Republic of the Philippines

Department of Education Regional Office IX, Zamboanga Peninsula

Filipino

Ikat at long Markahan- Modyul 3:

Panitikang Luzon:

Mito at Paggamit ng Angkop na

Pahayag sa Simula, Gitna at

Wakas ng Isang Akda

Pangalan : ___________________________ __________

Baitang/Seksyon : ___________________________ ____

Paaralan : ___________________________ __________

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Chona R. Adjain

Editor: Lindo O. Adasa, Jr.

Philip D. Caermare

Shayne Everette U. Eldian

Tagasuri: Ruben D. Escudero, Jr.

July G. Saguin

Maricel B. Jarapan

Tagaguhit: Edgardo Jamilar, Jr.

Tagalapat: Peter Alavanza

Tagapamahala: Felix Romy A. Triambulo, SDS, CESO V

Oliver P. Talaoc,Ed.D

Ella Grace Tagupa,Ed.D

Jephone P. Yorong, Ed.D.

Lindo O. Adasa, Jr.

Alamin

Sa modyul na ito, ikaw ay inaasahang:

❖ Magagamit nang wasto ang angkop na mga pahayag sa panimula, gitna at wakas

ng isang akda. (F7WG-IIId-e-14)

Balikan

Panuto: Bilugan ang titik ng tamang sagot. (1 puntos bawat bilang )

1.) Ano ang ibig sabihin ng panitikang saling-dila o lipat-dila??

A. Naipapasa sa iba sa pamamagitan ng dila.

B. Nabibigkas sa paraang pasalita gamit ang dila

C. Naikukuwento sa pamamagitan lamang ng salita.

D. Naililipat sa iba sa pamamagitan ng paglathala.

2.) Alin ang hindi nagpapakita ng katangian ng mito, alamat at kuwentong bayan?

A. Ang paksa ay karaniwang tumatalakay sa kalikasan, pamahiin, paniniwala at

kultura ng isang partikular na lugar o pangkat.

B. Nababanggit ang heograpiya, uri ng hanapbuhay at katangian ng mamamayan kung

saang lugar o pangkat ito nagmumula.

C. Ito ay nilikha o ikinuwento upang makapagbigay ng gintong aral na magagamit sa

tunay na buhay.

D. Naglalahad ang mga ito ng sariling kuro-kuro o pananaw tungkol sa isang tiyak na

paksa o isyu.

3.) Kailan lumaganap ang mito, alamat at kuwentong bayan sa ating bansa?

A. Panahon ng mga Espanyol

B. Bago pa dumating ang mananakop sa ating bansa

C. Panahon ng mga Hapon

D. Panahon ng mga Amerikano

4.) Ang mito, alamat at kuwentong bayan ay matatawag na________?

A. panitikang pasulat

B. panitikang Pilipino

C. pasalindilang panitikan

D. pabigkas na panitikan

5. ) Alin sa sumusunod na mga pamagat ang may kaugnayan sa tatlong panitikang

nabanggit?

A. Ang Matandang Kuba sa Gabi ng Canao

B. Alamat ng Isla ng Pitong Makasalanan

C. Cupid at Psyche

D. Pakikipagsapalaran ni Juan Tamad

Aralin

3

Tuklasin

Panuto: Basahin ang nakasulat sa bawat kahon. Pagkatapos ay uriin kung alin ang

simula, gitna at wakas. Isulat ang bilang sa bawat patlang sa ibaba, gamitin ang bilang 1-3.

Pag-aani ng mga

gulay Pagtatanim ng mga

binhing gulay Paglalagay ng abono

sa mga pananim na gulay

__________ __________ ________

Sa araling ito, malalaman at matutuhan mo kung paano gamitin nang wasto ang

angkop na pahayag sa simula, gitna at wakas ng isang akda.

Suriin

Alam Mo Ba?

Ang mitolohiya ay isang halos magkakabit-kabit na kumpol ng mga

tradisyonal na kuwento o mito (Ingles: myth), mga kuwento na binubuo ng

isang partikular na relihiyon o paniniwala. Karaniwang tinatalakay ng mga

kuwentong mito ang mga diyos at nagbibigay ng mga paliwanag hinggil sa

mga likas na kaganapan.

Halimbawa: paano nagkaroon ng hangin o karagatan

May kaugnayan ang mitolohiya sa alamat at kuwentong-bayan. Ang isa

sa mga sikat na mitolohiya ng mga Griyego o ang tinatawag na mitolohiyang

Griyego. Ilan sa mga sikat na tauhan sa mitolohiya ng mga Griyego ay ang

mga diyos na sina Zeus, Aphrodite, Athena, at iba pa.

Pinagyamang Pluma 7, Alma M. Dayag, et.al.

Ngayon ay alam mo na kung ano ang mito. Mababasa mo ngayon ang buod ng isang mito

at alam kong masasagot mo ang mga katanungang inihanda ko para sa iyo matapos mo

itong mabasa. Handa ka na ba? Umpisahan mo na.

SI MANGITA AT SI LARINA

Noong unang panahon, maraming taon na ang nakalilipas, sa pampang ng Laguna

de Bay ay may naninirahang isang mahirap na mangingisda at ang kanyang pamilya.

Maagang namatay ang asawa ng mangigisda kaya’t siya na ang mag-isang nagpalaki sa

dalawang babaeng anak na sina Mangita at Larina. Kapwa napakaganda ng dalawang

anak bagama’t magkaibang-magkaiba ang kani-kanilang katangian. Si Mangita ay

kayumangging kaligatan at may mahaba at itim na itim na buhok. Mabait at mapagbigay

siya kaya mahal na mahal siya ng lahat ng mga kakilala. Masipag din siya saka katu-

katulong ng kanilang ama sa pananahi ng mga lambat at pagbibigkis sa mga sulong

ginagamit sa gabi-gabing pangingisda.

Ang kapatid naman niyang si Larina ay maputi at nagtataglay ng mahaba at

manilaw-nilaw na buhok. Siya ay ubod nang tamad at maghapon lamang nagsusuklay at

nag-aayos ng mahaba niyang buhok. Malupit din siya at walang pagmamahal sa mga

bagay na nabubuhay sa kanilang paligid. Madalas siyang nanghuhuli ng paru-paro at

pagkatapos mahuli ay tinusok-tusok niya ito hanggang sa mamatay.

Isang araw, isang matandang babaeng pulubi ang nagtungo sa kanilang kubo upang

humingi ng kaunting kanin para sa kanyang maliit na mangkok.. Abala noon si Larina sa

pagsusuklay ng kanyang buhok kaya’t hindi niya nagustuhan ang pangaabala ng pulubi.

Sinigawan niya ito at hindi pa nagkasya, at walang ano-ano’y kanya itong itinulak palayo.

Natumba ang matandang babae at nabagok ang ulo sa bato dahil sa tindi ng

pagkakatulak. Narinig ni Mangita ang ingay at humahangos na lumabas mula sa

pagsusulsi ng lambat. Maagap niyang tinulungan at ginamot ang sugat ng matanda.

Nagpasalamat ito sa kanya at dahan-dahan itong umalis dala ang mangkok na puno ng

kanin na bigay niya.

Isang araw, lumuwas ang kanilang ama sa lungsod upang ipagbili ang huli niyang

isda ngunit sa kasamaang-palad ay dinapuan siya ng sakit na laganap sa lungsod kaya

sa kalaunan ay namatay ito. Napilitang magtrabaho si Mangita upang may makain silang

magkapatid. Ang sumunod na nangyayari ay nanghina ang kanyang katawan sa sobrang

pagod.. Nagmakaawa siya kay Larina na alagaan siya ngunit hinayaan lang siya nitong

lumala ang kanyang sakit. Nang naghihingalo na at malapit nang mamatay si Mangita ay

bumalik ang matandang babaeng pulubi na may dalang supot ng mumunting buto ng

halaman. Inihabilin ng matanda ang supot kay Larina upang orasoras itong subuan

ngunit hindi niya sinubuan si Mangita at sa halip ay itinago niya ang mga buto sa kanyang

mahabang buhok. Muling lumala ang sakit ni Mangita at agawbuhay na siyang dinatnan

ng matandang babaeng pulubi.Tinanong ng matanda si Larina kung sinunod ba nito ang

utos niya subalit nayayamot siyang nagsabing “Oo, sinubuan ko siya”. Batid ng pulubi

ang pagsisisnungaling ni Larina kaya biglang nagliwanag sa loob ng kubo. Nang maglaho

ang liwanag ay hindi na pulubi ang kaharap niya kundi isang napakagandang diwata.

Kalong-kalong nito ang maysakit na si Mangita at nagpakilalang siya ang pulubing

humingi ng kanin subalit ipnagtabuyan niya.

At mula noon, doon na sa magandang tahanan ng diwata namalagi si Mangita.Si

Larina naman ay nasadlak sa ilalim ng lawa, walang tigil na sinusuyod ang kanyang buhok

upang isa-isang matanggal ang mumunting butong itinago niya rito .Sa huli ang mga

butong natanggal sa buhok ni Larina ay naging luntiang halamang lumutang sa tubig na

tinatawag na water lily. At sa tuwing makikita ng mga tao ang halaman ay naalala nila si

Larina at ang kanyang kasamaang nagsadlak sa kanya sa kaawa-awang kalagayan.

Mga Tanong: (2 puntos bawat bilang )

1. Tungkol saan ang tekstong binasa?

___________________________________________________________________________________.

2. Maituturing bang akdang pampanitikan ang ga akdang gumagamit ng diyos, diyosa,

bathala at diwata bilang mga tauhan? Ano ang tawag dito?

___________________________________________________________________________________.

3. Ano ang napansin mo sa bahaging may salungguhit sa teksto?

____________________________________________________________________________________.

HUDYAT SA PAGKAKASUNOD-SUNOD NG MGA

PANGYAYARI

May mga panandang ginagamit na naghuhudyat ng pag-uugnayan sa iba’t ibang bahagi

ng pagpapahayag. Sa Filipino, ang mga panandang ito ay kadalasang kinatawan ng mga

pang-ugnay. Ipinakikilala nito ang pag-uugnayang namamagitan sa mga pangungusap o

bahagi ng teksto. May mga tungkuling ginagampanan ang mga panandang ito.

A. Sa pagsisimula: una, sa umpisa, noong una, unang-una

B. Sa gitna: ikalawa, ikatlo, sumunod, pagkatapos, saka

C. Sa wakas: sa dakong huli, sa huli, sa wakas

ANGKOP NA MGA PAHAYAG SA PANIMULA, GITNA AT WAKAS

Sa pagpapahayag partikular sa pagsasalaysay o pagkukuwento mahihikayat ng

nagsasalita ang kanyang tagapakinig sa mahusay na simula. Kapag nailahad ang layunin

nang epektibo ay napupukaw ang kaisipan ng mambabasa o tagapakinig na patuloy na

alamin ang kawing-kawing na pangyayari sa papataas at kasukdulan sa gitna ng kuwento.

Hihintayin din nila ang wakas kung nakamit ang layuning inilahad sa panimula.

. Simula: ang mahusay na simula ay mabuti para makuha ang interes ng tagapakinig o

ng mambabasa. Dito nabubuo ang larawan at nakikita ang aksiyong magaganap sa

isinalaysay. Maaaring simulan ito sa: noong una,

sa simula pa lamang at iba pang pananda sa pagsisimula.

. Gitna; sa bahaging ito, mabuting mapanatili ang kawing-kawing na

pangyayari at paglalarawang nasimulan. Maaaring gamitin ang: kasunod,

pagkatapos, saka, sumunod, walang ano-ano’y at iba pa na

naghuhudyat ng kasunod na pangyayari.

. Wakas: napakahalaga rin ng huling pangyayaring maiiwan sa isipan ng tagapakinig

o mambabasa. Maaaring gumamit ng: sa huli, sa wakas o

iba pang panandang naghuhudyat ng makahulugang pagtatapos.

Pinagyamang Pluma 7, Alma M. Dayag, et.al

Pagyamanin Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga

mababasang teksto. Piliin ang letra ng tamang sagot.

pangyayari sa

ANG PINAGMULAN NG LAHI

I.Isang araw, siya ay kumipal ng lupa, inihagis ito at iniluto sa isang hurno.

Pagkahango sa niluto ay napuna niyang ito’y ubod ng itim dahil sa

pagkasunog. Ang kinapal na ito’y siyang pinagmulan ng mga negro natin

sa kasalukuyan.

II.Noong unang panahon, wala pang tao sa daigdig, si Bathala ay umisip ng

kaparaanan upang maging mapayapa, masaya at masigla ang daigdig.

Ipinasya niyang lumikha ng mga tao.

III.Sa muling pagsasalang sa hurno ay nagkaroon ng agam-agam si Bathala

na baka masunog na naman ito kung kaya’y sa labis na pag-aalala ay

hinango agad ang nakasalang. Ang nangyari ay hilaw ang niluto. Ito ang

pinagmulan ng lipi ng mga puti.

IV.Sa wakas, ito ang siyang pinagmulan ng lahing kayumanggi.

V.Dahil sa kasanayan na ni Bathala sa paghuhurno, ang ikatlong salang

Niya ay naging kasiya-siya sapagkat hustong-husto sa pagkakaluto, hindi

sunog at lalong- lalo namang hindi hilaw.

Panitikang Kayumanggi, Rosario U. Mag-atas, et al.

Mga Tanong:

1. Tungkol saan ang tekstong nabanggit sa itaas?

A. pagpasyang lumikha ng tao

B. kasanayang lumikha ng tao

C. pagluluto ng iba’t ibang tao

D. pinagmulan ng lahi/lipi sa mundo

2. Ano ang panandang ginamit sa pagpapahayag ng simula?

A. isang araw

B. noong una

C. sa wakas

D. Ikatlo

3. Alin sa sumusunod ang di-kabilang sa gitnang pangyayari?

A. I at IV

B. I at III

C. III at V

D. II at IV

4. Ano ang mga panandang ginamit sa simula, gitna at wakas?

A. noong una, sa muli, ikatlo, wakas

B. isang araw, baka, sa muli, kaya

C. sa wakas, lalong-lalo, noong una, sa muli

D. isang araw, noong una, ikatlo,kaya

5. Alin ang tamang pagsunod-sunod ng mga pangyayari sa teksto?

A. I, II,III,IV,V

B. II,I,III,V,IV

C. II,I,III,IV,V

D. I,III,II,IV,V

Gawain

Gawain A

Panuto: Tukuyin kung saang bahagi matatagpuan ang pahayag. Isulat sa

patlang ang A para sa simula, B para sa gitna at C para sa wakas.

____1.) Ang mga panandang ginamit ay sa huli, sa wakas at sa dakong huli .

____2.) Nabubuo ang larawan at nakikita ang aksiyong magaganap sa isinalaysay.

____3.) Ito ang maiiwan sa isipan ng tagapakinig o ng mambabasa.

____4.) Pinanatili ang kawing-kawing na mga pangyayari at paglalarawang nasimulan.

____5.) Ginagamit ang mga panandang noong una, sa simula pa lamang sa

umpisa, una at unang-una.

Gawain B

Panuto: Piliin sa loob ng panaklong ang angkop na pahayag upang mabuo ang

salaysay o pangungusap. Salungguhitan ang tamang sagot.

1. )_________(unang, ikalawang) dumating sa ating kapuluan ang mga Ita.

2. ) Ang ________( pagkatapos, sumunod) na dumating ay mga Indones.

3. ) ____________( saka, pagkatapos) ang mga Malayo.

4. ) ____________( saka, sumunod), dala nila ang kanilang kahihasnan gaya ng alibata,

pananampalataya, paniniwala, pamahalaan, kabuhayan at pasalindilang panitikan.

5. ) Ang mga Espanyol ang ( huling, ikatlong) dumating dala ang kanilang kultura at ang

palaganapin ang Kristiyanismo.

Isaisip

Panuto: Punan ang nawawalang salita sa ibaba upang mabuo ang

mga pahayag. Hanapin sa loob ng kahon ang angkop na kasagutan

nito. ( Maaaring magdoble ang sagot depende sa hinihingi ng pahayag.)

pang-ugnay mambabasa pananda(ng) simula

gitna wakas hudyat

Sa modyul na ito, natutuhan kong may mga tungkuling ginampanan

ang mga pananda sa 1.__________, 2.__________ at 3.___________.

Nalaman ko rin na ang mga4. ___________na tulad ng sa umpisa,

sumunod, sa huli at iba pa ay tinawag na mga 5.___________ na

namamagitan sa pangungusap o bahagi ng teksto.

Lubos ko ring natutuhan na sa 6._________ kailangang

pukawin ang interes ng tagapakinig o ng

7._____________samantalang sa 8._________mabuting

panatilihin ang kawing-kawing na pangyayari habang sa

9._________ kailangan ang mga pangyayaring maiiwan sa

isipan ng tagapakinig o mambabasa na maaaring gamitan

ng 10.______________ naghuhudyat ng makahulugang pagtatapos

.

.

Tayahin

I. Panuto: Tukuyin ang simula, gitna at wakas. Isulat ang bilang 1 sa

simula, 2 hanggang 4 sa gitna at 5 sa huli o wakas. Isulat ang sagot sa

patlang bago ang bilang.

Hakbang sa Pagpapatala o Pagpapaenrol sa Paaralan ng Mag-aaral sa Baitang 7

____1.) Ikatlo, sulatan ang porma na nakuha.

____2.) Sa wakas, ikaw ay ganap o opisyal na mag-aaral na ng paaralan.

____3.) Una, kumuha ng diagnostic na pasulit.

____4.) Pagkatapos ay isumite ang filled-up form sa enrollment section.

____5.) Pangalawa ay kumuha ng enrollment form.

II. Panuto: Punan ng angkop na pananda o pahayag upang mabuo ang

teksto. Piliin ang sagot sa loob ng kahon.

panghuli una pagkatapos saka sumunod

6._________ pakuluin ang mantika sa kawali.7. _____________kapag kumukulo na ay ilagay

na ang mani 8._________halo-haluin iyon hanggang sa maluto. 9.____________hanguin na

ang maning naluto. 10._______________ipagiling na ang mani.

Kapag nagawa mo na ito, mayroon ka ng masarap na palaman.

Karagdagang Gawain Sumulat ng talatang naglalahad ng iyong hakbang sa paglalaba ng damit.(15 puntos)

RUBRIK sa Pagsulat ng Talata

Pamantayan 5 4 3

Organisasyon (5) Maayos at kumpleto

ang paglalahad o

pagsunod-sunod ng

mga detalye o

pangyayari

Di- masyadong

maayos at kumpleto

ang paglalahad o

pagsunod-sunod ng

mga detalye o

pangyayari

Di-maayos ang

paglalahad o

pagsunod-sunod ng

mga detalye o

pangyayari, kulang sa

impormasyon

Angkop na Pahayag/

Pananda (5) Mahusay na ginamit

ang angkop na

pahayag o pananda sa

simula, gitna at wakas

ng buong talata

Di-gaanong mahusay

na ginamit ang

angkop na pahayag

sa pagbuo ng talata.

Iilan lamang sa

pananda ang ginamit

Di-mahusay na

ginamit ang angkop

na pananda sa

kabuuan ng talata,

Dalawang pananda

lamang ang ginamit

MEKANIKS (5) Tama ang baybay,

wastong gamit ng mga

bantas at malinis ang

pagkakasulat

May iilang mali sa

baybay, di-masyadong

wasto ang paggamit

ng mga bantas at

digaanong malinis

ang pagkakasulat

Maraming mali sa

baybay at paggamit ng

mga bantas at

dimaayos at malinis

ang pagkakasulat

Susi sa Pagwawasto

Sanggunian:

Lorenza P. Avena,et al. Batayang Aklat sa Wika at Panitikan III,SEMP2 pp.61

Alma M. Dayag, Pinagyamang Pluma 7, Phoenix Publishing House, pp. 305,308, 315-318 & pp.327-328

Rosario U. Mag-atas et al, Panitikang Kayumanggi

Gabay sa Pagtuturo ng Filipino II, Kurikulum ng Sekundaryang 2010, Aralin Blg. 4, pp.33-34

Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land

Here the trees and flowers bloom Gallant men And Ladies fair

Here the breezes gently Blow, Linger with love and care

Here the birds sing Merrily, Golden beams of sunrise and sunset The liberty

forever Stays, Are visions you’ll never forget

Oh! That’s Region IX

Hardworking people Abound,

Here the Badjaos roam the seas Every valleys and Dale

Here the Samals live in peace Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,

Here the Tausogs thrive so free Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos,

With the Yakans in unity Ilongos,

All of them are proud and true

Region IX our Eden Land

Region IX

Our..

Eden...

Land...

The Footprints Prayer Trees by Joyce Kilmer

One night I had a dream. I dreamedI think that I shall never see that I was

walking along the beachA poem lovely as a tree.

with the LORD.

A tree whose hungry mouth is prest In the beach, there were two (2) setsAgainst the

earth’s sweet flowing of footprints – one belong to me andbreast; the other to the

LORD.

A tree that looks at God all day, Then, later, after a long walk, IAnd lifts her

leafy arms to pray; noticed only one set of footprints.

A tree that may in Summer wear

“And I ask the LORD. Why? Why?A nest of robins in her hair;

Why did you leave me when I am sad

and helpless?”Upon whose bosom snow has lain;

And the LORD replied “My son, MyWho intimately lives with rain.

son, I have never left you. There was only one (1) set of footprints in thePoems

are made by fools like me, sand, because it was then that IBut only God can make

a tree.

CARRIED YOU!

1