ωqó≤j ¿CG hCG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ≈∏Y ∫ qƒ©j ¿CG ∫ƒ≤©e ¬Lh ≈∏Y ¬æe ™qbƒàj ¿CG ™qbƒª∏d Rƒéj ¢üî°T …CG QÉ©°TE’ ádƒ≤©e

:ádÉM ‘ ∂dPh ,ÊhÎµdE’G ™«bƒà∏d'1' hCG ;á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ â°Vqô©J ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ¿CÉH ™qbƒŸG áaô©e'2'±hô¶dG ¿ƒcá¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ¢Vqô©àH …ƒb ∫ÉªàMG Aƒ°ûf ¤EG …ODƒJ ™ubƒŸG iód áahô©ŸG''™qbƒŸG ≈∏Y Öéj ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .

''IQhO á∏«W IOÉ¡°ûdÉH á∏°U äGP ájOÉe äGó«cCÉJ øe ™qbƒŸG ¬eqó≤j Ée πc ∫ÉªàcGh ábO ¿Éª°†d ,... ájÉæ©dG øe ’ƒ≤©e GQób ‹ƒj ¿CGIOÉ¡°ûdG ‘ É¡LGQOEG ≈Nƒàoj hCG ,É¡fÉjô°S''.

(226) á«YôØdG äGô≤ØdG ,11 IOÉŸG(CG)h(Ü)'1'h ,(Ü)'2'.(227)äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJh ;28 ´ôØdG ,2000 ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉ˘b ,¿ÉÁÉ˘c Qõ˘L ,∫É˘ãŸG π˘«˘Ñ˘°S ≈˘∏˘Y

.28 ´ôØdG ,(2001) á«fhÎµdE’G(228)"Certification authority: liability issues" Ú«µjôeC’G Ú«aô°üŸG á£HGQ πLCG øe ÉgqóYCG á°SGQO ,Thomas J. Smedinghoff,

»µÑ``°ûdG ™`bƒŸG ≈∏``Y áMÉ``àe »`gh ,1-1 º`°ù≤dG 1998 ôjGÈa/•ÉÑ°Thttp://www.bakernet.com/ecommerce/ca-liability-

analysis.pdf.(2008 ¬«fƒj/¿GôjõM 6 ‘ ¬«∏Y ™∏WG) ,(229) .27 ´ôØdG ,(2001) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y


.äÉeGõàd’G ∂∏àd ∫Éãàe’G ΩóY ÖbGƒY ¿É«ÑJ hCG(230)íjô°U ìƒ°VƒH ¿ƒfÉ≤dG πªµj ¿Gó∏ÑdG ¢†©H ‘ ,øµdh.¬dÓNEG øY ™qbƒŸG á«dhDƒ°ùe ¿CÉ°ûH ΩÉY ¿ÓYEÉH áªFÉ≤dG ∂∏J(231)ä’É◊G ióMEG ‘ á«dhDƒ°ùŸG Èà©Jh πH

.»FÉæL ™HÉW äGP á«dhDƒ°ùe(232)ΩÉ¶f πH ,ájÉæ©dG ¿CÉ°ûH ó«Mh QÉ«©e ∑Éæg ¿ƒµj ’ ób ¬fCÉH ’óL ¢VÎØojh¤EG ™aôoj QÉ«©e ƒgh ,™qbƒŸG äÉeGõàdG ¿CÉ°ûH á«W qƒ– IóYÉb ΩÉ©dG ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG QÉ«©e QÉÑàYG ™e ,ÖJGÎeáqbóH ≥∏©àJ »àdG äÉeGõàd’G ∂∏J IOÉY »gh ,IOqóÙG äÉeGõàd’G ¢†©H ¢üîj Éª«a ¿Éª°V QÉ«©e iƒà°ùe

.áeqó≤ŸG äGó«cCÉàdG ¥ó°Uh(233)

-184Ωqó≤e ’h ™qbƒŸG Qqô°†àj ¿CG íqLôŸG ÒZ øe ¿C’ ,ÖjôZ ƒ¡a ∫ qƒ©ŸG ±ô£dÉH ≥∏©àj Éª«a ∫É◊G ÉeCGhÉe GPEG ,±hô¶dG º¶©e ‘h .∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ÖfÉL øe π©a øY ´ÉæàeG hCG π©a AGôL øe ≥jó°üàdG äÉeóNød ¬æµd ,¬aqô°üJ ÖbGƒY πqªëàj ±ƒ°S ¬fEÉa ,ájÉæ©dG øe áeRÓdG áLQódÉH ±ô°üàdG ‘ ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ≥ØNCGäÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG ¿CG ÉÄLÉØe ¢ù«∏a Gòdh .≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e √ÉŒ á«dhDƒ°ùe …CG óqÑµàj∫ qƒ©ŸG ±ô£dG äÉÑLGh ¿CÉ°ûH áeÉY áªFÉb øe ÌcCG ≈∏Y ¢üæJ Éªq∏b ,ád qƒ©ŸG ±GôWC’G QhO á÷É©e iód ,á«ªbôdG¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb äóªàYG »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ádÉ◊G ÉeƒªY »g √ògh .á«°SÉ°SC’G

QÉ«©Ã òNC’ÉH »°Uƒj …òdG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG''ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG''.∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ∑ƒ∏°ùH ≥∏©àj Éª«a(234)

.ä’É◊G ¢†©H ‘ áMGô°U ¬«∏Y ¢Uƒ°üæe ÒZ AÉ°†àb’G Gòg øµd(235)äÉÑLGh ¿CG Éæg ôcòoj ¿CG »¨Ñæjh∫ÓNEÉa .≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¢üîj Éª«a á∏°U äGP ÒZ â°ù«d á«æª°†dG hCG áëjô°üdG ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG

(230) , ÚàæLQC’G ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉbäÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¿ÉÁÉc QõLh ;25 IOÉŸG ,,»∏«°Th ;31 ´ôØdG ,2000 ,á«fhÎµdE’G≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóNh ÊhÎµdE’G ™«bƒàdGh á«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ,QhOGƒcEGh ;24 IOÉŸG ,,äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉbIOÉŸG,óæ¡dGh ;172000 ,äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ¿ƒfÉbOGƒŸG ,2000 á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¢Sƒ«°ûjQƒeh ;42-40 ´hôØdG ,

,hÒHh ;36-33á«ªbôdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°Th äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉbäGP ÇOÉÑŸGh äGAGôLE’ÉH ≥∏©àŸG ™jô°ûàdG ,É«côJh ;17 IOÉŸG , ,¢ùfƒJh ;15 IOÉŸG ,(2005) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ò«ØæàH á∏°üdGá«fhÎµdE’G IQÉéàdGh ä’OÉÑŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dGIOÉŸG ,

,(ájQÉØ«dƒÑdG-ájQƒ¡ªL) Ójhõ`æah ;21á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG.19 IOÉŸG ,(231) ,Ú°üdG2004 á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb,É«Ñeƒdƒc ;27 IOÉŸG ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH 527 ¿ƒfÉ≤dGIOÉŸG ,

,∂«°ùµŸG ;40(2003) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àŸG Ωƒ°SôŸG :ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áfhóe,á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷G ;99 IOÉŸG ,(2002) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG ,ÉªæH ;55h 53 ¿ÉJOÉŸG ,á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb

(2001) ,»°ShôdG OÉ–’G ;39h 37 ¿ÉJOÉŸG ,(2002) á«fhÎµdE’G á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH …OÉ–’G ¿ƒfÉ≤dGÓjhõ`æa ;12 óæÑdG , ¿ƒfÉ≤dG ,(ájQÉØ«dƒÑdG-ájQƒ¡ª˘L) ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥˘∏˘©˘àŸG ,ΩÉ˘f â«˘«˘a ;19 IOÉŸGäÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb

á«fhÎµdE’G.25 IOÉŸG ,(232).34 ´ôØdG ,2002 ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ™jô°ûJ ,¿Éà°ùcÉH

(233)¿ƒfÉ≤dG øe 37 ´ôØdG øe 2 Iô≤ØdG ¢üæJh .(88 π°üØdG) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,IQƒaÉ¨æ°S ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ¿CÉH IOÉ¡°ûdG ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG ≈∏Y ∫ƒ≤©e ƒëf ≈∏Y ¿ƒd qƒ©j øjòdG ∂ÄdhCG ™«ª÷ ¥qó°üj ≥jó°üJ IOÉ¡°T ¬dƒÑ≤H ™qbƒŸG ¿CG ≈∏Y(CG)

h ;IOÉ¡°ûdG ‘ QƒcòŸG »eƒª©dG ìÉàØª∏d πHÉ≤ŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØª∏d ≥ëH õFÉM ÖààµŸG(Ü)¤EG ÖààµŸG É¡eqób »àdG äGOÉaE’G ™«ªLh ;ábOÉ°U IOÉ¡°ûdG ‘ IQƒcòŸG äÉeƒ∏©ŸÉH ájôgƒ÷G á∏°üdG äGPh ≥jó°üàdG á£∏°S(ê)»àdG IOÉ¡°ûdG ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG ™«ªL

‘ ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG á°SQÉ‡ ÖLGh IÉYGôe iƒ°S ≈NƒàJ ’ »¡a 39 ´ôØdG øe 1 Iô≤ØdG ÉeCGh .ábOÉ°U ÖààµŸG áaô©e ¥É£f ‘ êQóæJ¿hPCÉe ÒZ ¢üî°ûd ¬FÉ°ûaEG ¿hO ∫hDƒ◊Gh ,IOÉ¡°ûdG ∂∏J ‘ QƒcòŸG »eƒª©dG ìÉàØª∏d πHÉ≤ŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸÉH ºµëàdÉH ®ÉØàM’Gøe 19 IOÉŸG ¿EG å«M ,ájQÉØ«dƒÑdG Ójhõ`æa ájQƒ¡ªL ‘ É°†jCG ádÉ◊G »g √òg ¿CG hóÑjh .ÖààµŸÉH ¢UÉÿG »ªbôdG ™«bƒàdG AÉ°ûfEÉH ¬d

á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dGÒZ ƒëf ≈∏Y ™«bƒàdG AÉ°ûfEG IGOCG ΩGóîà°SG ÜÉæàLÉH ΩGõàd’G áMGô°U ¢üîJ »NƒàH ΩGõàdG ¬fCÉH ¬H ¿hPCÉe''ÖLGƒdG ¢Uô◊G''.á«fƒfÉb ÒZ ÒHÉ©àH É¡æY ôqÑ©j iôNC’G äÉeGõàd’G ¿CG ÚM ‘ ,

(234) ,∂«°ùµŸG ;21 ´ôØdG ,2000 ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¿ÉÁÉc QõL≥∏©àŸG Ωƒ°SôŸG :ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áfhóe(2003) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH.30 ´ôØdG ,(2001) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJh;107 IOÉŸG ,

(235)¿ƒfÉb ,ΩÉf â««ah ;16 IOÉŸG ,(2005) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ò«ØæàH á°UÉÿG ÇOÉÑŸGh äGAGôLE’G ™jô°ûJ ,É«côJ.26 IOÉŸG ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG


áÑdÉ£e ¬°ùØf øY ¬H CGQój ´ÉaóH Ó©a ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e O qhõj ób ájÉæ©dG »NƒJ ‘ ¬ÑLGƒH ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG

¿CG øq«Ñj ¿CG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ™«£à°ùj ÉeóæY á«dhDƒ°ùŸG ¿CÉ°ûH ∫ qƒ©e ±ôW ÖfÉL øe

ádƒ≤©e ÒHGóJ òîJG ób ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ¿CG ƒd ¬æe ∞«ØîàdG hCG ¬HÉæàLG øµÁ ¿Éc ∫ qƒ©ŸG ±ô£dÉH ≥◊ …òdG Qô°†dG

.É¡∏LCG øe É¡eGóîà°SG øµÁ »àdG ¢VGôZC’G hCG ≥jó°üàdG IOÉ¡°T áë°U øe ócCÉàdG á«¨H

'2'¢VnÎØŸG ∫ÉªgE’G

-185Gòg QÉWEG ‘h .É°Sƒµ©e äÉÑKE’G AÖY ¬«a ¿ƒµjh CÉ£N ´ƒbh ¤EG óæà°ùj ΩÉ¶f »g á«fÉãdG á«fÉµeE’G

¢SÉ°SC’Gh .¬«dEG iõ©oj ¿CG øµÁ π©a øe Qô°V ∫ƒ°üM óæY ±ôW ÖfÉL øe CÉ£N ´ƒbh ¢VônàØoj ,ΩÉ¶ædG

±hô¶dG ¢†©H ‘ ,Qô°†dG ¿CÉH ¢VGÎa’G ‘ ÉeƒªY ó q°ùéàj π«Ñ≤dG Gòg øe ΩÉ¶f ¬«∏Y Ωƒ≤j …òdG »≤£æŸG

¬JÉeGõàd’ ∫Éãàe’G ‘ Ée ±ôW ¥ÉØNEG ÖÑ°ùH ’EG ,…OÉ©dG çGóMC’G iô› AÉæKCG ‘ ,¬Yƒbh øµÁ ’ ,áæq«©ŸG

.¬æe ™qbƒàe ∑ƒ∏°S QÉ«©Ã óq«≤àdG hCG

-186,ó≤©dÉH ∫ÓNE’G øY á«dhDƒ°ùŸÉH ≥∏©àj Éª«a ¢VÎØŸG CÉ£ÿG ™≤j ób ,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ‘h(236)

á«dhDƒ°ùŸG ∫Éµ°TCG ∞∏àfl ∂dP ≈∏Y á∏ãeC’G øeh .Qô°†dG øY á«dhDƒ°ùŸÉH á°UÉN áØ∏àfl ∫GƒMCG ¿CÉ°ûH ∂dòch

á£°ûfC’G ¢†©H ¥É«°S ‘ áÄ°TÉædG á«dhDƒ°ùŸGh ,äÉfGƒ«◊G hCG ∫ÉØWC’G QÉ¨°U hCG AÓcƒdG hCG Úenóîà°ùŸG ∫É©aCG øY

»àdG äÉjô¶ædG ÉeCGh .(π≤ædG çOGƒMh ,IQhÉÛG äÉµ∏àªŸÉH Qô°†dGh ,»Ä«ÑdG Qô°†dG) á«YÉæ°üdG hCG ájQÉéàdG

.ôNBG ¤EG ó∏H øe ∞∏àîàa É¡«a RÉéoj »àdG áæq«©ŸG ∫GƒMC’Gh äÉÑKE’G AÖY ¢ùµY Æ qƒ°ùJ

-187ájÉæ©dG ¿CÉ°ûH Rqõ©ŸG QÉ«©ŸG áé«àæd á¡HÉ°ûe áé«àf ¤EG ΩÉ¶ædG Gòg πãe …ODƒj ,á«∏ª©dG á°SQÉªŸG ‘h

áaô©ŸG øe ≈fOCG QGó≤e º¡jód ¿ƒµj ¿CG Ú«æ¡ŸG ≈∏Y Öéj PEG .ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã Ú«æ¡ŸG øe á©qbƒàŸG

ƒ°†Y ±qô°üàj Éªc ±qô°üàdG ÖLGh º¡«∏Yh ,áæq«©ŸG áæ¡ŸG ‘ AÉ°†YCÉc ±qô°üà∏d ájQhô°†dG äGQÉ¡ŸGh á°UÉÿG

.øq«©e ±ôX ‘ áæ¡ŸG ‘ πbÉY(237)≈∏YC’G áLQódG qøµd ,¢Sƒµ©e äÉÑKE’G AÖY ¿CG IQhô°†dÉH »æ©j ’ Gògh

≈∏Y øjQOÉb ¿hÈà©j Ú«æ¡ŸG ¿CG á«∏ª©dG á°SQÉªŸG ‘ »æ©J »æ¡ŸG ¢üî°ûdG øe á©qbƒàŸG ájÉæ©dG QÉ«©e øe

º¡àë∏°üe ájÉYQ ≈∏Y º¡fƒæ“CÉj øjòdG hCG º¡JÉeóN ¿hôLCÉà°ùj øjòdG ¢UÉî°TCÓd iPC’G ÖqÑ°ùj Ée π©a ÜÉæàLG

ÊƒfÉ≤dG ÖgòŸG õ«éj áæq«©ŸG ±hô¶dG ¢†©H ‘ ,øµdh .ÒjÉ©ŸG ∂∏àd É≤ah Gƒaô°üJ Ée GPEG ,ôNBG ƒëf …CG ≈∏Y

(236)øY ¢†jƒ©àdG øY ’hDƒ°ùe øjóŸG Èà©J ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,É«fÉŸCG ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áfhóe øe 280 ´ôØdG øe 1 Iô≤ØdGÚfGƒb áfhóe øe 97 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdGh .∫ÓNE’G ∂dP øY ’hDƒ°ùe øjóŸG ∂dP øµj ⁄ Ée …óbÉ©J ΩGõàdÉH ∫ÓNE’G øY Å°TÉædG Qô°†dGøY ’hDƒ°ùe øjóŸG ¿ƒµj ,øjódG AGOCG ≈∏Y øFGódG π°üëj ⁄ GPEG :∂dP øe í°VhCG äGQÉÑ©H CGóÑŸG Gòg ≈∏Y ¢üæJ Gô°ùjƒ°S ‘ äÉeGõàd’G‘ á¡HÉ°ûe IóYÉb OôJh .ƒg ¬ÑfÉL øe CÉ£N ¤EG iõ©oj ’ AGOC’G ΩóY ¿CG âÑãj ¿CG ´É£à°SG GPEG ’EG ,∂dP øY œÉædG Qô°†dG øY ¢†jƒ©àdG≈∏Y …ƒ£æj ó≤©dG ¿Éc Ée GPEG ∫ÉªgEG ´ƒbh ÉªFGO ¢VÎØoj ,»°ùfôØdG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ãh .É«dÉ£jEG ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áfhóe øe 1218 IOÉŸGIOqófi áé«àf ≥«≤– øe ’óH AGOCG QÉ«©e ÒaƒJ ó≤©dG øe ±ó¡dG ¿ƒµj ÉeóæY ¬JÉÑKEG Öéj A»°T ∫ÉªgE’G øµd ,Ée áæq«©e áé«àf ¬d óYh

ô¶fG) August 1989, No. 58-68Répertoire de droit civil Dalloz,Gérard Légier, "Responsabilité contractuelle",(.(237) 5th ed., (Saint Paul, Minnesota, WestProsser and Keeton on the Law of Torts,W. Page Keeton and others,

.Publishing Co., 1984), section 32 at p. 187


¬«a ÉÃ í°†æj A»°ûdG ¿CÉH πFÉ≤dG(res ipsa loquitur)âÑãj Ée OƒLh ΩóY ∫ÉM ‘ ,¢VÎØJ ¿CÉH ºcÉëª∏d ‘ Qô°†dG ´ƒbh ¿CG ,¢ùµ©dG'…OÉ«àY’G QƒeC’G iô› AÉæKCG'‘ Ée ¢üî°T ¥ÉØNEG AGôL øe ’EG Éæµ‡ ¿ƒµj ’

.ádƒ≤©ŸG ájÉæ©dG »qNƒJ (238)

-188¬fCG »æ©j ¿CG ∂dP ¿CÉ°T øe ¿EÉa ,≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e á£°ûfCG ≈∏Y IóYÉ≤dG √òg â≤qÑ oW Ée GPEGh,ÊhÎµdEG ≥jó°üJ IOÉ¡°T hCG ÊhÎµdEG ™«bƒJ ∫Éª©à°S’ áé«àf ,™ubƒe hCG ∫ uƒ©e ±ô£H Qô°V ≥ë∏j Éªæ«M¬JÉeGõàd’ É≤ah ±qô°üàdG ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÖfÉL øe ¥ÉØNEG ¤EG Qô°†dG ∂dP hõY øµÁ ÉeóæYh

.Ópª¡oe ¿Éc ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿CG ∑GP PEG ¢VÎØoj ,á«fƒfÉ≤dG hCG ájóbÉ©àdG

-189,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG ≈°†à≤Ã ™ÑqàŸG óFÉ°ùdG QÉ«©ŸG ƒg ¢VnÎØŸG ∫ÉªgE’G ¿CG hóÑjhäÉeóN Ωqó≤e ¿ƒµj ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG ≈°†à≤Ã≥jó°üàdG IOÉ¡°T ≈∏Y ∫ƒ≤©e ƒëf ≈∏Y ∫ qƒ©j ¿É«c …CG √ÉŒ QGô°VC’G øY ¢†jƒ©àdG øY ’hDƒ°ùe ≥jó°üàdG

.∫ÉªgEÉH ±qô°üàj ⁄ ¬fCÉH ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e âÑãj ⁄ Ée ,•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG(239)øµÁ ,iôNCG IQÉÑ©Hh:¢Sƒµ©e äÉÑKEG AÖY ™e ∫ÉªgE’G QÉ«©e ¤EG óæà°ùJ Qô°†dG øY ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e á«dhDƒ°ùe q¿EG ∫ƒ≤dG∞bƒe π°†aCG ‘ ¬fC’ ∂dPh ,∫ÉªgEG ≈∏Y ƒ£æJ ⁄ ¬JÉaô°üJ ¿CG âÑãj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y ¿CG …CGób ¿ÉÄ«°T Éªgh) á∏°üdG äGP äÉeƒ∏©ŸG ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°Sh á«æ≤àdG äGQÉ¡ŸG øe ¬jód ÉÃ ,∂dòH ΩÉ«≤∏d ¬∏qgDƒj

.(ád qƒ©ŸG áãdÉãdG ±GôWC’G ’h ¿ƒ©qbƒŸG Éª¡µ∏àÁ ’

-190áªFÉb ≈∏Y ¢üæJ »HhQhC’G OÉ–’G êQÉN ≈à°T á«∏NGO ÚfGƒb QÉWEG ‘ É°†jCG ádÉ◊G »g √òghá«dhDƒ°ùª∏d ÉeƒªY º¡©°†îJ »gh ,ÉgƒYGôj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤Ÿ »¨Ñæj »àdG äÉÑLGƒdÉH á°†«Øà°ùe

.á«©jô°ûàdG ÚfGƒ≤dG ≈°†à≤Ã º¡JÉeGõàd’ ∫Éãàe’G ‘ º¡bÉØNEG É¡ÑqÑ°ùj IQÉ°ùN …CG øY(240)í°VGƒdG øe ¢ù«dh

(238)''hCG ¬«∏Y ≈YqóŸG IQGOE’ ™°VÉN »æ©ŸG A»°ûdG ¿CG øs«Ñoj ÉeóæY ,øµdh .∫ÉªgEG ∫ƒ°üM ≈∏Y ∫ƒ≤©e π«dO ∑Éæg ¿ƒµj ¿CG qóH ’ájÉæ©dG »NƒJ ≈∏Y IQGOE’G ¿ƒdƒàj øjòdG ¢UôM Ée GPEG ,…OÉ«àY’G QƒeC’G iô› AÉæKCG ‘ ,™≤j ’ çOÉM ƒg çOÉ◊G ¿CGh ,¬«eóîà°ùeøe ™bh çOÉ◊G ¿CG ≈∏Y ,º¡«∏Y ≈YqóŸG ÖfÉL øe í«°VƒJ OƒLh ΩóY ∫ÉM ‘ ,’ƒ≤©e äÉÑKEG π«dO πqãÁ ∂dP ¿EÉa ,í«ë°U ƒëf ≈∏Y

.ájÉ`æ`©dG ΩGó``©fG AGô``L'' Ex. Ch., 3 H & C 596, 601, 159The London and St. Katherine's Docks Co.,(C. J. Erle in Scott v.

.Eng. Rep. 665, 667 (1865))

(239)á«HhQhC’G äÉYÉªé∏d á«ª°SôdG Iójô÷G L 13/12)Official Journal of the European Communities,(øe 6 IOÉŸG .Ωqó≤e á«dhDƒ°ùe Rõ©J ¿CG áYÎ°ûŸG ∫hó∏d á«fÉµeE’G í«àj ¿CG ¬fCÉ°T øe Gògh .á«dhDƒ°ùŸG øe ≈fOCG óM QÉ«©e ≈∏Y ¢üæJ …QGOE’G ¬«LƒàdGäGOÉ`¡°T πª`°û«d á«dhDƒ`°ùŸG ¥É£`f ™«`°SƒJ hCG á≤∏£`ŸG á«dhDƒ``°ùŸG ΩÉ¶f ≥«Ñ``£àH ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ∂dPh ,≥jó`°üàdG äÉeóNäÉeóN »eqó≤e ™°†j ¿CG ¬fCÉ``°T øe ¿C’ çóëj ¿CG íqLôoj ’h ¿B’G ≈à``M çóëj ⁄ ∂dP ¿CG ÒZ .•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG ≥jó°ü`àdG»HhQhC’G OÉ–’G ¿Gó∏Ñd Ú©HÉàdG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e øe ºgÒ¨H áfQÉ≤e äGDƒ`e ÒZ ∞bƒe ‘ ¿Gó∏ÑdG óMC’ Ú©HÉàdG ≥jó°üàdG

(Balboni "Liability of certification service providers ...".222 áëØ°üdG ,(240) ,ÚàæLQC’G(2001) ,á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,»∏«°T ;38 IOÉŸG ,™«bƒàdGh á«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóNh ÊhÎµdE’G ,QhOGƒcEG ;14 IOÉŸG ,äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb,äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQh á«fhÎµdE’G ,ÉªæH ;31 IOÉŸG(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,¢ùfƒJ ;51 IOÉŸG ,ä’OÉÑŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG

á«fhÎµdE’G IQÉéàdGh.22 IOÉŸG ,


É°üf π©ØdÉH ¢üæj É¡æe GOóY øµd ,äÉÑKE’G AÖY ¢ùµY ¤EG Ó©a CÉé∏J É¡∏c ÚfGƒ≤dG √òg âfÉc GPEG Ée ÉeÉ“,ÉeƒªY ÉeEG ,¢ùµ©dG Gò¡H òNC’G ≈∏Y ÉeÉ“ Éëjô°U(241).IOqófi äÉeGõàdÉH ≥∏©àj Éª«a ÉeEGh (242)

-191øe ≥∏≤dG »`YGhód áé«àf ƒg ¢VÎ``ØŸG CÉ£ÿG ≈∏Y Ωƒ≤j ΩÉ¶æH òNC’G π«°†ØJ q¿CG iôj øe ∑Éægh√Rƒ©J ó`b …òdG ,∫ qƒ©ŸG ±ô£∏d áØ``°üæe ¿ƒµJ ød …OÉ©dG ∫ÉªgE’G QÉ«©`e ¤EG óæà°ùJ »àdG á«dhDƒ°ùŸG ¿CGΩqó≤e ∫Éª``gEG QÉ¡XEG AÖ©H »Øj »µd ,á∏°üdG äGP äÉeƒ∏©ŸG ¤EG ∫ƒ°UƒdG πÑ°S ∂dòch á«LƒdƒæµàdG áaô©ŸG

.≥jó°üàdG äÉeóN

'3'á≤∏£ŸG á«dhDƒ°ùŸG

-192 hCG á≤∏£ŸG á«dhDƒ°ùŸG IóYÉb''á«Yƒ°VƒŸG á«dhDƒ°ùŸG''øe áØ∏àfl á«fƒfÉb º¶f ‘ Ωóîà°ùoJ IóYÉb »gäGqó©e hCG äÉéàæe …ó¡©àe hCG »©fÉ°U øe ¢üî°ûdG Gòg ¿ƒµj Ée IOÉY) Ée ¢üî°T ¤EG á«dhDƒ°ùŸG hõY πLCG»NƒJ ÖLGƒH ∫ÓNEG hCG CÉ£N ´ƒbh ≈∏Y q∫ój Ée ≈∏Y Qƒã©dG ¿hO øe (ájPDƒe hCG Iô£N ¿ƒµJ ¿CG πªàëojAƒ°S ¤EG hCG ¥ƒ°ùdG ‘ kÉÑ«©e kÉéàæe ¬MôW ¤EG iõ©j §«°ùH ÖÑ°ùd Qô°†dG øY ’hDƒ°ùe ¢üî°ûdG Èà©ojh .ájÉæ©dG¢ù«∏a ,Ö°ùëa Qô°†dG hCG IQÉ°ùÿG çhóM á©bGh øe ¢VÎØoJ á«dhDƒ°ùŸG √òg ¿CG ÉÃh .äGqó©ŸG øe á©£≤d ¬©æ°UhCG ¿Éª°†H ∫ÓNE’G hCG ∫ÉªgE’Éc ±qô°üJ äÉÑKE’ áeRÓdG ájOGôaE’G á«fƒfÉ≤dG ô°UÉæ©dG äÉÑKEG ¤EG áLÉM øe áªK

.…óª©dG ∑ƒ∏°ùdG

-193‘ ¢VÎØoJ ’h ,á«fƒfÉ≤dG º¶ædG ÌcCG ≈°†à≤Ã á«FÉæãà°SG IóYÉb »g á≤∏£ŸG á«dhDƒ°ùŸG IóYÉb ¿EG Éªc≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ¥É«°S ‘h .áë°VGh á«fƒfÉb IQÉÑY Oƒ˘Lh Ωó˘Y ∫É˘M ‘ ,á˘jOÉ˘«˘à˘Y’G ∫Gƒ˘MC’Gøe É‡ ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≥JÉY ≈∏Y •ôØe AÖY AÉ≤dEG ¤EG á≤∏£ŸG á«dhDƒ°ùŸG …ODƒJ ób ,á«fhÎµdE’GâbƒdG ‘h .ÉgQƒ£J QÉ°ùe øe IôµÑe á∏Môe ‘ ÉjQÉŒ QGôªà°SÓd áYÉæ°üdG á«MÓ°U ¥ƒ©j ¿CG É°†jCG ¬fCÉ°T±GôWCG …CG ≈∏Y ’h ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y ’ á≤∏£e á«dhDƒ°ùe ¢VôØj Gó∏H ∑Éæg ¿CG hóÑj ’ ,‹É◊G≈∏Y É¡æ«fGƒb ¢üæJ »àdG ¿Gó∏ÑdG ‘ ¬fCG í«ë°Uh .á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfEG á«∏ªY ‘ ádƒª°ûe iôNCG¢VhôØŸG ájÉæ©dG ÖLGh QÉ«©e ¿ƒµj Ée IOÉY ,≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≈∏Y á«HÉéjE’G äÉeGõàd’ÉH ¢Sô¡aΩqó≤e øµd ,á≤∏£ŸG á«dhDƒ°ùŸG ΩÉ¶f øe ä’É◊G ¢†©H ‘ ÜÎ≤jh ,GóL É«dÉY ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≈∏Y¢Uô◊G É«qNƒàe ±qô°üJ ¬fCG øq«Ñj ¿CG ´É£à°SG GPEG á«dhDƒ°ùŸG øe ¬àeP AGôHEG ∂dP ™e ™«£à°ùj ≥jó°üàdG äÉeóN

.¬∏ªY ‘ ΩRÓdG (243)

(241) :28 IOÉŸG ,2004 ΩÉY QOÉ°üdG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,Ú°üdG''¢üî°T hCG ÊhÎµdEG ™«bƒJ ÖMÉ°U óqÑµJ GPEG≥jó°üJ äÉeóN Ωqó≤e øe áeqó≤ŸG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ≥jó°üJ áeóN ≈∏Y πjƒ©à∏d áé«àf IQÉ˘°ùN ÊhÎµ˘dEG ™˘«˘bƒ˘J ≈˘∏˘Y ∫ qƒ˘©˘jÖµJôj ⁄ áeóÿG Ωqó≤e ¿CG âÑãj π«dO Ëó≤J ‘ ÊhÎµdE’G ≥jó°üàdG áeóN Ωqó≤e ≥ØNCG GPEGh ,á«fóe á£°ûfCÉH ¬eÉ«b AÉæKCG ,ÊhÎµdEG

QGô°VC’G øY ¢†jƒ©àdG øY á«dhDƒ°ùŸG ∑GP PEG πqªëàj ¿CG ÊhÎµdE’G ≥jó°üàdG áeóN Ωqó≤e ≈∏©a ,CÉ£N''¿ƒfÉb ,É«côJ É°†jCG ô¶fG ; :13 IOÉŸG ,2004 á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG''»àdG QGô°VC’G øY ¢†jƒ©àdG øY á«dhDƒ°ùŸG ÊhÎµdE’G ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeó≤e πqªëàj

á«dhDƒ°ùŸG ™≤J ’h .¿ƒfÉ≤dG Gò¡d É≤ah ô°ûæoJ »àdG á«fƒfÉ≤dG äÉfÓYE’G hCG ¿ƒfÉ≤dG Gòg ΩÉµMCG ∑É¡àf’ áé«àf áãdÉK ±GôWCG ÉgóqÑµàJ.¬ÑfÉL øe ∫ÉªgEG çhóM ΩóY âÑKCG GPEG ÊhÎµdE’G ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≥JÉY ≈∏Y QGô°VC’G øY á«°†jƒ©àdG''

(242)''≥jó°üJ IOÉ¡°T ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG ‘ •ÓZC’G øY á«dhDƒ°ùŸG πª©dÉH ¬d ¿hPCÉŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e πqªëàj ’ ÉeóæY Ióªà©e(CG)h ;¬æY áHÉ«ædÉH hCG Ióªà©ŸG IOÉ¡°ûdG ‘ ¬àjƒg áæq«ÑŸG ¢üî°ûdG øe áeqó≤e äÉeƒ∏©ŸG ¿ƒµJ(Ü)äÉeóN Ωqó≤e ™«£à°ùj

¿ƒfÉb øe AÉH 308 π°üØdG ,¢ShOÉHôH) äÉeƒ∏©ŸG ∂∏J øe ≥q≤ëàdG á«¨H É«∏ªY ádƒ≤©ŸG ÒHGóàdG ™«ªL òîJG ¬fCG âÑãj ¿CG ≥jó°üàdG(20 ´ôØdG ,(1998) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG'' 2 Iô≤ØdG ,23 ´ôØdG ,1999 ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,GOƒeôH É°†jCG ô¶fG ;(Ü).

(243).»∏«°Th ÉªæHh QhOGƒcEG ‘ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y


QGó≤eh QGô°VC’G øY äÉ°†jƒ©àH ÖdÉ£J ¿CG É¡d ≥ëj »àdG ±GôWC’G (Ü)

É¡∏«°ü– øµªŸG äÉ°†jƒ©àdG

-194áÄØH ≥∏©àJ É°†jCG Ú©ubƒŸGh ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e á«dhDƒ°ùe ióe Ú«©J ‘ áqª¡ŸG πFÉ°ùŸG ióMEG±ôW …CG ÖfÉL øe ∫ÓNEG ¬ÑqÑ°ùj …òdG Qô°†dG øY ¢†jƒ©àH GƒÑdÉ£j ¿CG º¡d ≥ëj ób øjòdG ¢UÉî°TC’G¢†jƒ©àdÉH ΩGõàd’G ióÃ ≥∏©àJ ádCÉ°ùŸG ∂∏àH á∏°üdG äGP iôNC’G á«°†≤dGh .á«fƒfÉ≤dG hCG ájóbÉ©àdG ¬JÉeGõàdÉH

.É¡æY ¢†jƒ©àdG »¨Ñæj »àdG QGô°VC’G ´GƒfCÉHh

-195í«JÉØŸG ≥aôe ¥É«°S ‘h .…óbÉ©J ΩGõàdÉH ∫ÓNE’G ≈∏Y ÉeƒªY ÖqJÎJ ájóbÉ©àdG á«dhDƒ°ùŸÉa…CG ÖfÉL øe ∫ÓNE’G ÖbGƒY ¿EÉa ºK øeh .≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤eh ™qbƒŸG ÚH ó≤Y IOÉY óLƒj ,á«eƒª©dG≈∏Y É¡≤«Ñ£J ÖLGƒdG ÚfGƒ≤dG É¡ªµ– Éªc ,ó≤©dG äGQÉÑY ÉgQqô≤J ôNB’G √ÉŒ ájóbÉ©àdG ¬JÉeGõàdÉH Éª¡æe óMGhábÓY QÉWEG êQÉN á«dhDƒ°ùŸG CÉ°ûæJ Ée IOÉY ,á«fhÎµdE’G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°Th äÉ©«bƒàdG ¢üîj Éª«ah .Oƒ≤©dGøe ÉeEG áeqó≤ŸG äÉeƒ∏©ŸG ≈∏Y ∫ƒ≤©ŸG πjƒ©àdG AÉæKCG GQô°V Ée ¢üî°T óqÑµàj ÉeóæY ìƒ°VƒH IOqófi ájóbÉ©J±ô£dG ΩÈj ’ ,IOÉ©dG ‘h .á≤«bO ÒZ hCG áØFGR É¡fCG øq«ÑJ »àdGh ,™qbƒŸG øe ÉeEGh ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e,¥ÓWE’G ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ™e πeÉ©àj ’ óbh ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ™e Gó≤Y ∫ uƒ©ŸG ådÉãdG¢†©H ‘ á∏eÉµdG áHÉLE’ÉH ≈¶– ’ áÑ©°U á∏Ä°SCG Òãj ¿CG øµÁ Gògh .IOÉ¡°ûdG ≈∏Y πjƒ©àdÉH ≥∏©àj Éª«a GóY Ée

.á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG

-196¿CG ¬fCÉ°T øe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿CG ¢VnÎØoj ¿CG øµÁ ,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG º¶f º¶©e QÉWEG ‘hhCG á≤«bO ÒZ äÉeƒ∏©e ≈∏Y πjƒ©à∏d áé«àf ∫ uƒ©ŸG ±ô£dG ÉgóqÑµàj IQÉ°ùN øY ¢†jƒ©àdG øY ’hDƒ°ùe ¿ƒµjäÉ©«bƒàdG ´ƒ°Vƒe èdÉ©J IOqófi äÉ©jô°ûJ ‘ ¢Uƒ°üÿG Gòg ‘ IOqófi ΩÉµMCG OƒLh ¿hO øe ≈àM ,áØFGRøY á«dhDƒ°ùŸG ¿CÉ°ûH ΩÉ©dG ºµ◊G øe á«dhDƒ°ùŸG √òg ¢ü∏îà°ùoJ ób ,á«FÉ°†b äÉj’h IqóY ‘h .á«fhÎµdE’G

,áf qhóŸG ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG äÉæ«æ≤J º¶©e ‘ óªoàYG …òdG Qô°†dG(244).á∏«∏≤dG äGAÉæãà°S’G ¢†©H ™e(245)»ØaÜÉqàµdG ¬H Ωƒ≤j Éeh ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¬H Ωƒ≤j Ée ÚH ¢SÉ«b AGôLEG øµÁ ,á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H

.º¡JÉÑLGh º¡FGOCG ‘ ∫ÉªgEG ´ƒbh ¬ÑqÑ°ùj …òdG Qô°†dG øY ÚdhDƒ°ùe ÉeƒªY ¿hÈà©j øjòdG ,∫hó©dG

-197¬fCG ∂dP .ÉeÉ“ Éë°VGh ™°VƒdG ¿ƒµj ’ ób ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈∏Y áªFÉ≤dG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ÉeCGh¿ƒfÉ≤dG ≈∏Y áªFÉ≤dG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG âfÉc ,Ée ó≤Y É¡ªµëj »àdG ∫É©aC’G AGOCG ‘ IqQÉ°†e ÜÉµJQG ∫ÉM ‘¿CG ÉÃ ,øµdh .Qqô°†àŸG ±ô£dGh Iqô°†ŸG πYÉa ÚH Ée ƒëf øe óbÉ©J á∏°U OƒLh AÉ°†àbG ¤EG Éjó«∏≤J CÉé∏J ΩÉ©dG≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ™e πeÉ©àj ’ óbh ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ™e Gó≤Y ΩÈj ’ ∫ qƒ©ŸG ådÉãdG ±ô£dGá«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H ‘ Ö©°üj ó≤a ,∞FGõdG ≥jó°üàdG ≈∏Y πjƒ©àdÉH ≥∏©àj Ée AÉæãà°SÉH ,¥ÓWE’G ≈∏Y

(244)ôNBG ¢üî°ûd GQô°V ÖqÑ°ùj …òdG …ô°ûÑdG ±ô°üàdG ¿Éc ÉjCG ¬fCG ≈∏Y ¢üæJ á«°ùfôØdG á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áfhóe øe 1382 IOÉŸG‘ á¡HÉ°ûe ΩÉµMCG É¡æe âª¡∏oà°SG ób á«dhDƒ°ùŸG ¿CÉ°ûH áeÉ©dG IóYÉ≤dG √ògh .¬æY ¢†jƒ©àdÉH Ωnõ∏oj ¬Ä£N AGôL øe Qô°†dG ™bh …òdG ¿EÉa.∫É¨JÈdG ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áfhóe øe 483 IOÉŸGh ,É«dÉ£jEG ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áfhóe øe 2043 IOÉŸG Óãe É¡æeh ,iôNCG ¿Gó∏H IqóY

(245)¢†©H ≈∏Yh ,(826h ,É«fÉK 823h ,’hCG 823 ´hôØdG ‘) áeÉY ΩÉµMCG áKÓK ≈∏Y á«fÉŸC’G á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áfhóe …ƒà–,’hCG 823 ´ôØdG ‘ ƒg »°ù«FôdG ºµ◊Gh .íLQC’G ≈∏Y ójóëàdG á≤«°†dG IqQÉ°†ŸG ä’ÉM øe GOóY èdÉ©J »àdG IOqóÙG óYGƒ≤dG øe¬JÉµ∏à‡ hCG ¬àjôM hCG ¬àë°U hCG ¬fóH hCG ¬JÉ«M ‘ ôNBG ¢üî°T AGòjEG ¤EG áMGô°U Ò°ûj ¬fEG å«M øe á«°ùfôØdG áfhóŸG øY ∞∏àîj …òdGh

.¬bƒ≤M øe ¬d ≥M …CG ‘ hCG


™aôd ÉÑÑ°S âÑãj ¿CG ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ≈∏Y (íjô°U ÊƒfÉb ºµM OƒLh ΩóY ∫ÉM ‘) ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈∏Y áªFÉ≤dG.≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y iƒYO(246)≈∏Y kAÉæH iƒYO ™aôd ÖÑ°S …CG ¿EÉa ,óbÉ©J á∏°U ∑Éæg øµJ ⁄ GPEÉa

√ÉŒ Iqô°†ŸG πYÉa ¬H øjój ájÉæ©dG ÖLGƒH ∫ÓNEG çhóM ¿É«ÑJ Öq∏£àj ¿CG ¬fCÉ°T øe ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈°†à≤Ã Iqô°†ŸGAGREG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y ƒëædG Gòg øe ÖLGh óLƒj ¿Éc GPEG Ée É«∏c Éë°VGh ¢ù«dh .Qqô°†àŸG ±ô£dG

¢üî°T ´É°†NEG øY ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ºpéëoj ,Ωƒª©dG ≈∏Yh .án∏nªàÙG ád uƒ©ŸG ±GôWC’G ™«ªL''øY á«dhDƒ°ùª∏dIOqófi ÒZ áÄØd ,øeõdG øe IOqófi ÒZ IÎa ∫GƒW Oqófi ÒZ QGó≤Ã ¢†jƒ©J ™aO''(247)ÅWÉN ¿É«H ÖÑ°ùH

∫ÉªgEÉH É¡H ≥£of »àdG äÉª∏µdG øµJ ⁄ Ée ,∫ÉªgEG øY ºLÉf''á¶MÓe hCG áaô©e ™e ,Iô°TÉÑe É¡¶Ø∏H â∏«b óbΩÉY Ö°üæe ºµëH ,Ée ƒëf øe ÖLGh ábÓ©H ¬gÉŒ ºq∏µàŸG Ωõà∏j Ée ¢üî°ûd ,É¡«∏Y AÉæH ±qô°üàoj ±ƒ°S É¡fCG

.Ó©a ±qô°üJ ƒd Éª«a ájÉæ©H ±qô°üàj ¿CÉH ,∂dP ÒZ hCG ó≤Y hCG'' (248)

-198Ωqó≤e º¡d øjój øjòdG ¢UÉî°TC’G áØFÉW ójó– ‘ á«°SÉ°SC’G ádCÉ°ùŸG πãªàJ ,ádÉ◊G √òg ‘h‘ Ωóîà°ùoJ ób ÒjÉ©e áKÓK É°SÉ°SCG ∑Éægh .ájÉæ©dG ÖLGƒH (∂dòH ≥∏©àj Éª«a ™qbƒŸG hCG) ≥jó°üàdG äÉeóN∫ƒ°UC’G Ö°ùM GhócDƒj ¿CG π«Ñ≤dG Gòg øe ∫ÉM ‘ º¡d Rƒéj øjòdG ¢UÉî°TC’G øe áØFÉ£dG ∂∏J ójó–

:»gh ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y äÉÑdÉ£e øe º¡d Ée áë«ë°üdG(249)

(CG).™qbƒàdG á«fÉµeEG QÉ«©e,QÉ«©ŸG Gòg ≈∏Y AÉæHh .ÉbÉ£f á«dhDƒ°ùŸG ÒjÉ©e ™°ShCG Gòg¬∏jƒ©J ¿Éc ¢üî°T …CG √ÉŒ Qô°†dG øY ¢†jƒ©àdG øY ’hDƒ°ùe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e hCG ™qbƒŸG ¿ƒµj ±ƒ°S

;∫ƒ≤©e ƒëf ≈∏Y ¬©qbƒJ øµÁ áØFGõdG äÉfÉ«ÑdG ≈∏Y

(Ü).áaô©ŸGh áq«ædG ≈∏Y ºFÉ≤dG QÉ«©ŸGá«dhDƒ°ùŸG ô°ü≤j ,¬≤HÉ°S øe ÉbÉ£f ≥«°VCG QÉ«©e Gògº¡`d Ωqó≤j ¿CG »æ©ŸG ¢üî°ûdG …ƒæj øjòdG ¢UÉî°TC’G áYƒª› øe óMGh Égó˘qÑ˘µ˘à˘j »˘à˘dG IQÉ˘°ùÿG ≈˘∏˘Y

;É¡Áó≤J …ƒæj É¡«≤∏àe ¿CG ±ô©j hCG ,É¡H Ghó°TÎ°ùjh Ghó«Øà°ùj »µd äÉeƒ∏©e

(ê).á«fƒfÉ≤dG á∏°üdG QÉ«©e¿ƒHõ∏d iqODƒoj ÖLGh AÉ°ûfEG »°†à≤j ƒ¡a ,Gó««≤J ÒjÉ©ŸG ÌcCG Gòg.IOófi á∏°U äÉeƒ∏©ŸG Ωqó≤Ã ¬£HôJ ¢üî°ûd hCG ,Ö°ùëa

-199á∏eÉ°ûdG áWÉME’G ¤EG ≈©°ùj ’ á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb øµd πª°ûJ ¿CG øµÁ »àdGh ,ád uƒ©ŸG ±GôWC’G áÄa øª°V ¿ƒLQóæj ób øjòdG ¢UÉî°TC’G ™«ªéH''¬d ¢üî°T …CG

Éª¡H ájóbÉ©J ábÓY ¬`d â°ù«d hCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e hCG ™qbƒŸÉH ájóbÉ©J ábÓY''.(250),πKÉ‡ ƒëf ≈∏YhäÉeóN Ωqó≤e Èà©j ¿CG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG »°†à≤j

(246) ¬fCÉH ÚØdDƒŸG óMCG èàæà°ùj ,…õ«∏µfE’G ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dÉH ≥∏©àj Éª«a ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y''¿EÉa ,™jô°ûJ OƒLh ΩóY ∫ÉM ‘óqÑµàj ]ådÉãdG ±ô£dG[ ¿CÉH øq¡µàdG øµÁ ¬fEÉa ∂dP ™eh ,Ú≤«dG øY Ió«©H ]ådÉãdG ±ô£dG[ √ÉŒ ]≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e[ á«dhDƒ°ùeøµJ ⁄ GPEÉa .¬°ùØf »ªëj ¿CG ]ådÉãdG ±ô£dG[ ™«£à°ùj ∞«c AôŸG iôj ¿CG Ö©°üdG øe ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓY .¬dÉªgEG áé«àf IQÉ°ùNá«∏ª©dG øµd ,äGô¨ãdG ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG qó°ùj óbh .πbC’G ≈∏Y áë°VGh Iô¨K ∑Éæg ¿CÉH êÉéàM’G øµÁ ¬fEÉa ,Qô°†dG øY á«dhDƒ°ùe ∑Éæg

É¡«∏Y ∫ qƒ`©oj ’h Ú`≤«dÉH º°ùàJ ’ á«FGôLE’G''(Paul Todd, E-Commerce Law (Abingdon, Oxon, Cavendish Publishing Limited

.2005), pp. 149-150) ô¶fG ,‹GÎ`°SC’G ¿ƒfÉ≤dG ¢Uƒ`°üîH á¡HÉ°ûe äÉLÉàæà°SG ¤EG π°UƒàdG ” óbhLegal liability andSneddon,

e-transactions ...,.15 áëØ°üdG(247), Court of Appeals of New York 6 January,Ultramares Corporation v. George A. Touche et al Judge Cardozo in

.1931, 174 N.E. 441, p. 445

(248) ..., p. 447Ultramares Corporation v. George A. Touche et al.Judge Cardozo in

(249).Smedinghoff, "Certification authority: liability issues" ..., sect. 4.3.1

(250)á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb.150 Iô≤ØdG ,...


√ÉŒ QGô°VCG ´ƒbh øY ¢†jƒ©àdG øY ’hDƒ°ùe ≥jó°üàdG''ƒëf ≈∏Y ∫ qƒ©j »©«ÑW hCG …QÉÑàYG ¢üî°T hCG ¿É«c …CG∫ƒ≤©e''»HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG ¿CG í°VGƒdGh .•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG ≥jó°üàdG IOÉ¡°T ≈∏Y

á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ä’ÉM ‘ ’EG ≥qÑ£j ’ ¬fC’ ,á«eƒª©dG í«JÉØŸG ≥aGôÃ ¢UÉN §£fl OƒLh ¤EG óæà°ùj,ád qƒ©ŸG áãdÉãdG ±GôWC’G ¤EG Ò°ûj ¬fCÉH IOÉY ô q°ùØoj ¿É«µdG Ωƒ¡Øeh .(•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T)

.É¡æe ÚàæKG GóY Ée ∫hódG ™«ªL ≈æ©ŸG Gò¡H …QGOE’G ¬«LƒàdG ò«ØæàH äòNCG óbh (251)

-200¬«LƒàdG ≥q«°†j ’ ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªæ˘dG ∫GÎ«˘°ùfhC’G ¿ƒ˘fÉ˘b QGô˘Z ≈˘∏˘YhºgQÉÑàY’ •hô°ûdG ‘ƒà°ùe Gƒfƒµj ¿CG Rƒéj øjòdG ¢UÉî°TC’G äÉÄa »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G

ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG QÉWEG ‘ ≈àM ¬fCÉH »FoQ ó≤a ∂dòdh .ád qƒ©ŸG ±GôWC’G øe''Ëó≤àH ≥∏©àj Éª«a »¡jóÑdG øe≈∏Y ∫ uƒ©oj ób øe πc √ÉŒ ájÉæ©dG »NƒJ ÖLGƒH Úeõ∏e ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e ¿ƒµj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN¿C’ ,áæq«©e á∏eÉ©e ‘ øq«©e ÊhÎµdEG ™«bƒàH ∫ƒÑ≤dG ¿CÉ°ûH √QGôb PÉîJG ‘ º¡æY IQOÉ°üdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T

πjƒ©àdG ∂dP ≈∏Y ™«é°ûàdG ƒg IOÉ¡°ûdG ¬∏LCG øe Qó°üJ …òdG …ôgƒ÷G ¢Vô¨dG''.(252)

-201äÉeóN Ωqó≤e hCG ™qbƒe øe ÉgOGOÎ°SG øµÁ »àdG IQÉ°ùÿG á©«Ñ£H ≥∏©àj ΩÉªàg’G Òãj ôNBG ÖfÉL ∑ÉæghäGQÉ°ùÿG øY ¢†jƒ©àdÉH äÉÑdÉ£ŸG Èà©J ,Óãe ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈∏Y áªFÉ≤dG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H »Øa .≥jó°üJ∑Éæg ¿CG ÒZ .ájÒ°ü≤àdG Iqô°†ŸG ≈∏Y AÉæH É¡∏«°üëàd á∏HÉb ÒZ ,äÉéàæŸG ‘ Üƒ«Y øY áªLÉædG ¢†ÙG ájOÉ°üàb’Gá«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ¢†©H ‘ ∫ÉªgEG øY ºLÉædG IOÉaE’G Aƒ°S øe ä’ÉM ≈àM hCG ,ósª©àŸG ∫É«àM’G øe ä’ÉM

.ájOÉ°üàb’G IQÉ°ùÿG IóYÉb øe äGAÉæãà°SG Èà©J ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≈∏Y áªFÉ≤dG(253)‘ ßMÓj ¿CG ΩÉªàgÓd ÒãŸG øehá«dhDƒ°ùŸG ΩÉµMCG ï°ùæà°ùJ ⁄ IóëàŸG áµ∏ªŸG ‘ 2002 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d á«ª«¶æàdG íFGƒ∏dG ¿CG Oó°üdG GògóYGƒb ∑Éæg ¿EÉa Gòdh .»HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH …QGOE’G ¬«LƒàdG ‘ IOQGƒdG

.Qô°†dG ´ƒbh ∫ÉªàMG Üôob ióe QÉÑàNÉH ,ádÉ◊G √òg ‘ ,≥∏©àj Éª«a ≥qÑ£oJ á«dhDƒ°ùŸG ¿CÉ°ûH ájQÉ«©e(254)QGó≤e ÉeCGhOƒ≤©dG ¿CÉ°ûH áeÉ©dG ÚfGƒ≤dG ≈°†à≤Ã Égôjô≤àd IOÉY ∑ÎoJ ádCÉ°ùe »¡a ,QGô°VC’G øY É¡∏«°ü– øµÁ »àdG äÉ°†jƒ©àdG≈∏Y ÚeCÉJ ≈∏Y Gƒ∏°üëj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e øe áMGô°U »°†à≤j ÚfGƒ≤dG ¢†©Hh .IqQÉ°†ŸG ¿CÉ°ûH hCGøY ,äÉeƒ∏©e øe º¡d ¬fƒeó≤j Ée øª°V ,Ú∏ªàÙG Ú©qbƒŸG ™«ª÷ Gƒæ∏©j ¿CG hCG ,QGô°VC’G øY á«dhDƒ°ùŸG

.QGô°VC’G øY á∏ªàÙG º¡à«dhDƒ°ùe ¿CÉ°ûH á«dÉŸG ä’ÉØµdG (255)

ÉjóbÉ©J É¡æe π q°üæàdG hCG á«dhDƒ°ùŸG øe qó◊G ≈∏Y IQó≤dG (ê)

-202º¡à«dhDƒ°ùe øe ó◊G ¤EG IOÉY ¿ÉµeE’G Qó≤H Gƒ©°ùj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e øe ™qbƒàŸG øe¿ƒµà°ùa ,™qbƒŸG ¢üîj Éª«a ÉeCG .ád qƒ©ŸGh á©qbƒŸG ±GôWC’G √ÉŒ ájÒ°ü≤àdG Iqô°†ŸG øY º¡à«dhDƒ°ùe hCG ájóbÉ©àdGá«∏ªY ‘ á©ÑqàŸG á°SQÉªŸG äÉfÉ«H Óãe É¡æeh ,ó≤©dG ≥FÉKh øe ô°UÉæY IqóY øª°V IOÉY áLQóe ájó««≤àdG OƒæÑdGá∏°ù∏°S Ö°ùëH hCG ,á«°Vô©dG çOGƒ◊G Ö°ùëH á«dhDƒ°ùª∏d ≈∏YCG GóM ¢VôØJ ób äÉfÉ«ÑdG ∂∏Jh .≥jó°üàdG

(251) ,ÉjQÉ¨ægh ∑ô‰GódG Éªg ¿GAÉæãà°S’GBalboni, "Liability of certification service providers ...".220 áëØ°üdG ,(252) (London, Sweet and Maxwell, 2004), p. 187Law and RegulationLorna Brazell, Electronic Signatures:.(253)Smedinghoff, "Certification authority: liability issues" ..., section 4.5.(254)Dumortier and others, "The legal and market aspects of electronic signatures" ..., p. 215.(255) ,ÚàæLQC’G ;13 IOÉŸG ,2004 ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,É«côJ(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb21 IOÉŸG ,

(CG) ,∂«°ùµŸG É°†jCG ô¶fG ;(1)(2003) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àŸG Ωƒ°SôŸG :ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áfhóe.(ÉãdÉK) 104 IOÉŸG ,


Üƒ∏°SCG πqãªàj ¿CG øµÁh .QGô°VC’G øe áæq«©e äÉÄa ó©Ñà°ùJ óbh ,á«æeõdG IÎØdG Ö°ùëH hCG ,á«°Vô©dG çOGƒ◊GhCG ,É¡∏LCG øe IOÉ¡°ûdG ΩGóîà°SG Rƒéj »àdG á∏eÉ©ŸG áª«b øe ≈°übC’G ó◊G ≥jó°üàdG äGOÉ¡°T Úª°†J ‘ ôNBG

.§≤a áæq«©e ¢VGôZCG ≈∏Y IOÉ¡°ûdG ΩGóîà°SG ô°üb(256)

-203ó◊G ¤EG Aƒé∏dG ‘ ó≤©dG ‘ ±GôWC’G ≥ëH ,ÉeƒªY ,á«fƒfÉ≤dG º¶ædG º¶©e ±Î©j ÚM ‘h•hô°Th Oƒ«b ¤EG IOÉY ™°†îj ≥◊G Gòg ¿EÉa ,ájóbÉ©àdG ΩÉµMC’G ∫ÓN øe ÉgOÉ©Ñà°SG hCG á«dhDƒ°ùŸG øe»∏c OÉ©Ñà°SG ¤EG Aƒé∏dG Èà©j ,Óãe ,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ≈∏Y áªFÉ≤dG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG º¶©e »Øa .áØ∏àfl

,¬H ìƒª°ùe ÒZ ,¬ÑfÉL øe CÉ£N øY Ée ¢üî°T á«dhDƒ°ùŸ(257).áë°VGh äGó««≤àd É©°VÉN ¿ƒµj hCG(258)IhÓYÉ≤Ñ°ùe ÉgQqôb hCG ±GôWC’G óMCG É¡°Vôa πH ,ájôëH É¡«∏Y ¢VhÉØàdG ºàj ⁄ ó≤©dG •hô°T âfÉc GPEG ,∂dP ≈∏Y

)''¿ÉYPE’G Oƒ≤Y'' Èà©J ájó««≤àdG OƒæÑdG øe ´GƒfC’G ¢†©H ¿CG øq«Ñàj ó≤a ,(''á«Ø°ù©J''.á∏WÉH ºK øeh

-204äÉjô¶f øe á¡HÉ°ûe áé«àf ¢ü∏îà°ùoJ ó≤a ,ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dG ≥qÑ£J »àdG á«FÉ°†≤dG äÉj’ƒdG ‘ ÉeCGhøq«Ñàj ájóbÉ©J ΩÉµMCG PÉØfEG ΩóY ¤EG ÉeƒªY ºcÉÙG CÉé∏J ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,IóëàŸG äÉj’ƒdG »Øa .áØ∏àfl

É¡fCG''Òª°†∏d á«aÉæe''Ò°ûj ¬fEÉa ,á«°†≤dÉH á£«ÙG áæq«©ŸG ±hô¶dG ôjô≤J ≈∏Y IOÉY óªà©j Ωƒ¡ØŸG Gòg ¿CG ™eh . ó≤©dG •hô°T ¤EG ÉeƒªY''¿É°ùfEG …CG É¡∏Ñ≤j ’h ,á«MÉf øe ,ºqgƒàe ÒZh ,πbÉY ¿É°ùfEG …CG É¡©°†j ’ »àdG

iôNCG á«MÉf øe ,ÚeCGh ∞°üæe'',(259) õ«ªàJ »àdGh''áaÉ°VEG Úaô£dG óMCG ÖfÉL øe mó› QÉ«N OƒLh Ωó©HôNB’G ±ô£∏d ∫ƒ≤©e ÒZ ƒëf ≈∏Y á«HÉfi ó≤©dG ΩÉµMCG ¿ƒc ¤EG''.(260)Ωƒ¡Øe á÷É©Ÿ πKÉ‡ ƒëf ≈∏Yh

''¿ÉYPE’G ó≤Y'' ¤EG Aƒé∏dG ¿hO ádƒ∏«ë∏d ÖgòŸG Gòg ≥qÑ oW ,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ‘''ÒZ ájQÉéàdG äÉ°SQÉªŸGáª«≤à°ùŸG''.áehÉ°ùŸG ≈∏Y IQó≤dG ‘ ¥ qƒØJ É¡jód ±GôWCG ÖfÉL øe(261)Gòg ƒëæj …óbÉ©J •ô°T πc ¢ù«dh

Ωó©æJ »àdG ,¿ÉYPE’G Oƒ≤Y øe Ée »LPƒ‰ πµ°T PÉØfEG ¤EG ÉeƒªY óª©J ºcÉÙG ¿CG ™e øµdh .ÓWÉH ≈ëæŸG™æà“ ¿CG ÉfÉ«MCG çóëj ¬fEÉa ,Úµ∏¡à°ùŸG Oƒ≤Y ‘ ≈àM ,•hô°ûdG ¢Uƒ°üîH áehÉ°ùŸG ≈∏Y IQó≤dG É¡«a

.áØë› ICÉLÉØe ¤EG ó≤©dG ‘ ¬LGQOEG iOCG Ée GPEG »LPƒ‰ ó≤Y ‘ óæH PÉØfEG øY áªµÙG(262)

(256)Smedinghoff, "Certification authority: liability issues" ..., section 5.2.5.4; and Hindelang, "No remedy for

.disappointed trust ...", section 4.1.1

(257)π«“ ,á«∏ª©dG á°SQÉªŸG å«M øe øµdh .ó≤©dÉH ∫ÓNEG øY áªLÉædG á«dhDƒ°ùŸG OÉ©Ñà°SG CGóÑŸG å«M øe øµÁ ,É°ùfôa ‘ …óbÉ©J ΩGõàdÉH ∫ÓNEG ÖbGƒY ø`e ±ô£dG π`ëj ób »æ``©ŸG óæÑdG ¿CG øq«Ñàj Éªã«M OƒæÑdG ∂∏J ∫É£HEG ¤EG ºcÉÙG''…ôgƒL''ô¶fG)

"Légier, "Responsabilité contractuelle''.(263h 262 øjOó©dG ,(258)¬°VôØJ ÖLGƒH º«°ùL ∫ÓNEG hCG ∫ÉªgEG øY áªLÉædG á«dhDƒ°ùŸG øe π q°üæàdG ¿ƒfÉ≤dG ô¶ëj ,ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG ¿Gó∏H º¶©e ‘

ÚfGƒb áfhóe øe É«fÉK 100 IOÉŸG Óãe ∂dP øeh ,¿CÉ°ûdG Gòg ‘ áëjô°U óYGƒb ¿Gó∏ÑdG ¢†©H iódh .áeÉ©dG á°SÉ«°ùdG óYGƒb øe IóYÉbóYGƒb É¡jód ¢ù«d ,∫É¨JÈdG πãe ,iôNCG ¿Gó∏H ∑Éægh .É«dÉ£jEG ‘ á«fóŸG ÚfGƒ≤dG áfhóe øe 1229 IOÉŸGh ,Gô°ùjƒ°S ‘ äÉeGõàd’G

ô¶fG) É«dÉ£jEG πãe ,É°SÉ°SCG É¡°ùØf áé«àædG ≥q≤– É¡æµd ,á¡HÉ°ûe á«fƒfÉbCláusulas Limitativas e de Exclusão de Pinto Monteiro, (Coimbra, Faculdade de Direito de Coimbra, 1985)Responsabilidade Civil.217 áëØ°üdG ,

(259), 388 N.E.2d 17, 22 (Ill. Ct. App. 1 Dist. 1979), citing HumeFirst Financial Ins. Co. v. Purolator Security, Inc.

..., section 5.2.5.4''Certification authority: liability issues '' .v. U.S., 132 U.S. 406, 410 (1975), cited in Smedinghoff,

(260) citing Williams v. Walker-Thomas Furniture Co., 350 F.2d ..., First Financial Ins. Co. v. Purolator Security, Inc

..., section 5.2.5.4''Certification authority: liability issues ''.315, 320 (D.C. 1965), cited in Smedinghoff,

(261)., 388 N.E.2d 17, 22 (Ill. Ct. App. 1 Dist. 1979), cited inFirst Financial Ins. Co. v. Purolator Security, Inc

..., section 5.2.5.4''Certification authority: liability issues '' .Smedinghoff,

(262)Certification: '' section 11.12[4][a], at 11-37, cited in Smedinghoff,Information Law,Raymond T. Nimmer,

..., section 5.2.5.4''.authority liability issues


-205ájÉªM óYGƒb óª©J ¿CG ,Éª¡«∏c ΩÉ©dG ¿ƒfÉ≤dGh ÊóŸG ¿ƒfÉ≤dG »eÉ¶f ‘ ,õFÉ÷G øe ¿EÉa ,GÒNCGh√ÉŒ Qô°†dG øY ¬à«dhDƒ°ùe øe ó◊G ≈∏Y IÒÑc áLQóH ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e IQób ¢ü«∏≤J ¤EG Úµ∏¡à°ùŸGπ«Ñ°S øe hCG ≥M øe Ó©a ™qbƒŸG ¿ÉeôM ¤EG á«dhDƒ°ùŸG √òg ó««≤J É¡«a …qODƒj »àdG ±hô¶dG ‘ ∂dPh ,™qbƒŸG

.¬≤«Ñ£J ÖLGƒdG ¿ƒfÉ≤dG Éª¡H ±Î©j ±É°üàfG

-206∫ qƒ©ŸG ±ô£dG √ÉŒ á∏ªàÙG ¬à«dhDƒ°ùe øe óëj »µd ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ áMÉàŸG á«fÉµeE’G ÉeCGhájQÉéàdG ∫ÉªYC’G êPÉ‰ GóY Éeh .∂dP øe GÒãc ÈcCG Oƒ«≤d á©°VÉN ä’É◊G º¶©e ‘ ¿ƒµJ ¿CG É¡fCÉ°T øªa

,ó≤©dG •hô°ûH óq«≤àj ¿CG ∫ qƒ©ŸG ±ô£∏d É¡«a ΩRÓdG øe ¿ƒµj »àdG á≤∏¨ŸG(263)Ée GóL GÒãc ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ¿EÉaiód ¿ƒµJ Ée Qó≤Ña ,ºK øeh .™qbƒŸG √ÉŒ ≈àM hCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e √ÉŒ ó≤Y ÖLƒÃ Éeõ∏e ¿ƒµj ’øjòg iód ¿ƒµJ ’ ób ,™qbƒŸG hCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e √ÉŒ ájÒ°ü≤J IqQÉ°†e ¿CÉ°ûH áÑdÉ£e ∫ qƒ©ŸG ±ô£dGº¶ædG º¶©e ≈°†à≤Ã ,Ö∏£àj ¿CG ∂dP ¿CÉ°T øe ¿C’ ,Ó©a Éª¡à«dhDƒ°ùe ø˘e ó˘ë˘∏˘d á˘∏˘«˘°Sh …CG Úaô˘£˘dGájƒg áaô©e ΩóY ¿EG Éªc .á«dhDƒ°ùŸG ó««≤J ¢Uƒ°üîH ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG ¤EG ¢Vô¨dÉH ±Gh QÉ©°TEG ¬«LƒJ ,á«fƒfÉ≤dG‘ ™qbƒŸG ™æÁ ób ∂dP ¿EG ∫ƒ≤j øe ∑Éægh) ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ™æÁ ób Qô°†dG ´ƒbh p πÑb ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG‘ ô¡¶J Ée IOÉY á∏µ°ûŸG √ògh .¬à«dhDƒ°ùe øe ó◊G ¢Vô¨d ∫É©a ΩÉ¶f áÄ«¡J ¤EG Aƒé∏dG øe (ÌcCG ä’ÉM¿CG πªàëoj ÖbGƒ©d É°Vqô©e ™qbƒŸG ∑ÎJ »gh ,≥Ñ°ùe ∫É°üJG ¿hO øe AÉHô¨dG πYÉØàj å«M áMƒàØŸG º¶ædG

.¬«∏Y áª«Nh ¿ƒµJ(264)Ò£N ≥FÉY É¡fCG ,≥jó°üàdG áYÉæ°U »∏ã‡ É°Uƒ°üNh ,¿hÒãµdG »ÄJôj ∫É◊G √òghƒeqó≤e ÉgÉ≤∏j »àdG áHƒ©°üdG QÉÑàYÉH ,á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ¥É£f ´É°ùJG ΩÉeCG ¿CÉ°ûdG

.á«dhDƒ°ùª∏d º¡°Vqô©J ióe ôjó≤J ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN

-207≥ëH áMGô°U ±GÎY’G ¤EG ¿Gó∏ÑdG øe Oó©H ¿CÉ°ûdG Gòg ‘ ¿ƒfÉ≤dG í«°VƒJ ‘ áÑZôdG äóM óbhøY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG Ωõ∏oj ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .º¡à«dhDƒ°ùe øe ó◊G ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e‘ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e øq«Ñj ¿CG RGƒL ¿Éª°†H »HhQhC’G OÉ–’G ‘ AÉ°†YC’G ∫hódG »HhQhC’G OÉ–’G

•hô°ûdG á«aƒà°ùe ≥jó°üJ IOÉ¡°T''IOÉ¡°ûdG ∂∏J ΩGóîà°SG ≈∏Y äGó««≤àdG'' äGó««≤àdG ∂∏J âeGO Ée''ÉaÎ©eáãdÉK ±GôWCG iód É¡H''.(265)´GƒfCG øe ó– Oƒ«b ∑Éæg ¿ƒµJ ó≤a :ÚàÄa øe IOÉY ¿ƒµJ ób äGó««≤àdG √ògh

ó– Oƒ«b É°†jCG ∑Éæg ¿ƒµJ óbh ;äGOÉ¡°ûdG øe áæq«©e ±Éæ°UCG hCG áæq«©e äGOÉ¡°T ΩGóîà°SG Rƒéj »àdG äÓeÉ©ŸG.É¡°Uƒ°üîH äGOÉ¡°ûdG øe øq«©ŸG ∞æ°üdG hCG áæq«©ŸG IOÉ¡°ûdG ΩGóîà°SG É¡∏LCG øe Rƒéj »àdG äÓeÉ©ŸG áª«b øe

á«dhDƒ°ùŸG øe áMGô°U ≈Ø©oj ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿EÉa ,Úà«°VôØdG ÚJÉg øe …CG ≈°†à≤Ãh''Qô°†dG øYÉ¡«∏Y á°VhôØŸG äGó««≤àdG ¥É£f RhÉéàJ •hô°ûdG á«aƒà°ùe ≥jó°üJ IOÉ¡°T ΩGóîà°SG øY ºLÉædG''(266)IhÓY

¿Éª°V áª¡Ã OÉ–’G ‘ AÉ°†YC’G ∫hódG ∞q∏µj »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y

(263):ÊhÎµdE’G ≥«KƒàdG OÉ–G ¿CÉ°ûH ≈qNƒàe ƒg ÉªcE-Authentication Federation administered by the General Services

Administration of the United States Government ô```¶`fG)E-Authentication Federation, Interim Legal Document Suite,

version 4.0.7 »µÑ°ûdG ™bƒŸG ≈∏Y áMÉàe ,http://www.cio.gov/eauthentication/.(2007 ôjGÈa/•ÉÑ°T 8 ‘ ¬«∏Y ™∏WG óbh ,(264) Sneddon p. 18''Legal liability and e-transactions ...'',

(265) .European Union directive on electronic signatures, article 6, paragraph 3

(266).European Union directive on electronic signatures ...


''øµÁ »àdG á∏eÉ©ŸG áª«b ≈∏Y ¬°VôØj GóM •hô°ûdG á«aƒà°ùŸG IOÉ¡°ûdG ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e øq«Ñj ¿CG RGƒLáãdÉK ±GôWCG iód ¬H ÉaÎ©e ó◊G ∂dP ¿ƒµj ¿CG á£jô°T ,É¡∏LCG øe IOÉ¡°ûdG ΩGóîà°SG''.(267),ádÉ◊G ∂∏J ‘h

.≈°übC’G ó◊G Gòg RhÉŒ øY œÉædG Qô°†dG øY ¢†jƒ©àdG øY ’hDƒ°ùe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿ƒµj ’(268)

-208»àdG á«°†jƒ©àdG á«dhDƒ°ùª∏d ≈∏YCG GóM ™°†j ’ »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG qøµdäÉeóN Ωqó≤Ÿ π©ØdÉH ∫ÉÛG í«àj …QGOE’G ¬«LƒàdG ¿CG ÒZ .≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÉgóqÑµàj ¿CG Rƒéj∂dòH É«Ø©e ,É¡∏LCG øe IOÉ¡°ûdG ΩGóîà°SG Rƒéj »àdG á∏eÉ©ŸG Ö°ùëH iƒ°ü≤dG áª«≤dG øe óëj »µd ≥jó°üàdG

.≈∏YC’G áª«≤dG óM RhÉéàJ »àdG á«°†jƒ©àdG á«dhDƒ°ùŸG øe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e(269)á°SQÉªŸG π«Ñ°S ≈∏Yh¿CÉ°ûH ‹ÉªLEG ≈∏YCG óM OÉªàYG ¤EG ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e É°†jCG CÉé∏j Ée GÒãc ,ájQÉéàdG ∫ÉªYC’G ‘ á©ÑqàŸG

.…óbÉ©J ¢SÉ°SCG ≈∏Y AÉæH ,á«°†jƒ©àdG º¡à«dhDƒ°ùe

-209»àdG á«dhDƒ°ùª∏d óëH ±GÎY’ÉH ájóbÉ©àdG äÉ°SQÉªŸG ∂∏J óqjDƒJ iôNCG á«∏NGO ÚfGƒb IqóY ∑ÉæghÚfGƒ≤dG √òg íª°ùJ ,IOÉ©dG ‘h .Qô°V ¬H ≥ë∏j ¿CG πªàëoj ±ôW …CG √ÉŒ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É¡∏qªëàj¢†©H ‘h ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e øY QOÉ°üdG á©ÑqàŸG á°SQÉªŸG ¿É«H ‘ Oqófi ƒg ÉªÑ°ùM äGó««≤J ™°VƒH¢Vô¨d Ée IOÉ¡°T âeóîoà°SG Ée GPEG á«dhDƒ°ùŸG øe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e áMGô°U ÚfGƒ≤dG √òg »Ø©J ä’É◊G

.¬∏LCG øe äQó°U …òdG ¢Vô¨dG øY ∞∏àîj(270)»eqó≤e ≥ëH ÚfGƒ≤dG ¢†©H ±Î©J ,∂dP ≈∏Y IhÓY≈°Uƒoe áØ∏àfl πjƒ©J äÉjƒà°ùe ™°Vh ‘h áØ∏àfl ±Éæ°UCG øe ≥jó°üJ äGOÉ¡°T QGó°UEG ‘ ≥jó°üàdG äÉeóN

,É¡H(271)¢†©H ¿CG ÒZ .áYƒaóŸG IôLCÓd É©ÑJ (¿ÉeC’G øeh) ó««≤àdG øe áØ∏àfl äÉjƒà°ùe IOÉY í«àj É‡≈∏Y á°VhôØŸG Oƒ«≤dG øY œÉf ƒg Ée ÒZ á«dhDƒ°ùŸG øe qó– Oƒ«b …CG ¢Vôa áMGô°U ô¶– iôNC’G ÚfGƒ≤dG

.É¡àª«b hCG äGOÉ¡°ûdG ΩGóîà°SG(272)

-210Gòg ‘ »©jô°ûàdG πqNóàdG ¿CG äÈàYG ó≤a ,•hô°ûdG øe ≈fOC’G ó◊G è¡æH äòNCG »àdG ¿Gó∏ÑdG ÉeCG.ó≤Y ÖLƒÃ ÉgQqô≤J »µd ±GôWCÓd ádCÉ°ùŸG √òg ∑ÎJ ¿CG â∏ q°†ah ,ÉeƒªY ¬«a ÜƒZôe ÒZ ¢Uƒ°üÿG (273)

(267).European Union directive on electronic signatures, article 6, paragraph 4

(268)... .European Union directive on electronic signatures

(269)..., p. 55''The legal and market aspects of electronic signatures ''Dumortier and others É`°†jCG ô`¶fG ;Hindelang

section 4.1.1''No remedy for disappointed trust ...'' ÊƒÑdÉH ÉeCG ;), p. 230''Liability of certification service providers ...''( ¬fCÉH ó«Øj PEG ,∂dP øe ó©HCG ¤EG Ögòj ƒ¡a''¬d ábÓY ’ Gògh ,]...[ á∏eÉ©ŸG áª«b øe ó◊G iƒ°S Rƒéj ’ ,(4) 6 IOÉŸG ≈°†à≤Ã

á∏eÉ©ŸG ∂∏J ≈∏Y ÖJÎj ¿CG øµÁ …òdG ¢†jƒ©à∏d πªàÙG ≠∏ÑŸÉH'' .(270) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒ˘fÉ˘bäÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉ˘b ø˘e AÉ˘H 308 π˘°üØ˘dG ,¢ShOÉ˘Hô˘H ;39 IOÉŸG ,

;4h 3 ¿ÉJô≤ØdG ,23 ÜÉÑdG ,1999 ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,GOƒeôH ;4h 3 ¿ÉJô≤ØdG ,20 ÜÉÑdG ,(1998) á«fhÎµdE’G ,»∏«°T(2002) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóNh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG,

Éëjô°U AÉØYEG øª°†àj ’ ÒNC’G ¿ƒfÉ≤dG Gòg) 8h 7 ¿ÉJô≤ØdG ,29 IOÉŸG ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG ,ΩÉf â««a ;14 IOÉŸG.(á«dhDƒ°ùŸG øe

(271)äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¢Sƒ«°ûjQƒe ;45h 44 ¿ÉHÉÑdG ,1988 ΩÉ©d (88 π°üØdG) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,IQƒaÉ¨æ°S.39h 38 ¿ÉJOÉŸG ,2000 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G

(272).13 IOÉŸG ,2004 ΩÉ©d á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,É«côJ(273) É«``dGÎ``°SCG ¢Uƒ`°üîH ô``¶fGSneddon, Legal liability and e-transactions (see note [11]), pp. 44-47; and for the

..., section 5.2.51''Certification authority: liability issues '' .United States, Smedinghoff,


áá««ddhhDDƒƒ°°ùùªª∏∏dd áá°°UUÉÉNN ää’’ÉÉMM --22

áá`««eeƒƒªª©©ddGG íí``««JJÉÉØØªª∏∏dd ≥≥``aaôôee QQÉÉ`WWEEGG ‘‘

-211á«fhÎµdE’G ≥«KƒàdGh ™«bƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH π°üàj Éª«a á«dhDƒ°ùŸG ∫ƒM äÉ°ûbÉæŸG â∏X ó≤d¬H º∏°ùŸG øeh .á«dhDƒ°ùŸG ∂∏J äÉª°Sh ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e á«dhDƒ°ùe ¢SÉ°SCG ≈∏Y »°ù«FQ πµ°ûH áqÑ°üæeIôjóL ájô°ûH OQGƒeh äGAGôLEGh Éª¶f Ωóîà°ùj ¿CG ƒg ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ »°SÉ°SC’G ÖLGƒdG ¿CG ÉeƒªY

.¬JÉ°SQÉ‡h ¬JÉ°SÉ«°S ¿CÉ°ûH É¡eó≤j »àdG äGó«cCÉà∏d É≤ah ±qô°üàj ¿CGh á≤ãdÉH(274)øe ™bƒàj ,∂dP ¤EG áaÉ°VEGhäGó«cCÉJ øe ¬eqó≤j Ée πc ∫ÉªàcGh ábO ¿Éª°†d ájÉæ©dG øe ’ƒ≤©e GQób ‹ƒj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤eøe áJhÉØàe äÉLQód ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É¡q∏c á£°ûfC’G √òg ¢Vqô©oJ ÉÃQh .IOÉ¡°ûdÉH á∏°U äGP ájôgƒL¢Vô©J ∫ÉªàMG ≈∏Y …ƒ£æJ »àdG ä’É`◊G á«dÉà`dG äGô≤ØdG ÚÑJh .≥«Ñ£àdG ÖLGƒdG ¿ƒfÉ≤dG Ö°ùM á«dhDƒ°ùŸGá«∏`NGódG Ú`fGƒ≤dG É¡H ∫hÉæàJ »àdG ≥FGô£dG õ`LƒJh á«dhDƒ```°ùŸG øe ÈcCG Qó``≤d ≥jó``°üàdG äÉeóN Ωqó≤e

.á«dhDƒ°ùŸG ∂∏J

ÉgQGó°UEG ‘ ôNCÉàdG hCG IOÉ¡°ûdG QGó°UEG ΩóY (CG)

-212GPEGh .¿ƒë°TôŸG ¿ƒ©qbƒŸG É¡eó≤j äÉÑ∏W ≈∏Y AÉæH IOÉY äGOÉ¡°ûdG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Qó°üojQó°üj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ RÉL ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É¡©°Vh »àdG ÒjÉ©ŸG Ö∏£dG ≈aƒà°SG ÉeÉeEG ,∂dP ºZQ √QGó°UEG ôNDƒj hCG ¢†aôj ¬Ñ∏W ¿CG ’EG ,ÒjÉ©ŸG Ö∏£dG oΩqó≤e ‘ƒà°ùj ¿CG π°üëj óbh .IOÉ¡°ûdGäÉeóN Ωqó≤Ã á°UÉÿG äÉÑ∏£dG Ëó≤J ≥aGôe ¿C’ hCG ,Ö°ùëa CÉ£N ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÜÉµJQG ÖÑ°ùHÒNCÉJ ‘ ,á«ØN ™aGhód ,ÖZôj ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿C’ hCG ,É°VôY hCG GóªY áMÉàe øµJ ⁄ ≥jó°üàdG‘ ôNDƒJ hCG º¡JÉÑ∏W ¢†aôJ øjòdG äÉÑ∏£dG »eqó≤Ÿ Rƒéjh .ÉgQGó°UEG ¢†aôj hCG Ö∏£dG Ωqó≤Ÿ IOÉ¡°T QGó°UEG

.≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e √ÉŒ äÉÑdÉ£e Gƒeó≤j ¿CG π«Ñ≤dG Gòg øe ±hôX (275)

-213Ωqó≤Ã ≥ë∏j »≤«≤M Qô°V ∑Éæg ¿ƒµj ’ ÉÃôa ,≥jó°üàdG äÉeóÿ á«°ùaÉæJ ¥ƒ°S áªK âfÉc GPEGhπX ‘ ,øµdh .GóªY ΩCG É°VôY AGƒ°S ,IOÉ¡°ûdG QGó°UEG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e óMCG ¢†aQ Ée GPEG Ö∏£dGÉgQGó°UEG ÒNCÉJ hCG IOÉ¡°ûdG QGó°UEG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¢†aQ øY ºéæj ÉÃôa ,»≤«≤M ¢ùaÉæJ OƒLh ΩóY≈àMh .IOÉ¡°ûdG ¿hóH ¬æ«©H …QÉŒ πªY ‘ ácQÉ°ûŸG øe ¢VƒaôŸG Ö∏£dG Ωqó≤e øµªàj ’ ÉeóæY Ò£N Qô°V»àdG ±hô¶dG øY ºéæJh IOófi äÓeÉ©Ã π°üàJ ôFÉ°ùN Qƒ°üJ øµª«a ,áMÉàe á«°ùaÉæJ πFGóH áªK âfÉc ¿EGâbƒdG ‘ ,¢†aôdG hCG ÒNCÉà∏d áé«àf ,áMÉàe IOÉ¡°ûdG ¿ƒµJ ’h áæ«©e á∏eÉ©Ã ≥∏©àj Éª«a IOÉ¡°T É¡«a Ö∏£oJ

.áëHôŸG á∏eÉ©ŸG øY ™LGÎdG ¤EG Ö∏£dG Ωqó≤e ô£°†j É‡ ,áeõà©ŸG á∏eÉ©ŸG AGôLE’ Ö°SÉæŸG(276)

(274) 1 ¿Éà«YôØdG ¿ÉJô≤ØdG ,...á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb(CG) 1h(Ü).9 IOÉŸG øe(275) Smedinghoff ..., section 3.2.1''Certification authority: liability issues''.

(276) Smedinghoff ..., section 3.2.1''Certification authority: liability issues''.


-214íLQC’G ≈∏Y ¿ƒ©°ùj Ú©qbƒŸG º¶©e ¿C’ ,‹hO ¥É«°S ‘ ƒjQÉæ«°ùdG Gòg πãe CÉ°ûæj ¿CG íLôoj ’h.º¡fGó∏H ‘ ≥jó°üJ äÉeóN »eqó≤e øe ≥jó°üàdG äÉeóN ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ¤EG

IOÉ¡°ûdG QGó°UEG iód ∫ÉªgE’G (Ü)

-215áª¡ŸG ¿ƒµJ ,∂dP ≈∏Y AÉæHh .»eƒªY ìÉàØÃ ™qbƒŸG ájƒg §HQ »g IOÉ¡°û∏d á«°ù«FôdG áØ«XƒdG

ΩƒYõŸG ™qbƒŸG ƒg Ö∏£dG Ωqó≤e ¿CG øe ,áæ∏©ŸG ¬JÉ°SQÉªŸ É≤ah ,≥≤ëàdG »g ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ á«°ù«FôdG

¿CG øµÁ ∂dòH ΩÉ«≤dG ΩóYh .IOÉ¡°ûdG ‘ êQóŸG »eƒª©dG ìÉàØª∏d πHÉ≤ŸG »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ≈∏Y ô£«°ùj ¬fCGh

.IOÉ¡°ûdG ≈∏Y ∫ uƒ©j ådÉK ±ôW √ÉŒ hCG ™qbƒŸG √ÉŒ á∏ªàfi á«dhDƒ°ùŸ ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¢Vqô©j

-216ájƒg Ωóîà°ùj ∫ÉàÙ CÉ£N IOÉ¡°ûdG QGó°UEG ÖÑ°ùH ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,™qbƒŸÉH Qô°V ≥ë∏j ÉÃQh

áÄWÉN äGOÉ¡°T QGó°UEG ≈∏Y ¬©e ¿hóbÉ©àŸG hCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ƒenóîà°ùe ôeBÉàj ÉÃQh .á°ù∏àfl

ÉÃQh .∫ÉàÙG É¡eó≤j áª«∏°S ÒZ äÉÑ∏W ¢Uƒ°üîH ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ã ¢UÉÿG ™«bƒàdG ìÉàØe ΩGóîà°SÉH

É¡æY ø∏YCG »àdG ≥≤ëàdG äGAGôLEÉH ΩÉ«≤dG ΩóY ∫ÓN øe ÉeEG ,áÄWÉN IOÉ¡°T ∫ÉªgEÉH ¢UÉî°TC’G ∂ÄdhCG Qó°üj

äÉeóN Ωqó≤Ã ¢UÉÿG ™«bƒàdG ìÉàØe ΩGóîà°SÉH hCG ,∫ÉàÙG Ö∏W ¢VGô©à°SG iód ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e

ΩGóîà°SÉH ™qbƒŸG á«°üî°T ∫ÉëàfÉH ÊÉ÷G Ωƒ≤j ÉÃQ ,GÒNCGh .ÉgQGó°UEG ≈∏Y ≥aGƒj ⁄ IOÉ¡°T AÉ°ûfE’ ≥jó°üàdG

¿hO ∫Éãàe’Gh ¢Uô◊G »NƒJ ºZQ ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ´ÉæbEGh ,á«∏°UCG hóÑJ É¡æµdh ,IQhõe ájƒg ≥FÉKh

.∫Éàëª∏d IOÉ¡°T QGó°UEÉH ,IQƒ°ûæŸG ¬JÉ°SÉ«°ùd ∫ÉªgEG(277)

-217…ôéoJ »àdG ád qƒ©ŸG ±GôWC’Éa .IÒ£N QÉKBG ∫Éàfi ¢üî°ûd CÉ£N IOÉ¡°T QGó°UE’ ¿ƒµj ¿CG øµÁh

IQó°üŸG IOÉ¡°ûdG ‘ áë«ë°üdG ÒZ äÉfÉ«ÑdG ≈∏Y ∫ qƒ©J ób ô°TÉÑŸG »Hƒ°SÉ◊G ∫É°üJ’ÉH äÓeÉ©e ∫ÉàÙG ™e

äÓeÉ©Ã ´Ó£°V’G hCG ¿ÉªàFG Ëó≤J hCG ∫GƒeCG πjƒ– hCG áYÉ°†H øë°ûH ,πjƒ©àdG ∂dòd áé«àf ,Ωƒ≤Jh CÉ£N

ád qƒ©ŸG ±GôWC’G ¿ƒµJ ÉÃQ ,∫É«àM’G ±É°ûàcG óæYh .¬à«°üî°T á∏ëàæŸG ±ô£dG ™e πeÉ©àJ É¡fCG Ió≤à©e iôNCG

∫É«àMÓd ¢Vô©J …òdG ∫ qƒ©ŸG ±ô£dG :¿GQô°†àe ¿ÉaôW óLƒj ,ádÉ◊G √òg ‘h .áMOÉa IQÉ°ùN äóÑµJ ób

äÉÑdÉ£e Éª¡«∏µd ¿ƒµ«°Sh .IOÉ¡°ûdG ∂∏J ‘ ¬à«°üî°T â∏ëàfG …òdG ¢üî°ûdGh ,CÉ£N IQó°üŸG IOÉ¡°ûdÉH

‘h ,»ªgh ¢üî°ûd ∫ÉªgEÉH IOÉ¡°T QGó°UEG øY ºéæj ób ôNBG ƒjQÉæ«°S áªKh .≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e √ÉŒ

.∫ qƒ©ŸG ±ô£dG iƒ°S Qô°†dG óÑµàj ’ ádÉ◊G √òg(278)

-218QƒeCG á∏ªL ≈∏Y á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb øe 9 IOÉŸG ¢üæJh

äGó«cCÉJ øe ¬eqó≤j Ée πc ∫ÉªàcGh ábO ¿Éª°†d ájÉæ©dG øe ’ƒ≤©e GQób ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ‹ƒj ¿CG É¡æe

É«aôM ΩÉ©dG ÖLGƒdG Gòg π≤of óbh .IOÉ¡°ûdG ‘ áLQóe hCG ,É¡fÉjô°S IQhO á∏«W IOÉ¡°ûdÉH á∏°U äGP ájôgƒL

(277) Smedinghoff ..., section 3.2.1''Certification authority: liability issues''.

(278) (Smedinghoff ..., section 3.2.1''Certification authority: liability issues''.


,»LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG òØæJ ¿Gó∏H Ió©d á«∏NGódG äÉ©jô°ûàdG ¤EG(279)hóÑj ájÉæ©dG øe ∫ƒ≤©ŸG Qó≤dG QÉ«©e q¿CG ºZQ

.≈∏YCG ¿Éª°V QÉ«©e ¤EG ¿Gó∏ÑdG ¢†©H ‘ ™aQ ¬fCG (280)

-219á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG √CÉ°ûfCG …òdG ΩÉ¶ædGh ,øª°†J ¿CÉH »HhQhC’G OÉ–’G ‘ AÉ°†YC’G ∫hódG Ωõ∏j''≈fOCG óëc'',≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿ƒµj ¿CG ,

,Qƒ¡ªé∏d π«Ñ≤dG Gòg øe IOÉ¡°T ¿Éª°†H hCG ,Qƒ¡ªé∏d •hô°ûdG á«aƒà°ùe IOÉ¡°T ÉgQÉÑàYÉH IOÉ¡°T QGó°UEG iód∂∏J ≈∏Y ∫ƒ≤©e ƒëf ≈∏Y ∫ qƒ©j »©«ÑW hCG ÊƒfÉb ¢üî°T hCG ¿É«c …CÉH ≥ë∏j …òdG Qô°†dG øY ’hDƒ°ùe

:IOÉ¡°ûdG(CG)Éª«ah ,ÉgQGó°UEG âbh ,•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG IOÉ¡°ûdG ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG ™«ªL ábóH ≥∏©àj Éª«a ;É¡«a ÉgôaGƒJ •Î°ûŸG π«°UÉØàdG πc ≈∏Y IOÉ¡°ûdG ∂∏J AGƒàMÉH ≥∏©àj(Ü)™qbƒŸG ¿ƒµj ¿CG ¿Éª°V øYh

≥≤ëàdG äÉfÉ«Ñd á∏HÉ≤ŸG ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«Ñd GõFÉM ,ÉgQGó°UEG âbh ,•hô°ûdG á«aƒà°ùŸG IOÉ¡°ûdG ‘ ±ô©ŸG ;É¡«a áaqô©ŸG hCG IOÉ¡°ûdG ‘ IOQGƒdG ™«bƒàdG øe(ê)™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ΩGóîà°SG á«fÉµeEG ¿Éª°V øYh

Óc ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É¡«a Å°ûæj »àdG ä’É◊G ‘ »∏eÉµJ ƒëf ≈∏Y ™«bƒàdG øe ≥≤ëàdG äÉfÉ«Hh.∫ÉªgEÉH ±ô°üàj ⁄ ¬fCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e âÑãj ⁄ Ée ;ÚYƒædG(281)

-220ábO øe ≥≤ëàdÉH ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ΩGõdEG ≈∏Y Éeƒª˘Y iô˘NCG á˘«˘∏˘NGO ÚfGƒ˘b ≥˘Ø˘à˘JhÉeƒªY ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e πsªëj ,¿Gó∏ÑdG ¢†©H ‘h .É¡«∏Y AÉæH äGOÉ¡°ûdG Qó°üJ »àdG äÉeƒ∏©ŸGIOÉ¡°ûdG ‘ IOQGƒdG äÉeƒ∏©ŸG ™«ªL ábO øY IOÉ¡°ûdG ≈∏Y ∫ƒ≤©e ƒëf ≈∏Y ∫ƒ©j ¢üî°T …CG √ÉŒ á«dhDƒ°ùŸG

,¬«a Qó°üoJ …òdG ïjQÉàdG øe GQÉÑàYG Ióªà©ŸG(282),É¡àbO πØµj ¿CG hCG(283)≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ Rƒéj ¬fCG ºZQ.IOÉ¡°ûdG ‘ Ö°SÉæe ¿É«ÑH ¿Éª°†dG Gòg ≈∏Y ßØëàj ¿CG ¿Gó∏ÑdG ∂∏J ¢†©H ‘(284)ÇÈJ ÚfGƒ≤dG ¢†©H ¿CG ÒZ

≥≤ëàdÉH ÉægQ ,á≤«bO ÒZ äÉeƒ∏©e øe ™qbƒŸG ¬eó≤j ÉªY á«dhDƒ°ùŸG øe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e áeP áMGô°U™«ªL òîJG ób ¬fCG âÑãj ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Qhó≤Ã ¿ƒµj ¿CG á£jô°T ,≥jó°üàdG á°SQÉ‡ ¿É«Ñd É≤ah

.äÉeƒ∏©ŸG øe ≥≤ëà∏d ádƒ≤©ŸG ÒHGóàdG(285 )

(279)º«∏bEG »gh) ¿ÉÁÉc QõLh ,28 ÜÉÑdG øe (2) Iô≤ØdG ,(2001) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJ ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y28 ÜÉÑdG ,2000 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,(IóëàŸG áµ∏ªª∏d ™HÉJ QÉëÑdG AGQh(Ü).

(280) :22 IOÉŸG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,Ú°üdG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y''¿ƒµJ ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN ƒeqó≤e øª°†j≈∏Y ád qƒ©ŸG ±GôWC’G ¿ÉµeEÉH ¿ƒµj ¿CG ¿ƒæª°†jh ,É¡fÉjô°S IÎa ∫ÓN á≤«bOh á∏eÉc ÊhÎµ˘dE’G ™˘«˘bƒ˘à˘dG äGOÉ˘¡˘°T äÉ˘jƒ˘àfi∂∏J º¡a hCG á∏°üdG äGP πFÉ°ùŸG øe ÉgÒZh á∏é°ùŸG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG äGOÉ¡°T äÉjƒàfi øe ≥≤ëàdG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG

πFÉ°ùŸGh äÉjƒàÙG''.±É°†e ójó°ûàdG ,(281).6 IOÉŸG øe 1 Iô≤ØdG ,...á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG(282) 1 Iô≤ØdG ,(1998) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb øe AÉH 308 π°üØdG ,¢ShOÉHôH(CG)¿ƒfÉb ,GOƒeôH ;20 ÜÉÑdG øe

,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,(Ú°ü∏d á©HÉàdG á°UÉÿG ájQGOE’G á≤£æŸG) ≠fƒc ≠fƒg ;23 ÜÉÑdG ,1999 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG 36 ÜÉÑdG ,2000 áæ°ùd äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ¿ƒfÉb ,óæ¡dG ;39 ÜÉÑdG(`g)áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¢Sƒ«°ûjQƒe ;

2 Iô≤ØdG ,2000(O)2 »YôØdG ÜÉÑdG ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,IQƒaÉ¨æ°S ;27 ÜÉÑdG øe(CG)h(ê)ÜÉÑdGh 29 ÜÉÑdG øe.30 ÜÉÑdG øe (1) »YôØdG

(283),¢ùfƒJá«fhÎµdE’G IQÉéàdGh ä’OÉÑŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG,ΩÉf â««a ;18 π°üØdG ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH ¿ƒfÉb, 31 IOÉŸG(O).

(284).Ú°ü∏d á©HÉàdG á°UÉÿG ájQGOE’G ≠fƒc ≠fƒg á≤£æeh ¢Sƒ«°ûjQƒeh IQƒaÉ¨æ°Sh GOƒeôHh ¢ShOÉHôH πãe(285) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 39 IOÉŸG ,(ê).


-221≈∏Y ΩÉY ÖLGh ¢VôØH øµdh ,ÊƒfÉb ¿Éª°†H ’ É¡°ùØf áé«àædG ≥≤ëàJ ,iôNCG ¿Gó∏H ‘h,IOÉ¡°ûdG QGó°UEG πÑb ™qbƒŸG É¡eó≤j »àdG äÉeƒ∏©ŸG øe ≥≤ëàdÉH º¡eõ∏j ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e(286)hCG

.äÉeƒ∏©ŸG ∂∏J øe ≥≤ëà∏d º¶f ™°VƒH(287)iód GQƒa IOÉ¡°ûdG AÉ¨dEÉH ΩGõàdG óLƒj ,ä’É◊G ¢†©H ‘h.áØFGR hCG á≤«bO ÒZ É¡«∏Y AÉæH IOÉ¡°ûdG äQó°UCG »àdG äÉeƒ∏©ŸG ¿CG ±É°ûàcG(288)á∏«∏b ä’ÉM ‘ ¬fCG ÒZ

á°SQÉ‡ ¿É«Ñd ∫Éãàe’G iƒ°S ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e øe Ö∏£j ’h ,äGOÉ¡°ûdG QGó°UEG ¿CÉ°ûH ¿ƒfÉ≤dG âµ°ùj¬æY QOÉ°üdG ≥jó°üàdG(289).™qbƒŸG ™e ¬«∏Y ≥Øàj ÉŸ É≤ah IOÉ¡°ûdG QGó°UEG hCG(290)’ ¿ƒfÉ≤dG ¿CG ∂dP »æ©j ’h

ÚfGƒ≤dG ¢†©H q¢üæJ ,¢ùµ©dG ≈∏Y πH .≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e ≥JÉY ≈∏Y ™≤J á«dhDƒ°ùe …CG ≈NƒàjÖ°SÉæe ÚeCÉJ AGô°ûH ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ΩÉ«b •GÎ°TÉH ,≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e á«dhDƒ°ùe ≈∏Y ìƒ°VƒHÚ©qbƒŸÉH ≥ë∏J »àdG ájóbÉ©àdG ÒZh ájóbÉ©àdG QGô°VC’G ™«ªL »£¨j áã˘dÉ˘ã˘dG ±Gô˘WC’G √ÉŒ á˘«˘dhDƒ˘°ùª˘∏˘d

.áãdÉãdG ±GôWC’Gh(291)

-222™ubƒŸG ÖLGh ¬∏ªµj áeqó≤ŸG äÉeƒ∏©ŸG ábO øe ≥≤ëàdG ‘ πãªàŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÖLGhh ¿CÉH''äGP ájOÉe äGó«cCÉJ øe ™qbƒŸG ¬eqó≤j Ée πc ∫ÉªàcGh ábO ¿Éª°†d ]...[ ájÉæ©dG øe ’ƒ≤©e GQób ‹ƒj

.IOÉ¡°ûdG ‘ É¡LGQOEG ≈qNƒàoj hCG ,É¡fÉjô°S IQhO á∏«W IOÉ¡°ûdÉH á∏°U''(292)™qbƒŸG πqªëoj ¿CG øµÁ ,∂dòd¤EG á≤«bO ÒZ hCG áØFGR äÉeƒ∏©e Ëó≤J øY ,∫ qƒ©ŸG ±ô£dG √ÉŒ hCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e √ÉŒ ÉeEG ,á«dhDƒ°ùŸGΩÉY ÖLGh áÄ«g ‘ ÉfÉ«MCG ∂dP ÆÉ°üjh .IOÉ¡°ûdG ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d Ö∏W Ëó≤J óæY ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e

,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¤EG á≤«bO äÉeƒ∏©e Ëó≤àH »°†≤j(293)¿Éª°†d ájÉæ©dG øe ∫ƒ≤©e Qób »NƒàH hCG;äÉeƒ∏©ŸG áë°U(294)Gò¡d ¬dÉãàeG ΩóY øY ºéæJ »àdG QGô°VC’G øY ∫hDƒ°ùe ™qbƒŸG ¿CG áMGô°U ø∏©j ÉfÉ«MCGh

.OóÙG •ô°ûdG (295)

(286) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 21 IOÉŸG ,(¢S) ,»∏«°T ;á«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóNh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh ,∂«°ùµŸG ;(ê) 12 IOÉŸG:ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áfhóe

(2003) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àŸG Ωƒ°SôŸG ,(ájQÉØ«dƒÑdG - ájQƒ¡ªL) Ójhõæa ;(’hCG) 104 IOÉŸG ,πFÉ°SôH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dGá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG.35 IOÉŸG ,

(287) ,QhOGƒcEGäÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb 30 IOÉŸG ,(O).(288) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 19 IOÉŸG ,(`g).(2)(289) 29 IOÉŸG ,á«ªbôdG ≥jó°üàdG äGOÉ¡°Th äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,hÒH(CG).(290) ,É«Ñeƒdƒcá«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH 527 ¿ƒfÉ≤dG 32 IOÉŸG ,(CG) ,á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷G ;IQÉéàdÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸGh á«fhÎµdE’G 40 IOÉŸG ,(CG) ,ÉªæH ;(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb.49 IOÉŸG øe 7 Iô≤ØdG ,(291) ,ájQÉØ«dƒÑdG Ójhõ`æa ájQƒ¡ªLá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG.32 IOÉŸG ,(292) 1 á«YôØdG Iô≤ØdG ,...á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb(ê).8 IOÉŸG øe(293) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,»∏«°T ;25 IOÉŸG ,äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóNh á«fhÎµdE’G ,∂«°ùµŸG ;24 IOÉŸG ,Ωƒ°SôŸG :ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áfhóe(2003) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àŸG.(ÉãdÉK) 99 IOÉ`ŸG ,

(294) 31 ÜÉÑdG ,2000 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¿ÉÁÉc QõL(ê).(295) ,É«Ñeƒdƒcá«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH 527 ¿ƒfÉ≤dG ,á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷G ;40 IOÉŸG ,IQÉéàdÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸGh á«fhÎµdE’G ,∂«°ùµŸG ;55 IOÉŸG ,äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àŸG Ωƒ°SôŸG :ájQÉéàdG ÚfGƒ≤dG áfhóe(2003) á«fhÎµdE’G,ÉªæH ;(ÉãdÉK) 99 IOÉŸG ,(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb.39 IOÉŸG ,


¬H ¿hPCÉe ÒZ ƒëf ≈∏Y ™«bƒàdG ΩGóîà°SG (ê)

á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ≥jó°üàdG á°SQÉ‡ ¿É«H ¢Vqô©J hCG

-223øªa .¬H ¿hPCÉe ÒZ ÉeGóîà°SG äGOÉ¡°ûdGh äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfEG äGhOCG ΩGóîà°S’ ¿ÉÑfÉL ∑Éægπãe ,á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ¢Vô©àJ ÉÃQ hCG º«∏°S ƒëf ≈∏Y áXƒØfi ÒZ äÉ©«bƒàdG AÉ°ûfEG IGOCG ¿ƒµJ ÉÃQ ,á«MÉfΩqó≤Ã ¢UÉÿG ¬°ùØf ™«bƒà∏d »eô¡dG π°ù∏°ùàdG ¢Vô©àj ÉÃQ ,iôNCG á«MÉf øeh .É¡«∏Y ™bƒª∏d π«ch AÓ«à°SGìÉàØŸG ó≤a hCG ¬H ¢UÉÿG ™«bƒàdG ìÉàØe ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ó≤a GPEG Óãe ,á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ≥jó°üàdG äÉeóN¢Vqô©J hCG ,π«Ñ≤dG Gòg øe ¢UÉî°TCG ¬eóîà°SG hCG º¡d ¿hPCÉe ÒZ ¢UÉî°TC’ ìÉàØŸG ∂dP ∞ p°ûoc hCG ,»°ù«FôdG

.á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ôNBG ƒëf ≈∏Y

-224äÉeóN Ωqó≤e ôeój ó≤a .áØ∏àfl ≥FGô£H á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ™«bƒà∏d »eô¡dG π°ù∏°ùàdG ¢Vô©àj óbhõcôe Qô°†àj ób hCG ,¬«∏Y Iô£«°ùdG ó≤Øj hCG ó°üb ¿hO ìÉàØŸG ¬©e øjóbÉ©àŸG hCG ¬«eóîà°ùe óMCG hCG ≥jó°üàdGhCG GóªY ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ìÉàØe ôseój ób hCG ,çOÉM ÖÑ°ùH »°Uƒ°üÿG ìÉàØŸÉH ßØàëj …òdG äÉfÉ«ÑdG¿CG øµÁh .(Óãe äÉfÉ«ÑdG á«°Uƒ°üN ºëà≤e) áYhô°ûe ÒZ ¢VGôZC’ Ée ¢üî°T πÑb øe á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ¢Vô©àjìÉàØŸG ™bh Ée GPEG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .GóL IÒ£N á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ™«bƒà∏d »eô¡dG π°ù∏°ùàdG ¢Vqô©J ÖbGƒY ¿ƒµJáØFGR äGOÉ¡°T ódƒj ¿CG ¢üî°ûdG ∂dP ¿ÉµeEÉH íÑ°UCG ,ÚeôÛG óMCG …ój ÚH á«°ù«FôdG í«JÉØŸG hCG »°Uƒ°üÿG,∂dP ¤EG áaÉ°VEGh .ádqƒ©ŸG ±GôWC’G ídÉ°U Ò¨d ,Ú«ªgh hCG Ú«≤«≤M Ú©bƒe äÉ«°üî°T ∫Éëàf’ É¡eóîà°ùjhÉ‡ ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÉgQó°üj »àdG äGOÉ¡°ûdG ™«ªL AÉ¨dEG ôeC’G »°†à≤«°S ,Qô°†dG ±É°ûàcG OôéªÑa.ΩGóîà°S’G ∂dP øY áªLÉædG IQÉ°ùÿG ÖÑ°ùH Ú©qbƒŸG •É°ShCG ™«ªL øe á∏FÉg äÉÑdÉ£e ¤EG …ODƒj ¿CG πªàëj

-225øµÁh .ádCÉ°ùŸG √òg á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«˘°ùfhC’G ¿ƒ˘fÉ˘b ∫hÉ˘æ˘à˘j ⁄h ¿CÉH ,»LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG ÖLƒÃ ,≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤Ÿ ΩÉ©dG ΩGõàd’G ¿CÉH êÉéàM’G'']...[ Ωóîà°ùj

á≤ãdÉH IôjóL ájô°ûH OQGƒeh äGAGôLEGh Éª¶f''(296)äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y ÉÑLGh ¢VôØj ¬fCG ≈∏Y √Ò°ùØJ øµÁäÉ©«bƒà∏d »eô¡dG π°ù∏°ùàdG ºK øeh) ¢UÉÿG ¬MÉàØe ¢Vô©J ™æŸ áeRÓdG ÒHGóàdG ™«ªL òîàj ¿CÉH ≥jó°üàdGΩGõàdÉH ¬fô≤J Ée GÒãch ,ΩGõàd’G Gòg ≈∏Y áMGô°U á«∏NGO ÚfGƒb IóY ¢üæJh .á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ (¬àeôH ¬H ¢UÉÿG

.á≤ãdÉH IôjóL º¶f ΩGóîà°SÉH ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e(297)…OÉØàd ÒHGóJ PÉîJÉH Oófi ÖLGh ÉfÉ«MCG óLƒjh.äGOÉ¡°ûdG ôjhõJ(298)™«bƒàdG äÉfÉ«H AÉ°ûfEG øY ´Éæàe’G ÖLGh ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≥JÉY ≈∏Y ™≤jh

∂dòH ¿ƒeƒ≤j øjòdG ¬«eóîà°ùe ∫É©aCG øY ’hDƒ°ùe ¿ƒµj ¿CG øµÁh ,É¡«dEG ∫ƒ°UƒdG hCG Ú©qbƒŸÉH á°UÉÿG.GóªY(299)Ée GPEG ,¬æY IQOÉ°üdG IOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG Ö∏£j ¿CG ÖLGh ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Y ¢VôØojh

.á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ É¡H á≤∏©àŸG ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H â°Vô©J(300)

(296) 1 á«YôØdG Iô≤ØdG(h).9 IOÉŸG øe(297) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒ˘fÉ˘b 21 IOÉ˘˘ŸG ,(ê)h(O) ,É«Ñeƒdƒ˘c ;IQÉéàdG ¿CÉ°ûH 527 ¿ƒfÉ˘≤˘dGá«fhÎµdE’G 32 IOÉ˘˘ŸG ,;(Ü) ,ÉªæH ;24 IOÉŸG ,2000 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ˘©ŸG ¿ƒ˘fÉ˘b ,¢Sƒ˘«˘°ûjQƒ˘eäÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb

(2001) á«fhÎµdE’G,¢ùfƒJ ;28 ÜÉÑdG øe 6 Iô≤ØdG ,(2001) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJ ;49 IOÉŸG øe 5 Iô≤ØdG ,á«fhÎµdE’G IQÉéàdGh ä’OÉÑŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG.13 π°üØdG ,

(298),ájQÉØ«dƒÑdG Ójhõ`æa ájQƒ¡ªLá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG.35 IOÉŸG ,(299) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 21 IOÉŸG ,(Ü).(300) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 21 IOÉŸG ,(´).


-226»LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb •Î°ûjh .ájÉæY øe Ωõ∏j Ée πc ≈Nƒàj ¿CG É°†jCG ™qbƒŸG ≈∏Y •Î°ûjh ™qbƒŸG ‹ƒj ¿CG ,∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH''ΩGóîà°SG ÜÉæàL’ ájÉæ©dG øe ’ƒ≤©e GQób

¬H ¿hPCÉe ÒZ ÉeGóîà°SG ¬©«bƒJ AÉ°ûfEG äÉfÉ«H''.(301)¿EGh ,á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG º¶©e ‘ Oôj πKÉ‡ ÖLGh óLƒjhájô°ü◊G Iô£«°ùdG ¿Éª°†H ΩQÉ°U ΩGõàd’ n™qbƒŸG o¿ƒfÉ≤dG ™°†îoj ,ä’É◊G ¢†©H »Øa .É¡æ«H äÉaÓàNG áªK ¿Éc

,¬H ¿hPCÉe ÒZ ƒëf …CG ≈∏Y É¡eGóîà°SG ™æeh ™«bƒàdG AÉ°ûfEG IGOCG ≈∏Y(302)øY ná«dhDƒ°ùŸG √nóMh n™qbƒŸG πªëj hCG.™«bƒàdG AÉ°ûfEG IGOCG ¿ƒ°U(303)≈∏Y á«aÉc Iô£«°S ¢Vôa »°†à≤j ÉÑLGh √QÉÑàYÉH ∞°Uƒj Ée GÒãc ΩGõàd’G Gòg ¿CG ÒZ

,É¡«∏Y Iô£«°ù∏d á«aGh ÒHGóJ PÉîJG hCG ™«bƒàdG AÉ°ûfEG IGOCG(304)¿hPCÉe ÒZ ΩGóîà°SG …CG ÜÉæàL’ á¶≤«H ±ô°üàdG hCG,¬H(305).¬H á°UÉÿG ™«bƒàdG IGOC’ ¬H ¿hPCÉe ÒZ ΩGóîà°SG …CG ÜÉæàL’ ájÉæ©dG øe ∫ƒ≤©e Qób »NƒJ hCG(306)

É¡FÉ¨dEG hCG IOÉ¡°ûdG ≥«∏©J ΩóY (O)

-227Òãj ÉŸ â°Vô©J IOÉ¡°T AÉ¨dEG ΩóY øY á«dhDƒ°ùŸG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e πªëàj ¿CG É°†jCG øµÁ¿CG º¡ŸG øe ,á≤ãdÉH ™àªàjh º«∏°S ƒëf ≈∏Y ¬∏ªY á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ≥aôe …ODƒj »µdh .É¡≤«∏©J hCG á¡Ñ°ûdG.â«¨dCG hCG â≤∏Y ób âfÉc GPEG Ée hCG ,áë«ë°U áæ«©e IOÉ¡°T âfÉc GPEG Ée É«fBG Qô≤J »µd áªFÉb á«dBG áªK ¿ƒµJÉ¡H øµÁ »àdG á«°ù«FôdG á«dB’G ƒg IOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG ¿Éc ,Óãe ,á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ »°Uƒ°üN ìÉàØe ¢Vô©J Éª∏µaGƒ∏°üM ób Gƒfƒµj ¿CG πªàëj øjòdG ¿ƒdÉàÙG É¡H Ωƒ≤j »àdG á«dÉ«àM’G äÓeÉ©ŸG AGREG ¬°ùØf »ªëj ¿CG ™qbƒª∏d

.»°Uƒ°üÿG ¬MÉàØe øe áî°ùf ≈∏Y

-228ôKEG É¡≤∏©j hCG Ú©qbƒŸG óMCG IOÉ¡°T ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e É¡H »¨∏j »àdG áYô°ùdÉa ,∂dòd áé«àfhô°ûfh »∏©ØdG AÉ¨dE’Gh IOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG ™qbƒŸG Ö∏W ÚH »°†≤æŸG âbƒdGh .á«ªgC’G ≠dÉH ôeCG »g ™qbƒŸG øe Ö∏W≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ôNCG GPEG ,ºK øeh .á«dÉ«àMG äÓeÉ©e ΩGôHEG á°Uôa ∫ÉàÙ í«àj ¿CG øµÁ AÉ¨dE’ÉH QÉ©°TEG¿CG πªàÙG øe íÑ°UCG ,∂dòH º≤j ⁄ hCG ,äGOÉ¡°ûdG AÉ¨dEÉH á°UÉN áªFÉb ‘ AÉ¨dE’G ô°ûf ∫ƒ≤©e ÒZ ƒëf ≈∏YÉ¡fCG ºYõj IOÉ¡°T ≈∏Y πjƒ©àdÉH IÒÑc ôFÉ°ùN ∫É«àMÓd ¢Vô©àj …òdG ∫ qƒ©ŸG ±ô£dGh ™qbƒŸG øe πc ósÑµàjäÉeóN øe ¬fƒeó≤j Ée QÉWEG ‘ ,Gƒ°Vô©j ¿CG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤Ÿ Rƒéj ,∂dP øY Ó°†ah .áë«ë°U

(301) 1 á«YôØdG Iô≤ØdG(CG).8 IOÉŸG øe(302) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 25 IOÉŸG ,(CG) ,É«Ñeƒdƒc ;á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH 527 ¿ƒfÉ≤dG,

32 IOÉŸG(Ü),á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷G ;(2002) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG53 IOÉŸG , ,ÉªæH ;(O)(2001) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb¿ƒfÉ≤dG øe 12 óæÑdG øe 1 Iô≤ØdG ,»°ShôdG OÉ–’G ;37 IOÉŸG øe 4 Iô≤ØdG ,

15 IOÉŸG ,É«côJ ;(2002) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH …OÉ–’G(`g)äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ò«ØæàH á≤∏©àŸG ÇOÉÑŸGh äGAGôLE’G ¿ƒfÉb øe.(2005) á«fhÎµdE’G

(303) ,¢ùfƒJá«fhÎµdE’G IQÉéàdGh ä’OÉÑŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG.21 IOÉŸG ,(304) ,»∏«°Tá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ≈∏Y ≥jó°üàdG äÉeóNh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G äGóæà°ùŸÉH ¢UÉÿG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) 2 Iô≤ØdG ,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH ¿ƒfÉb ,ΩÉf â««a ;24 IOÉŸG ,(CG).25 IOÉŸG øe(305) ,ájQÉØ«dƒÑdG Ójhõ`æa ájQƒ¡ªLá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG.19 IOÉŸG ,(306) 39 ÜÉÑdG ,2000 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓ˘eÉ˘©ŸG ¿ƒ˘fÉ˘b ,¿ÉÁÉ˘c Qõ˘L(CG) ,QhOGƒ˘cEG ;á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉ˘b

äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh 17 IOÉŸG ,(Ü)ÜÉÑdG øe 1 Iô≤ØdG ,2000 áæ°ùd äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ¿ƒfÉb ,óæ¡dG ; 1 Iô≤ØdG ,2000 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¢Sƒ«°ûjQƒe ;42(CG)h(Ü) ,∂«°ùµŸG ;35 ÜÉÑdG øeÚfGƒ≤dG áfhóe

(2003) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdÉH ≥∏©àŸG Ωƒ°SôŸG :ájQÉéàdG,(88 π°üØdG) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ;IQƒaÉ¨æ°S ;É«fÉK 99 IOÉŸG ,.27 ÜÉÑdG øe 1 Iô≤ØdG ;(2001) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJ ;39 ÜÉÑdG


∫ƒ°Uh ô°ù«àj äGOÉ¡°ûdG AÉ¨dEÉH á°UÉN ºFGƒbh ô°TÉÑŸG »Hƒ°SÉ◊G §ÿG ≈∏Y äÉYOƒà°ùÃ ®ÉØàM’G ,≥jó°üà∏d’CG ∫ÉªàMG :Ú«°ù«FQ øjô£N ≈∏Y …ƒ£æj π«Ñ≤dG Gòg øe äÉfÉ«H IóYÉ≤H ®ÉØàM’Gh .É¡«dEG ád qƒ©ŸG ±GôWC’GÉ¡«∏Y ∫ uƒ©j áÄWÉN äÉeƒ∏©e ‹ÉàdÉH Gôaƒj ¿CGh ,Ú≤«bO äGOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG áªFÉb hCG äÉeƒ∏©ŸG ´Oƒà°ùe ¿ƒµjÖÑ°ùH Óãe) ÚMÉàe äGOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG áªFÉb hCG ´Oƒà°ùŸG ¿ƒµj ’CG ∫ÉªàMGh ;¬àë∏°üe ÒZ ‘ ƒg ÉŸ »≤∏àŸG

.äÓeÉ©ŸG RÉ‚EG ≈∏Y ád qƒ©ŸG ±GôWC’Gh Ú©qbƒŸG IQób ≥«©j É‡ ,(ΩÉ¶ædG ‘ π£Y

-229Ωqó≤e ¿CG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb ¢VÎØj ,√ÓYCG ôcoP Éªch≈∏Y AÉæHh .øeC’Gh á«dƒ©dG øe áJhÉØàe äÉLQóH äGOÉ¡°ûdG øe áØ∏àfl äÉjƒà°ùe Qó°üj ób ≥jó°üàdG äÉeóN’ ób ôeCG ƒ¡a ,áªFGO áØ°üH AÉ¨dE’G ΩÉ¶f ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e í«àj ¿CG »LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG •Î°ûj ’ ,∂dP»LPƒªædG ¿ƒfÉ≤dG •Î°ûj ’ ,∂dP øe ’óHh .áª«≤dG á°†ØîæŸG äGOÉ¡°ûdG ´GƒfCG ¢†©Ñd ÉjQÉŒ ’ƒ≤©e ¿ƒµj±ô£dG øµ“ ∫ƒ≤©e Qó≤H Gô q°ù«àe É¡«dEG ∫ƒ°UƒdG ¿ƒµj πFÉ°Sh ôqaƒj ¿CG iƒ°S ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ≈∏Yó«Øj QÉ©°TEG Ëó≤àd ™qbƒª∏d áMÉàe πFÉ°Sh ∑Éæg âfÉc GPEG Ée É¡æe QƒeCG øe IOÉ¡°ûdG ¤EG ´ƒLôdÉH ócCÉàdG øe ∫ qƒ©ŸG

.áq«fBG AÉ¨dEG áeóN ìÉàJ âfÉc GPEG Éeh á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ â°Vqô©J ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ¿CÉH(307)äÉeóN ìÉàJ ÉeóæYh.ÉgôaGƒJ ¿Éª°†H ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Ωõ∏oj ,á«fBG AÉ¨dEG(308)

-230‘ AÉ°†YC’G ∫hódG Ωõ∏j á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G RÉ©jEG √CÉ°ûfCG …òdG ΩÉ¶ædGh ,øª°†J ¿CÉH »HhQhC’G OÉ–’G''≈fOCG óëc''ÉgQÉÑàYÉH IOÉ¡°T Qó°UCG …òdG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ¿ƒµj ¿CG ,

»©«ÑW hCG …QÉÑàYG ¢üî°T hCG ¿É«c …CÉH ≥ë∏j …òdG Qô°†dG øY ’hDƒ°ùe Qƒ¡ªé∏d •hô°ûdG á«aƒà°ùe IOÉ¡°TäÉeóN Ωqó≤e âÑãj ⁄ Ée ,IOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG π«é°ùJ Ωó©H ≥∏©àj Éª«a IOÉ¡°ûdG ∂∏J ≈∏Y ∫ƒ≤©e ƒëf ≈∏Y ∫ uƒ©j

.∫ÉªgEÉH ±ô°üàj ⁄ ¬fCG ≥jó°üàdG(309)™æŸ ÒHGóJ PÉîJÉH ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG ¢†©H Ωõ∏JhäGOÉ¡°ûdG ôjhõJ(310)ÒZ É¡«∏Y AÉæH IOÉ¡°ûdG äQó°UCG »àdG äÉeƒ∏©ŸG ¿CG ±É°ûàcG iód GQƒa Ée IOÉ¡°T AÉ¨dE’ hCG.áØFGR hCG á≤«bO(311)

-231¿ƒfÉ≤a .º¡d ¿hPCÉŸG ¢UÉî°TC’G øe √ÒZh ™qbƒŸG ≥JÉ˘Y ≈˘∏˘Y ™˘≤˘j π˘KÉ‡ ÖLGh ó˘Lƒ˘j ÉÃQh¤EG ¬d Æ qƒ°ùe ’ ôNCÉJ ¿hO ,QOÉÑj ¿CG ™qbƒŸG ≈∏Y •Î°ûj ,Óãe ,äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G…CG QÉ©°TE’ ádƒ≤©e Oƒ¡L ∫òH ¤EG ,∂dòd ÉaÓN hCG ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e Égôaƒj »àdG πFÉ°SƒdG ΩGóîà°SG≈∏Y ™qbƒŸG ¿Éc GPEG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ≈∏Y ∫ qƒ©j ¿CG ∫ƒ≤©e ¬Lh ≈∏Y ¬æe ™qbƒàj ¿CG ™qbƒª∏d Rƒéj ¢üî°T¤EG …ODƒJ ™ubƒŸG iód áahô©ŸG ±hô¶dG âfÉc GPEG hCG á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ â°Vqô©J ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ¿CÉH áaô©e

.á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ¢Vô©àH …ƒb ∫ÉªàMG Aƒ°ûf(312)

(308) 1 á«YôØdG Iô≤ØdG(`g).9 IOÉŸG øe(309)É°†jCG ô`¶fG ;6 IOÉŸG øe 2 Iô≤ØdG ,...á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdG

Iô≤ØdG(Ü).RÉ©jEÓd ÊÉãdG ≥aôŸG øe(310) ,ÉªæH(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb.49 IOÉŸG øe 6 Iô≤ØdG ,(311) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 19 IOÉŸG(`g).(2)(312) (Ü) 1 á«YôØdG Iô≤ØdG'1'h'2'.8 IOÉŸG øe


-232¿ƒµJ ¿CG øµÁ ±ôX …CG ‘ IOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG Ö∏£j ¿CÉH ™qbƒŸG ÖLGh á«æWƒdG ÚfGƒ≤dG ócDƒJ Ée GÒãch,á¡Ñ°ûdG Òãj ÉŸ â°Vô©J ób ™«bƒàdG AÉ°ûfEG äÉfÉ«H ájô°S ¬«a(313)ä’É◊G ¢†©H ‘ ™qbƒŸG Ωõ∏oj ¿ƒfÉ≤dG q¿CG ºZQ

.∂dòH Ö°ùëa ≥jó°üàdG äÉeóN Ωqó≤e ÆÓHEÉH(314)¿ƒfÉb ‘ IOQGƒdG á¨«°üdG ¿Gó∏H IóY ÚfGƒb äóªàYG óbh…CG ∂dòc ô£îj ¿CÉH ÉeGõàdG ™qbƒŸG ≈∏Y ¢VôØj …òdG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’GäÉeóN Ωó≤j hCG ÊhÎµdE’G ™«bƒàdG ≈∏Y ∫ƒ©j ¿CG ∫ƒ≤©e ƒëf ≈∏Y ™«bƒàdG IGOCG πeÉM ™bƒàj ¿CG øµÁ ¢üî°T

.¬`d áªYGO(315)¢†©H »Øa ,á«fƒfÉ≤dG º¶ædG øe OóY ‘ Éæª°V OôJ ób ÖLGƒdG Gò¡H ∫ÓNE’G ÖbGƒY ¿CG ºZQh»°Uƒ°üÿG ìÉàØŸG ≈∏Y Iô£«°ùdG ¿Gó≤a øY ÆÓHE’G ΩóY øY ∫hDƒ°ùe ™qbƒŸG ¿CG áMGô°U ¿ƒfÉ≤dG ø∏©j ¿Gó∏ÑdG

.IOÉ¡°ûdG AÉ¨dEG Ö∏W ΩóY hCG (316)

áá````““ÉÉ``NN

-233ƒëf áª¡e Iƒ£N ™°SGh ¥É£f ≈∏Y á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG ¿ƒµj ¿CG øµÁ‘ äGQƒ£àdG IÒJh ¿CG ÚM ‘h .á«dhódG äÓeÉ©ŸG ‘ ∞«dÉµJ øe É¡H π°üàj Éeh ájQÉéàdG ≥FÉKƒdG ¢†ØNÜƒ°U GÒÑc ÉeÉ¡°SEG ¿ƒfÉ≤dG Ωó≤j ó≤a ,É¡æeCGh á«LƒdƒæµàdG ∫ƒ∏◊G á«Yƒf GóL ÒÑc Qó≤H ÉgOó– ∫ÉÛG Gòg

.á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG Ò°ù«J

-234áª«≤dG ócDƒJ äÉ©jô°ûJ OÉªàYÉH √ÉŒ’G Gòg ‘ á«∏NGO ÒHGóJ π©ØdÉH ¿Gó∏ÑdG øe ÒÑc OóY òîJG óbh»àdG ΩÉµMC’G ¿ƒµJ Ée ÉÑdÉZh .á«bQƒdG äÉHÉ£ÿG ™e É¡ÄaÉµàd ÒjÉ©e ™°†Jh á«fhÎµdE’G äÉHÉ£î∏d á«fƒfÉ≤dG∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb íÑ°UCG óbh .ÚfGƒ≤dG ∂∏J ‘ Éª¡e Gô°üæY á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW º¶æJóYÉ°Sh ∫ÉÛG Gòg ‘ äÉ©jô°ûàdG ≈∏Y GÒKCÉJ ÌcC’G ó«MƒdG QÉ«©ŸG ƒg á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG≈∏Y ≥jó°üàdG ¿CÉ°T øeh .‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y áeAGƒŸG øe ÒÑc Qó≤d èjhÎdG ≈∏Y ¥É£ædG ™°SGƒdG √ò«ØæJGQób í«àj ¿CG ™°SGh ¥É£f ≈∏Y á«dhódG Oƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG IóëàŸG ·C’G á«bÉØJG

.á«dhódG äÓeÉ©ª∏d óYGƒ≤dG øe IOófi áYƒª› ÒaƒàH ,áeAGƒŸG øe ÈcCG

(313) ,ÚàæLQC’G(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb 25 IOÉŸG ,(ê) ,É«Ñeƒdƒc ;á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿CÉ°ûH 527 ¿ƒfÉ≤dG, 32 IOÉŸG(Ü) ,á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷G ;39 IOÉŸG øe 4 Iô≤ØdG ;äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) á«ªbôdG 53h 49 ¿ÉJOÉŸG ,(e) ,QhOGƒcEG ;äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SQh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉb17 IOÉŸG ,(h) ,ÉªæH ;36 IOÉŸG ,2000 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¢Sƒ«°ûjQƒe ;(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉbøe 5 Iô≤ØdG ,

¿ƒfÉ≤dG øe 12 óæÑdG øe 1 Iô≤ØdG ,»°ShôdG OÉ–’G ;40 ÜÉÑdG ,(88 π°üØdG) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ;IQƒaÉ¨æ°S ;37 IOÉŸG.(2002) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH …OÉ–’G

(314) 15 IOÉŸG ,É«côJ ;42 ÜÉÑdG øe 2 Iô≤ØdG ,2000 áæ°ùd äÉeƒ∏©ŸG É«LƒdƒæµJ ¿ƒfÉb ,óæ¡dG(h)h(•)¿ƒfÉb øe.(2005) á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ò«ØæàH á≤∏©àŸG ÇOÉÑŸGh äGAGôLE’G

(315) 31 ÜÉÑdG ,2000 áæ°ùd á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,¿ÉÁÉc QõL(Ü)IOÉŸG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,Ú°üdG ;,á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿CÉ°ûH ¿ƒfÉb ,ΩÉf â««a ;27 ÜÉÑdG øe (2) Iô≤ØdG ,(2001) á«fhÎµdE’G äÓeÉ©ŸG ¿ƒfÉb ,óæ∏jÉJ ;15

2 Iô≤ØdG(Ü).25 IOÉŸG øe(316) ,á«µ«æ«ehódG ájQƒ¡ª÷Gh ;27 IOÉŸG ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb ,Ú°üdGá«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH ≥∏©àŸG ¿ƒfÉ≤dG

(2002) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdGh äGóæà°ùŸGh ,QhOGƒcEGh ;55 IOÉŸG ,πFÉ°SQh á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdGh á«fhÎµdE’G IQÉéàdG ¿ƒfÉbäÉfÉ«ÑdG 17 IOÉŸG ,(`g) ;ÉªæH ;(2001) á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG ¿ƒfÉb¿ƒfÉ≤dG øe 12 óæÑdG øe 2 Iô≤ØdG ,»°ShôdG OÉ–’G ;39 IOÉŸG ,

É≤dG ,ájQÉØ«dƒÑdG Ójhõ`æa ájQƒ¡ªL ;(2002) á«ªbô˘dG äÉ˘©˘«˘bƒ˘à˘dG ¿CÉ˘°ûH …OÉ–’GäÉ©«bƒàdGh äÉfÉ«ÑdG πFÉ°SôH ≥∏˘©˘àŸG ¿ƒ˘f,á«fhÎµdE’G.40 IOÉŸG


-235™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW Ωóîà°SG ≈∏Y É°†jCG IóFÉØdÉH ∂∏J ∫GÎ«°ùfhC’G ÒjÉ©e OÉªàYG Oƒ©j ÉÃQhäÉ©«bƒàdG ÚH »Ø«XƒdG DƒaÉµà∏d áfôŸG ÒjÉ©ŸG í«àJ ÉÃQ ,¢Uƒ°üÿG ¬Lh ≈∏Yh .‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’Gá«dhódG Oƒ≤©dG ‘ á«fhÎµdE’G äÉHÉ£ÿG ΩGóîà°SÉH á≤∏©àŸG IóëàŸG ·C’G á«bÉØJG ‘ IOQGƒdG á«bQƒdGh á«fhÎµdE’GäÉ©«bƒàdÉH á°UÉÿG πµ°ûdG äÉWGÎ°TG ‘ƒà°ùJ ¿CG á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGô£d í«àj ÉcÎ°ûe É«dhO GQÉWEG™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH π°üàj Éª«a É°Uƒ°üNh ,áªFÉb πcÉ°ûŸG ¢†©H ∫GõJ ’ ¬fCG ÒZ .á«ÑæLC’G

.™«bƒàdG hCG ≥«KƒàdG á«∏ªY ‘ ¬H ¥ƒKƒe ådÉK ±ôW πNóJ Ö∏£àJ »àdG ‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’G

-236¥É°ùJG ΩóY øY GóL ÒÑc Qó≤H ºéæJ ¢Uƒ°üÿG ¬Lh ≈∏Y ∫ÉÛG Gòg ‘ CÉ°ûæJ »àdG πcÉ°ûŸGhó«©°üdG ≈∏Y »æ«ÑdG π«¨°ûàdG á«∏HÉb ΩóY ¤EG »°†Øj É‡ ,äÉ«›GÈdG hCG äGó©ŸG ≥aGƒJ ΩóY hCG á«æ≤àdG ÒjÉ©ŸGIOƒLƒŸG äÉHƒ©°ü∏d πM ¤EG »æ≤àdG ≥aGƒàdG Ú°ù–h ÒjÉ©ŸG áeAGƒe ¤EG á«eGôdG Oƒ¡÷G …ODƒJ ÉÃQh .‹hódG™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH ≥∏©àJ á˘«˘fƒ˘fÉ˘b äÉ˘Hƒ˘©˘°U É˘°†jCG ó˘Lƒ˘J ¬˘fCG ÒZ .‹É◊G âbƒ˘dG ‘É«LƒdƒæµàdG øe Ú©e ´ƒf ΩGóîà°SG ¢VôØJ »àdG á«∏NGódG ÚfGƒ≤dÉH π°üàj Éª«a É°Uƒ°üNh ,á«fhÎµdE’G

.á«ªbôdG äÉ©«bƒàdG É«LƒdƒæµJ »g IOÉY ¿ƒµJh ,¬∏°†ØJ hCG á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒà∏d

-237á«fƒfÉ≤dG áª«≤dG äGP IOÉY »Ø°†J ’ á«ªbôdG äÉ©«bƒà∏d á«fƒfÉ≤dG áª«≤dG ≈∏Y ¢üæJ »àdG ÚfGƒ≤dGhÚÑjh .á«∏NGódG äGOÉ¡°û∏d ádOÉ©e É¡fCG iôJ Ée Qó≤H ’EG á«ÑæLCG äGOÉ¡°T ÉgójDƒJ »˘à˘dG äÉ˘©˘«˘bƒ˘à˘dG ≈˘∏˘Yá«æ≤àdG ÒjÉ©ŸG áfQÉ≤e Ö∏£àj ’ ÊƒfÉ≤dG DƒaÉµà∏d º«∏°ùdG º««≤àdG ¿CG á°SGQódG √òg ‘ …ôLCG …òdG ¢VGô©à°S’G¿CG É¡fCÉ°T øe »àdG óYGƒ≤dG áfQÉ≤e É°†jCG Ö∏£àj πH ,Ö°ùëa äÉ©«bƒà∏d áæ«©e É«LƒdƒæµàH á∏°üàŸG á«æeC’Ghá«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »LPƒªædG ∫GÎ«°ùfhC’G ¿ƒfÉb í«àjh .á«æ©ŸG ±GôWC’G ∞∏àfl á«dhDƒ°ùe ºµ–á«∏ª©H á«æ©ŸG ±GôWC’G ≥JÉY ≈∏Y ™≤J áæ«©e äÉÑLGh ºµ– »àdG á«°SÉ°SC’G ácÎ°ûŸG óYGƒ≤dG øe áYƒª›πãe ,á«ª«∏bEG ¢Uƒ°üf óLƒJ Éªc .±ôW πµd ájOôØdG á«dhDƒ°ùŸG ≈∏Y ÒKCÉJ É¡d ¿ƒµj ób »àdGh ™«bƒàdGh ≥«KƒàdGÓKÉ‡ É«©jô°ûJ GQÉWEG ôaƒJ ,á«fhÎµdE’G äÉ©«bƒàdG ¿CÉ°ûH »HhQhC’G OÉ–’G øY QOÉ°üdG …QGOE’G ¬«LƒàdGÉjÉ°†b ™«ªL ∫hÉæàj ’ Ú°üædG øjòg øe ÉjCG ¿CG ÒZ .á≤£æŸG ‘ Ú∏eÉ©dG ≥jó°üàdG äÉeóN »eqó≤e á«dhDƒ°ùŸ

.‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG øY áªLÉædG á«dhDƒ°ùŸG

-238á«∏NGódG á«dhDƒ°ùŸG º¶f ÚH äÉaÓàN’G äÉ°SÉ«°ùdG hQqô≤˘eh ¿ƒ˘Yqô˘°ûŸG º˘¡˘Ø˘j ¿CG º˘¡ŸG ø˘eháeƒYóŸG äÉ©«bƒàdÉH ±GÎYÓd áªFÓe äGAGôLEGh Ö«dÉ°SCG çGóëà°SG πLCG øe ,É¡æ«H ácÎ°ûŸG ô°UÉæ©dGh∞∏àı ÒÑc Qó≤H áÄaÉµàe GOhOQ π©ØdÉH áØ∏àfl ¿Gó∏Ñd á«∏NGódG ÚfGƒ≤dG ôaƒJ ÉÃQh .á«ÑæLCG äGOÉ¡°ûHÖÑ°ùH hCG ácÎ°ûe á«fƒfÉb ó«dÉ≤J øe É¡jód Ée ÖÑ°ùH ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ∂dPh ,Qƒ°ûæŸG Gòg ‘ áMhô£ŸG á∏Ä°SC’G¿CÉ°ûH ácÎ°ûe ÒjÉ©e çGóëà°SG øe ¿Gó∏ÑdG ∂∏J ó«Ø`à°ùJ ¿CG øµÁh .Ée »ª«∏bEG πeÉµJ QÉWE’ É¡FÉªàfGá«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh ≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SG Ò°ù«J πLCG øe ,á«∏NGódG ÉgóYGƒb áeAGƒe øe ≈àM hCG á«dhDƒ°ùŸG

.Ohó◊G ÈY

»«°VÉa

Cover 2/23/09 3:47 AM Page 2

:á«fhÎµdE’G IQÉéàdÉH á≤ãdG õjõ©Já°UÉÿG á«fƒfÉ≤dG πFÉ°ùŸG

≥«KƒàdG ≥FGôW ΩGóîà°SÉH á«fhÎµdE’G ™«bƒàdGh‹hódG ó«©°üdG ≈∏Y

IIóóëëààŸŸGG ··CC’’GG

United Nations publicationISBN: 978-92-1-633051-4Sales No. A.09.V.4

Printed in AustriaV.08-55696—March 2009—520

FOR UNITED NATIOMNS USE ONLY

∫∫GGÎÎ««°°ùùffhhCC’’GG‹hódG …QÉéàdG ¿ƒfÉ≤∏d IóëàŸG ·C’G áæ÷

Cover 2/26/09 2:19 AM Page 1