fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl
TRANSCRIPT
![Page 1: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/1.jpg)
Fizjologia przewodu pokarmowegopokarmowego
Katedra i Zakład Fizjologii Człowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. Tomasz Powrózek
![Page 2: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/2.jpg)
Organizacja układu pokarmowego
Układ pokarmowy tworzą:
-Przewód pokarmowy (jama ustna, przełyk, żołądek jelito)
-Gruczoły trawienne (ślinianki, trzustka, wątroba)-Gruczoły trawienne (ślinianki, trzustka, wątroba)
Układ pokarmowy spełnia swoją podstawowąfunkcję poprzez zdolności motoryczne, wydzielanie,trawienie, wchłanianie i wydalanie
![Page 3: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/3.jpg)
Organizacja układu pokarmowego
Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009
![Page 4: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/4.jpg)
Funkcje układu pokarmowego
- zaopatrywanie organizmu w substancje odżywcze,witaminy, wodę, sole mineralne, substancjeegzogenne
- udział w regulacji gospodarki wodno - elektrolitowej- udział w regulacji gospodarki wodno - elektrolitowej
- eliminacja zbędnych lub szkodliwych substancji zustroju
- endokrynna poprzez komórki APUD
![Page 5: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/5.jpg)
Unerwienie układu pokarmowego
Trzewia posiadają bogate unerwienie zaopatrywaneprzez autonomiczny układ nerwowy jak równieżunerwienie ze strony oun
Dominujące unerwienie autonomiczne układupokarmowego podkreśla jego niezależność od woli orazodruchowość działania
Przykładem odruchu jest wydzielanie soku trzustkowegow odpowiedzi na rozciągnięcie ściany żołądka i jelit
![Page 6: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/6.jpg)
Układ nerwowy enteryczny
Układ nerwowy jelitowy (enteryczny) tworząneurony lokalnie regulujące czynność przewodupokarmowego, głównie trzustki i pęcherzykażółciowegożółciowego
Neurony ukł. enterycznego skupione są w splotachśródściennych (podśluzówkowym i mięśniowym)wzdłuż całego układu pokarmowego
![Page 7: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/7.jpg)
Budowa ścian przewodu pokarmowego
Ścianę przewodu pokarmowego tworzą trzyzasadnicze warstwy:
- Błona śluzowa
- Błona mięśniowa- Błona mięśniowa
- Błona surowicza
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Layers_of_the_GI_Tract_english.svg/200px-Layers_of_the_GI_Tract_english.svg.png
![Page 8: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/8.jpg)
Błona śluzowa
Błona śluzowa:
-Wyścieła powierzchnię wewnętrzną przewodupokarmowego
-Pod błoną śluzową leży warstwa tkanki łącznej-Pod błoną śluzową leży warstwa tkanki łącznej(tkanka podśluzówkowa)
-Na granicy obu błon występuje blaszka mięśniowabłony śluzowej
![Page 9: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/9.jpg)
Błona mięśniowa i surowicza
Błona mięśniowa:
-Składa się z dwóch warstw mięśni: wewnętrznej(okrężnej) oraz zewnętrznej (podłużnej)
Błona surowicza:
-Błona zewnętrzna pokrywająca powierzchnięnarządów
-Jest zwrócona do wnętrza jamy brzusznej(otrzewna)
![Page 10: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/10.jpg)
Mięśnie przewodu pokarmowego
Mięśnie poprzecznie prążkowane zlokalizowane sąw: gardle, górnej 1/3 przełyku oraz zwieraczuzewnętrznym odbytu
Od przełyku do odbytu mięśniówkę przewodupokarmowego tworzą mięśnie gładkie podłużne iokrężne. Wyjątkiem jest żołądek posiadający 3warstwy mięśni gładkich: podłużną, okrężną i skośną
Warstwa okrężna mięśni tworzy również zwieracze
![Page 11: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/11.jpg)
Mięśnie przewodu pokarmowego
Mięśnie gładkie przewodu pokarmowego to przedewszystkim mięśnie typu jednostkowego (miogenne,trzewne):
-Posiadają skąpe unerwienie
-Komórki tworzą tzw. syncytia czynnościowe-Komórki tworzą tzw. syncytia czynnościowe
-Obecne są komórki rozrusznikowe
-Wyraźna odpowiedź skurczowa na rozciąganie
-Dobrze unaczynione- wrażliwe na czynnikikrwiopochodne
-Mała precyzja działania
![Page 12: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/12.jpg)
Mięśnie przewodu pokarmowego
Źródło: https://i.pinimg.com/564x/37/2c/fa/372cfacce896c797550b598bb165ffc3.jpg
![Page 13: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/13.jpg)
Mięśnie przewodu pokarmowego
Mięśnie gładkie wykonują dwa rodzaje skurczów:
-Toniczne
-Rytmiczne
Skurcze toniczne – długotrwały wzrost napięcia itrwały przykurcz mięśni (zwieracze)
Skurcze rytmiczne – szybkie skurcze i rozkurcze wcelu przesuwania i mieszania pokarmu (przełyk,żołądek, jelito)
![Page 14: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/14.jpg)
Mięśnie przewodu pokarmowego
Głównym mechanizmem kontrolującym skurczemięśniowe jest tzw. podstawowy rytm elektryczny(BER)
Źródłem BER są cykliczne wahania potencjałubłonowego miocytów (tzw. fale wolne)rozpoczynające się w warstwie podłużnej iprzenoszone na warstwę okrężną
![Page 15: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/15.jpg)
Mięśnie przewodu pokarmowego
BER powstaje dzięki aktywności komórek rozrusznikowych(komórki gwiaździste Cajala) żołądka i jelit
W komórkach tych obserwuje się zjawisko powolnejspoczynkowej depolaryzacji
Źródło: https://i.pinimg.com/564x/cc/a8/bb/cca8bb3d82cbe3dd9e632c57c4274f07.jpg
![Page 16: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/16.jpg)
Mięśnie przewodu pokarmowego
Zjawisko powolnej spoczynkowej depolaryzacjipodlega modulacji hormonalnej i humoralnej
W okresie międzytrawiennym czynność elektryczna iskurczowa mięśni przewodu pokarmowego jestskurczowa mięśni przewodu pokarmowego jestograniczona, ale zachodzi cyklicznie co ok. 90 minfalowo od żołądka do jelita grubego –tzw. międzytrawienne wędrujące kompleksymotoryczne
Po spożyciu pokarmu fale te zanikają
![Page 17: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/17.jpg)
Kontrola przyjmowania pokarmów
Kontrolę nad ilością spożywanych pokarmówposiadają ośrodki podwzgórzowe:
-ośrodek głodu – wyzwala poszukiwanie, zdobywaniei przyjmowanie pokarmówi przyjmowanie pokarmów
-ośrodek sytości – hamuje apetyt
Zasadniczym czynnikiem wpływającym napobudliwość ośrodków pokarmowych jest leptyna igrelina
![Page 18: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/18.jpg)
Regulacja przyjmowania pokarmów
Długoterminowa regulacja przyjmowania pokarmówzwiązana jest ze zdolnością reagowania podwzgórzana poziom leptyny i greliny we krwi
Kontrola krótkoterminowa związana jest zpobudzaniem mechano- i chemoreceptorów podczaspobudzaniem mechano- i chemoreceptorów podczasprzyjmowania i trawienia pokarmu
Mechano- i chemoreceptory sygnalizują obecność iczas przebywania pokarmu w przewodziepokarmowym (gł. w żołądku), co wywołuje prawienatychmiast po posiłku stan sytości
![Page 19: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/19.jpg)
Jama ustna
Jama ustna jest początkowym odcinkiem układupokarmowego; w tyle jama ustna łączy się z gardłemcieśnią gardzieli
Na dnie jamy ustnej znajduje się język zbudowany ztrzonu i nasady. Górna powierzchnia trzonu pokrytajest błoną śluzową, pod którą zlokalizowane sąbrodawki językowe
![Page 20: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/20.jpg)
Smak
Chemoreceptory smaku zlokalizowane są wstrukturach nazywanych kubkami smakowymi,których największa ilość znajduje się w brodawkachokolonych
Każdy kubek smakowy posiada kilkanaście komórekreceptorowych zapatrzonych w mikrokosmki, upodstawy komórek znajdują się zakończenia włókienczuciowych
![Page 21: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/21.jpg)
Smak
Źródło: https://saurabhmaru.files.wordpress.com/2013/08/gustatory_receptor_cell-final.gif?w=783
![Page 22: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/22.jpg)
Gruczoły ślinowe
W jamie ustnej swoje ujście znajdują równieżgruczoły ślinowe, do których zaliczamy gruczoły:
-Duże (ślinianki): przyuszna, podżuchwowa,podjęzykowapodjęzykowa
-Małe: gruczoły wargowe, policzkowe, językowe,podniebienne
Wydzielanie śliny pozostaje pod kontrolą AUN, któryreguluje objętość i rodzaj wydzielanej śliny (śluzowa isurowicza)
![Page 23: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/23.jpg)
Ślinianki
Wydzielanie śliny odbywa się na zasadzie odruchubezwarunkowego po zetknięciu pokarmu zpowierzchnią błony śluzowej jamy ustnej lub wodpowiedzi na zapach i widok pokarmu jako odruchwarunkowywarunkowy
Ślinianki uwalniają ślinę surowiczą (woda i białko),śluzową (mucyna) lub mieszaną
![Page 24: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/24.jpg)
Funkcje śliny
Ślina spełnia następujące zadania:
-zwilżenie i związanie przeżutego pokarmu w śliskikęs
-rozpuszczenie pokarmu w celu rozpoznania smaku-rozpuszczenie pokarmu w celu rozpoznania smaku
-oczyszczanie jamy ustnej oraz działanieantybakteryjne (lizozym)
-zapoczątkowanie trawienia skrobi (amylazaślinowa)
![Page 25: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/25.jpg)
Gardło
Jama gardła dzieli się na trzy części:
-Górną (nosowa) – znajduje się tu migdałekgardłowy, ujście gardłowe trąbki słuchowej
-Środkową (ustna) – znajduje się tu migdałek-Środkową (ustna) – znajduje się tu migdałekpodniebienny
-Dolną (krtaniowa) – leży za krtanią i przechodzibezpośrednio w przełyk
![Page 26: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/26.jpg)
Żucie i połykanie
Żucie ma na celu rozdrobnienie pożywienia i bierzeudział w formowaniu kęsa pokarmowego
Żucie jest procesem zachodzącym głównie na drodzeodruchowej (odruch żucia) – ośrodek żucia znajdujeodruchowej (odruch żucia) – ośrodek żucia znajdujesię w pniu mózgu
Połykanie jest procesem angażującym jamę ustną,gardło raz przełyk. W pierwszej fazie jest to proceszależny od naszej woli, dalsze etapy zachodząodruchowo (ośrodek w pniu mózgu)
![Page 27: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/27.jpg)
Przełyk
Przełyk jest najwęższą częścią przewodupokarmowego. W jego przebiegu wyróżniamy 3odcinki: szyjny, piersiowy i brzuszny oraz 3 zwężenia:gardłowe, oskrzelowe i przeponowe
Dolny zwieracz przełyku jest w fazie tonicznegoskurczu, w jego obrębie ciśnienie jest wyższe niż wprzełyku i żołądku, co ma zapobiec zarzucaniu treścipokarmowej z żołądka do przełyku
![Page 28: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/28.jpg)
Żołądek
Żołądek stanowi zbiornik pokarmu oraz wytwarza kwas solnyi enzymy, które zamieniają kęsy pokarmowe w miazgępokarmową
Źródło: Górski J. Fizjologia Człowieka. PZWL, Warszawa 2010.
![Page 29: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/29.jpg)
Żołądek
Ściana żołądka zbudowana jest z czterech warstw:
-Błona surowicza – jest częścią otrzewnej
-Błona mięśniowa – trójwarstwowa
-Tkanka podśluzowa – dobrze ukrwiona i unerwiona
-Błona śluzowa – znajdują się w niej ujścia gruczołów-Błona śluzowa – znajdują się w niej ujścia gruczołówżołądkowych, tzw. dołeczki żołądkowe
Wyróżniamy gruczoły właściwe (pepsynogen i HCl) orazgruczoły odźwiernikowe (śluz) i gruczoły wpustowe
![Page 30: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/30.jpg)
Gruczoły właściwe żołądka
1.Komórki główne – wydzielanie pepsynogenu
2.Komórki okładzinowe – wydzielanie kwasusolnego (zawierają pompę protonową i receptory H2oraz M)oraz M)
3.Komórki niezróżnicowane – komórki macierzyste
4.Komórki śluzowe – produkcja śluzu (bariera)
5.Komórki dokrewne – komórki APUD (systemrozsianych komórek endokrynnych)
![Page 31: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/31.jpg)
Komórki APUD żołądka
Komórki wewnątrzwydzielnicze żołądka wytwarzają:
-serotoninę
-motylinę
-grelinę (komórki Gr)-grelinę (komórki Gr)
-somatostatynę (komórki D)
-substancję P
-wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP)
-gastrynę (GRP) (komórki G)
-histaminę (komórki ECL)
![Page 32: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/32.jpg)
Gastryna
Gastryna jest hormonem produkowanym iwydzielanym przez komórki G żołądka i dwunastnicy
Wydzielanie pobudzają: obecność peptydów, kawa,alkohol oraz jony wapniaalkohol oraz jony wapnia
Wydzielanie hamuje: zakwaszenie antrum żołądkaoraz somatostatyna
Głównym zadaniem gastryny jest stymulacjawydzielania kwasu przez żołądek, nasilenie motorykiprzewodu pokarmowego i pęcherzyka żółciowego
![Page 33: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/33.jpg)
Motoryka żołądka
Wyróżnia się dwa rodzaje aktywności ruchowejbłony mięśniowej żołądka:
-zmiana napięcia błony mięśniowej (zmianaciśnienia)ciśnienia)
-skurcze perystaltyczne (rozrusznik)
Pusty żołądek wykazuje okresowe silne skurcze błonymięśniowej – skurcze głodowe
![Page 34: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/34.jpg)
Motoryka żołądka
Czynność skurczowa wpustu i dna jest niewielka(tzw. rezerwuar). Skurcze rozpoczynają się wyraźniejw połowie trzonu gdzie zlokalizowany jest rozrusznik
Czynność motoryczną żołądka regulują: nerwyautonomiczne, sploty podśluzówkowe, rozrusznikżołądkowy oraz hormony
![Page 35: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/35.jpg)
Motoryka żołądka
Siłę skurczów żołądka nasilają: gastryna i CCK
Siłę skurczów hamują: sekretyna, glukagon i GIP
Opróżnianie żołądka zależy od objętości i właściwościOpróżnianie żołądka zależy od objętości i właściwościspożytego pokarmu – im większa objętość treściżołądkowej tym szybciej się on opróżnia
Bodźcem do skurczu mięśniówki żołądka jestrozciąganie jego ścian przez pokarm (odruchowe)
![Page 36: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/36.jpg)
Sok żołądkowy
Sok żołądkowy jest wydzielany przez gruczoły błonyśluzowej żołądka w ilości 2-3l/dobę
Jego ważnymi składnikami są:
-Kwas solny – komórki okładzinowe (pod wpływem-Kwas solny – komórki okładzinowe (pod wpływemhistaminy)
-Pepsynogen – komórki główne
-Czynnik wewnętrzny
![Page 37: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/37.jpg)
Pompa protonowa komórekokładzinowych
Źródło: Hansen JT. Atlas fizjologii człowieka Nettera. Elsevier Urban and Partner , Wrocław 2012.
![Page 38: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/38.jpg)
Czynnik wewnętrzny (Castla)
Jest glikoproteiną wydzielaną przez komórkiokładzinowe żołądka
Czynnik ten odgrywa szczególną rolę wewchłanianiu witaminy B12, która uwalniana jest dowchłanianiu witaminy B12, która uwalniana jest dożołądka ze spożytych białek pod wpływem pepsyny iHCl
Dzięki obecności czynnika wewnętrznego witaminaB12 może być wchłonięta w jelicie krętym do krwi
![Page 39: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/39.jpg)
Kontrola wydzielania soku żołądkowego
Wydzielanie soku żołądkowego dzieli się na trzy fazy,które występują niemal jednocześnie i fazy tezachodzą na siebie:
-faza głowowa-faza głowowa
-faza żołądkowa - najważniejsza
-faza jelitowa
![Page 40: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/40.jpg)
Hamowanie wydzielania żołądkowego
Sekrecja żołądkowa jest wypadową pobudzeniai hamowania procesów wydzielniczych. Wyróżniamyhamowanie:
- Ośrodkowe – hamowanie łaknienia i fazy głowowej
- Odźwiernikowe – rozpoczyna się kiedy pH w- Odźwiernikowe – rozpoczyna się kiedy pH wantrum spadnie poniżej 3,0; hamowane jest przez touwalnianie gastryny, histaminy i jonów H+ (podwpływem somatostatyny)
- Dwunastnicze – występuje pod wpływemzakwaszenia dwunastnicy przez odruchdwunastniczo-żołądkowy i wydzielanie CCK,somatostatyny, sekretyny
![Page 41: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/41.jpg)
Bariera śluzówkowa żołądka
Bariera zabezpiecza błonę śluzową przed uszkodzeniem wwyniku przenikania jonów H+ i enzymów soku żołądkowego wgłąb błony śluzowej.
Mechanizmy wzmagające tę barierę:• powierzchnia śluzówki pokryta dużą ilością śluzu• śluz posiada wysokie stężenie jonów HCO -• powierzchnia śluzówki pokryta dużą ilością śluzu• śluz posiada wysokie stężenie jonów HCO3
-
• duże tempo obrotu śluzu przez błonę śluzową żołądka• znaczny przepływ krwi przez ścianę żołądka, dzięki temu
szybko usuwany jest HCl- ze światła żołądka• wydzielanie czynników humoralnych – PGE i PGI• szybkie tempo regeneracji błony śluzowej żołądka (ok. 2
doby)• błona śluzowa jest nieprzepuszczalna dla substancji
zjonizowanych
![Page 42: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/42.jpg)
Jelito cienkie
Jelito cienkie rozpoczyna się od odźwiernika i kończyujściem do jelita grubego, możemy wyróżnić:
- Dwunastnicę
- Jelito czcze- Jelito czcze
- Jelito kręte
- Zastawkę krętniczo-kątniczą
Źródło: https://zdrowe.eu/wp-content/uploads/2013/11/Jelita.jpg
![Page 43: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/43.jpg)
Budowa ściany jelita cienkiego
Ściana jelita cienkiego zbudowana jestz czterech warstw:
-Błona surowicza – jest częścią otrzewnej, pokrywaw całości jelito czcze i kręte, dwunastnicę tylko odw całości jelito czcze i kręte, dwunastnicę tylko odprzodu
- Błona mięśniowa – dwuwarstwowa
- Błona podśluzowa – zbudowana z tk. łącznejwiotkiej, zapewnie ruchliwość błony śluzowej
- Błona śluzowa – gruba i obficie unaczyniona,pokryta nabłonkiem walcowatym
![Page 44: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/44.jpg)
Błona śluzowa jelita cienkiego
Błona śluzowa jelita cienkiego tworzy liczne fałdyokrężne, które nie zanikają podczas rozciągania jelita.
Między fałdami znajdują się liczne gruczoły jelitowe
Powierzchnię błony śluzowej całego jelita cienkiegopokrywają liczne kosmki jelitowe, które umożliwiająwchłanianie pokarmu
![Page 45: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/45.jpg)
Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009
![Page 46: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/46.jpg)
Dwunastnica
Do dwunastnicy uchodzą przewody wątroby i trzustki, nabrodawce większej
Błona śluzowa tego odcinka jelita cienkiego jest najgrubsza,a kosmki są grube, krótkie i często rozgałęzione,
między nimi położone są gruczoły dwunastnicze
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Tractus_intestinalis_duodenum.svg
![Page 47: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/47.jpg)
Jelito czcze i kręte - różnice
Jelito czcze Jelito kręte
Szersze – średnica 31-39 mm Węższe – średnica 25-31 mm
Grubsza ściana, bogatounaczyniona
Cieńsza ściana, słabiej unaczyniona
Fałdy okrężne bogato rozwinięte Fałdy okrężne niskie, krótsze, mniej Fałdy okrężne bogato rozwinięte Fałdy okrężne niskie, krótsze, mniej obfite
Grudki chłonne małe i nieliczne Grudki chłonne duże i liczne
Mniej tkanki tłuszczowej w krezce Skupienie tkanki tłuszczowej w krezce
![Page 48: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/48.jpg)
Motoryka jelita cienkiego
Czynność skurczowa jelita cienkiego jestkontrolowana głównie przez pobudzające i hamującesygnały z neuronów splotów śródściennych. Sygnałyte jednak podlegają modulacji przez impulsy z OUNoraz hormony żołądkowo-jelitoweoraz hormony żołądkowo-jelitowe
Autonomiczne unerwienie zewnętrzne modyfikujeczynność skurczową i umożliwia powstawanieodruchowego pobudzenia bądź zwolnienia czynnościskurczowej
![Page 49: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/49.jpg)
Motoryka jelita cienkiego
Skoordynowane skurcze mięśni gładkich powodują:
-Wymieszanie pokarmu z enzymami trawiennymitrzustki i żółcią
-Dyspersję molekuł pokarmowych w celu ułatwieniaich kontaktu z nabłonkiem jelitowymich kontaktu z nabłonkiem jelitowym
-Przesuwanie treści jelitowej w kierunku końcowymw celu wydalenia niestrawionych i niewchłoniętychresztek pokarmu
![Page 50: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/50.jpg)
Motoryka jelita cienkiego
Wyróżnia się dwa różniące się od siebie cykleaktywności ruchowej jelita cienkiego:
-Po spożyciu pokarmu – dominują skurczesegmentacyjne oraz skurcze perystaltyczne
-W okresach między porcjami pokarmu – występuje-W okresach między porcjami pokarmu – występujetzw. międzytrawienny kompleks ruchowy w celuusunięcia resztek pokarmu
Motoryka jelita cienkiego pozostaje cały czas podkontrolą własnego lokalnego układu nerwowego(podlega modulacji)
![Page 51: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/51.jpg)
Ruchy jelita cienkiego
Ruchy jelit możliwe są dzięki aktywnym skurczommięśniówki: warstwa podłużna – skraca określonyodcinek jelita i zwiększa jego średnicę; warstwaokrężna – zwęża światło jelita, co umożliwiaprzesunięcie treści pokarmowejprzesunięcie treści pokarmowej
Mięśniówkę jelita pobudzają:
-Mechaniczne podrażnienie
-Chemiczne podrażnienie
-Bodźce nerwowe
![Page 52: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/52.jpg)
Ruchy jelita cienkiego
Wyróżniamy trzy rodzaje ruchów jelita:
- Ruchy wahadłowe – polegają na rytmicznym wydłużaniusię i kurczeniu lub skręcaniu odcinka jelita w skutekprzesuwania się łagodnej fali skurczu wzdłuż jelita nakrótkim odcinku 10-12 razy/minkrótkim odcinku 10-12 razy/min
Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009
![Page 53: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/53.jpg)
Ruchy jelita cienkiego
-Ruchy robaczkowe (perystaltyczne) – polegają na skurczumięśniówki podłużnej za masą pokarmową; natychmiast potym skurczu przed masą pokarmową ma miejsce skurczmięśniówki okrężnej. Skurcz ten przesuwa się naprzód jakofala perystaltyczna
Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009
![Page 54: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/54.jpg)
Ruchy jelita cienkiego
-Ruchy rozdzielcze (segmentacyjne) – polegają na silnychskurczach błony mięśniowej okrężnej w różnych odcinkachjelita przy biernym rozluźnieniu mięśniówki podłużnej.Następnie skurczone odcinki ulegają rozluźnieniu, a skurczepojawiają się w innych miejscach
Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009
![Page 55: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/55.jpg)
Międzytrawienny wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC)
MMC jest odrębnym rodzajem aktywnościelektromechanicznej mięśniówki przewodu pokarmowego wokresie międzytrawiennym odpowiedzialnym za usuwanieniestrawionego pokarmu
Cykl ten składa się z 4 faz i powtarza się co ok. 2 godziny
Pod wpływem spożytego pokarmu kompleksmiędzytrawienny ustępuje miejsca motoryce trawiennej
![Page 56: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/56.jpg)
Hormony żołądkowo-jelitowe
Hormony żołądkowo-jelitowe wytwarzane są przezkomórki z grupy APUD:
Sekretyna – wytwarzana głównie w żołądku idwunastnicy; pobudza: wydzielenie trzustkowe idwunastnicze oraz żółci, motorykę jelita cienkiego,dwunastnicze oraz żółci, motorykę jelita cienkiego,skurcz pęcherzyka żółciowego, skurcz zwieraczaprzełyku i zwieracza odźwiernika;
hamuje: wydzielanie kwasu żołądkowego, gastrynyoraz motorykę żołądka
![Page 57: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/57.jpg)
Hormony żołądkowo-jelitowe
Cholecystokinina – wytwarzana głównie wdwunastnicy; pobudza: wydzielanie trzustkowe,skurcz pęcherzyka żółciowego, motorykę jelitacienkiego, skurcz zwieracza przełyku i odźwiernika;
hamuje: skurcz zwieracza bańki wątrobowo-hamuje: skurcz zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej
![Page 58: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/58.jpg)
Hormony żołądkowo-jelitowe
Somatostatyna – wytwarzana w żołądku, całymjelicie cienkim i trzustce; hamuje czynność komórekdokrewnych narządów w których jest wytwarzana;hamuje uwalnianie i działanie gastryny
Motylina – wytwarzana głównie w żołądku idwunastnicy; wzmaga motorykę żołądka i jelit, nasilaskurcz odźwiernika; uczestnicy w regulacji MMC wżołądku i jelitach
![Page 59: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/59.jpg)
Jelito grube
Jelito grube dzieli się na:
-ślepe (kątnica)
-okrężnicę:
wstępującą, poprzeczną,
zstępującą, esowatązstępującą, esowatą
-odbytnicę
W odróżnieniu od jelita cienkiego warstwa błonymięśniowej podłużnej jest skupiona w postaci trzechtaśm: swobodnej, sieciowej i krezkowej
Źródło: https://wzielonejkuchni.com/wp-content/uploads/2016/04/system.jpg
![Page 60: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/60.jpg)
Jelito grube
Jelito ślepe stanowi początkowy odcinek jelitagrubego, na granicy z okrężnicą wstępującą do jelitagrubego uchodzi jelito cienkie ograniczone zastawkąkrętniczo-kątniczą
Poniżej zastawki znajduje się ujście wyrostkarobaczkowego, który posiada bogate skupisko tkankilimfatycznej w postaci grudek chłonnych (migdałekjelitowy)
![Page 61: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/61.jpg)
Motoryka jelita grubego
Przesuwanie się treści jelitowej z kątnicy doodbytnicy jest procesem powolnym. Podobnie jak wjelicie cienkim również mięśniówka jelita grubegowykazuje kilka rodzajów aktywności skurczowej
Skurcze segmentowe – powstają w kilku miejscachjednocześnie, służą mieszaniu treści i nie przesuwająsię wzdłuż jelita
![Page 62: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/62.jpg)
Motoryka jelita grubego
Skurcze propulsywne – wywołują ruch treścijelitowej w obu kierunkach od miejsca skurczu, alewypadkową obu ruchów jest przesuwanie treścijelitowej w stronę odbytnicy – są to:s. perystaltyczne i masowes. perystaltyczne i masowe
Skurcze perystaltyczne – przesuwają treść jelitową wkierunku odbytnicy, charakteryzuje je brakodcinkowego rozkurczu jelita
![Page 63: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012601/6197bc26823dae2c0a34ddfe/html5/thumbnails/63.jpg)
Motoryka jelita grubego
Skurcze masowe – opróżniają dany odcinek jelita z treścii przesuwają masy kałowe do odbytnicy; skurcze tepojawiają się kilka razy w ciągu doby, zwłaszcza poposiłku
Czynność skurczową jelita grubego pobudza: rozciąganiejelita, obecność tłuszczu w jelicie cienkim oraz CCK igastryna, natomiast motorykę hamuje somatostatyna
Czynność skurczowa regulowana jest podobnie jak wjelicie cienkim