financial & lifestyle magazine 05 - nl of puilaetco dewaay private bankers
DESCRIPTION
Analyses Magazine 05 - Financial & lifestyle magazine of Puilaetco Dewaay Private Bankers - DUTCH versionTRANSCRIPT
Analyses05
2013/NA
JAA
RA
NA
LYS
ES
05P
UILA
ETC
O D
EW
AA
Y P
RIV
ATE
BA
NK
ER
S
Het vermogenskrediet: een oplossing voor u?
Na de regularisatie, de planning!
VS en Europa: op weg naar een duurzaam herstel
Jérôme TruyensTussen fi nance en hockey
NL_COVER_01_NEW.indd All Pages 01/10/13 13:10
certified PDF
www.porsche.be
Er hangt elektriciteit in de lucht.
De nieuwe Panamera S E-Hybrid.
GEMIDDELD VERBRUIK (L/100 KM) : 3,1 / CO2-UITSTOOT (G/KM) : 71
Van zodra je hem ziet slaan de vonken over. Begrijpelijk, want de nieuwe Panamera
S E-Hybrid is de onweerstaanbare vrucht van een geslaagd huwelijk: dat van design
met technologie. Met zijn 416 pk, een verbruik van 3,1 l/100 km, een CO2-uitstoot
van 71 g en een VAA vanaf € 400 bruto/maand kreeg de eerste herlaadbare
hybride van Porsche alles mee om zowel sportievelingen als milieubeschermers
moeiteloos voor zich te winnen. Functionaliteit in stijl, het ís ook onweerstaanbaar.
Milieu-informatie (KB 19/03/2004) : www.porsche.be
Vanaf nu te ontdekken bij uw officiële Porsche verdeler.
Puilaetco Dewaay Private Bankers3
Voorwoord | Analyses |
Beste lezer,
Een hoogtepunt van de zomer was de
Europese vicekampioenstitel van de Red
Lions, de Belgische nationale hockeyploeg.
De Red Lions, die tot voor kort nog weinig be-
kend waren, zetten een ijzersterke prestatie
neer onder aanvoering van kapitein Jérôme
Truyens, die eveneens fi nancieel analist bij
Puilaetco Dewaay is. Dit succes, waarover ie-
dereen het eens is, komt verre van toevallig,
maar is het resultaat van een werk van lange
adem, met onder andere de invoering van een
weldoordachte en uitgekiende strategie. Aan
de basis hiervan ligt de beslissing die de Ko-
ninklijke Belgische Hockeybond enkele jaren
geleden genomen heeft om ambitieuze doel-
stellingen vast te leggen en hiervoor de nodige
middelen uit te trekken. De Red Lions hebben
zich geëngageerd om uitmuntendheid na te
streven door hun aanpak te structureren en te
professionaliseren. Hoewel hun inspanningen
ruimschoots beloond werden tijdens de voor-
bije kampioenschappen en Olympische Spe-
len, bestaat hun ambitie erin om de lat steeds
hoger te leggen en nieuwe overwinningen aan
hun palmares toe te voegen.
Na het lezen van de vorige paragraaf denkt
u wellicht: “Interessant, maar waarom komt
dit ter sprake in het magazine van mijn pri-
vébank?” Wel, Puilaetco Dewaay vertoont
op vele punten gelijkenissen met de Belgi-
sche nationale hockeyploeg. Zo streven wij
eveneens uitmuntendheid na door onze
voortdurende bekommernis om onszelf te
verbeteren, onszelf in vraag te stellen en re-
kening te houden met zowel de positieve
als de negatieve commentaren. En ook wij
zagen onze inspanningen beloond: op 13
september 2013 werd aan Puilaetco Dewaay,
als eerste bank in België, het “Committed to
Excellence”-certifi caat toegekend door de Eu-
ropese stichting voor kwaliteitsmanagement
(EFQM). Deze internationaal erkende
organisatie houdt zich bezig met de certifi ce-
ring van ondernemingen die zich inzetten om
naar uitmuntendheid te evolueren.
Als cliënt van Puilaetco Dewaay heeft u een
private banker tot uw beschikking die zich in
dit proces engageert, wat u de garantie biedt
te kunnen rekenen op een bank die als doel
heeft om haar dienstverlening aan haar cliën-
ten voortdurend te optimaliseren. In een tijd
waarin de banken vaak scherpe kritiek krijgen
en het vertrouwen tussen de cliënt en zijn pri-
vate banker absoluut onmisbaar is voor een
kwaliteitsrelatie, vinden wij het essentieel, en
dit reeds jaren, om onze krachten te bunde-
len om dit doel na te streven. De certifi cering
van onze inspanningen door een externe en
volledig onafhankelijke organisatie was voor
ons een “must”. Wij zijn trots dat wij deze
eerste kaap op de weg naar uitmuntendheid
succesvol hebben gerond en net zoals bij de
Red Lions moedigt dit ons aan om onszelf te
blijven verbeteren teneinde zo goed mogelijk
aan uw evoluerende behoeften en wensen te
kunnen beantwoorden.
Ik wens u veel leesplezier met uw nieuwe num-
mer van Analyses, waarin wij uiteraard reke-
ning hebben gehouden met alle waardevolle
opmerkingen en commentaren die u ons heeft
overgemaakt.
Thierry Smets,
Gedelegeerd Bestuurder
Voorzitter van het Directiecomité
van Puilaetco Dewaay
“WIJ VINDEN HET ESSENTIEEL, EN DIT
REEDS JAREN, OM ONZE KRACHTEN TE BUNDELEN
EN ONS SAMEN IN TE ZETTEN OM DIT DOEL
NA TE STREVEN.”
Puilaetco Dewaay op weg naar uitmuntendheid
PUN_002_003_avant_propos.indd 3 01/10/13 13:10
certified PDF
www.pldw.be 4
| Analyses
Brussel 02 679 45 11 | Antwerpen 03 248 59 10 | Hasselt 011 28 48 90 | Luik 04 340 46 00
Namen 081 32 63 00 | Sint-Martens-Latem 09 235 23 80 | Waregem 056 62 51 30
InhoudFINANCIËLE KRONIEK06 / Vijf jaar na het begin van de fi nanciële crisis
12 / Keerpunt in het monetair beleid creëert onrust
SECTORALE ANALYSE 20 / Is het Belgische vastgoed overgewaardeerd?
24 / Oliepiek van de vraag of het aanbod?
28 / De grootdistributie surft op de discountgolf
Realisatie Roularta Custom MediaConcept Ben Herremans & Kaat KerkhoveHoofdredactie Pieter TaelmanLay-out Marie VannescheCoördinatie Pieter TaelmanTeksten Puilaetco Dewaay, CantilisMedewerkers Delphine Gorloo, Peter Luyten, Jo Vandendries, Aurore Vanopbroeke Mediaregie Custom Regie Druk Roularta PrintingVerantwoordelijke uitgever: Dominiek Vanwynsberghe Herrmann Debrouxlaan 46, 1160 Brussel.
Green labelDit magazine is CO
2-neutraal ge-
produceerd. Het papier en druk-werk zijn duurzaam ingekocht en de CO
2-uitstoot die toch nog
bij de productie van dit magazine vrijgeko-men is, is gecompenseerd. Het magazine is CO
2-neutraal gedrukt waarbij gebruikge-
maakt is van FSC gecertifi ceerd papier.
Analyses is een financieel en lifestyle magazine uitgegeven onder de verantwoordelijkheid van Danny Wittenberg, Chief Investment Officer, en Christophe Van Canneyt, Chief Economist, van Puilaetco Dewaay Private Bankers NV waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is aan de Herrmann Debrouxlaan 46 te 1160 Brussel. R.P.R. BE 403.236.126. De verstrekte in-formatie mag niet worden beschouwd als een aanbod of een verzoek tot aan- of verkoop van om het even welk financieel instrument. De redactie van het magazine werd afgesloten op 17 september 2013.
ÿ p. 6
ÿ p. 20
PUN_004_005_inhoud.indd 4 01/10/13 13:11
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers5
Analyses |
EXPERTISE32 / Home Funds News: we mogen het kind niet met
het badwater weggooien!
35 / Puilaetco Dewaay verkrijgt het “Committed to Excellence”- certifi caat
36 / The American Renaissance
40 / Na de regularisatie, de planning!
44 / Het vermogenskrediet: een oplossing voor u?
47 / Triodos Sustainable Pioneer Fund
50 / Het team Antwerpen: een vijfsterrenservice
LIFESTYLE 54 / Jérôme Truyens, Europees vicekampioen hockey
met de Red Lions!
57 / Goods to Give: minder verspillen, meer delen
60 / Bomen op onze muren: kunst heeft haar plaats bij Puilaetco Dewaay
63 / Een ondernemer met een missie
66 / BOZAR, niet te missen tentoonstellingen
Wenst u te reageren?Aarzel niet om ons uw opmerkingen te bezorgen, zodat wij van dit
magazine Uw magazine kunnen maken.
www.pldw.be
ÿ p. 60
ÿ p. 50
ÿ p. 47
PUN_004_005_inhoud.indd 5 01/10/13 13:11
certified PDF
| Analyses | Financiële kroniek
www.pldw.be 6
Vijf jaar na het begin van de financiële crisisFoto’s © Roularta / Reporters Agency
Onlangs was het de vijfde verjaar-dag van de financiële crisis die officieel startte met de val van
Lehman Brothers in september 2008. Vijf jaar lang hebben de centrale ban-ken overal ter wereld het onderste uit de kan gehaald om de gevolgen van de Grote Recessie te milderen. Aanvanke-lijk via een lagerentebeleid, later aan-gevuld met niet-conventionele technie-ken. Duizenden miljarden euro’s hebben de financiële markten tot in de verste uithoeken van de wereld overspoeld en ervoor gezorgd dat bijna elk actief dat men zich kon indenken (aandelen, obligaties, vastgoed, goud, kunst, …) een steile rit heeft doorgemaakt, en dit in afwezigheid van een sterke econo-mische groei.
Hoewel aan deze stimuli nog niet onmiddel-
lijk een einde komt, staan we aan de voor-
avond van een belangrijke tweede fase in
het herstel, een nieuw lustrum waarin de
monetaire politiek van de centrale banken
geleidelijk zal (moeten) verstrakken en plaats
zal maken voor de “fundamentals”, voor de
economische realiteit.
DE FED BRENGT DE BEWEGING OP GANGDe Fed in de VS zal het startschot geven met
de geleidelijke vermindering van de terugkoop
van obligaties, vanaf nu tot ergens rond mid-
den 2014. De snelheid waarmee de afbouw
gebeurt, zal afhangen van een aantal macro-
economische parameters zoals infl atie en
werkloosheid. De reden waarom de Fed met
die operatie start, is velerlei. Enerzijds neemt
het begrotingstekort in de VS razendsnel af,
waardoor de overheid minder moet ontlenen.
Anderzijds heeft de totale geldcreatie intussen
dergelijke proporties aangenomen dat een
voortzetting van het beleid aan hetzelfde tem-
po voor fi nanciële instabiliteit zou kunnen zor-
gen. Zo dreigt er op een bepaald ogenblik een
speculatieve zeepbel te ontstaan, die bij explo-
sie de voorafgaande positieve effecten die ze
DANNY WITTENBERGChief Investment Offi cerPuilaetco Dewaay
PUN_006_010_Chronique.indd 6 01/10/13 13:11
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers7
Financiële kroniek | Analyses |
heeft voortgebracht, volledig tenietdoet. De
Fed acht het ogenblik gekomen om de kosten-
batenanalyse te beslechten in het voordeel
van het geleidelijk terugdraaien van het sti-
mulerende beleid. Ten derde loopt de termijn
van voorzitter Ben Bernanke begin 2014 ten
einde en wenst hij de bakens uit te zetten voor
de nieuwe toekomstige voorzitter. Ten slotte
wenst de centrale bank aan politici de bood-
schap mee te geven dat ze fi scale en struc-
turele maatregelen moeten nemen om de
economie te herlanceren, want de monetaire
interventies alleen zijn niet bij machte om de
economische machine op blijvende wijze aan
te zwengelen.
EEN MOEILIJK TE BEREIKEN EVENWICHTHet is een delicate oefening waarbij een even-
wicht moet worden gezocht tussen voldoen-
de economische groei en afdoende monetai-
re inmenging. Een te laks beleid van de Fed bij
sterke economische groei kan snel infl atoire
spanningen genereren. Een te snelle verstrak-
king van de Fed (met bijhorende stijging van
de rentevoeten) bij onvoldoende economi-
sche groei kan de huidige hoge waarderingen
in de aandelenmarkten niet rechtvaardigen,
waardoor correcties kunnen optreden die
een vicieuze cirkel in gang zetten. De we-
reld kijkt met veel belangstelling uit naar dit
bochtenparcours. Des te meer omdat de cen-
trale banken van Europa, het VK en Japan hun
economie op dit ogenblik te zwak achten om
de teugels al te vieren. Voeg daarbij het warm
en koud blazen van de Chinese economie en
de bijhorende spreidstand van de autoritei-
ten en de centrale bank (PBOC) en je krijgt een
bijzonder delicate cocktail. Daardoor krijgen
we dus een mondiaal beleid van de centrale
banken met 2 of 3 snelheden, waarbij de Fed
sowieso aan het roer staat. Of we die diver-
gentie goed beheerd krijgen, is voorlopig een
open vraag, maar we denken dat het tactisch
wenselijk is om wat munitie achter de hand
te houden voor wanneer het even warm
dreigt te worden. Turbulenties zullen er na-
melijk komen tijdens deze transitiefase.
“WE STAAN AAN DE VOORAVOND VAN EEN BELANGRIJKE TWEEDE FASE IN HET HERSTEL.”
ÿ Het faillissement van Lehman Brothers heeft de fi nanciële wereld door elkaar geschud. Vijf jaar
later is al een hele weg afgelegd.
PUN_006_010_Chronique.indd 7 01/10/13 13:11
certified PDF
www.pldw.be 8
| Analyses | Financiële kroniek
In de huidige omstandigheden gaat ons fun-
damentele basisscenario uit van een overwe-
ging van aandelen ten voordele van obliga-
ties. De op lange termijn opgaande trend van
de aandelen is ongeschonden en blijft onder-
steund door een zekere activarotatie, weg
van de obligaties richting aandelen. De aan-
delenwaarderingen, hoewel niet goedkoop
meer, blijven veel realistischer dan die van
de obligaties. Historisch blijken de aandelen-
markten positief gecorreleerd met de reële
obligatierentes, zolang deze reële rentes niet
boven de 4% liggen en daar zijn we nog ver
van af. Hierbij hoort wel de kanttekening dat
het absoluut zaak zal zijn dat de reële econo-
mie inderdaad aan kracht kan winnen en kan
leiden tot een verdere omzet- en winstgroei
van de bedrijven om de koersen te ondersteu-
nen op het ogenblik dat de monetaire vang-
netten worden weggetrokken.
Binnen de aandelenmarkten gaat onze voor-
keur uit naar onze eigen vertrouwde Euro-
pese markten, omwille van een betere risico-
rendementsverhouding en de steun van de
centrale banken (ECB en BoE). De aandelen in
de VS-markten zijn al verder vooruitgelopen
in het herstel. De Amerikaanse markt is nog
steeds een trendsetter en zeer resistent, maar
per saldo verwachten we hier een meer zijde-
lingse beweging. Historisch is er ook een po-
sitief verband tussen de relatieve outperfor-
mance Europa/VS en de relatieve stijging van
de obligatierentes VS/Europa. Aangezien we
ervan uitgaan dat de rentes sterker zullen stij-
gen in de VS dan in Europa, belooft dit goed
nieuws te worden voor de Europese markten.
Laten we echter niet naïef zijn: een correctie
in de VS zal Europa nooit onverschillig laten.
TERUGVAL VAN DE OPKOMENDE MARKTEN De opkomende markten zijn bijzonder goed-
koop geworden na de recente pandoering,
volgend op twee jaar van relatief minder
presteren. De afnemende economische groei
in deze landen en het terugvloeien van goed-
koop monetair geld vanuit die landen naar
“BINNEN DE AANDELENMARKTEN
GAAT ONZE VOORKEUR UIT NAAR ONZE EIGEN
VERTROUWDE EUROPESE MARKTEN.”
ÿ Het beleid van de centrale banken zal geleidelijk verstrakken.
PUN_006_010_Chronique.indd 8 01/10/13 13:12
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers9
Financiële kroniek | Analyses |
“DE OPKOMENDE MARKTEN ZIJN BIJZONDER GOEDKOOP GEWORDEN.”
het Westen zijn echter geen stimulansen
om deze lage waardering op korte termijn
gewijzigd te zien. De posities die we hebben,
via gespecialiseerde third-party-fondsen,
behouden we, maar breiden we niet uit. Een
kleine diversifi catie naar Japan is verdedig-
baar, zolang de regering Abe de markten
ervan kan overtuigen dat haar politieke,
monetaire en fi scale beleid zal aanslaan. Het
laatste woord is daarover nog niet gezegd.
De Nikkei heeft een heel duidelijk voorschot
genomen op toekomstig resultaat, maar de
reële economie kan de lichtsnelheid van de
markten niet volgen en dus wordt er nu wat
gas teruggenomen, typisch consolidatie ge-
noemd.
Inzake beleggingsstijl leert de ervaring dat
“value investing” het relatief beter doet dan
“growth investing” in tijden van stijgende
rentevoeten. Een economie in betere doen en
betere kredietvoorwaarden toegekend door
banken aan ontleners zorgen ervoor dat de
cyclische waarden, als groep, relatief beter
scoren dan de meer defensieve waarden. Dit
zal deze keer misschien nog meer uitgespro-
ken zijn dan in vorige cycli, omdat de defen-
sieve sectoren zo enorm duur geworden zijn.
Het dient echter te worden vermeld dat we
een einde zien komen aan het klassieke “risk
on/risk off”-fenomeen dat zo sterk opgang
maakte tijdens de fi nanciële crisis. Naar de
toekomst toe zal “stock picking” opnieuw
veel belangrijker worden dan hele sectoren
of indexen in één keer te kopen of te verko-
pen.
EEN VOORKEUR VOOR KORTETERMIJNOBLIGATIES In de obligatiemarkten valt er weinig te
versieren. We zijn “bearish” op de EM-obli-
gatiemarkten (Emerging Markets), die kam-
pen met een stijgende infl atie en stijgende
rentevoeten om verzwakkende deviezen te
ondersteunen. We zijn ook negatief tegen-
over VS-obligaties, omdat de aantrekkende
economische groei daar het eerst tot een
normalisatie van de rentecurve zal leiden.
ÿ Japan blijft interessant, zolang de regering Abe de markten ervan kan overtuigen dat haar
politieke, monetaire en fi scale beleid zal aanslaan.
PUN_006_010_Chronique.indd 9 01/10/13 13:12
certified PDF
www.pldw.be 10
| Analyses | Financiële kroniek
Omdat Europa deze normalisatiebewe-
ging slechts ten dele zal volgen en omdat
de economie minder sterk groeit, geniet
de Europese obligatiemarkt onze relatieve
voorkeur, hoewel we hier de focus beperken
tot kortlopende obligaties. Langetermijn-
obligaties worden best gemeden vanwege
hun te grote gevoeligheid voor stijgende
rentes, die er toch zitten aan te komen.
We hebben ook bijzondere aandacht voor
“steepeners”, kortetermijnobligaties die zo
gestructureerd werden dat men profi teert
van steiler wordende rentecurves (aange-
zien de kortlopende rentes vastgeankerd
zijn door de centrale banken).
Het basisscenario zal regelmatig moeten
worden geactualiseerd, in functie van wat
de Fed beslist, in functie van de sterkte
van de globale en regionale economi-
sche groei, de geopolitieke situatie in het
Midden-Oosten (stijgende olieprijzen kun-
nen stokken in de wielen steken), de hete
hangijzers in het eurocrisisdossier (banken-
unie, schuldherschikking in Griekenland,
Italiaanse en Spaanse politieke situatie,
enz.) die na de Duitse verkiezingen opnieuw
brandend actueel kunnen worden, de poli-
tieke patstelling tussen Republikeinen en
Democraten over het schuldplafond en de
sekwestratie in de VS, enz. Aan volatiliteit
zal het tijdens deze herfst opnieuw niet ont-
breken. Dat is meteen de enige constante
die we met zekerheid overhevelen naar de
volgende fase in het herstel van de fi nan-
ciële crisis.
“LANGETERMIJN-OBLIGATIES WORDEN
BEST GEMEDEN.”
ÿ De politieke situatie in Italië en Spanje zou na de Duitse verkiezingen opnieuw op de voorgrond
kunnen treden.
PUN_006_010_Chronique.indd 10 01/10/13 13:12
certified PDF
| Analyses | Financiële kroniek
Keerpunt in het monetair beleid creëert onrustFoto’s © Roularta / Reporters Agency
Dat de economie nog steeds in woelige wateren verkeert, bleek ook de voorbije maanden weer.
Zo diende Cyprus in maart als 5de land een beroep te doen op Europese steun om het hoofd boven water te houden. De krakkemikkige communicatie rond dit reddingsplan en het “bail-in“-prin-cipe, waarbij ook private crediteuren en depositohouders mee aansprakelijk werden voor de verliezen van de banken, leidde daarbij tot heel wat onrust. De storm ging gelukkig snel liggen toen, on-der impuls van de merkbare verbetering van de economische situatie, het ver-trouwen in de markten terugkeerde. Het zich doorzettende Amerikaanse herstel zorgde daarbij voor een onverwacht snelle verbetering van de veelbespro-ken budgettaire problemen van de VS. Wellicht was dit budgettaire herstel ook de reden dat de Fed zich sterk genoeg voelde om de markten voor te bereiden op het nakende einde van het hypersti-mulerende monetaire beleid. De heftige reactie van de markten hierop heeft menig waarnemer verrast: niet alleen
ging de lange rente scherp de hoogte in, maar beleggers begonnen ook massaal het vele geld dat ze de voorbije jaren in de groeilanden hadden gestopt, terug te trekken. Plots waarde het spookbeeld van een crisis in de groeilanden weer door de markten. Ondertussen ging het ook met het geopolitieke plaatje de ver-keerde kant uit. De hernieuwde onrust in Egypte en de escalerende crisis in Syrië bezorgden de al veelgeplaagde beleggers bijkomende geopolitieke kopbrekers.
GOEDNIEUWSSHOW IN DE VS Gelukkig was er de voorbije maanden ook
heel wat goed nieuws op te tekenen. Het
meeste daarvan kwam uit de Verenigde
Staten, waar het economische herstel zich
verder doorzette. Sterk ondersteunende
beleidsmaatregelen en een aantal externe
ontwikkelingen hebben zeker bijgedragen
aan dit herstel. Maar door hun dynamisme,
aanpassingsvermogen en ondernemingszin
lijken de Amerikanen ook veel beter dan de
Europeanen de kansen te grijpen die de struc-
turele veranderingen in de wereldeconomie
www.pldw.be 12
CHRISTOPHE VAN CANNEYTChief Economist Puilaetco Dewaay
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 12 01/10/13 13:12
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers13
Financiële kroniek | Analyses |
bieden om weer uit te groeien tot een indus-
triële natie.
Dit aanpassingsvermogen blijkt onder an-
dere uit de evolutie van de Amerikaanse
loonkosten. Na het uitbreken van de crisis
kende de werkloosheid in de VS een sterke
stijging (fi g. 1). In tegenstelling tot grote de-
len van Europa aanvaarden de Amerikanen
dat ook de arbeidsmarkt een markt is die
moet kunnen reageren op de economische
prikkels van vraag en aanbod. De scherp
oplopende werkloosheid vertaalde zich in
de VS al snel in een matiging van de lonen,
terwijl de arbeidsproductiviteit verder bleef
stijgen. De daaruit resulterende daling van
de loonkost per eenheid product (fi g. 2) liet
de Amerikaanse bedrijven toe om, zelfs bij
een traag groeiende vraag, hun marges op
te krikken. De bereidheid van de Ameri-
kaanse werknemers om in moeilijke tijden
voor een lager loon te werken droeg dus bij
aan het herstel van de competitiviteit en de
kracht van het bedrijfsleven. En we kunnen
alleen maar vaststellen dat de VS daardoor
een deel van de industriële productie van de
groeilanden (vooral van het in snel tempo
duurder wordende China) weer naar eigen
land konden halen.
Deze industriële revival vormt één van de
drijvende krachten achter de opnieuw toe-
nemende tewerkstelling in de VS. Sinds eind
2012 is de tewerkstellingsmachine echt op
gang gekomen en maandelijks worden er
ongeveer 200.000 jobs gecreëerd. De werk-
loosheidsgraad daalt dan ook gestaag en is
van 10%, op het hoogtepunt van de crisis,
teruggevallen tot 7,3%, een cijfer waar de
meeste Europese landen alleen maar van
kunnen dromen. Die betere arbeidsmarkt-
perspectieven resulteerden ook in het her-
stel van het consumentenvertrouwen, waar-
door de Amerikanen weer meer durfden
te spenderen aan “big ticket”-items zoals
huizen en auto’s. De Amerikaanse woning-
markt lijkt de diepe crisis intussen zogoed
als verteerd te hebben. Dit droeg niet alleen
bij tot een herstel van de vermogenssituatie
van de burgers, maar ook tot een herstel van
de banken, omdat daardoor een defi nitief
einde kwam aan de vloed van slechte hypo-
theekleningen.
“NA HET UITBREKEN VAN DE CRISIS KENDE DE WERKLOOSHEID IN DE VS EEN STERKE STIJGING.”
ÿ Fig. 1: Werkloosheidsgraad VS.
Bron : Reuters
10
9
8
7
6
5
4
jan
.-05
mei
-05
sep
t.-0
5ja
n.-
06m
ei-0
6se
pt.
-06
jan
.-07
mei
-07
sep
t.-0
7ja
n.-
08m
ei-0
8se
pt.
-08
jan
.-09
mei
-09
sep
t.-0
9ja
n.-
10m
ei-1
0se
pt.
-10
jan
.-11
mei
-11
sep
t.-1
1ja
n.-
12m
ei-1
2se
pt.
-12
jan
.-13
US Unemployment (in %)
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 13 01/10/13 13:12
certified PDF
www.pldw.be 14
| Analyses | Financiële kroniek
HERSTEL VERENIGDE STATEN SUST BEGROTINGSPROBLEMATIEK De overeind krabbelende economie had ech-
ter nog een ander erg welkom resultaat: veel
sneller dan verwacht herstelden de Ameri-
kaanse publieke fi nanciën van de zware dreun
die ze door de crisis hadden gekregen. Het
Amerikaanse begrotingstekort beliep sinds
2008 elk jaar meer dan USD 1000 miljard en de
ontsporende Amerikaanse schuldenberg was
de aanleiding tot erg bitse discussies tussen
Democraten en Republikeinen over hoe dit
tekort in te dijken. Uiteindelijk kwam hierover
een ongemakkelijk compromis uit de bus met
beperkte besparingen en een kleine belas-
tingverhoging, maar veel waarnemers gin-
gen ervan uit dat verdere maatregelen zich
opdrongen om de situatie onder controle te
krijgen. Ook voor dit jaar ging men immers uit
van een nog steeds gigantisch tekort van USD
900 miljard. Groot was dan ook de verbazing
(en de opluchting) toen het begrotingsorgaan
van het Congres op 15 mei aankondigde dat
het tekort allicht beperkt zou blijven tot USD
642 miljard (of zo’n 4% van het bnp), een stuk
minder dus dan gevreesd. Deze verbetering
was niet alleen het gevolg van meevallende
ontvangsten vanuit de gezinnen en de be-
drijven. Ook het herstel van de door de staat
ondersteunde hypotheekgiganten Freddie
Mac en Fannie Mae droeg ertoe bij, aangezien
zij de massale staatssteun veel vroeger dan
verwacht konden terugbetalen. Maar dat al-
les nog niet koek en ei is met de Amerikaanse
publieke fi nanciën werd in de zomermaan-
den aangetoond door het faillissement van
Detroit. Deze stad, die eens de thuisbasis van
de ooit zo trotse Amerikaanse auto-industrie
was, moest na een jarenlang verval de hand-
doek in de ring gooien. Met USD 18 miljard
aan uitstaande schulden vroeg ze op 18 juli
bescherming tegen haar schuldeisers aan.
BETERE OVERHEIDSFINANCIËN BASIS VOOR TERUGTREKKEN MONETAIRE STEUN? Toch kon de algemene verbetering van de
overheidsfi nanciën niet worden ontkend. Het
zal wel de eeuwige vraag blijven of de Fed de
daling van de fi nancieringsbehoefte van de
overheid in aanmerking heeft genomen bij
haar aankondiging dat aan de hyperstimule-
rende monetaire politiek van de voorbije ja-
ren stilaan een einde moest komen, maar de
“DE SCHERP OPLOPENDE WERKLOOSHEID
VERTAALDE ZICH IN DE VS AL SNEL IN EEN MATIGING
VAN DE LONEN.”
12.0
9.0
6.0
3.0
0.0
-3.0
-6.0
-9.0
-12.0
From previous quarter, annual rate
Percent change
From same quarter a year ago
20122011201020092008
ÿ Fig. 2: Loonkosten per eenheid product VS.
Bron : Reuters
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 14 01/10/13 13:12
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers15
Financiële kroniek | Analyses |
“DE WERKLOOSHEIDSGRAAD IN DE VS KENT EEN GESTAGE DALING.”
timing van de aankondiging was in elk geval
merkwaardig. Op 22 mei, nauwelijks één week
na het verschijnen van de sterk verbeterde
begrotingsraming van het Congres, kondigde
Fed-voorzitter Bernanke in een speech voor
ditzelfde Congres aan dat de Fed overwoog
om haar massale steunaankopen van over-
heidspapier te verminderen indien de econo-
mie (en vooral de werkloosheid) verder bleef
verbeteren. Bernanke voerde hierbij aan dat
de bijkomende positieve effecten van de im-
mer toenemende liquiditeitscreatie steeds
kleiner werden en niet meer opwogen tegen
de toenemende nadelen. De groeiende USD-
berg zou volgens de Fed-voorzitter immers
tot oververhitte kredietmarkten en zeepbel-
len in obligaties en grondstoffen leiden. Ver-
der ondermijnde dit beleid op langere termijn
de geloofwaardigheid van de Fed inzake infl a-
tiebestrijding en de sterkte van de USD. Of zo-
als Fed-vicevoorzitter Fisher het verwoordde:
“Het werd tijd het idee te lanceren dat quanti-
tative easing geen eenrichtingsstraat is.”
Bernanke is zich waarschijnlijk een hoedje
geschrokken van de reactie van de markten
op deze aankondiging. Hoewel hij zijn best
had gedaan om de exit uit het ultralakse be-
leid als een heel geleidelijk en voorwaardelijk
proces voor te stellen, besloten de markten
het zekere voor het onzekere te nemen en
hun meer riskante posities te elimineren
voor anderen dit deden en de prijzen waren
gezakt. Er kwam een echte verkoopgolf op
gang, waarbij beleggers logischerwijs eerst
hun meest rentegevoelige langlopende obli-
gaties verkochten. De rente op langere loop-
tijden ging fors de hoogte in: de Amerikaanse
10 jaarrente steeg van 1,7% begin mei tot
2,9% eind augustus.
GROEILANDEN IN GROEIKRAMP? Maar ook de obligaties van de groeilanden
werden massaal verkocht. Het gebrek aan
goed renderende alternatieven in de ontwik-
kelde landen had de beleggers de afgelopen
jaren massaal naar beleggingen in de groei-
landen gedreven, omdat die betere economi-
sche fundamenten aan hogere rendementen
leken te koppelen. Deze vloedgolf van westers
geld naar de kleinere markten van de groei-
landen (er werd sinds het uitbreken van de
crisis voor naar schatting USD 3900 miljard in
de groeilanden geïnvesteerd) dreef de waarde
van de munten van de groeilanden fors op. De
Braziliaanse minister van Economie sprak in
2010 zelfs openlijk over een muntoorlog. En
deze muntappreciatie bleek een sluipend gif,
omdat de exportpositie van de groeilanden
er gaandeweg door werd aangetast. Toen de
crisis in de ontwikkelde landen ook nog eens
leidde tot een vermindering van de vraag naar
hun producten en grondstoffen, ging de groei
in vele opkomende landen fors lager. Tegelijk
ÿ Sinds eind 2012 is de tewerkstellingsmachine echt op gang gekomen en maandelijks worden er
ongeveer 200.000 jobs gecreëerd.
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 15 01/10/13 13:12
certified PDF
www.pldw.be 16
| Analyses | Financiële kroniek
smolt het externe surplus van deze landen
weg en een aantal landen begon zelfs tekor-
ten op zijn externe rekening te vertonen (fi g. 3).
Zolang de geldstroom naar de groeilanden
op gang bleef, bleek de fi nanciering van deze
externe tekorten geen probleem. Maar toen
de beleggers plots hun geld begonnen terug
te trekken, kreeg de markt al snel oog voor
de fundamentele economische en politieke
zwakte van een aantal landen. De munten
van landen met grote externe tekorten, zoals
India en Indonesië, kregen het dan ook hard
te verduren. Ironisch genoeg bevestigden de
markten hiermee dus ergens wel het gelijk van
Bernanke: de massale geldcreatie van de Fed
had zeepbellen veroorzaakt die door de aan-
gekondigde vermindering van de steun in snel
tempo leegliepen …
Kunnen de groeilanden door het plots dicht-
draaien van de geldkraan opnieuw in een crisis
zoals die van 1997-98 belanden of zal het door
de grote verschillen met die periode niet zo’n
vaart lopen? We kunnen inderdaad niet om
het feit heen dat deze landen over veel grotere
deviezenreserves beschikken dan toen het
geval was. Bovendien hebben ze veel minder
deviezenschulden dan in 1998 en hebben ze
in hun economische ontwikkeling een fl inke
weg afgelegd. Maar als de groeilanden een vol-
gende stap willen zetten in hun economische
ontwikkeling, zal een aantal ervan wel fl ink
moeten timmeren aan de hervorming van hun
te eenzijdig op grondstoffen gerichte econo-
mische structuur. En ook het verbeteren van
de kwaliteit van het bestuursapparaat moet in
een aantal groeilanden dringend op de agen-
da worden geplaatst.
EUROPA BLIJFT STRUIKELEN OVER ZIJN BANKSYSTEEM Dit laatste geldt helaas misschien ook voor Eu-
ropa. Althans, zo leken nogal wat waarnemers
te suggereren na de chaotische communicatie
die gepaard ging met het redden van Cyprus.
Bij de redding van de Cypriotische banken
bleek Europa niet geneigd om zomaar met
de benodigde EUR 10 miljard over de brug te
komen zonder een inspanning van de schuld-
eisers van die banken. Helaas rekende men
bij die schuldeisers ook de depositohouders
die minder dan EUR 100.000 aanhielden. Daar-
mee werd een belangrijk basisprincipe van het
bancair systeem, de depositogarantie tot EUR
100.000, overboord gegooid en dat zorgde voor
een stormloop van reacties in de pers en op
de markten. Bankobligaties kregen opnieuw
“DE VLOEDGOLF VAN WESTERS GELD NAAR DE KLEINERE MARKTEN VAN DE GROEILANDEN DREEF
DE WAARDE VAN DE MUNTEN VAN DIE
LANDEN FORS OP.”
Current account positions are more stretched (as % of GDP)
2007 2013F
China 10.6 2.2
India -0.7 -4.3
Indonesia 2.4 -2.0
Philippines 4.7 2.4
Thailand 6.2 1.8
Russia 5.9 2.3
Poland -6.2 -2.7
South Africa -7.3 -5.4
Hungary -7.3 2.5
Turkey -5.9 -6.4
Brazil 0.1 -3.3
Mexico -1.1 -1.0
Chile -3.2 -4.2
Colombia -2.9 -4.0
Fig. 3: Evolutie lopende rekening groeilanden.
Bron: HSBC
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 16 01/10/13 13:12
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers17
Financiële kroniek | Analyses |
rake klappen en dat net op het moment dat
een aantal banken uit het diepe crisisdal leek
te klauteren. De hele episode deed ook de ren-
teverschillen tussen de Europese kernlanden
en de periferie weer oplopen en de markten
leken opnieuw af te glijden naar een staat
van paniek. Geconfronteerd met deze reacties
trokken de beleidsmakers de voorgestelde
maatregel haastig in en werd er een nieuw
reddingsplan uitgewerkt waarmee de kleine
depositohouders buiten schot bleven. Dit
nieuwe plan vormde ook een blauwdruk voor
toekomstige reddingsoperaties van banken.
Het besef dat het Europese banksysteem nog
steeds op een wankele basis rustte en dat er
een meer eenvormig kader nodig was om ban-
ken die niet meer levensvatbaar leken, te laten
uitdoven, bleef immers hangen. Intussen werd
het principe van de “bail-in”, waarbij obliga-
tiehouders en grote depositohouders kunnen
worden aangesproken voor verliezen van een
bank, algemeen ingevoerd.
KRUIPT EUROPA EINDELIJK UIT HET DAL? Na het gewijzigde reddingsplan voor Cyprus
ging het tumult vrij snel liggen. De rentever-
schillen tussen de zwakke en sterkere landen
liepen weer terug (fi g. 4).
Een en ander had allicht ook te maken met de
eerste voorzichtige tekenen van herstel die
intussen ook in Europa merkbaar werden. De
relatieve rust die, dankzij de dreigende inter-
ventie van de ECB, in de 2de helft van 2012 op
de obligatiemarkten was teruggekeerd, het
beginnende herstel in de VS en het afvijlen
van de scherpste kanten van het soberheids-
beleid leken de burger moed te geven: de indi-
catoren die het vertrouwen van de Europese
producenten en consumenten meten, gingen
“EEN BELANGRIJK BASISPRINCIPE VAN HET BANCAIR SYSTEEM, DE DEPOSITOGARANTIE TOT 100.000 EURO, WERD OVERBOORD GEGOOID.”
ÿ De redding van de Cypriotische banken verliep chaotisch.
ÿ Fig. 4: Renteverschillen met Duitsland 2013.
Bron : Reuters
400350
FRA BE ITA SP IRE
300250200200150100
31/12/2012 28/02/2013 30/04/2013 30-06-2013 31/08/2013
500
10yrs EUR govies / Bund spreads (in basispunten)
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 17 01/10/13 13:12
certified PDF
www.pldw.be 18
| Analyses | Financiële kroniek
vanaf begin dit jaar een voorzichtig herstel
vertonen. Ook in de cijfers over de bestel-
lingen begon zich een verbeterende trend
door te zetten. Zelfs de werkloosheidscijfers
leken in het tweede kwartaal eindelijk te sta-
biliseren, zij het op een veel te hoog niveau.
Naarmate de maanden vorderden, gingen
de tekenen van een niet erg krachtig, maar
wel breed gedragen herstel zich verder be-
vestigen. In juli kwamen de PMI-indicatoren,
die een aanduiding geven van de industriële
productie, voor het eerst in 2 jaar boven het
belangrijke niveau van 50 uit. Dit niveau wijst
op een expansie van de productie. De gun-
stige evolutie werd verder bevestigd door de
lichtjes positieve cijfers betreffende de Euro-
pese bnp-groei in het tweede kwartaal. Na 6
kwartalen van negatieve groei leek Europa
zich eindelijk aan de wurggreep van de veel
te lang aanslepende recessie te kunnen ont-
trekken.
Ondanks dit positieve economische nieuws
bleef Europa met heel wat moeilijkheden
worstelen. Vooral de politieke situatie in de
perifere landen blijft een bron van zorgen.
De wankele coalitie die na de verkiezingen in
Italië op de been werd gebracht, hangt aan
een zijden draadje door de veroordeling van
ex-premier Berlusconi. In Spanje kan premier
Rajoy zich met moeite overeind houden door
de onthullingen omtrent de jarenlange il-
legale fi nanciering van zijn partij, waarbij
ook Rajoy zelf langs de kassa passeerde. En
in Portugal was er een minicrisis nadat pre-
sident Silva had aangedrongen op het vor-
men van een regering van nationale eenheid
met de in de oppositie zetelende socialisten;
een poging die op niets uitdraaide. Dat de
markten nog nauwelijks reageren op al deze
politieke strubbelingen bewijst hoezeer de
politiek in deze landen zichzelf buitenspel
heeft gezet. De markten gaan er blijkbaar van
uit dat het lot van deze landen veel meer be-
paald wordt door de ECB en door Duitsland
dan door hun eigen beslissingen.
TREKT HET OOG VAN DE STORM OOSTWAARTS?Hoe staat de wereldeconomie er nu voor,
5 jaar nadat het ineenstorten van Lehman
het begin van de crisis inluidde? Laat ons
beginnen met het goede nieuws: er werd de
voorbije maanden een belangrijke vooruit-
gang geboekt in het wegwerken van heel
wat pijnpunten van het crisisdebacle. De
sterk verbeterde budgettaire situatie in de
VS en het groeiherstel in Europa zijn erg be-
langrijke stappen vooruit op de weg naar
een duurzaam herstel en zeker geen econo-
mische faits divers. We kunnen echter niet
ontkennen dat er nog heel veel klippen te
nemen zijn alvorens het herstel als een ver-
worvenheid mag worden beschouwd. De
exit uit de hyperstimulerende monetaire
politiek is noodzakelijk en is een logisch
ÿ De begrotingsraming van het Congres kende een sterke verbetering.
“DE ALGEMENE VERBETERING VAN DE
OVERHEIDSFINANCIËN KAN NIET WORDEN
ONTKEND.”
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 18 01/10/13 13:13
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers19
Financiële kroniek | Analyses |
gevolg van het succes dat bij het bestrijden
van de crisis werd geboekt. Met een echt op
gang komende economische motor dreigt
de gigantische hoeveelheid liquiditeiten, die
tot op heden werkloos op bankrekeningen
geparkeerd stonden, immers werkelijk te
worden uitgegeven, wat zich al snel zal ver-
talen in een oplopende prijsdruk. Het is voor
de Fed dus zaak om deze monetaire brand-
stof onschadelijk te maken vóór het herstel
in een uitslaande infl atoire brand uitmondt.
De voorbije maanden hebben aangetoond
dat dit proces gevolgen heeft tot ver buiten
de landsgrenzen en dat het ontwinden ervan
niet gemakkelijk zal zijn. In Europa bestaat de
prioriteit erin om het prille herstel te besten-
digen en aan te wakkeren, zodat het eindelijk
kan leiden tot betere perspectieven voor de
zwaar getroffen bevolking in de perifere lan-
den. Het is zeer de vraag of die bevolking nog
het geduld kan opbrengen om te wachten
tot ze eindelijk de vruchten kan plukken van
de verbeterende economie, of sociale span-
ningen het herstel lang voordien in de kiem
zullen smoren. En de leiders mogen zeker niet
zelfgenoegzaam worden en denken dat de
problemen wel weer vanzelf zullen verdwij-
nen, want verdere structurele hervormingen
zullen onvermijdelijk zijn om tot een duur-
zaam herstel te komen. De situatie van de
groeilanden toont voldoende aan tot welke
toestanden zelfgenoegzaamheid kan leiden.
Te weinig hebben de gezagsdragers daar be-
seft dat de schijnbaar relatief voorspoedige
gang van zaken na 2008 eerder te wijten was
aan de vloed van goedkoop geld naar hun
markten dan aan een stevige economische
basis. Nu met het wegvloeien van dit geld de
fundamentele zwaktes van vele landen weer
zichtbaar worden, groeit het besef dat het
werk niet af is en dat verdere aanpassingen
zich dus opdringen.
Als de wereldleiders bij de les blijven en erin
slagen om hun verschillende nationale agen-
da’s enigszins te coördineren, lijkt een verder
herstel meer dan ooit tot de mogelijkheden
te behoren. Hopelijk beseffen de leiders dat
en kunnen de komende maanden het defi ni-
tieve einde van de crisisperiode inluiden.
ÿ Met een echt op gang komende economische motor dreigt de gigantische hoeveelheid liquidi-
teiten, die tot op heden werkloos op bankrekeningen geparkeerd stonden, werkelijk te worden
uitgegeven.
“ER MOETEN NOG HEEL VEEL KLIPPEN WORDEN GENOMEN ALVORENS HET HERSTEL ALS EEN VERWORVENHEID MAG WORDEN BESCHOUWD.”
PUN_012_020_Chronique_phil.indd 19 01/10/13 13:13
certified PDF
| Analyses | Sectorale Analyse
Is het Belgische vastgoed overgewaardeerd?Tekst © Puilaetco DewaayFoto’s © Roularta / Reporters Agency
In crisisperiodes doet de baksteen dienst als een veilige haven. Maar is dat wel zo? Kan men er zeker van zijn dat zijn aankoop door de jaren heen in waarde zal stijgen? Hieronder vindt u het antwoord.
Iedereen weet het: de Belg is geboren met een baksteen in de maag en het beste bewijs hiervan
is dat 75% van de Belgen een eigen woning bezit. Maar de crisis doet de Belgen eveneens op zoek
gaan naar een alternatieve belegging voor hun spaarboekje (dat een pover rendement biedt)
en voor de beurs (waarvan de volatiliteit hen angst inboezemt). Hierbij wordt onmiddellijk aan
vastgoed gedacht ter aanvulling van een goed uitgebalanceerde portefeuille. Maar hoe zit het
in werkelijkheid? Is vastgoed vandaag de te verkiezen belegging? Of is het beter om te wachten
tot de prijzen dalen? Deze vragen vereisen een genuanceerd antwoord.
Eerste vaststelling: de visies op vastgoed verschillen naargelang men hiervoor een econoom
of een makelaar raadpleegt. Uit studies over het Belgische vastgoed uitgevoerd door de Natio-
nale Bank van België (NBB), de bank ING, het IMF, The Economist en de OESO blijkt dat het Bel-
gische residentiële vastgoed overgewaardeerd is... ten belope van meer dan 50% volgens The
Economist, het IMF en de OESO en van “slechts” 15% volgens ING en de NBB.
Om de zaken eenvoudig voor te stellen, kunnen we vandaag zeggen dat veel economen van
mening zijn dat de Belgische baksteen waarschijnlijk circa 20% overgewaardeerd is op basis
van de verhouding aankoopprijzen/huurprijzen of aankoopprijzen/lonen. Maar ondanks deze
pessimistische vooruitzichten lijkt de Belgische markt stand te houden en de reeds verschil-
lende jaren aangekondigde terugval van de prijzen komt er niet! Voor de pessimistische ex-
perts is dit normaal: in de eerste plaats omdat de aangekondigde daling niet bruusk zal zijn,
maar wel gespreid in de tijd en ze dus over verscheidene jaren zal verlopen. Ten tweede omdat
www.pldw.be 20
PUN_018_021_Immobilier.indd 20 01/10/13 13:13
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers21
Sectorale Analyse | Analyses |
de rente, wegens de slechte economische conjunctuur in de eurozone, langer dan voorzien
zeer laag gebleven is. Waarop baseren zij zich dan om ondanks alles een daling van 15 of 20%
te voorspellen?
Ten eerste moet de rente opnieuw gaan stijgen, want ze bevindt zich vandaag op een historisch
laag niveau. Deze rentestijging is onvermijdelijk, omdat de Europese reglementeringen (Bazel
III) de banken in 2014 zullen verplichten om meer kapitaal opzij te zetten dan vroeger ter waar-
borging van hun leningen. De bijkomende kost van deze reglementering zal noodzakelijkerwijs
aan de cliënten worden doorgerekend. Ook mogen we niet vergeten dat de langetermijnren-
te laag staat vanwege de economische situatie en om de betaling van de overheidsschuld te
vergemakkelijken, maar dat het einde van de recessie in de eurozone de langetermijnrente, in
principe, zou moeten toelaten om in de loop van 2014 opwaarts te evolueren. Volgens sommige
studies zou een rentestijging van 1% een daling van de vastgoedprijzen met 7% veroorzaken!
Ten tweede dient de Belg steeds meer te bezuinigen en moet hij zich nog meer dan vroeger in de
schulden steken om een eigen woning te kunnen aankopen. In 2008 vertegenwoordigden de hy-
pothecaire leningen 40% van het bbp, terwijl dit cijfer eind 2012 tot 46% was opgeklommen. Met
andere woorden, wie vandaag een woning in Brussel wil kopen, dient daarvoor het equivalent
van 14 jaar aangegeven inkomsten neer te tellen, ten opzichte van 4,5 jaar in 1995! Kortom, de
verhouding aankoopprijzen/inkomsten is in de loop der jaren verslechterd en dat pleit, volgens
de experts, niet in het voordeel van een stijgende evolutie van de vastgoedmarkt.
LATEN WE OPTIMISTISCH BLIJVEN Deze pessimistische visie wordt niet door alle spelers van de vastgoedsector gedeeld. De eco-
nomen wordt vaak verweten dat ze een te theoretische of beperkte visie op de Belgische vast-
goedmarkt hebben, terwijl die economen op hun beurt de makelaars verwijten een duidelijk
partijdige kijk te hebben. Maar welke argumenten hebben de marktspelers? Ten eerste stellen
zij vast dat jonge gezinnen, om de bancaire obstakels te omzeilen, blijk geven van creativiteit en
de door de banken gevraagde persoonlijke inbreng bij familieleden gaan lenen. Ook de notaris-
sen ondervinden het: de oudere generaties die er de voorkeur aan gaven om hun vermogen via
erfenis over te dragen, aarzelen vandaag niet meer om de jonge generaties rechtstreeks te hulp
te schieten via schenkingen bij leven. En de gezinnen die niet kunnen rekenen op de gulheid van
hun ouders of grootouders? Zij nemen hun toevlucht tot kleinere en dus minder dure woningen.
ÿ De crisis doet de Belgen op zoek gaan naar een alternatieve belegging voor hun spaarboekje en
voor de beurs : vastgoed.
“DE OUDERE GENERATIES DIE ER DE VOORKEUR AAN
GAVEN OM HUN VERMOGEN VIA ERFENIS
OVER TE DRAGEN, AARZELEN VANDAAG NIET
MEER OM DE JONGE GENERATIES
RECHTSTREEKS TE HULP TE SCHIETEN VIA
SCHENKINGEN BIJ LEVEN.”
PUN_018_021_Immobilier.indd 21 01/10/13 13:13
certified PDF
www.pldw.be 22
| Analyses | Sectorale Analyse
LANG LEVE HET GEDULDMaar dat zijn niet de enige argumenten die in het voordeel van een relatief bestendige Belgi-
sche vastgoedmarkt pleiten. Een ander element is dat de Belgische verkopers verkiezen om te
wachten in plaats van hun goed van de hand te doen tegen een prijs die zij te laag vinden. Dit
geduld hebben de eigenaars in andere landen dikwijls niet. Volgens de makelaars is het feit dat
de Belgische markt nog steeds standhoudt, eveneens te wijten aan de hoge registratierechten,
waardoor speculatie zoals in Spanje of in andere landen van de eurozone wordt belet. Zonder te
vergeten dat de vastgoedprijzen de voorbije jaren op peil gebleven zijn dankzij de verschillende
fi scale amnestieën, die ertoe hebben geleid dat het tot dan toe in het buitenland aangehouden
geld werd herbelegd in bakstenen.
Maar welke impact zal een mogelijke rentestijging in 2014 hebben? De makelaars blijven kalm bij
dit vooruitzicht. De reden? De kandidaat-kopers zullen de looptijd van hun lening desgevallend
aanpassen. Tussen 2007 en 2012 registreerde het aantal leningen op 25 jaar een stijging van 29% tot
41% van het totaal. En terwijl de leningen met vaste rente in 2007 nog 72% van alle leningen verte-
genwoordigden, was dat eind 2012 nog slechts 31%. De reden hiervoor ligt in het succes van de door
de banksector aangemoedigde semivaste lening. Voor de makelaars is de voornaamste factor voor
een goede of slechte evolutie van de vastgoedmarkt echter... de werkloosheid! Als de conjunctuur
verbetert, als het werkloosheidscijfer eindelijk begint te dalen, zal het vertrouwen van de gezinnen
toenemen, en dat vertrouwen blijft de belangrijkste motor van de vastgoedsector.
Om volledig te zijn, vermelden we dat de economen van Standard & Poor’s de Belgische make-
laars onrechtstreeks te hulp gekomen zijn. Uit een studie die zij in juli laatstleden gepubliceerd
hebben, blijkt dat zij niet geloven in het scenario van een sterke terugval van de vastgoedprijzen
in België, meer bepaald omdat de vraag hoog blijft wegens demografi sche redenen, terwijl het
aanbod niet mee evolueert: “Terwijl de residentiële vastgoedprijzen sinds 1997 met 85% geste-
gen zijn, registreerden de nieuwe investeringen over diezelfde periode een toename van slechts
20%. Dit toont aan dat de stijgende vraag leidt tot een stijging van de prijzen in plaats van tot
een toename van de bouw.” De laatste statistieken van de FOD Economie (augustus 2013) lijken
dit scenario trouwens te bevestigen. De prijsstijging ligt iets lager dan de vorige jaren, maar zet
zich voort: een middelgrote woning kostte in het eerste semester van 2013 2,2% meer dan het
jaar voordien. De prijzen van appartementen kennen de sterkste stijging: +2,9%, ook al is dit
minder dan de opstoot tijdens het eerste semester van 2012 (+5,5%).
ÿ De Belg moet zich nog meer dan vroeger in de schulden steken om een eigen woning te kunnen
aankopen.
“DE KOPERS PASSEN DE LOOPTIJD VAN HUN
LENING AAN IN FUNCTIE VAN DE RENTESTIJGING.”
PUN_018_021_Immobilier.indd 22 01/10/13 13:13
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers23
Sectorale Analyse | Analyses |
HET VASTGOED VAN DE TOEKOMST? HET APPARTEMEu !Diegenen die vastgoed als een belegging blijven beschouwen, dienen één ding in gedachten
te houden, namelijk de trend die zich vandaag aftekent. Het vastgoed van de toekomst is zeer
duidelijk het appartement! De reden? Omdat de vraag naar dit soort vastgoed zal toenemen ten
nadele van de bekende viergevelwoning. Deze stijgende vraag vloeit voort uit het aantal echt-
scheidingen (explosie van het aantal eenoudergezinnen, waardoor de gezinswoning te duur en
te groot wordt om er alleen te wonen in geval van beurtelingse huisvesting van de kinderen),
maar ook uit het feit dat de generatie tussen 46 en 64 jaar minder honkvast is en dat de senioren
(ouder dan 65 jaar) een kleiner huis of een appartement verkiezen boven de klassieke gezinswo-
ning. Er manifesteert zich een sterke tendens in de richting van kleinere woningen: volgens een
studie van makelaar Century 21 gaat de gemiddelde oppervlakte van appartementen in dalende
lijn en bedraagt ze vandaag... 70 vierkante meter! Kortom, zoals voor elke iets meer complexe
investering geldt ook voor vastgoed dat men zich best zo goed mogelijk documenteert en raad
vraagt aan een expert, zodat de baksteen niet zwaar op de maag gaat liggen.
“DE BELGISCHE VERKOPERS VERKIEZEN
OM TE WACHTEN IN PLAATS VAN HUN GOED VAN DE HAND TE DOEN
TEGEN EEN PRIJS DIE ZIJ TE LAAG VINDEN.”
ÿ De prijsstijging ligt iets lager dan een jaar geleden, maar zet zich voort.
PUN_018_021_Immobilier.indd 23 01/10/13 13:13
certified PDF
| Analyses | Sectorale analyse
Oliepiek van de vraag of het aanbod?Foto’s © Roularta / Reporters Agency & Corbis Images
De uitdrukking “peak oil” staat voor de wereldwijde oliepiek, ofwel het moment waarop de
wereldwijde olieproductie haar plafond bereikt alvorens opnieuw te gaan dalen door de uitputting van de exploiteer-bare voorraden. In de industrie verwijst men naar het werk van geoloog Marion King Hubbert die in de jaren 1950 de olie-productiepiek in de Verenigde Staten correct heeft voorspeld. Vanaf het einde van de twintigste eeuw was de olie-productiepiek op middellange termijn voorzien. Het jaarverslag 1998 van het Internationaal Energieagentschap (IEA) situeert de piek tijdens het huidige de-cennium... Maar hoe zit het nu eigenlijk?
Olie is momenteel de meest gebruikte grond-
stof, vóór steenkool en aardgas, die nog één
derde van onze energiebehoeften vertegen-
woordigen. Het zwarte goud is de meest ver-
handelde grondstof geworden, met een we-
reldwijde handel die goed is voor ongeveer
USD 3500 miljard per jaar.
De voorbije 15 jaar kende de vraag naar olie
een aanhoudende stijging, met uitzondering
van de jaren 2008-2009 als gevolg van de we-
reldwijde recessie. Sindsdien is de vraag op-
nieuw aan een opwaartse beweging bezig
en momenteel bevindt ze zich boven haar
niveau van vóór de crisis. Gedurende deze pe-
riode was de groei van de vraag voornamelijk
toe te schrijven aan de opkomende landen.
Zij compenseerden de reële daling die sinds
2005 in de westerse landen werd waargeno-
men als gevolg van de energiebesparingen,
de demografi e en de sputterende economie.
In absolute termen ligt de olieconsumptie
van de niet-OESO-landen momenteel hoger
dan die van de westerse landen.
Drie kwart van de olieconsumptie is enkel
en alleen voor vervoermiddelen bestemd,
de rest wordt gebruikt als grondstof voor de
industrie. De meest optimistische voorspel-
lingen verwachten bijgevolg dat de verbete-
ring van de levensstandaard van miljoenen
nieuwe Chinese en Indiase consumenten de
vraag naar olie zal blijven ondersteunen en
www.pldw.be 24
MARC ERNAELSTEENHead of EquitiesPuilaetco Dewaay
PUN_022_025_ENERGIE.indd 24 01/10/13 13:14
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers25
Sectorale analyse | Analyses |
goed zal zijn voor een gemiddelde jaarlijkse
groei van 1%. Deze hypothese wordt trou-
wens door de verschillende internationale
energieagentschappen en door de oliemaat-
schappijen bijgetreden.
EEN GLOBAAL ECOLOGISCH THEMAHet is echter waarschijnlijker dat de opko-
mende landen een ander groeimodel zullen
volgen dan dat van de Westerse landen vroe-
ger. Vóór 1960 hadden de regeringen nau-
welijks aandacht voor ecologie, terwijl het
vandaag een maatschappelijk thema is ge-
worden. De westerse landen hebben steeds
strengere milieunormen doorgevoerd ten-
einde het verbruik en de uitstoot te verlagen.
Maar ze zijn niet de enigen: de opkomende
landen, waaronder China, slaan eveneens
deze weg in. Elk jaar worden auto’s gemid-
deld 3% energiezuiniger en we bemerken de-
zelfde tendens bij vrachtwagens. Deze daling
van het energieverbruik wordt mogelijk ge-
maakt door grote investeringen in alternatie-
ve energieën voor vervoer (vloeibaar gas, hy-
bride of elektrische technologie). Dit heeft tot
gevolg dat de wereldwijde oliebehoeften ge-
leidelijk zouden moeten afnemen op middel-
lange termijn. Bovendien is de bekommernis
van de grote consumenten niet alleen van
ecologische, maar ook van geopolitieke aard.
Het gaat er hen eveneens om hun afhankelijk-
heid van de import uit het Midden-Oosten, Ve-
nezuela, Nigeria, Rusland, ... te verminderen.
EEN INDUSTRIE IN BEWEGINGVóór 1970 werd het model van de geïntegreer-
de producenten als het ideaal beschouwd
dat de facto de wereldwijde olie-industrie
beheerste. Het olieaanbod was ruimschoots
voldoende en zelfs overvloedig, wat de
grondstofrijke staten zeer weinig macht gaf.
De instapdrempels van de industrie waren
hoog vanwege de noodzaak om over afzet-
markten na de productie te beschikken. De
oliemarkt kende een structurele groei met
weinig bedreigingen voor de rentabiliteit van
de industrie.
In de jaren 1970 betekenden de eerste (1973 –
Jom Kippoeroorlog) en de tweede (1979 – Iraan-
se revolutie) olieschok een defi nitief keerpunt
voor de olie-industrie, die een machtsver-
schuiving onderging van de westerse bedrij-
ven naar de grondstofrijke staten, met de
opkomst van hun nationale oliemaatschap-
pijen (National Oil Companies of NOC’s, i.e.
ÿ Drie kwart van de olieconsumptie is enkel en alleen voor vervoermiddelen bestemd.
“OLIE IS MOMENTEEL DE MEEST GEBRUIKTE GRONDSTOF, VÓÓR STEENKOOL EN AARDGAS, DIE NOG ÉÉN DERDE VAN ONZE ENERGIEBEHOEFTEN VERTEGENWOORDIGEN.”
PUN_022_025_ENERGIE.indd 25 01/10/13 13:14
certified PDF
www.pldw.be 26
| Analyses | Analyse sectorielle
pétrolières nationales (NOC - «National Oil
Companies») comme concurrents.
Au début des années 90, alors que le pétrole
fl irte avec un niveau de prix très bas, et
que paradoxalement les conditions d’ac-
cès aux ressources sont devenues moins
favorables, la compétition face aux NOC
du Moyen-Orient a changé la donne. Cet
environnement plus compétitif a poussé les
seven sisters nées dans les années 50 (les
sept sociétés pétrolières privées qui ont do-
miné l’industrie jusque dans les années 70)
à une nouvelle vague de consolidation qui
a fait émerger les quatre Supermajors (BP,
Chevron, ExxonMobil et RD Shell) que nous
connaissons actuellement.
Dix ans plus tard, les vastes gisements pé-
troliers des pays de l’OCDE ont entamé leur
déclin accentué par un sous-investissement
dans les années 90. Entretemps, les pays
émergents ont connu une période de forte
croissance économique ayant largement
soutenu la demande mondiale de pétrole. Si
en 1950, les seven sisters contrôlaient près
de 85% des réserves mondiales de pétrole,
de nos jours 90% sont sous la tutelle des
NOC et trois-quarts des réserves sont sous
contrôle de l’OPEP qui assure près de 40%
de l’offre mondiale. Sur fond de tensions
géopolitiques au Moyen-Orient, les prix se
sont envolés. Le contexte est donc rede-
venu plus favorable aux investissements
dans l’exploration et la production. Autre-
fois, les NOC faisaient appel au savoir-faire
des producteurs intégrés. Les choses ont
changé car aujourd’hui dans le top 10 mon-
dial des producteurs, six sont des NOC qui
« CHAQUE ANNÉE, LES AUTOMOBILES SONT EN MOYENNE 3% MOINS
ÉNERGIVORES. »
ÿ Les pays émergents vont probablement suivre un modèle de croissance différent de celui des
pays occidentaux.
ÿ Les techniques d’extraction se sont considérablement améliorées.
PUF_024_027_ENERGIE.indd 26 01/10/13 13:32
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers27
Sectorale analyse | Analyses |
zaken zijn veranderd, want vandaag zien we
in de top 10 van grootste producenten ter
wereld zes NOC’s die meer in R&D investeren
om knowhow te verwerven. Een bijzonder ken-
merk van de NOC’s is dat ze zich tot hun natio-
naal grondgebied beperken, met uitzondering
van de Chinese bedrijven die, door een gebrek
aan ontwikkelingsopportuniteiten in China, in
Afrika actief zijn.
De winningstechnieken zijn verbeterd en la-
ten toe om voorheen ontoegankelijke vind-
plaatsen te exploiteren. Dankzij de techniek
van de hydraulische fracturering zijn de Ver-
enigde Staten enkele jaren geleden gestart
met de ontginning van leisteengas tegen
een lage exploitatiekost. Op die manier is de
grootste olieconsument ter wereld er van-
daag in geslaagd om de sinds de jaren 1970
dalende tendens van zijn binnenlandse pro-
ductie om te keren.
EEN OMGEKEERDE TENDENSVandaag zijn de theorieën van de oliepiek die
voorspelden dat het plafond van het aanbod
in de loop van het huidige decennium zou
worden bereikt, steeds minder geloofwaardig
geworden. Wanneer men rekening houdt met
het potentieel van leisteengas (bitumineuze
leisteen), zijn de (bekende) wereldwijde olie-
en gasvoorraden gestegen van 50 jaar tot 200
jaar. Vandaag is het scenario eerder dat van
een voldoende bevoorrade oliemarkt ten
opzichte van een vraag die op middellange
termijn zou kunnen afnemen. Een radicale
verandering van perspectief!
Als dat het geval zou zijn, zouden de produ-
centen met de hoogste marginale exploita-
tiekosten worden afgestraft. Dit scenario zou
dus minder gunstig zijn voor de geïntegreer-
de producenten die de voorbije jaren steeds
meer hebben moeten investeren, waarbij ze
het hoofd moesten bieden aan de uitdaging
om hun voorraden te vernieuwen in minder
gunstige omstandigheden. De kapitalen wer-
den bijgevolg gebruikt om complexere, meer
risicovolle en duurdere projecten te fi nan-
cieren. De vastgelegde doelstellingen inzake
verhoging van de productie werden niet vaak
behaald. De afwezigheid van reële groei, de
hogere kapitaalintensiteit en de infl atie van
de operationele kosten maken het business-
model van de geïntegreerde producenten
zeer afhankelijk van de instandhouding van
de olieprijs op een hoog niveau. Dat is van-
daag zeker het geval, maar zal minder evident
zijn op middellange termijn. Voor de aandeel-
houder is dit dus geen optimaal investerings-
vooruitzicht. Wat de activaspreiding betreft,
raden wij aan om de energiesector, met in-
begrip van de geïntegreerde producenten,
te onderwegen. Onze voorkeur gaat uit naar
bedrijven die in de oliediensten actief zijn.
“DE OPKOMENDE LANDEN KENDEN EEN PERIODE VAN STERKE ECONOMISCHE GROEI DIE DE WERELDWIJDE OLIEVRAAG RUIMSCHOOTS ONDERSTEUNDE.”
ÿ Vandaag staat 90% van de wereldwijde oliereserves onder het toezicht van de NOC’s.
PUN_022_025_ENERGIE.indd 27 01/10/13 13:14
certified PDF
| Analyses | Sectorale analyse
De grootdistributie surft op de discountgolfFoto’s © Roularta / Reporters Agency & Corbis Images
Toen het Britse aandeel Tesco op 12 januari 2012 een duik van 16% maakte, waardoor het zijn beurska-
pitalisatie in één dag tijd met zo’n 5 mil-jard pond sterling zag krimpen, verkeer-de de Europese grootdistributiesector in shock. De sector verloor die dag rond de 10% als gevolg van de eerste winst-waarschuwing van deze Engelse distri-buteur in bijna 20 jaar. Die waarschu-wing bevestigde de bijzonder moeilijke context in het begin van dat jaar, voor zover dat nog nodig was. De nummer 3 van de wereld (en de Britse nummer 1) was er immers niet in geslaagd om nieu-we klanten aan te trekken, ondanks een intensieve en dure promotiecampagne, en zag zich gedwongen om zijn jaardoel-stellingen neerwaarts te herzien na te-leurstellende eindejaarsverkopen. Dat werd door de markt slecht onthaald.
Vandaag is de situatie nog altijd moelijk,
maar sinds het begin van het jaar kent de sec-
tor, die lang door de investeerders werd ge-
meden, een heropleving en laat hij een mooie
performance van 21% (inclusief dividenden)
optekenen, i.e. beter dan de Europese markt
(+15%). Sommige aandelen deden het zeer
goed (Ahold en Dia stegen elk met meer dan
30%), terwijl andere een lichte onderper-
formance registreerden (Tesco en Jeronimo
Martins, met een winst van minder dan 15%).
Maar de grote winnaar met een stijging van
meer dan 50% is Delhaize, dat van ver terug-
gekomen is na twee bijzonder moeilijke jaren.
Waarin ligt de verklaring voor deze hernieuw-
de belangstelling voor de sector na de onder-
performances van de voorbije vier jaar? Hoe
doet de sector het vandaag?
EEN TERUGBLIK In 2008 kende de wereld een nooit geziene
fi nanciële crisis en de grootdistributiesec-
tor verloor dat jaar iets minder dan 40% op
de beurs. Dat was lichtjes beter dan de Eu-
ropese markt, die bijna 45% moest prijsge-
ven, maar het was dan ook de laatste keer
dat de sector het beter deed... 2008 werd
gekenmerkt door een sterke voedingsinfl a-
tie in Europa (4-8%), die zwaar op de marges
van de distributeurs woog (een infl atie van
1-3% is ideaal, maar een te hoge infl atie is
nefast omdat ze een impact heeft op de
gezinsuitgaven). De marges stonden onder
druk en dat is vandaag nog steeds het geval.
Aangezien de crisis de koopkracht van de ge-
zinnen heeft aangetast, hebben deze laatst-
genoemden hun toevlucht genomen tot de
hard discounters (met Aldi en Lidl op kop),
aangetrokken door hun lageprijzenpolitiek
en hun huismerken.
www.pldw.be 28
PHILIPPE VANMEERHAEGHEFinancial AnalystPuilaetco Dewaay
PUN_028_031_GrandeDistribution.indd 28 01/10/13 13:14
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers29
Sectorale analyse | Analyses |
In Europa registreerde het marktaandeel
van de hard discounters een sterke stijging,
van 5% in 1990 tot bijna 15% vandaag. In
Duitsland (de thuisbasis van de twee wereld-
leiders) hebben ze een recordmarktaandeel
van meer dan 40% ten opzichte van slechts
7% in het Verenigd Koninkrijk. In de andere
landen, waaronder België, ligt het markt-
aandeel van de hard discounters in de buurt
van het Europees gemiddelde (we merken
hierbij op dat Colruyt niet in de cijfers is op-
genomen, aangezien het als soft discounter
wordt beschouwd wegens de grotere om-
vang van zijn winkels en de sterke aanwezig-
heid van internationale merken). Deze groe-
pen deinen mee op de golven van de crisis
en zien hun winst snel toenemen. De enkele
hard discounters die op de beurs noteren,
registreren, net als op het terrein, opmer-
kelijke performances ten opzichte van klas-
sieke spelers zoals Carrefour of Delhaize. Bij
wijze van voorbeeld: Jeronimo Martins, een
Portugese discounter met een sterke aan-
wezigheid in Polen, liet tussen begin 2008
en eind 2012 een stijging van 200% opteke-
nen, ten opzichte van een daling van 50%
voor Carrefour en van 40% voor Delhaize
(inclusief dividenden). Dia, een Spaanse
discounter die eveneens in Frankrijk en in
Latijns-Amerika aanwezig is, klom tussen
zijn beursintroductie in juli 2011 en eind
2012 meer dan 50%, tegenover een daling
van 4% voor de grootdistributiesector. En
tot slot, verder van ons verwijderd, is de
koers van de Russische discounter Magnit
over de voorbije vier jaar verdriedubbeld (in
euro)! Tot groot jolijt van diegenen die zich
tijdens deze moeilijke beursperiode hebben
laten meedrijven op de discountgolf. Hoe-
wel het Belgische Colruyt over diezelfde pe-
riode in het groen eindigde met een stijging
van 32%, verbleekt deze performance naast
die van de andere Europese discounters.
In een context van bezuinigingsmaatregelen
en een dalende koopkracht is het tamelijk
logisch dat de discounters de wind in de zei-
len hebben. Het “trading down”-verschijnsel
(overschakeling van klassieke merken naar
discounters) is de voorbije vijf jaar toegeno-
men als gevolg van de verslechtering van
het socio-economische klimaat. Bovendien
hebben sommige discounters hiervan ge-
bruikgemaakt om hun imago, hun concept en
“DE SECTOR, DIE LANG DOOR DE INVESTEERDERS WERD GEMEDEN, KENT EEN HEROPLEVING EN LAAT EEN MOOIE PERFORMANCE OPTEKENEN.”
ÿ Tussen juli 2011 en eind 2012 liet Dia een winst van meer dan 50% optekenen.
PUN_028_031_GrandeDistribution.indd 29 01/10/13 13:15
certified PDF
www.pldw.be 30
| Analyses | Sectorale analyse
hun communicatie te versterken teneinde de
meer welgestelde klasse, die ietwat aarzelde
om zich naar hun verkooppunten te begeven,
over de streep te trekken (kijk maar naar het
aantal dure wagens op hun parkings).
2013 : HET JAAR VAN DE STABILISATIE?Vandaag is de situatie van de sector in zijn ge-
heel lichtjes veranderd. Nadat de jaren 1970-
2000 in het teken stonden van de expansie
van de verkooppunten en de jaren 2000-2010
focusten op het concept en het imago, wer-
den de jaren 2010-2012 gekenmerkt door een
reeks herstructureringen: Carrefour trok zich
terug uit een aantal landen waaronder Grie-
kenland en Colombia, Delhaize verkocht een
deel van zijn winkels in de Verenigde Staten,
Tesco zette zijn activiteiten in de Verenigde
Staten stop, ... Onder druk van de moeilijke
conjunctuur en de concurrentie van de dis-
counters hebben de distributeurs eveneens
grote kostenbesparingsplannen doorge-
voerd die hen toelieten om hun marges sta-
biel te houden en de investeerders ietwat
gerust te stellen. 2013 zou dus het jaar van
de stabilisatie kunnen worden, met een ge-
middelde operationele marge die net boven
de 4% ligt. De marges zijn laag in een sector
waarin 80 tot 90% van de kosten vast is en bij-
gevolg heeft een daling van het omzetcijfer
een grote impact op de rentabiliteit van de
distributeurs. Ze moeten dus jongleren met
hun kosten, de (voedings- en loon)infl atie,
hun imago en hun prijzen om nieuwe klanten
aan te trekken en een evenwicht tussen ren-
tabiliteit en verkoopgroei te vinden.
De tendens neigt dus duidelijk naar kosten-
vermindering en aanpassing. De daling van
de koopkracht en de stijging van de olieprijs
hebben bijvoorbeeld een negatieve impact
op de hypermarkten, die zich vaak buiten de
stadscentra bevinden (wagen nodig). Internet
wordt een noodzaak door de concepten “click
& collect” of “click & delivery” die zich steeds
meer ontwikkelen, maar de prijstransparan-
tie ook vergroten. Tot slot laten de klanten de
“IN EUROPA REGISTREERDE HET
MARKTAANDEEL VAN DE HARD DISCOUNTERS EEN STERKE STIJGING, VAN 5%
IN 1990 TOT BIJNA 15% VANDAAG.”
ÿ Delhaize herstelt zich na twee bijzonder moeilijke jaren.
PUN_028_031_GrandeDistribution.indd 30 01/10/13 13:15
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers31
Sectorale analyse | Analyses |
“DE ENKELE HARD DISCOUNTERS DIE OP DE BEURS NOTEREN, REGISTREREN, NET ALS OP HET TERREIN, OPMERKELIJKE PERFORMANCES.”
niet-voedingsmiddelen (hoge marges, vooral
aanwezig in de hypermarkten) links liggen
rekening houdend met hun beperkte budget.
Men begrijpt dus waarom bedrijven met een
blootstelling buiten Europa te verkiezen zijn.
In sommige landen heeft de crisis immers
niet zo veel schade veroorzaakt als in Europa,
wat de bedrijven toelaat om groei te genere-
ren en hun geografi sche portefeuille te diver-
sifi ëren. En ook al zijn sommige distributeurs
nog maar net in deze regio’s actief (hoge ont-
wikkelingskosten, lage marges), toch is het
langetermijnpotentieel reëel en biedt het
mooie vooruitzichten met betrekking tot de
toekomstige winst.
Ter conclusie, de Europese grootdistributie-
sector evolueert in een sombere socio-eco-
nomische omgeving met een hevige concur-
rentie. Maar na vele moeilijke jaren hebben
de distributeurs hun inspanningen verhoogd
teneinde hun marges stabiel te houden en
hun strategie aan te passen. De goede resul-
taten die sinds het begin van het jaar werden
gepubliceerd, lieten de sector toe om op-
nieuw het vertrouwen van de investeerders
te winnen en mooie performances neer te
zetten. Men moet echter selectief zijn nu de
herstructureringsverhalen achter de rug zijn
en de waarderingen niet meer zo goedkoop
zijn als vroeger.
Bij de distributeurs gaat onze voorkeur uit
naar Ahold, dat sinds het begin van de crisis
goed stand weet te houden, dat goed gepo-
sitioneerd is op zijn belangrijkste markten
(Verenigde Staten en Nederland), dat solide
fundamenten bezit en plannen heeft om zich
in andere landen te ontwikkelen (België en
Duitsland), waarbij niet-strategische activa
worden verkocht (recente verkoop van de
participatie in de Scandinavische distributeur
ICA). Bij de discounters opteren we voor Dia,
dat uitstekende resultaten op zijn thuismarkt
(Spanje, met hoge marges en een stijgend
marktaandeel) neerzet ondanks de moeilijke
socio-economische context in deze regio van
Europa. Dia beschikt over een doeltreffend
en aantrekkelijk businessmodel op basis
van franchise en is tevens in de opkomende
landen (Latijns-Amerika, China) aanwezig. Bo-
vendien denken wij dat het bedrijf zich tegen
2014 gedeeltelijk uit Frankrijk zou kunnen te-
rugtrekken, aangezien deze regio niet renda-
bel is voor deze vroegere dochtermaatschap-
pij van de Franse groep Carrefour.
ÿ Ahold behoort, met name via zijn merk Albert Heijn, tot de distributeurs die de crisis goed door-
staan hebben.
PUN_028_031_GrandeDistribution.indd 31 01/10/13 13:15
certified PDF
| Analyses | Expertise
Home Funds News:We mogen het kind niet met het badwater weggooien!
Wanneer we het over onze twee in aandelen belegde compartimenten hebben, leggen we zeer vaak de nadruk op onze fundamentele analyse die aan elke investeringsbeslissing voorafgaat, maar eveneens op het feit dat
wij ons selectieproces niet aanvatten met een bepaald land of een specifieke sector in gedachten. Zelfs in volle eurocrisis hadden we, weliswaar beperkte, beleggingen in Spanje, Italië, Portugal en Ierland in portefeuille. Hetzelfde geldt voor onze sec-torbenadering. De activiteitssector waarin het bedrijf actief is, is van weinig belang als het idee goed is, de onderneming financieel gezond is en het aandeel aantrekke-lijk gewaardeerd is. Dat was niet anders toen we beslisten om te beleggen in Kabel Deutschland (KD) voor rekening van het compartiment Small & Mid Cap Europe en in Telenet voor rekening van PLDW Belgium.
Fundamenteel zijn we verre van positief over de telecomsector. Op enkele uitzonderingen na
hebben de operatoren het moeilijk om groei te genereren, omdat hun omzetcijfer onder druk
staat en hun operationele marges een hoogtepunt hebben bereikt, zodat ze alleen nog maar
kunnen dalen. En ook de reglementering verandert voortdurend... maar steeds in het voordeel
van de consumenten en dus in het nadeel van de operatoren. Zelfs de uitkering van een gul divi-
dend kan door de investeerders niet meer worden aangehaald, aangezien de dalende resultaten
de dividenden in gevaar brengen. Waarom hebben we dan in de telecomsector belegd? Omdat,
zelfs in zo’n moeilijke en (terecht!) in diskrediet geraakte sector, het mogelijk is om juweeltjes te
www.pldw.be 32
MARC ENGELS Head of Equity Funds Puilaetco Dewaay
PUN_032_034_HOMEFUNDS.indd 32 01/10/13 13:15
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers33
Expertise | Analyses |
vinden met performances die kunnen verrassen. Een mooi voorbeeld hiervan was Telenet, dat
sterk heeft bijgedragen aan de performance van het compartiment PLDW Belgium.
NIET ALLE TELECOMWAARDEN ZIJN SLECHT!Begin 2011 zijn we in Europa beginnen te zoeken naar een soortgelijk model als dat van Telenet.
Al redelijk snel kwamen we tot de vaststelling dat KD, een Duitse alternatieve operator, dezelfde
kenmerken bezat, maar in zijn ontwikkeling ongeveer twee jaar achteropliep op Telenet. KD han-
teerde dezelfde strategie van ontwikkeling van een kabelnetwerk, lancering van een aantrekkelijk
ADSL-aanbod (kwaliteit + prijs) en digitalisering van het tv-aanbod. Wij verwachtten bijgevolg de-
zelfde evolutie van de operationele marges, een sterke cashfl owgenerering en een snelle vermin-
dering van de schuldenlast. Alle stukken van de puzzel pasten mooi in elkaar en de beurskoers
evolueerde volgens onze verwachtingen... tot Vodafone de kers op de taart zette. Deze Engelse
mobiele operator lanceerde immers een openbaar bod tot aankoop van 87 euro per aandeel, ofwel
meer dan het dubbele van wat wij begin 2011 betaalden om de eerste aandelen KD te kopen!
Vodafone, dat zijn strategie altijd volledig op het mobiele segment heeft gericht, begint immers
vast te stellen dat het gemakkelijker is om convergentieproducten (vast-mobiel-internet-tv) te
commercialiseren vertrekkende van de kabel of van een vaste lijn dan van een mobiel aanbod.
Deze conclusie gaat nog meer op in landen waar de penetratiegraad van de kabel hoog is. Dit
verklaart trouwens de benarde, zeer delicate strategische positie waarin Mobistar zich in België
bevindt. Deze mobiele operator heeft tevergeefs getracht om zijn convergent aanbod via satel-
liet te ontwikkelen en heeft uiteindelijk de handdoek in de ring gegooid. De groep richt nu al
haar inspanningen op het mobiele 4G-netwerk… maar de buit is nog lang niet binnen! Telenet
blijft daarentegen goed gepositioneerd met zijn convergent aanbod... waarvan het mobiele seg-
ment ondersteund wordt door het netwerk van Mobistar!
Sinds de aankondiging van het openbaar bod tot aankoop op KD in juni 2013 hebben we ons
analysewerk opnieuw aangevat en twee namen zijn naar voren gekomen als mogelijke kandi-
daten om KD te vervangen: het Franse Iliad en het Spaanse Jazztel. Iliad hebben we redelijk snel
laten varen, voornamelijk vanwege zijn waardering, maar ook omdat de kenmerken van het
ultralowcostmodel ons niet houdbaar lijken op lange termijn.
“ZELFS IN ZO’N MOEILIJKE EN IN DISKREDIET
GERAAKTE SECTOR IS HET MOGELIJK OM
JUWEELTJES TE VINDEN MET PERFORMANCES DIE
KUNNEN VERRASSEN.”
KABEL DEUTSCHLANDKD8888 / DE000KD88880 / Xetra
EUR 92,8916.09.13 09:12:10
+1,17%+1,7
Hoogtepunt: 94 Opening: 93,65
Laagtepunt: 92,76 Sluiting: 91,82
© 1996-2010 Interactive Data Managed Solutions AG, alle rechten voorbehouden.Technologieplatform geleverd door Interactive Data Managed Solutions AG.
ÿ Kabel Deutschland: koersevolutie over drie jaar.
PUN_032_034_HOMEFUNDS.indd 33 01/10/13 13:15
certified PDF
www.pldw.be 34
| Analyses | Expertise
NA TELENET EN KD WIST JAZZTEL ONS TE VERLEIDENJazztel is een Spaanse alternatieve operator waarvan we het management reeds tweemaal heb-
ben kunnen ontmoeten. De groep is de markt ingestapt met een aantrekkelijk ADSL-aanbod en
een vast netwerk dat ze geleidelijk heeft ontwikkeld. Jazztel is er redelijk snel in geslaagd om
zich een toppositie op de binnenlandse markt te veroveren. De groep kon profi teren van een
relatief afwezige concurrentie, met één historische operator (Telefonica) die in zijn dominante
positie waarschijnlijk een beetje ingedommeld is. Dit alleen zou echter niet voldoende zijn ge-
weest. Het succes van Jazztel is eveneens toe te schrijven aan zijn kwaliteitsdienstverlening,
zijn ontwikkeling van een betrouwbare infrastructuur en zijn aantrekkelijke prijspositionering.
Al deze elementen samen zorgden ervoor dat de groep in staat was om haar marktaandeel de
voorbije jaren aanzienlijk te vergroten. Paradoxaal genoeg heeft de zware economische crisis in
Spanje in het voordeel gespeeld van deze lowcostoperator.
Sinds meer dan een jaar heeft de groep een convergentieaanbod ontwikkeld waarin mobiele te-
lefonie geïntegreerd is, net zoals Telenet in België heeft gedaan. En het succes lijkt op het appel.
De strategische doelstelling van Jazztel is tweeledig: nieuwe klanten aantrekken die meer geïn-
teresseerd zijn in het mobiele dan in het vaste (telefonie en internet) aanbod en zijn bestaande
klantenbestand veiligstellen door meer volledige pakketten aan te bieden. Op die manier is het
moeilijker om van operator te veranderen.
Onlangs heeft Jazztel met Telefonica een akkoord gesloten voor de gedeelde ontwikkeling van
een optisch vezelnetwerk (Fiber To The Home). Via dit akkoord wil Jazztel niet alleen zijn markt-
aandeel vergroten, maar zich ook verzekeren van de kwaliteit van zijn netwerk, dat de hoek-
steen van zijn strategie is.
Zoals u ziet, is het mogelijk om zelfs in een sector waarover wij fundamenteel negatief zijn, toch
nog interessante waarden te vinden die een duidelijke meerwaarde kunnen genereren... en niet
alleen omdat ze het voorwerp zijn van een overnamebod, zoals voor Telenet en KD het geval
was. Onze analyse en onze kennis van de dynamiek van de sectoren laten ons toe om juweeltjes
te ontdekken waar men ze het minst zou verwachten, wat de performance van onze fondsen
alleen maar ten goede komt!
Meer gedetailleerde informatie en de netto-inventariswaarden van onze fondsen kunt u terugvin-
den op onze website www.pldw.be.
“JAZZTEL IS DE MARKT INGESTAPT MET EEN
AANTREKKELIJK ADSL-AANBOD EN EEN VAST
NETWERK DAT HET GELEIDELIJK HEEFT
ONTWIKKELD.”
JAZZTEL 20n.a. / GB00B5TMSP21 / Madrid (SIBE)
EUR 8,01816.09.13 09:13:16
+0,87%+0,07
Hoogtepunt: 8,026 Opening: 7,99
Laagtepunt: 7,977 Sluiting: 7,949
© 1996-2010 Interactive Data Managed Solutions AG, alle rechten voorbehouden.Technologieplatform geleverd door Interactive Data Managed Solutions AG.
ÿ Jazztel: koersevolutie over één jaar.
PUN_032_034_HOMEFUNDS.indd 34 01/10/13 13:15
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers35
Expertise | Analyses |
Puilaetco Dewaay verkrijgt het ‘Committed to Excellence’-certificaatTekst © Puilaetco Dewaay
Onlangs werd aan Puilaetco Dewaay het “Committed to Excellence”-certificaat uitgereikt door de Europese stichting voor kwaliteitsmanagement, EFQM. Dit label
beloont de inspanningen van bedrijven om een buitengewo-ne kwaliteit na te streven. Managementbenadering, presta-ties, vooruitgang, ... niets wordt aan het toeval overgelaten. Puilaetco Dewaay is trots dat ze vandaag de enige Belgische bank is die zich heeft toegelegd op dit proces van voortduren-de verbetering dat uitmuntendheid beoogt.
De stichting EFQM, die in 1988 in Brussel werd opgericht en de steun
van de Europese Commissie geniet, wil bedrijven een methodologisch
kader bieden voor de evaluatie van de verbetering van de kwaliteit. De
stichting telt verschillende internationale vertegenwoordigers in de
Europese Unie, waaronder het bedrijf Bbest in België.
De methodologie, die een echt referentiekader op Europese schaal gewor-
den is, start met een zelfevaluatie: de organisatie evalueert haar perfor-
mances, rangschikt haar prioriteiten, spoort haar sterke en zwakke pun-
ten op, ... Op die manier wordt er een zelfevaluatie van de kwaliteit van
de onderneming uitgevoerd aan de hand van negen criteria: leadership,
personeelsbeheer, beleid en strategie, partnerships en middelen, proces-
sen, tevredenheid van het personeel, tevredenheid van het cliënteel, inte-
gratie in de gemeenschap en kernresultaten. Op basis hiervan stelt de or-
ganisatie verbeteringsmaatregelen op die moeten worden doorgevoerd.
Na deze eerste fase op weg naar uitmuntendheid kan een eerste di-
ploma worden behaald dat door de onderneming Bbest wordt uitge-
reikt: het “Committed to Excellence”-certifi caat. Dit certifi caat beloont
de inzet van de onderneming. Puilaetco Dewaay is de eerste Belgische
bank die deze kaap succesvol heeft gerond. Om hiertoe te komen,
heeft de Bank vanaf de lente van 2012 een interne structuur van werk-
groepen gecreëerd. Deze werkgroepen hebben verbeteringsprojecten
voorgesteld die, na goedkeuring door Bbest, werden verwezenlijkt. Er
verspreidde zich een nieuwe ingesteldheid binnen de bank en de geza-
menlijke inspanningen van iedereen hebben toegelaten om het “Com-
mitted to Excellence”-certifi caat in de wacht te slepen. De komende
maanden zal de Bank alles in het werk stellen om de tweede fase van
de EFQM-methodologie, “Recognized for Excellence”, tot een goed
einde te brengen. Het is immers vanzelfsprekend dat de prestaties van
een onderneming niet op toeval of geluk berusten, maar het resultaat
zijn van weloverwogen en op elkaar afgestemde acties.
PUN_035_EFQM.indd 35 01/10/13 13:16
certified PDF
| Analyses | Expertise
The American RenaissanceFoto’s © Roularta / Reporters Agency & Corbis Images
Net zoals de feniks lijken de Verenigde Staten sneller uit de as te herrijzen dan sommigen
hadden kunnen vermoeden. Nauwelijks zes jaar nadat de subprimecrisis hard toesloeg, vertoont de Amerikaanse eco-nomie bemoedigende tekenen van een herstel. Welke factoren zijn verantwoor-delijk voor deze heropleving?
Ten eerste wijzen de meeste macro-econo-
mische indicatoren in de richting van een
duurzaam herstel van de economie met
overtuigende cijfers (werkgelegenheid, con-
sumentenvertrouwen, ...). Het Amerikaanse
soepele monetaire beleid zit hier zeker voor
iets tussen.
Ten tweede komt de Amerikaanse resi-
dentiële vastgoedmarkt er beetje bij beetje
weer bovenop. De meeste indicatoren geven
een positieve tendens aan. Zo gaan de vast-
goedtransacties in stijgende lijn en kent het
vertrouwen in de bouwsector een toename.
Dat zou een dubbele impact op de economie
kunnen hebben: de markt van de bouw en de
vastgoedpromotie een nieuwe dynamiek ge-
ven, maar eveneens het gevoel van rijkdom
van de Amerikaanse consument aanzienlijk
verhogen.
De derde bepalende factor is leisteengas en
-olie. Deze goedkope energiebron bezorgt
de hele Amerikaanse economie een belang-
rijk concurrentievoordeel. Dit voordeel zou
duurzaam kunnen blijken, omdat de andere
regio’s van de wereld nog niet over de nodige
technologie beschikken om dit gas te ontgin-
nen en tevens meer rekening moeten houden
met de ecologische gevolgen van leisteen-
gaswinning. Het zijn dus de Amerikaanse
energievretende sectoren die er het meest
van zouden moeten profi teren.
Toch is het niet al rozengeur en maneschijn in
het land van Uncle Sam. Gezien de positieve
tendens van de macro-economische cijfers be-
gint de Fed (de Amerikaanse centrale bank), die
zich de voorbije vier jaar uiterst soepel heeft
opgesteld, de voortzetting van haar niet-con-
ventionele monetaire beleid in vraag te stel-
len. Maar de afbouw ervan zou rampzalig zijn
voor het herstel van de vastgoedmarkt, omdat
de hypothecaire rente dan zou gaan stijgen.
Bovendien merken we op dat de Amerikaanse
markt relatief duurder is (met een koers-winst-
verhouding van 15) dan de andere geografi -
sche regio’s. Anderzijds ligt deze waardering
in de lijn van haar historisch gemiddelde. De
toekomstige stijging van de Amerikaanse aan-
delen zal dus waarschijnlijk via een groei van
de winsten moeten gebeuren.
www.pldw.be 36
CHARLES-ANTOINE de BELLEFROIDFund & Portfolio AnalystPuilaetco Dewaay
PUN_036_039_FONDSTIERS.indd 36 01/10/13 13:16
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers37
Expertise | Analyses |
Over het geheel genomen onthouden we
de conjunctuurverbetering in de Verenigde
Staten, die door duurzame tendensen wordt
ondersteund. Hoe kan men zich nu het best
aan deze markt blootstellen? Hieronder ge-
ven we een overzicht van onze overtuigingen
inzake fondsen van derden die in Amerikaan-
se aandelen beleggen.
ROBECO US PREMIUM EQUITIES – KWALITEIT TEGEN EEN REDELIJKE PRIJSRobeco US Premium Equities is onze eerste
keuze voor een blootstelling aan de Verenigde
Staten. Dit fonds wordt gekenmerkt door
zijn gedisciplineerde beleggingsproces. De
analisten gaan op zoek naar bedrijven met
uitstekende fundamenten (leveren van sta-
biele cashfl ows) tegen een redelijke prijs. Ze
trachten eveneens katalysatoren van veran-
dering op te sporen (opwaartse herziening
van de winst, nieuw project of nieuwe CEO,
...) die het aandeel zouden kunnen beïnvloe-
den. De strikte combinatie van deze drie
criteria getuigt van een streng selectiepro-
ces. De beheerder, Duilio Ramallo, past deze
strategie al 12 jaar toe, wat resulteerde in
een betere performance dan die van de S&P
500. Hij belegt in bedrijven met een kleine,
middelgrote of grote beurskapitalisatie.
Momenteel is het fonds zwaar onderwogen
in de consumptiegoederen, wegens hun
hoge waarderingen, en overwogen in de fi -
nanciële waarden evenals in de gezondheids-
sector. Bij de tien belangrijkste posities van
het fonds vinden we onder meer JP Morgan,
Pfi zer, Amgen, Microsoft, Johnson & Johnson,
Citigroup en Cisco.
FIDELITY AMERICA – EEN STRENG AANDELENSELECTIEPROCESDit fonds belegt voornamelijk in Amerikaanse
ondernemingen met een grote beurskapitali-
satie en wijkt qua sectorspreiding zeer weinig
af van de S&P 500. Het verschil in performance
ten opzichte van zijn referentie-index wordt
dus hoofdzakelijk gecreëerd door middel van
zijn aandelenselectie. Dit fonds is het basis-
fonds bij uitstek voor een portefeuille. Het
heeft als doel om een lichtjes hogere perfor-
mance te bieden dan de index door de afwij-
kingsrisico’s ten opzichte van deze laatstge-
noemde te beperken. Dit belet Adrian Brass en
zijn team van 17 analisten echter niet om een
uitgesproken visie op de aandelenselectie te
hebben. Het fonds is momenteel overwogen in
de gezondheidszorg en is belegd in minder be-
kende bedrijven zoals CVS Caremark, Nielsen,
Alimentation Couch, … Door dit fonds in por-
tefeuille te nemen, beperkt men dus het sec-
torale risico ten aanzien van de markt, maar
behoudt men een actieve aandelenselectie.
“DE MEESTE MACRO-ECONOMISCHE INDICATOREN WIJZEN IN DE RICHTING VAN EEN DUURZAAM HERSTEL VAN DE ECONOMIE.”
ÿ De Fed stelt het behoud van haar niet-conventionele monetaire beleid in vraag.
PUN_036_039_FONDSTIERS.indd 37 01/10/13 13:16
certified PDF
www.pldw.be 38
| Analyses | Expertise
EDMOND de ROTHSCHILD US VALUE & YIELD – AMERIKAANSE AANDELEN TEGEN EEN LAGE PRIJSDit fonds is perfect voor diegenen die bekom-
merd zijn om de waardering van de aandelen-
markt, maar toch een blootstelling aan het
Amerikaanse economische herstel wensen.
Christophe Foliot beheert dit fonds al meer
dan 13 jaar en past een zogenaamde “value”-
strategie toe. De beleggingsfi losofi e focust
op drie soorten waarden: aandelen die lager
gewaardeerd zijn dan hun sector (i), bedrijven
die hogere en stabielere cashfl ows genereren
dan de markt (ii) en een selectie van waarden
in een herstructureringsfase met een sterk
heroplevingspotentieel (iii). Dit komt tot ui-
ting in de waardering van het fonds, aange-
zien het wordt verhandeld tegen 10,5 keer
de winst, ten opzichte van 15,8 keer voor de
S&P 500. De portefeuille bestaat over het al-
gemeen uit 40 tot 60 waarden met een over-
weging in de industriële en de gezondheids-
sector.
FOURPOIu S AMERICA – STERKE OVERTUIGING IN DE THEMATIEK VAN HET VASTGOED EN DE ENERGIEFourPoints America kan in de portefeuille
worden aangehouden als complementair
fonds bij één van de voornoemde fondsen,
aangezien zijn benadering gebaseerd is op
de sterke overtuigingen van John Conti, de
beheerder van dit fonds. Hij is ervan over-
tuigd dat de Verenigde Staten een hausse-
markt op lange termijn hebben ingezet. Deze
tendens zal worden ondersteund door drie
duurzame thema’s: de opkomst van de mid-
denklasse over de hele wereld, de toegang
tot leisteengas/olie en het herstel van de
vastgoedmarkt. John Conti toont zich bijzon-
der optimistisch over dit laatste thema. Het
meest verspreide spaarmechanisme in de
Verenigde Staten is immers dat van de een-
gezinswoning die men als jong koppel koopt
en weer verkoopt wanneer men de pensioen-
leeftijd bereikt. De “echoboomers”, de kinde-
ren van de babyboomgeneratie, bereiken de
leeftijd waarop zij hun eerste woning kopen
en zullen dus een belangrijke motor van dit
herstel van de vastgoedmarkt zijn.
Vanuit dit oogpunt is de aandelenselectie van
John Conti gericht op bedrijven met een mid-
delgrote beurskapitalisatie die groeipoten-
tieel bezitten.
Zijn beleggingsbenadering wordt geken-
merkt door een grote striktheid op het vlak
van de waardering en de aankoopprijs van
de bedrijven die aan zijn kwalitatieve crite-
ria voldoen. Het gebeurt regelmatig dat hij
verschillende jaren wacht alvorens in een
waarde te beleggen, omdat deze nog niet de
décote heeft bereikt die hij noodzakelijk acht
“DE TOEKOMSTIGE STIJGING VAN DE
AMERIKAANSE AANDELEN ZAL DUS WAARSCHIJNLIJK
VIA EEN GROEI VAN DE WINSTEN MOETEN
GEBEUREN.”
© Bloomberg
ÿ Grafi sche performance van de geselecteerde fondsen tussen 30/04/2008 en 31/08/2013.
© Bloomberg
Cumulatieveperformance
Performance op jaarbasis
ROBECO US PREMIUM EQUITIES 44,1% 7,1%EDM ROTH-US VALUE & YIELD 62,5% 9,5%FOURPOINTS AMERICA 49,3% 7,8%FIDELITY AMERICA 38,6% 5,7%MSCI USA USD 18,8% 3,3%
PUN_036_039_FONDSTIERS.indd 38 01/10/13 13:16
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers39
Expertise | Analyses |
voor een belegging. Het fonds kan trouwens
tot 40% cash aanhouden in functie van de be-
leggingsopportuniteiten en van zijn voorzich-
tigheidsniveau ten aanzien van de markt. Zijn
historisch cashgemiddelde bedraagt 10%.
Een belegging in dit fonds biedt u een focus
op drie thema’s via een veertigtal overtuigin-
gen en vormt dus een mooie aanvulling op
een van de drie andere fondsen.
HOE DEZE FONDSEN GEBRUIKEN BIJ DE OPBOUW VAN UW PORTEFEUILLE?Het fonds Robeco US Premium Equities en/
of het fonds Fidelity America lijken ons
een solide basis om een blootstelling aan
de Amerikaanse markt in haar geheel te
genieten. Teneinde er een valuebenadering
aan toe te voegen, raden wij het fonds EdR
US Value & Yield aan dat een hoger koersstij-
gingspotentieel biedt gezien de lagere waar-
dering (meer bepaald de koers-winstverhou-
ding) waartegen het wordt verhandeld. Tot
slot moet het fonds FourPoints America wor-
den beschouwd als een satellietbelegging
om de weging in het thema van het herstel
van de vastgoedmarkt te benadrukken.
Wenst u meer informatie over deze fondsen?
Aarzel niet om uw private banker te contac-
teren.
Sectorspreiding van de fondsen met de over- en onderwegingen ten opzichte van de MSCI USA
31/07/2013Consumer
StaplesHealth-
careUtilities
Telecom Services
Energy MaterialsIndustri-
als
Consumer Discretio-
naryFinancials
Informa-tion Tech-
nology
Robeco US Premium Equities 2% 18% 1% 1% 9% 1% 9% 14% 28% 18%
Fidelity America 9% 21% 0% 0% 7% 1% 8% 13% 16% 22%
EdR US Value & Yield 0% 21% 2% 0% 11% 7% 18% 8% 19% 10%
FourPoints America 1% 2% 0% 0% 10% 14% 22% 6% 26% 6%
MSCI USA 9% 13% 4% 2% 10% 3% 11% 14% 17% 17%
Groen = overweging ten opzichte van de index, Rood = onderweging ten opzichte van de index
© Factsheets van de fondsen
ÿ De Amerikaanse residentiële vastgoedmarkt komt er beetje bij beetje weer bovenop.
PUN_036_039_FONDSTIERS.indd 39 01/10/13 13:16
certified PDF
| Analyses | Expertise
Na de regularisatie, de planning!Foto’s © Roularta / Corbis Images
De regularisatieprocedure bij het Contactpunt Regularisaties eindigt op 31 december 2013. Diegenen die deze gelegenheid hebben aangegrepen of nog zullen aangrijpen om in een kluis of bij een (Belgische of buitenlandse) bank
aangehouden kapitalen te regulariseren, hebben er alle belang bij om hun successie-planning op punt te stellen als ze successierechten wensen te vermijden.
DE SUCCESSIERECHTEN: EEN BELASTING DIE GEMAKKELIJK KAN WORDEN VERMEDENWist u dat de belasting op (roerende) nalatenschappen de enige “facultatieve” belasting in
België is? Er bestaan immers verschillende planningstechnieken. Het ontbreekt ons hier aan
plaats om ze allemaal aan bod te laten komen. Daarom hebben we er een aantal uitgekozen
waarop we dieper zullen ingaan.
Het is belangrijk om in gedachten te houden dat de keuze van de planningstechniek afhankelijk
is van drie parameters, met name de wil van de cliënt, de samenstelling van zijn vermogen en
zijn persoonlijke situatie. Maar alvorens tot een planning over te gaan, raden wij aan om een
simulatie uit te voeren van de successierechten die verschuldigd zouden zijn zonder een suc-
cessieplanning. Deze berekening laat immers toe om de fi scale kostprijs in kaart te brengen.
Eerste techniek: de roerende schenking (zonder verlies van inkomsten, controle en beheer
van de geschonken activa)
Wie uit geschonken fi nanciële activa voordeel wil blijven halen, heeft de keuze tussen twee
schenkingsformules: de schenking met voorbehoud van vruchtgebruik en de schenking onder
last van lijfrente.
In de eerste formule kan de schenker de inkomsten (intresten en dividenden) uit zijn effecten-
portefeuille blijven genieten. Er is echter één minpunt: indien de geschonken portefeuille uit-
sluitend uit kapitalisatieproducten bestaat (bv. kapitalisatiebeveks), heeft het vruchtgebruik
geen economische waarde.
www.pldw.be 40
BRUNO FERRIER Head of Estate PlanningPuilaetco Dewaay
PUN_040_043_Planification.indd 40 01/10/13 13:17
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers41
Expertise | Analyses |
In de tweede formule heeft de schenking betrekking op de volle eigendom van de activa, maar
kan de schenker in ruil daarvoor een rente ontvangen (waarvan het bedrag op talrijke manieren
door de schenker kan worden bepaald). De betaling van de rente is niet afhankelijk van het feit
dat de geschonken activa al dan niet inkomsten opbrengen. De rente kan dus met behulp van
het kapitaal worden betaald indien de inkomsten niet volstaan.
Een ander belangrijk verschil: een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik moet verplicht
voor een (Belgische of buitenlandse) notaris worden gedaan, terwijl een schenking onder last
van lijfrente onderhands kan gebeuren. Ter herinnering, indien de schenking voor een Belgische
notaris wordt gedaan, wordt de notariële akte verplicht geregistreerd en is het schenkingsrecht
verschuldigd. In de andere gevallen geldt een driejaarstermijn, behoudens vrijwillige registratie
van de schenking binnen deze termijn, om successierechten te vermijden.
Het behoud van het kapitaal wordt op verschillende manieren verzekerd naargelang de schen-
king met voorbehoud van vruchtgebruik of onder last van rente wordt gedaan. Als de schenker
zich het vruchtgebruik heeft voorbehouden, kan de blote eigenaar (begiftigde) niet vrij over
de activa beschikken zolang de vruchtgebruiker (schenker) in leven is. Bij een schenking onder
last van lijfrente wordt het behoud van het kapitaal verzekerd door de inpandgeving van de
geschonken activa (waardoor eveneens de betaling van de lijfrente wordt gegarandeerd). Het
beheer van de geschonken activa door de schenker kan gebeuren via een door de begiftigde
toegekende volmacht beperkt tot het beheer.
Een bijzondere soort schenking is de schenking tussen echtgenoten. De enige voorwaarde is
dat de echtgenoten gehuwd moeten zijn onder het stelsel van zuivere scheiding van goederen.
Als ze gehuwd zijn onder een stelsel van gemeenschap, is een schenking mogelijk voor zover ze
betrekking heeft op eigen goederen.
De schenking tussen echtgenoten is op elk ogenblik en zonder rechtvaardiging herroepbaar
(tenzij ze bij huwelijkscontract werd gedaan). De herroepbaarheid van een schenking tussen
“DE KEUZE VAN DE PLANNINGSTECHNIEK IS AFHANKELIJK VAN DRIE
PARAMETERS, MET NAME DE WIL VAN DE CLIËNT,
DE SAMENSTELLING VAN ZIJN VERMOGEN EN ZIJN
PERSOONLIJKE SITUATIE.”
ÿ Successieplanning laat toe om de successierechten voor de erfgenamen te verlagen.
PUN_040_043_Planification.indd 41 01/10/13 13:17
certified PDF
www.pldw.be 42
| Analyses | Expertise
echtgenoten laat niet alleen toe om het risico van een mogelijke echtscheiding in aanmerking
te nemen, maar vormt eveneens een doeltreffend middel om de successierechten aanzienlijk
te verlagen wanneer beide echtgenoten wederzijdse schenkingen doen. Bij het overlijden van
de eerste echtgenoot behoudt de langstlevende het voorwerp van de schenking waarvan hij de
begunstigde was en kan hij de aan de eerststervende gedane schenking herroepen. Enig min-
punt: als er kinderen zijn, kan de schenking tussen echtgenoten slechts betrekking hebben op
het beschikbaar deel. Indien de schenking het voorbehouden erfdeel van de kinderen aantast,
kunnen deze laatstgenoemden de inkorting ervan vragen.
Tweede techniek: de overeenkomst van aanwas
Om het voorbehouden erfdeel van de kinderen te vermijden, is de ondertekening van een over-
eenkomst van aanwas een zeer interessant alternatief in de plaats van een schenking tussen
echtgenoten. Door deze techniek is het immers mogelijk om de langstlevende echtgenoot te
beschermen en er tevens voor te zorgen dat die geen schenkings- en successierechten dient te
betalen en dat de kinderen geen mogelijkheid hebben om de inkorting te vragen.
We merken op dat de overeenkomst van aanwas niet alleen voor echtgenoten is voorbehouden.
Ze kan worden ondertekend tussen alle personen die hun nalatenschap wensen te plannen (bv.
twee broers, twee feitelijk samenwonenden, ...). De overeenkomst heeft in dat geval enkel betrek-
king op roerende waarden.
De techniek bestaat erin om op een rekening in onverdeeldheid activa te deponeren waarvan
de waarde afhangt van de levensverwachting van elke deelgenoot (hoe jonger de deelgenoot,
hoe groter het bedrag dat hij op de rekening zal deponeren). Bij het overlijden van de eerste
deelgenoot wordt zijn deel in volle eigendom aan de langstlevende deelgenoot toegekend. Dit
deel doet het vermogen van de langstlevende dus aangroeien.
“DE OVEREENKOMST VAN AANWAS BESTAAT ERIN
OM OP EEN REKENING IN ONVERDEELDHEID
ACTIVA TE DEPONEREN WAARVAN DE WAARDE
AFHANGT VAN DE LEVENSVERWACHTING
VAN ELKE DEELGENOOT.”
ÿ Successieplanning is denken aan de volgende generaties.
PUN_040_043_Planification.indd 42 01/10/13 13:17
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers43
Expertise | Analyses |
“ELKE ERFLATER DIE GEEN BLOEDVERWANT IN
NEERGAANDE LIJN, BLOEDVERWANT IN OPGAANDE LIJN OF
ECHTGENOOT HEEFT, KAN DEZE TESTAMENTAIRE
TECHNIEK BENUTTEN OM DE SUCCESSIERECHTEN
TE VERMINDEREN.”
Derde techniek: het duolegaat
Het tarief van de successierechten in de zijlijn of tussen vreemden komt bijna neer op een ver-
beurdverklaring. Elke erfl ater die geen bloedverwant in neergaande lijn, bloedverwant in op-
gaande lijn of echtgenoot (of daarmee gelijkgestelde) heeft, kan deze testamentaire techniek
benutten om de successierechten te verminderen, indien hij niet geheel of gedeeltelijk afstand
wil doen van zijn vermogen bij leven.
In zijn testament duidt de toekomstige erfl ater twee begunstigden aan: een bijzondere legata-
ris (bv. een neef), die een legaat vrij van successierechten ontvangt, en een algemene legataris,
die eveneens een deel van de nalatenschap ontvangt, maar vergezeld van de last om de suc-
cessierechten op de door de bijzondere legataris ontvangen goederen te betalen. De algemene
legataris is vaak een liefdadigheidsinstelling. Dit soort vereniging geniet over het algemeen een
verlaagd tarief van de successierechten.
Concreet betaalt de vereniging de door haar verschuldigde successierechten (berekend tegen
een gunstig tarief), evenals die welke, in ons voorbeeld, door de neef van de erfl ater verschul-
digd zijn (berekend tegen het normale tarief). De besparing inzake successierechten gebeurt op
het aan de vereniging toegekende deel en bovendien krijgt de neef een hoger nettobedrag in
handen dan indien hij als enige erfgenaam zou zijn aangeduid.
CONCLUSIEElke successieplanning moet rekening houden met uw wensen, uw persoonlijke situatie en de
samenstelling van uw vermogen. Uit deze stelling volgt dat de planningsmogelijkheden (bijna)
oneindig zijn. We hebben slechts enkele technieken besproken, maar er bestaan nog talrijke
andere opties. We vestigen uw aandacht op het feit dat de belastingadministratie sinds kort
over een nieuw wapen beschikt, aangezien zij de mogelijkheid heeft om een rechtshandeling of
verrichting te herkwalifi ceren wanneer zij meent dat deze handeling of verrichting werd uitge-
voerd met een uitsluitend fi scaal doel.
Het departement Estate Planning staat te uwer beschikking om een simulatie van de succes-
sierechten uit te voeren en om samen met u een planning uit te werken die aan al uw wensen
beantwoordt.
ÿ De overeenkomst van aanwas laat toe om de langstlevende echtgenoot te beschermen en er
tevens voor te zorgen dat hij geen schenkings- en successierechten dient te betalen.
PUN_040_043_Planification.indd 43 01/10/13 13:17
certified PDF
| Analyses | Expertise
Het vermogens-krediet: een oplossing voor u?Foto’s © Roularta / Reporters Agency & Porsche Belgium
Puilaetco Dewaay Private Bankers beheert het vermogen van haar cliënten over de generaties heen.
Vermogensplanning is dan ook een werk op lange termijn, rekening houdend met uw persoonlijke, familiale en ver-mogenssituatie, evenals met uw pro-jecten en doelstellingen. Ons aanbod van vermogenskredieten, op maat en tegen zeer gunstige voorwaarden, ver-gemakkelijkt niet enkel de verwezenlij-king van uw projecten. Het vermogens-krediet is tevens een volwaardig instru-ment van vermogensbeheer om u in de beste omstandigheden door de sleutel-momenten in uw leven te gidsen.
Men kan op elk ogenblik en om zeer uiteenlo-
pende redenen geld nodig hebben. Toch is het
niet altijd een geschikt moment om effecten
te verkopen teneinde over liquiditeiten te be-
schikken. Het vermogenskrediet met inpand-
geving van uw effectenportefeuille biedt in
dat geval een oplossing zonder dat u aan uw
zorgvuldig uitgewerkte vermogensstrategie
hoeft te raken. Of het nu gaat om de aankoop
van een onroerend goed, een niet te missen
beleggingsopportuniteit of successierechten
die moeten worden betaald, het vermogens-
krediet biedt de ideale oplossing. Maar het
kan ook voor nog tal van andere doeleinden
worden aangewend, zoals voor een schen-
king aan uw kinderen in het kader van een
successieplanning. Of u kunt er gebruik van
maken om een voorschot aan een vennoot-
schap te betalen en daarbij een fi scaal voor-
deel te genieten of om een bestaande lening
te herfi nancieren. Renovatiewerken, een
kunstwerk, een oldtimer of een boot kunnen
eveneens met behulp van het vermogenskre-
diet worden gefi nancierd. Kortom, het vermo-
genskrediet kan worden benut voor tal van
doeleinden en vermijdt dat u uw effecten-
portefeuille hoeft aan te spreken.
www.pldw.be 44
VALÉRIE VOORTMANCredit SupervisorPuilaetco Dewaay
PUN_044_46_CREDITS.indd 44 01/10/13 13:17
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers45
Expertise | Analyses |
FLEXIBILITEIT TEN TOPHet vermogenskrediet is de ideale oplossing
om uw projecten te fi nancieren zonder aan uw
roerend vermogen te raken. Puilaetco Dewaay
biedt u een kwaliteitsdienstverlening op maat.
De kredietmodaliteiten worden zorgvuldig uit-
gewerkt om zo goed mogelijk aan uw behoef-
ten te voldoen. We bepalen samen wanneer en
hoe u de lening zal terugbetalen. Hiervoor bie-
den wij u verschillende mogelijkheden. U kunt
het kapitaal terugbetalen op de vervaldag
van de lening of gespreid in de tijd. De terug-
betaling kan worden aangepast in functie van
specifi eke inkomsten. De bank biedt eveneens
een grote soepelheid met betrekking tot de
betaling van de intresten. Zij kunnen maande-
lijks, driemaandelijks, halfjaarlijks, ... worden
betaald, afhankelijk van wat u het best past.
Wat het soort rentevoet (vast of variabel) be-
treft, worden de fi nanciële opportuniteiten
nauwgezet bestudeerd, zodat wij u het meest
optimale aanbod kunnen doen.
Van al de oplossingen die de bank aanbiedt,
is de kredietopening ongetwijfeld die met
de grootste fl exibiliteit. Deze formule laat u
immers toe om de gelden op te nemen naar-
gelang van uw behoeften. De intresten zijn
dus enkel verschuldigd op het daadwerkelijk
gebruikte deel. Het voordeel van deze kre-
dietoplossing ligt eveneens in het feit dat u
het krediet op elk moment kunt terugbetalen,
zonder kosten of schadevergoeding.
AAu REKKELIJKE VOORWAARDENHet vermogenskrediet biedt talrijke voor-
delen. Een schuldsaldoverzekering is niet
verplicht. U bent vrij om er een af te sluiten,
indien gewenst. Bovendien geldt er geen leef-
tijdsgrens om te lenen bij Puilaetco Dewaay.
Daarenboven laat het vermogenskrediet
toe om fi scale voordelen te genieten wan-
neer u het krediet voor onroerende doel-
einden gebruikt: de aankoop van een huis
of een appartement, de bouw, renovatie of
Let op, geld lenen kost ook geld.
“HET VERMOGENSKREDIET KAN WORDEN BENUT VOOR TAL VAN DOELEINDEN EN VERMIJDT DAT U UW EFFECTENPORTEFEUILLE HOEFT AAN TE SPREKEN.”
ÿ De kredieten van Puilaetco Dewaay helpen u om in uw liquiditeitsbehoeften te voorzien, bijvoor-
beeld voor de fi nanciering van renovatiewerken.
PUN_044_46_CREDITS.indd 45 01/10/13 13:17
certified PDF
www.pldw.be 46
| Analyses | Expertise
inrichting van een onroerend goed, ... Tot slot
bieden wij u zeer concurrentiële en transpa-
rante tarieven.
Of het nu gaat om de aankoop van een tweede
verblijf, de fi nanciering van het huwelijk
van uw kind of de inbreng van kapitaal in
een veelbelovende onderneming, Puilaetco
Dewaay helpt u om uw projecten te verwe-
zenlijken, zonder dat u daarbij uw zorgvuldig
uitgestippelde vermogensstrategie hoeft aan
te passen en uw fi nanciële vermogen hoeft
aan te spreken. Onze vermogenskredieten
bieden u een fl exibele oplossing op maat. Aar-
zel niet om uw private banker te contacteren
voor meer informatie hierover.
FLEXIBELE BETALING VAN DE INTRESTENTrouw aan haar maatwerkcultuur biedt Puilaetco Dewaay een zeer grote fl exibiliteit in haar
kredietverlening. Alles kan worden afgestemd op uw behoeften, zelfs het moment waarop
u de intresten betaalt! Wanneer, in het kader van de aankoop van een onroerend goed, uw
businessplan voorziet dat de huurinkomsten pas vanaf de 18de maand van het krediet bin-
nenkomen, werkt Puilaetco Dewaay een kredietvoorstel uit dat hiermee rekening houdt. Bij
de bepaling van de modaliteiten van de lening en van de terugbetaling worden alle elemen-
ten in aanmerking genomen, teneinde u toe te laten uw project in zo optimaal mogelijke
omstandigheden te verwezenlijken.
“DE KREDIETMODALITEITEN WORDEN ZORGVULDIG
UITGEWERKT OM ZO GOED MOGELIJK AAN UW
BEHOEFTEN TE VOLDOEN.”
ÿ Het vermogenskrediet kan worden aangewend om de aankoop van een oldtimer te fi nancieren.
PUN_044_46_CREDITS.indd 46 01/10/13 13:18
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers47
Expertise | Analyses |
Triodos Sustainable Pioneer FundTekst © CantilisFoto’s © Roularta / Reporters Agency
Duurzaam investeren zit in de lift. Steeds vaker wordt duidelijk dat maatschappelijke en economische
belangen niet louter naast elkaar bestaan, maar juist een impact op elkaar hebben. Eén van de bekendste spelers op de markt van duurzaam beleggen is Triodos Bank, die ook actief samenwerkt met Puilaetco Dewaay. Triodos Bank beheert momenteel vier volwaardige beleggingsfondsen. Een van die fondsen – het Triodos Sustainable Pioneer Fund – werd dit jaar bekroond als Beste Duurzame Fonds 2013, en dat voor het derde jaar op rij. Wij praatten met Arthur van Mansvelt, duurzaamheids-analist bij het Pioneer Fund, om uit te zoe-ken wat dit fonds zo bijzonder maakt.
GEEN COMPROMISSEN Het Triodos Sustainable Pioneer Fund, een
subfonds van Triodos Sicav I, is een volledig op
zichzelf staand fonds. Dat wil zeggen dat het
een eigen beleggingsuniversum (een verzame-
ling bedrijven die in aanmerking komen voor
investering) heeft, gebaseerd op eigen criteria.
Die criteria, alsook het onderzoek naar bedrij-
ven en de uiteindelijke selectie voor het beleg-
gingsuniversum, zijn de taak van Arthur van
Mansvelt en zijn collega’s van het Research
Team van Triodos Bank: “Wij gaan na welke
bedrijven voldoen – of kunnen voldoen – aan
de door ons gestelde voorwaarden. Het is ook
onze taak de criteria up-to-date te houden en
dus aan te passen aan nieuwe maatschappe-
lijke evoluties. Daarom is het vaak niet moge-
lijk om louter te selecteren, maar ontstaat er
een echte dialoog met het bedrijf, dat zich mee
engageert in ons proces.”
Een duurzaam bedrijf biedt echter nog geen
garanties voor een goede fi nanciële investe-
ring. Daarom gebeurt een tweede selectie: “De
assetmanagers kiezen geschikte bedrijven
uit het door ons samengestelde beleggings-
universum. Dat doen ze natuurlijk op basis van
heel andere criteria dan wij. Zij kijken naar de
fi nanciële performance, wij naar de maatschap-
pelijke aspecten. Op die manier zijn we in staat
een sterke portefeuille op te bouwen zonder
compromissen op het vlak van rendement of
duurzaamheid. Beide teams werken natuurlijk
actief samen: zo kunnen de assetmanagers ook
interessante bedrijven voorstellen om te onder-
zoeken voor het beleggingsuniversum.”
www.pldw.be 47
ÿ Het Triodos Sustainable Pioneer Fund werd bekroond als Beste Duurzame Fonds 2013.
PUN_046_48_TRIODOS.indd 47 01/10/13 13:18
certified PDF
www.pldw.be 48
| Analyses | Expertise
GROEIEND BEWUSTZIJNDuurzaamheid is geen vrijblijvend aspect van
het bedrijfsleven, maar heeft vaak ook een
sterke economische impact. Daarom worden
duurzaamheidsoverwegingen steeds meer
meegenomen in de risicoanalyses van be-
leggers. “Investeerders gaan meer en meer
aspecten mee in overweging nemen. Zijn er
risico’s op schandalen rond mensenrechten
of arbeidsvoorwaarden? Wat gebeurt er met
het aandeel als de emissierechten stijgen?
Bovendien komt er ook steeds meer Europe-
se regelgeving rond rapportering, zodat deze
afwegingen beter kunnen worden gemaakt”,
legt van Mansvelt uit.
“Ook buiten Europa groeit dat bewustzijn
en zien we dus meer kansen om te investe-
ren: we kijken bijvoorbeeld sterk naar China,
waar veel bedrijven naar oplossingen zoe-
ken voor waterzuivering en afvalverwerking
om een antwoord te bieden op de enorme
milieu-uitdagingen. Helaas voldoen veel
Chinese bedrijven nog niet aan de interna-
tionale best practices rond transparantie,
waardoor aan een investering vaak een
lang traject voorafgaat. Het Triodos Sus-
tainable Pioneer Fund blijft immers trouw
aan zijn drie fundamentele principes: een
langetermijnstrategie, volledige transparan-
tie en een actieve dialoog met de onderne-
mingen waarin we beleggen.”
UITSLUITEND DUURZAME ACTIVITEITENHet Pioneer Fund is een internationaal fonds,
dat wereldwijd investeert. Dat moet ook wel,
aangezien het op zoek gaat naar de koplo-
pers binnen bepaalde thema’s en naar de
absolute duurzaamheidspioniers. Er worden
bedrijven gezocht die minstens 50% van hun
omzet halen uit één of meerdere van de drie
fondsthema’s. Deze zijn klimaatbescherming
(duurzame energie en het energievraagstuk),
gezond leven (medische technologie en bio-
logische producten) en milieu-evenwicht/
schone aarde (milieutechnologie en diensten
die vervuiling voorkomen en oplossen). Ook
komen bedrijven in aanmerking die behoren
tot de absolute koplopers in maatschappelijk
verantwoord ondernemen binnen hun sector.
“Bij elk van deze thema’s gaan we op zoek
naar interessante bedrijven die écht vooruit-
strevend zijn. Zo selecteerden we vorig jaar
Annie’s Inc, een van de weinige beursgeno-
teerde bedrijven in biologische voedingsmid-
delen. Andere interessante bedrijven in de
“DUURZAAMHEIDS-OVERWEGINGEN
WORDEN STEEDS MEER MEEGENOMEN IN DE RISICOANALYSES VAN
BELEGGERS.”
ÿ Wij gaan na welke bedrijven voldoen – of kunnen voldoen – aan de door ons gestelde voorwaarden.
PUN_046_48_TRIODOS.indd 48 01/10/13 13:18
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers49
Expertise | Analyses |
portefeuille zijn LKQ, een bedrijf dat auto-
onderdelen recycleert en hergebruikt, en
Ocean Power, dat zeeboeien ontwikkelt die
energie produceren door op en neer te dei-
nen op zee.” Binnen een bepaald thema val-
len is echter een noodzakelijke, maar geen
voldoende voorwaarde voor selectie”, vertelt
van Mansvelt nog. “Naast de duurzame the-
ma’s worden het hele productieproces en de
impact van het bedrijf onderzocht om vast te
stellen of het bedrijf ook aan onze minimum-
eisen voldoet. Het einddoel van onze inves-
teringen bestaat immers in een positieve
impact op en een concrete verbetering van
de leefomgeving en de gezondheid van men-
sen.”
ACTIEVE DIALOOG LEIDT TOT MEER IMPACT“Vaak beginnen we ons onderzoek bij de pu-
blieke rapportering van bedrijven, zoals de
jaarverslagen of de website. Die kunnen we
aanvullen met duurzaamheidsdata die we via
gespecialiseerde ondernemingen opvragen.
Daarnaast bekijken we ook een brede waaier
van internationale media en berichten om te
onderzoeken of er geen andere zaken zijn die
mogelijk een basis voor uitsluiting kunnen
vormen, zoals de schending van mensen-
rechten of corruptie. Wanneer ons onderzoek
positief is, maar op basis daarvan nog niet
vast te stellen is of het bedrijf aan alle eisen
voldoet, nemen we contact op met het be-
drijf voor aanvullende informatie. Het fonds
focust vooral op kleine en middelgrote on-
dernemingen. Die hebben lang niet allemaal
een duurzaamheidsmanager of een investor-
relationsafdeling. Zo hebben we regelmatig
een direct contact met bijvoorbeeld de CFO
van een bedrijf.”
In een enkel geval kan het zijn dat een bedrijf
toch nog niet voldoet aan alle strenge crite-
ria van het Triodos Sustainable Pioneer Fund:
“Als uit de dialoog blijkt dat een bedrijf dan
bereid is verdere stappen te ondernemen om
ook aan de resterende criteria te beantwoor-
den, geven we soms al groen licht. We volgen
kritisch of aan de voorwaarden wordt vol-
daan. Zo dienen onze aanbevelingen als een
leidraad voor verder verduurzamen. In die zin
is er echt sprake van een actieve dialoog, die
resulteert in tastbare resultaten en nog duur-
zamere bedrijven. Een mooier resultaat kan je
als belegger niet hebben.”
“HET PIONEER FUND IS EEN INTERNATIONAAL FONDS DAT WERELDWIJD INVESTEERT.”
ÿ Het fonds baseert zich op drie principes: een langetermijnstrategie, volledige transparantie en
een actieve dialoog met de ondernemingen waarin het belegt.
PUN_046_48_TRIODOS.indd 49 01/10/13 13:18
certified PDF
| Analyses | Expertise
Het team Antwerpen: een vijfsterrenserviceTekst © CantilisFoto’s © Davis Plas Photography
Het prachtige kantoorgebouw van Puilaetco Dewaay Antwerpen bevindt zich aan de originele
Leien van Antwerpen, op enkele straten van het chique Zuid, rond het Hof van Leysen. Achter de statige gevel van het herenhuis schuilt een enthousiast en dy-namisch team dat binnen een gloednieu-we structuur werkt. Marc Verbraeken, Senior Manager van het kantoor, wil zijn mensen volop aan het woord laten. Het kantoor heeft immers het grootste team in Vlaanderen en een unieke opdeling in drie samenwerkende desks, met steeds een eigen ondersteuning. “De voortdu-rende uitwisseling van informatie tus-sen deze specialisten zorgt ervoor dat we echt een vijfsterrenkwaliteit kunnen aanbieden, zowel op inhoudelijk vlak als op het vlak van service. Openheid, vertrouwen en vernieuwing zijn daarbij onze belangrijkste succesfactoren”, be-sluit Marc Verbraeken.
DESK PRIVATE BANKING & RELATIEBEHEERAan het woord: Nicolas Sebreghts, Kristof
Anthonis en Birgitte De Bodt
Overige teamleden: Vicky Lemmens, Georges
Van der Aa en Chantal Vranckx
“Ons team staat in voor de relaties en contac-
ten met de cliënten. Daarbij is het onze taak
om hun noden en wensen zo goed mogelijk
te leren kennen, in kaart te brengen en op ba-
sis daarvan een strategie uit te werken. Ver-
trouwen en openheid zijn daarvoor absolute
voorwaarden: het is belangrijk om te weten
wat het doel van het vermogen is. Afhankelijk
van wat er nodig is, halen we dan de juiste
specialisten erbij, of het nu over portefeuille-
beheer, fi scaliteit, onroerend goed, kunst of
iets anders gaat. Zo geven we de cliënt meer
vat op zijn eigen vermogen.”
“Naast het beheer van de bestaande cliën-
tenrelaties zoeken we ook actief nieuwe
contacten op. Het kantoor organiseert tal
www.pldw.be 50
ÿ Het verhaal van Puilaetco Dewaay begon in
1868 in Antwerpen.
PUN_050_52_BUREAUX.indd 50 01/10/13 13:19
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers51
Expertise | Analyses |
van activiteiten, zowel voor de bestaande
als voor potentiële cliënten, gaande van golf-
events of een dagje met de catamaran tot
informatieve voordrachten over de laatste
veranderingen in de fi scale wetgeving en
over de macro-economische verwachtingen.
Voor onze cliënten is het vaak een grote troef
dat wij niet productgedreven zijn: onze focus
ligt op hun wensen en op een uitstekende
service, niet op het verkopen van fi nanciële
producten.”
“De bankencrisis heeft het vertrouwen in de
banksector algemeen geschaad. Bij Puilaetco
Dewaay hebben we daar weinig rechtstreek-
se gevolgen van gezien, maar we merken wel
dat cliënten nu bijvoorbeeld drie banken heb-
ben in plaats van twee: het vermogen wordt
meer gespreid. Dat is geen probleem, maar
het is voor ons wel nodig om een goed over-
zicht te krijgen van hoe het volledige vermo-
gen van de cliënt in elkaar zit. Natuurlijk komt
die openheid van twee kanten: ook wij probe-
ren zo open mogelijk te communiceren met
onze cliënten. Dat doen we bijvoorbeeld door
hen zo goed mogelijk te informeren over alles
wat hun vermogen aanbelangt: de strategie,
de waarden in portefeuille, eventuele risico’s
of gevolgen van een bepaalde beslissing, de
nieuwste wetgeving … Alleen door duidelijke
communicatie, informatie en deskundigheid
kunnen we het noodzakelijke vertrouwen
winnen.”
DESK DISCRETIONAIR BEHEERAan het woord: Olivier Kimpe, Georges Nédée
en Thierry Mathieu
“Wij beheren portefeuilles van cliënten met
wie we bepaalde richtlijnen en doelstellin-
gen hebben afgesproken, maar die ons bin-
nen dat kader veel vrijheid geven. Dat wil
zeggen dat we beslissingen kunnen nemen
binnen de beleggingsovereenkomst zonder
de cliënt steeds toelating te moeten vragen.
Wij voeren het maatwerk uit: onze belang-
rijkste verantwoordelijkheid bestaat erin
“OPENHEID, VERTROUWEN EN VERNIEUWING ZIJN DAARBIJ ONZE BELANGRIJKSTE SUCCESFACTOREN.”
ÿ Onze experts van de Desk Private Banking & Relatiebeheer.
PUN_050_52_BUREAUX.indd 51 01/10/13 13:19
certified PDF
www.pldw.be 52
| Analyses | Expertise
om het door de cliënt vooropgestelde resul-
taat te bereiken met inachtneming van zijn
wensen.”
“We hebben de dubbele taak om, enerzijds, de
portefeuilles van de cliënt zo goed mogelijk
te beheren en, anderzijds, daarover zo trans-
parant mogelijk te communiceren met onze
collega’s van relatiebeheer. Wat is onze ma-
nier van denken, welke transacties hebben
we gedaan en waarom, hoe zullen we in de
toekomst verder gaan … Onze teams staan in
voortdurende dialoog.”
“De nieuwe structuur binnen dit kantoor, met
de opdeling in relatiebeheer, discretionair be-
heer en een adviesdesk, laat toe ons om vol-
ledig te focussen op ons vakgebied. Dat is ze-
ker geen overbodige luxe, aangezien we onze
kennis continu moeten verbreden: door de
globalisering en het internet zijn de markten
vandaag dag en nacht in beweging en evolu-
eren fi nanciële producten sneller dan ooit te-
voren. De centrale kennisdeling bij Puilaetco
Dewaay en de invoering van een volwaardige
open architectuur bezorgen ons daarbij veel
meer informatie dan voordien: we evolueren
steeds meer naar een onderzoeksplatform
op Europees niveau, terwijl we toch een hele
nauwe band tussen de portefeuillebeheerder
en de cliënt kunnen behouden. Als een cliënt
bijvoorbeeld heel specifi eke vragen heeft of
bepaalde verwachtingen moeten worden bij-
gesteld, nemen we rechtstreeks contact met
hem op. Die combinatie is uniek.”
DESK ADVISEREND BEHEER & EXECUTIONAan het woord: François Dierckx, Christophe
Keusters, Georges Nédée en Véronique Kengen
“Net als de Desk Discretionair Beheer doen
wij aan portefeuillebeheer volgens de wen-
sen van de cliënt. Het belangrijkste verschil
daarbij is onze actievere band met de cliënt.
Er zijn weliswaar afspraken en doelstellingen
opgesteld, maar voor elke verandering die we
aan de portefeuille willen aanbrengen, ne-
men we contact op met de cliënt. Cliënten in
adviserend beheer zijn actief bezig met hun
portefeuille, vaak dagelijks. We spreken daar-
door absoluut van tweerichtingsverkeer: wij
geven opties en advies, maar de cliënt komt
“ONZE FOCUS LIGT OP DE WENSEN VAN DE
CLIËNTEN EN OP EEN UITSTEKENDE SERVICE.”
ÿ Onze experts van de Desk Discretionair Beheer.
PUN_050_52_BUREAUX.indd 52 01/10/13 13:19
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers53
Expertise | Analyses |
ook zelf met ideeën voor investeringen of een
nieuwe strategie. Wij onderzoeken die dan en
gaan in gesprek om hem zo goed mogelijk te
informeren. De uiteindelijke beslissing ligt
dan ook bij hem.”
“Het bijzondere aan deze regeling is dat de
cliënt daardoor ook investeringsbeslissingen
kan nemen die buiten het beleggingsuniver-
sum van Puilaetco Dewaay vallen. De cliënt
heeft hier een bijzondere vrijheid, wat soms
tot verrassende resultaten leidt.”
“De cliënten verwachten niet alleen advies
en antwoorden van ons, maar ook een grote
mate van proactiviteit. De samenwerking
tussen de teams binnen de nieuwe struc-
tuur biedt ons daarvoor veel mogelijkheden.
De transacties die binnen het discretionair
beheer worden gedaan, stellen we bijvoor-
beeld ook voor aan geïnteresseerde cliën-
ten in adviserend beheer. Dat doen we vaak
via e-mail, zodat onze cliënten steeds op de
hoogte blijven van de nieuwste evoluties.
Als de cliënt geïnteresseerd is, neemt hij con-
tact op met ons voor meer informatie. Die
proactieve aanpak wordt door de complexe-
re markten en producten en door de toe-
nemende controle en administratie steeds
belangrijker. Een vermogen beheren is meer
dan ooit specialistenwerk geworden, maar
daar hoort ook een uitstekende service, een
aangename werkrelatie en ononderbroken
vertrouwen bij. Bij Puilaetco Dewaay bieden
we die combinatie elke dag.”
ÿ Onze experts van de Desk Adviserend Beheer & Execution.
ÿ Het enthousiaste en dynamische team van het kantoor van Antwerpen functioneert binnen een
volledig nieuwe structuur.
PUN_050_52_BUREAUX.indd 53 01/10/13 13:19
certified PDF
| Analyses | Lifestyle
Jérôme Truyens, Europees vice-kampioen hockey met de Red Lions!Tekst © Cantilis Fotos © PHDPH.com
Naast fi nancieel analist bij Puilaetco Dewaay is Jérôme Truyens eveneens kapitein van de
Belgische nationale hockeyploeg, de Red Lions. Tijdens de fi nale van het Europees Kampioenschap 2013, op 25 augustus laatstleden in Boom, moesten “Tchouk” (zoals hij op het veld wordt genoemd) en zijn ploegmaats de duimen leggen tegen het nummer 1 van de wereld, Duitsland. Jérôme vertrouwt ons zijn herinneringen aan dit kampioenschap toe, vertelt over het enthousiasme waarop de Red Lions konden rekenen en onthult zijn doelstel-lingen voor de toekomst: hij denkt er niet aan om zijn stick aan de haak te hangen vóór de Olympische Spelen van 2016 in Rio de Janeiro!
De Red Lions behaalden op Euro 2013 zilver op eigen bodem: welk gevoel heeft u hierbij, tevredenheid of eerder ontgoo-cheling? Het is uiteraard een fantastisch resultaat,
maar toch hadden we het gevoel dat de over-
winning van ons had kunnen zijn. In de eerste
helft waren we de dominante ploeg, maar
vanaf het begin van de tweede helft keerde
het tij. We hebben niet op ons beste niveau
gespeeld, dus hoe kan je dan niet ontgoo-
cheld zijn op dat moment? De fi nale winnen
was de kers op de taart geweest van een week
die in alle opzichten uitzonderlijk was. Het
enthousiasme voor de Red Lions was onge-
loofl ijk en de toeschouwers stonden in vuur
en vlam. Nog nooit hebben we voor zo veel
supporters gespeeld als tijdens de voorbije
fi nale. Het stadion was volledig uitverkocht
en ook op televsie werd de fi nale massaal ge-
volgd: niet minder dan 200.000 mensen heb-
ben naar de wedstrijd gekeken op de VRT en
120.000 op de RTBF!
Wat zijn uw mooiste herinneringen aan Euro 2013?Naast de fi nale denk ik dan vooral terug aan
de match van de eerste zaterdag van het kam-
pioenschap, toen we Duitsland in de kwalifi -
caties hebben verslagen. Een andere gebeur-
tenis die mij bij zal blijven, is het bezoek van
Koning Filip, die ons reeds lang volgt. Hij had
ons al in actie gezien tijdens de Olympische
Spelen van 2008 in Peking. Een ander memo-
rabel en emotioneel moment was toen we
vóór elke match de Brabançonne a cappella
hebben gezongen, naar het voorbeeld van de
www.pldw.be 54
ÿ Jérôme Truyens, fi nancieel analist bij
Puilaetco Dewaay.
PUN_054_056_Hockey.indd 54 01/10/13 13:20
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers55
Lifestyle | Analyses |
vrouwenploeg die eveneens een mooi kam-
pioenschap heeft gespeeld. Onze speelsters
hadden de bronzen medaille verdiend.
Was u niet overweldigd door zo’n groot enthousiasme? We wisten ongeveer waaraan we ons moch-
ten verwachten. In 2011, tijdens het vorige
EK in Mönchengladbach, dus niet zo ver van
België, kregen we reeds een voorsmaakje van
wat we in Boom mochten meemaken. Tal-
rijke supporters waren toen naar Duitsland
afgezakt voor onze wedstrijd tegen Spanje,
waardoor we ons wisten te kwalifi ceren voor
de Olympische Spelen in Londen. We ervaren
het meer als plezier dan als druk, ook al is het
uiteraard uitzonderlijk om een fi nale voor ei-
gen publiek te spelen. Maar zodra we op het
veld staan, doet ieder zijn job.
Hoe heeft het team zich op Euro 2013 voorbereid?Het gaat in de eerste plaats om een grondige
voorbereiding op lange termijn: de nationale
ploeg traint tweemaal per week en dit het hele
jaar door. We kennen elkaar dus goed en vor-
men een hechte groep, behalve dan tijdens de
wedstrijden van het Belgisch Kampioenschap,
waar we elkaars rivalen zijn. Deze goede ver-
standhouding komt duidelijk tot uiting op het
veld. Bovendien hadden we een goed gevulde
kalender, met de opeenvolgende rondes van
de World League (i.e. de kwalifi catietoernooien
voor de Wereldbeker 2014). Sinds mei hebben
we ongeveer 30 matchen samen gespeeld!
En hoe heeft u zich persoonlijk voorbe-reid?Ik heb mij niet anders voorbereid dan voor
andere competities, ook al heb ik een redelijk
moeilijk seizoen 2012-2013 achter de rug, aan-
gezien ik sinds de Olympische Spelen in Lon-
den de ene blessure na de andere heb opgelo-
pen. Daardoor heb ik met mijn ploeg, Racing,
slechts 5 wedstrijden kunnen spelen van de 26
die het Belgisch Kampioenschap telt. Ook voor
de play-offs heb ik forfait moeten geven, maar
gelukkig was ik altijd op het goede moment
weer speelklaar voor mijn drukke programma
met de Red Lions.
Wat zijn uw doelstellingen nu?Opnieuw aan het werk gaan! Ik heb 4 maanden
verlof zonder wedde moeten nemen om deel te
nemen aan de World League en het Europees
Kampioenschap. Ik wil hierbij vermelden dat
“HET ENTHOUSIASME VOOR DE RED LIONS WAS ONGELOOFLIJK EN DE TOESCHOUWERS STONDEN IN VUUR EN VLAM.”
ÿ Jérôme Truyens, kapitein van de Belgische nationale hockeyploeg.
PUN_054_056_Hockey.indd 55 01/10/13 13:20
certified PDF
www.pldw.be 56
| Analyses | Lifestyle
ik het geluk heb om de volledige steun van
Puilaetco Dewaay te genieten. De bank biedt
mij de fl exibiliteit die ik nodig heb om zowel
mijn beroepsloopbaan als mijn sportcarrière
op hoog niveau uit te bouwen. Het is geen evi-
dente combinatie, omdat ik mij op beide vlak-
ken ten volle moet inzetten. Na mijn werkdag
volgt er nog een training tot 22u. Het leuke
is wel dat mijn collega’s zonder twijfel mijn
meest enthousiaste supporters zijn: op het
werk leeft men mee met de Red Lions en met
Racing, waarvan Puilaetco Dewaay sponsor is,
en worden mijn prestaties op de voet gevolgd.
En op sportief vlak?Onze resultaten hebben mij zin gegeven om
nog tot in 2016 op het hoogste niveau te
blijven spelen. We hebben een fantastische
kalender voor ons, met volgend jaar de We-
reldbeker in Nederland en in 2016 de Olym-
pische Spelen in Rio de Janeiro. Wie zou niet
gemotiveerd zijn door zulke uitdagingen?
Daarna ga ik stoppen met de nationale ploeg.
Maar ik heb mij ook nog een ander doel gesteld.
Dit jaar hebben we met Racing voor de derde
maal de fi nale van de play-offs van het Belgisch
Kampioenschap verloren. Ik wil graag revan-
che nemen. Dat zal niet gemakkelijk zijn, want
verschillende spelers hebben de ploeg verla-
ten. We moeten het collectieve dus boven het
individuele stellen en zullen er werk van moe-
ten maken om feilloos op elkaar ingespeeld te
raken. Met één duidelijk doel voor ogen.
“PUILAETCO DEWAAY BIEDT MIJ DE
FLEXIBILITEIT DIE IK NODIG HEB OM ZOWEL
MIJN BEROEPSLOOPBAAN ALS MIJN SPORTCARRIÈRE
OP HOOG NIVEAU UIT TE BOUWEN.”
PORTRET EN PALMARESJérôme Truyens (26 jaar), winnaar van de Gouden Stick 2010, werd bijna met de stick in de hand
geboren. Hij startte met hockey toen hij 5 jaar was en is steeds trouw gebleven aan dezelfde
club, de Royal Racing de Bruxelles, waar hij sinds zijn 14de in eredivisie speelt. Deze midden-
velder weet eveneens voor doelgevaar te zorgen, getuige hiervan enkele opmerkelijke goals
die hij met de Red Lions heeft gescoord. Sinds juli 2004 heeft hij al 254 wedstrijden met de
nationale ploeg gespeeld. “Tchouk” heeft intensief deelgenomen aan de vernieuwing van
de nationale ploeg sinds zij een professionele omkadering geniet. Na een 9de plaats op de
Olympische Spelen in Peking, gevolgd door een 5de plaats op de Olympische Spelen in Londen
ambiëren de Red Lions, die zich bovendien wisten te plaatsen voor de Wereldbeker 2014, niet
minder dan een podiumplaats op de Olympische Spelen van 2016 in Rio de Janeiro.
ÿ De ontmoeting met Koning Filip, een memorabel moment van Euro 2013.
PUN_054_056_Hockey.indd 56 01/10/13 13:20
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers57
Lifestyle | Analyses |
Goods to Give: minder verspillen, meer delenTekst © Puilaetco DewaayFoto’s © Roularta / Corbis Images
Goods to Give is een nieuw plat-form dat, via een netwerk van partnerverenigingen, onver-
kochte niet-voedingsproducten aan de minstbedeelden verdeelt. Het wil een brug slaan tussen de industriële en de liefdadigheidssector. Een voorstelling van dit goed geoliede systeem dat ecolo-gie, economie en de strijd tegen uitslui-ting met elkaar verzoent.
Goods to Give (G2G) werd in 2012 opgericht
vanuit een dubbele vaststelling. Enerzijds
leven in België 1,6 miljoen mensen onder de
armoededrempel, ofwel bijna 15% van de
bevolking (bron: EU-SILC). Maar anderzijds
worden er elk jaar tienduizenden nieuwe
niet-voedingsproducten, waarvan de waarde
op 100 miljoen euro wordt geschat (bron: A.T.
Kearney), vernietigd onder het voorwendsel
dat ze verouderd zijn. De maatschappij wordt
geconfronteerd met een ernstige incohe-
rentie en er moeten oplossingen worden ge-
zocht om de industriële verspilling en de so-
ciale uitsluiting in België te bestrijden. Vanuit
deze doelstelling is Goods to Give ontstaan,
dat als missie heeft om onverkochte niet-voe-
dingsproducten uit de industriële wereld te
verzamelen en ze, via een netwerk van liefda-
digheidsinstellingen, te verdelen aan mensen
die in armoede leven.
STRIJD TEGEN SOCIALE UITSLUITINGDe nood is enorm. In Europa leeft 1 op de 8
onder de armoededrempel. Hetzelfde geldt
voor België: duizenden mannen, vrouwen en
kinderen moeten het stellen zonder voedings-
en niet-voedingsproducten die in primaire
levensbehoeften voorzien, wat een grote
weerslag heeft op hun waardigheid, integratie
en ontplooiing. Hoewel de voedselbanken te-
gemoetkomen aan de voedingsbehoeften van
deze minderbedeelden, bestond er geen enke-
le oplossing die in hun niet-voedingsbehoef-
ten voorzag. Om hieraan te verhelpen, werd
Goods to Give opgericht. Dit platform verza-
melt in de eerste plaats hygiëneproducten, zo-
als zeep, shampoo, wasproducten, ... maar ook
kleding, ondergoed, klein huishoudelektro,
schoolgerei, speelgoed, computermateriaal,
... Kortom, alle producten die een mens nodig
heeft om een waardig bestaan te kunnen lei-
den en zich in de maatschappij te kunnen inte-
greren. En het zijn allemaal nieuwe producten!
www.pldw.be 57
PUN_057_59_GOODSTOGIVE.indd 57 01/10/13 13:21
certified PDF
www.pldw.be 58
| Analyses | Lifestyle
EEN NIEUW LEVEN VOOR ONVERKOCHTE GOEDERENAlle bedrijven bezitten een voorraad onver-
kochte goederen, die na jaren van opslag
vaak wordt vernietigd. Goods to Give verza-
melt goederen die in marketingtermen verou-
derd zijn: promotionele acties, eindereeksen,
kleine gebreken aan de verpakking, .... die ma-
ken dat deze producten niet meer in aanmer-
king komen voor verkoop via de gebruikelijke
kanalen, maar die in geen geval de kwaliteit
van de producten zelf aantasten. Zo slaat G2G
twee vliegen in één klap: de terugdringing
van de sociale uitsluiting en de verminde-
ring van de industriële verspilling. Die laatste
brengt niet alleen kosten met zich mee, maar
heeft eveneens schadelijke gevolgen voor het
milieu: verspilling van grondstoffen, afval,
uitstoot van broeikasgassen, ... Kortom, G2G
biedt bedrijven een oplossing die een driele-
dige impact heeft: ze draagt bij aan de strijd
tegen sociale uitsluiting, ze zorgt voor een
verlaging van de kosten verbonden aan de
opslag en vernietiging van onverkochte goe-
deren en ze verbetert de ecologische voet -
afdruk van de bedrijven.
EEN UITERST EENVOUDIGE WERKWIJZEDe giftprocedure is eenvoudig: de partner-
onderneming stelt de nieuwe producten in
kwestie voor aan Goods to Give, die het voor-
stel valideert. Vervolgens levert diezelfde
onderneming haar producten aan de opslag-
plaats van G2G, die gevestigd is bij zijn logis-
tieke dienstverlener, Norbert Dentressangle,
in Bornem. De geschonken producten worden
dan opgeslagen, geïnventariseerd en opgeno-
men in een online-”catalogus”, via dewelke zij
kunnen worden besteld door alle liefdadig-
heidsverenigingen van het netwerk van G2G.
EEN NETWERK VAN ZORGVULDIG UITGEKOZEN VERENIGINGEN Enkel de door G2G uitgekozen “partnerver-
enigingen” hebben het recht om bestellingen
te doen via zijn onlinecatalogus. Geïnteres-
seerde liefdadigheidsverenigingen moeten
een volledig kandidaatsdossier bij G2G indie-
nen. De dossiers worden door een wervings-
comité beoordeeld op basis van verschillende
objectieve criteria: past de aansluiting bij
Goods to Give in het kader van de missie van
“ZO SLAAT G2G TWEE VLIEGEN IN ÉÉN KLAP: DE TERUGDRINGING VAN DE SOCIALE UITSLUITING EN DE VERMINDERING VAN
DE INDUSTRIËLE VERSPILLING.”
ÿ Goods to Give houdt zich bezig met het inzamelen van onverkochte niet-voedingsproducten uit
de industriële wereld.
PUN_057_59_GOODSTOGIVE.indd 58 01/10/13 13:21
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers59
Lifestyle | Analyses |
de vereniging? Hoe draagt de vereniging bij
aan de strijd tegen uitsluiting? Over welke lo-
gistieke capaciteiten beschikt ze? Hoe zit het
met haar fi nanciële levensvatbaarheid? Wie
zijn haar begunstigden? Iedereen of enkel
mensen die door het OCMW gestuurd zijn?
Na een positieve beoordeling ontvangt de lief-
dadigheidsinstelling gratis haar toegangsrech-
ten tot de onlinecatalogus. Ze kan dan uit alle
rubrieken de zaken bestellen die zij nodig heeft,
en dit zonder enige verplichting. Er wordt enkel
een symbolische bijdrage gevraagd die erin be-
staat om bij elke bestelling een klein deel van
de opslagkosten ten laste te nemen.
Anderzijds volgt Goods to Give de verdeling
van de bestelde producten nauwlettend op,
meer bepaald door bezoeken aan de vereni-
gingen en/of door tweejaarlijkse rapporten.
De verenigingen ondertekenen bovendien
een overeenkomst waardoor zij zich ertoe ver-
binden om de door Goods to Give geschonken
producten niet door te verkopen. Met andere
woorden, ze mogen in geen geval een secun-
daire markt creëren: de door Goods to Give
geschonken producten zijn uitsluitend voor
sociale doeleinden bestemd.
EN NOG TALRIJKE ANDERE PARTNERS!Giften in geld, in tijd, ... Goods to Give func-
tioneert eveneens dankzij de bijdrage van
fi nanciële mecenassen, maar ook dankzij
mensen die hun deskundigheid belangeloos
ter beschikking stellen. Sommigen bieden
hun juridische deskundigheid aan, terwijl
anderen gratis vertalingen of communica-
tieadvies verstrekken. Alle hulp is waardevol
en laat toe om zich voor dezelfde zaak in te
zetten. Puilaetco Dewaay heeft zich als stich-
tend lid in dit sociale project geëngageerd.
Dankzij haar fi nanciële steun van bij het
begin heeft zij de werking van G2G in België
mede mogelijk gemaakt. Vanuit haar sociale
verantwoordelijkheid is de bank in dit avon-
tuur gestapt teneinde de strijd aan te binden
tegen sociale uitsluiting en industriële ver-
spilling en te ijveren voor duurzame ontwik-
keling.
Goods to Give werd bekroond met de Ashoka
Prijs 2013 voor Cocreatie vanwege zijn in-
spanningen om een brug te slaan tussen de
industriële en de liefdadigheidswereld en
op die manier actief te strijden tegen sociale
uitsluiting en verspilling, met de hulp van zijn
talrijke partners en mecenassen. Zijn missie
bestaat erin om, via een netwerk van part-
nerverenigingen, de onverkochte goederen
van bedrijven aan de minstbedeelden te ver-
delen. Zijn doel: tegen 2015 voor 2,5 miljoen
euro aan niet-voedingsproducten verdelen.
Wenst u meer informatie? Raadpleeg de web-
site www.goodstogive.be!
“PUILAETCO DEWAAY HEEFT ZICH ALS STICHTEND LID IN DIT SOCIALE PROJECT GEËNGAGEERD.”
ÿ De geschonken producten worden opgeslagen, geïnventariseerd en opgenomen in een online-
“catalogus”.
PUN_057_59_GOODSTOGIVE.indd 59 01/10/13 13:21
certified PDF
www.pldw.be 60
| Analyses | Lifestyle
Bomen op onze muren: kunst heeft haar plaats bij Puilaetco DewaayTekst © Christine Mostert
Sinds enkele jaren zijn de relaties tussen de kunst en het bedrijfsleven volop tot ontwikkeling gekomen in verschillende vormen: verzameling, stichting, mece-naat, partnership, ... Kunst staat vandaag centraal in tal van bedrijven. Ze laat
toe om het tastbare en het zintuigelijk waarneembare, de cijfers en de emotie, de per-formance en het plezier te verenigen. Ze bevordert het gevoel van een gemeenschap-pelijke cultuur en draagt bij aan de visie van de onderneming op de wereld.
Ook Puilaetco Dewaay heeft zich in dit domein geëngageerd door haar eigen kunstverzameling
aan te leggen. Maar een verzameling aanleggen en tentoonstellen vraagt een grondige voorbe-
reiding: men mag niet louter op zijn gevoel afgaan zonder een duidelijke richting te bepalen.
Het thema dat de bank voor haar verzameling gekozen heeft, is de relaties tussen mens, natuur
en omgeving. Ze opteert hierbij voor kunstenaars die de relaties tussen onze maatschappij en
de haar omringende wereld in vraag stellen. De werken zijn niet alleen mooi om naar te kijken,
maar weerspiegelen eveneens de waarden die de bank hoog in het vaandel draagt. Het is niet
onze bedoeling om een verzameling aan te leggen die in het teken staat van een bepaalde
periode of een bepaald artistiek genre, maar wel om werken te verzamelen – uit alle mogelijke
kunstdisciplines – die een gemeenschappelijke boodschap uitdragen.
KUNSTBEHEER EN -ADVIESIn 2011 heeft Puilaetco Dewaay kunst-
beheer en -advies in haar dienstenaan-
bod opgenomen. Wij bieden u onafhan-
kelijk en objectief advies met betrekking
tot de taxatie van kunstwerken, de
uitvoering van kunsttransacties, de
overdracht van een kunstverzameling
via schenking of als onderdeel van een
mogelijke erfenis, de conservatie of res-
tauratie van kunstwerken, ... Het is onze
hoofdbekommernis dat u zorgeloos
van uw kunstwerken kunt genieten. Wij
nemen alle andere aspecten voor onze
rekening, overeenkomstig het contract
dat wij met u sluiten: met de discretie,
onafhankelijkheid en objectiviteit van
een vermogensbeheerder.
PUN_060_062_ART.indd 60 01/10/13 13:21
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers61
Lifestyle | Analyses |
Wij hebben het genoegen u in deze editie van Analyses onze laatste twee aanwinsten voor te
stellen. Het gaat om een reeks gravures van de Italiaanse beeldhouwer Giuseppe Penone (1947)
en om een foto van de Zwitserse kunstenares Irène Kung (1958). Het eerste werk onthult de klank
van de bomen. Het tweede nodigt ons uit voor een wezenlijke confrontatie, ver weg van het
gewone tumult.
GIUSEPPE PENONE: DE KLANK VAN DE BOMENSinds het einde van de jaren 1960 creëert Giuseppe Penone prachtige werken waarin de relatie
tussen hem als kunstenaar en de natuur centraal staat. De herinnering, de afdruk, de huid, de
adem, de blik, het lichaam, ... zijn thema’s die tijdens zijn ontdekkingsreis door de minerale en
plantenwereld aan bod komen. Zijn benadering is zowel poëtisch als diep fi losofi sch. Het schep-
pingsproces is even belangrijk als het werk zelf: aangezien de vorm het resultaat is van de han-
delingen, legt Penone zich erop toe om het werk tevoorschijn te halen.
Voor deze uit Piemonte afkomstige kunstenaar staan het bos en de fi guur van de boom cen-
traal. Hij meent dat het bos, door over zichzelf te vertellen, eveneens over de mens vertelt. In
2011 wordt Penone uitgenodigd om de uitgestrekte landschappen van de Ardèche te doorkruisen.
Hij krijgt het idee om de stam van veertien verschillende soorten bomen met een rubberen hamer
te beslaan en de klank ervan te registreren. Na een lang ontcijferproces in de studio komen er veer-
tien muziekpartituren tot stand waarvan de uitvoering de ziel van deze bomen doet weerklinken.
In tweede instantie selecteert Giuseppe Penone zeven boomsoorten en geeft hij de geluidser-
varing plastisch weer op een koperplaat, waarbij hij zich laat leiden door zijn herinneringen.
Op die manier werd een reeks van zeven gravures uitgegeven ter illustratie van deze poëtische
zoektocht. Deze uitgave is het eerste gegraveerde werk van de kunstenaar.
ÿ Giuseppe PENONE, Transcription musicale de la structure des arbres, 2012 © Penone.
“DE WERKEN ZIJN NIET ALLEEN MOOI OM NAAR
TE KIJKEN, MAAR WEERSPIEGELEN
EVENEENS DE WAARDEN DIE DE BANK HOOG IN
HET VAANDEL DRAAGT.”
PUN_060_062_ART.indd 61 01/10/13 13:21
certified PDF
www.pldw.be 62
| Analyses | Lifestyle
IRÈNE KUNG: VAN SCHILDERKUNST TOT FOTOGRAFIEIrène Kung is een kunstenares van Zwitserse afkomst die in Milaan woont en werkt. Ze heeft een
opleiding schilderkunst genoten, maar sinds enkele jaren hebben haar penselen plaats geruimd
voor een fototoestel. Het schilderaspect blijft nochtans sterk aanwezig in haar werken. Haar
foto’s, die blijk geven van een scherpe zin voor de materie en het licht, getuigen van een zeer pic-
turale sensualiteit die haar onderscheidt van de huidige belangrijke fotografi sche stromingen.
De onderwerpen die Irène Kung fotografeert, zijn vertrouwd. Ze worden realistisch en uiterst
gedetailleerd in beeld gebracht, zonder echter “de werkelijkheid” te reproduceren. Gebouwen,
dieren en bomen lijken gevangen in een droom die het waarneembare overstijgt.
De stilte en de onbeweeglijkheid zijn twee hoofdthema’s in het werk van de fotografe. De “lege”
ruimte die zij rond haar onderwerpen creëert, geeft een andere dimensie aan de tijd en de
ruimte. De kunstenares houdt van de duisternis, die haar toelaat om op te lichten wat zij wil. In
onze turbulente wereld biedt Irène Kung ons een rustmoment om na te denken, te beschouwen,
te kijken, te voelen en te dromen. Dit afstandsperspectief helpt ons in onze zoektocht naar de
waarheid door ons waarnemingsvermogen aan te scherpen.
Haar werk Ulivo Sabaudia, dat van 2007 dateert, maakt deel uit van de reeks Trees. Het werd
getoond tijdens de zeer mooie fototentoonstelling over de diversiteit van het Europese land-
schap die tijdens de zomer van 2012 in het Paleis voor Schone Kunsten van Brussel te zien was.
ÿ Irène KUNG, Ulivo Sabaudia, 2007. Foto gedrukt in een oplage van vijf exemplaren, 100 x 100 cm
© courtesy Irene Kung.
“DE KUNSTENARES HOUDT VAN DE
DUISTERNIS, DIE HAAR TOELAAT OM OP TE
LICHTEN WAT ZIJ WIL.”
PUN_060_062_ART.indd 62 01/10/13 13:22
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers63
Lifestyle | Analyses |
Een ondernemer met een missieTekst © Cantilis
Ovogenics, een jonge Belgische kmo die nauwelijks twee jaar bestaat, heeft in de lente van 2013 een voe-
dingssupplement op de markt gebracht op basis van een gestandaardiseerd extract van kwarteleieren, waarvan de doeltreffendheid tegen allergieën – een van de kwalen van de 21ste eeuw – weten-schappelijk bewezen is. De oprichter van het bedrijf, Pascal Melsens, vertelt hoe en waarom hij deze uitdaging is aangegaan.
Het is nooit te laat om je leven een andere
wending te geven en soms helpt het lot een
handje. Pascal Melsens kreeg een duwtje in de
rug toen hij 45 jaar was. Als directeur van de
commerciële diensten van één van de groot-
ste Europese farmaceutische groothandels
kreeg hij een telefoontje van een headhunter
aangaande een carrièreopportuniteit. De veer-
tiger luisterde naar het voorstel, maar sloeg
het af.
Toch bleef één zin in zijn hoofd hangen : “Of-
wel slaat u nu een nieuwe richting in, ofwel
blijft u de specialist die u bent, maar zult u
niets anders meer bereiken.” Deze headhun-
ter, die van een kale reis terugkwam, verdient
een eervolle vermelding, want hij ligt aan de
basis van een ondernemingsavontuur dat
goed op weg is om een revolutie in de ge-
zondheidssector te veroorzaken.
Nadien deed er zich een gebeurtenis voor die
Pascal Melsens overtuigde om zijn carrière
over een andere boeg te gooien: op zesjarige
www.pldw.be 63
“DE PRODUCTIE VAN TABLETTEN DIE
GESTANDAARDISEERDE EXTRACTEN VAN
KWARTELEIEREN BEVATTEN, STAAT OP DE
DREMPEL OM EEN WETENSCHAPPELIJKE
HOOP OM TE ZETTEN IN EEN INDUSTRIËLE EN
ECONOMISCHE REALITEIT.”
ÿ Pascal Melsens, CEO en stichter van Ovogenics.
© D
avid
Pla
s P
ho
togr
aph
y
PUN_064_066_OVOGENICS.indd 63 01/10/13 13:22
certified PDF
www.pldw.be 64
| Analyses | Lifestyle
leeftijd kreeg zijn dochter Amber een hevige
allergische reactie. Hij ziet de beelden nog
steeds voor zich: hoe hij op de spoeddienst
aankwam, het gehuil dat hij van ver hoorde,
zijn dochter die een anafylactische schok
kreeg. Daarbij kwam het besef dat zijn doch-
ter voor de rest van haar leven het risico zou
lopen op een fatale allergische reactie. Welke
vader zou in dergelijke omstandigheden geen
oog hebben voor een doeltreffende behande-
ling tegen allergieën, die bovendien geen bij-
werkingen heeft?
Op een medisch congres gewijd aan de anti-
allergische eigenschappen van kwarteleieren
werd een dergelijke behandeling aangekon-
digd. En alweer door een speling van het lot
zat Pascal Melsens op dit congres naast de
eigenaar van de patenten op het gebruik van
de proteïnen uit kwarteleieren voor de be-
handeling van allergische symptomen. Deze
laatstgenoemde vertelde hem dat hij, vanwe-
ge zijn leeftijd, van plan was om zijn patenten
te verkopen.
DE GENEESKUNDE IN VRAAG GESTELDHoe kan men blijven weerstaan aan zo veel
druk van het lot? In 2011 zegt Pascal Melsens
zijn vertrouwde, comfortabele job vaarwel.
Hij koopt de patenten en richt Ovogenics op.
Twee jaar later is het eerste succes in zicht.
De productie van tabletten die gestandaar-
diseerde extracten van kwarteleieren bevat-
ten (zie kaderstuk), staat op de drempel om
een wetenschappelijke hoop om te zetten in
een industriële en economische realiteit. De
producten van Ovogenics worden goedge-
keurd door de Amerikaanse Food and Drug
Administration en er wordt een partner ge-
vonden om ze te commercialiseren.
Achter dit succesverhaal zit een man die de
huidige geneeskunde in vraagt stelt: “De
gezondheid evolueert naar preventie: hoe
kunnen we ervoor zorgen dat we in goede
gezondheid verkeren en blijven? Men spitst
zich eveneens toe op de natuurlijke en doel-
treffende bestrijding van de oorzaken en
symptomen, wat fundamenteel is in het ge-
val van allergieën. Dit project om allergieën
te behandelen beantwoordt onbetwistbaar
aan een persoonlijke bekommernis.”
Van de beslissing tot de concrete uitwer-
king diende er natuurlijk meer dan één kaap
te worden gerond. Pascal Melsens legt de
nadruk op de steun die hij gekregen heeft :
“Via het Waalse Marshall Plan en het weten-
schappelijk onderzoek dat de universiteiten
verrichten, heb ik de middelen gevonden die
Ovogenics nodig had om te kunnen starten.”
En als hij het zou kunnen overdoen? “Ik zou mij
op jongere leeftijd in het avontuur storten! Er
zijn zo veel kaderleden met grote plannen om
te ondernemen. Maar naarmate hun carrière
vordert, verliezen ze hun energie en durven
ze de sprong niet meer te wagen. Het enthou-
siasme van de jongeren kan de ervaring van
de ouderen ruimschoots compenseren. Het
is zoals een huwelijk: wanneer men op jonge
leeftijd huwt, staat men nog niet stil bij alle
verantwoordelijkheden. En maar goed ook!”
“ACHTER DIT SUCCESVERHAAL ZIT EEN
MAN DIE DE HUIDIGE GENEESKUNDE IN
VRAAGT STELT.”
ÿ Kwarteleieren bezitten antiallergische
eigenschappen. ÿ Twee tabletten per dag volstaan om aller-
giesymptomen doeltreffend te verlichten..
© D
avid
Pla
s P
ho
togr
aph
y
© P
refi
lm
PUN_064_066_OVOGENICS.indd 64 01/10/13 13:22
certified PDF
Puilaetco Dewaay Private Bankers65
Lifestyle | Analyses |
ALLERGIEËN IN DE KIEM GESMOORDIndien u reeds een kwartelei geproefd heeft, zal dit u ongetwijfeld een moment van gastro-
nomisch plezier hebben bezorgd, zonder meer. Nochtans was men zich in het oude China en
Egypte al ten volle bewust van het therapeutische potentieel dat hierin verschuild lag, meer
bepaald als remedie tegen astma. De hedendaagse geneeskunde is zich sinds een halve
eeuw hierin gaan verdiepen: in het begin via empirische waarnemingen, later door het werk
van dokter J.-C. Truffi er. Tijdens de jaren 1960 heeft deze dokter bijna 5000 patiënten in tien
jaar tijd behandeld. De behandeling bleek succesvol bij meer dan 70% van de volwassenen
en 85% van de kinderen. Zijn onderzoek kreeg navolging in de hele wereld en de successen
volgden elkaar op.
Het is voortaan bewezen dat de proteïnen in kwarteleieren de ontstekingsverschijnselen
afremmen die aan de basis liggen van de allergische cascade. Dat is goed nieuws voor mil-
joenen mensen: allergische ziekten treffen meer dan 20% van de bevolking van de geïndus-
trialiseerde landen en rukken in snel tempo op (+25% in tien jaar).
Bij zijn behandeling heeft dokter Truffi er echter benadrukt dat het zeer belangrijk is dat
“de patiënt zichzelf niet behandelt op om het even welke manier en met om het even welke
eieren”. En dat is precies de missie van Ovogenics: volgens een strikt procedé producten
ontwikkelen waarvan de doeltreffendheid wetenschappelijk bewezen is.
De eieren zijn afkomstig van 50.000 kwartels die in de beste omstandigheden gekweekt wor-
den. Ze krijgen biologische voeding, zonder ggo’s (genetisch gemodifi ceerde organismen),
en een natuurlijke verzorging zonder antibiotica. In Ghlin, vlak bij Bergen, worden de eie-
ren gewassen en gedesinfecteerd. Nadien worden ze een voor een, met de hand, gebroken
in een tempo van 3000 eieren per dag. Het wit en een deel van de dooier worden gebruikt
voor de productie van de tabletten. Momenteel worden er twee miljoen tabletten per week
geproduceerd, waarbij strenge hygiënische voorschriften worden nageleefd. Het labora-
torium voldoet aan de HACCP-normen en is in het bezit van een BIO-label en van een ISO
22000-certifi caat.
“Wij produceren een voedingssupplement dat 100% natuurlijk is, zonder gekende bijwerkin-
gen of gewenning. Het gaat dus niet om een synthetisch geneesmiddel. Twee tabletten per
dag volstaan om allergiesymptomen doeltreffend te verlichten”, benadrukt Pascal Melsens.
“ALLERGISCHE ZIEKTEN TREFFEN MEER DAN 20% VAN DE BEVOLKING VAN DE GEÏNDUSTRIALI-SEERDE LANDEN EN RUKKEN IN SNEL TEMPO OP.”
© P
refi
lm
PUN_064_066_OVOGENICS.indd 65 01/10/13 13:22
certified PDF
| Analyses | Lifestyle
BOZAR, niet te missen tentoonstellingenTekst © Puilaetco DewaayFoto © Lhoist Group Collection
EUROPALIA INDIA
Europalia is een tweejaarlijks internationaal
kunstenfestival dat in 1969 het levenslicht
zag. Dit jaar wordt het cultureel erfgoed van
India in de kijker gezet. Muziek, beeldende
kunst, fi lm, theater, ... alle aspecten komen
aan bod. Deze vierentwintigste editie van
Europalia laat u meegenieten van de Indi-
ase cultuur via drie tentoonstellingen in het
Paleis voor Schone Kunsten van Brussel.
India belichaamd
India belichaamd, is de benadering van het li-
chaam in al zijn verscheidenheid. Het lichaam,
dat tegelijkertijd sensueel, onaanraakbaar en
sacraal is, bekleedt een bijzondere plaats in de
Indiase cultuur. Doorheen de tijden werd het
gebruikt als instrument om waarden, vragen en
aspiraties uit te drukken. Deze tentoonstelling
brengt 250 meesterwerken samen, waarvan
sommige voor de eerste keer worden geëxpo-
seerd: een feest voor zintuigen en geest.
Large Mountain. Anish Kapoor
Anish Kapoor is een Brits-Indiase kunstenaar
die internationale bekendheid geniet. In 1994
creëerde hij een indrukwekkende sculptuur
door gebruik te maken van houtcomposiet
in verschillende lagen: Large Mountain. Dit
meesterwerk, dat verrast door zijn omvang,
vorm en mysterieuze aura, maakt deel uit van
de collectie Lhoist en wordt voor het eerst
aan het publiek voorgesteld.
Indomania. Van Rembrandt tot de Beatles
Deze tentoonstelling bekijkt India door
de ogen van talrijke kunstenaars door de
eeuwen heen. Schilders, schrijvers, muzikan-
ten, fi lmmakers, beeldhouwers, ... die een
gezamenlijke passie voor dit thema delen.
Van Rembrandt tot de Beatles verenigt deze
expositie kunstenaars met een intellectuele
nieuwsgierigheid voor de Indiase cultuur.
Van 4 oktober 2013 tot 26 januari 2014
ZURBARAN
Een unieke tentoonstelling
De artistieke productie van de Spaanse
grootmeester van de barokschilderkunst,
Francisco de Zurbaran, wordt voor de eerste
keer in België tentoongesteld. Zijn oeuvre
met voornamelijk religieuze werken wordt
gekenmerkt door een zuiver naturalisme
vermengd met een moderne poëtische sen-
sibiliteit.
Van 29 januari 2014 tot 25 mei 2014
MICHAËL BORREMANS
As sweet as it gets
De Gentse kunstenaar Michaël Borremans
produceerde zijn eerste tekeningen en schil-
derijen in de late jaren 1990. Zijn mysterieuze
en hallucinatoire beeldenwereld schuwt
logische verbanden en dwarsboomt iedere
interpretatie. Zijn oeuvre heeft een complex,
vervreemdend karakter en is gebaseerd op
oude beeldbronnen waarvan de esthetiek in
zijn werken wordt overgezet. Deze expositie
geeft een overzicht van zijn carrière.
Van 22 februari 2014 tot 3 augustus 2014
www.pldw.be 66
ÿ KAPOOR, Large Mountain, 1994.
Vanuit haar maatschappelijke verant-
woordelijkheid inzake kunst en cultuur
steunt Puilaetco Dewaay het Paleis voor
Schone Kunsten van Brussel als BOZAR
Patron.
Voor meer informatie, raadpleeg de website
van het Paleis voor Schone Kunsten van
Brussel: www.bozar.be.
PUN_066_BOZAR.indd 66 01/10/13 13:23
certified PDF
ACG Maserati NVIJZERWEGLAAN 101, 9000 GENT
F.M.A.ERTBRUGGESTRAAT 108 C, 2110 WIJNEGEM
Francorchamps Motors BrusselsCHAUSSÉE DE BRUXELLES 54, 1410 WATERLOO
ENGINE CAPACITY: 3799 CC - MAX POWER: 530 HP @ 6500 RPM - MAX TORQUE: 710 NM @ 2250 RPM (IN
OVERBOOST, OTHERWISE 650 NM @ 2000 RPM) - MAX SPEED: 307 KM/H - 0-100 KM/H: 4.7 SECS - FUEL
CONSUMPTION (COMBINED): 11.8 L/100KM (23.9 MPG) - FUEL CONSUMPTION (URBAN): 17.4 L/100KM
(16.2 MPG) - FUEL CONSUMPTION (EXTRA URBAN): 8.5 L/100KM (33.2 MPG) - CO2 EMISSIONS: 274 G/KM
www.info-fulltime.be
Hermès. De tijd heruitgevonden.
Het Hermès-horloge overwint de tijd om er de maat van te nemen.
Een tikje op de drukknop en de secondewijzer van de chronograaf snelt vooruit.
Met in zijn kielzog de wijzers van de tellers.
Onder de wijzerplaat geven de bewegingen van het H1925-raderwerk, bewijs van de veeleisendheid
van het huis, het ritme aan. Precisie en elegantie worden één. Elke seconde is uniek.
dressage