fË¡l«¢al ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houl c¾v ... standing committee...

50
INTER-AGENCY STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL ¢hfkÑ-ul pju j¡e¤-ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V¡l-H-S¢¾p ÙÛ¡u£ p¢j¢al hÉhq¡¢lL ¢e-cÑn¡hm£

Upload: hathuan

Post on 29-Mar-2018

219 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

INTER-AGENCYSTANDING COMMITTEE

The Brookings – Bern Projecton Internal Displacement

November 2011

fË¡L«¢aL ¢hfkÑ­ul pju j¡e¤­ol¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V¡l-H­S¢¾pÙÛ¡u£ p¢j¢al hÉhq¡¢lL ¢e­cÑn¡hm£

Page 2: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

INTER-AGENCYSTANDING COMMITTEE

fË¡L«¢aL ¢hfkÑ­ul pju j¡e¤­ol¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V¡l-H­S¢¾p

ÙÛ¡u£ p¢j¢al hÉhq¡¢lL ¢e­cÑn¡hm£

fËL¡ne¡ : cÉ hË¥¢Lwp - h¡eÑ fË­Sƒ Ag C¾V¡le¡m ¢X­fÔpjÉ¡¾V

November 2011

Page 3: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

Title: IASC Operational Guidelines on the Protection of Persons in Situations of Natural Disasters (in Bengali)

Translated by Sabuj Sangha, Kolkata, West Bengal

Prepared by All India Disaster Mitigation Institute

411 Sakar Five, Near Natraj Cinema Ashram Road, Ahmedabad-380 009 IndiaTele/Fax: +91-79-2658 2962 E-mail: [email protected]: www.aidmi.org, www.southasiadisasters.net

© The Brookings – Bern Project on Internal DisplacementNovember 2011

Page 4: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

p§¢Qfœ j¤Mhå

Awn 1 : i¥¢jL¡

1z L£i¡−h fË¡L«¢aL ¢hfkÑu j¡eh¡¢dL¡−ll Efl fËi¡h −g−m ?..................................................................................................................... 1

2z L£i¡−h j¡eh¡¢dL¡l cª¢øi‰£ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul f¢l¢ÙÛ¢a−a j¡e¤o−L p¤¤l¢ra Ll−a p¡q¡kÉ Ll−h ? ..................................................................................................................................................................2

3. p¤¤lr¡ L£ ?.......................................................................................................................................................................................................................................3

4. HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£…¢ml E−ŸnÉ J −rœ L£ ?.........................................................................................................................................4

Awn 2 : C¾V¡l-H−S¢¾p ØVÉ¡¢äw L¢j¢Vl fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju j¡e¤−ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£ p¡d¡lZ e£¢a ..................................................................................................................................................................................7

−nËZ£ - L : S£he lr¡; ¢el¡fš¡ J Hhw h¡Ù¹h AMäa¡, Afp¡l−Zl pju f¡¢lh¡¢lL håe

L.1. Afp¡l−Zl pju S£he lr¡l Ef¡u ..........................................................................................................................................9 L.2. f¡¢lh¡¢lL ¢h¢µRæa¡ −b−L p¤¤lr¡ ..................................................................................................................................................11 L.3. fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h −b−L p¤¤lr¡ ..........................................................................................................................12 L.4. ¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡pq ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡ ................................................................................................................12 L.5. A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡l…¢ml Hhw −N¡ù£l h¡ NZ-BnËuÙÛ¡e…¢ml p¤¤lr¡ ..................................................15 L.6. jªa nl£−ll A¢¿¹j pwú¡l .................................................................................................................................................................16

−nËZ£ - M : M¡cÉ, ü¡ÙÛÉ, BnËu Hhw ¢nr¡l A¢dL¡−ll p¤¤lr¡ M.1 j¡eha¡h¡c£ ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ −f±yR¡−e¡ J plhl¡q - p¡d¡lZ e£¢a ..............................................................18 M.2 ¢e¢cÑø âhÉ −kje fkÑ¡ç M¡cÉ, Sm J ü¡ÙÛÉ¢hd¡e, BnËu, S¡j¡L¡fs; Af¢lq¡kÑ ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ J ¢nr¡ ..................................................................................................................................................20

−nËe£ - N : Nªq; S¢j J pÇf¢š; S£¢hL¡ Hhw j¡dÉ¢jL J EµQ ¢nr¡l A¢dL¡−ll p¤¤lr¡ N.1 Nªq; S¢j J pÇf¢š; S£¢hL¡ Hhw üšÄ¡¢dL¡l ..........................................................................................................................25 N.2 f¢lhaÑen£m BnËu, Nªq Hhw E−µRc ..........................................................................................................................................26 N.3 S£¢hL¡ J L¡S ...........................................................................................................................................................................................27 N.4 j¡dÉ¢jL J EµQ ¢nr¡ ............................................................................................................................................................................27

−nËe£ - O : c¢mm-cÙ¹¡−hS Ll¡, B−¾c¡me, f¡¢lh¡¢lL hå−el f¤e:ÙÛ¡fe, ja¡ja fËL¡n Hhw ¢ehÑ¡Q−el A¢dL¡−ll p¤¤lr¡ O.1 c¢mm-cÙ¹¡−hS Ll¡ ..................................................................................................................................................................................29 O.2 −O¡l¡−gl¡l ü¡d£ea¡, ¢h−noa: jSh¤a pj¡d¡−el −fË¢r−a.............................................................................................. 30 O.3 f¡¢lh¡¢lL hå−el f¤e:ÙÛ¡fe ............................................................................................................................................................ 31 O.4 ja¡ja fËL¡n, pj¡Nj Hhw pwNWe Hhw djÑ .................................................................................................................... 33 O.5 ¢ehÑ¡Qe ¢houL A¢dL¡l .......................................................................................................................................................................34

f¢l¢nø 1 : në−L¡o .....................................................................................................................................................................................................................35 f¢l¢nø 2 : ¢h−no pÇfËc¡−ul j¡e¤−ol p¤¤lr¡ B−m¡QÉ ¢e−cÑn¡hm£l fËp‰ ¢e−cÑn ................................................................................38 f¢l¢nø 3 : BQlZ¢h¢d, ¢e−cÑn¡hm£ Hhw ¢euj¡hm£ pð−å .................................................................................................................................43

Page 5: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

j¤Mhå i¨¢jLÇf, O§¢ZÑTs, p¤¤e¡j£−a j¡eh¡¢dL¡l q¡¢l−u k¡u e¡ z Bjl¡ i¡la jq¡p¡N−l qJu¡ p¤¤e¡j£, q¡C¢a−a OV¡ i¨¢jLÇfpq A−eL ¢hfkÑ−ul f−l EÜ¡−ll J f¤ehÑ¡p−el L¡−Sl pju j¡eh¡¢dL¡l pwlrZ qJu¡l L¡S q−a −c−M¢R z HV¡ …l¦aÆf§ZÑ, L¡lZ, Hl j¡dÉ−j fËi¡¢ha j¡e¤o−cl jkÑ¡c¡ lr¡ Ll¡ k¡u z ¢hfcpˆ¥m j¡e¤o−L °hojÉ J Ah−qm¡l −b−L lr¡ Ll¡V¡ −hn£ …l¦aÆf§ZÑ z ¢hfkÑ−ul œ¡−Zl pju A¢dL¡l¢i¢šL cª¢øi‰£−L plm J p¤¤¢hd¡SeL Ll¡l SeÉ C¾V¡l H−S¢¾p ÙÛ¡u£ p¢j¢a (BC.H.Hp.¢p) 2006 p¡−m fË¡L«¢aL ¢hfkÑu Hhw j¡eh¡¢dL¡−ll Efl HL¢V hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£ NËqZ L−l−R z fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul f¢l¢ÙÛ¢a−a A¢dL¡l¢i¢šL cª¢øi‰£−L Evp¡q −cJu¡l SeÉ HC ¢e−cÑn¡hm£l …l¦aÆf§ZÑ −k¡Nc¡e l−u−R z HC ¢e−cÑn¡hm£ j¡−W fl£¢ra qJu¡l pju −k ja¡ja f¡Ju¡ −N−R −p…¢m−L ¢e−cÑn¡hm£−a k¤š² L−l pw−n¡de pwúle Ll¡ q−u−R z HC pw−n¡¢da pwúlZ¢V A¢dL¡l¢i¢šL cª¢øi‰£−L ¢hÙ¹«a Ll¡l p¡−b p¡−b ¢hfkÑu fËÙ¹¥¢al Ef¡u…¢m−L pwk¤š² L−l−R z kMe −L¡−e¡ ¢hfkÑu B−p aMe fËÙ¹¥¢al HLV¡ −R¡V fc−rfJ hs fËi¡h −g−m z HC c¢mm hý hR−ll pq−k¡N£a¡f§ZÑ L¡−Sl f¢lZ¡j z Bjl¡ ¢h−no L−l BC.H.Hp.¢p-l −pCph pcpÉ J pq−k¡N£ hÉ¢š²−cl deÉh¡c S¡e¡¢µR k¡l¡ HC c¢mm¢V °al£ Ll−a p¡q¡kÉ L−l−Re, deÉh¡c S¡e¡C −pCpLm hÉ¢š²−cl k¡l¡ HC c¢mm−L HC l©−f ¢e−u Bp¡l SeÉ a¡−cl …l¦aÆf§ZÑ pju ¢c−u−Re z HC fË¢œ²u¡u pq©cu pq−k¡N£a¡l SeÉ Bjl¡ hË¥¢Lwp-h¡ZÑ fË−Sƒ Ae C¾V¡le¡m ¢Xp−fÔp−j¾V-−L deÉh¡c S¡e¡C z HC ¢e−cÑn¡hm£ −R¡V J pqSf¡WÉ z Bjl¡ Bn¡ L¢l HC ¢e−cÑn¡hm£ ¢hfkÑ−ul fËÙ¹¥¢a, fË¢a¢œ²u¡ J f¤el¦Ü¡l pwœ²¡¿¹ L¡kÑ¡hm£l L¡W¡−j¡ ¢q−p−h j¡eh¡¢dL¡l−L hÉhq¡−ll SeÉ B¿¹SÑ¡¢aL Hhw AplL¡¢l j¡eh¡¢dL¡l pwNWe Hje¢L plL¡−ll L¡−S m¡N−h z

Ju¡−m¢l Ajp Ju¡ÒV¡l L¢me Bä¡l-−p−œ²V¡l£-−Se¡−lm AÉ¡ä l−fË−p−¾V¢Vi Ag cÉ CE.He −p−œ²V¡l£- −Se¡−lm Hj¡l−S¢¾p ¢l¢mg −L¡A¢XÑ−eVl Ae cÉ ¢qEjÉ¡e l¡CVp Ag C¾V¡le¡m£ ¢Xp−fÔpX f¡lpe gl ¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e AÉ¡−gu¡pÑ

Page 6: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

1

Awn 1 : i¥¢jL¡ 1z L£i¡−h fË¡L«¢aL ¢hfkÑu j¡eh¡¢dL¡−ll Efl fËi¡h −g−m ? f§−hÑ fË¡L«¢aL ¢hfkÑu−L1 j¡eh pq¡ua¡l fËÙ¹¥¢a−L QÉ¡−m¾S ¢q−p−hC −cM¡ −q¡a z j¡eh¡¢dL¡l p¤¤l¢ra Ll¡l Efl eSl LjC −cJu¡ q−u¢Rm z 2004 Hhw 2005 p¡−m H¢nu¡ J B−j¢lL¡l ¢LR¥ Aw−n O−V k¡Ju¡ p¤¤e¡j£, qÉ¡¢l−Le Hhw i¨¢jLÇf, 2010 p¡−m q¡C¢a−a O−V k¡Ju¡ i¢jL−Çfl fl −cM¡ −N−R −k fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−u fËi¡¢ha j¡e¤o−cl j¡eh¡¢dL¡l ¢h¢iæi¡−h ¢h¢OÀa q−u−R z −kje -

p¤¤lr¡ J ¢el¡fš¡l Ai¡h (h¢dÑa Afl¡d, fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h) ¢m‰ °hojÉj§mL ¢qwp¡ pq¡ua¡ Hhw p¡d¡lZ âhÉ J f¢l−oh¡l Apj h¾Ve J °hojÉ ¢nö−cl fË¢a AeÉ¡u, Ah−qm¡ Hhw −n¡oe f¢lh¡−l i¡Pe, ¢h−noa: ¢nö, huú hÉ¢š², fË¢ahå£ hÉ¢š² k¡−cl S£hek¡fe f¢lh¡−ll AeÉ−cl Efl ¢eiÑln£m ; hÉ¢š²Na L¡NSfœ J abÉ¡¢c eø q−u k¡Ju¡ h¡ q¡¢l−u k¡Ju¡ k¡ flhaÑ£ pj−u f¡Ju¡ L¢We, ¢h−noa: SeÈ

eb£LlZ nwp¡f−œl jae …l¦aÆf§ZÑ L¡NS k¡ flhaÑ£L¡−m f¡Ju¡ j¤n¢Lm q−u k¡u AfkÑ¡ç kb¡kb BCe Hhw eÉ¡kÉ ¢hQ¡lhÉhÙÛ¡l AfËa¥ma¡ L¡kÑLl abÉ Hhw A¢i−k¡N ¢e×f¢š Ll¡l fÜ¢al Ai¡h S£heS£¢hL¡ ¢ehÑ¡q J L¡−Sl p¤¤−k¡−Nl Ai¡h hmfË−u¡N L−l ea¥e S¡uN¡u f¢lÙÛ¡fe ¢hfkÑ−u ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl Ap¤¤l¢ra h¡ A¢eµR¡L«a f¤ehÑ¡pe pÇf¢š J S¢j ¢g−l e¡ f¡Ju¡

A¢i‘a¡ −b−L −cM¡ −N−R −k ¢hfkÑ−ul BfcL¡m£e pj−u j¡eh¡¢dL¡l m¢´Oa qu Hhw ka¢ce ¢hfkÑ−ul fËi¡h b¡−L aa¢ce Hl fËi¡hJ Qm−a b¡−L, j¡eh¡¢dL¡l m¢´Oa qJu¡l T¥y¢L −b−LC k¡u z A¢i‘a¡ −b−L BlJ −cM¡ −N−R −k ¢hfkÑ−ul pju ¢hcÉj¡e ¢hfcp ¥ma¡ Hhw °ho−jÉl dlZ fË¡L«¢aL ¢hfkÑu−L BlJ M¡l¡−fl ¢c−L ¢e−u k¡u z ¢h−no L−l T¥y¢Lf§ZÑ AhÙÛ¡u b¡−L ¢hfkÑ−u fËi¡¢ha −pCph j¡e¤o…¢m k¡l¡ ¢hfkÑ−ul L¡l−Z a¡−cl h¡pÙÛ¡e J Olh¡¢s R¡s−a h¡dÉ q−u−R h¡ k¡l¡ AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa2 a¡−cl−L Bh¢nÉL i¡−h 1998 p¡−ml AiÉ¿¹l£Z ÙÛ¡eQ¥É¢al ¢e−cÑn¡hm£l j¡dÉ−j B−m¡Qe¡−a Ll¡ q−u−R z fË¡uC ¢hfkÑ−ul f−l a¡l −e¢ah¡QL fËi¡h j¡eh¡¢dL¡−ll E−ŸnÉj§mL e£¢a ¢edÑ¡l−Z ÙÛ¡e f¡ue¡ hlw −cM¡ k¡u AfkÑ¡ç f¢lLÒfe¡ J ¢hfkÑu fËÙ¹¥¢a, AfËa¥m e£¢a Hhw ¢hfkÑ−u p¡s¡ −cJu¡l Ef¡−ul AfËa¥ma¡l gm h¡ öd¤C Ah‘¡ z −p−œ²V¡l£ −Se¡−l−ml j−a ".........fË¡L«¢aL c§−kÑ¡−Nl ¢hfcp ¥ma¡−L Su L−l Hhw ¢hfkÑu fË¢aqa, −j¡L¡¢hm¡ Hhw fËÙ¹¥¢al L¡kÑLl Ef¡−ul p¡−b k¤š² ¢hfkÑ−ul Ty¥¢L Hhw pñ¡hÉa¡3 z HC QÉ¡−m”…¢m−L −j¡L¡¢hm¡ Ll¡ k¡−h h¡ H¢s−u k¡Ju¡ k¡−h k¢c hfkÑu fË¢a¢œ²u¡ h¡ p¡s¡ −cJu¡, fËÙ¹¥¢a, œ¡Z J f¤el¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡l ¢h¢iæ fkÑ¡−u S¡a£u J B¿¹SÑ¡¢aL −ea«hNÑ j¡eh¡¢dL¡l lr¡ Ll¡l fË¢anË¥¢a −ee z

1 Hl SeÉ f¢l¢nø 1-Hl në−L¡o −cM¤e z 2 Hl SeÉ f¢l¢nø 1-Hl në−L¡o −cM¤e z 3 −Se¡−lm AÉ¡−pð¢ml −p−œ²V¡¢l −Se¡−l−ml ¢l−f¡VÑ, "Ae C¾V¡leÉ¡ne¡m −L¡Af¡−lne Ae ¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e AÉ¡¢pØVÉ¡¾p Ce cÉ ¢gô Ag eÉ¡Ql¡m ¢Xp¡ØV¡l, éj ¢l¢mg V¥ −X−imf−j¾V, H/60/227

Page 7: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

2

2z L£i¡−h j¡eh¡¢dL¡l cª¢øi‰£ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul f¢l¢ÙÛ¢a−a j¡e¤o−L p¤¤l¢ra Ll−a p¡q¡kÉ Ll−h ? p¤¤lr¡l cª¢ø Se¢qaLl pq¡ua¡ LjÑp§¢Q−a fÜ¢aNa j¡œ¡ H−e ¢c−a f¡−l, k¡l j−dÉ HL¢V qm j¡eh¡¢dL¡l pwN¢Wa J p¤¤l¢ra Ll¡ z A¢i‘a¡ −b−L −cM¡ −N−R −k pq¡ua¡ ¢el−fri¡−h fË¢a¢V j¡e¤−ol L¡−R pj¡ei¡−h p¤¤¢e¢cÑøi¡−h −f±yR¡u e¡ z ü¡i¡¢hL J kb¡kb - −ki¡−hC pq¡ua¡ fËc¡e Ll¡ −q¡L e¡ −Le, ¢hfkÑu-fËi¡¢ha j¡e¤−ol Q¡¢qc¡ f§lZ J j¡eh¡¢dL¡l p¤¤l¢ra Ll¡l Ef−lJ …l¦aÆ ¢c−a q−h z HL¢V j¡eh¡¢dL¡l ¢i¢šL cª¢øi‰£ Se¢qaLl pq¡ua¡j§mL L¡SL−jÑl L¡W¡−j¡ J fË−u¡Se£u °h¢nøÉ…¢ml E−õM L−l z Hl ¢i¢š qm Se¢qaLl L¡−kÑl phÑSe£e e£¢a −kje jkÑ¡c¡ J p¡jÉ, Hje¢L phÑSe£ei¡−h ü£L«a j¡eh¡¢dL¡l…¢m z fË¢a¢V ¢hfkÑu fËi¡¢ha j¡e¤−ol hÉ¢š²Na A¢dL¡l B−R, a¡l¡ f¢l−oh¡ fËc¡eL¡l£−cl L¡−R −b−L öd¤ f¢l−oh¡ NËqZL¡l£ ¢q−p−h p¤¤¢hd¡ h¡ c¡−el Efl ¢eiÑl e¡ L−l ¢e−S−cl A¢dL¡l c¡h£ Ll−a f¡−l z ac¤f¢l, j¡eh¡¢dL¡l ¢i¢šL cª¢øi‰£ pq¡ua¡ L¡−kÑl ¢el¡fš¡l …ej¡e−L h¡s¡−a f¡−l z Ec¡qlZül©f, k¢c LaÑ«fr e¡l£ J ¢nö−cl fkÑ¡ç M¡cÉ J °hojÉ h¢SÑa ¢el¡fc f¢l−h−n Nªq fËc¡e L−l a−h HC j¡e¤o…¢m −k±e ¢ef£s−el Ty¥¢L, ¢nönËj Hhw ¢qwp¡ −b−L j¤š² b¡L−h, a¡l¡ HC dl−Zl Ty¥¢L −b−L ¢e×L«¢a f¡−h e¡ k¢c a¡l¡ p¢WL pq¡ua¡ e¡ f¡u z Se¢qaLl pq¡ua¡ k¢c j¡eh¡¢dL¡l L¡W¡−j¡l Efl ¢i¢š L−l e¡ qu a¡q−m M¤h ¢Q¿¹¡i¡he¡ M¤h pwL£ZÑ J p£j¡hÜ q−u k¡Ju¡l T¥y¢L −b−L k¡u, Hhw ¢hfkÑuNËÙ¹ j¡e¤o−cl −j±¢mL Q¡¢qc¡…¢m p¤¤pwqai¡−h p¡¢hÑL f¢lLÒfe¡u J f¢l−oh¡ fËc¡−el A‰£i¨a qu e¡ z f§hÑ¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡l f−lJ …l¦aÆf§ZÑ ¢hou…¢m E−f¢ra qu z A¢dL¿¹¥, fË¡L«¢aL ¢hfkÑu fËi¡¢ha j¡e¤o…¢m BC¢e f¢l−h−nl j−dÉ hph¡p L−l z Hl¡ B¿¹SÑ¡¢aL Hhw B’¢mL j¡eh¡¢dL¡l ü£L«a −cn…¢ml SeN−Zl j−dÉ f−s Hhw a¡−cl A¢dL¡l lr¡ Ll¡l SeÉ pw¢hd¡e, BCe, l£¢ae£¢a Hhw fË¢aù¡e B−R z j¡eh¡¢dL¡l lr¡, jkÑ¡c¡ −cJu¡ Hhw a¡ f§lZ Ll¡l SeÉ −cn…¢m a¡−cl e¡N¢lL−cl L¡−R Hhw k¡l¡ ¢hQ¡lhÉhÙÛ¡l Ad£e −pC j¡e¤o−cl L¡−R c¡uhÜ z HCi¡−h fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju Se¢qaLl L¡S j¡eh¡¢dL¡−ll cª¢øi‰£ −b−L i£oe …l¦aÆf§ZÑ z ¢LR¥ −c−n S¡a£u ¢hfkÑu hÉhÙÛ¡fe¡ BCe Hhw ¢hfkÑu −j¡L¡¢hm¡l ¢h¢iæ cª¢ø−L¡e −b−L ¢h−no B¿¹SÑ¡¢aL BCe b¡L¡ p−šÄJ j¡eh¡¢dL¡l pwœ²¡¿¹ L¡SL−jÑl SeÉ B¿¹SÑ¡¢aL BCe B−R z B¿¹SÑ¡¢aL j¡eh¡¢dL¡l BCe pnÙ» pwO−oÑl pju L¡kÑLl qJu¡ BC−el n¡M¡u hmhv qu, fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju eu, Hl j¡dÉ−j k¡−a pnÙ» pwO−oÑl pj−u p¡d¡lZ j¡e¤o −k c−ml ¢eu¿»−e b¡−L a¡l¡ k¡−a fËi¡¢ha e¡ qu a¡ −cM¡ qu z HC hÉ¢aœ²j£ f¢l¢ÙÛ¢a HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£−a B−m¡Qe¡ Ll¡ qu¢e z A¢dL¡wn B¿¹SÑ¡¢aL ab¡ S¡a£u j¡eh¡¢dL¡l pwNWe B¿¹SÑ¡¢aL BCe j¡e¡l SeÉ h¡dÉ e¡ q−uJ a¡l¡ HV¡ ü£L¡l L−l −k j¡eh¡¢dL¡l lr¡l L¡S a¡−cl L¡−Sl HL¢V …l¦aÆf§ZÑ L¡S q−aC q−h z ¢hfkÑu fËi¡¢ha j¡e¤o−cl S¡e¡−a q−h −k a¡−cl p¤¤¢hd¡l SeÉ pwNWe…¢m A¢a AhnÉC j¡eh¡¢dL¡l lr¡ Ll¡l L¡S Ll−h, l¡S°e¢aL h¡ AeÉ −k −L¡eJ ¢LR¥l h¡d¡ A¢aœ²j L−l e£¢a fËZue J L¡kÑLl£ Ll−h Hhw l¡øÊ à¡l¡ j¡eh¡¢dL¡l i‰ qJu¡l pñ¡he¡ −b−L ¢hla b¡L−a q−h z fË¡unC p¢WLi¡−h j¡eh¡¢dL¡l L£i¡−h lr¡ Ll¡ k¡−h ab¡ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju AeÉ¡eÉ pjpÉ¡l p¡−b j¡eh¡¢dL¡l J Se¢qaLl L¡S L£i¡−h Ll¡ k¡−h −pC ¢hou ¢ÙÛl Ll¡ j¤n¢Lm q−u f−s z hÉhq¡¢lL Ù¹−l j¡eh¡¢dL¡l L¡W¡−j¡ HC…¢m−a p¡q¡kÉ L−l :

• fËi¡¢ha j¡e¤o−cl fË¡p¢‰L Q¡¢qc¡ J ü¡bÑ ¢Q¢q²aLlZ : Ec¡qlZ: j¡eh¡¢dL¡l BCe −k −L¡eJ S¡uN¡u k¡a¡u¡−al Hhw hph¡−pl ü¡d£ea¡ fËc¡e L−l Hje¢L AiÉ¿¹l£e

i¡−h h¡Ù¹¥Q¥Éa j¡e¤o−cl ¢e−S−cl O−l ¢g−l Bp¡l h¡ −c−nl −k −L¡eJ S¡uN¡u hph¡p Ll¡l ü¡d£ea¡ B−R z j¡eh¡¢dL¡l BCe B−Nl −b−LC −L¡e A¢dL¡l ¢c−u l¡−M e¡, ¢hfkÑuNËÙ¹ j¡e¤o−cl SeÉ p¤¤pwqa L¡kÑœ²j °al£ Ll−h ¢L Ll−h e¡ a¡ pÇf¥ZÑi¡−h ¢eiÑl L−l pwNWe J LaÑ«f−rl Efl z

• A¢dL¡lLaÑ¡ J LaÑhÉf¡meL¡l£−cl ¢Q¢q²aLlZ : Ec¡qlZ: (1) ¢nö A¢dL¡l ¢eujL¡e¤e (Le−iene) Ae¤k¡u£ ¢nö a¡l p−hÑ¡µQ p¤¤¢hd¡l f¡Ju¡l A¢dL¡l£, −pSeÉ −p A¢dL¡lLaÑ¡ z (2) A−eL j¡eh¡¢dL¡l ¢eujL¡e¤e Ae¤k¡u£ l¡øÊ qm fËd¡e LaÑhÉ f¡meL¡l£ a¡l LaÑhÉ qm ¢n¢hl…¢m−a Hhw pj¢øNa −L¾cÊN¢m−a f¤¢mn£ ¢el¡fš¡ fËc¡e Ll¡ z

• j¡e¤−ol Q¡¢qc¡l p£j¡ ¢Q¢q²aLlZ :

Page 8: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

3

Ec¡qlZ: k¡a¡u¡−al A¢dL¡l naÑq£e A¢dL¡l eu, hÉ¢aœ²j f¢l¢ÙÛ¢a−a −S¡l L−l Afp¡lZ h¡ f¤ehÑ¡pe Ae¤j¢a −cJu¡ −k−a f¡−l z (e£−Q h¢ZÑa ¢e−cÑn¡hm£ L 1.4 J O 2.4 −cM¤e )

• Se¢qaLl L¡S j¡eh¡¢dL¡−ll j¡e−L ¢e¢ÕQa L−l : Ec¡qlZ: j¡eh¡¢dL¡−ll j¡e Ae¤k¡u£ M¡cÉ, h¡pÙÛ¡e h¡ ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²−cl BJa¡l j−dÉ q−a q−h z Ec¡qlZül©f, Se¢qaLl L¡S pwO¢Va Ll−a −k j¢qm¡ fËd¡e f¢lh¡l…¢ml, huú hÉ¢š², fË¢ahå£ hÉ¢š² Hhw AeÉ¡eÉ ¢hfcp ¥m j¡e¤o−cl pjpÉ¡…¢m−L eSl ¢c−a q−h z

3. p¤¤lr¡ L£ ? HL¢V pw‘¡ : C¾V¡l H−S¢¾p ÙÛ¡u£ p¢j¢a (IASC) Ae¤k¡u£ p¤¤lr¡l pw‘¡ −cJu¡ q−u−R - “BCe¡e¤k¡u£ hÉ¢š²l A¢dL¡−ll f§ZÑ pÇj¡e L−l L¡kÑ pÇf¡ce Ll¡ z” (kb¡ - j¡eh¡¢dL¡l BCe, nlZ¡bÑ£ BCe)4 HC dl−Zl L¡S fË¢a¢œ²u¡n£m q−a f¡−l; −kje OVj¡e ¢qwp¡−L hå Ll¡l SeÉ h¡ Bpæ ¢qwp¡−L e¡ q−a −cJu¡l SeÉ; fË¢a¢hd¡e j§mL, −kje - f§−hÑ O−V k¡Ju¡ ¢qwp¡l pj¡d¡e h¡ r¢af§lZ Ll¡ (eÉ¡u, r¢af§lZ h¡ f¤ehÑ¡pe); f¢l−hn pª¢ø Ll¡, −kje -Bh¢nÉL BCe J pwÙÛ¡Na L¡S, rja¡ J p−Qaea¡l fËp¡l Ll¡ k¡l j¡dÉ−j j¡eh¡¢dL¡−ll fË¢a nËÜ¡ h¡s¡−h Hhw i¢hoÉ−al j¡eh¡¢dL¡l m´Oe BVL¡−a Ll−a p¡q¡kÉ Ll−h5 z p¤¤lr¡c¡eL¡l£ J a¡−cl c¡¢uaÆ −k B¿¹SÑ¡¢aL j¡eh¡¢dL¡l BCe l¡øÊ−a hmhv Ll−a q−h j¡eh¡¢dL¡l−L nËÜ¡ Ll¡l SeÉ, −pC p¤¤lr¡l HC pw‘¡−L JC Q¡l¢V c¡¢u−aÆl Awn ¢q−p−h −cM−a q−h; −kje p¢œ²ui¡−h j¡eh¡¢dL¡l m´Oe e¡ Ll¡, HC dl−Zl A¢dL¡l lr¡ Ll¡; f£¢sa hÉ¢š²−cl q−u AeÉ¡−ul ¢hl¦−Ü fË¢ah¡c Ll¡ Hhw f¢l¢ÙÛ¢al −b−L h¡yQ¡−e¡, j¡e¤o−L a¡l A¢dL¡l…¢m−L pÇf¨ZÑi¡−h hÉhq¡l Ll−a f¡−l SeÉ a¡−L kb¡kb p¡q¡kÉ J f¢l−oh¡ −cJu¡ Hhw −L¡eJ lLj °hojÉ e¡ L−l HC L¡S…¢m pÇfæ Ll¡ j¡e¤o−L f¢lf§ZÑ L−l −a¡m¡ z h¡Ù¹h cª¢ø −b−L HC LaÑhÉ…¢ml AbÑ qm l¡−øÊl LaÑhÉ qm ¢h−noi¡−h : (L) j¡eh¡¢dL¡l m´Oe h¡ f¤e:m´Oe qJu¡−L −l¡d Ll¡; (M) kMe j¡eh¡¢dL¡l m¢´Oa q−µR aMe a¡ hå Ll¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ HC i¡he¡u −k l¡øÊ Hhw LaÑ«fr A¢dL¡l…¢m−L pÇj¡e Ll−h Hhw a«a£u hÉ¢š²L«a BO¡a h¡ ¢hfc −b−L f£¢sa hÉ¢š²−cl p¤¤lr¡ h¡ fË¡L«¢aL ¢hfkÑu −b−L a¡−cl h¡yQ¡−h; Hhw (N) k¢c A¢dL¡l m¢´Oa qu a−h −pC j¡e¤o…¢m−L r¢af§lZ −cJu¡ J f§ZÑ f¤ehÑ¡pe ¢e¢ÕQa Ll¡ z −kM¡−e LaÑ«f−rl c¡¢uaÆ p¡de Ll¡l prja¡ Hhw/h¡ CµR¡ Lj b¡−L −pM¡−e B¿¹SÑ¡¢aL pÇfËc¡u l¡−øÊl fË−Qø¡−a pq¡uL J f¢lf§lL i¥¢jL¡ f¡me L−l z ¢h¢iæ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul S¢Vma¡l SeÉ UN-Hl ¢eu−jl ¢ia−ll J h¡C−ll pwNWe…¢m p¢œ²u AwnNËqZ L−l k¡l SeÉ ¢h−no cra¡ J pÇf−cl fË−u¡Se qu z j¡eha¡h¡c£ J Eæue LjÑ£NZ j¡eh¡¢dL¡l NÉ¡−l¢¾V, ¢h−noi¡−h e¡N¢lL J l¡S°e¢aL A¢dL¡−ll SeÉ A‰£L¡lhÜ, Hje¢L HC A‰£L¡−l L¡E−L BO¡a e¡ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹−L A¿¹iѨš² Ll¡ q−u−R6 z M¡cÉ, ¢el¡fc f¡e£u Sm Hhw −n±Q¡N¡l, BnËu, ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ Hhw ¢nr¡ fËi«¢a Se¢qaLl pq¡ua¡ fËc¡e Ll¡l j¡dÉ−j a¡l¡ AbÑ°e¢aL, p¡j¡¢SL Hhw p¡wú«¢aL A¢dL¡l…¢m f¢lf§ZÑ Ll−a …l¦aÆf§ZÑ i¥¢jL¡ f¡me L−l z ah¤, ¢hfkÑuNËÙ¹ j¡e¤−ol j¡eh¡¢dL¡l Ef−i¡N Ll¡l SeÉ ¢e−S−cl AwnNËq−Zl pju Se¢qaLl âhÉ Hhw f¢l−oh¡ fËc¡e p¤¤lr¡j§mL L¡S eu z H¢V L¡kÑLl£ aMeC qu kMe Hl E−ŸnÉ qu i¢hoÉ−a A¢dL¡l m´Oe−L BVL¡−a, Qmj¡e A¢dL¡l m´Oe−L hå Ll−a Hhw f§−hÑL¡l A¢dL¡l m´O−el OVe¡ fË¢a¢hd¡e Ll¡ z

4 IASC IDP fË−VLne f¢m¢p 1999 zHC pw‘¡ Bp−m −eJu¡ q−u−R Ju¡LÑnf Ag cÉ C¾V¡leÉ¡ne¡m L¢j¢V Ag cÉ −lX œ²p Ae −fË¡−VLne,1999 5 IASC IDP fË−VLne f¢m¢p 1999, −NÔ¡h¡m −fË¡−VLne LÓ¡ØV¡l Ju¡¢LÑw NË¥f, qÉ¡äh¤m gl −fË¡−VLne Ag C¾V¡le¡m£ ¢Xp−fÔpX f¡lpep, j¡QÑ1 2010, fªù¡ 7 6 Hl SeÉ f¢l¢nø 1-Hl në−L¡o −cM¤e z

Page 9: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

4

HCi¡−h, Se¢qaLl L¡−Sl fËp−‰ p¤¤lr¡l d¡lZ¡−L j¡eha¡h¡c£ (f¤el¦Ü¡−ll −r−œ) ¢q−p−h −cM−a q−h ab¡, Eæu−el LjÑ£NZ B¿¹SÑ¡¢aL j¡eh¡¢dL¡−ll ¢e¢l−M nËÜ¡, p¤¤lr¡ J °hojÉq£e i¡−h j¡eh¡¢dL¡l p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡l SeÉ L¡S L−le z p¤¤lr¡l Ae¤n£me p¤¤lr¡ qm j¡eh¡¢dL¡l ¢e¢ÕQa Ll¡ z HC d¡lZ¡−L B−l¡ −hn£ Øfø Ll¡l SeÉ A¢i‘a¡ −b−L hm¡ k¡u −k j¤MÉ p¤¤lr¡ QÉ¡−m”…¢m ¢h−no f¢l¢ÙÛ¢a−a °al£ qu −kM¡−e j¡e¤−ol r¢a qu h¡ a¡l¡ Ah−q¢ma qu, −kM¡−e fË¡fÉ Se¢qaLl âhÉ Hhw f¢l−oh¡…¢m−a L¢j−u −cJu¡ qu, −kM¡−e j¡e¤−ol A¢dL¡l−L AnËÜ¡ Ll¡ qu h¡ A¢dL¡l MhÑ Ll¡ qu, −kM¡−e j¡e¤−ol −L¡eJ A¢dL¡l b¡−L e¡ h¡ b¡L−mJ a¡−cl −pC A¢dL¡l −b−L −S¡l L−l h¢’a Ll¡ qu, −kM¡−e a¡l¡ °ho−jÉl ¢nL¡l qu z hÉhq¡¢lL E−Ÿ−nÉ p¤¤lr¡pwœ²¡¿¹ L¡kÑ¡hm£…¢m−L ¢ejÀ¢m¢Ma i¡−h −nËZ£i¥š² Ll¡ qu :

1. BO¡a : j¡eh¡¢dL¡l m´Oe Ll¡l SeÉ h¡ a¡−cl r¢a Ll¡l SeÉ j¡e¤o−L Ah−qm¡ Ll¡l (Aa£−a, haÑj¡−e h¡ i¢hoÉ−a) L¡S…¢m−L pð¢da Ll¡ z

2. Lj f¡Ju¡ : M¡cÉ, ¢el¡fc f¡e£u Sm Hhw −n±Q¡N¡l, BnËu, ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ Hhw ¢nr¡ fËi«¢a Se¢qaLl âhÉ¡¢c J f¢l−oh¡ j¡e¤−ol L¡−R −f±yR¡u Hhw j¡e¤−ol L¡−R H…¢m −f±yR¡−e¡l −r−œ −k h¡d¡…¢m B−R −p…¢m c¤l Ll¡ z

3. L¡l¦l A¢dL¡−ll j−dÉ h¡d¡ Hhw Arja¡ : j¡e¤o ¢e−Sl A¢dL¡l ¢e−S Ef−i¡N Ll¡l SeÉ L¡S Ll¡ Hhw A¢dL¡l m´O−el pju A¢dL¡−ll fË¢a p−Qae b¡L¡ Hhw ¢h−no i¡−h ¢ejÀ¢m¢Ma f¢l¢ÙÛ¢a−a a¡−cl rja¡−L n¢š²n¡m£ Ll¡ : (L) ¢hfkÑu fËi¡¢ha j¡e¤o−cl A¢dL¡l Hhw abÉ, fl¡jnÑ Hhw AwnNËq−Zl Ai¡h (M) c¢mm-cÙ¹¡−h−Sl Ai¡h (N) Bc¡m−al p¤¤¢hd¡ ab¡ A¢dL¡l m´O−el ¢hl¦−Ü L¡kÑLl fË¢a¢hd¡e Hhw A¢cL¡l m´O−el SeÉ r¢af§lZ (O) m´O−el SeÉ c¡uhÜa¡l Ai¡h

4. °hojÉ : j¡e¤o k¡−a r¢a −j−e ¢e−a h¡dÉ e¡ qu, −L¡eJ ¢LR¥ e¡ f¡Ju¡, ¢e−Sl A¢dL¡l −i¡N Ll−a e¡ f¡l¡ h¡ a¡−cl S¡¢a, hZÑ,, ¢m‰, i¡o¡, djÑ, l¡S°e¢aL ¢cL ¢c−u Apja¡, S¡a£u J p¡j¡¢SL Evp, pÇf¢š, fË¢ahåLa¡z SeÈ, hup Hhw AeÉ¡eÉ ¢cL ¢c−u °hojÉ c§l Ll¡l SeÉ L¡S Ll¡ z

p¤¤lr¡j§mL L¡kÑLm¡f−L Awni¥š² Ll−a h¡Ù¹h f¢l¢ÙÛ¢a, p¤¤−k¡N J Hhw a¡l p¡−b h¡d¡l fËi¨a i¥¢jL¡ b¡−L z ah¤J, p¤¤lr¡ fÜ¢al A¿¹iÑš² qm :

1. f¢l¢ÙÛ¢al ac¡l¢L Hhw fË¡p¢‰L p¤¤lr¡ ¢hou…¢m ¢Q¢q²aLlZ; Q¡¢qc¡l Efl ¢i¢š L−l p¤¤lr¡ pwœ²¡¿¹ ¢hou…¢m−L ANË¡¢dL¡l −cJu¡;

2. Hl p¡−b pÇf¢LÑa LaÑ«f−rl p¡−b B−m¡Qe¡ (−N¡fei¡−h h¡ fËL¡−nÉ); 3. fË¡p¢‰L f¢l−oh¡ c¡eL¡l£−cl prja¡ hª¢Ü Ll¡ Hhw a¡l p¡−b fËi¡¢ha j¡e¤−ol Hhw −N¡ù£−cl prja¡ hª¢Ü Ll¡;

Hhw 4. fËi¡¢ha j¡e¤o−cl pl¡p¢l p¤¤lr¡ h¡ ¢el¡fš¡ −cJu¡, −kje - ¢hfkÑuNËÙ¹ ÙÛ¡e −b−L ÙÛ¡e¡¿¹¢la q−a Q¡Ju¡ j¡e¤o−cl

¢el¡fc k¡a¡u¡−al hÉhÙÛ¡; ¢m‰¢i¢šL ¢qwp¡ lc h¡ hå Ll¡l SeÉ LÉ¡−Çfl S−ml S¡uN¡u J −n±Q¡N¡−l B−m¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡, NZ−L−¾cÊ B−m¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡; j¡eh¡¢dL¡l m¢´Oa qJu¡ hÉ¢š²−cl SeÉ BC¢e pq¡ua¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ z

4. HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£…¢ml E−ŸnÉ J −rœ L£ ? cnÑL Hhw E−ŸnÉ HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£l j§MÉ E−ŸnÉ qm, ¢hfkÑu œ¡Z Hhw f¤hÑ¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡l fË−Qø¡−L ¢e¢ÕQa Ll−h k¡ fËi¡¢ha j¡e¤−ol j¡eh¡¢dL¡l lr¡ Ll¡l SeÉ J A¢dL j¡eh¡¢dL¡l f¡Ju¡−L ¢e¢ÕQa Ll−h −p…¢m−L HL¢V L¡W¡−j¡l j−dÉ p¤¤pwqa l©−f f¢lQ¡¢ma Ll¡l SeÉ B¿¹SÑ¡¢aL J AplL¡¢l j¡eha¡h¡c£ pwNWe…¢m−L ab¡ C¾V¡l-H−S¢¾p ÙÛ¡u£ p¢j¢al pcpÉ−cl p¡q¡kÉ Ll¡ z ¢h−noa: mrÉ q−h :

Page 10: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

5

pLm ¢hfkÑ−u p¡s¡ −cJu¡ Hhw f§hÑ¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡ fkÑ¿¹ fË¢a¢V fkÑ¡−u j¡eh¡¢dL¡l e£¢a Hhw p¤¤lr¡l j¡e ¢e¢ÕQa Ll¡ - Hl p¡−b p¡−jÉl −j±¢mL e£¢a ¢e¢ÕQa Ll¡ z

fËi¡¢ha j¡e¤o J −N¡ù£−cl p¢œ²u AwnNËq−Zl j¡dÉ−j B−m¡¢Qa fË¡p¢‰L Ef¡u…¢m−L ¢Q¢q²a Ll¡, ¢hfkÑu fË¢a¢œ²u¡l fË¢a¢V Ù¹−l kaV¡ pñh aaV¡ p‰¢af§ZÑi¡−h j¡eh¡¢dL¡l−L ¢e¢ÕQa Ll¡ z

fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju ¢hcÉj¡e j¡eha¡h¡c£ j¡−el f¢lf§lL (hc−m eu) ¢e−cÑn¡hm£ j¡eh¡¢dL¡l LjÑ£NZ kMe plL¡¢l LaÑ«f−rl p¡−b Lb¡h¡aÑ¡ hm−he aMe j¡eh¡¢dL¡l BC−el A¿¹NÑa fËi¡¢ha j¡e¤o−cl fË¢a a¡−cl AhnÉ LlZ£u L¡S…¢m pÇf−LÑ AhnÉC B−m¡Qe¡ Ll−he z

HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£ ¢h−no ¢hfkÑu hÉhÙÛ¡fe¡ fË¢aù¡−el plL¡¢l LaÑ«f−rl S−eÉJ L¡kÑLl£ q−a f¡−l k¡l¡ fË¡b¢jLi¡−h ¢hfkÑuNËÙ¹ j¡e¤o−cl Se¢qaLl pq¡ua¡ J p¤¤lr¡ fËc¡e L−le z a¡l¡ S¡a£u BCe J e£¢a pð−åJ S¡e−a f¡−le z HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£ fË¡L«¢aL ¢hfkÑuNËÙ¹ −c−nl fËi¡¢ha p¡d¡lZ j¡e¤o−cl L¡−S m¡N−a f¡−l z −rœ HC ¢e−cÑn¡hm£l j−dÉ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−u p¡s¡ −cJu¡ Hhw f§hÑ¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡−L A¿¹iѨš² Ll¡ q−u−R z k¢cJ a¡l¡ ¢hfkÑu fËÙ¹¥¢a Hhw Ty¥¢L Lj¡−e¡l SeÉ L¡S L−l e¡, fËÙ¹¥¢al ¢ho−u pñ¡hÉ Ef¡u…¢m−L −kM¡−e j¡e¡epC −pM¡−e E−õM Ll¡ −k−a f¡−l z A¢dL¿¹¥, S¡a£u J B’¢mL Ù¹−l ¢hfkÑu fËÙ¹¥¢al e£¢a J −L±n−ml p¤¤lr¡l ¢ho−u HC ¢e−cÑn¡hm£ L¡kÑLl£ q−a f¡−l,Hl j¡d−j ¢hfkÑu hÉhÙÛ¡fe¡ J j¡eha¡h¡c£ LjÑ£−cl fË¢nrZ Hhw prja¡ hª¢Ü L−l BC¢e J p¡wNW¢eL L¡W¡−j¡−L, A¢edÑ¡¢la Ml−Ql f¢lLÒfe¡−L Eæa Ll¡ −k−a f¡−l z HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£l j§m ¢pÜ¡¿¹−a fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju j¡eh¡a¡h¡c£ L¡SL−jÑl ¢cL¢e−cÑn b¡L−h, HR¡s¡ H¢V S£h−el Ec¡ql−Zl p¡−b S¢sa pñ¡hÉ L¡S…¢ml p¡−b h¡Ù¹hpÇja q−h z ¢edÑ¡¢la L¡SLjÑ hÉfL Hhw ¢hÙ¹«a, HC ¢ho−u ¢hnci¡−h f¢l¢nø 3 -H E−õM Ll¡ q−u−R z HC ¢e−cÑn¡hm£−a E¢õ¢Ma L¡S…¢m qm :

• r¢a h¡ BO¡a hå/fË¢a−l¡d Ll¡ • fËi¡¢ha j¡e¤ol¡ k¡−a kb¡kb fË−u¡Se£u âhÉ, f¢l−oh¡ Hhw p¤¤−k¡N-p¤¤¢hd¡ f¡u a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ • fËi¡¢ha j¡e¤ol¡ k¡−a ¢e−S−cl A¢dL¡l c¡h£ Ll−a f¡−l a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ Hhw • °hojÉ c¤l Ll¡

B¿¹SÑ¡¢aL j¡eh¡¢dL¡l BCe, Se¢qaLl L¡SL−jÑl SeÉ haÑj¡e j¡e J e£¢a Hhw fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pjuL¡l j¡eha¡h¡−cl j¡−el j¡eh¡¢dL¡−ll Efl ¢i¢š L−l hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£l eLn¡ °al£ Ll¡ q−u−R7 z ah¤J, HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£−a B¿¹SÑ¡¢aL BC−e pwl¢ra hÉ¢š²l A¢dL¡−ll a¡¢mL¡ −cJu¡ qu¢e z k¢cJ HV¡ mrÉ l¡M¡ q−u−R −k fË¡L«¢aL ¢hfkÑu fËp−‰ j¡eha¡h¡c£ LaÑ«fr Se¢qaLl L¡−Sl pju j¡eha¡h¡c£ cª¢øi‰£l à¡l¡ f¢lQ¡¢ma q−a f¡−le8 z HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul iuˆl f¢lZ¡j−L j−e −l−M °al£ Ll¡ q−u−R, a¡−cl j−dÉ −hn£l i¡NC ¢hfkÑ−ul fËÙ¹¥¢al pjuL¡l h¡ ¢LR¥ ¢hfkÑ−ul p¤¤œf¡a pjuL¡l AeÉ¡eÉ ¢hfc z L¡W¡−j¡

7 HC ¢e−cÑn¡hm£ pÇf¨ZÑi¡−h kaV¡ f¡l¡ k¡u B¿¹SÑ¡¢aL j¡eh¡¢dL¡−ll Efl ¢i¢š L−l °al£ Ll¡ q−u−R, Hje¢L B’¢mL j¡eh¡¢dL¡l ¢h¢d Hhw AeÉ¡eÉ j¡e −kje, N¡C¢Xw ¢fË¢¾pfmp Ag C¾V¡le¡m ¢Xp−fÔp−j¾V, hÉfªa fËLÒf ¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e Q¡VÑ¡l AÉ¡ä ¢j¢ej¡j ØVÉ¡ä¡XÑ Ce ¢Xp¡ØV¡l −lpf¾p (hÉfªa q¡ahC) Hhw IFRC-l BQlZ¢h¢d z HC hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£¢V−L −cM−a q−h −pC j¡−el Hhw f¢m¢pl p¡−b f¢lf§lL qu Hhw a¡−cl p¡−b p¡j”pÉ −l−M ¢hhªa Ll−a q−h z 8 pÇfË¢a UN C¾V¡leÉ¡ne¡m m L¢jne fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju l¡−øÊl A¢a¢lš² c¡¢uaÆ haÑ¡−e¡l fË¢œ²u¡u L¡S Qm−R k¡ j¡eh¡¢dL¡l pwÙÛ¡ a¡vr¢eL Q¡¢qc¡ f§l−Zl L¡−Sl p¡−b pj¡¿¹l¡m fl¡jnÑ ¢c−a f¡−l z

Page 11: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

6

HC ¢e−cÑn¡hm£−a fËb−j ¢LR¥ p¡d¡lZ e£¢a ¢edÑ¡lZ Ll¡ q−u−R z h¡Ù¹¢hL L¡l−Z, fËi¡¢ha j¡e¤−ol j¡eh¡¢dL¡l lr¡l p¡−b fË¡p¢‰L j§m e£¢a…¢m−L Q¡l¢V AdÉ¡−u i¡N L−l q−u−R z −kje,

L) S£he lr¡; ¢el¡fš¡ J Hhw h¡Ù¹h AMäa¡, ÙÛ¡e¡¿¹l−Zl pju f¡¢lh¡¢lL håe lr¡l p¡−b pÇf¢LÑa qm A¢dL¡l lr¡ z H…¢m e¡N¢lL J l¡S°e¢aL A¢dL¡l−L9 ¢e¢ÕQa L−l, ¢hfkÑu qJu¡l pju Hhw a¡l flhaÑ£ pj−u ¢h−noi¡−h fË¡p¢‰L z Hl j−dÉ ¢LR¥ ¢h−noi¡−h p¤¤lr¡l A¢dL¡l J h¡Ù¹h AMäa¡l A¢dL¡l pjNË ¢hfkÑ−ul L¡−S …l¦aÆf§ZÑ −kje, ¢m‰°hojÉ ¢i¢šL ¢qwp¡l fËp−‰ z M) M¡cÉ, ü¡ÙÛÉ, BnËu Hhw ¢nr¡l A¢dL¡l lr¡ z HCph p¡j¡¢SL A¢dL¡l10 ¢hfkÑ−u −hy−Q k¡Ju¡ j¡e¤o−cl S£helr¡l j¡e¢hL pq¡ua¡ ¢e¢ÕQa Ll−a p¡q¡kÉ L−l, ¢h−noa: BfcL¡m£e pj−u Hhw M¤h fË−u¡S−e Hhw AeÉ pj−u z N) Olh¡¢s, S¢j, pÇf¢š Hhw S£¢hL¡l A¢dL¡l lr¡ z HC AbÑ°e¢aL, p¡j¡¢SL J p¡wú«¢aL A¢dL¡l ¢h−noi¡−h fË¡p¢‰L BfcL¡m£e pju A¢aœ²¡¿¹ qJu¡l fl Hhw f§hÑ¡hÙÛ¡u ¢g−l k¡Ju¡l fË−Qø¡l öl¦−a; Hhw O) abÉ, AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl SeÉ j¤š² k¡a¡u¡−al A¢dL¡l; f¡¢lh¡¢lL hå−el f¤e:ÙÛ¡fe, A¢ihÉ¢š² J ja¡ja; Hhw ¢ehÑ¡Q−el A¢dL¡l lr¡ z HC e¡N¢lL J l¡S°e¢aL A¢dL¡l f¤hÑ¡hÙÛ¡u ¢g−l k¡Ju¡l A−eL f−lJ i£oZ …l¦aÆf§ZÑ z

hÉhq¡lL¡l£NZ Bpæ BfcL¡m£e fkÑ¡−u (L) Hhw (M) ¢hi¡N B−m¡Qe¡ Ll−a f¡−le Hhw (N) J (O) ¢hi¡N flhaÑ£ fkÑ¡−u B−m¡Qe¡ Ll−a f¡−le z k¢cJ, HC AdÉ¡−u E¢õ¢Ma pLm A¢dL¡l…¢m−L f§ZÑ pÇj¡−el p¡−b fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−u fËi¡¢ha j¡e¤−ol j¡eh¡¢dL¡l−L p¤¤pwqa l©−f p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ −k−a f¡−l11 z pjÙ¹ j¡eh¡¢dL¡l phÑSe£e, A¢h−µRcÉ, flØfl¢eiÑl J B¿¹:pÇfLÑk¤š² z fË¡p¢‰L A¢dL¡l…¢ml j−dÉ −L¡−e¡ œ²j¡¢dL¡l HC ¢e−cÑn¡hm£−a EfÙÛ¡fe Ll¡ qu¢e, hlw ¢hfkÑ−ul ¢h¢iæ pj−u fË¡b¢jL i¡−h fË¡p¢‰L Hje A¢dL¡l…¢m−L a¡s¡a¡¢s ¢Q¢q²a Ll¡l SeÉ p¡q¡kÉ Ll−h z

9 B¿¹SÑ¡¢aL Ù¹−l HC A¢dL¡l…¢m pwl¢ra q−u−R 1996 Hl C¾V¡leÉ¡ne¡m L¢i−e¾V Ae f¢m¢VL¡m AÉ¡ä ¢p¢im l¡CVp z 10 HC A¢dL¡l…¢m pwl¢ra q−u−R 1996 Hl C¾V¡leÉ¡ne¡m L¢i−e¾V Ae CLe¢jL, −p¡pÉ¡m AÉ¡ä L¡mQ¡l¡m l¡CVp z 11 Ju¡mÑX Leg¡−l¾p Ae ¢qEjÉ¡e l¡CVp Ce ¢i−ue¡, ¢XLÓ¡−lpe Hä −fË¡NË¡j Ag AÉ¡Lne UN Doc A/ Leg. 157/23, 12 S¥m¡C 1993

Page 12: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

7

Awn - 2

C¾V¡l-H−S¢¾p ØVÉ¡¢äw L¢j¢Vl fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju j¡e¤−ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL hÉhq¡¢lL ¢e−cÑne¡j¡

p¡d¡lZ e£¢a A. fË¡L«¢aL ¢hfkÑu fËi¡¢ha j¡e¤−ol SeÉ p¡d¡lZ e£¢a A.(1) fË¡L«¢aL ¢hfkÑu fËi¡¢ha j¡e¤o−cl ¢Q¢q²a Ll−a q−h L¡lZ a¡l¡ a¡−cl −c−nl AeÉ j¡e¤o−cl jae B¿¹SÑ¡¢aL

j¡eh¡¢dL¡l BCe Ae¤k¡u£ ü¡d£ea¡ J pj¡e A¢dL¡l f¡Ju¡l A¢dL¡l£ z a¡−cl−L S¡¢a, hZÑ, ¢m‰, i¡o¡, djÑ, l¡S°e¢aL ¢cL ¢c−u Apja¡, S¡a£u J p¡j¡¢SL Evp, pÇf¢š, fË¢ahåLa¡, SeÈ, hup Hhw AeÉ¡eÉ ¢cL ¢c−u °hojÉ Ll¡ k¡−h e¡ z e¡l£, ¢nöpq pjÙ¹ ¢hfkÑufËi¡¢ha ¢h−no −nËZ£l j¡e¤o−cl pq¡ua¡ ¢c−a q−h z e¡l£, ¢nö, ¢h−no −nËZ£i¥š² j¡e¤o−cl p¤¤lr¡ ¢houL ¢h−no fË−u¡Se…¢m−L f§lZ Ll¡l m−rÉ L¡S Ll−a q−h ¢L¿¹¥ huú hÉ¢š², fË¢ahå£ hÉ¢š², HCQ.BC.¢i/HCXp l−u−R Hje hÉ¢š², HL¡L£ f¢lh¡l h¡ ¢nöfËd¡e f¢lh¡l, AiÉ¿¹l£ei¡−h Afp¡¢la fË¡Q£e −nËZ£i¥š² h¡ djÑ£u hÉ¢š²−cl Q¡¢qc¡ ¢iæ q−a f¡−l, ah¤J a¡−cl j−dÉ −L¡−e¡ °hojÉ e¡ L−l a¡−cl p¤¤lr¡l fË−u¡S−e L¡S Ll−a q−h z

A.(2) ¢hfkÑufËi¡¢ha hÉ¢š²−cl h¡ ¢hfkÑu à¡l¡ fËi¡¢ha q−a f¡−l Hje hÉ¢š²−cl fË−u¡Se£u abÉ ¢c−a q−h Hje

pqS−h¡dÉ i¡o¡u, −k i¡o¡ JC hÉ¢š²l¡ h¤T−a f¡−l, −p…¢m qm : A) −k ¢hfkÑ−ul pÇj¥M£e a¡l¡ q−a Q−m−R h¡ q−u−R a¡l fËL«¢a J Ù¹l B) ¢hfkÑ−ul Ty¥¢L J ¢hfcpˆ¥ma¡ Lj¡−e¡l SeÉ Nªq£a Ef¡u C) ¢hcÉj¡e h¡ f¢lL¢Òfa Se¢qaLl pq¡ua¡, f¤hÑ¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡l fË−Qø¡ Hhw a¡−cl A¢dL¡l D) B¿¹SÑ¡¢aL J S¡a£u BCe Ae¤k¡u£ a¡−cl A¢dL¡l A.(3) ¢hfkÑufËi¡¢ha j¡e¤ol¡ L£ dl−Zl Ef¡u NËqZ Ll−h −p ¢ho−u a¡−cl abÉ J fl¡jnÑ ¢c−a q−h Hhw a¡−cl ¢ho−u

a¡l¡ k¡−a ¢e−Sl¡ c¡¢uaÆ ¢e−a f¡−l a¡l p¤¤−k¡N L−l ¢c−a q−h z ¢hfkÑu fË¢a¢œ²u¡l ¢h¢iæ Ù¹−ll f¢lLÒfe¡u J h¡Ù¹h¡u−e a¡l¡ AwnNËqZ Ll−a pjbÑ q−h z fË¡¢¿¹L j¡e¤o−cl ¢pÜ¡¿¹ NËq−Zl B−m¡Qe¡u AwnNËq−Zl j¡dÉ−j mrÉ Ef¡u…¢m ¢ÙÛl Ll−a q−h z

A.(4) ¢hfkÑufËi¡¢ha j¡e¤ol¡ a¡−cl A¢dL¡l c¡h£ Ll¡l J A¢dL¡l −i¡N Ll¡l A¢dL¡l B−R, Hhw k¢c A¢dL¡l m¢´Oa

qu a−h L¡kÑLl£ Ef¡u, h¡d¡q£e ¢hQ¡lhÉhÙÛ¡l p¤¤−k¡N ¢c−u a¡−cl p¡q¡kÉ Ll−a q−h z A.(5) ¢nö−cl ¢ho−u ¢pÜ¡¿¹ −eJu¡l pju a¡−cl f−r −kV¡ ph−Q−u i¡−m¡ −p…¢m−LC ¢h−hQe¡ Ll−a q−h z A.(6) −k j¡e¤oSe a¡−cl Olh¡¢s h¡ −pC S¡uN¡ −R−s k¡Ju¡l SeÉ B−cn −f−u−R h¡ −R−s −k−a h¡dÉ q−µR h¡ fË¡L«¢aL

¢hfkÑ−ul SeÉ h¡ AeÉ −L¡eJ L¡l−Z k¢c B−N −b−L −pC S¡uN¡ −b−L j¡e¤o−cl Q−m −k−a qu h¡ Q−m −k−a h¡dÉ Ll¡ qu, a¡l¡ k¢c B¿¹SÑ¡¢aL p£j¡ −f¢l−u e¡ ¢N−u j§m i¨M−äl j−dÉ b¡−L a−h 1998 - Hl ¢e−cÑnLe£¢a Ae¤k¡u£ a¡l¡ qm AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o Hhw −pC Ae¤p¡−lC a¡−cl−L ¢h−hQe¡ Ll¡ q−h z

A.(7) fËi¡¢ha j¡e¤o−cl j¡eh¡¢dL¡l Hhw HC A¢dL¡l…¢m−L ¢eu¢jai¡−h ac¡l¢L Ll−a q−h z HC SeÉ −k haÑj¡e

ac¡l¢L fÜ¢a B−R a¡−L B−l¡ n¢š²n¡m£ Ll−a q−h h¡ ea¥e ac¡l¢L fÜ¢al fËhaÑe Ll−a q−h z fËi¡¢ha j¡e¤o−cl L¡−R k¡−a ac¡l¢LL¡l£−cl −f±yR¡−e¡l hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h z

Page 13: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

8

A.(8) fËi¡¢ha j¡e¤o−cl fË−u¡Se−L ANË¡¢dL¡l ¢c−u −pC Ae¤k¡u£ p¤¤lr¡l L¡S Ll−a q−h z HC Q¡¢qc¡…¢m fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡−b fl¡jnÑ L−l °hojÉq£e Hhw E−ŸnÉj§mL i¡−h ¢Q¢q²a Ll−a q−h z pwNªq£a pwMÉ¡ašÄ AhnÉC hup J e¡l£-f¤l¦−ol ¢i¢š−a Bm¡c¡ Ll−a q−h z

A.(9) p¤¤lr¡ pð¢åa L¡S…¢m−L fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡wú«¢aL f¢l−h−nl Ae¤L¨m q−a q−h, p¤¤lr¡ pð¢åa L¡S…¢m−L

B¿¹SÑ¡¢aL j¡eh¡¢dL¡l j¡−el Ef−k¡N£ q−a q−h z B. j¡eha¡h¡c£ L¡−S l¡øÊ J AeÉ¡eÉ LjÑ£−cl i¥¢jL¡ B.(1) fË¡L«¢aL ¢hfkÑu fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¤¤lr¡ −cJu¡l c¡¢uaÆ J LaÑhÉ qm l¡−øÊl z HC c¡¢uaÆ f¡me Ll¡l SeÉ fËi¡¢ha j¡e¤o−cl j¡eh¡¢dL¡l−L nËÜ¡ J pÇj¡e Ll−a Hhw j¡eh¡¢dL¡l m´OeL¡l£−cl (hÉ¢š² ¢h−no h¡ cmNa Afl¡d) −b−L Hhw ¢hfkÑuL¡m£e ¢hf−cl pju (fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h) ¢el¡fš¡ ¢c−a l¡øÊ h¡dÉ z B.(2) B¿¹SÑ¡¢aL j¡eha¡h¡c£ pwNWe Hhw pwÙÛ¡…¢m Hhw AplL¡¢l pwNWe…¢m ¢ejÀ¢m¢Ma i¡−h L¡kÑ pÇf¡ce L−l :

fË¡L«¢aL ¢hfkÑuNËÙ¹ j¡e¤o−cl pq¡ua¡ Ll¡l SeÉ f¢l−oh¡ J pq¡ua¡ −cJu¡, ab¡ LaÑ«fr kMe fË¡L«¢aL ¢hfkÑuNËÙ¹ j¡e¤o−cl j¡eh¡¢dL¡l lr¡l SeÉ ¢el¡fš¡ ¢c−a f¡−le¡ h¡ A¢eµR¥L aMe fË−u¡Se£u j¡eha¡h¡c£ pq¡ua¡ −cJu¡;

HV¡ ü£L¡l Ll−a q−h −k j¡eh¡¢dL¡−ll ¢i¢š qm Se¢qaLl h¡ j¡eha¡h¡c£ L¡S z fË¡L«¢aL c¤−kÑ¡−Nl f¢l¢ÙÛ¢a−a ph pj−uC fËi¡¢ha j¡e¤o−cl j¡eh¡¢dL¡l−L pÇj¡e S¡e¡−h Hhw a¡−cl j¡eh¡¢dL¡l k¡−a phÑ¡¢‰ei¡−h hª¢Ü f¡u J p¤¤l¢ra qu a¡l SeÉ pf−r Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll−a q−h z HC dl−Zl pwNWe LM−e¡C j¡eh¡¢dL¡l m´Oe h¡ L¢j−u Be¡l −Qø¡ L−l e¡ h¡ Hhw HC S¡a£u −L¡−e¡ e£¢a ¢edÑ¡l−Z AwnNËqZ L−l e¡ z

HC pwNWe…¢m hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£ Ae¤k¡u£ a¡−cl L¡S pÇf¡ce L−l, ¢h−noa: fËi¡¢ha j¡e¤o−cl f¢l¢ÙÛ¢a J Q¡¢qc¡ ¢ÙÛl Ll¡ J ac¡l¢L Ll¡l pju, pwNWe…¢ml L¡−Sl f¢lLÒfe¡l pju, LjÑp§¢Q l©f¡u−el pju, ¢e−S−cl L¡−S k¤š² Ll¡l SeÉ j¡eh¡¢dL¡l lr¡l SeÉ l¡øÊ h¡ LaÑ«f−rl c¡¢uaÆ J LaÑhÉ ¢houL Lb¡h¡aÑ¡ hm¡l pju z

j¡e¢hLa¡, ü¡d£ea¡, ¢el−fra¡l p¡−b L¡kÑ pÇf¡ce Ll¡ ; Hhw LaÑ«fr J fËi¡¢ha hÉ¢š²−cl L¡−R c¡uhÜ b¡L¡ z

B.(3) pLm j¡eha¡h¡c£ LjÑ£NZ−L HV¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll−a q−h −k a¡−cl j−dÉ p¤¤lr¡j§mL L¡SLjÑ p’¡me¡ Ll¡l pju a¡l¡

l¡øÊ£u J B’¢mL ¢euj −j−e Qm−h z B.(4) j¡eha¡h¡c£ pq¡ua¡ Se¢qaLl L¡−Sl E−Ÿ−nÉC hÉhq©a q−h, AeÉ −L¡b¡J eu z −kje, l¡S°e¢aL ü¡bÑ ¢p¢Ü h¡

Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤−ol hc−m AeÉ −m¡−L−cl âhÉ¡¢c ¢c−u pq¡ua¡ −cJu¡l SeÉ hÉhq©a q−h e¡ z

Page 14: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

9

−nËZ£ - L

S£he lr¡; ¢el¡fš¡ J Hhw h¡Ù¹h AMäa¡, ÙÛ¡eQ¥É¢al pju f¡¢lh¡¢lL håe

L.1. Afp¡l−Zl pju S£he lr¡l Ef¡u L.1.1. fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju BfcL¡m£e ¢hfkÑufËi¡¢ha hÉ¢š²−cl S£he, h¡Ù¹h AMäa¡, ü¡ÙÛÉ ab¡ ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²l¡ −kM¡−eC b¡L¥L e¡ −Le a¡−cl A¢dL¡l kb¡pñh lr¡ Ll¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fËi¡¢ha j¡e¤o −h¡−T Hje i¡o¡u pñ¡hÉ ¢hfc, h¡yQ¡l Ef¡u ab¡ B−nf¡−n BnËu −eJu¡l ¢WL¡e¡ fËi«¢a pÇf−LÑ abÉ ¢c−a q−h; Hhw

¢h−no Q¡¢qc¡ pÇfæ j¡e¤−ol SeÉ p¤¤lr¡ lr¡l Ef¡u Hhw paLÑa¡S¡l£l fÜ¢a Q¡m¤ Ll−a q−h z fËÙ¹¥¢al Ef¡u :

−N¡ù£/NË¡j ¢i¢šL ¢hfkÑu Ty¥¢L hÉhÙÛ¡fe¡ f¢lLÒfe¡, Ty¥¢Ll fËL«¢a Hhw a¡l −b−L L£i¡−h lr¡ −f−a f¡−l −pC ¢ho−u −N¡ù£−L p−Qae Ll¡;

f¡WÉf¤Ù¹−Ll j−dÉ ¢hfkÑu p−Qaea¡−L A¿¹iѨš² Ll¡; fË¢a¢V j¡eha¡h¡c£ LjÑ£−cl fË¡b¢jL ¢Q¢Lvp¡l fË¢nrZ; ¢hfkÑuL¡m£e fËÙ¹¥¢a J −j¡L¡¢hm¡ Ll¡l Ef¡u, −kje heÉ¡fËhZ Hm¡L¡−a ec£NiÑ lre¡−hre Ll¡, pqi¡N£ −N¡ù£¢i¢šL ¢hfcpˆ¥ma¡ ¢eZÑu; Hhw

−N¡ù£ J f¢lh¡l−cl p¤¤lr¡j§mL Ef¡u…¢m plhl¡q, −kje - Afp¡lZ qJu¡l fbj¡e¢Qœ, AeÉ¡eÉ Bpæ ¢hfkÑu S¡e¡−e¡l SeÉ paLÑa¡l SeÉ h¡y¢n h¡S¡−e¡ z

L.1.2. k¢c HC Ef¡u…¢m a¡−cl p¤¤l¢ra Ll¡l SeÉ fkÑ¡ç e¡ qu a¡q−m ¢hf‹eL S¡uN¡ −b−L ¢hfcpˆ¥m S¡uN¡ −b−L p¤¤l¢ra S¡uN¡u p¢l−u ¢e−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

p¤¤l¢ra BnË−ul hÉhÙÛ¡ Ll¡ Hhw −pM¡−e k¡Ju¡l SeÉ j¡e¤o−cl Ae¤−l¡d Ll¡; fËi¡¢ha j¡e¤o −h¡−T Hje i¡o¡u h¡yQ¡l Ef¡u pÇf−LÑ S¡e¡−e¡ k¡−a a¡l¡ pq−SC ¢hfcpˆ¥m S¡uN¡ −b−L p−l −k−a f¡−l;

¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²−cl ¢el¡fc BnË−u −k−a p¡q¡kÉ Ll¡ z fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

ÙÛ¡e£u Ù¹−l ¢hfkÑu hÉhÙÛ¡fe¡ L¢j¢V °al£ Ll¡ p¤¤e¡j£ h¡ heÉ¡l jae A¢a ¢hf‹eL −rœ −b−L ¢el¡fc ÙÛ¡−e k¡Ju¡l fb/ ¢el¡fc ÙÛ¡e ¢e−cÑ¢na p¡Ce −h¡XÑ m¡N¡−e¡; Hhw

¢hfkÑ−ul B−N ÙÛ¡e¡¿¹l−Zl Ae¤n£me Ll¡ /fË¢nrZ −cJu¡ L.1.3. HC f¢l¢ÙÛ¢a−a ¢hfcpˆ¥m hÉ¢š² ¢e−S k¢c ¢hf‹eL ÙÛ¡e −b−L −hy−Q Q−m −k−a e¡ f¡−l a−h a¡−L ¢hf‹eL ÙÛ¡e −b−L p¢l−u ¢e−u −k−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢hf‹eL Hm¡L¡l phS¡uN¡u Afp¡l−Zl pjÙ¹ Ef¡u…¢m Hhw hÉ¢š²−cl HL¢œa qJu¡l S¡uN¡ pð−å −O¡oe¡ Ll¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡;

Page 15: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

10

¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²−cl Q¡¢qc¡ ¢Q¢q²a Ll¡ ab¡ fË¢ahå£ hÉ¢š², huú hÉ¢š², q¡pf¡a¡−m i¢aÑ Ap¤¤ÙÛ hÉ¢š², L−uc£ p−ja ÙÛ¡e¡¿¹l−Zl SeÉ f¢lhq−Zl hÉhÙÛ¡ Ll¡;

fËi¡¢ha p¡d¡lZ j¡e¤o−cl k¡a¡u¡−al hÉhÙÛ¡ Ll¡; ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl −R−s k¡Ju¡ Olh¡¢s Hhw ¢S¢epf−œl p¤¤lr¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl Olh¡¢s −R−s ¢el¡fc S¡uN¡u k¡Ju¡ Hhw a¡l h¡yQ¡l Efk¤š² ¢hLÒf…¢m−L ¢Q¢q²a Ll−a, a¡−cl Olh¡¢s J −g−m Bp¡ ¢S¢epf−œl p¤¤l¢ra Ll¡l SeÉ p¡q¡kÉ Ll¡; Hhw

pÇf¢š J ¢S¢epf−œl R¢hpq −lLXÑ l¡M¡ z L.1.4. k¢c h¡yQ¡l SeÉ ¢hfcp ¥m S¡uN¡ −b−L fËi¡¢ha hÉ¢š²−cl −S¡l L−l e¡ ¢e−u k¡Ju¡l clL¡l b¡−L a¡q−m HlLj AhÙÛ¡u ¢e−Sl S¡uN¡ −R−s −k−a A¢eµR¥L hÉ¢š²−cl a¡−cl CµR¡l ¢hl¦−Ü a¡−cl S¡uN¡ −R−s k¡Ju¡l SeÉ hmfË−u¡N Ll¡ E¢Qa eu : L) H¢V BCe¡e¤Ni¡−h q−a q−h z M) a¡l S£he J ü¡−ÙÛÉl fË¢a BfcL¡m£e J iu¡eL ¢hf−cl f¢l¢ÙÛ¢a−a HC dl−Zl L¡S k¢c BhnÉL qu Hhw

¢hfc −b−L j¤¢š² f¡Ju¡l k¢c −L¡−e¡ AeÉ Ef¡u e¡ b¡−L z N) kaV¡ pñh fËi¡¢ha j¡e¤o−cl S¡¢e−u, a¡−cl fl¡jnÑ ¢e−u fc−rf −eJu¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

−L¡b¡u a¡−cl Afp¡¢la Ll¡ q−h Hhw La¢c−el SeÉ −p ¢ho−u Ty¥¢Lf§ZÑ hÉ¢š²−cl p¡−b fl¡jnÑ Ll¡ J a¡−cl S¡e¡−e¡;

¢hfcp ¥m j¡e¤o−cl p¡−b Lb¡ h−m S¡e¡ −k −Le a¡l¡ ¢hfcpˆ¥m S¡uN¡ −b−L ¢e−S−cl−L pl¡−a Q¡C−R e¡ AbÑ¡v e¡ −S−a Q¡Ju¡l L¡lZ S¡e¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u: Afp¡l−Zl SeÉ f¢l¢ÙÛ¢a J ¢euj-L¡e¤e Ae¤k¡u£ hÉhÙÛ¡ NËqZ Ll¡; ¢hfkÑu¢ÙÛ¢al fËk¤¢š²Na j¡f, ab¡ ¢hfkÑufËhZ Hm¡L¡−a Lj Ae¡ýa Ef¡−ul pñ¡he¡; h¡dÉa¡j§mL Afp¡lZ ¢ho−u NZp−Qaea¡ hª¢Ü Ll¡; h¡dÉa¡j§mL Afp¡lZ L£i¡−h/LMe q−a f¡−l −p ¢ho−u fl¡jnÑ J abÉ fËc¡e Ll¡; −üµR¡u Afp¡¢la hÉ¢š²−cl k¡Ju¡l pju L£dl−Zl h¡d¡l pÇj¥M£e a¡l¡ q−a f¡−l Hhw A¢edÑ¡¢la f¢lLÒfe¡u Q¡¢qc¡l pwk¤¢š²LlZ pð−å fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡−b fl¡jnÑ Ll¡ z

L.1.5. œ¡eL¡kÑ h¡dÉa¡j§mL h¡ −üµR¡u −q¡L, H¢V Hjei¡−h Ll−a q−h k¡−a fËi¡¢ha j¡e¤−ol S£he, jkÑ¡c¡, ü¡d£ea¡ Hhw p¤¤lr¡l f§ZÑ pÇj¡−el −L¡eJ lLj °hojÉ R¡s¡ A¢dL¡l…¢m l¢ra qu z kaV¡ pñh fËi¡¢ha j¡e¤o−L pqS−h¡dÉ i¡o¡u Afp¡l−Zl h¡ h¡yQ¡l pju S¡e¡−a q−h Hhw HC fË¢œ²u¡l fË−u¡Se£ua¡ pð−å a¡−cl −h¡T¡−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

Afp¡¢la j¡e¤o−cl Hhw a¡−cl ¢S¢epfœ eb£i¥š² Ll¡ Hhw a¡−cl Afp¡lZ ac¡l¢L Ll¡; Hhw kMe f¢lhq−el Ef¡u p£¢ja aMe ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ ¢h−no hÉhÙÛ¡ −eJu¡ z

L.1.6. Afp¡¢la j¡e¤o−cl a¡−cl ÙÛ¡u£ hph¡p Hm¡L¡l p¡j−e l¡M¡ E¢Qa k¢c −pC S¡uN¡ ¢el¡fc/p¤¤l¢ra qu z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

Afp¡l−Zl SeÉ L¡R¡L¡¢R S¡uN¡ ¢Q¢q²a Ll¡ Hhw a¡−L ANË¡¢dL¡l −cJu¡; Hhw JC Hm¡L¡u B¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡−ll −M¡yS Ll¡ z

Page 16: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

11

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

Afp¡¢la j¡e¤o−cl ü¡Na S¡e¡−e¡ Hhw AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡l−Zl ¢e−cÑn¡e¤k¡u£ a¡−cl p¤¤lr¡ −cJu¡; Hhw A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡l ¢Q¢q²a Ll¡ Hhw Afp¡¢la j¡e¤o−cl l¡M¡l f¡¢lnË¢jL fËÙ¹¥a l¡M¡ z

L.1.7. AÙÛ¡u£ BnËuÙÛ¡e h¡ œ¡Z −L¾cÊ −kM¡−e fËi¡¢ha j¡e¤o−cl H−e l¡M¡ q−h −p…¢m −ke AhnÉC ¢el¡fc J p¤¤l¢ra qu Hhw flhaÑ£L¡−m −pM¡−e −ke −L¡−e¡ fËL¡l Ty¥¢L −ke e¡ b¡−L12 z j¡e¤o…¢m −ke AhnÉC jkÑ¡c¡l p¡−b −pM¡−e hph¡p Ll−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

HC…¢m p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡l SeÉ HC dl−Zl S¡uN¡l j¡e ¢eZÑu Ll¡ k¡−a e¤Éeaj h¡Ù¹h p¤¤lr¡l fË−u¡Se£ua¡ f¤lZ Ll¡ k¡u Hhw kb¡pñh ¢Q¢q²a Ty¥¢L Lj Ll¡l Ef¡u NËqZ Ll¡ k¡u;

k¢c ¢Q¢q²a ¢hfc h¡ Ty¥¢L Lj Ll¡ e¡ k¡u a¡q−m avre¡a JC ÙÛ¡e −b−L Q−m ¢N−u −hn£ p¤¤l¢ra S¡uN¡u Q−m k¡Ju¡;

kb¡kbi¡−h ü-n¡pe fË¢aù¡ Ll¡ ab¡ ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤opq Afp¡¢la j¡e¤o−cl AwnNËq−Zl L¡W¡−j¡ °al£ Ll¡;

i¢hoÉ−al pñ¡he¡l ¢ho−u kb¡kb pj−u fË¢a¢V Afp¡¢la hÉ¢š²−cl S¡e¡−e¡; BnËu−L−¾cÊ Afp¡¢la A¢a¢b hÉ¢š²−cl p¤¤lr¡l ¢ho−u p−Qaea¡ hª¢Ü J fË¢nrZ LjÑp§¢Ql B−u¡Se Ll¡ ab¡ pñ¡hÉ p¤¤lr¡ ¢houL abÉ Bql−Zl SeÉ HC p¤¤−k¡−Nl pàÉhq¡l Ll¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

BnËu−L¾cÊ…¢ml ¢Q¢q²aLl−Zl j¡ecä ¢edÑ¡lZ (−i±N¢mL AhÙÛ¡e, h¡¢sl dlZ J AhÙÛ¡, h¡¢sl BL¡l J rja¡, La¢ce l¡M¡ k¡−h, H¢š²u¡−ll j−dÉ ¢Le¡, −k¡N¡−k¡−Nl p¤¤¢hd¡, l¡æ¡l S¡uN¡, −n±Q¡N¡−ll p¤¤¢hd¡, AeÉ¡eÉ Ef−k¡¢Na¡ CaÉ¡¢c);

BnËu−L¾cÊ…¢ml ašÄ¡hd¡e, p’¡me¡ J hÉhÙÛ¡fe¡l SeÉ i¥¢jL¡ J c¡¢uaÆ ¢edÑ¡lZ Ll¡; ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²−cl SeÉ pq¡uL ¢S¢epfœ (kit) B−N −b−L ¢WL L−l l¡M¡; AÙÛ¡u£ BnËu−L¾cÊ…¢m h¡ œ¡e−L¾cÊ…¢m−a Afp¡¢la hÉ¢š²−cl p¡−b k¡l¡ b¡L−he a¡−cl fË¢nr−Zl hÉhÙÛ¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ z

L.1.8. p¤¤lr¡ J pq¡ua¡c¡eL¡l£ B¿¹SÑ¡¢aL J AplL¡¢l pwNWe h¡dÉa¡j§mL Afp¡l−Zl L¡S Ll−h e¡ k¢c pwNW−e k¤š² q−u fËi¡¢ha j¡e¤−ol S£he, n¡l£¢lL AMäa¡ h¡ ü¡−ÙÛÉl lr¡ Ll¡ k¡u, AbÑ¡v k¢c lr¡ Ll¡ k¡u a−h h¡dÉa¡j§mL Afp¡lZ Ll¡ k¡−h e¡ z L.2. f¡¢lh¡¢lL ¢h¢µRæa¡ −b−L p¤¤lr¡13 L.2.1 Afp¡l−Zl pju f¢lh¡−ll j−dÉ ¢h¢µRæa¡ Lj¡−a q−h z kac¤l pñh ¢nö−cl j¡a¡¡-¢fa¡, ¢fa¡jq-¢fa¡jq£ h¡ A¢ii¡h−Ll p¡−b Afp¡¢la Ll¡l SeÉ ANË¡¢dL¡l ¢c−a q−h z j¡a¡-¢fa¡−cl R¡s¡ ¢nö−cl HLp¡−b h¡y¢Q−u ¢e−u k¡Ju¡l L¡S −no Ef¡u ¢q−p−h Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢nö−cl SeÉ f¢lQufœ Nm¡u T¥¢m−u ¢c−a q−h h¡ q¡−a L¢ê−a m¡¢N−u l¡M−a q−h; Afp¡¢la ¢nö J a¡l A¢ii¡hL−cl SeÉ eb£ °al£ Ll¡; Hhw −kM¡−e ¢nö−cl Afp¡¢la Ll¡ q−µR −pC S¡uN¡ eb£i¥š² Ll¡ J −pC S¡uN¡ pð−å j¡a¡-¢fa¡−cl S¡e¡−e¡ z

12 L.3 J L.4 −cM¤e 13 O.3-H f¡¢lh¡¢lL f¤e¢jÑme −cM¤e

Page 17: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

12

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

HL¡L£ ¢nö J ¢S¢epfœ…¢m ¢Q¢q²a Ll¡ −k…¢m−L HLp¡−b Afp¡¢la Ll−a q−h; Afp¡l−Zl B−N ¢Q¢q²a ¢S¢epfœ ¢halZ Ll¡; Hhw ¢nö−cl ¢e−u k¡Ju¡l S¡uN¡ ¢Q¢q²aLl−Z j¡a¡-¢fa¡ J ¢hcÉ¡m−ul AwnNËqZ z

L.2.2. Afp¡l−Zl pju −k ¢nöl¡ fªbL q−u −N−R h¡ A¢ii¡hLq£e a¡−cl AÙÛ¡u£ A¿¹haÑ£L¡m£e −L−¾cÊ l¡M−a q−h z kare e¡ f¢l¢ÙÛ¢a ü¡i¡¢hL q−µR aare HC ¢nö−cl pwÙÛ¡Na h¡ c£OÑL¡m£e cšL −eJu¡l hÉhÙÛ¡ NËqZ Ll¡ k¡−h e¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

AÙÛ¡u£ A¿¹haÑ£L¡m£e −L−¾cÊl SeÉ Efk¤š² m¡mef¡me Nªq/A¢ii¡hL ¢Q¢q²a Ll¡; Hhw ¢hfkÑu OV¡l B−N Q¥s¡¿¹ e¡ qJu¡ ¢h−cn£ A¢ii¡hL−cl à¡l¡ cšL −eJu¡l fË¢œ²u¡ hå Ll¡ z

L.3. fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h14 −b−L p¤¤lr¡ L.3.1 fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul fËi¡¢ha j¡e¤−ol p¤¤lr¡ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pñ¡hÉ −N±Z fËi¡−hl ¢hf−cl −fË¢r−a Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l15 :

¢hfkÑ−ul pñ¡hÉ −N±Z fËi¡h pð−å j¡e¤o−L S¡e¡−e¡; −kM¡−e fËi¡¢ha j¡e¤o ÙÛ¡u£i¡−h hph¡p L−l −pCph S¡uN¡l Ty¥¢L ¢edÑ¡lZ Ll¡; Hhw fËi¡¢ha j¡e¤o−cl −kM¡e −b−L ¢e−u Bp¡ qm Hhw −kM¡−e ¢e−u Bp¡ qm −pC ÙÛ¡−el Ty¥¢L ¢edÑ¡lZ Ll¡, −kM¡−e fË−u¡Se −pM¡−e fËk¤¢š²l hÉhq¡l J p¢WL fÜ¢al p§Qe¡ Ll¡ (−kje heÉ¡ fË¢a−l¡d Ll¡ h¡ ¢eL¡n£ e¡m¡), k¢c pñh e¡ qu h¡ fkÑ¡ç e¡ qu a−h AeÉ A¢dL p¤¤l¢ra ÙÛ¡−el hÉhÙÛ¡ Ll¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

Ty¥¢L j¡e¢Qœ °al£ Ll¡ J a¡−L q¡me¡N¡c Ll¡; Hhw B−N −b−L ¢el¡fc S¡uN¡ ¢Q¢q²aLlZ z

L.3.2. r¢aL¡lL l¡p¡u¢eL, ¢ho¡š² hSÑÉ, ¢h−Øg¡lL Hhw −g−V e¡ k¡Ju¡ …¢m-h¡l¦c Hhw AeÉ¡eÉ ¢hf‹eL âhÉ −b−L fËi¡¢ha j¡e¤o−cl h¡yQ¡−a q−h Hhw p¤¤lr¡ ¢c−a q−h −k…¢m fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul SeÉ m¤¢L−u, A‘¡−a l¡M¡ q−u−R z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fË¡p¢‰L Hm¡L¡ ¢Q¢q²aLlZ J −hs¡ −cJu¡; p¢WL fc−rf −eJu¡l SeÉ ¢h−no pwÙÛ¡−L Mhl −cJu¡; Hhw abÉ J p−Qaea¡ A¢ik¡e Q¡m¡−e¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

¢hfkÑu Ty¥¢LfËhZ Hm¡L¡−a r¢aL¡lL l¡p¡u¢eL, ¢ho¡š² hSÑÉ, ¢h−Øg¡lL Hhw −g−V e¡ k¡Ju¡ …¢m-h¡l¦c Hhw AeÉ¡eÉ ¢hf‹eL âhÉ…¢m ¢Q¢q²a L−l pl¡−e¡l L¡S−L ANË¡¢dL¡l −cJu¡ z

L.4. ¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡pq ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡ L.4.1. fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul pju J BfcL¡m£e pj−ul f−l fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¤¤lr¡ ¢e¢ÕQa Ll−a q−h z

14 Hl SeÉ f¢l¢nø 1-Hl në−L¡o −cM¤e z 15 AeÉ¡eÉ Ef¡−ul SeÉ L.1.7 −cM¤e z

Page 18: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

13

AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l : fË¢a−l¡−dl Ef¡u :

• fËi¡¢ha SeN−Zl ¢ia−l J h¡C−l ¢qwp¡l pñ¡hÉ Evp−L ¢Q¢q²aLlZ J ¢e¢cÑø Ll¡; • −k hÉ¢š²l¡ ¢qwp¡l Ty¥¢Lf§ZÑ a¡−cl ¢Q¢q²aLlZ J ¢e¢cÑø Ll¡, −kje - HL¡L£ e¡l£, HLSe fËd¡e Hje

f¢lh¡l, HL¡L£ ¢nö, huú hÉ¢š², fË¢ahå£ hÉ¢š² fËi«¢a; • ¢m‰°hojÉj§mL ¢qwp¡, X¡L¡¢a, m¤Vf¡V qu Hje ¢hf‹eL S¡uN¡u h¡ BCe-L¡e¤e −i−P fs¡ ¢hf‹eL

S¡uN¡u BC¢e n¡pe Q¡m¤ Ll¡l SeÉ A¢a¢lš² p¤¤lr¡h−ml SeÉ JL¡m¢a h¡ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡; • ¢hfkÑ−ul f¢lZ¡jül©f pª¢ø qJu¡ ¢h−no Ty¥¢L h¡ ¢hfc; −kje −n¡oZ, f¡Q¡l pð−å ea¥e Ty¥¢Lf§ZÑ j¡e¤o−cl

p−Qaea¡l fËp¡l OV¡−e¡; • hs J ¢is pð¢ma BnËuÙÛ¡e H¢s−u Qm¡; Hhw • ¢n¢hl J pj¢ø−L¾cÊ…¢ml eLn¡ °al£ Ll¡l SeÉ j¢qm¡, ¢nö, huú hÉ¢š² Hhw fË¢ahå£ hÉ¢š²pq fËi¡¢ha

j¡e¤o−cl fË¢a¢e¢d−cl ¢ejÀ¢m¢Ma L¡−S AwnNËqZ Ll¡−a q−h - o BnËu ¢n¢h−ll eLn¡, AhÙÛ¡e Hhw ¢heÉ¡p Ll¡; o ¢hc¤É−al hÉhÙÛ¡, −hs¡ −cJu¡ Hhw AeÉ¡eÉ p¤¤lr¡l Ef¡u; Hhw o M¡cÉ h¾V−el Hhw f¡e£u S−ml ¢el¡fc ÙÛ¡e, ¢el¡fc −n±Q¡N¡l, SÆ¡m¡¢el Evp, ü¡ÙÛÉ, ¢nr¡ Hhw AeÉ¡eÉ

p¡j¡¢SL f¢l−oh¡ z A¢a¢b pvL¡lL¡l£ −N¡ù£l °h¢la¡ −b−L p¤¤lr¡l Ef¡u, (A.5 −cM¤e) z ¢n¢hl J pj¢ø−L¾cÊ−a fËi¡¢ha j¡e¤o−cl j−dÉ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡ z • −kM¡−e pñh −pM¡−e HLC f¢lh¡−ll eu Hje f¤l¦o−cl j¢qm¡ J ¢nö−cl −b−L Bm¡c¡ l¡M¡; • ÙÛ¡e£u BCe fËZuZL¡l£ LaÑ«fr, ¢hQ¡lhÉhÙÛ¡ ab¡ −kM¡−e fË−u¡Se BnËu hÉhÙÛ¡fe¡ L¢j¢Vl p¡−b pq¡ua¡

L−l ¢nö J e¡l£−cl Ae¤L¨m f¢l−hn °al£ Ll¡, k¡−a f¡¢lh¡¢lL ¢qwp¡l ¢l−f¡VÑ qu Hhw a¡l pj¡d¡e M¤y−S −hl Ll¡ pñhfl qu;

• BnËu¡d£e j¡e¤o…¢m−L HL¢V −N¡ù£−a pwOhÜ L−l BnËuÙÛ¡−el ¢ia−l −N¡ù£ e£¢a °al£ Ll¡−a −N¡ù£ −j¡¢hm¡CS¡l h¡ p’¡mL−L hÉhq¡l Ll−a q−h;

• BnËuÙÛ−m b¡L¡ j¡e¤o−cl O¢eø pq−k¡N£a¡u ¢h−noa: j¢qm¡, fËql£, hå¥h¡åh−cl j−dÉ B¿¹¢lL pÇfLÑ N−s −a¡m¡ z

ac¡l¢L, ¢l−f¡¢VÑw J −lg¡−lm fÜ¢a N−s −a¡m¡: • BnËuÙÛ¡−el ¢hl¦−Ü Be¡ A¢i−k¡−Nl ac¿¹L¡l£ l¡M¡ h¡ AeÉ¡eÉ A¢i−k¡−Nl hÉhÙÛ¡ l¡M¡ J ac¡l¢L hÉhÙÛ¡

l¡M¡; • ¢n¢h−l J pj¢ø−L−¾cÊ A¢i−k¡N hÉhÙÛ¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ k¡−a fËi¡¢ha Afp¡¢la j¡e¤o−cl fË¢a f¢l−oh¡ c¡eL¡l£

J pwÙÛ¡…¢m c¡uhÜ b¡−L; • j¡eh¡¢dL¡l m¢´Oa qJu¡ h¡ Ah−q¢ma hÉ¢š²−cl L¡¢´Ma f¢l−oh¡ −cJu¡l SeÉ pjuja AeÉ S¡uN¡u

f¡W¡−e¡l −lg¡−lm hÉhÙÛ¡l fËhaÑe Ll¡; • S¡a£u j¡eha¡h¡c£ LjÑ£à¡l¡ ¢eu¢jai¡−h BnËuÙÛ¡e J pj¢ø−L¾cÊ…¢m cnÑe p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ z

pwN¢Wa Afl¡−dl −b−L fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¤¤lr¡ : −pC Ef¡u…¢ml SeÉ −cM¤e A.4.3. −k S¡uN¡u j¡eha¡h¡c£ pq¡ua¡ ¢h¢OÀa q−µR −pM¡eL¡l fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¤¤lr¡ : • LMe Hhw −L¡b¡u pq¡ua¡ ¢h¢OÀa q−a f¡−l a¡ kac¤l pñh B−N −b−L f¢l−oh¡ NËqZL¡l£−cl abÉ fËc¡e

Ll¡; • j¢qm¡, ¢nö, huú hÉ¢š² Hhw fË¢ahå£ hÉ¢š²−cl Bm¡c¡ L−l Bm¡c¡ pj−u h¡ Bm¡c¡ ÙÛ¡−e h¾V−el hÉhÙÛ¡

Ll¡; Hhw • k¢c pnÙ» h¡¢qe£ Se¢qaLl L¡SLjÑ pÇf¡ce¡ L−l a−h HV¡ ¢e¢ÕQa Ll−a q−h −k e¡N¢lL LaÑ«fr h¡

j¡eha¡h¡c£ pwNW−el à¡l¡ −pC L¡S…¢m ac¡l¢L Ll−h z

Page 19: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

14

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

k¤hL-k¤ha£, −R−m Hhw −j−u−cl SeÉ p−Qaea¡ hª¢Ül p¡jNË£ °al£ Ll¡; BfcL¡m£e pj−u L¡S Ll¡l SeÉ BCe fËZuZL¡l£ LjÑ£−cl fË¢nr−Zl hÉhÙÛ¡ Ll¡; p¤¤lr¡l pñ¡hÉ Evp…¢m−L ¢el©fZ Ll¡; Hhw BnËuÙÛ¡−el f¢lLÒfe¡ J f§hÑ-¢Q¢q²aLl−Z j¢qm¡ J −j−u−cl n¡l£¢lL J hÉ¢š²Na p¤¤lr¡l ¢hou A¿¹iѨš² Ll¡ z

L.4.2. fËi¡¢ha j¡e¤o−cl ¢h−noa: j¢qm¡ J −j−u−cl ¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡ −b−L p¤¤lr¡ ¢c−a q−h Hhw HC ¢qwp¡l Lhm −b−L −hy−Q −gl¡ hÉ¢š²−cl kb¡kb pq¡ua¡ ¢c−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡ −b−L j¢qm¡ J ¢nö−cl p¤¤l¢ra Ll−a −N¡ù£¢i¢šL L¡S pÇf¡ce Ll−a q−h; ¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡l Ty¥¢L pð−å Hje¢L Hl Afl¡d pð−å ¢nr¡j§mL fËQ¡l Q¡m¡−a q−h; qVm¡Ce pq−k¡−N −pm −g¡e ¢halZ; j¢qm¡ J ¢nö−cl SeÉ p¤¤l¢ra ÙÛ¡−el hÉhÙÛ¡; ¢h¢dhÜ J A¢h¢dhÜ ¢nrZ£u L¡−S ¢nö−cl i¢aÑ Ll¡ h¡ ka a¡s¡a¡¢s pñh ¢nö-Ef−k¡N£ S¡uN¡ °al£ Ll¡; M¡cÉ R¡s¡ j¢qm¡−cl AeÉ ¢h−no fË−u¡Se£u Q¡¢qc¡ ¢Q¢q²a Ll¡ Hhw a¡ ¢el¡fci¡−h h¾V−el f¢lLÒfe¡ Ll¡; ¢m‰°hojÉS¢ea pw−hcen£m J −N¡fe£u f¢l−oh¡ f¡Ju¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ (ü¡ÙÛÉ, p¤¤lr¡, BCe/¢hQ¡lhÉhÙÛ¡ Hhw je°h‘¡¢eL pq¡ua¡ pq), −lg¡l Ll¡, Hje¢L ¢m‰°hojÉS¢ea ¢qwp¡ −b−L −hy−Q Bp¡ hÉ¢š²l SeÉ hÙ¹¥Na pq¡ua¡ Ll¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ z Hl j¡dÉ−j ü¡ÙÛÉ J AeÉ¡eÉ fË¢œ²u¡u f¢l−oh¡ fËc¡eL¡l£ prja¡ hª¢Ü−a Hhw hÙ¹¥Na Hhw fËk¤¢š²Na pq¡ua¡u Ll¡ k¡u z

¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡l ac¿¹ J fË¢a−l¡d Ll¡l SeÉ BCe fËZueL¡l£ pwÙÛ¡…¢ml prja¡ hª¢Ü Ll−a q−h; g¡ØV-VÊÉ¡L à¡l¡ ¢e−u¡¢Sa qJu¡l j¡dÉ−j h¡ fËi¡¢ha j¡e¤o−cl jdÉ −b−L kb¡pwMÉL fË¢n¢ra j¢qm¡ p¤¤lr¡ LjÑ£−L A¿¹iѨš² Ll−a q−h;

ÙÛ¡e£u BCe fËZueL¡l£ B¢dL¡¢lL−cl pq−k¡−N ¢hQ¡lhÉhÙÛ¡ Hhw BnËu hÉhÙÛ¡fe¡ L¢j¢V ÙÛ¡fe Ll¡ ¢nö Hhw j¢qm¡ Ae¤L¨m fË¢œ²u¡l j¡dÉ−j f£¢sa Hhw a¡l f¢lh¡l k¡−a ¢m‰°hojÉS¢ea OVe¡ pð−å ¢l−f¡VÑ Ll−a f¡−l;

ka â¥a pñh pjuja ¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡l ac¿¹ L¢l−u −Lp Q¡¢m−u p¡r£−cl p¤¤lr¡ fËc¡e Ll¡; ¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡l OVe¡…¢ml fÜ¢aNa ac¡l¢L ¢l−f¡VÑ Ll¡; ¢m‰°hojÉ¢i¢šL ¢qwp¡l Ty¥¢L Hhw a¡l n¡¢Ù¹ ¢ho−u ¢nrZ£u p−Qaea¡ ¢n¢hl B−u¡Se Ll¡; Hhw −N¡ù£ p’¡mL−cl L¡−S m¡N¡−e¡ z

L.4.3. fËi¡¢ha j¡e¤o−cl f¡Q¡l, ¢nö nËj, −p±SeÉj§mL c¡pfËb¡ −kje ¢hh¡−ql SeÉ, −S¡l L−l −hnÉ¡hª¢š Ll¡−e¡, −k±e −n¡o−Zl SeÉ Hhw AeÉ¡eÉ i¡−h −n¡o−Zl SeÉ ¢h¢œ² q−u k¡Ju¡ −b−L p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

f¡Q¡l, −n¡oZ fËi«¢al Ty¥¢L pð−å fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p−Qaea¡ hª¢Ü Ll¡; ¢h¢dhÜ J A¢h¢dhÜ ¢nrZ£u L¡−S ¢nö−cl i¢aÑ Ll¡ h¡ ka a¡s¡a¡¢s pñh ¢nö-Ef−k¡N£ S¡uN¡ °al£ Ll¡; f¡Q¡l, ¢nönËj Hhw HLC dl−Zl −n¡o−Zl ac¿¹ J fË¢a−l¡d Ll¡l SeÉ BCe fËZueL¡l£ pwÙÛ¡…¢ml prja¡ hª¢Ü Ll−a q−h;

g¡ØV-VÊÉ¡L à¡l¡ ¢e−u¡¢Sa qJu¡l j¡dÉ−j h¡ fËi¡¢ha j¡e¤o−cl jdÉ −b−L kb¡pwMÉL fË¢n¢ra j¢qm¡ p¤¤lr¡ LjÑ£−L A¿¹iѨš² Ll−a q−h;

ÙÛ¡e£u BCe fËZueL¡l£ B¢dL¡¢lL−cl pq−k¡−N ¢hQ¡lhÉhÙÛ¡ Hhw BnËu hÉhÙÛ¡fe¡ L¢j¢V ÙÛ¡fe Ll¡ ¢nö Hhw j¢qm¡ Ae¤L¨m fË¢œ²u¡l j¡dÉ−j f£¢sa Hhw a¡l f¢lh¡l k¡−a f¡Q¡l, ¢nönËj Hhw HLC dl−Zl −n¡o−Zl OVe¡ pð−å ¢l−f¡VÑ Ll−a f¡−l;

Page 20: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

15

ka â¥a pñh pjuja f¡Q¡l, ¢nönËj Hhw HLC dl−Zl −n¡o−Zl OVe¡l ac¿¹ L¢l−u −Lp Q¡¢m−u p¡r£−cl p¤¤lr¡ fËc¡e Ll¡ z

L.4.4. fËi¡¢ha Hm¡L¡ J j¡e¤o−cl p¡−b AeÉ fÜ¢a - l¡øÊ£u j¡eh¡¢dL¡l pwÙÛ¡…¢m, plL¡−ll q−u A¢i−k¡N ac¿¹L¡l£ (Jjh¤Xpf¡l−pe) h¡ ÙÛ¡e£u h¡l AÉ¡−p¡¢n−un−el p¡−b −k¡N¡−k¡N L¢l−u ¢qwp¡ J j¡eh¡¢dL¡l m´O−el j¡jm¡ Q¡m¡−e¡ −k−a f¡−l z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fËi¡¢ha j¡e¤o−cl HC dl−Zl −Lp k¡−a HC pwNWe…¢m −eu a¡l SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡ J p−Qaea¡ h¡s¡−e¡l L¡S Ll¡; Hhw

HC pwNWe…¢m−a ¢h¢iæ dl−Zl ¢S¢epfœ Hhw LjÑ£ ¢c−u pq¡ua¡ Ll¡ z fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

j¡eha¡h¡c£ L¡−Sl h¡−SV h−¾c¡h−Ù¹l ¢ial ac¡l¢L fÜ¢al pw−k¡S−el h¡−SV A¿¹iÑš² Ll¡; Hhw ac¡l¢L fÜ¢al pcpÉ−cl ¢hfkÑu fË¢a¢œ²u¡u ¢e¢cÑø Ty¥¢Ll p¤¤lr¡l Efl fË¢nrZ −cJu¡ z

A.4.5. pnÙ» c¡‰¡ qJu¡ Hm¡L¡−a k¢c fË¡L«¢aL ¢hfkÑu O−V b¡−L, a−h avre¡a p¤¤lr¡l Ef¡u…¢m l©f¡uZ Ll−a q−h h¡ fËbj −b−L −eJu¡ Ef¡u…¢m−L f¤e:l©f¡uZ L−l B¿¹SÑ¡¢aL j¡e J fÜ¢a Ae¤p¡−l fË¡L«¢aL ¢hfkÑuNËÙ¹ ¢nö−cl pnÙ» h¡¢qe£−a h¡ ÙÛ¡e£u p¤¤lr¡ −pe¡ h¡¢qe£−a ¢ek¤š² h¡ hÉhq¡−ll ¢h−l¡¢da¡ Ll¡ (f¢l¢nø 3 −cM¤e) z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢nö−cl pnÙ» h¡¢qe£−a h¡ pnÙ» c−m ¢ek¤š² Ll¡l Hhw a¡−cl pnÙ» c¡‰¡u hÉhq¡−ll Ty¥¢L pð−å fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p−Qaea¡ hª¢Ü Ll¡ Hje¢L HC L¡S k¤Ü Afl¡−dl BJa¡u f−s −p ¢ho−u p−Qaea¡ hª¢Ü Ll¡;

HC dl−Zl h¡¢qe£−a ¢ek¤š² J hÉhq¡l Ll¡ −b−L ¢nö−cl p¤¤lr¡ −cJu¡l SeÉ −N¡ù£¢i¢šL L−jÑ¡−cÉ¡N −eJu¡; pnÙ» h¡¢qe£−a h¡ ÙÛ¡e£u p¤¤lr¡ −pe¡ h¡¢qe£l p¡−b −k¡N¡−k¡N L−l kb¡kbi¡−h ¢Q¢Lvp¡ J je°h‘¡¢eL pq¡ua¡l p¡−b A¿¹haÑ£L¡m£e −cM¡−n¡e¡ Hhw f¢lh¡−ll p¡−b f¤e¢jÑm−el SeÉ ¢nö−cl BhnÉL f¢l−oh¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡;

fË¢a−l¡d J ¢ehª¢šj§mL Ef¡u ¢q−p−h pnÙ» h¡¢qe£−a ¢ek¤š² J hÉhq¡−ll Ty¥¢Lf§ZÑ ¢nö−cl ¢nr¡ J S£¢hL¡SÑ−el ¢h¢iæ p¤¤¢hd¡ −cJu¡;

Afp¡l−Zl −fË¢r−a ¢n¢hl J −N¡ù£ −L¾cÊ…¢m−a j¡eha¡h¡c£ J e¡N¢lL Q¢lœ k¡−a hS¡u b¡−L J pÇj¡e f¡u a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡;

kb¡kb −lg¡l fÜ¢a J prja¡ hª¢Ül j¡dÉ−j ¢hfkÑu Hm¡L¡ f¢lQ¡me¡L¡l£ ¢j¢mV¡¢l J BCe fËZueL¡l£−cl j−dÉ −k¡Np§œ N−s −a¡m¡;

−k ¢nöl¡ ¢hfkÑu fËi¡¢ha −cn −b−L AeÉ −c−n f¡¢m−u k¡u, HC pnÙ» h¡¢qe£−a ¢ek¤¢š² h¡ hÉhq¡−ll −b−L h¡yQ¡l SeÉ f¡¢m−u k¡u, a¡l¡ k¡−a BnËuÙÛ−m a¡−cl A¢dL¡l −f−a f¡−l a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z nlZ¡bÑ£ ¢edÑ¡l−Zl L¡−Sl pju HC dl−Zl −R−m-−j−u−cl ¢h−no A¢i‘a¡−L Bm¡c¡ L−l ¢qp¡h l¡M−a q−h HV¡J cªt i¡−h hmha Ll¡; Hhw

pnÙ» h¡¢qe£−a h¡ ÙÛ¡e£u p¤¤lr¡ −pe¡ h¡¢qe£−a ¢ek¤¢š² J hÉhq¡−ll OVe¡l fÜ¢aNai¡−h ac¡l¢L Ll¡ z L.5. A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡l…¢ml Hhw −N¡ù£l h¡ NZ-BnËuÙÛ¡e…¢ml p¤¤lr¡ L.5.1. −kM¡−e AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤ol¡ A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡−ll p¡−b hph¡p Ll−R −pM¡−e kb¡kb ac¡l¢L J Jjh¤Xp-fÜ¢a f¡me Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

qVm¡Ce J fË¢a−hn£−cl j¡dÉ−j fkÑ−hrZ fÜ¢al ÙÛ¡fe¡ Ll¡; fl¡jnÑ J BC¢e pq¡ua¡l f¢l−oh¡pq −N¡ù£/j¢qm¡ −L¾cÊ °al£ Ll¡;

Page 21: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

16

JC Hm¡L¡ k−bø pwMÉL AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa hÉ¢š²−cl ¢e−u pj¡S LjÑ£, AplL¡l£ pwNW−el LjÑ£ Hhw S¡a£u j¡eh¡¢dL¡l pwNW−el LjÑ£−cl à¡l¡ ¢eu¢ja f¢lcnÑe Ll¡; Hhw

ac¡l¢L J Jjh¤Xp-fÜ¢a k¡−a ¢nö J e¡l£−cl Ae¤L−m qu Hhw fË¢ahå£ hÉ¢š²−clJ k¡−a p¤¤¢hd¡ qu a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u: ¢hfkÑu Hm¡L¡−a L¡S Ll¡l SeÉ ¢hfkÑ−ul fËÙ¹¥¢a J pñ¡hÉ f¢lLÒfe¡u ac¡l¢L J Jjh¤Xp-fÜ¢a−L k¤š² Ll¡; Hhw

ac¡l¢L J Jjh¤Xp-fÜ¢al pcpÉNZ−L ¢hfkÑu f¢l¢ÙÛ¢a pª¢ø Ll−a f¡−l h¡ M¡l¡−fl ¢c−L ¢e−u −k−a f¡−l Hje ¢e¢cÑø Ty¥¢L ¢Q¢q²a Ll¡l fË¢nrZ −cJu¡ z

L.5.2. AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl b¡L¡l ¢n¢hl h¡ pj¢ø−L¾cÊ…¢m AhnÉC kac§l pñh p¤¤l¢ra J ¢el¡fc S¡uN¡u Ah¢ÙÛa q−h, ¢h−noa: j¢qm¡, huú hÉ¢š² Hhw AeÉ¡eÉ j¡e¤o−cl n¡l£¢lL p¤¤lr¡ −hn£ Ty¥¢Lf§ZÑ k¡−a e¡ qu Hhw A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡−ul Efl a¡l fËi¡h kb¡pñh Lj qu z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

−d¡Ju¡l S¡uN¡, −n±Q¡N¡−ll p¤¤¢hd¡, S−ml hÉhÙÛ¡, M¡cÉ h¾V−el S¡uN¡, SÆ¡m¡e£l S¡uN¡, ü¡ÙÛÉ J ¢nr¡l p¤¤¢hd¡ b¡L¡l J −n¡Ju¡l O−ll L¡R¡L¡¢R q−h, k¢c a¡ pñh e¡ qu a−h l¡−œ k¡−a a¡l¡ HC…¢m ¢el¡f−c hÉhq¡l Ll−a f¡−l a¡l SeÉ fËql£, l¡Ù¹¡u B−m¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ z

BnËu Nªq Hhw b¡L¡l/−n¡Ju¡l Nª−ql eLn¡ Hjei¡−h h¡e¡−a q−h k¡−a −pM¡−e a¡−cl hÉ¢š²Na HL¡¿¹a¡ J −N¡fe£ua¡ l¢ra qu Hhw h¡C−ll −m¡L h¡ Ak¡¢Qa p¡r¡vL¡l£−cl −b−L p¤¤l¢ra l¡M¡ k¡u; Hhw

BCe fËZueL¡l£ LjÑ£−cl j¡dÉ−j Hhw AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa ph dl−Zl Hhw ¢h¢iæ hu−pl j¡e¤o pð¢ma ¢n¢hl/BnËu L¢j¢Vl j¡dÉ−j ¢el¡fš¡l ac¡l¢L Ll−a q−h z

L.5.3. kMe avL¡m£e BfcL¡m£e fkÑ¡u −f¢l−u k¡−h, pnÙ» h¡¢qe£ h¡ c−ml à¡l¡ f¢lQ¡¢ma ¢n¢hl h¡ pj¢ø−L¾cÊ…¢m e¡N¢lL LaÑ«fr h¡ pwNW−el à¡l¡ p’¡¢ma q−h z f¤¢mn J ¢el¡fš¡ h¡¢qe£l L¡S öd¤C ¢el¡fš¡ −cJu¡l j−dÉC p£j¡hÜ b¡L−h z L.6. jªa nl£−ll A¢¿¹j pwú¡l L.6.1. jªa hÉ¢š²−cl nl£l…¢m−L HLS¡uN¡u ¢e−u H−p −pC nl£l…¢m−L ¢Q¢q²a L−l −p…¢m−L eø q−u k¡Ju¡ −b−L hy¡Q¡−a q−h Hhw jªa hÉ¢š²−cl BaÈ£u-üS−el q¡−a −p…¢m−L a¥−m ¢c−a q−h z A.6.2. k¢c jªa−cq −LE ¢e−a e¡ B−p, Ec¡qlZül©f hm¡ k¡u k¢c jªa hÉ¢š²−cl BaÈ£u-üSe−cl −L¡−e¡ −M¡yS f¡Ju¡ e¡ k¡u h¡ ¢Q¢q²a Ll¡ −Nm e¡ aMe jªa−c−ql pwú¡l Ll¡l B−N Hje hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h k¡−a i¢hoÉ−a H−L ¢Q¢q²a Ll−a p¤¤¢hd¡ qu z ¢Q¢q²a e¡ qJu¡ jªa−cq…¢ml pwú¡l e¡ Ll¡C E¢Qa z flhaÑ£L¡−m ¢Q¢q²aLlZ h¡ f¢lh¡l−L ¢g¢l−u −cJu¡l SeÉ A¢¿¹j pwú−ll hc−m jªa−cq…¢m pwlrZ L−l h¡ p¡j¢uLi¡−h fy¥−a l¡M−a q−h z L.6.3. jªa−c−ql A¢¿¹j pwú¡l ÙÛ¡e£u djÑ£u J p¡wú«¢aL Ae¤n£me J ¢hnÄ¡p Ae¤p¡−l Ll−a q−h z jªahÉ¢š² J a¡l f¢lh¡−ll pcpÉ−cl jkÑ¡c¡ J HL¡¿¹a¡−L pÇj¡e S¡¢e−u HCdl−Zl A¢¿¹j pwú¡l Ll−a q−h z A¢¿¹j pwú¡−ll S¡uN¡u p¤¤l¢ra Ll−a q−h k¡−a −L¡−e¡ fËL¡l pjpÉ¡l pª¢ø e¡ qu z L.6.4. jªahÉ¢š²l f¢lh¡l−L A¢¿¹j pwú¡−ll S¡uN¡ pð−å pÇf¨ZÑ abÉ ¢c−a q−h k¡−a a¡l¡ −pM¡−e −k−a f¡−l z f¢lh¡l pcpÉ−cl djÑ£u J p¡wú«¢aL Ae¤n£me J ¢hnÄ¡p Ae¤p¡−l jªa−c−ql A¢¿¹j pwú¡l ÙÛ¡e£u Ll¡l, gmL h¡e¡−e¡ Hhw djÑ£u Ae¤ù¡e Ll¡l pÇfZÑ A¢dL¡l ¢c−a q−h z

Page 22: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

17

AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l : ¢hfkÑ−u jªa hÉ¢š²−cl pwMÉ¡, hup, ¢m‰, S¡¢a Hhw djÑ a−bÉl SeÉ HL¢V NZe¡l L¡S h¡ eb£i¥¢š²l L¡S Ll−a q−h z jªahÉ¢š²−cl ¢Q¢q²aLlZ plmi¡−h Ll¡l SeÉ ¢Q¢q²aLlZ fÜ¢a−a AÉ¡¢¾V-jl−Vj abÉ hÉhÙÛ¡fe¡ J a¡l −b−L pj¤¢Qa abÉ BqlZ−L pwk¤š² Ll¡;

jªa−cq…¢m−L eðl ¢c−a q−h, R¢h a¥m−a q−h Hhw ¢Q¢q²a−cl ¢hnc ¢hhlZ (−kje-fl¡ L¡fs) l¡M−a q−h h¡ NZpj¡¢d h¡ AeÉi¡−h A¢¿¹j pwú¡l Ll¡l B−N a¡l ¢hnc ¢hhlZ pÇf¨ZÑ Ll−a q−h z R¢h −a¡m¡l p¡−b, jªahÉ¢š²l hÉ¢š²Na ¢Qq² J L¡NSfœ, jªahÉ¢š²−cl AÉ¡¢¾V-jl−Vj abÉ−L −f¡ØV j−VÑj a−bÉl (−kje- A‰¥¢ml R¡f, c¡y−al −lLXÑ, ¢h¢nø ¢Q¢Lvp¡ °h¢nø, p¡d¡lZ n¡l£¢lL Q¢lœ ¢X.He.H fËi«¢a) Ef−k¡N£ L−l −a¡m¡ −k−a f¡−l z

NZpwú¡−ll pju: • jªahÉ¢š²−cl ¢Q¢q²aLl−Zl L¡S pÇf−LÑ j¡e¤o −k i¡o¡u h¤T−h −pC i¡o¡u fËi¡¢ha j¡e¤o−cl S¡e¡−e¡l SeÉ

fËQ¡l A¢ik¡e Q¡m¡−e¡ z HC fËQ¡−l −k abÉ…¢m AhnÉC ¢c−a q−h −p…¢m qm −L¡b¡u jª−al R¢h h¡ AeÉ L¡NSfœ −cM¡ q−a f¡−l, −L¡b¡u jª−al hÉ¢š²Na L¡NSfœ h¡ ¢Qq² l¡M¡ q−u−R Hhw −L¡b¡u g−l¢¾pL fl£r¡ Ll¡ q−µR; Hhw

• f¢lh¡lh−NÑl Ae¤−l¡−d jªahÉ¢š²l eb£LlZ nwp¡fœ (Death certificate) fËc¡e Ll¡l SeÉ BfcL¡m£e BC¢e J fËn¡p¢eL hÉhÙÛ¡ Ll¡ k¡−a f¢lh¡l pc−pÉl Ae¤f¢ÙÛ¢a−a a¡l p¡−b pÇfLÑk¤š² j¡jm¡ J AeÉ BC¢e L¡kÑ¡hm£l pj¡d¡ q−a f¡−l z H−a fËi¡¢ha f¢lh¡l…¢ml A¢dL¡lpq jkÑ¡c¡l A¢dL¡l, paÉ J OVe¡œ²−j k¢c flhaÑ£L¡−m pÇf¢LÑa hÉ¢š²−L My¥−S f¡Ju¡ k¡u a¡−L c§hÑm Ll¡ q−µR e¡ z

NZpj¡¢dl ¢h−no OVe¡: • jªa−cq…¢m−L HL¢Vl p¡−b B−lL¢V−L l¡M¡ k¡−h e¡; • pj¡¢d−r−œ pj¡¢d −cJu¡ fË¢a¢V jªa−cq−L ¢Qq² −cJu¡ J a¡l AhÙÛ¡e ¢QœZ Ll¡; Hhw • NZpj¡¢dl ÙÛ¡e pÇf−LÑ fËi¡¢ha Se−N¡ù£−L S¡e¡−e¡l SeÉ NZ fËQ¡l A¢ik¡e Q¡m¡−e¡ z

¢hfkÑ−ul ¢nL¡l ¢h−cn£hÉ¢š²h−NÑl SeÉ ¢h−cn£ ¢h−cn£ c§a¡h¡p Hhw LepÉ¥−mV Hje¢L C¾V¡l−f¡−ml p¡−b O¢eø pq−k¡N£a¡l p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ k¡−a a¡l¡ JC f¢lh¡−ll pcpÉ−cl ¢Q¢q²aLlZ J fËaÉ¡h¡p−el pq¡ua¡ L−l z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

¢Q¢q²aLl−Zl L¡−Sl SeÉ kb¡pwMÉL LÉ¡−jl¡ l¡M¡; abÉ Bql−Zl SeÉ gjÑ fËÙ¹¥¢a; Hhw jNÑ, W¡ä¡ Ol Hhw NZpj¡¢dl Efk¤š² ÙÛ¡e ¢Q¢q²a Ll¡ z

Page 23: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

18

−nËZ£ - M

M¡cÉ, ü¡ÙÛÉ, BnËu Hhw ¢nr¡l A¢dL¡−ll p¤¤lr¡ M.1 j¡eha¡h¡c£ ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ −f±yR¡−e¡ J plhl¡q - p¡d¡lZ e£¢a

M.1.1. j¡eha¡h¡c£ ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ plhl¡q Ll−a q−h Q¡¢qc¡e¤k¡u£, ¢h¢iæ Q¡¢qc¡ R¡s¡ Bl −L¡−e¡ −kje S¡a, hZÑ, ¢m‰, i¡o¡, fË¢ahåLa¡, djÑ, l¡S°e¢aL h¡ AeÉ −L¡eJ jah¡c, S¡a£u h¡ p¡j¡¢SL Evp, pÇf¢š, SeÈ, hup h¡ AeÉ ¢LR¥l SeÉ ¢iæa¡l ¢i¢š−a f¡bÑLÉ Ll¡ q−h e¡ z fË¢a¢V fËi¡¢ha hÉ¢š² p¤¤l¢ra, Ah¡¢la Hhw °hojÉq£ei¡−h a¡−cl e¤Éeaj Q¡¢qc¡ f§lZ Ll¡l SeÉ fË−u¡Se¡e¤k¡u£ ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l −f−a f¡−l z ¢e¢cÑø f¢l−oh¡ −kje f¡Ju¡l ANË¡¢dL¡l h¡ ¢iæ h¾Ve hÉhÙÛ¡ aMeC l©f¡ue Ll¡ k¡−h kMe ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²−cl fkÑ¡ç Q¡¢qc¡ f§lZ ¢e¢ÕQa Ll¡ q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fËj¡¢ea ¢edÑ¡lZ fÜ¢a hÉhq¡l Ll¡ −kM¡−e ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²pq pLm j¡e¤o−cl pwk¤š² Ll¡ qu Hhw fË−u¡Se…¢m−L E−ŸnÉj§mLi¡−h ¢Q¢q²a Ll¡ qu;

¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š², hªÜ hÉ¢š², fË¢ahå£ hÉ¢š², Ap¤¤ÙÛ hÉ¢š² h¡ −R¡V ¢nö Hhw ehk¤hLpq j¢qm¡ fËd¡e f¢lh¡l ¢e¢hÑ−n−o M¡cÉ, Sm, ü¡ÙÛÉ Hhw AeÉ¡eÉ Se¢qaLl f¢l−oh¡…¢ml Efl pj¡e A¢dL¡l B−R ¢Le¡ a¡ ac¡l¢L Ll¡, k¢c e¡ b¡−L a¡q−m HC…¢m f¡Ju¡l SeÉ a¡−cl ANË¡¢dL¡l −cJu¡ h¡ HL¢V Bm¡c¡ S¡uN¡u/pj−u h¾V−el hÉhÙÛ¡ Ll¡ fËi«¢a;

Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ h¾V−e j¢qm¡ fËd¡e f¢lh¡l, hªÜ hÉ¢š², HL¡L£ ¢nö, fË¢ahå£ hÉ¢š² Hhw AeÉ¡eÉ ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²−cl fÜ¢aNa pwk¤¢š²;

c¡‰¡L¡l£ h¡ ¢qwp¡aÈL hÉ¢š²−cl −b−L h¾V−el ÙÛ¡e−L p¤¤l¢ra l¡M¡; Hhw h¾V−el f−l f¢l−oh¡NËqZL¡l£−cl Ty¥¢Ll ac¡l¢L Ll¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

¢hfkÑ−ul B−N ¢edÑ¡lZ fÜ¢a fËÙ¹¥a l¡M¡; h¾V−el SeÉ p¤¤l¢ra fb J ÙÛ¡−el ¢h−nÔoZ; Hhw ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤−ol SeÉ h¾V−el ¢h−no Ef¡−ul f¢lLÒfe¡ z

M.1.2 fËi¡¢ha j¡e¤o−cl plhl¡qL«a Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ −ke fkÑ¡ç qu z Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l fkÑ¡ça¡l SeÉ fË−u¡Se (L) Efmì, (M) A¢iNjÉ h¡ −f±yR¡−e¡, (N) NËqZ−k¡NÉ Hhw (O) p‰¢af§ZÑ : (L) Efmìa¡l AbÑ qm k−bø f¢lj¡−Z J …eNa j¡−e EvL«ø HC ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ fËi¡¢ha j¡e¤o−cl L¡−R plhl¡q Ll¡ q−µR; (M) A¢iNjÉ h¡ −f±yR¡−e¡ qm HC ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡…¢m (A) fË−aÉL−L a¡−cl Q¡¢qc¡ jae Hhw °hojÉq£ei¡−h plhl¡q Ll¡ q−µR, (B) fË−aÉ−L pnl£−l ¢el¡fci¡−h −pM¡−e −f±yR−µR Hje¢L ¢h−no Q¡¢qc¡ pÇfæ hÉ¢š²J, Hhw (C) f¢l−oh¡NËqZL¡l£−cl L¡−R H…¢m f¢l¢Qa; (N) NËqZ−k¡NÉ qm plhl¡qL«a ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ hÉ¢š², üÒfpwMÉL −N¡ù£, j¡e¤o J pÇfËc¡−ul pwú«¢al fË¢a pÇj¡e −cM¡u Hhw hup J ¢m‰¢i¢šL Q¡¢qc¡ p−Qae; Hhw (O) p‰¢af§ZÑa¡ qm ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ Hjei¡−h plhl¡q Ll¡ q−h k¡−a BfcL¡m£e AhÙÛ¡u œ¡Z, f¤el¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡l ¢h¢iæ fkÑ¡−u f¢lh¢aÑa Q¡¢qc¡l p¡−b p¡j”pÉ l¡M−a f¡−l ab¡ AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl −r−œ −c−nl −k −L¡eJ S¡uN¡u b¡L¥L e¡ −Le a¡−cl −ke ÙÛ¡e£u HLa¡l l©−f −eJu¡ k¡u z

Page 24: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

19

j¡eha¡h¡c£ L¡SL−jÑ −k¡Nc¡eL¡l£ LaÑ«fr−L HC ph j¡ec−äl kb¡kb l©−f l©f¡ue Ll−a q−h z BfcL¡m£e pj−u k¡cÉ, Sm J −n±Q¡N¡l, BnËu, S¡j¡L¡fs Hhw AeÉ¡eÉ ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡−L fkÑ¡ç aMeC hm¡ k¡−h k¢c a¡l¡ S£hek¡f−el SeÉ fË−u¡Se£u Q¡¢qc¡−L B¿¹SÑ¡¢aL j¡−el f¢l−oh¡ ¢c−u f§lZ Ll−a f¡−l z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

Efmìa¡ pð−å : • ¢hfkÑufËhZ Hm¡L¡−a f§hÑ-Ah¢ÙÛa M¡cÉ Hhw M¡cÉ eu Hje p¡jNË£ hÉhq¡l Ll¡; Hhw • kb¡pñh i¡−h HV¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ −k j¡e¤−ol Q¡¢qc¡l ¢iæa¡ Ae¤k¡u£ ¢S¢epf−œl f¢lj¡Z (−kje, M¡cÉ) Hhw

¢e¢cÑøa¡ (−kje, a¡yh¤l BL¡l h¡ l¡æ¡ Ll¡l EfLlZ) z

°hojÉq£ei¡−h i¡−h A¢ijÉa¡ h¡ −f±yR¡−e¡ pÇf−LÑ: • ¢hfkÑ−ul B−N °ho−jÉl ¢nL¡l qJu¡ hÉ¢š² Hhw −N¡ù£−cl pð−å −M¡yS ¢e−a q−h h¡ ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ

hÉ¢š²−cl pÇf−LÑ −M¡yS ¢e−a q−h Hhw Q¡m¤ j¡eha¡h¡c£ L¡S ac¡l¢L Ll¡ k¡−a °hojÉ e¡ qu, k¢c qu a−h a¡−a qÙ¹−rf Ll¡;

• j¡eha¡h¡c£ L¡−S fËi¡¢ha j¡e¤o−cl Hje¢L ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡k¤š² hÉ¢š²−cl k¤š² Ll¡, −kje M¡cÉ h¡ M¡cÉ R¡s¡ AeÉ âhÉ h¾V−el L¡−S k¤š² Ll¡; Hhw

• −kM¡−e fËi¡¢ha j¡e¤o−cl Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ f¡Ju¡l SeÉ O¤o ¢c−a q−µR h¡ −k±ea¡l hc−m Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡ f¡−µR −pCph OVe¡l ac¡l¢L Ll¡ J qÙ¹−rf Ll¡ z

NËqZ−k¡NÉa¡ pÇf−LÑ:

HV¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡ −k kb¡pñh M¡cÉ, Kod Hhw AeÉ âhÉ −kje S¡j¡L¡fs : • −ke fËi¡¢ha j¡e¤o−cl, ¢h−noi¡−h −L¡e ¢e¢cÑø S¡¢al h¡ −cn£u j¡e¤o h¡ ¢e¢cÑø d−jÑl j¡e¤o−cl pwú«¢al

p¡−b p¡j”pÉf§ZÑ qu; Hhw • ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o, hªÜ hÉ¢š², NiÑha£ j¢qm¡ Hhw Ù¹eÉc¡eL¡l£ j¢qm¡, −R¡V ¢nö, fË¢ahå£ hÉ¢š²,

Ap¤¤ÙÛ hÉ¢š² Hhw AeÉ ¢h−no Q¡¢qc¡ pÇfæ hÉ¢š²−cl ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡l p¡−b p‰¢af§ZÑ qu z fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

M¡cÉ, BnËu J S¡j¡L¡fs fËi«¢a pð−å p¡wú«¢aL Q¡¢qc¡ ¢eZÑu Ll¡; hup, ¢m‰, fË¢ahåLa¡ h¡ c£OÑÙÛ¡u£ −l¡N h¡ AeÉ¡eÉ−cl Q¡¢qc¡ L£ q−a f¡−l a¡ −h¡T¡l SeÉ A¢j¢nËa f¢lpwMÉ¡e hÉhq¡l Ll¡; Hhw

¢S¢epfœ B−N −b−L …¢R−u l¡M¡ - Hje¢L c§lhaÑ£ Hm¡L¡−aJ z M.1.3 ¢hfkÑ−ul L¡l−Z k¢c Afp¡lZ O−V a¡q−m j¡eha¡h¡c£ pq¡ua¡ −cJu¡l pju AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o−cl ¢h−no Q¡¢qc¡ ab¡ HC j¡e¤o−cl BNj−el f¢lZ¡jül©f A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡−ul Ae¤ih Ae¤k¡u£ Q¡¢qc¡…¢m −L¡eJ °hojÉ R¡s¡C E−ŸnÉj§mLi¡−h f§lZ Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡−ul j¡e¤o−clJ AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o−cl jae pj¡e j¡eha¡h¡c£ pq¡ua¡ ¢c−a q−h;

fË−u¡Se q−m A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡−ul f¤e:fË¡¢ç J rja¡−L jSh¤a Ll¡l SeÉ −N¡ù£-¢i¢šL cª¢øi‰£ hÉhq¡l Ll¡, −kje-A¢a¢lš² Sm J −n±Q¡N¡−ll p¤¤¢hd¡ Ll¡, pÇfËc¡u−a ¢hcÉ¡mu J ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡l hª¢Ü OV¡−e¡, pÇfËc¡−ul ¢nö−cl j−dÉ f¤¢ø hª¢Ü Ll¡l SeÉ ¢hcÉ¡m−u M¡cÉ −cJu¡, hph¡−pl Ol h¡s¡−e¡l SeÉ A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡−ul f¢lh¡l−L Olh¡¢s h¡e¡−e¡l âhÉ¡¢c plhl¡q Ll¡ h¡ A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡−l b¡L¡ AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o−cl eN−c p¡q¡kÉ Ll¡; Hhw

Page 25: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

20

AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o−cl AeÉ j¡e¢pL Q¡f h¡ A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡l J AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o−cl j−dÉ ¢h¢iæ Q¡f, pñ¡hÉ S¡¢aNa J l¡S°e¢aL Q¡f pð−å j¡eha¡h¡c£ LjÑ£−cl j−dÉ ¢h−nÔoZ, ¢edÑ¡lZ J p−Qaea¡ hª¢Ü Ll−a q−h Hhw HC ¢h−nÔoZ f¢lLÒfe¡u A¿¹iѨš² q−h a¡ ¢e¢ÕQa Ll−a q−h z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl BNj−el f¢lZ¡jül©f A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡−ul A¢i‘a¡ Ae¤k¡u£ Q¡¢qc¡…¢m B¾c¡S Ll¡; Hhw

BnËuÙÛ¡−el ¢Q¢q²aLlZ Hhw Afp¡l−Zl S¡uN¡ J p¤¤¢hd¡ pÇf−LÑ ¢pÜ¡¿¹ −eJu¡l pju A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡u−L k¤š² Ll¡ z

M.2 ¢e¢cÑø âhÉ −kje fkÑ¡ç M¡cÉ, Sm J ü¡ÙÛÉ¢hd¡e, BnËu, S¡j¡L¡fs; Af¢lq¡kÑ ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ J ¢nr¡ M.2.1 M¡−cÉl A¢dL¡l−L pÇj¡e J p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z −L¡−e¡ °hojÉ R¡s¡ pL−ml H¢š²u¡−ll j−dÉ fkÑ¡ç f¢lj¡−Z M¡cÉ −f±yR¡−a q−h Hhw pnl£−l k¡−a a¡ ¢e−a f¡−l a¡l A¢dL¡l fËc¡e Ll−a q−h z −pCi¡−h M¡cÉ pÇf¢LÑa f¢lLÒfe¡ Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fËi¡¢ha j¡e¤o−cl ¢h−noa: j¢qm¡−cl −hn£ L−l M¡cÉ h¾V−el f¢lLÒfe¡, eLn¡ °al£ J l©f¡u−e AwnNËqZ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡, −kje - ¢e¢cÑø c−ml p¡−b B−m¡Qe¡ Hhw j¢qm¡ fË¢a¢e¢d ¢Q¢q²a Ll¡l SeÉ NZE−cÉ¡N hÉhq¡l Ll¡;

HL¡L£ ¢nö, hªÜ hÉ¢š², p¡q¡kÉ clL¡l Hje fË¢ahå£ hÉ¢š² h¡ c£OÑL¡m£e pju d−l Ap¤¤ÙÛ −kje HCQ.BC.¢i/HCXp pð¢ma hÉ¢š²l¡ k¡l¡ ¢hfkÑ−u a¡−cl −cM¡−n¡e¡L¡l£−L q¡¢l−u−R a¡−cl M¡cÉ plhl¡q AhÉqa l¡M¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z ¢h−noi¡−h : • ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²pq fË¢a¢V f¢l−oh¡NËqZL¡l£−L M¡cÉ plhl¡−ql ¢e¢cÑø Ll¡ pju, pjuL¡m, Hhw

f¢lj¡Z Hhw L£ …ej¡−el M¡cÉ plhl¡q q−µR a¡l pð−å f¢l×L¡l abÉ ¢c−a q−h; • j¢qm¡ J HL¡L£ ¢nö−cl pl¡p¢l M¡cÉ h¾Ve Ll−a q−h L¡lZ fËQ¢ma ¢eu−j Ai¡−hl pju f¤l¦o−cl −b−L

j¢qm¡ J ¢nöl¡ Lj M¡cÉ f¡u h¡ k¢c −pM¡−e M¡cÉâhÉ AeÉ E−Ÿ−nÉ hÉhq¡l qJu¡l Ty¥¢L b¡−L; • M¡cÉ plhl¡q J pq¡ua¡ Hje i¡−h ¢c−a q−h k¡−a HL¡L£ ¢nö, hªÜ hÉ¢š², fË¢ahå£ hÉ¢š² h¡ c£OÑL¡m£e

pju d−l Ap¤¤ÙÛ Hje hÉ¢š², HCQ.BC.¢i/HCXp k¤š² hÉ¢š², NiÑha£ j¢qm¡−cl k¡−a −hn£ pju m¡C−e e¡ c¡ys¡−a qu h¡ i¡l£ ¢S¢ep a¡−cl b¡L¡l S¡uN¡ fkÑ¿¹ h−u e¡ ¢e−u −k−a qu (M¡cÉ hÙ¹¥ ¢e−u k¡Ju¡l SeÉ hÉ¡N −R¡V h−u ¢e−u k¡Ju¡l jae q−m a¡l¡ ¢e−Sl¡ hC−a f¡l−h); Hhw

• HLp¡−b M¡cÉ °al£ Ll¡l SeÉ AeÉ h¡¢š²−cl p¡−b ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²−cl k¤š² L−l −cJu¡ kMe a¡l¡ ¢e−Sl¡ Ll−a Arj z

M¡cÉ J f¤¢ø LjÑp§¢Q−a −k±e −n¡oZ hå Ll¡l SeÉ fÜ¢aNa −L±nm −eJu¡; plhl¡qL«a M¡cÉâhÉ −ke HL¡L£ ¢nö, hªÜ hÉ¢š², fË¢ahå£ hÉ¢š² h¡ c£OÑL¡m£e pju d−l Ap¤¤ÙÛ Hje hÉ¢š², NiÑha£ j¢qm¡ J Ù¹eÉc¡eL¡l£ j¢qm¡−cl ¢h−no Q¡¢qc¡l p¡−b p‰¢af§ZÑ qu; Hhw

−k M¡cÉ plhl¡q Ll¡ q−µR a¡ l¡æ¡ Ll¡ M¡cÉ −q¡L h¡ öL−e¡ M¡cÉ −q¡L, −p¢V −ke AhnÉC B¿¹SÑ¡¢aL f¤¢øl j¡−el pj¡e qu Hhw SeNZ −ke a¡ NËqZ L−l −pV¡ ¢e¢ÕQa Ll−a q−h z k¢c f¡Ju¡ k¡u, a¡q−m fËi¡¢ha j¡e¤o k¡ −M−a AiÉÙ¹ a¡ plhl¡q Ll−a q−h z p¡wú«¢aLi¡−h Bq¡l ¢houL fËb¡ Bl¢ñL â¥a ¢edÑ¡l−Z A¿¹iÑš² Ll−a q−h z

M.2.2 Sm J ü¡ÙÛÉ¢hd¡−el A¢dL¡l−L pÇj¡e J p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z −L¡−e¡ °hojÉ R¡s¡ fkÑ¡ç f¢lj¡−Z, ¢el¡fc, −f±yR¡−a f¡l−h Hhw pnl£−l a¡ ¢e−a f¡−l, hÉ¢š²Na Hhw h¡¢sl L¡−Sl SeÉ Sm k¡−a hÉhq¡l Ll¡l A¢dL¡l fËc¡e Ll−a q−h z −pCi¡−h Sm J ü¡ÙÛÉ¢hd¡−el f¢lLÒfe¡ Ll−a q−h z j¡e¤−ol nl£−l ¢eSÑm£LlZ (dehydration) k¡−a e¡ qu a¡l SeÉ e¤Éeaj ¢el¡fc fkÑ¡ç f¢lj¡−e plhl¡q Ll−a q−h; Hhw jkÑ¡c¡l p¡−b Hhw hÉ¢š²Na J ü¡ÙÛÉLl S£h−el SeÉ, l¡æ¡l SeÉ −k f¢lj¡Z S−ml clL¡l a¡ plhl¡q Ll¡ z

Page 26: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

21

AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l : AÙÛ¡u£ ¢n¢hl J pj¢ø−L−¾cÊ Hje¢L ÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡pe ÙÛ¡−e S−ml f¡Çf, fkÑ¡ç −n±Q¡N¡l Hhw pÀ¡−el S¡uN¡pq fkÑ¡ç Sm J ü¡ÙÛÉ¢hd¡−el p¤¤¢hd¡ ¢e¢ÕQa Ll¡: • fË¢ahå£ hÉ¢š² J hªÜ hÉ¢š²NZ k¡−a pq−S −f±yR¡−a f¡−l J hÉhq¡l Ll−a f¡−l; Hhw • l¡−œ k−bø B−m¡l hÉhÙÛ¡ B−R a¡C ¢el¡fc z

AÙÛ¡u£ ¢n¢hl J pj¢ø−L−¾cÊ j¢qm¡-f¤l¦o−cl SeÉ Hhw HL¡L£ A¢ii¡hL f¢lh¡−ll SeÉ fªbL −n±Q¡N¡−ll hÉhÙÛ¡ Ll¡ z (L.4-H E−õ¢Ma Ef¡u…¢m −cM¤e z)

M.2.3 BnË−ul A¢dL¡l−L pÇj¡e J p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z H−a j¡e¤−ol n¡¢¿¹−a, ¢el¡f−c J jkÑ¡c¡l p¡−b hph¡p Ll¡l A¢dL¡l−L h¤T−a q−h z −pCi¡−h BnËu pÇf¢LÑa f¢lLÒfe¡ Ll−a q−h z ¢n¢hl J pj¢ø−L¾cÊ…¢m qm −no hph¡−pl S¡uN¡ ¢q−p−h dl−a q−h Hhw H…¢m aMeC °al£ q−h kare e¡ A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡−ll hÉhÙÛ¡, ¢e−S −hy−Q b¡L¡l Hhw â¥a f¤ehÑ¡pe Ll¡ pñhfl q−µR z −kM¡−e NZBnËu¢n¢hl B−R −pM¡−e ¢ejÀ¢m¢Ma e£¢a…¢m j¡eÉ Ll−a q−h:

A) pj¢ø−L−¾cÊl h¡ ¢n¢h−ll h¡C−l J ¢ia−l fËi¡¢ha j¡e¤o−cl ü¡d£ei¡−h −O¡l¡−gl¡ Ll−a ¢c−a q−h z HC dl−Zl −O¡l¡−gl¡ Ll¡−L hå Ll¡ k¡−h e¡ k¢c a¡ JC Hm¡L¡l SeNZ h¡ hph¡pL¡l£−cl ü¡ÙÛÉ h¡ p¤¤lr¡ ¢h¢OÀa e¡ L−l z k¢c −L¡−e¡ h¡d¡ b¡−L a¡q−m M¤h fË−u¡Se R¡s¡ −pC h¡d¡−L h¡s¡−e¡ −ke e¡ qu; Hhw

B) e¡N¢lL Q¢lœ phpju hS¡u l¡M−a q−h, pnÙ» h¡¢qe£l Ef¢ÙÛ¢a −j−e −eJu¡ k¡−h e¡ k¢c e¡ f¤¢mn h¡ pnÙ» h¡¢qe£l à¡l¡ ¢el¡fš¡ c¡−el hÉhÙÛ¡ Ll¡ q−u−R z −kM¡−e pnÙ» h¡¢qe£l Ef¢ÙÛa, −pM¡−e e¡N¢lL−cl −b−L a¡−cl−L Bm¡c¡ L−l l¡M−a q−h z k¢c a¡−cl j−dÉ −LE JC S¡uN¡u hph¡pL¡l£ f¢lh¡−ll pcpÉ qu a¡q−m a¡−L JC S¡uN¡u AÙ» ¢e−u pnÙ» h¡¢qe£l −f¡o¡L f−l Bp¡ k¡−h e¡ z

AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡−ul p¡−b b¡L¡−L ANË¡¢dL¡l −cJu¡ ( BnËu LjÑp§¢Q−a eN−c pq¡ua¡, h¡ Olh¡¢sl B−l¡ ¢hÙ¹¡l Ll¡l SeÉ âhÉ¡¢cpq M¡cÉ R¡s¡ AeÉ âhÉ, −kje kb¡kb q−h), h¡ fË¡p¢‰L ÙÛ¡e£u LaÑ«f−rl p¡−b fl¡jnÑ L−l −N¡ù£ h¡¢s h¡ AhÉhq©a h¡¢s hÉhq¡l Ll¡, Afp¡¢la j¡e¤o−cl A¢h¢dhÜ i¡−h SeN−Zl S¢j−a b¡L−a −cJu¡l Ae¤j¢a L¢l−u −eJu¡;

Hje S¡uN¡ °al£ Ll¡ −kM¡−e j¢qm¡, HL¡ −q¡L h¡ ¢nö p−ja ¢el¡fc J p¤¤l¢ra j−e Ll−a f¡−l; kac§l pñh p¡wú«¢aLi¡−h ü£L¡kÑ BnË−ul hÉhÙÛ¡ Ll¡ ¢h−noa: j¢qm¡ J ¢nö−cl HL¡¿¹a¡ lr¡ Ll¡; fË¢ahå£ hÉ¢š² h¡ hªÜ hÉ¢š²−cl SeÉ (hu−pl Ae¤L¨m BnËu Nªq) ¢el¡fc, p‰¢af§ZÑ, kb¡kb BnË−ul hÉhÙÛ¡ Ll¡; Hhw

¢n¢hl h¡ pj¢ø−L¾cÊ…¢m Hje S¡uN¡u Ah¢ÙÛa q−h −kM¡e −b−L S£¢hL¡fËp¡l J Q¡Ll£ pwœ²¡¿¹ p¤¤¢hd¡ pq−S f¡Ju¡ k¡u z

M.2.4 AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl L¡−R k¢c ¢hLÒf hÉhÙÛ¡ e¡ b¡−L ab¡ AaÉ¿¹ BhnÉL q−m a¡−L AhÉhq©a hÉ¢š²Na h¡¢s, S¢j hÉhq¡l Ll¡l SeÉ Ae¤j¢a ¢c−a q−h z fËi¡¢ha ¢eS pÇf¢šl j¡¢mL−cl HC dl−Zl L¡−Sl SeÉ r¢af§lZ ¢c−a q−h z kb¡kb fË¢œ²u¡l NÉ¡−l¢¾V Hhw frf¡aq£e BC¢e fË¢œ²u¡ Ll¡l q−h HC j−jÑ fË¢a¢V f¡¢VÑ−L ¢e¢ÕQa Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl AÙÛ¡u£ hÉhÙÛ¡l SeÉ AhÉhq©a SeN−Zl h¡ hÉ¢š²Na pÇf¢š, S¢j Hhw üšÄ h¾V−el E−ŸnÉ Hhw L¡kÑLl£ fÜ¢a ÙÛ¡fe Ll¡;

AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl eb£i¥š² Ll¡ k¡l¡ −üµR¡u h¡ cr LaÑ«f−rl B−c−n AhÉq©a p¡hÑS¢eL h¡ hÉ¢š²Na pÇf¢š, S¢j h¡ üšÄ cMm ¢e−u−R h¡ hÉhq¡l Ll−R;

−k j¡¢mL−cl hÉ¢š²Na pÇf¢š cMm −eJu¡ q−u−R a¡−cl r¢af§l−Zl ¢e¢ÕQa Ll¡l SeÉ kb¡kb fÜ¢a ÙÛ¡fe¡ Ll¡; Hhw

Page 27: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

22

AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o k¡l¡ pÇf¢šl cMm ¢e−u−R a¡−cl p¡−b k¢c pÇf¢šl j¡¢mL−cl à¾à q−m fË¢a¢V f¡¢VÑ k¡−a BC¢e ¢eu−jl p¤¤¢hd¡ −f−a f¡−l a¡l SeÉ jdÉÙÛa¡ Ll¡ z

M.2.5 ü¡−ÙÛÉl A¢dL¡l−L pÇj¡e J p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z pjuja J kb¡kb p¡wú«¢aLi¡−h NËqZ−k¡NÉ Hhw °hojÉq£ei¡−h ¢m‰-p−Qae ü¡−ÙÛÉl k−aÀl A¢dL¡l ¢q−p−h Hje¢L ü¡−ÙÛÉl …l¦aÆf§ZÑ ¢edÑ¡lL ašÄ (−kje ¢el¡fc f¡e£u Sm Hhw fkÑ¡ç ü¡ÙÛÉ¢hd¡e, fkÑ¡ç ¢el¡fc f¤¢øLl M¡cÉ plhl¡q Hhw Olh¡¢s), ü¡ÙÛÉLl −fn¡Na Hhw f¢l−hnNa AhÙÛ¡ Hhw fËSee ü¡ÙÛÉpq ü¡ÙÛÉ pÇf¢LÑa ¢nr¡ J abÉ fËi«¢al A¢dL¡l−L h¤T−a q−h z −pCi¡−h ü¡ÙÛÉ pwœ²¡¿¹ f¢lLÒfe¡ Ll−a q−h z ¢h−noi¡−h eSl ¢c−a q−h :

(A) −k hÉ¢š²−cl ¢Q¢Lvp¡l fË−u¡Se a¡−cl Q¡¢qc¡l ¢c−L eSl ¢c−a q−h, j¡e¢pL ü¡ÙÛÉ Hhw jeÙ¹šÄ-p¡j¡¢SL −cM¡−n¡e¡ pq HV¡ S¡e¡ −k pjpÉ¡ J Q¡¢qc¡ B−N −b−LC B−R, e¡ BfcL¡m£e AhÙÛ¡u q−u−R h¡ j¡eha¡h¡c£ L¡−Sl p¡−b pÇf¢LÑa;

(B) j¢qm¡ J k¤ha£−cl ü¡ÙÛÉ ¢houL Q¡¢qc¡e¤k¡u£ ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ −f±yR¡−e¡, Hhw −k±e J fËSee ü¡−ÙÛÉl Efl …l¦aÆ −cJu¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡, j¡a« Ap¤¤ÙÛa¡ J j¡a«jªa¥É Lj¡−e¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡, −k±e −n¡oZ hå Ll¡ Hhw HCQ.BC.¢i −l¡d Ll¡, kb¡kb Jo¤d J ü¡ÙÛÉLl hÙ¹¥ plhl¡q Ll¡; f¢lh¡l f¢lLÒfe¡ Hhw BfcL¡m£e fËp§¢a ¢houL ¢Q¢Lvp¡pq fËSee J ¢h−no ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ −f±yR¡−e¡;

(C) fËi¡¢ha j¡e¤−ol j−dÉ HCQ.BC.¢i/HCXp pq pwœ²¡jL J −R¡yu¡−Q −l¡N −l¡d Ll¡; (D) Bqa −m¡L h¡ fË¢ahå£ hÉ¢š²−cl ¢h−no Q¡¢qc¡l SeÉ ¢h−no f¢l−oh¡; (E) c£OÑÙÛ¡u£ Ap¤¤ÙÛ hÉ¢š²−cl SeÉ fË−u¡Se£u ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡; Hhw (F) fË¡b¢jL Ù¹−l −N¡ù£¢i¢šL jeÙ¹¡¢šÄL pq¡ua¡ Hje¢L ¢h−no j¡e¢pL ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ Hhw

j¡e¢pL ¢hL¡lNËÙ¹ j¡e¤−ol SeÉ ¢h−no ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

BfcL¡m£e AhÙÛ¡l B−N fËbj −b−LC j¢qm¡−cl SeÉ kb¡kb J p¡wú«¢aLi¡−h pw−hcen£m ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ C¢aj−dÉC B−R Hhw −p…¢m j¢qm¡ J k¤ha£l¡ hÉhq¡l Ll−a f¡−l a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡;

¢he¡j¤−mÉ ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ −cJu¡ ¢h−noa: BfcL¡m£e f¢l¢ÙÛ¢a−a; fË−u¡S−e j¢qm¡ ü¡ÙÛÉ LjÑ£ Hhw j¢qm¡ −c¡i¡o£ f¢l−oh¡ −L−¾cÊ fkÑ¡ç pwMÉ¡u b¡L−h a¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡; BO¡afË¡ç hÉ¢š² h¡ fË¢ahå£ hÉ¢š²−cl ¢e¢cÑø ü¡ÙÛÉ J f¤ehÑ¡p−el Q¡¢qc¡−L f§lZ Ll¡ Hhw c£OÑL¡m£e r¢al −b−L h¡yQ¡−e¡;

j¡¢qm¡ J k¤ha£ Hhw HLCi¡−h fË¡p¢‰L f¤l¦o J k¤hL−cl L¡−R B¿¹SÑ¡¢aL j¡e Ae¤p¡−l pqS, ¢el¡fc J pÇf¨ZÑ fËSee ü¡−ÙÛÉl f¢l−oh¡ (f¢l¢nø 3 −cM¤e) Hhw f¢lh¡l f¢lLÒfe¡, −k±e pwœ²¡¢ja −l¡−Nl fl£r¡ J ¢Q¢Lvp¡pq AeÉ¡eÉ f¢l−oh¡ −f±yR¡−e¡ ¢e¢ÕQa Ll¡;

−k±e −n¡o−Zl ¢nL¡l Hhw a¡l p¿¹¡−el −kM¡−e fË−u¡Se pqSmiÉ, ¢m‰°hojÉ-p−Qae fl¡jnÑ (L¡E−¾p¢mw) Hhw f¢l−oh¡ fËc¡e Ll¡;

a¡vr¢eL BfcL¡m£e pj−u Hhw f¤el¡hÙÛ¡u c£OÑ pju d−l ¢g−l k¡Ju¡l fË−Qø¡−a ¢nö J hu:p¢ål hÉ¢š²−cl SeÉ p¡wú«¢aLi¡−h kb¡kb −N¡ù£ ¢i¢šL jeÙ¹šÄ-p¡j¡¢SL pq¡ua¡−L A¿¹iѨš² Ll¡ z −N¡ù£ ¢i¢šL jeÙ¹šÄ-p¡j¡¢SL pq¡ua¡−L ¢hcÉj¡e −N¡ù£ f¢l−oh¡−a (−kje-¢hcÉ¡mu f¡Wœ²j, k¤hpw−O Hhw ü¡ÙÛÉ −L−¾cÊ) pwk¤š² Ll¡ z Q¡¢qc¡ J kb¡kba¡ Ae¤k¡u£ j¡e¢pL ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ ¢e¢ÕQa Ll¡;

ü¡ÙÛÉ −L¾cÊ °al£ Ll¡l pj−u f¤l¦o J j¢qm¡−cl SeÉ p¡wú«¢aLi¡−h kb¡kb fªbL A−fr¡ Ll¡l Ol bAL−h a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z fËi¡¢ha j¡e¤−ol p¡wú«¢aL fËb¡ J p¡j¡¢SL L¡W¡−j¡ Ae¤k¡u£, Hhw ¢h¢iæ dl−Zl ü¡ÙÛÉ pjpÉ¡u f£¢sa hÉ¢š²−cl SeÉ Y¡L¡ S¡uN¡ b¡L−h k¡ EeÈ¥š² phÑSe£e ÙÛ¡e −b−L −cM¡ k¡−h e¡ z

j¡cL¡pš²−cl SeÉ LjÑp§¢Q b¡L−h Hhw ¢hfkÑ−ul fl j¡cL¡p¢š² J AeÉ¡eÉ ¢ho¡š² âhÉ ¢ho−u −N¡ù£¢i¢šL p−Qaea¡ ¢n¢hl Ll−a q−h;

ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ −L−¾cÊl p¡j−e ¢n¢hl J pj¢ø−L¾cÊ Hje¢L ÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡p−el h¡hÙÛ¡ Ll−a q−h, k¢c −L¡eJ L¡l−Z a¡ e¡ qu a¡q−m JC S¡uN¡u ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ −cJu¡l hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h;

Page 28: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

23

ÙÛ¡e£u plL¡l Hhw BCe fËZueL¡l£ B¢dL¡¢lL J j¡eha¡h¡c£ LjÑ£−cl j−dÉ HCQ.BC.¢i/HCXp pÇf−LÑ, a¡−cl −N¡fe£ua¡ lr¡ J °hojÉq£ea¡pq a¡−cl A¢dL¡l Hhw a¡−cl Q¡¢qc¡ pÇf−LÑ ¢nr¡ J p−Qaea¡ hª¢Ü Ll−a q−h k¡−a a¡l¡ f§ZÑi¡−h ¢hfkÑu fË¢a¢œ²u¡u k¤š² q−a f¡−l;

HCQ.BC.¢i/HCXp k¤š² hÉ¢š²−cl ¢Q¢q²a Ll¡ Hhw a¡−cl fË−u¡S−e H¢¾V−l−VÊ¡¢il¡m −bl¡¢fl (antiretroviral therapy) k¡−a a¡l¡ f¡u a¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡; Hhw

HCQ.BC.¢i/HCXp k¤š² hÉ¢š²−cl ¢hl¦−Ü pñ¡hÉ °ho−jÉl L¡lZ…¢m−L f¢lLÒfe¡i¥š² Ll¡ z k¢c −L¡eJ hÉ¢š²l −üµR¡u HCQ.BC.¢i/HCXp fl£r¡ Ll¡−e¡l p¤¤¢hd¡ −cJu¡ qu, a¡q−m HV¡ ¢e¢ÕQa Ll−a q−h −k JC hÉ¢š²l pÇj¢a−a HC fl£r¡ Ll¡ q−h Hhw pÇfZÑ −N¡fe£u l¡M¡ q−h, k¡−a k¢c fl£r¡u C¢ah¡QL AbÑ¡v f¢S¢Vi qu a¡q−m −pC h¡¢š² ¢n¢h−l h¡ pj¢ø−L−¾cÊ h¡ pq¡ua¡ h¾V−el S¡uN¡u °ho−jÉl ¢nL¡l e¡ qu z h¡dÉa¡j§mL HCQ.BC.¢i fl£r¡ Ll¡ k¡−h e¡ z

M.2.6 ¢nr¡l A¢dL¡l−L pÇj¡e J p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z °hojÉq£ei¡−h pLm Efmì q−h Hhw pL−ml H¢š²u¡−ll j−dÉ, NËqZ−k¡NÉ Hhw hÉ¢ç b¡L−h Hjei¡−h ¢nr¡l A¢dL¡l−L h¤T−a q−h z −pCi¡−h ¢nr¡l f¢lLÒfe¡ Ll−a q−h z fË¡b¢jL Ù¹−l ¢nr¡ Bh¢nÉLi¡−h J ¢he¡j§−mÉ ¢c−a q−h z fË¢a¢V ¢nrZ£u Ù¹−l jdÉÙÛa¡ J L¡S ¢ejÀ¢m¢Ma e£¢a Ae¤k¡u£ Ll−a q−h :

(A) Afp¡¢la −q¡L h¡ e¡ −q¡L, fË¢a¢V ¢nö J k¤h−cl °hojÉq£ei¡−h ¢hfkÑ−ul fl ka a¡s¡a¡¢s pñh ¢el¡fc ¢nr¡ f¢l−hn k¤š² ¢hcÉ¡m−u h¡ ¢nr¡ LjÑp§¢Q−a ¢g¢l−u ¢e−u k¡Ju¡l SeÉ pq−k¡N£a¡ Ll−a q−h, k¢c L¡NSfœ eø q−u k¡u a¡q−mJ;

(B) j¢qm¡ J k¤ha£ pq hfkÑu fËi¡¢ha ¢f¢R−u fs¡ −N¡ù£−cl ¢nr¡u pÇf¨ZÑ J pj¡e A¢dL¡−ll SeÉ ¢h−no fc−rf ¢e−a q−h;

(C) ¢nr¡ fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡wú«¢aL f¢lQu, i¡o¡ Hhw fËb¡−L nËÜ¡ Ll−h; (D) fË¢ahå£ ¢nö−cl fË¢a ¢h−no eSl ¢c−a q−h; Hhw (E) ka¢ce fË−u¡Se aa¢ceC öd¤ ¢hcÉ¡mu−L pj¢ø BnËu −L¾cÊ ¢q−p−h hÉhq¡l Ll¡ q−h z HC −r−œ ¢hLÒf

−nËZ£L−rl SeÉ a¡yh¤l hÉhÙÛ¡ Ll¡ −k−a f¡−l z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢nr¡l SeÉ Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡l−Zl pju haÑj¡e ¢hcÉ¡m−ul Nªq J p¤¤¢hd¡…¢m ab¡ ¢nr¡LjÑ£NZ, R¡œ-R¡œ£ J ¢hcÉ¡mu…¢m−a ¢hfkÑ−ul fËi¡h ¢eZÑu Ll¡ (−kje-jª−al/Bq−al pwMÉ¡; f¢lh¡−l fËi¡h −kje ¢fa¡j¡a¡l jªa¥É/pqc−ll jªa¥É/AeÉ¡eÉ pcpÉ−cl jªa¥É; pÇf¢šl r¢a);

−kM¡−e pñh, AÙÛ¡u£ ¢n¢hl Hhw hp¢a Hje¢L Apb¡u£ h¡ ÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡p−el ÙÛ¡e −ke ¢hcÉ¡mu Hhw AeÉ¡eÉ ¢nr¡ p¤¤¢hd¡l B−nf¡−n qu;

fË¡l¢ñL Ù¹−l fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡−b f§ZÑ fl¡jnÑ L−l ¢hcÉ¡m−u hph¡pL¡l£ Afp¡¢la j¡e¤o−cl SeÉ p¤¤l¢ra J ¢hLÒf BnËu °al£ Ll−a q−h Hhw ¢hcÉ¡mu−L f¤el¡u öl¦ Ll−a q−h z ÙÛ¡e£u j¡e¤o, ¢hcÉ¡m−ul ¢nö, a¡−cl j¡-h¡h¡ J ¢nrL-¢n¢rL¡−cl ¢hcÉ¡mu f¢l×L¡l Ll¡l SeÉ E−cÉ¡N ¢e−a Evp¡¢qa Ll−a q−h k¡−a ka a¡s¡a¡¢s pñh ¢hcÉ¡m−u fs¡−n¡e¡ öl¦ Ll¡ k¡u;

BfcL¡m£e pj−u Q¡¢qc¡ ¢el©f−Zl ¢i¢š−a p¤¤−k¡N −f−m ¢hcÉ¡mu…¢m −M¡m¡l J fs¡−n¡e¡ öl¦ qJu¡l f¢lLÒfe¡ NËqZ Ll−a q−h;

¢hcÉ¡mu…¢ml f¤e:ÙÛ¡f−el pju h¡ AÙÛ¡u£ ¢hcÉ¡mu °al£l pj−u j¢qm¡ J −R¡V J k¤ha£−cl k¡a¡u¡−al p¤¤lr¡l ¢hou¢V j−e l¡M−a q−h;

¢hcÉ¡m−u Bp¡l SeÉ SeÈ eb£fœ h¡ AeÉ¡eÉ L¡NSfœ, ¢hcÉ¡m−ul −f¡o¡L, j¡a¡-¢fa¡l à¡l¡ −cJu¡ ¢hcÉ¡m−u −cJu¡ ¢S¢epfœ fËi«¢al ¢ho−u AÙÛ¡u£i¡−h R¡s −cJu¡l SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll−a q−h;

ka a¡s¡a¡¢s pñh ¢nö−cl ¢hcÉ¡m−u ¢g−l k¡Ju¡l SeÉ fË−u¡Se£u pq¡ua¡ J pÇfc plhl¡q Ll−a q−h, −kje : • ¢hcÉ¡m−u eb£Ll−Zl SeÉ eje£u cª¢øi‰£ −eJu¡l SeÉ ¢hcÉ¡m−ul fËd¡e Hhw ÙÛ¡e£u ¢nr¡ LaÑ«fr−L Evp¡q

−cJu¡;

Page 29: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

24

• BfcL¡m£e ¢hcÉ¡mu eb£Ll−Zl SeÉ pq¡ua¡ −cJu¡ h¡ ka a¡s¡a¡¢s pñh ¢nö−cl ¢hcÉ¡m−u −gl¡l SeÉ p−Qaea¡l fËp¡l Ll¡;

• jªa, Bqa h¡ Afp¡¢la ¢nr−Ll/¢n¢rL¡l S¡uN¡u ea¥e ¢nrL/¢n¢rL¡ BfcL¡m£e ¢nrL fË¢nrZ LjÑp§¢Q−a pq¡ua¡ Ll¡;

°hojÉ R¡s¡ k¡−a HCQ.BC.¢i/HCXp k¤š² ¢nö, ¢f¢R−u fs¡ −N¡ù£l ¢nö, fË¢ahå£ ¢nöl¡ pj¡ei¡−h ¢nr¡ J fË¢nr−Zl p¤¤−k¡N f¡u a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡;

¢hfkÑ−ul f−l jeÙ¹šÄ-p¡j¡¢SL pq¡ua¡ LjÑp§¢Q, Seü¡ÙÛÉ abÉ (HCQ.BC.¢i/HCXp −l¡d pq), mÉ¡äj¡Ce p−Qaea¡ Hhw p¤¤lr¡ pÇf¢LÑa ¢h¢iæ ¢hou−L ¢hcÉ¡m−u f¡−WÉl j−dÉ A¿¹iѨš² Ll¡ z

Page 30: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

25

−nËe£ - N

Nªq; S¢j J pÇf¢š; S£¢hL¡ Hhw j¡dÉ¢jL J EµQ ¢nr¡l A¢dL¡−ll p¤¤lr¡ N.1 Nªq; S¢j J pÇf¢š; S£¢hL¡ Hhw üšÄ¡¢dL¡l N.1.1 pÇf¢šl A¢dL¡−ll pÇj¡e J p¤¤lr¡ Ll−a q−h z L¡l¦l ¢e−Sl Ol, S¢j ab¡ AeÉ pÇf¢š Hhw a¡l üšÄ¡¢dL¡l−L −L¡−e¡ qÙ¹−rf R¡s¡ Hhw −L¡−e¡ °hojÉ R¡s¡ Ef−i¡N Ll¡l A¢dL¡l−L h¤T−a q−h z −pCi¡−h pÇf¢š pÇf¢LÑa f¢lLÒfe¡ Ll−a q−h z pÇf¢šl A¢dL¡l hÉ¢š²Na −q¡L h¡ pj¢øNa −q¡L, −pV¡ fËb¡Na ¢n−l¡e¡−j Hhw p¤¤c£OÑ üšÄ¡¢dL¡l£ −q¡L e¡ −Le a¡−L pÇj¡e Ll−a q−h z N.1.2 fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−u Afp¡¢la hÉ¢š²−cl −R−s Bp¡ pÇf¢š, −pV¡ hÉ¢š²Na, pÇfËc¡uNa h¡ −cn£u j¡e¤o−cl q−a f¡−l, kac§l f¡l¡ k¡u −pCph pÇf¢š m¤W, eø qJu¡, A°hdi¡−h hÉhq¡l h¡ ¢hœ²£ Ll¡ −b−L p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

−R−s Bp¡ pÇf¢šl S¡uN¡l J ü−šÄl R¢hpq −lLXÑ l¡M¡; −R−s Bp¡ pÇf¢šl S¡uN¡l J ü−šÄl −lLXÑ l¡M¡l ¢e¢cÑø gjÑ hÉhq¡l Ll¡; pÇf¢š m¤W h¡ dÆwp q−a f¡−l Hje S¡uN¡u f¤¢mn h¡¢qe£−L l¡M¡; Hhw Afp¡¢la j¡e¤o−cl S¢j h¡ pÇf¢š−a −hBC¢ei¡−h cMm Ll¡l ¢hl¦−Ü A¢i−k¡N Ll¡l SeÉ S¢j h¡ pÇf¢šl j¡¢mL−L L¡kÑLl£ fË¢a¢hd¡−el p¤¤−k¡N L−l −cJu¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z

N.1.3 hÉ¢š² j¡¢mL h¡ −N¡ù£, k¡−cl S¢jl h¡ pÇf¢šl L¡NSfœ fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−u q¡¢l−u −N−R h¡ eø q−u −N−R h¡ k¡−cl S¢jl p£j¡fË¡Q£l −i−P −N−R a¡−cl °hojÉq£e J pj¡e ¢eu−j a¡−cl S¢j J pÇf¢š f¤el¦Ü¡−ll SeÉ A−qa¥L −cl£ e¡ L−l p¤¤¢hd¡ ¢c−a q−h z a¡−cl HC ¢ho−u L£ Ll−a q−h a¡l pð−å abÉ ¢c−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

HC dl−Zl j¡¢mL−cl BC¢e fl¡jnÑ −cJu¡; ¢nö J j¢qm¡fËd¡e f¢lh¡l p−ja pL−ml pÇf¢šl L¡NSfœ j¡¢m−Ll L¡−R −gla f¡W¡−e¡l SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡; Hhw

pÇf¢šS¢ea j¡jm¡ ¢e−u L¡S L−l Hje fËn¡p¢eL J ¢hQ¡l¢hi¡N£u LaÑ«fr−cl prja¡ hª¢Ü, A¢a¢lš² LjÑ£ Hhw AeÉ¡eÉ pq¡ua¡ ¢c−a q−h z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

pÇf¢š J j¡¢mL¡e¡ A¢dL¡−ll SeÉ S¢j pwœ²¡¿¹ AeÉ −L¡eJ abÉ h¡ L¡NSfœ p¤¤l¢ra l¡M¡ J ¢hfkÑuNËÙ¹ S¡uN¡u e¡ l¡M¡; Hhw

−kM¡−e f¤l−e¡ L¡NSfœ f¤el¡u fËÙ¹¥a Ll¡ pñhfl qu e¡, −pM¡−e ¢hfkÑ−ul f−l j¡¢mL¡e¡ A¢dL¡l lr¡ pÇf¢LÑa BCe-L¡e¤e pw−n¡de Ll¡l p¡−b B−m¡Qe¡ Ll¡, −kje ¢hnÄÙ¹ p¡r£l L¡R −b−L p¡rÉfËj¡Z Ll¡−e¡ (−kje fË¢a−hn£ h¡ NË¡j p¢j¢a) z

N.1.4 haÑj¡e fËn¡pe J ¢hQ¡l hÉhÙÛ¡ j¡jm¡ −hn£ qJu¡l g−m −cl£ e¡ L−l j¡jm¡…¢m Q¡m¡−a e¡ f¡−l a¡q−m S¢j J pÇf¢šl c¡h£l SeÉ −L¡−e¡ °hojÉ e¡ L−l pqS ¢eu−j ¢h−no fÜ¢al L¡kÑ¡hm£l j¡dÉ−j j¡jm¡…¢ml ¢e×f¢š Ll¡l SeÉ E−cÉ¡N ¢e−a q−h z k¢c HL¢V f¡¢VÑ HC ¢pÜ¡¿¹ −j−e e¡ −eu aMe üa¿» Bc¡ma Hhw VÊ¡Ch¤e¡−m −k−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

HC ¢h−no dl−Zl L¡SL−jÑl SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡; HC ¢h−no dl−Zl fÜ¢al SeÉ prja¡ hª¢Ü, LjÑ£ Hhw AeÉ¡eÉ pq¡ua¡ −cJu¡;

Page 31: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

26

JC ¢h−no dl−Zl fÜ¢al LjÑ£−cl prja¡ hª¢Ü Ll¡; Hhw fËi¡¢ha j¡e¤o−cl a¡−cl A¢dL¡l Hhw HC fÜ¢a L£i¡−h a¡l¡ hÉhq¡l Ll−h −p pÇf−LÑ S¡e¡−e¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

HC ¢h−no dl−Zl fÜ¢al °al£ Ll¡l SeÉ ¢hcÉj¡e BC−el pw−n¡de Ll¡l SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡ z N.1.5 fËi¡¢ha j¢qm¡ ¢h−noa: ¢hdh¡ ab¡ Ae¡b ¢nöl¡ k¡−a a¡−cl Ol, S¢j pÇf¢šl c¡h£ Ll−a f¡−l Hhw S¢j, h¡¢sl L¡NSfœ a¡−cl e¡−j Ll¡−a pq¡ua¡ Ll¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

HlLj hÉ¢š²−cl BC¢e fl¡jnÑ J pq¡ua¡ −cJu¡; pÇf¢š j¢qm¡ J ¢nö−cl e¡−j L−l −cJu¡l SeÉ −kM¡−e fË−u¡Se BCe pw−n¡de Ll¡l SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡; Hhw

j¢qm¡ J ¢nö−cl Ae¤L¨m ¢euj °al£ Ll¡ Hhw L£i¡−h a¡l p¤¤¢hd¡ a¡l¡ f¡−h −p pÇf−LÑ S¡e¡−e¡ z N.1.6 S¢jl L¡NSf−œl Ai¡−hl SeÉ S¢jl j¡¢mL¡e¡l c¡h£L¡l£ −cn£u j¡e¤o J pwMÉ¡mO¤ S¡¢a, fËb¡Na j¡e¤o−cl HC c¡h£l pÇj¡e Ll¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

HlLj pÇfËc¡u−L BC¢e fl¡jnÑ J pq¡ua¡ −cJu¡; −cn£u j¡e¤o J pwMÉ¡mO¤ S¡¢a, fËb¡Na j¡e¤o−cl S¢jl A¢dL¡l lr¡l SeÉ −kM¡−e fË−u¡Se BCe pw−n¡de Ll¡l SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡;

N.2 f¢lhaÑen£m BnËu, Nªq Hhw E−µRc N.2.1 B¿¹SÑ¡¢aL j¡eha¡h¡c£ BCe¡e¤p¡−l fË−u¡Se£u f¢lhaÑen£m BnËu, Nªq fkÑ¡ça¡l p¡−b plhl¡q Ll−a q−h z HC fkÑ¡ça¡l j¡ecä qm : A¢iNjÉa¡ h¡ −f±yR¡−e¡, p¡jbÑ, AiÉ¡p, p¤¤lr¡l pjuL¡m, p¡wú«¢aL fkÑ¡ça¡, Efk¤š² AhÙÛ¡e Hhw AeÉ¡eÉ f¢l−oh¡l f¡Ju¡l p¤¤−k¡N −kje-ü¡ÙÛÉ Hhw ¢nr¡ (M.1.2 −cM¤e) z fkÑ¡ça¡l B−lL¢V j¡ecä qm i¢hoÉ−al ¢hfkÑ−u Lj r¢a qJu¡ z N.2.2 −L¡−e¡ °hojÉ R¡s¡ kb¡pñh n£OË BfcL¡m£e BnË−ul A¿¹NÑa AeÉ BnËu Nª−q h¡ ÙÛ¡u£ Nª−q k¡Ju¡l fË¢œ²u¡ â¥aa¡l p¡−b Ll¡ pÇfæ Ll¡; N.2.3 i¡s¡−V J j¡¢mL−cl SeÉ f¢lhaÑen£m BnËu Hhw ÙÛ¡u£ Nª−ql LjÑp§¢Q f¢lLÒfe¡ J l©f¡u−Zl ¢ho−u fË¢a¢V fËi¡¢ha cm J hÉ¢š²−cl p¡−b fl¡jnÑ Ll−a q−h Hhw AwnNËqZ Ll¡−a q−h z BfcL¡m£e BnË−ul A¿¹NÑa AeÉ BnËu Nª−q h¡ ÙÛ¡u£ Nª−q k¡Ju¡l ¢pÜ¡¿¹ −eJu¡l pju pÇf¢LÑa j¡e¤o…¢ml pÇf¨ZÑ AwnNËqZ Hhw ¢pÜ¡¿¹/Q¥¢š²l fË−u¡Se z N.2.4 h¡dÉa¡j§mL E−µR−cl f¢l¢ÙÛ¢a R¡s¡ Hhw fË¡p¢‰L hÉ¢š²−cl p¡−b fl¡jnÑ Hhw AwnNËq−Z R¡s¡ (N.2.3 E¢õ¢Ma) E−µR−cl L¡S Ll¡ k¡−h e¡ (L1.4 −cM¤e), ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m AhnÉC Ll−a q−h -

1) fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡−b p¢WLi¡−h fl¡jnÑ Ll¡l p¤¤−k¡N −cJu¡; 2) E−µR−cl B−N fkÑ¡ç Hhw k¤¢š²pÇja −e¡¢Vn −cJu¡; 3) E−µRc pÇf−LÑ pj−u¡¢Qa a−bÉl SeÉ hÉhq¡l−k¡NÉ gljÉ¡V Hhw i¢hoÉ−a S¢jl hÉhq¡l; 4) E−µR−cl pju plL¡¢l B¢dL¡¢lL−cl Ef¢ÙÛ¢a; 5) E−µRcL«a j¡e¤o−cl ¢Q¢q²aLlZ J eb£LlZ; 6) k¡l¡ E−µR−cl L¡S Ll−h −pC fË¢a¢V −m¡−Ll ¢Q¢q²aLlZ; 7) M¡l¡f Bhq¡Ju¡u h¡ l¡−œ E−µR−cl L¡S e¡ Ll¡;

Page 32: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

27

8) BC¢e pwÙÛ¡−el hÉhÙÛ¡ Ll¡; Hhw 9) −kM¡−e fË−u¡Se, Bc¡m−al −b−L ¢hQ¡−ll SeÉ BC¢e pq¡ua¡l hÉhÙÛ¡ z

N.2.5 E−µRcL«a AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la qJu¡ j¡e¤o−cl −R−s Bp¡ pÇf¢š Hhw ¢S¢epf−œl −N±Z cM−ml SeÉ k¡l¡ −hOl h¡ j¡eh¡¢dL¡l m´Oe q−a f¡−l Hje Ap¤¤l¢ra f¢l¢ÙÛ¢a−a l¡M¡ k¡−h e¡ z fkÑ¡ç ¢hLÒf BnË−ul hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h k¡l¡ ¢e−S−cl hÉhÙÛ¡ Ll−a f¡l−R e¡ z N.3 S£¢hL¡ J L¡S N.3.1 fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul à¡l¡ r¢aNËÙ¹ S£¢hL¡ J L¡−Sl p¤¤¢hd¡-p¤¤−k¡N Hje¢L AbÑ°e¢aL L¡S f¤el¡hÙÛ¡u ¢g¢l−u Be¡l LjÑp§¢Q…¢m−L −L¡−e¡ °hojÉ e¡ L−l Bh¡l öl¦ Ll−a q−h z kaV¡ pñh BfcL¡m£e fË¢a¢œ²u¡ h¡ p¡s¡ −cJu¡l fkÑ¡−u ¢LR¥ L¡S öl¦ Ll¡l E−cÉ¡N ¢e−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fËi¡¢ha SepwMÉ¡−L f§ZÑi¡−h S¡e−e¡ q−h Hhw fl¡jnÑ Ll¡ q−h Hhw −i−P fs¡ S£¢hL¡l f¤ehÑ¡pe J f¤e:fË¢nrZ pÇf−LÑ ¢pÜ¡¿¹NËqZ fË¢œ²u¡u Awn ¢e−a f¡l¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡l SeÉ −N¡ù£i£¢šL L¡kÑ¢h¢d ¢WL Ll¡;

fËi¡¢ha fË¢a¢V n¡M¡l SepwMÉ¡, j¢qm¡pq −ke f¤e:fË¢nrZ J cra¡ hª¢Ül LjÑp§¢Q−a Bp−a f¡−l a¡ p¤¤¢e¢ÕQa Ll¡, HV¡ j−e l¡M−a q−h −k JC c−m hªÜ hÉ¢š²−cl ¢h¢dhÜ h¡ A¢h¢dhÜ AbÑe£¢a−a A−eL m¤L¡−e¡ i¥¢jL¡ b¡−L −p…¢m−LJ L¡kÑLl Ll¡;

f¡Q¡l, −k±e −n¡oZ, AaÉ¡Q¡l, hmfË−u¡N L−l −cqhÉhp¡u e¡¢j−u Bu h¡ AeÉ¡eÉ iuˆl J AaÉ¡Q¡lj§mL B−ul Evp −b−L j¢qm¡ Hhw ¢h−no Q¡¢qc¡ pÇfæ j¡e¤o−cl p¤¤lr¡ −cJu¡ Hhw a¡−cl S£¢hL¡SÑ−el SeÉ AeÉ p¤¤¢hd¡SeL AbÑ°e¢aL L¡−Sl p¤¤−k¡N L−l −cJu¡;

−L¡−e¡ dl−Zl °hojÉ R¡s¡C k¡−a fË¢ahå£ hÉ¢š² h¡ c£OÑL¡m£ei¡−h Ap¤ÙÛ hÉ¢š² −kje HCQ.BC.¢i/HCXp fËi«¢a hÉ¢š²−cl L¡−Sl J fË¢nr−Zl pÇfZÑ p¤¤−k¡N −cJu¡ ¢e¢ÕQa Ll¡; Hhw

fË¢nrZ LjÑp§¢Q−a −ke j¢qm¡, ¢nö Hhw p¡j¡¢SL, S¡¢aNa, djÑ£u h¡ S¡¢aNa pwMÉ¡mO¤−cl i£oe Lj jS¥l£−a M¡l¡f f¢l−h−n L¡S −cu, Hje haÑj¡e p¡j¡¢SL h¡ h¡yd¡dl¡ nË−jl ¢m‰°hojÉS¢ea ¢hi¡Se k¡−a fËi¡h ¢hÙ¹¡l e¡ Ll−a f¡−l a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z

N.3.2 fËi¡¢ha j¡e¤o−cl S£¢hL¡SÑe J L¡−Sl p¤¤−k¡−Nl S¡uN¡ J f¢l−hn −ke °hojÉq£e, Aü¡ÙÛÉLl J Ap¤¤l¢ra e¡ qu a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z (L4.3 −cM¤e) AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

B¿¹SÑ¡¢aL j¡e Ae¤p¡−l ü¡ÙÛÉ J p¤¤lr¡; p¢WL jS¥l£ Hhw p¢WL f¢l−hn AbÑe£¢al −i−P fs¡ fË¢a¢V fkÑ¡u f¤eNÑWe/f¤ehÑ¡pepLm fkÑ¡−u L¡kÑLl Ll−a q−h Hhw HC j¡e pÇf−LÑ fËi¡¢ha j¡e¤ol¡ S¡−ee z

N.3.3 ¢n¢hl Hhw pj¢ø−L¾cÊ…¢m Hje¢L ÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡p−el S¡uN¡ S£¢hL¡ J L¡−Sl p¤¤−k¡N B−R Hje S¡uN¡u q−h k¡−a fËi¡¢ha j¡e¤ol¡ −f±yR¡−a f¡−l Hhw a¡l p¤¤−k¡N ¢e−a f¡−l z N.4 j¡dÉ¢jL J EµQ ¢nr¡ N.4.1 j¡dÉ¢jL J EµQ ¢nr¡l p¤¤−k¡N J f¡Ju¡ −ke ¢h¢OÀa e¡ qu ¢h−noa: −pC pj−u kMe R¡œ-R¡œ£l¡ ¢hfkÑ−ul cl¦Z ¢nr¡l SeÉ MlQ Ll−a f¡l−R e¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢hfkÑuNËÙ¹ R¡œ-R¡œ£−cl ¢nr¡l SeÉ ¢h−no B¢bÑL pq¡ua¡ −cJu¡;

Page 33: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

28

¢hfkÑuNËÙ¹ R¡œ-R¡œ£−cl ¢nr¡l ¢g L¢j−u −cJu¡ h¡ j¡g L−l −cJu¡; ¢hfkÑuNËÙ¹ R¡œ-R¡œ£NZ −k fl£r¡…¢m ¢c−a f¡−l¢e a¡l SeÉ ¢h−no f¡W J ¢h−no fl£r¡ −eJu¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ z

Page 34: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

29

−nËe£ - O

c¢mm-cÙ¹¡−hS Ll¡, B−¾c¡me, f¡¢lh¡¢lL hå−el f¤e:ÙÛ¡fe, ja¡ja fËL¡n Hhw ¢ehÑ¡Q−el A¢dL¡−ll p¤¤lr¡

O.1 c¢mm-cÙ¹¡−hS Ll¡ O.1.1 fËi¡¢ha j¡e¤o−cl hÉ¢š²Na ¢Q¢q²Ll−Zl SeÉ Hhw AeÉ¡eÉ fË−u¡Se£u L¡NSfœ (−kje, SeÈ, jªa¥É Hhw ¢hh¡q eb£Ll−Zl nwp¡fœ, hÉ¢š²Na ¢Q¢q²LlZ J k¡a¡u¡−al L¡NSfœ, ¢nr¡ J ü¡ÙÛÉ ¢houL nwp¡fœ) k¢c fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−u q¡¢l−u h¡ eø q−u ¢N−u b¡−L a−h a¡ kaâ¥a pñh f¤el¦Ü¡l L−a q−h z HC L¡−Sl SeÉ ¢ejÀ¢m¢Ma e£¢a…¢ml f¡me Ll−a q−h : (A) kMe −L¡−e¡ c¢mm/L¡NSfœ −cJu¡ q−h aMe j¢qm¡ J f¤l¦o−L pj¡ei¡−h −cM−a q−h z j¢qm¡−cl ¢e−S−cl e¡−j c¢mm h¡ L¡NSfœ Ll−a q−h z (B) HL¡L£, Ae¡b, ¢h¢µRæ ¢nö−cl e¡−j c¢mm h¡ L¡NSfœ Ll−a q−h; Hhw (C) e¡N¢lL eu Hje fËi¡¢ha hÉ¢š²−cl c¢mm/L¡NSf−œl hÉf¡−l ¢h−no eSl ¢c−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

hÉ¢š²Na cÙ¹¡−hS…¢ml f¤ehÑ¡l ¢halZ Ll¡l fËn¡p¢eL fË¢œ²u¡−L plm£L«a L−l a¡s¡a¡¢s l©f¡ue Ll¡l SeÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡ ab¡ HC dl−Zl fË¢œ²u¡l ÙÛ¡fe¡ Ll¡ (−kje, p¡r£ / −N¡ù£l −ea¡ / huú hÉ¢š²−cl / ÙÛ¡e£u LaÑ«fr−L q¡¢Sl Ll¡ k¡l¡ fËi¡¢ha j¡e¤o−cl ¢Q¢q²a Ll−a f¡l−h −kM¡−e AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o l−u−R; c¢mm ¢hal−Zl h¡ f¤ehÑ¡l ¢hal−Zl ¢g-Hl f¢lj¡Z Lj Ll¡ h¡ lc Ll¡ fËi«¢a); Hhw

c¢mm ¢hal−Zl h¡ f¤ehÑ¡l ¢hal−Zl SeÉ fËi¡¢ha Hm¡L¡−a jÉ¡¢S−øÊV J AeÉ¡eÉ fË¡p¢‰L LaÑ«fr−cl ¢e−u ï¡jÉj¡Z cm−L f¡W¡−e¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

hÉ¢š²Na cÙ¹¡−hS/L¡NSfœ Hhw abÉ p¤¤l¢ra l¡M¡ z O.1.2 (A) M¡cÉ Hhw œ¡Z p¡jNË£l f¢l−oh¡ e¡ −cJu¡l SeÉ k¤¢š² −cJu¡l SeÉ; (B) hÉ¢š²−cl ¢el¡fc ÙÛ¡−e k¡Ju¡ h¡ a¡−cl h¡¢s ¢g−l Bp¡ hå Ll−a; (C) L¡−Sl p¤¤¢hd¡ f¡Ju¡u h¡d¡ pª¢ø Ll−a; (D) ¢nr¡ J ü¡−ÙÛÉl −j±¢mL f¢l−oh¡ −b−L ¢hla l¡M−a - q¡¢l−u k¡Ju¡ cÙ¹¡−hS/L¡NSf−œl hÉhq¡l Ll¡ k¡−h e¡ O.1.3 S¢jl −i¡NcMm Hhw j¡¢mL¡e¡ pwœ²¡¿¹ L¡NSfœ q¡¢l−u k¡Ju¡l SeÉ pÇf¢šl A¢dL¡l Ae¤n£me Ll¡u h¡d¡ −cJu¡ k¡−h e¡ z (N1.3 −cM¤e) O.1.4 fËi¡¢ha j¡e¤o−cl j¡eh¡¢dL¡l pq¡ua¡ c¡eL¡l£ pwNWe…¢m j¡eha¡h¡c£ L¡−Sl BfcL¡m£e fkÑ¡−u S£he lr¡L¡l£ âhÉ¡¢c J f¢l−oh¡ −cJu¡l SeÉ f¢l−oh¡NËqZL¡l£−cl eb£LlZ e¡ q−mJ −cl£ e¡ L−l a¡−cl −pC f¢l−oh¡ c¡e Ll−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

HC ¢ho−u hÉ¢š²Na pwMÉ¡ (−XV¡) Hhw −lLXÑ pwNªq£a J HL¢œa Ll¡ q−u−R −p…¢m Afh¡hq¡−ll −b−L p¤¤l¢ra l¡M¡ z

hÉ¢š²Na abÉ p¢WLi¡−h phpj−u a¡m¡ hå L−l l¡M−a q−h Hhw °hcÉ¥¢aLi¡−h f¡p Ju¡XÑpq p¤¤l¢ra Ll¡ Hhw p¤¤l¢ra S¡uN¡u a¡ l¡M¡ (fËql£pq);

Page 35: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

30

hÉ¢š²Na abÉ S¡e¡−e¡l SeÉ L¢We ¢euj J e£¢a fËZue Ll¡ Hhw k¡−L S¡e¡−e¡ q−µR a¡−L ¢Q¢q²a Ll¡; Hhw abÉ eø L−l −gm¡ kMeC −pC a−bÉl fË−u¡Se b¡L−R e¡ z

fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

j¡eha¡ha¡h¡c£ LjÑ£−cl abÉ BqlZ Hhw j¡e Ae¤k¡u£ L¡kÑLl£ fÜ¢al e£¢a b¡L−a q−h z O.2 −O¡l¡−gl¡l ü¡d£ea¡, ¢h−noa: jSh¤a pj¡d¡−el −fË¢r−a16 O.2.1 ÙÛ¡eQ¥Éa −q¡L h¡ e¡ −q¡L, fËi¡¢ha j¡e¤o−cl −O¡l¡−gl¡l A¢dL¡−ll pÇj¡e J p¤¤l¢ra Ll−a q−h z a¡−cl pLm ÙÛ¡−e k¡a¡u¡−al SeÉ ab¡ −pC S¡uN¡u hph¡p Ll¡l SeÉ ab¡ ¢hf‹eL −rœ −R−s h¡C−l k¡Ju¡l ¢pÜ¡¿¹ −eJu¡l Efl A¢dL¡l−L h¤T−a q−h z H−L h¡d¡ −cJu¡ k¡−h e¡ k¢c e¡ : (1) BCe à¡l¡ h¡d¡fË¡ç; (2) ¢h−noi¡−h hÉ¢š² p¤¤lr¡l E−Ÿ−nÉ; (3) Hl −b−L Bl −L¡−e¡ Lj Ef¡u ¢Rm e¡ z E−µR−cl OVe¡u (Ef−ll L.1.3-L.1.7), fË−u¡Se R¡s¡ AÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡p c£OÑ¡¢ua Ll¡ k¡−h e¡ z O.2.2 BfcL¡m£e fkÑ¡−ul fl, AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl ÙÛ¡e¡¿¹l−Zl pqS pj¡d¡e ¢c−a q−h z pqS pj¡d¡e−L c£OÑL¡m£e f¤e:ÙÛ¡f−el l©−f h¤T−a q−h :

j§m ÙÛ¡−e (−gla); −kM¡−e a¡−cl Eà¡Ù¹¥ ¢q−p−h l¡M¡ q−u−R (ÙÛ¡e£u A‰£i¨aLlZ); h¡ −c−nl AeÉ S¡uN¡u (−c−nl AeÉœ h¡p Ll¡) z

k¢c AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o ¢e−Sl S¡uN¡u ¢gl−a Q¡u, f¤ehÑ¡p−el S¡uN¡u −b−L −k−a Q¡u h¡ −c−nl AeÉœ hph¡p Ll−a Q¡u a¡q−m −pC A¢dL¡l a¡−cl ¢c−a q−h z kb¡kb Ef¡u −kje, fl¡jnÑ, abÉ fËQ¡l Hhw pnl£−l −c−M Bp¡ fËi«¢a HC dl−Zl j¡e¤o−cl S¡e¡−m a¡l¡ ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a pjbÑ q−h z O.2.3 ¢g−l k¡Ju¡, ÙÛ¡e£ui¡−h hph¡p Ll¡ h¡ −c−nl −k −L¡−e¡ S¡uN¡u hph¡p Ll¡l naÑ…¢m ka a¡s¡a¡¢s pñh °al£ Ll−a q−h: (A) ¢el¡fc J p¤¤l¢ra j−e Ll¡, AaÉ¡Q¡l h¡ iuj¤š² Hje¢L i¢hoÉ−al fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −j¡L¡¢hm¡ Ll−a e¡

f¡l¡l T¥y¢L −b−L j¤š²; (B) p¤¤l¢rai¡−h ¢g−l Bp¡l f−l fkÑ¡ç Nª−ql p¤¤¢hd¡ Hhw f¤ehÑ¡p−el h¡ f¤eNÑW−el pj¤¢Qai¡−h pñh; Hhw (C) pñh q−m, Sm, −j±¢mL f¢l−oh¡, ¢hcÉ¡mu, S£¢hL¡, h¡S¡l fËi«¢a pq °hojÉ R¡s¡ a¡−cl ¢eS S£h−e

p¤¤l¢rai¡−h ¢g−l Bp¡; AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢g−l k¡Ju¡l S¡uN¡, ÙÛ¡e£u A¿¹iѨ¢š² h¡ −c−nl AeÉœ hph¡−pl S¡uN¡l p¤¤lr¡ ¢edÑ¡lZ Ll¡; ¢g−l k¡Ju¡l, ÙÛ¡e£u A¿¹iѨ¢š² h¡ −c−nl AeÉœ h¡p Ll¡l Efl p¤¤pwqa J Se abÉ fËQ¡l Hje¢L a«Zj§m −k¡N¡−k¡N fÜ¢a ÙÛ¡fe Ll¡;

AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa hÉ¢š²−cl Olh¡¢sl J −pC S¡uN¡l AhÙÛ¡ Hhw −c−nl AeÉœ f¤ehÑ¡p−el S¡uN¡ pð−å −XV¡−hp, fËQ¡l j¡dÉj, abÉ−L¾cÊ…¢ml j¡dÉ−j a¡−cl S¡e¡−e¡l SeÉ HL¢V fÜ¢a ÙÛ¡fe Ll¡ Hhw −pC S¡uN¡u ¢N−u −c−M Bp¡l B−u¡Se Ll¡;

¢g−l k¡Ju¡l, ÙÛ¡e£u A¿¹iѨ¢š² h¡ −c−nl AeÉœ h¡p Ll¡l f¢lLÒfe¡ J h¡hÙÛ¡fe¡u ¢Q¢q²a ¢h−no Q¡¢qc¡ pÇfæ hÉ¢š²−cl AwnNËqZ Ll¡−e¡ Hhw −kM¡−e fË−u¡Se h¡C−l ¢N−u L¡S Hhw mrÉ c−ml p¡−b B−m¡Qe¡ Ll¡;

16 Qm¡−gl¡l ü¡d£ea¡l AeÉ¡eÉ −rœ…¢m Hhw pñ¡hÉ h¡d¡ - −kje E−µRc J hmfË−u¡N L−l Afp¡lZ Ll¡-Ef−l B−m¡Qe¡ Ll¡ q−u−R (L1.4 J N 2.4 −cM¤e) z ¢ejÀ¢m¢Ma ¢e−cÑn¡hm£ fË¡b¢jLi¡−h, HLj¡œ eu, ¢hfkÑ−ul SeÉ ÙÛ¡eQÉ¥a hÉ¢š²−cl A¢dL¡l k¡l à¡l¡ a¡l¡ ¢pÜ¡¿¹ −e−h −k a¡l¡ h¡¢s ¢gl−a Q¡u, ÙÛ¡e£u S¡uN¡u −b−L −k−a Q¡u e¡¢L −c−nl AeÉœ S£he ea¥e L−l öl¦ Ll−a Q¡u z

Page 36: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

31

f¢lLÒfe¡l f¤e¢eÑj¡e Ll¡ ab¡ a¡−L fËL¡n L−l p¡j¢NËLi¡−h S¡e¡−e¡ Hhw f¢lLÒfe¡ L¢jn−el ¢j¢Vw Ll¡ −kM¡−e p¡d¡lZ j¡e¤o Ef¢ÙÛa b¡L−h;

°ho−jÉl OVe¡l ¢Q¢q²aLlZ J ac¡l¢L, ¢h−noa: ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤−ol Nªq, −j±¢mL f¢l−oh¡ Hhw S£¢hL¡l pqS pj¡d¡e fËc¡e pÇf−LÑ; Hhw

ÙÛ¡e£u A¿¹iѨ¢š² h¡ −c−nl AeÉœ hph¡p Ll¡−a k¢c −L¡−e¡ BC¢e J fËn¡p¢eL h¡d¡ b¡−L a¡ A¢aœ²j Ll¡ z O.2.4 ÙÛ¡u£i¡−h ¢g−l Bp¡l hÉhÙÛ¡ ¢e¢oÜ Ll¡l pju fËi¡¢ha j¡e¤o J pÇfËc¡−ul Ae¤j¢a ¢e−a q−h e¡ k¢c JC b¡L¡l S¡uN¡ ¢g−l k¡Ju¡ h¡ hph¡pL¡l£ j¡e¤o−cl cª¢ø−a −hn£ ¢hf‹eL qJu¡l SeÉ S£he Ty¥¢Lf§ZÑ b¡−L Hhw a¡l −j¡L¡¢hm¡ e¡ Ll¡ k¡u z HC dl−Zl ¢e¢oÜa¡ ¢ejÀ¢m¢Ma n−aÑ q−a f¡−l: (A) HV¡ BCe¡e¤p¡−l q−u−R; (B) fËi¡¢ha j¡e¤o−cl S£he J ü¡ÙÛÉ lr¡l E−Ÿ−nÉ; (C) fËi¡¢ha j¡e¤o−cl HC ¢pÜ¡−¿¹l fÜ¢a J L¡lZ S¡e¡−a q−h; (D) f¤e:ÙÛ¡f−el fË¢a¢V fkÑ¡−u fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡−b fl¡jnÑ Ll−a q−h, S¡uN¡ fR¾c −b−L öl¦ L−l Nªq °al£

fkÑ¿¹, f¢l−oh¡ J S£¢hL¡l p¤¤−k¡−NJ, HC ¢ho−u ¢pÜ¡¿¹ NËqZ J l©f¡u−el −r−œJ a¡−cl AwnNËq−Zl p¤¤−k¡N ¢c−a q−h; Hhw

(E) ¢ejÀ¢m¢Ma n−aÑ fËi¡¢ha hÉ¢š²l¡ −c−nl AeÉœ hph¡p Ll¡l p¤¤−k¡N f¡−h : • ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h Hhw −f±ef¤¢eL ¢hfkÑuNËÙ¹a¡ −b−L −pC S¡uN¡ −ke p¤¤l¢ra qu; Hhw • −pC S¡uN¡l Nªq, Sm, −j±¢mL ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ Hhw ¢nr¡, S£heS£¢hL¡, h¡S¡l fËi«¢a −ke fËi¡¢ha j¡e¤−ol

p¡wú«¢aL ¢cL −b−L kb¡kb qu J p¤¤l¢ra qu Hhw °hojÉq£e qu z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fËi¡¢ha hÉ¢š²−cl q−u Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡ k¡−cl−L −S¡l L−l S£he, p¤¤lr¡, ü¡d£ea¡, ü¡−ÙÛÉl Ty¥¢L B−R Hje S¡uN¡u ¢g¢l−u ¢e−u k¡Ju¡ q−µR h¡ h¡p Ll¡−e¡ q−µR;

B¿¹SÑ¡¢aL j¡e h¢qiѨa i¡−h h¡dÉa¡j§mL ÙÛ¡e¡¿¹lZ Ll¡ q−µR Hje fËi¡¢ha j¡e¤o−cl q−u Bm¡f-B−m¡Qe¡ Ll¡;

−pC hÉ¢š²−cl L¡kÑLl£ BC¢e Ef¡u Hhw ¢he¡j§−mÉ BC¢e fl¡jnÑ fËc¡e Ll¡; Hhw a¡l¡ AeÉ −L¡−e¡ ¢isk¤š² S¡uN¡u B−R ¢Le¡, l¡S°e¢aL, ¢j¢mV¡l£ h¡ AbÑ°e¢aL plr¡ ¢h¢OÀa q−µR ¢Le¡ a¡ −cM¡l SeÉ ¢hfkÑu-flhaÑ£ hp¢a h¡ f¤ehÑ¡pe fËLÒf…¢ml ac¡l¢L Ll¡ z

O.3 f¡¢lh¡¢lL hå−el f¤e:ÙÛ¡fe O.3.1 f¡¢lh¡¢lL HLa¡ hS¡u l¡M¡l SeÉ œ¡e L¡−kÑl eLn¡ Ll−a q−h z AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o k¢c Q¡u a¡−cl f¢lh¡−ll p¡−b HLp¡−b b¡L−h a¡q−m a¡−cl b¡L−a ¢c−a q−h Hhw ¢hfkÑ−ul fË¢a¢V fkÑ¡−u a¡−cl HLp¡−b b¡L¡l SeÉ pq¡ua¡ ¢c−a q−h Hhw a¡−cl ¢h¢µRæ qJu¡−L −l¡d Ll−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

pq¡ua¡l B−u¡Se Hjei¡−h Ll−a q−h −k EvL«ø pq¡ua¡ f¡Ju¡l SeÉ f¢lh¡−ll j¡e¤o H−L Af−ll p¡−b k¤š² b¡L−a Evp¡¢qa qu z M¡cÉ J M¡cÉ R¡s¡ AeÉ¡eÉ âhÉ H−a¡V¡ f¢lj¡−Z −cJu¡ E¢Qa −k f¢lh¡−ll pL−ml f−r a¡ fkÑ¡ç qu; Hhw

−kM¡−e AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤ol¡ B−R −pM¡−e ¢nr¡l p¤¤¢hd¡ −f±yR¡−e¡ z fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

œ¡e J Be¤o¢‰L f¢lLÒfe¡ lQe¡ Ll¡l pju f¢lh¡−ll pwMÉ¡ Ae¤j¡e L−l ¢e−a q−h z

Page 37: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

32

O.3.2 fËi¡¢ha j¡e¤o−cl q¡¢l−u k¡Ju¡ BaÈ£u−cl pÇf−LÑ −M¡yS Ll¡ ab¡ a¡−cl pÇf−LÑ Mhl ¢c−a q−h z Ae¤på¡−el fËN¢a pð−å f¢lh¡−ll −m¡−L−cl S¡e¡−a q−h z k¢c a¡l¡ Q¡u a¡q−m f¢lh¡−ll f¤e¢jÑme Ll¡−a q−h, ¢h−noa: ¢nö J huú hÉ¢š²−cl SeÉ HC L¡S Ll¡ HL¡¿¹ fË−u¡Se z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

BfcL¡m£e pju −b−LC f¢lh¡−ll j¡e¤o−cl â¥a −My¡S¡ J f¤e¢jÑme fË¢œ²u¡l ÙÛ¡fe¡ Hhw HL¢V pwÙÛ¡ h¡ pwNWe−L ¢Q¢q²a L−l j¡e¤o−cl −My¡S¡ J f¤e¢jÑm−el L¡S Ll¡l SeÉ c¡¢uaÆ −cJu¡ z −hn£li¡N pj−u −lXœ²−pl B¿¹SÑ¡¢aL L¢j¢V (ICRC) h¡ S¡a£u −lX œ²p Hhw −lX ¢œ²−p¾V −p¡p¡C¢V HC L¡S…¢m L−l z HC pwNWe…¢ml p¡−b pjeÄu Ll¡ Hhw pj¤¢Qa fË¢œ²u¡l ÙÛ¡fe¡ Ll¡ Hhw j¤MÉ pwNWe…¢m−L eb£Ll−Zl ¢hnc ¢hhlZ J a¡−cl −M¡yS Ll¡l SeÉ Ae¤−l¡d Ll¡ z

−k hÉ¢š² ¢hfkÑ−ul pju q¡¢l−u k¡Ju¡ BaÈ£−ul −M¡yS Ll−a Q¡u a¡l L¡R −b−L q¡¢l−u k¡Ju¡ hÉ¢š²−cl pwMÉ¡, hup Hhw ¢m‰¢houL abÉ ¢e−a q−h Hhw a¡ eb£i¥š² Ll−a q−h;

k¡l¡ ¢e−S−cl BaÈ£u−cl −My¡S Ll−R a¡−cl p¡q¡kÉ Ll¡l SeÉ a¡−cl L¡R −b−L q¡¢l−u k¡Ju¡ −m¡−L−cl R¢h J ¢i¢XJ BqlZ Ll¡;

¢h¢µRæ f¡¢lh¡¢lL abÉ pw−hcen£m hÉ¢š²Na abÉ−L pÇj¡e ¢c−u pLm−L S¡e¡−e¡l SeÉ NZ −k¡N¡−k¡N fÜ¢a N−s −a¡m¡, ¢h−noa: HL¡L£ ¢nö J a¡l Mhl z H−a k¤š² q−a f¡−l - h¤−m¢Ve −h¡−XÑ R¢h m¡N¡−e¡, ¢n¢hl J −N¡ù£ ¢j¢Vw−u; ¢V.¢i h¡ −l¢XJ−a fËQ¡l Hhw Mh−ll L¡N−S ¢h‘¡fe; f¢lh¡−ll p¡−b R¢hpq ¢mg−mV hÉfLi¡−h h¾Ve; h¡ −mM¡ h¡aÑ¡ f¡Ju¡l SeÉ −pm −g¡−el h¾Ve;

hÉ¡fLi¡−h ¢h¢iæ dl−Zl Aˆe fÜ¢al hÉhq¡l Ll¡ z Hl p¡−b Ef−l E−õM Ll¡ fÜ¢al p¡−b H…¢m k¤š² Ll¡ −k−a f¡−l: ¢nö q¡l¡−e¡ fË¡çhuú hÉ¢š²−cl p¡r¡vL¡l; ¢nö−cl ¢hhªa S¡uN¡u ¢e−u k¡Ju¡ Hhw HL¢V i¡o¡u f¢lh¡l h¡aÑ¡ f¢l−oh¡ B−u¡Se Ll¡ k¡ fËi¡¢ha j¡e¤ol¡ h¤T−a f¡l−h;

HLh¡l kMe L¡l¦l f¢lh¡−ll pcpÉ ¢Q¢q²a q−u k¡−h ka a¡s¡a¡¢s pñh pqSplmi¡−h AfË−u¡Se£u fËn¡p¢eL h¡d¡ J −cl£ H¢s−u f¡¢lh¡¢lL f¤e¢jÑm−el hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h;

¢nö−cl −r−œ, f¢lh¡−ll pÇfLÑ −k fËj¡¢Za a¡ ¢e¢ÕQa Ll−a q−h Hhw f¤e¢jÑm−el B−N ¢nöl J f¢lh¡−ll pcpÉ−cl Ae¤j¢a −eJu¡ Sl¦l£; Hhw

f¤e¢jÑm−el pju fË−u¡S−e jeÙ¹¡¢šÄL-p¡j¡¢SL Hhw hÙ¹¥Na pq¡ua¡ ¢c−a q−h, Hje¢L f¢lh¡l pcpÉl¡ kMe ¢h¢µRæ b¡−L aMeJ z

O.3.3 HL¡L£ Hhw ¢h¢µRæ ¢nö−cl kaÀ ¢e−a q−h kare e¡ a¡l¡ a¡−cl f¢lh¡−ll p¡−b f¤e¢jÑ¢ma q−µR z pLm dl−Zl A¿¹haÑ£L¡m£e k−aÀl hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h −kM¡−e ¢nö−cl ü¡bÑ l¢ra qu z ¢nö−cl A¿¹haÑ£L¡m£e k−aÀl hÉhÙÛ¡ Hhw a¡−cl A¢dL¡l pð−å f§ZÑ abÉ ¢c−a q−h, Hhw −cM¡−n¡e¡L¡l£ hÉ¢š²−cl pÇf−LÑ a¡−cl ja¡j−al …l¦aÆ ¢c−a q−h z pqcl−cl HLp¡−b l¡M−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢hfkÑ−ul flflC ¢Q¢q²a HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl pwMÉ¡ ¢edÑ¡lZ Ll−a q−h Hhw a¡−cl ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡ ¢eZÑu L−l ¢hcÉj¡e k−aÀl hÉhÙÛ¡ ¢edÑ¡lZ Ll−a q−h z eb£Ll−Z HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl ¢hnc ¢hhlZ l¡M¡;

BfcL¡m£e pju −b−LC HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl f¢lh¡−ll p¡−b f¤e¢jÑm−el SeÉ â¥a eb£LlZ, f¢lh¡l M¤y−S −hl Ll¡ Hhw f¤e¢jÑm−el fÜ¢al L¡S öl¦ L−l −cJu¡;

OVe¡ ¢h−n−o kb¡kb J pju¡e¤k¡u£ L¡S Ll¡l SeÉ …l¦aÆ −cJu¡ z ¢h−no eSl ¢c−a q−h ¢nöfËd¡e f¢lh¡l…¢ml Efl, Hje¢L HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl Ef−lJ k¡l¡ Hl j−dÉC ¢qwp¡l ¢nL¡l q−u fs−a f¡−l (−kje-¢ek¤¢š², AfqlZ, ¢m‰°hojÉj§mL ¢qwp¡);

HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl ¢Q¢q²aLl−Zl SeÉ B−l¡ fË¡p¢‰L fËnÀ AeÉ eb£LlZ a−bÉ k¤š² Ll−a q−h; ¢Q¢Lvp¡l L¡l−Z E−µRcL«a HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl kb¡kb c¢mm-cÙ¹¡−hS h¡ L¡NSfœ, kaÀ Hhw på¡e ¢e¢ÕQa Ll¡;

k¢c ¢nöl f¢lh¡−ll på¡e e¡ f¡Ju¡ k¡u a¡q−m HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl −cM¡−n¡e¡l c¡¢uaÆ kb¡pñhi¡−h ¢nöl CµR¡e¤k¡u£ −pC f¢lh¡−ll hå¥ h¡ fË¢a−hn£−cl −cM¡−n¡e¡L¡l£ ¢q−p−h −eJu¡;

Page 38: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

33

A¿¹haÑ£L¡m£e kaÀ hÉhÙÛ¡l ¢eu¢ja Hhw Ni£l ac¡l¢L Ll¡ k¡−a HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl p¢WLi¡−h kaÀ qu Hhw n¡l£¢lL, jeÙ¹¡¢šÄL Hhw −k±e −n¡oZ J AaÉ¡Q¡l b¡−L p¤¤lr¡ −cJu¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ k¡u z hÉ¢š²Nai¡−h ¢nö−cl p¡r¡vL¡l ¢e−a ¢c−a q−h AaÉ¡Q¡−ll pð−å Mhl f¡Ju¡l SeÉ z AaÉ¡Q¡l h¡ −n¡o−Zl f¢l¢ÙÛ¢a −b−L ¢nö−L/−cl −pM¡e −b−L avre¡a p¢l−u ¢e−u ¢N−u AeÉ −L¡−e¡ ¢hLÒf pj¡d¡e M¤yS−a q−h;

HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl −L¡−e¡ Ae¡b¡nËj h¡ ¢nö−cl −q¡−j l¡M¡−L H¢s−u −k−a q−h z k¢c M¤h fË−u¡Se qu a¡q−m HV¡ Se−N¡ù£¢i¢šL pj¡d¡e Hhw A¢¿¹j pj¡d¡e ¢q−p−h AÙÛ¡u£ hÉhÙÛ¡ q−a f¡−l kMe Bl −L¡−e¡ ¢hLÒf f¡Ju¡ k¡u e¡;

¢nö−cl HC b¡L¡l S¡uN¡¢V −k−qa¥ pˆVf§ZÑ a¡C fË¢a¢V ¢nöl hÉ¢š²Na −lLXÑ l¡M¡ Hhw p¡hd¡−e ac¡l¢L Ll¡; HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl−L e¡j eb£LlZpq, hÉ¢š²Na f¢lQu, SeÈ nwp¡fœ, ü¡ÙÛÉ, ¢nr¡ Hhw S¢jl j¡¢mL¡e¡ pð−å pÇf¨ZÑ abÉ ¢c−a q−h z â¥a c¢mm/L¡NSfœ Ll¡l fÜ¢al ÙÛ¡fe¡; Hhw

HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö−cl −ke hÙ¹¥Na, AbÑ°e¢aL Hhw BC¢e pq¡ua¡ a¡−cl A¢dL¡l Ae¤k¡u£C ¢hfkÑ−ul f−lJ pj¡ei¡−h f¡u a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z ¢e¢cÑøi¡−h hm¡ k¡u −k, HL¡L£ J ¢h¢µRæ ¢nö h¡ a¡−cl BC¢e A¢ii¡hL−cl f¢lh¡−ll jªa h¡ Bqa pcpÉ, f¤ehÑ¡pe J Nªq¢ejÑ¡Z i¡a¡, S¢jl j¡¢mL¡e¡ J r¢af§lZ fËi«¢al plL¡¢l p¤¤¢hd¡ f¡Ju¡l SeÉ c¡h£ Ll¡l p¤¤−k¡N L−l −cJu¡ z

O.3.4 cšL −eJu¡l fË¢œ²u¡ −pCpj−u öl¦ Ll¡ k¡−h kMe ¢nöl f¢lh¡l−L Bl My¥−S f¡Ju¡l −L¡−e¡ pñ¡he¡ b¡L−h e¡ ab¡ f¢lh¡−ll f¤e¢jÑm−el −L¡−e¡ pñ¡he¡ b¡L−h e¡ h¡ −qN p−Çjm−e cšL p−Çjm−el (Hague adoption Convention, 29th May 1993) e£¢a J j¡e Ae¤k¡u£ j¡a¡-¢fa¡ p¿¹¡e−L cšL −cJu¡l SeÉ pÇj¢a ¢c−u−Re z cšL fË¢œ²u¡u j¡a¡-¢fa¡l pÇj¢a, AeÉ hÉ¢š²l, fË¢aù¡e J pwNWe Hhw LaÑ«f−rl pÇj¢a HL¡¿¹ fË−u¡Se£u Hhw HC hÉf¡−l S¡e¡−a q−h z −c−nl j−dÉ b¡L¡ BaÈ£−ul à¡l¡ cšL −eJu¡−L ANË¡¢dL¡l ¢c−a q−h z −kM¡−e HV¡ pñh eu, −pM¡−e ¢nöl pjfËS¡¢a h¡ pjpwú«¢al j¡e¤o−L cšL −cJu¡ −nËu z fËÙ¹¥¢al Ef¡u:

−N¡ù£l ¢ia−l m¡me-f¡me Ll¡ Hhw A¢a¢lš² ¢S¢ep −cJu¡, −klLj clL¡l AbÑ°e¢aL J p¡j¡¢SL pq¡ua¡pq A¿¹haÑ£L¡m£e k−aÀl hÉhÙÛ¡ Ll¡l SeÉ BC¢e J fËn¡p¢eL fÜ¢a ÙÛ¡fe; Hhw

A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡−ll h¡ pwNW−el p¡−b ¢hLÒf hÉhÙÛ¡l B−N −b−L ¢WL L−l l¡M¡ Hhw ac¡l¢L fÜ¢a B−N −b−L ¢WL L−l l¡M¡ z

O.4 ja¡ja fËL¡n, pj¡Nj Hhw pwNWe Hhw djÑ O.4.1 fËi¡¢ha hÉ¢š² Hhw −N¡ù£ ¢hfkÑ−u œ¡Z J f¤el¡hÙÛ¡u ¢g−l Bp¡ pð−å k¢c −L¡−e¡ A¢i−k¡N b¡−L a¡q−m a¡l¡ S¡e¡−a ¢c−a q−h z a¡−cl ja¡j−al fË¢aL¨m fË¢a¢œ²u¡ −b−L a¡−cl p¤¤lr¡ ¢c−a q−h z HC E−ŸnÉ fËi¡¢ha hÉ¢š²−cl n¡¢¿¹f§ZÑi¡−h pi¡ Ll¡l h¡ pwNWe °al£ Ll¡l p¤¤−k¡N ¢c−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢hfkÑ−ul œ¡Z Hhw f¤el¡hÙÛ¡u ¢g−l k¡Ju¡l L¡kÑL¡l£a¡ pð−å j¢qm¡, ¢nö, k¤h Hje¢L ¢f¢R−u fs¡ j¡e¤o h¡ pwMÉ¡mO¤pq fËi¡¢ha j¡e¤o−cl ja¡ja fËL¡n Hhw ¢hQ¡l-¢h−hQe¡l SeÉ fÜ¢a ÙÛ¡fe¡ Ll¡ J prja¡ hª¢Ü Ll¡; Hhw

−kM¡−e j¡e¤−ol pi¡ Ll¡−a h¡ ja¡ja fËL¡−nl −j±¢mL ü¡d£ea¡−a qÙ¹−rf Ll¡ q−u b¡−L h¡ Hl SeÉ a¡−cl n¡¢Ù¹ q−u b¡−L a¡q−m −pC OVe¡l ac¡l¢L, −cM¡−n¡e¡ J OVe¡l kb¡kb Ae¤på¡−el SeÉ ¢e¢cÑø fÜ¢a ÙÛ¡fe Ll¡ z BCe L¡kÑLl£−cl à¡l¡ HC dl−Zl ¢h−no OVe¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ −eJu¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z

O.4.2 j¡eha¡h¡c£ pq¡ua¡ c¡−el f¢lLÒfe¡ J l©f¡u−Zl pju kaV¡ pñh djÑ£u ¢hnÄ¡p Hhw p¡wú«¢aL fËb¡−L pÇj¡e ¢c−a q−h, ¢h−noa: M¡−cÉl pq¡ua¡, ü¡ÙÛÉ f¢l−oh¡ Hhw hph¡p Hhw ü¡ÙÛÉ¢hd¡−el hÉhÙÛ¡u z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

Page 39: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

34

j¡eha¡h¡c£ L¡−Sl pju djÑ£u −ea¡ Hhw huú hÉ¢š²−cl djÑ J p¡wú«¢aL fËb¡ J ¢hnÄ¡p pð−å fl¡jnÑ Ll¡ Hhw kaV¡ pñh −j−e Qm¡;

Se¢qaLl L¡−Sl pju plhl¡−ql −r−œ p¡wú«¢aL i¡−h A¢h−hQÉ M¡cÉ Hhw M¡cÉ h¢qiѨa âhÉ H¢s−u k¡Ju¡C h¡“e£u; Hhw

fËb¡Nai¡−h ¢m‰Na ¢h¢µRæa¡ −kM¡−e ¢hcÉj¡e −pM¡−e f¢l−oh¡l hÉhÙÛ¡ J fËÙ¹¥¢a −ke ¢m‰°hojÉ p−Qae qu a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ z

O.4.3 fËi¡¢ha j¡e¤o ¢e−S−cl djÑ£u ¢hnÄ¡p J p¡wú«¢aL ¢euj-e£¢a Ae¤p¡−l b¡L¡l p¤¤−k¡N ¢c−a q−h k¡−a a¡l Hhw A−eÉl A¢dL¡−ll pÇj¡e b¡−L Hhw H−a °hojÉ, nœ¥a¡ J ¢qwp¡ fË−l¡Qe¡ f¡u e¡ z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

¢hfkÑ−u fËi¡¢ha j¡e¤o−cl ¢n¢hl, pj¢ø−L¾cÊ ab¡ ÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡−pl S¡uN¡ −M¡yS¡l pju kaV¡ pñh ¢hcÉj¡e djÑ£u, p¡wú«¢aL Hhw −N¡ù£Nª−ql L¡R¡L¡¢R ÙÛ¡e−L …l¦aÆ −cJu¡ z −kM¡−e HC p¤¤¢hd¡ e¡ b¡L−h −pM¡−e HC p¤¤¢hd¡…¢m−L A¿¹iѨš² Ll¡; Hhw

−cn£u, ¢h−no fËS¡¢aNa Hhw djÑ£u pwMÉ¡mO¤ j¡e¤−ol p¡wú«¢aL J djÑ£u S¡uN¡…¢m lr¡ Ll¡ z O.5 ¢ehÑ¡Qe ¢houL A¢dL¡l O.5.1 fËi¡¢ha j¡e¤o, Afp¡¢la −q¡L h¡ e¡ −q¡L, −i¡V −cJu¡l A¢dL¡l Hhw −i¡−V c¡ys¡−e¡l A¢dL¡l a¡−cl pÇf¨ZÑi¡−h ¢c−a q−h z AeÉ¡eÉ L¡−Sl p¡−b ¢ejÀ¢m¢Ma L¡S…¢m Ll¡ −k−a f¡−l :

fËi¡¢ha j¡e¤o, Afp¡¢la −q¡L h¡ e¡ −q¡L, −i¡V¡l eb£LlZ Hhw −i¡Vc¡e Hje¢L A¢gp Q¡m¡−e¡l p¤¤−k¡N −cJu¡l SeÉ a¡−cl pwN¢Wa Ll−a q−h; Hhw

Ae¤f¢ÙÛa −i¡Vc¡−el fÜ¢a−a Afp¡¢la hÉ¢š²−cl hÉhq¡l L−l h¡ a¡−cl Ae¤j¢a −cJu¡ ¢h−noa: c£OÑ¡¢ua Afp¡l−Zl −r−œ −kM¡−e −i¡V c¡eL¡l£l¡ AÙÛ¡u£ i¡−h hph¡p Ll−R −pM¡−e ¢N−u −i¡V −eJu¡ z

Page 40: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

35

f¢l¢nø 1 : në−L¡o hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£l SeÉ ¢ejÀ¢m¢Ma në…¢m hÉhq¡l Ll¡ q−u−R : j¡eha¡h¡c£ L¡−S −k¡Nc¡eL¡l£ LjÑ£: BfcL¡m£e AhÙÛ¡u h¡ a¡l f−l fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¤¤lr¡ J pq¡ua¡ c¡eL¡l£ B¿¹:plL¡¢l (B¿¹SÑ¡¢aL h¡ S¡a£u/B’¢mL) Hhw AplL¡¢l pwNWe Hhw pwÙÛ¡ h¡ plL¡¢l h¡ AdÑ-plL¡¢l L¡kÑLaÑ¡ z fËi¡¢ha hÉ¢š²: ¢h−no lL−jl ¢hfkÑ−ul −e¢ah¡QL f¢lZ¡jNËÙ¹ hÉ¢š², −p Afp¡¢la −q¡L h¡ e¡ −q¡L; −kje Ec¡qlZül©f hm¡ k¡u, ¢hfkÑ−u g−m Bqa hÉ¢š² h¡ k¡l pÇf¢š J S£¢hL¡ eø q−u−R Hhw AeÉ −L¡−e¡ r¢a q−u−R z ¢n¢hl: ¢hfkÑuNËÙ¹ E−µRc/Afp¡¢la j¡e¤o−cl pj¢øNa Hhw pÇfËc¡¢uL hph¡−pl SeÉ ea¥e °al£ AÙÛ¡u£ Bh¡pÙÛmpq (−kje, a¡yh¤) z ¢n¢hl f¢lLÒfe¡ L−l h¡e¡−e¡ −k−a f¡−l (E−ŸnÉj§mLi¡−h °al£ S¡uN¡, OVe¡ OV¡l B−N h¡ OVe¡l pj−u °al£) h¡ üuw ¢e¢jÑa (j¡eha¡h¡c£ −N¡ù£ h¡ plL¡¢l pq¡ua¡ R¡s¡C Bfe¡ −b−LC °al£ q−u k¡Ju¡) z ¢n¢hl qm HLdl−Zl pj¢øNa BnËuÙÛm (e£−Q −cM¤e) z pj¢ø−L¾cÊ ¢hfkÑuNËÙ¹ E−µRc/Afp¡¢la j¡e¤o−cl pj¢øNa Hhw pÇfËc¡¢uL hph¡−pl SeÉ B−N −b−LC B−R Hje h¡¢s h¡ L¡W¡−j¡ z HC h¡¢s h¡ L¡W¡−j¡ ¢h¢iæ dl−Zl q−a f¡−l z H−a B−R ¢hcÉ¡mu, −q¡−Vm, pj¢ø−L¾cÊ, V¡Eeqm, œ²£s¡ L¡W¡−j¡, q¡pf¡a¡m, djÑ£u L¡W¡−j¡, f¤¢mn b¡e¡, ¢j¢mV¡l£ hÉ¡l¡L, …c¡j, AhÉhq©a L¡lM¡e¡ Hhw ApÇf¨ZÑ h¡¢s fËi«¢a z pj¢ø−L¾cÊ HL dl−Zl pj¢ø BnËuÙÛm z pj¢ø BnËuÙÛm: Ef−l E¢õ¢Ma pj¢ø−L¾cÊ Hhw ¢n¢hl z ¢hfkÑu: HL¢V iu¡eL dÆwp¡aÈL f¢l¢ÙÛ¢a k¡−a pÇfËc¡u h¡ pj¡−Sl hÉfLi¡−h j¡eh, hÙ¹¥Na, AbÑ°e¢aL h¡ f¢l−hnNa r¢a qu k¡ −b−L h¡yQ¡l p¡jbÑ fËi¡¢ha j¡e¤o−cl b¡−L e¡ h¡ pj¡S ¢e−S−cl pÇfc hÉhq¡l L−lJ a¡−L Bu−aÆ Be−a f¡−l e¡ z ¢hfkÑu/BfcL¡m£e hÉhÙÛ¡fe¡: phdl−Zl BfcL¡m£e f¢l¢ÙÛ¢a, ¢h−noi¡−h fËÙ¹¥¢a, fË¢a¢œ²u¡ h¡ p¡s¡ −cJu¡ Hhw fË¡b¢jL f¤el¡hÙÛ¡u −gl¡l d¡f…¢m−L pð¢da Ll¡l SeÉ pÇf−cl Hhw c¡¢u−aÆl pwNWe J hÉhÙÛ¡fe¡ z °hojÉ: hÉ¢š²l S¡¢a, djÑ, hZÑ, ¢m‰, i¡o¡, l¡S°e¢aL h¡ AeÉ ja¡ja, S¡a£u h¡ p¡j¡¢SL Evp, pÇf¢š, SeÈ, hup, fË¢ahåLa¡ h¡ AeÉ¡eÉ ¢ho−u f¡bÑ−LÉl ¢i¢š−a fªbL BQlZ z ¢h−no L¡l−Z h¡ …l¦al E−Ÿ−nÉ k¢c −L¡eJ hÉ¢š²−L p¤¤¢hd¡ −cJu¡ qu (−kje, ¢e¢cÑø ¢hfcpˆ¥ma¡, ¢h−no Q¡¢qc¡ k¡ AeÉ L¡E−L hm¡ k¡−h e¡) a¡ HC n−aÑl j−dÉ fs−h e¡ z fËi¡¢ha pÇfËc¡−ul Afp¡lZ: Hje pÇfËc¡u k¡l¡ ¢hfkÑ−ul −e¢ah¡QL f¢lZ¡−jl SeÉ ¢e−Sl Olh¡¢s −R−s Q−m −k−a h¡dÉ q−µR h¡ a¡−cl AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o q−u A¢a¢b ¢q−p−h BnËu ¢e−a h¡dÉ q−µR h¡ H−cl Afp¡¢la −m¡−L−cl j−dÉ −gm¡ qu k¡l¡ ¢e−S−cl hph¡−p S¡uN¡u ¢g−l k¡u h¡ JC −c−nl AeÉ −L¡−e¡ S¡uN¡u −b−L k¡u z jSh¤a pj¡d¡e:

Page 41: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

36

AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa pð¢åa Hje AhÙÛ¡ −kM¡−e AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl A¢dL pju d−l pq¡ua¡ h¡ pwlr−Zl fË−u¡Se qu e¡ Hhw −L¡−e¡ °hojÉ R¡s¡C ¢e−S−cl j¡eh¡¢dL¡l Ef−i¡N Ll−a f¡−l z HV¡ Ll−a f¡l¡ k¡−h: (A) j§m S¡uN¡u f¤e:ÙÛ¡f−el j¡dÉ−j (¢g−l k¡Ju¡−L −h¡T¡−h); (B) Hje S¡uN¡u jSh¤a ÙÛ¡u£ A¿¹iѨ¢š² −kM¡−e AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o BnËu −eu (ÙÛ¡e£u A¿¹iѨ¢š²); h¡ (C) −c−nl AeÉœ ÙÛ¡u£ A¿¹iѨ¢š² (−c−nl −k −L¡−e¡ S¡uN¡u hph¡p Ll¡) z H¢V ¢hfkÑuNËÙ¹ j¡e¤o−cl −r−œJ fË−k¡SÉ z B¿¹SÑ¡¢aL j¡e Ae¤k¡u£ (Qm¡−gl¡l A¢dL¡l Hhw hph¡−pl A¢dL¡l, AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la−cl SeÉ ¢e−cÑn¡hm£) pLm pj¡d¡e −üµR¡u q−a q−h AbÑ¡v fË¡p¢‰L hÉ¢š²−cl ¢pÜ¡¿¹ J j¤š² fR−¾cl ¢i¢š−a q−a q−h z E−µRc: p¤¤lr¡, ¢el¡fš¡ J i¡−m¡ b¡L¡l SeÉ HL ÙÛ¡e −b−L AeÉ ÙÛ¡−e hÉ¢š²Na h¡ cm−L ¢e−u k¡Ju¡ z E−µRc hmfË−u¡N L−l Ll¡ q−a f¡−l k¢c a¡l SeÉ LaÑ«f−rl B−cn b¡−L z −hBC¢ei¡−h hmfË−u¡N L−l E−µRc Ll¡ k¡−h e¡ z M¤h fË−u¡S−e ¢h−no f¢l¢ÙÛ−a−a BfcL¡m£e BhÙÛ¡u fËi¡¢ha j¡e¤o−cl p¡−b fl¡jnÑ L−l BCe¡e¤p¡−l fËi¡¢ha j¡e¤−ol S£he, ü¡ÙÛÉ lr¡l SeÉ Ll¡ qu z E−µRc −L¾cÊ: E−µRc Ll¡ hÉ¢š²−cl pj¢øNa BnËuÙÛm…¢m−a AÙÛ¡u£i¡−h l¡M¡ qu z f¡¢lh¡¢lL f¤e¢jÑme: f¢lh¡−ll pcpÉ−cl HL¢œa Ll¡l fË¢œ²u¡, ¢h−noa: c£OÑL¡m£e k−aÀl E−ŸnÉ ¢nö J huú ¢eiÑln£m hÉ¢š²−cl a¡−cl f¢lh¡−ll h¡ −cM¡−n¡e¡L¡l£−cl p¡−b HL¢œa Ll¡ z h¡dÉa¡j§mL E−µRc: hÉ¢š² h¡ f¢lh¡−ll ÙÛ¡u£ h¡ AÙÛ¡u£i¡−h a¡−cl CµR¡l ¢hl¦−Ü a¡−cl ¢e−S−cl h¡¢s, S¢j −b−L p¢l−u ¢e−u k¡Ju¡ −kM¡−e −L¡e lL−jl BCe h¡ AeÉ¡eÉ p¤¤lr¡l −L¡−e¡ B−u¡Se b¡−L e¡ z h¡dÉa¡j§mL E−µR−cl d¡lZ¡ B¿¹SÑ¡¢aL j¡eha¡h¡c£ Q¥¢š²l n−aÑl BC−el j−dÉ f−s e¡ z h¡dÉa¡j§mL E−µRc−L °ül¡Q¡l£ L¡S hm¡ k¡−h e¡ ¢L¿¹¥ hm¡ −k−a f¡−l HV¡ Hl fËbj d¡f z ¢m‰¢i¢šL °hojÉ: ¢m‰ ¢h−i−cl Efl j¡e¤−ol j−dÉ qu k¡ ¢qwp¡l pª¢ø L−l, HC dl−Zl ¢qwp¡u n¡l£¢lL, j¡e¢pL, −k±e BO¡a, ýj¢L, iufËcnÑe Hhw ü¡d£ea¡ MhÑ Ll¡l SeÉ °ül¡Q¡l£ L¡SLjÑ k¤š² b¡−L k¡l g−m f£¢sa hÉ¢š² a¡l ü¡d£ea¡ −i¡N Ll¡ −b−L h¢’a qu z H−a f¢lh¡l, p¡d¡lZ −N¡ù£, l¡øÊ Hhw a¡l fË¢aù¡−el j¡dÉ−j pwO¢Va n¡l£¢lL, j¡e¢pL, −k±e J jeÙ¹¡¢šÄL ¢qwp¡J k¤š² z A¢a¢b pvL¡lL¡l£ pÇfËc¡u: −k pÇfËc¡u AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa ¢LR¥ j¡e¤o−cl A¢a¢b ¢q−p−h ¢n¢hl, pj¢ø−L¾cÊ, A¢h¢dhÜ hp¢a h¡ pl¡p¢l ¢e−S−cl h¡¢s−a BnËu −cu z AiÉ¿¹l£Zi¡−h ÙÛ¡eQ¥Éa hÉ¢š²: hÉ¢š² h¡ pÇfËc¡u k¡−cl pnÙ» pwOoÑ, ¢qwp¡aÈL f¢l¢ÙÛ¢a, j¡eh¡¢dL¡l m´Oe qJu¡ h¡ fË¡L«¢aL h¡ je¤oÉpªø ¢hfkÑu −b−L h¡yQ¡l SeÉ ¢e−S−cl Olh¡¢s, ¢eh¡p R¡s−a h¡dÉ q−u−R h¡ h¡dÉ Ll¡ qu−R Hhw k¡l¡ B¿¹SÑ¡¢aL p£j¡e¡ −f−l¡u¢e z S£¢hL¡: S£he ¢ehÑ¡−ql SeÉ pÇfc hÉhq¡l Ll¡ h¡ −L¡−e¡ L¡S Ll¡ z HC pÇfc hÉ¢š²Na cra¡ Hhw −k¡NÉa¡ (j¡eh f¤y¢S), S¢j, p’u Hhw k¿»f¡¢a (œ²j¡eÄ−u fË¡L«¢aL, AbÑ°e¢aL Hhw hÙ¹¥Na f¤y¢S) q−a f¡−l Hhw ¢euj¡e¤N pq¡ua¡ −N¡ù£ h¡ A¢eu¢ja −eVJu¡LÑ k¡ L¡S…¢m Ll¡−a pq¡ua¡ L−l (p¡j¡¢SL f¤y¢S) z

Page 42: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

37

fË¡L«¢aL ¢hfkÑu: fË¡L«¢aL c¤−kÑ¡−Nl L¡l−Z qW¡v L−l Ef¢ÙÛa qJu¡ ¢hfkÑu z fË¡L«¢aL c¤−kÑ¡−Nl g−m qW¡v iuˆl fËi¡h−L fË¡L«¢aL ¢hfkÑu hm¡ qu k¡l fËaÉr fËi¡h j¡e¤−ol S£h−el J L¡−Sl Efl f−s z hÉhq¡¢lL ¢e−cÑn¡hm£ −mM¡ q−u−R ¢hfkÑ−ul BL¢ØjLa¡l Lb¡ j−e −l−M −mM¡ q−u−R, ¢L¿¹¥ H¢V AeÉ ¢hfkÑ−uJ hÉhq¡l Ll¡ k¡−h z ¢h−no Q¡¢qc¡pÇfæ hÉ¢š²: k¡l¡ ü¡i¡¢hL j¡e¤o−cl a¥me¡u ¢m‰, hup, ü¡ÙÛÉ f¢l¢ÙÛ¢a, fË¢ahåLa¡, pwMÉ¡mO¤ pÇfËc¡ui¥š², ¢h−no p¡j¡¢SL jkÑ¡c¡, −cn£u j¡e¤o h¡ AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la Hhw AeÉ¡eÉ ¢e¢cÑø L¡l−Z ¢e−S−cl A−eL −hn£ ¢hfcpˆ¥m h−m j−e L−l z p¤¤lr¡: Hje HL¢V cª¢øi‰£ −kM¡−e hÉ¢š²l pLm A¢dL¡l B¿¹SÑ¡¢aL j¡eh¡¢dL¡l (−kM¡−e fË−k¡SÉ) J nlZ¡bÑ£ J j¡eha¡h¡c£ BC−el BJa¡i¥š² z p¤¤lr¡ qm Hje HL¢V f¢l−hn °al£ Ll¡ −kM¡−e j¡e¤−ol fË¢a −k −L¡eJ lL−jl −n¡oZ, AaÉ¡Q¡−ll ¢hl¦−Ü r¢af§lZ, f¤e:fË¢aù¡ Hhw f¤ehÑ¡p−el j¡dÉ−j jkÑ¡c¡f§ZÑ S£h−el f¢l¢ÙÛ¢a hS¡u l¡M¡ z f¤ehÑ¡pe: (A) AÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡pe : ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl HL ÙÛ¡e −b−L AeÉ ÙÛ¡−e p¢l−u ¢e−u ¢N−u l¡M¡ kare e¡ a¡l¡ ¢e−S−cl h¡¢s−a ¢g−l −k−a f¡−l h¡ −c−nl AeÉœ hph¡p Ll−a pjbÑ qu z (B) ÙÛ¡u£ f¤ehÑ¡pe: ÙÛ¡eQ¥Éa j¡e¤o−cl HL ÙÛ¡e −b−L AeÉ ÙÛ¡−e h¡ −c−nl AeÉœ p¢l−u ¢e−u ¢N−u l¡M¡ −kM¡e −b−L a¡l¡ a¡−cl ¢eh¡pÙÛ−m Bl ¢g−l −k−a f¡−l e¡ z f¤ehÑ¡pe −üµR¡j§mL q−a f¡−l, AbÑ¡v fËi¡¢ha j¡e¤o−cl pÇj¢a−a; h¡ h¡dÉa¡j§mL AbÑ¡v −pC hÉ¢š²−cl CµR¡ R¡s¡ z −c−nl AeÉœ −L¡−e¡ hp¢a ÙÛ¡f−el à¡l¡ jSh¤a pj¡d¡−el j¡dÉ−j f¤ehÑ¡pe−L pgm Ll¡ k¡u z r¢af§lZ: j¡eh¡¢dL¡l m¢´Oa hÉ¢š²−cl SeÉ r¢af§lZ, f¤e:ÙÛ¡fe, f¤ehÑ¡pe f¢la«çi¡−h q−a q−h z m´O−el Ni£la¡ J fËi¡h Ae¤k¡u£ r¢af§lZ ¢c−a q−h Hhw HC pÇf−LÑ f£¢sa hÉ¢š² −ke a¡l A¢dL¡l pÇf−LÑ S¡e−a f¡−l z fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h: fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h qm k¡ j§omd¡−l hª¢øl L¡l−Z h¡ i¨¢jL−Çfl L¡l−Z qu z fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h ¢n−Òf¡−cÉ¡−Nl h¡ L¡W¡−j¡l AhÙÛ¡l L¡l−ZJ q−a f¡−l −kje, S−ml hy¡d −i−P k¡Ju¡ h¡ f¡Cfm¡Ce eø q−u k¡Ju¡ Hhw l¡p¡u¢eL L¡lM¡e¡u r¢aL¡lL fc¡bÑ −h¢l−u Bp¡l SeÉ j¡e¤−ol S£he J ü¡ÙÛÉq¡¢e qJu¡ z

Page 43: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

38

f¢l¢nø 2 : ¢h−no pÇfËc¡−ul j¡e¤−ol p¤¤lr¡ B−m¡QÉ ¢e−cÑn¡hm£l fËp‰ ¢e−cÑn

¢LR¥ j¡e¤o ¢h−noi¡−h Ap¤¤l¢ra AhÙÛ¡u b¡−L Hhw/h¡ ¢hfkÑ−ul f¢l¢ÙÛ¢a−a a¡−cl ¢LR¥ ¢h−no Q¡¢qc¡ b¡−L z ¢h−no j¡eh¡¢dL¡−ll ¢Q¿¹¡ HC j¡e¤o…¢ml b¡−L Hhw a¡l j−dÉ a¡−cl p¤¤lr¡ −cJu¡l SeÉ ¢LR¥ h¡Ù¹h fc−rf −eJu¡ −k−a f¡−l k¡ ¢e−cÑn¡hm£−a fÜ¢aNai¡−h A¿¹iѨš² Ll¡ q−u−R z HC f¢l¢n−ø B−m¡¢Qa ¢e−cÑn¡hm£l fËp‰ ¢e−cÑ−n ¢ejÀ¢m¢Ma pÇfËc¡−ul SeÉ hm¡ q−u−R : AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o, j¢qm¡, ¢nö, Hhw k¤h, huú j¡e¤o, fË¢ahå£ j¡e¤o, HCQ.BC.¢i/HCXpk¤š² j¡e¤o, −L¡eJ fËL¡l h¡s¢a pq¡ua¡ R¡s¡ HL¡L£ A¢ii¡hLfËd¡e f¢lh¡l h¡ ¢nöfËd¡e f¢lh¡l, −cn£u pwMÉ¡mO¤ −N¡ù£ Hhw ¢h−no S¡¢a −N¡ù£l j¡e¤o z

1. AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤o ¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A..6 AiÉ¿¹l£Z Afp¡l−Zl ¢e−cnÑ¡hm£ Ae¤k¡u£ AiÉ¿¹l£Z Afp¡¢la−cl ¢Q¢Lvp¡ A.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l L.1.1 Bpæ ¢hfcpˆ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡ L.1.2-L.1.8 E−µRc (−üµR¡u h¡ hmfË−u¡N L−l)L.2 f¡¢lh¡¢lL J HL¡L£/¢e:p‰ ¢nö−cl −b−L ¢h¢µRæa¡l −b−L p¤¤lr¡ L.3 fË¡L«¢aL ¢hfkÑ−ul −N±Z fËi¡h −b−L p¤¤lr¡L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no eSl

−cJu¡ L.4..2 ¢m‰°hojÉ ¢i¢šL ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡ L.5.1 - L.5.3 A¢a¢b pvL¡lL¡l£ f¢lh¡l Hhw pÇfËc¡u, ¢n¢hl h¡ pj¢ø −L−¾cÊl p¤¤lr¡ M.1.1 - M.1.3

Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡

M.2.1 M¡−cÉl pj¡e A¢dL¡lM.2.2 ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ Sm J ü¡ÙÛÉ¢hd¡e M.2.3 AiÉ¿¹l£Zi¡−h Afp¡¢la j¡e¤−ol SeÉ ¢el¡fc Hhw jkÑ¡c¡f§ZÑ BnËu Nªq, h¡C−ll ¢n¢hlpqM.2.4 hph¡−pl SeÉ AhÉhq©a pÇf¢š −eJu¡ M.2.5 ü¡−ÙÛÉl pj¡e A¢dL¡lM.2.6 Afp¡¢la ¢nö−cl f¤ehÑ¡l ¢hcÉ¡m−u f¡W¡−e¡l p¤¤¢hd¡ N.1.2 −g−m Bp¡ pÇf¢šl p¤¤lr¡N.2.1 - N.2.5 E−µR−cl j¡jm¡u NÉ¡−l¢¾Vpq fkÑ¡ç BnËu Nªq N.3.3 ¢n¢hl Hhw ÙÛ¡−el AhÙÛ¡e Hhw S£¢hL¡l A¢dL¡lO.1.1 L¡NSfœ e¡ b¡L¡l SeÉ h¡s£ ¢g−l k¡Ju¡−L h¡d¡ e¡ −cJu¡ O.2.1 - O.2.5 jSh¤a pj¡d¡−el f¢l¢ÙÛ¢a−a Qm¡−gl¡l ü¡d£ea¡O.3.1 - O.3.2 ¢hfkÑu fË¢a¢œ²u¡l ¢h¢iæ fkÑ¡−u f¡¢lh¡¢lL HLa¡ Hhw f¡¢lh¡¢lL f¤e¢jÑme O.4.1 ¢hfkÑ−ul fË¢a¢œ²u¡ pð−å ja¡jaO.5.1 ¢ehÑ¡Q−el A¢dL¡l

Page 44: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

39

2. j¢qm¡ ¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A.3 AwnNËqZ Hhw fl¡jnÑ A.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l L.1.1 Bpæ ¢hfcpˆ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡ L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no eSl

−cJu¡ L.4.2 ¢m‰°hojÉ ¢i¢šL ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡L.4.3 f¡Q¡l, ¢nönËj, c¡p−aÆl pjp¡j¢uL l©−fl ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡L.5.2 ¢n¢hl Hhw pj¢øL−¾cÊ ¢el¡fš¡ J p¤¤lr¡ M.1.1 - M.1.2 Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡

Ll¡ M.1.4 j¡eha¡h¡c£ L¡SL−jÑ ¢m‰¢i¢šL i¥¢jL¡−L pwk¤š² Ll¡M.2.1 M¡cÉ ¢hal−Zl f¢lLÒfe¡, eLn¡ Hhw l©f¡u−el −r−œ j¢qm¡−cl AwnNËqZ M.2.2 ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ü¡ÙÛÉ¢hd¡−el p¤¤¢hd¡ −f−a p¤¤lr¡M.2.3 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡ f§l−Zl SeÉ fkÑ¡ç BnËu Nªq M.2.5 j¢qm¡−cl ü¡−ÙÛÉ ¢h−no eSl −cJu¡M.2.6 ¢nr¡l pj¡e A¢dL¡l N.1.5 ¢e−Sl e¡−j S¢jl L¡NSfœ f¡Ju¡ Hhw pÇf¢š c¡h£/f¤e:c¡h£ Ll−a pq¡ua¡ N.2.3 BnËu J Nªq LjÑp§¢Ql f¢lLÒfe¡, eLn¡Hhw l©f¡u−Zl −r−œ j¢qm¡−cl AwnNËqZ N.3.1 - N.3.2 S£¢hL¡ J cra¡ hª¢Ül fË¢nr−Zl p¤¤−k¡NO.1.1 ¢e−Sl e¡−j L¡NSfœ °al£l pj¡e A¢dL¡l O.4.1 ¢hfkÑ−ul fË¢a¢œ²u¡ pð−å ja¡ja

3. ¢nö, Hhw k¤h ¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A.3 AwnNËqZ Hhw fl¡jnÑA.4 ¢nö−cl p−hÑ¡vL«ø ü¡bÑ A.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l L.1.1 Bpæ ¢hfcpˆ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡ L.2.1 j¡a¡-¢fa¡l p¡−b ¢nö−cl E−µRc Ll¡L.2.2 HL¡L£ J ¢e:p‰ ¢nö−cl SeÉ AÙÛ¡u£ A¿¹haÑ£L¡m£e −cM¡−n¡e¡l hÉhÙÛ¡ L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no eSl

−cJu¡ L.4.2 ¢m‰°hojÉ ¢i¢šL ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡ L.4.3 f¡Q¡l, ¢nönËj, c¡p−aÆl pjp¡j¢uL l¦−fl ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡L.4.5 pnÙ» h¡¢qe£ h¡ cm à¡l¡ ¢nö−cl ¢ek¤¢š² J hÉhq¡−ll ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡ L.5.2 ¢n¢hl Hhw pj¢øL−¾cÊ ¢el¡fš¡ J p¤¤lr¡M.1.1 Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡

Ll¡ M.2.1 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ Ah¡d M¡cÉ M.2.3 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ fkÑ¡ç BnËu Nªq

Page 45: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

40

M.2.5 −j−u−cl SeÉ ¢h−no ü¡ÙÛÉ-pð¢åa Q¡¢qc¡u ¢h−no eSlM.2.6 ¢nr¡u pj¡e A¢dL¡l Hhw ¢hcÉ¡m−u f¤ehÑ¡l k¡Ju¡l p¤¤¢hd¡ N.1.5 Ae¡b ¢nö−cl SeÉ pÇf¢š c¡h£/f¤e:c¡h£ Ll−a pq¡ua¡N.4.1 j¡dÉ¢jL Hhw EµQ ¢nr¡l A¢dL¡l O.1.1 ¢e:p‰ h¡ ¢h¢µRæ h¡ Ae¡b ¢nö−cl e¡−j L¡SNfœ °al£O.3.2 f¡¢lh¡¢lL f¤e¢jÑme O.3.3 f¡¢lh¡¢lL f¤e¢jÑme e¡ qJu¡ fkÑ¿¹ ¢h¢µRæ h¡ ¢e:p‰ ¢nö−cl −cM¡−n¡e¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ O.4.1 ¢hfkÑ−ul fË¢a¢œ²u¡ pð−å ja¡ja

4. huú hÉ¢š² ¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A.3 AwnNËqZ Hhw fl¡jnÑ A.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l L.1.1 Bpæ ¢hfcpˆ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡ L.1.3 E−µR−cl pju ¢h−no eSl −cJu¡L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no eSl

−cJu¡ L.5.2 ¢n¢hl Hhw pj¢øL−¾cÊ ¢el¡fš¡ J p¤¤lr¡M.1.1 - M.1.2 Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡

Ll¡ M.2.1 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ Ah¡d M¡cÉ M.2.2 ü¡ÙÛÉ¢hd¡e hÉhÙÛ¡l p¤¤¢hd¡ f¡Ju¡M.2.3 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ fkÑ¡ç BnËu Nªq M.2.5 ü¡−ÙÛÉl A¢dL¡l O.3.2 f¡¢lh¡¢lL f¤e¢jÑme

5. fË¢ahå£ hÉ¢š² ¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A.3 AwnNËqZ Hhw fl¡jnÑ A.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l L.1.1 Bpæ ¢hfcp ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡ L.1.3 E−µR−cl pju ¢h−no eSl −cJu¡L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no eSl

−cJu¡ L.5.2 ¢n¢hl Hhw pj¢øL−¾cÊ ¢el¡fš¡ J p¤¤lr¡M.1.1 - M.1.2 Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡

Ll¡ M.2.1 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ Ah¡d M¡cÉ M.2.5 ¢e¢cÑø ü¡−ÙÛÉl kaÀ M.2.6 fË¢ahå£ ¢nö−cl ¢nr¡l ¢ho−u ¢h−no eSl −cJu¡ N.2.3 BnËu J Nªq LjÑp§¢Ql f¢lLÒfe¡, eLn¡Hhw l©f¡u−Zl −r−œ AwnNËqZ N.3.1 S£¢hL¡ J cra¡ hª¢Ül fË¢nr−Zl p¤¤−k¡N

Page 46: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

41

O.4.1 ¢hfkÑ−ul fË¢a¢œ²u¡ pð−å ja¡ja

6. HCQ.BC.¢i/HCXp k¤š² j¡e¤o ¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A.3 AwnNËqZ Hhw fl¡jnÑA.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l L.1.1 Bpæ ¢hfcpˆ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡ L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no

eSl −cJu¡ M.1.1 - M.1.2 Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡

Ll¡ M.2.1 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ Ah¡d M¡cÉM.2.5 ¢e¢cÑø ü¡−ÙÛÉl k−aÀl A¢dL¡l Hhw HCQ.BC.¢i/HCXp fË¢a−l¡d Ll¡ M.2.6 ¢nr¡u pj¡e A¢dL¡l Hhw HCQ.BC.¢i/HCXp fË¢a−l¡d Ll¡N.3.1 S£¢hL¡ J cra¡ hª¢Ül fË¢nr−Zl p¤¤−k¡N

7. −L¡eJ fËL¡l pq¡ua¡ R¡s¡ HL¡L£ A¢ii¡hLfËd¡e f¢lh¡l h¡ ¢nöfËd¡e f¢lh¡l¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A.3 AwnNËqZ Hhw fl¡jnÑA.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l L.1.1 Bpæ ¢hfcpˆ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡ L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no

eSl −cJu¡ L.5.2 ¢n¢hl Hhw pj¢øL−¾cÊ ¢el¡fš¡ J p¤¤lr¡ M.1.1 - M.1.2 Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡

Ll¡ M.1.4 j¡eha¡h¡c£ L¡SL−jÑ ¢m‰¢i¢šL i¥¢jL¡−L pwk¤š² Ll¡M.2.1 ¢e¢cÑø Q¡¢qc¡pÇfæ j¡e¤o−cl SeÉ Ah¡d M¡cÉ M.2.2 ¢n¢hl J pj¢ø −L−¾cÊ ü¡ÙÛÉ¢hd¡−el p¤¤¢hd¡ −f−a p¤¤lr¡M.2.6 ¢nöfËd¡e f¢lh¡−ll SeÉ ¢nr¡l A¢dL¡l N.1.3 S¢jl c¢mm J pÇf¢šl L¡NSfœ f¤el¦Ü¡−ll fÜ¢a plm Ll¡N.2.3 BnËu J Nªq LjÑp§¢Ql f¢lLÒfe¡, eLn¡Hhw l©f¡u−Zl −r−œ AwnNËqZ O.4.1 ¢hfkÑ−ul fË¢a¢œ²u¡ pð−å ja¡ja

8. °ho−jÉl ¢nL¡l −cn£u pwMÉ¡mO¤ −N¡ù£ Hhw ¢h−no S¡¢a −N¡ù£l j¡e¤o¢e−cÑn¡hm£: A.1 °hojÉq£ea¡ A.3 AwnNËqZ Hhw fl¡jnÑ A.8 Q¡¢qc¡ ¢edÑ¡lZ L−l fË−u¡S−el ¢i¢š−a p¤¤lr¡ pð¢åa L¡−Sl ANË¡¢dL¡l A.9 p¡wú«¢aL pw−hcen£ma¡−L pÇj¡e Ll¡l SeÉ p¤¤lr¡j§mL L¡SLjÑ L.1.1 Bpæ ¢hfcpˆ¥m j¡e¤−ol S£he, hÙ¹¥Na AMäa¡ Hhw ü¡−ÙÛÉl p¤¤lr¡

Page 47: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

42

L.4.1 BfcL¡m£e pj−u J a¡l f−l ¢n¢hl J pj¢ø−L−¾cÊ ¢qwp¡l ¢hl¦−Ü p¤¤lr¡l SeÉ ¢h−no eSl −cJu¡

L.5.2 ¢n¢hl Hhw pj¢øL−¾cÊ ¢el¡fš¡ J p¤¤lr¡L.6.4 jªahÉ¢š²−cl −cn£u J djÑ£u pw−hcen£ma¡ ¢c−u A¢¿¹j L¡S Ll¡ M.1.1 - M.1.2 Se¢qaLl ¢S¢epfœ J f¢l−oh¡l kb¡kb hÉhÙÛ¡ Hhw j¡e¤o k¡−a a¡ −f−a f¡−l a¡l hÉhÙÛ¡

Ll¡ M.2.3 fkÑ¡ç J p¡wú«¢aLi¡−h NËqZ−k¡NÉ BnËu Nªq M.2.6 p¡wú«¢aLi¡−h NËqZ−k¡NÉ ¢nr¡l p¤¤−k¡N f¡Ju¡N.1.2 −g−m Bp¡ S¢jl p¤¤lr¡ N.1.6 S¢jl V¡C−Vm Hhw j¡¢mL¡e¡l fËb¡Na c¡h£−L pÇj¡eN.2.3 BnËu J Nªq LjÑp§¢Ql f¢lLÒfe¡, eLn¡Hhw l©f¡u−Zl −r−œ AwnNËqZ N.3.1 fË¢nre LjÑp§¢Q −ke HC cm…¢m−L AbÑ°e¢aLi¡−h ¢f¢R−u e¡ −cu a¡ ¢e¢ÕQa Ll¡ O.4.1 ¢hfkÑ−ul fË¢a¢œ²u¡ pð−å ja¡ja O.4.2 - O.4.3 djÑ£u ¢hnÄ¡p Hhw p¡wú«¢aL fËb¡ Ae¤n£me Ll¡l SeÉ p¡wú«¢aLi¡−h pw−hcen£m

j¡eha¡h¡c£ pq¡ua¡ Hhw A¢dL¡l

Page 48: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

43

f¢l¢nø 3: BQlZ¢h¢d, ¢e−cÑn¡hm£ Hhw ¢euj¡hm£ pð−å

• −NÔ¡h¡m −qmb LÓ¡ØV¡l N¡CX, (−fË¡¢ine¡m i¡lpe) 2009 • −NÔ¡h¡m fË−VLne LÓ¡ØV¡l Ju¡¢LÑw NË¥f, qÉ¡äh¤L gl cÉ fË−VLne Ag C¾V¡le¡¢m ¢Xp−fÔpX f¡pÑe, j¡QÑ 2010 • N¡C¢Xw ¢fË¢¾pfmp Ae C¾V¡le¡¢m ¢Xp−fÔp−j¾V, 1998 • qÉ¡¢äLÉ¡f C¾V¡leÉ¡ne¡m, ¢X−p¢h¢m¢V −QL¢mØV gl Hj¡l−S¢¾p −lpf¾p, 2010 • qÉ¡¢äLÉ¡f C¾V¡leÉ¡ne¡m, AÉ¡−„¢p¢h¢m¢V gl Am Ce AÉ¡e Hj¡l−S¢¾p Le−VLØV: H N¡CXm¡Ce V¥ He¢pJl • AÉ¡−„¢p¢h¢m¢V gl −V−Çf¡l¡¢l Ceé¡ØV¡LQ¡l, XhÔ¥HH−pCQ gÉ¡¢p¢m¢VS, ¢X¢ØVÊ¢hEne AÉ¡ä LjÉ¥¢e−Lne

AÉ¡ƒ¢i¢VS gl f¡l−pep ECb ¢X−p¢h¢L¢VS Hä Bc¡l i¡me¡−lhm f¡lpep, 2009 • BCHHp¢p −éjJu¡LÑ Je X¥É−lhm pm¤Énep gl C¾V¡le¡m£ ¢Xp−fÔpX f¡lpep, 2010 • BCHHp¢p, EJjÉ¡e, N¡mÑp, h−uS Hä jÉ¡ez ¢Xg¡−l¾V ¢eXp-CLÉ¥u¡m Jf¡lQ¥¢e¢Vp, −Sä¡l qÉ¡äh¤L Ce

¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e AÉ¡Lne, 2006 • BCHHp¢p −Sä¡l C-−L¡pÑ, EJjÉ¡e, N¡mÑp, h−uS Hä jÉ¡e. ¢Xg¡−l¾V ¢eXp-CLÉ¥u¡m Jf¡lQ¥¢e¢Vp, 2009 • BCHHp¢p N¡CXm¡Cep gl AÉ¡−XÊ¢pw HCQ.BC.¢i Ce Hj¡l−S¢¾p −p¢Vwp, 2009 • BCHHp¢p N¡CXm¡Cep gl −Sä¡l−hp i¡−u¡−m¾p C¾V¡l−iene Ce ¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e −p¢Vwp, 2005 • BCHHp¢p N¡CXm¡Cep gl −j¾V¡m −qmb Hä p¡C−L¡−p¡nÉ¡m p¡−f¡VÑ Ce Hj¡l−S¢¾p −p¢Vwp, 2007 • BCHHp¢p ¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e AÉ¡Lne Hä Jô¡l f¡lpep:He H−p¢¾pu¡m ¢hËg gl ¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e AÉ¡LVlp,

2008 • BCHHp¢p f¢m¢p Ae cÉ −fË¡−VLne Ag C¾V¡le¡m£ ¢Xp−fÔpX f¡l−pep, 2000 • BCHHp¢p f¢m¢p fÉ¡−LS Ae C¾V¡le¡m ¢X−fÔp−j¾V: Cj¢fÔ−j¢¾Vw cÉ −L¡m¡−h¡−l¢Vi −lpf¾p V¥ ¢pQ¥−une Ag

C¾V¡le¡m ¢Xp−fÔp−j¾V, N¡C−X¾p gl gl CE.He ¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e AÉ¡ä/Al −l¢p−X¾V −L¡Al¢X−eVlp AÉ¡ä L¡¢¾VÊ ¢Vjp, 2004

• B.¢p.Bl.¢p/BC.Bl.¢p/Hp.¢p.CE.−L/CE−e−pg/XhÔ¥.¢i.BC, C¾V¡l-H−S¢¾p N¡C¢Xw ¢fË¢¾pfmp Ae B−e−L¡ÇfÉ¡¢eX AÉ¡ä −pf¡−l−VX ¢Qm−XÊe 2004

• B.¢p.Bl.¢p, jÉ¡−eS−j¾V Ag −XX h¢Xp BgV¡l ¢Xp¡ØV¡l:B ¢gô jÉ¡e¤u¡m gl g¡ØVÑ −lpfä¡pÑ, 2009 • BC.Hg.Bl.¢p, −L¡X Ag L䡃 gl cÉ C¾V¡leÉ¡ne¡m −lX œ²p Hä ¢œ²−p¾V j¤i−j¾V AÉ¡ä He.¢S.Jp Ce

¢Xp¡ØV¡l ¢l¢mv, 1992 • BC.He.C.C ¢j¢ej¡j ØVÉ¡ä¡XÑ gl HX¥−Lne Ce Cj¡l−S¢¾pp, 2004 • C¾V¡l-H−S¢¾p Ju¡¢LÑw NË¥f (BC.H.XhÔ¥.¢S), H¾V¡l-H−S¢¾p ¢gô jÉ¡e¤u¡m Ae ¢l−fË¡X¡¢ƒi −qmb Ce

¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e −p¢Vwp, 2010 • C¾V¡l-H−S¢¾p N¡C¢Xw ¢fË¢¾pfmp Ae BÉeAÉ¡−L¡−Çf¢eX AÉ¡ä −pf¡−l−VX ¢Qm−XÊe, 2004 • ¢f.H.HCQ.J/XhÔ¥.HCQ.J/BC.¢p.¢V.¢p/BC.Hg.Bl.¢p, jÉ¡−eS−j¾V Ag −XX h¢Xp BgV¡l ¢Xp¡ØV¡lp, H ¢gô

jÉ¡e¤u¡m gl g¡ØVÑ −lpfä¡pÑ, 2006 • fÉ¡¢lp ¢fË¢¾pfmp: ¢fË¢¾pfmp ¢l−m¢Vw V¥ cÉ ØVÉ¡V¡p AÉ¡ä g¡ˆn¢ew Ag eÉ¡ne¡m Ce¢ØV¢VEnep gl −fË¡−VLne

AÉ¡ä −fË¡−j¡ne Ag ¢qEjÉ¡e l¡CVp, 1993 • fÉ¡¢lp ¢fË¢¾pfmp: ¢fË¢¾pfmp AÉ¡ä N¡CXm¡Cep Ae ¢Qm−XÊe AÉ¡−p¡¢p−u−VX ECb BjÑX −g¡−pÑp AÉ¡ä BjÑX

NË¥fp, 2007 • ¢Øgu¡l fË−Sƒ-¢qEjÉ¡¢e−V¢lu¡e Q¡VÑ¡l AÉ¡ä ¢j¢ej¡j ØVÉ¡ä¡XÑp Ce ¢Xp¡ØV¡l −lpf¾p, −S−ei¡ 2011 • CE.He AÉ¡Lne, ¢l−f¡¢VÑw AÉ¡ä C¾V¡l−fË¢Vw X¡V¡ Ae −p„¥u¡m i¡−u¡−m¾p éj Le¢gÓƒ-AÉ¡−g−ƒX L¡¢¾VÊS:X¥ Hä

−X¡¾Vp, 2008

Page 49: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

44

• HE.He.HCQ.¢p.Bl N¡CXm¡Cep Ae −p„¥u¡m AÉ¡ä −Sä¡l-−hpX i¡−u¡−m¾p H−NeØV ¢l¢gE¢SS, ¢lV¡¢eÑS AÉ¡ä C¾V¡le¡m£ ¢Xp−fÔpX f¡lpep:N¡CXm¡Cep gl ¢fË−iepe AÉ¡ä −lpf¾p, 2003

• HE.He.HCQ.¢p.Bl f¢m¢p Ae Jô¡l ¢l¢gE¢SS, 2000 • CEe¡C−VX −enep, −p¾VÊ¡m Hj¡l−S¢¾p −lpf¾p g¡ä (¢p.C.Bl.Hg) m¡Cg −p¢iw œ²¡C−V¢lu¡, 2010 • CEe¡C−VX −enep, ¢XLm¡−lne Ae cÉ l¡CVp Ag ¢X−phô f¡lpep, ¢S.H −l¢S¢mEne 3447 (30) Ag 9

¢X−pðl 1975 • CEe¡C−VX −enep ¢XLm¡−lne Ae cÉ l¡CVp Ag Ce¢X−Se¡p ¢fJfmp, ¢S.H −l¢S¢mEne 61/295 Ag 13

−p−ÃVðl 2009 • CEe¡C−VX −enep ¢XLm¡−lne Ae cÉ l¡CVp Ag −j¾V¡¢m ¢lV¡−XÑX f¡lpe, ¢S.H −l¢S¢mEne 2865 (26)

Ag 20 ¢X−pðl 1971 • CEe¡C−VX −enep ¢XLm¡−lne Ae cÉ l¡CVp Ag f¡lpep ¢hm¢‰w V¥ eÉ¡ne¡m Al Hb¢eL, ¢l¢m¢Sup Al

¢mw…C¢ØVL j¡Ce¢l¢VS, ¢S.H −l¢S¢mEne 47/135 Ag 18 ¢X−pðl 1992 • CEe¡C−VX −enep ¢fË¢¾pfmp Ae q¡E¢Sw; AÉ¡ä fËf¡¢VÑ −lp¢V¢VEne gl ¢l¢gE¢SS AÉ¡ä ¢X−phô f¡lpep,

2005 • XhÔ¥.HCQ.J ¢Xp¡ØV¡l, ¢X−p¢h¢m¢V AÉ¡ä ¢l−q¢h¢m−Vne, 2005 • XhÔ¥.HCQ.J, N¡CXm¡Cep gl cÉ jÉ¡−eS−j¾V Ag −p„¥u¡¢m VÊ¡¾p¢j−VX Ce−gLnep, 2003 • XhÔ¥.HCQ.J, jÉ¡−eS−j¾V Ag −XX h¢Xp Ce ¢Xp¡ØV¡l ¢pQÉ¥−unep, 2004 • XhÔ¥.HCQ.J, ¢l−fË¡X¡¢ƒi −qmb ¢XE¢lw Le¢gÓƒ AÉ¡ä ¢Xp−fÔp−j¾V: H N¡CX gl −fË¡NË¡j jÉ¡−eS¡lp, 2000 • XhÔ¥.HCQ.J/¢S.XhÔ¥.HCQ, −Sä¡l Le¢pX¡−lpep Ce ¢Xp¡ØV¡l AÉ¡−pp−j¾V, 2005 • XhÔ¥.HCQ.J/CE.He.HCQ.¢p.HCQ.Bl, ¢LÓ¢eL¡m jÉ¡−eS−j¾V Ag −lf p¡iÑ¡Ci¡pÑ: −X−im¢fw −fË¡−V¡Lmp gl CES

ECb ¢l¢gE¢SS AÉ¡ä C¾V¡le¡m£ ¢Xp−fÔpX f¡lpep. ¢li¡CSX H¢Xne, 2004 • XhÔ¥.HCQ.J/CE.He.HCQ.¢p.Bl/CE.He.Hg.¢f.H, ¢LÓ¢eL¡m jÉ¡−eS−j¾V Ag −lf C-m¡¢eÑw −fË¡NË¡j, 2010 • Ju¡mÑX Leg¡−l¾p Ae ¢Xp¡ØV¡l ¢lX¡Lpe, ý−N¡ −éjJu¡LÑ gl AÉ¡Lne, 2005-2015; ¢h¢ôw cÉ −l¢S¢m−u¾p

Ag −enep AÉ¡ä Lj¤É¢e¢VS V¥ ¢Xp¡ØV¡l, 2005 • Ju¡mÑX Leg¡−l¾p Ae ¢qEjÉ¡e l¡CVp, ¢i−ue¡ ¢XLÓ¡−lne AÉ¡ä −fË¡NË¡j gl AÉ¡Lne 1993

Page 50: fË¡L«¢aL ¢hfkÑul pju j¡e¤ol ¢el¡fš¡l f¢l¢ÙÛ¢a ¢houL C¾V ... STANDING COMMITTEE The Brookings – Bern Project on Internal Displacement November 2011 fË¡L«¢aL

The Brookings – Bern Projecton Internal Displacement

Website: www.brookings.edu/idp

1775 Massachusetts Avenue, NWWashington, DC 20036USATel: +1 (202) 797-2477Fax: +1 (202) 797-2970Email: [email protected]

All India Disaster Mitigation Institute

411 Sakar Five, Near Natraj Cinema Ashram Road, Ahmedabad-380 009, IndiaTele/Fax: +91-79-2658 2962 E-mail: [email protected]: www.aidmi.org, www.southasiadisasters.net