filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

43
Klasyczny podzial dyscyplin filozoficznych Tematyczny podzial dyscyplin filozoficznych Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie Heraklit z Efezu Szkola pitagorejska Filozofia - Podzialfilozofii. Filozofia archaiczna Artur Machlarz 2013-10-01 Artur Machlarz Filozofia - Podzialfilozofii. Filozofia archaiczna

Upload: artur-machlarz

Post on 22-Jun-2015

393 views

Category:

Documents


6 download

TRANSCRIPT

Page 1: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Artur Machlarz

2013-10-01

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 2: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Plan wykładu1 Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

2 Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych3 Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

4 Heraklit z Efezu5 Szkoła pitagorejska

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 3: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Podział dyscyplin filozoficznych

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych:

Metafizyka

Ontologia (teoria bytu)

Epistemologia (teoria poznania)

Logika

Etyka

Estetyka

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 4: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Przedmiot metafizyki

Zadanie metafizyki: zbadanie pierwszych i ostatnich przyczyn(sprawczych, formalnych, materialnych i celowych) całego świata(Arystoteles).

Relacja między metafizyką i fizyką: fizyka bada przyczyny bliższe ametafizyka ostateczne. Kategorie opisu przyczyn są takie same.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 5: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Problemy metafizyczne

Przykłady szczegółowych problemów wchodzących w zakres badańmetafizyki (częściowo zbieżne z zakresem badań ontologii i filozofiiprzyrody, tzn. fizyki):

Czy świat jest uporządkowany celowo? Jeśli tak, to co jestostateczną przyczyną istnienia świata?

Jaka jest pierwsza przyczyna sprawcza powstania świata?

Czy pierwsza przyczyna istnienia świata ingeruje w porządek zjawisk?

Jakie są ostateczne fundamenty wszystkich zjawisk - jakie“substancje” istnieją w świecie?

Jaka jest relacja między duszą i ciałem?

Czy można udowodnić istnienie Boga? (filozofia średniowieczna)

Czy porządek zjawisk jest z góry określony?

Czy działania ludzkie są wolne, czy z góry zdeterminowane?(metafizyka moralności)

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 6: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Krytyka metafizyki

Powód wyrzucenia problematyki metafizycznej z zakresu badańfilozoficznych:

Zagadnienia metafizyczne dotyczą rzeczy nadprzyrodzonych, zzasady niedostępnych poznaniu ludzkiemu.

Tezy metafizyczne są nieweryfikowalne - metafizyka jest synonimembadań niby-naukowych.

Problemy metafizyczne są wynikiem niewłaściwego sposobuformułowania pytań (Carnap).

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 7: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Przedmiot ontologii

“Ontologia” etymologicznie oznacza “naukę o bycie”.

Ogólnie rzecz biorąc ontologia jest nauką o tym, co istnieje i jaka jeststruktura rzeczywistości.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 8: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Problemy ontologiczne - przykłady

Przykłady klasycznych zagadnień ontologicznych:

Czy, a jeśli tak to w jaki sposób, istnieją przedmioty pojęć ogólnych?

Czy istnieje świat materialny?

Czym jest substancja (ostateczny fundament wszystkich zjawisk)?

Jaki jest status ontyczny znaczeń, informacji, programówkomputerowych itp.?

Jaka jest struktura rzeczywistości?

Czym jest przedmiot, cecha przedmiotu, stosunek międzyprzedmiotami?

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 9: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Ontologia - podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia ontologii:

Byt.

Substancja.

Rzeczywistość materialna i idealna.

Rzecz, przedmiot, cecha, kategoria.

Istnienie realne, istnienie pozorne.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 10: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Przykłady sporów ontologicznych

Idealizm a materializm: czy świat poznawany zmysłowo ma naturęmaterialną, czy idealną?

Monizm i pluralizm: czy istnieje wiele czy tylko jedna substancja?

Realizm i nominalizm: czy istnieją przedmioty pojęć ogólnych?

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 11: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Przedmiot badań epistemologii

Epistemologia = teoria poznania.

Epistemologia bada ludzkie możliwości poznawcze: co możemy poznać, wjakim zakresie i w jakich warunkach.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 12: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Problemy epistemologiczne - przykłady

Przykłady klasycznych zagadnień epistemologicznych:

Jakie są źródła poznania pewnego?

Czy człowiek może osiągnąć wiedzę pewną?

Czym jest wiedza?

Czym jest prawda?

Jakie są granice ludzkich możliwości poznawczych?

Co decyduje o ludzkich możliwościach poznawczych?

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 13: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Przykłady klasycznych sporów epistemologicznych

Aprioryzm i empiryzm: czy istnieje wiedza wrodzona?

Sceptycyzm i dogmatyzm: czy możemy dotrzeć do wiedzy pewnej?

Relatywizm i uniwersalizm: czy istnieją prawdy powszechnie ważne?

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 14: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Logika

Przedmiotem badań logiki jest

ustalenie ogólnych prawideł poprawnego rozumowania

podanie ogólnych kategorii logicznych

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 15: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Etyka

Dotyczy zagadnień związanych z życiem praktycznym: czym jest dobredziałanie, sprawiedliwość itp. Jej zadaniem jest podanie prawidełdziałania etycznie poprawnego, o ile podanie takich prawideł uznaje zamożliwe.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 16: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Etyka - podstawowe problemy

Problemy etyki:

Czym jest dobro, zło, sprawiedliwość itp.?

Jakie są podstawy obowiązujących norm etycznych?

Czy istnieją uniwersalne podstawy norm etycznych?

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 17: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Estetyka

Estetyka zajmuje się problemami związanymi z naturą piękna i sztuki.Klasyczne problemy estetyki:

Czym jest dzieło sztuki?

Czym jest piękno?

Czy istnieją uniwersalne kryteria oceny estetycznej?

Jaka jest relacja między autorem dzieła i jego dziełem?

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 18: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

MetafizykaOntologiaEpistemologiaLogikaEtykaEstetykaRelacje między dyscyplinami filozoficznymi

Relacje między poszczególnymi dyscyplinami filozoficznymi

Zależnie od tego, która z dyscyplin dominuje w danym okresiehistorycznym (lub w programie filozoficznym), rozstrzygnięcia tejdyscypliny mogą decydować o rozstrzygnięciach problemów z pozostałychdyscyplin filozoficznych. Na przykład konsekwencje przyjęcia określonegostanowiska w ontologii mogą decydować o przyjęciu określonychstanowisk w epistemologii, logice, etyce i estetyce. Stanowiskoidealistyczne w ontologii raczej wyklucza przyjęcie empiryzmu wepistemologii.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 19: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Każda z dyscyplin filozoficznych może być skoncentrowana na badaniuokreślonego pola tematycznego: człowieka, nauki, języka, przyrody,matematyki itp.

We współczesnej filozofii dominują badania:

Filozofii języka

Filozofii umysłu

Filozofii nauki

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 20: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Jońska filozofia przyrody - problematyka

Centralna problematyka filozofii archaicznej:

Z czego powstał świat?

Jaka jest zasada zmian w świecie przyrody?

Centralne pojęcie:

“zasada” (arche)

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 21: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Jońska filozofia przyrody - problematyka

Centralna problematyka filozofii archaicznej:

Z czego powstał świat?

Jaka jest zasada zmian w świecie przyrody?

Centralne pojęcie:

“zasada” (arche)

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 22: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Pojęcie “arche”

Arche - zasada:w filozofii archaicznej pojęcie to oznacza fundament zjawiskprzyrodniczych w dwojakim sensie:

podstawowego składnika materialnego i “pramaterii” zjawiskreguły zmian zachodzących w świecie przyrody

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 23: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Tales z Miletu

Tales z Miletu:1 Wg Herodota przewidział rok zaćmienia słońca.2 Potrafił oszacować wysokość piramidy na podstawie długości jej

cienia oraz odległości między okrętami na morzu.3 Uważał, że istnieją materialne początki wszechrzeczy: wg Talesa

“naturą, z której powstają wszystkie inne rzeczy” jest woda.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 24: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Tales z Miletu - co jest zasadą zjawisk?

Wg Talesa zasadą zjawisk jest woda - woda jest pramaterią, ale jest teżelementem aktualnie istniejącym w przedmiotach fizycznych. Zmianystanu skupienia wody są zasadą zmian przedmiotów naturalnych.

Dlaczego Tales uznał, że właśnie woda jest zasadą:

“widział, że wszelki pokarm jest wilgotny i że samo ciepło powstajez wilgoci i nią żyje” (Arystoteles)

“stąd, że zarodki wszystkiego mają wilgotną naturę, woda zaś jestpoczątkiem natury rzeczy wilgotnych” (Arystoteles)

“to - co umarłe - wysycha, a zarodki wszystkiego są wilgotne iwszelki pokarm jest soczysty. Z czego każda rzecz powstaje, tym siężywi” (Symplicjusz)

Uzasadnieniem dla tezy Talesa była obserwacja zjawisk.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 25: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Tales z Miletu - co jest zasadą zjawisk?

Wg Talesa zasadą zjawisk jest woda - woda jest pramaterią, ale jest teżelementem aktualnie istniejącym w przedmiotach fizycznych. Zmianystanu skupienia wody są zasadą zmian przedmiotów naturalnych.

Dlaczego Tales uznał, że właśnie woda jest zasadą:

“widział, że wszelki pokarm jest wilgotny i że samo ciepło powstajez wilgoci i nią żyje” (Arystoteles)

“stąd, że zarodki wszystkiego mają wilgotną naturę, woda zaś jestpoczątkiem natury rzeczy wilgotnych” (Arystoteles)

“to - co umarłe - wysycha, a zarodki wszystkiego są wilgotne iwszelki pokarm jest soczysty. Z czego każda rzecz powstaje, tym siężywi” (Symplicjusz)

Uzasadnieniem dla tezy Talesa była obserwacja zjawisk.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 26: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Arche według Anaksymandra

Zasadą (arche) wg Anaksymandra jest “natura nieokreślona” (apejron).Z tej nieokreślonej natury wyłaniają się przeciwieństwa: zimne - gorące,suche - mokre itd. i w ten sposób powstają przedmioty naturalne.Apejron jest naturą materialną ale nieskończoną i nieokreślonąjakościowo: wg Anaksymandra nie możemy opisać materii, z którejpowstał świat.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 27: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Arche według Anaksymenesa

Według Anaksymenesa zasadą świata jest powietrze. Powietrze jestbowiem:

nieskończone

ujawnia się we wszystkich stanach rzeczy: cieple i zimnie, wilgoci,ruchu

dzięki zgęszczaniu i rozrzedzaniu staje się różnorodne

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 28: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Podstawowe idee filozofii jońskiej

Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody:

Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych.

Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody.

To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej

Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bezodwoływania się do bytów nadprzyrodzonych.

Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales).

Poszukiwanie arche jest oparte na założeniu, że nic nie powstaje zniczego.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 29: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Podstawowe idee filozofii jońskiej

Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody:

Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych.

Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody.

To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej

Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bezodwoływania się do bytów nadprzyrodzonych.

Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales).

Poszukiwanie arche jest oparte na założeniu, że nic nie powstaje zniczego.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 30: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Podstawowe idee filozofii jońskiej

Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody:

Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych.

Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody.

To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej

Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bezodwoływania się do bytów nadprzyrodzonych.

Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales).

Poszukiwanie arche jest oparte na założeniu, że nic nie powstaje zniczego.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 31: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Podstawowe idee filozofii jońskiej

Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody:

Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych.

Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody.

To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej

Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bezodwoływania się do bytów nadprzyrodzonych.

Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales).

Poszukiwanie arche jest oparte na założeniu, że nic nie powstaje zniczego.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 32: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Podstawowe idee filozofii jońskiej

Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody:

Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych.

Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody.

To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej

Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bezodwoływania się do bytów nadprzyrodzonych.

Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales).

Poszukiwanie arche jest oparte na założeniu, że nic nie powstaje zniczego.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 33: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Podstawowe idee filozofii jońskiej

Główne idee i założenia jońskiej filozofii przyrody:

Istnieje ostateczny fundament zjawisk przyrodniczych.

Istnieje jedna ogólna zasada zmian w świecie przyrody.

To, co widzimy, nie jest całą prawdą o rzeczywistości przyrodniczej

Możemy podać ostateczne wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych bezodwoływania się do bytów nadprzyrodzonych.

Uzasadnienie tezy może opierać się na obserwacji (Tales).

Poszukiwanie arche jest oparte na założeniu, że nic nie powstaje zniczego.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 34: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne?

Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne?1 TAK

Wszelkiego rodzaju wiedza - w szczególności wiedza teoretyczna -była w tamtych czasach określana mianem filozofiiProblemy kosmologiczne stanowiące centrum zainteresowań filozofiijońskiej, mimo że nie stanowiły już centralnego tematu badań,pojawiały się także w późniejszej filozofii

2 NIEProblemy kosmologii oraz inne pola badań filozofów jońskich nienależą już do filozofii (w szczególności kwestia zaćmień słońca iustalania wysokości piramid)Problemy kosmologiczne są dziś zadaniem fizyki lub teologii

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 35: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Tales z MiletuAnaksymander, AnaksymenesPodstawowe idee filozofii jońskiej - podsumowanie

Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne?

Czy w filozofii jońskiej podejmowano problemy filozoficzne?1 TAK

Wszelkiego rodzaju wiedza - w szczególności wiedza teoretyczna -była w tamtych czasach określana mianem filozofiiProblemy kosmologiczne stanowiące centrum zainteresowań filozofiijońskiej, mimo że nie stanowiły już centralnego tematu badań,pojawiały się także w późniejszej filozofii

2 NIEProblemy kosmologii oraz inne pola badań filozofów jońskich nienależą już do filozofii (w szczególności kwestia zaćmień słońca iustalania wysokości piramid)Problemy kosmologiczne są dziś zadaniem fizyki lub teologii

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 36: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Heraklit z Efezu - koncepcja arche

Koncepcja arche Heraklita z Efezu:

Zasadą materialną jest ogień.

Zasadą zmian jest przemiana ognia, który gęstniejąc przekształca sięw ziemię, rozrzedzając zaś staje się powietrzem.

Pytanie o arche nie jest centralną problematyką filozofii Heraklita.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 37: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Heraklit z Efezu - zmienność zjawisk

Zjawiska przyrodnicze są niepowtarzalne: identyczność dwóchzjawisk może być tylko pozorna, w gruncie rzeczy “nigdy niemożemy wejść dwa razy do tej samej rzeki” (inne popularnesformułowanie tej zasady - “wszystko płynie” (pantha rei)).

Zmienność zjawisk nie oznacza jednak, że nie istnieje w przyrodzienic stałego: stały jest porządek zmian i przeznaczenie rzeczy,nazywane przez Heraklita logosem:

Heraklit twierdzi, że wszystko się dzieje wedługprzeznaczenia, które jest identyczne z koniecznością.Utrzymywał, że istotą przeznaczenia jest rozum (logos)przenikający substancję świata.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 38: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Heraklit z Efezu - zmienność zjawisk

Zjawiska przyrodnicze są niepowtarzalne: identyczność dwóchzjawisk może być tylko pozorna, w gruncie rzeczy “nigdy niemożemy wejść dwa razy do tej samej rzeki” (inne popularnesformułowanie tej zasady - “wszystko płynie” (pantha rei)).

Zmienność zjawisk nie oznacza jednak, że nie istnieje w przyrodzienic stałego: stały jest porządek zmian i przeznaczenie rzeczy,nazywane przez Heraklita logosem:

Heraklit twierdzi, że wszystko się dzieje wedługprzeznaczenia, które jest identyczne z koniecznością.Utrzymywał, że istotą przeznaczenia jest rozum (logos)przenikający substancję świata.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 39: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Heraklit z Efezu - poznanie zmysłowe i rozumowe

W filozofii Heraklita z Efezu zarysowany zostaje klasyczna dychotomiaźródeł poznania: poznanie zmysłowe i rozumowe. Heraklit przypisujewiększą wartość poznaniu rozumowemu, ponieważ:

Poznanie zmysłowe dotyczy rzeczy nietrwałych

Naszym celem ma być poznanie logosu, które jest możliwe wyłącznieprzez myśl.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 40: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Heraklit z Efezu - poznanie zmysłowe i rozumowe

W filozofii Heraklita z Efezu zarysowany zostaje klasyczna dychotomiaźródeł poznania: poznanie zmysłowe i rozumowe. Heraklit przypisujewiększą wartość poznaniu rozumowemu, ponieważ:

Poznanie zmysłowe dotyczy rzeczy nietrwałych

Naszym celem ma być poznanie logosu, które jest możliwe wyłącznieprzez myśl.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 41: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Szkoła pitagorejska - ogólne uwagi

Przedmiot zainteresowań szkoły pitagorejskiej:

kosmologia, ogólna natura zjawisk - arche

badania matematyczne

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 42: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Szkoła pitagorejska - koncepcja arche

Według Pitagorejczyków arche jest liczba - liczba jest fundamentemrzeczywistości:

Oznacza to, że świat ma charakter ilościowy; jeśli będziemy patrzećna świat niezależnie od jego liczbowego charakteru, nie uzyskamywiedzy prawdziwej.

Stosunki liczbowe są podstawą powstawania jakości.

Liczba jest zasadą jako własność rzeczy ale także jako ich materia(liczby mają wielkości przestrzenne - gnomony).

Liczbowe stosunki panują nie tyko w świecie przyrody ale dotyczą takżeinnych dziedzin: życia społecznego, etyki, estetyki.

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna

Page 43: Filozofia podział filozofii filozofia archaiczna

Klasyczny podział dyscyplin filozoficznychTematyczny podział dyscyplin filozoficznych

Jońska filozofia przyrody - wprowadzenieHeraklit z Efezu

Szkoła pitagorejska

Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań!

Artur Machlarz

e-mail: [email protected]: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz

Artur Machlarz Filozofia - Podział filozofii. Filozofia archaiczna