#2 2012 TH

EMA VERDUURZAM

EN • In gesprek m

et... Jeroen van der Voort D

eze Lente: Theehuis Jansland • Terugblik: Blikopener Ontkiem

t • Burgerinitiatieven

Stad: klant van het ommelandDe boerenproducten uit de streek, zó op het bord bij de

burgers uit de regio. Vroeger heel gewoon, maar door

de toegenomen mobiliteit heb je tegenwoordig nog eerder

een biefstuk uit Argentinië op je bord liggen dan een stuk

vlees van een koe die bij jou in de buurt heeft gegraasd.

Maar het tij is aan het keren. Steeds meer mensen

willen weten waar hun voedsel vandaan komt en er is

in toenemende mate behoefte aan streekproducten.

Stichting Land van Wijk en Wouden wil met het project

‘Stad: klant van het ommeland’ ervoor zorgen dat boeren

en burgers elkaar weer direct vinden, zonder dat er dure

tussenhandel aan te pas komt.

Een verbetering van de distributie van de producten

uit de regio (Land van Wijk en Wouden en de regio rond

Leiden) naar de stad is een wens van veel partijen:

gemeenten, De Groene Klaver, Groene Hart-organisaties,

de Ideewinkel in Leiden en de Provincie Zuid-Holland.

Het project houdt in dat er een digitaal bestel- en infor-

matiesysteem wordt ontwikkeld. De vraag van burgers/

bedrijven aan de ene kant en het aanbod van de boeren-

bedrijven uit de regio aan de andere kant, worden zo bij

elkaar gebracht. De producten die besteld worden,

kunnen worden bezorgd of bij een centraal punt worden

opgehaald. Verder wordt op de site informatie gezet

over bij welke winkels er producten uit de streek te koop

zijn en welke restaurants met streekproducten werken.

Meer informatie: www.landvanwijkenwouden.nl

Festival Classique Den HaagDat Den Haag niet alleen Beatstad is, maar ook klassieke

muziek weet te waarderen, bewijst Festival Classique.

Tijdens dit zesdaagse klassieke muziekfestival, worden

op diverse locaties in de stad klassieke concerten,

workshops en optredens gegeven. Door kinderen die net

zijn begonnen met een muziekinstrument te bespelen tot

gevestigde musici uit binnen- en buitenland. De blik-

vanger van het festival is het grote podium op de Hofvijver.

Festival Classique is een initiatief van IDTV en de AVRO

actueel

in samenwerking met de Gemeente Den Haag. De eerste

editie werd in 2006 gehouden. Inmiddels staat het festival

financieel op eigen benen en weten steeds meer mensen

het te waarderen. Vorig jaar trok het festival, ondanks het

slechte weer 42.000 bezoekers. Dat aantal zal dit jaar

waarschijnlijk weer wat hoger liggen. Toch is het bestaan

van een dergelijk cultureel festival in deze economisch

moeilijke tijden altijd broos. Daarom steunt Fonds 1818

dit mooie initiatief voor de derde keer.

Festival Classique vindt dit jaar plaats van 12 tot 17 juni.

Meer informatie: www.festivalclassique.nl

Aandelen Stadslab LeidenHet Stadslab Leiden bestaat sinds 2009 en heeft de

Sleutelstad op de kaart gezet als creatieve en onder-

nemende stad van kennis en cultuur. Meer dan zeventig

actieve leden uit diverse disciplines zijn actief in project-

groepen en meer dan driehonderd enthousiaste

Leidenaren zijn op andere manieren betrokken. Niet voor

niets ontving het Stadslab vorig jaar uit handen van

staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (VWS)

de landelijke vrijwilligers award ‘Meer dan handen’.

Het Stadslab is een atelier voor ontmoetingen, een

laboratorium waar creatieve ideeën opbloeien, een

broedplaats voor vernieuwing. Om dat inspirerende werk

voort te kunnen zetten, is geld nodig. Daarom kunnen

bedrijven en particulieren aandeelhouder worden van

Stadslab. Met één aandeel in Stadslab worden de

projecten en de missie van Stadslab gesteund.

Het aandelengeld gaat in de ‘Lefpot’. Deze pot geld is

binnen de begroting van Stadslab gelabeld om nieuwe

projecten een vliegende start te geven. Een aandeel

kost 710 Euro. Fonds 1818 steunt graag initiatieven die

uit de wortels van de samenleving naar boven komen.

Daarom kocht het fonds vijftien aandelen Stadslab.

Meer informatie: www.stadslableiden.nl

2 magazine

3

beste lezer,Verduurzamen. Het thema van dit Magazine zou zo uit een ambtelijke notitie

kunnen komen. Ik hou niet zo van ambtelijke notities. Toch is het lastig om er

een beter woord voor te bedenken. Het draait er allemaal om dat je een project

dat op zichzelf niet direct iets met duurzaamheid te maken heeft, toch duurzaam

maakt: Verduurzamen. Wie een beter woord weet mag het roepen.

In de afgelopen jaren is het denken over duurzaamheid doorgedrongen tot in

de diepste vezels van Fonds 1818. We vragen u er naar in ons aanvraagformulier,

we belonen organisaties die zelf duurzaamheid in hun ideeën verwerken en

bieden een helpende hand bij het denken over een duurzame aanpak. Daar gaat

het thema-artikel van dit magazine over. Hopelijk zet het u ook weer aan tot

denken en vooral ook tot doen.

Verder aandacht voor Theehuis Jansland in Voorschoten. Een monumentale

maar vervallen boerderij werd omgetoverd tot een leer-werkplaats voor jongeren

met autisme. Wat begon in het voorzien van een behoefte van de eigen kinderen

is uitgegroeid tot een prachtig initiatief voor een grote groep jongeren.

De komende tijd gaat Fonds 1818 op zoek naar burgerinitiatieven. We krijgen

regelmatig de vraag waarom we kleine initiatieven van groepen burgers niet

steunen. In antwoord daarop starten we een klein experiment. U leest alles

hierover op de achterpagina.

Carien Janssen van Raay

Fonds 1818

2 Actueel: lopende projecten

3 Voorwoord en inhoud

4 Thema: Verduurzamen

7 In het bijzonder: Heemtuin Lisse

8 In gesprek met: Jeroen van der Voort

10 Deze Lente: Theehuis Jansland

11 Vitrine: Diverse projecten in het kort

14 Terugblik: Blikopener Ontkiemt

15 Het Nutshuis dit kwartaal

16 Burgerinitiatieven

inhoud

Stad: klant van het ommeland

Verd

uurz

amen

thema:

Verd

uurz

amen

4 magazine

Verduurzamen

Tot een paar jaar geleden ging adviseur Carien Janssen

van Raay vooral over milieuaangelegenheden.

Tegenwoordig is het alles duurzaamheid wat de klok slaat.

Haar portefeuille behelst nu ‘natuur, milieu én duurzaam-

heid’. Carien vindt het allemaal best. “Het zijn maar

woorden, ik doe in grote lijnen hetzelfde.” Maar die

woorden geven wel een ontwikkeling in het denken weer.

“Duurzaamheid is een breder begrip en misschien ook

wat zakelijker.” Zelf vindt ze het Engelse ‘Sustainability’

de lading nóg beter dekken. “Ik heb geen beter Nederlands

woord voor duurzaamheid, dus laten we het hier gewoon

maar bij laten. Het begrip is nu wel goed in de samen-

leving geland en dat is het belangrijkste.”

BrundtlandDe definitie van duurzaamheid werd in 1987 gelanceerd

door de VN-commissie Brundtland. Die commissie

omschreef het als volgt: ‘Duurzame ontwikkeling is

ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden

zonder het vermogen van toekomstige generaties om in

hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen’.

Een omschrijving die volgens Carien nog steeds staat

als een huis. “Duurzaamheid gaat over de schaarste van

de hulpbronnen waarmee welvaart wordt voortgebracht,

zowel nu als in de toekomst. De oppervlakte van de aarde

is eindig; grondstoffen kunnen op raken; en de opname-

capaciteit van de atmosfeer en onze natuurlijke omgeving

kent haar grenzen.”

Bij Fonds 1818 is duurzaamheid al lang niet meer iets dat uitsluitend milieufreaks aangaat. Het wordt organisatiebreed gedragen en uit-gedragen. Bij álle aanvragen voor nieuwbouw, verbouw en inrichting kijken de adviseurs of het duurzamer kan.

De termen duurzaamheid en duurzaam gebruik komen

van oorsprong uit de bosbouw. Later zijn ze ook in

de visserijbiologie gebruikt. In beide gevallen was de

betekenis verwant met begrippen uit de ecologie. Het ging

er om de natuur zodanig te beheren dat de natuurlijke

structuren en processen niet principieel werden aan-

getast. Concreet: aan visgronden en bossen mocht niet

méér vis of hout worden onttrokken dan er door natuurlijke

aanwas vanzelf weer bij zou komen. Het respecteren

van deze ‘gebruiksruimte’ betekent dat ook toekomstige

generaties er gebruik van kunnen blijven maken.

“Bij duurzame ontwikkeling is dus sprake van een ideaal

evenwicht tussen ecologische, economische en sociale

belangen. Alle ontwikkelingen die op technologisch,

economisch, ecologisch, politiek of sociaal vlak bijdragen

aan een gezonde aarde met welvarende bewoners en

goed functionerende ecosystemen zijn duurzaam.”

RecessieDat Nederland weer officieel in een recessie verkeert,

vindt Carien daarom niet alleen maar slecht nieuws.

“Natuurlijk is het verschrikkelijk voor al die mensen

die hun baan dreigen te verliezen. Maar voor het milieu

is het alleen maar goed dat we met zijn allen een paar

stapjes terug moeten doen.” De projectadviseur ziet

bovendien de creativiteit in de samenleving toenemen

door de crisis. “In een consumptiemaatschappij zie je

vaak dat de vindingrijkheid verdwijnt. Door de recessie

zie je die weer terugkeren. Er worden op buurtniveau

veel meer ruilbeurzen gehouden. Waarom altijd alles

nieuw kopen? Niet drie keer per jaar stedentrips met

het vliegtuig, maar weer eens ouderwets kamperen

in eigen land.” Wat haar betreft mogen de vliegtickets

weer veel duurder worden. “Als je nu kijkt tegen welke

bodemprijzen je kunt vliegen. Daar kun je bijna niet

tegenop treinen of zelf rijden.”

‘Duurzaamheid moet je dóen’

GeitenwollensokZelf is Carien Janssen van Raay niet zo’n geitenwollensok die alleen

maar op een softe manier aan het milieu kan denken. Integendeel,

haar visie en aanpak zijn uitermate praktisch. “Duurzaamheid moet

je dóen. Het werkt pas als je er iets mee kunt. Ondernemers hebben

op zichzelf vaak niets met duurzaamheid, die willen omzet draaien.

Waarom zou je die twee niet combineren. Duurzame oplossingen zijn

vaak innovatief, met slimme ideeën kun je geld verdienen. Dan gaat

duurzaamheid echt werken. Wij zien hier bij het Fonds de laatste jaren

tal van vernieuwende initiatieven voorbij komen. Neem bijvoorbeeld

de elektrische TukTuk, daar zijn we aandeelhouder van geworden.

Of het bedrijfje Greenfox dat energiezuinige TL-buizen ontwikkelt.

Dat levert ook weer werk op, want voor die nieuwe TL-buizen moet

de armatuur worden aangepast. Dat wordt gedaan door mensen van

de sociale werkplaats. Duurzaamheid en maatschappelijk onder-

nemen gaat hier hand in hand. Van die projecten word ik echt blij.”

ScepticiEcht chagrijnig kan ze worden van klimaatsceptici die na drie koude

winters op rij meteen aan de opwarming van de aarde gaan twijfelen.

“Dat is zo kortzichtig, op de lange termijn zie je toch echt dat de

temperaturen structureel oplopen. Het merendeel van de weten-

schappers die zich daarmee bezighouden, is ervan overtuigd dat de

CO2-uitstoot hier de belangrijkste veroorzaker van is. Dat is natuurlijk

een probleem dat wij hier in Nederland niet even op gaan lossen.

Daar moeten we op mondiaal niveau afspraken over maken.” Dat zijn

lastige processen. Zeker in opkomende economieën als China en

India. “Wij hebben ook onze Industriële Revolutie gehad. Wij kunnen

die van hen niet dwarsbomen. In China komt er per dag zowat een

stad bij. Gelukkig wordt er daar wel slim gebruik gemaakt van alle

technologieën om bijvoorbeeld CO2-uitstoot te verminderen.

Daardoor blijft de schade enigszins beperkt.” Maar vrolijk wordt

ze niet echt van wat er op wereldniveau allemaal gebeurt.

5

Verbouwing Museum Rijswijk

toegankelijk te maken voor stadsbewoners.” Hierbij ligt de nadruk op

thema’s waar ieder dagelijks mee te maken heeft: eten, drinken,

huis en tuin. “Wij laten ons leiden door de uitspraak van Confucius:

‘Ik hoor het en ik vergeet het, ik zie het en ik herinner het, ik doe het

en ik maak het me eigen’.”

MuseumDeelstra is de afgelopen jaren betrokken bij tal van inspirerende

voorbeelden. Recent nog bij de plannen voor een nieuwbouwvleugel

aan Museum Rijswijk. “Bij die plannen hebben we vanaf de teken-

tafel mee mogen denken over duurzame oplossingen. Het was een

heel vruchtbare samenwerking met architectenbureau Braaksma

en Roos. Overal in het pand is aanwezigheidsdetectie. Het licht gaat

pas aan bij beweging. “Los van de besparing die dat oplevert, maakt

het mensen ook bewust”, aldus Deelstra. In het museum werd een

huishoud watercircuit aangebracht. Regenwater wordt opgevangen

in grote tanks en gebruikt voor het besproeien van het groene

sedum dak en het spoelen van de toiletten. De raamkozijnen zijn van

Canadees ongelakt ceder. De parketvloer is van duurzaam hout en

de menukaart van het restaurant zal ook zoveel mogelijk natuurlijke

streekproducten bevatten. Margriet Lestraden, directeur van Museum

Rijswijk, is er blij mee. “Museum Rijswijk is straks weer helemaal

up-to-date en klaar voor een duurzame toekomst.” De deuren gaan

in september voor de Papier Biënnale weer open en in december

is de officiële opening.

VerkassenOok bij de renovatie van de tropische kassen van de Hortus Botanicus

in Leiden was Deelstra betrokken. “De tropische kassen dateren uit

1938 en zijn dringend aan vernieuwing toe. Alles is nog van glas,

het is gammel en het tocht. Dat kan natuurlijk veel energiezuiniger.”

Geen eenvoudige klus want alle bijzondere planten moeten dan eerst

verkassen. Kaschef Rogier van Vugt is betrokken bij deze operatie.

“We doen het in etappes. De grote Victoriakas is net ontruimd, alle

tropische bomen die daar in stonden hebben we flink teruggesnoeid,

zodat ze tijdelijk in kleinere kassen passen. Tropische bomen groeien

gelukkig snel.” Het is een verantwoordelijke klus. “Van sommige

soorten is er nog maar één op de wereld. Van de struik Daphania

bijvoorbeeld.” Als alles volgens plan gaat, zijn de tropische kassen

thema: Verduurzamen

6

“Duurzaamheid delft bijna altijd het onderspit omdat welvaart op

korte termijn voorrang krijgt.”

DuurzaamheidcoachLiever kijkt ze daarom naar kleine, positieve ontwikkelingen in haar

directe omgeving. Binnen Fonds 1818 staat duurzaamheid hoog op

de agenda. “Niet alleen bij mij, maar ook bij andere adviseurs,

organisatiebreed. Bij alle aanvragen – van de verbouwing van een

buurthuis tot de nieuwbouw van een museum – kijken we of we iets

met duurzaamheid kunnen. Als dat zo is, zetten we een van onze

duurzaamheidcoaches in om samen met de organisatie een plan op

maat te maken.” Als er niet genoeg geld is om dat plan uit te voeren,

kunnen organisaties een duurzaamheidsbonus van Fonds 1818 krijgen.

“Want aan mooie plannen die niet kunnen worden uitgevoerd, heeft

niemand iets”, vindt Janssen van Raay.

Tjeerd Deelstra, van Stichting De Witte Roos in Delft, is een van de

coaches die het Fonds inzet. “Er wordt veel kennis ontwikkeld op

het gebied van duurzaam leven. Veel daarvan is voor de gemiddelde

burger onbekend, onbegrijpelijk of anderszins onbereikbaar. We zien

het als onze taak om de beschikbare kennis over duurzaamheid

Museum: we hebben vanaf de tekentafel mee mogen denken

Kassen Hortus

7

Heemtuin Lisse De Heemtuin in Lisse verzamelt en beheert sinds 1990 een collectie

inheemse planten waaronder een aantal bij de wet beschermde

soorten. “De tuin is in de Duin- en Bollenstreek de enige plek

waar natuur- en milieueducatie wordt aangeboden in de buiten-

lucht. Per jaar bezoeken ongeveer 1500 bezoekers de tuin waarvan

1100 kinderen”, vertelt Laurens Bijl, van de Heemtuin. Met het

organiseren van vrij toegankelijke themamiddagen en het verzorgen

van natuurlessen voor (school-) groepen, wordt de aandacht

gevestigd op het belang en de noodzaak van een goede zorg voor

de natuur.

De vrijwilligers van de Heemtuin Lisse hadden een eenvoudige

blokhut tot hun beschikking om de natuureducatieve materialen

ten toon te stellen en op te bergen. Na vele jaren dienst te hebben

gedaan was de blokhut aan vervanging toe. Ook was er behoefte

aan een ruimere behuizing om aan de groeiende vraag naar

natuurlessen te kunnen voldoen. Omdat de Heemtuin Lisse een

zuiver vrijwilligersproject is (zonder structurele subsidies) moesten

donaties worden aangevraagd om de nieuwbouw te realiseren.

Fonds 1818 steunde de nieuwbouw niet alleen financieel, maar

gaf ook adviezen om het zo duurzaam mogelijk te doen. “Voor

de zuivering van afvalwater werd een helofytenfiltersysteem

aangelegd. Dat is een filter van zand en schelpen waardoor het

afvalwater van afvoer en toilet op een natuurlijke manier wordt

gezuiverd en daarna wordt afgevoerd in de sloot.” Uit de kraan

van het nieuwe informatiehuisje van de heemtuin komt regen-

water en de energie wordt opgewekt door zonnepanelen op het

dak. “Daarmee kunnen we onszelf helemaal bedruipen, dat is

een goed gevoel.” Uiteraard wordt door de vrijwilligers van de

Heemtuin Lisse alleen gepoetst met afbreekbare schoonmaak-

middelen. Het nieuwe informatiehuisje werd niet geïsoleerd met

de gebruikelijke glas- of steenwol maar met vlas. “Een natuur-

product dat net zo goed isoleert, maar totaal niet schadelijk is

voor het milieu.” Laat de lente nu maar komen. De Heemtuin

Lisse is er helemaal klaar voor!

Meer informatie: www.heemtuinlisse.tk

eind dit jaar weer voor bezoek toegankelijk. “Maar het

zou best eens uit kunnen lopen, liever zorgvuldig en later

dan haasten met een aantal bijzondere planten die dat

niet overleven”, vindt Van Vugt.

Ook bij het Joods Bejaardencentrum in Den Haag viel

voor duurzaamheidcoach Tjeerd Deelstra met een paar

relatief eenvoudige ingrepen winst te behalen. In het

restaurant van het bejaardenhuis is tweedehands meubi-

lair gebruikt dat met nieuwe bekleding weer jaren mee

kan. Als vloerbedekking is voor een volledig recyclebaar

product gekozen. Er wordt gewerkt aan het terugbrengen

van afval en schadelijke uitstoot. Daarvoor is een nieuwe

afzuigkap geïnstalleerd.

Bij de bouw van een nieuw clubhuis voor de Haagse

voetbal- en cricketvereniging Quick is een heel aardige

benadering van duurzaamheid ontwikkeld: van water-

besparende douches tot vloerverwarming en warmte-

terugwinning uit ventilatielucht. Door de naadloze vloeren

en wanden is 60 procent minder zeep nodig voor het

schoonmaken. Het denken over duurzaamheid zit nu goed

tussen de oren bij de sportvereniging.“Dat is belangrijk.

Bewustwording is in dit soort processen de eerste

belangrijke stap.”

“Mensen willen vaak wel, maar hebben een zetje in de

goede richting nodig.”Een voorbeeld is het programma

EcoHuis Fix dat De Witte Roos samen met de TU Delft

en HBO instellingen is begonnen. “Studenten gaan bij

mensen thuis langs om te kijken hoe ze tientjes per

jaar kunnen besparen op elektriciteitsgebruik door het

nemen van een aantal goedkope of gratis maatregelen.

Het advies is gratis, alleen de eventuele materiaalkosten

zijn voor eigen rekening. Het project loopt fantastisch.

Als je maar over het voetlicht brengt dat duurzaamheid

loont, zijn mensen er echt wel voor te porren.” Daar zou

de overheid een voorbeeld aan kunnen nemen.

Deelstra: “Dit kabinet heeft weinig oog voor duurzaam-

heid. Ze voert bijvoorbeeld 130 kilometer per uur in voor

het autoverkeer waardoor de luchtkwaliteit achteruit

gaat. Maar de ontwikkeling van een nieuw snel railnet,

waarmee volgens het Koninklijk Instituut van Ingenieurs

vijf miljard euro per jaar aan energiekosten kan worden

bespaard, met een tijdwinst voor woon-werkverkeer

dat leidt tot een productiviteitsstijging van nog eens vijf

miljard? Vergeet het maar. Het is maar welke prioriteiten

je stelt.”

“De jongeren waren snel te porren voor meer duur-zaamheid in het centrum”

thema: Verduurzamen

8 magazine

9

Jongerencentrum Fascinus

Fascinus, de Romeinse god van de jeugd is een toepasselijke naam voor een jongerencentrum.

Het centrum bestaat twintig jaar en zit al twaalf jaar op de huidige locatie in Sassenheim.

Jeroen van der Voort is er al sinds zijn veertiende kind aan huis. Eerst als vrijwilliger voor

de tieneractiviteiten, nu werkt hij er zelf. “Het doel van Fascinus is om jongeren, op wat voor

manier dan ook een zinvolle en boeiende vrijetijdsbesteding te bieden. We proberen jongeren

op een speelse wijze voor te lichten en te stimuleren zelf deel te nemen aan de activiteiten

waar zij hun energie en tijd in willen steken”, vertelt hij. Dat doel is tijdloos en dus nog altijd

actueel. Jeroen ziet wel een duidelijk verschil met nu en toen hij zelf als jongere naar

Fascinus ging om te chillen. “Dat begrip bestond toen niet eens. Het publiek was toen echt

anders. Veel hardcore gabbers, de grenzen tussen bepaalde muziekstromingen en kleding-

stijlen van de jongeren waren heel scherp. Dat is tegenwoordig veel minder duidelijk, alles

loopt een beetje door elkaar en ze gaan gemoedelijker met elkaar om.” De jeugd van tegen-

woordig is gemakkelijker in beweging te krijgen, vindt Jeroen. “Je hoeft ze maar een zetje

te geven en ze gaan aan de slag. Dat maakt het jongerenwerk heel leuk.”

De jongeren waren dan ook snel te porren voor meer duurzaamheid in het centrum.

Ze trokken Vanessa Verhoeven van Fonds 1818 aan haar jasje en zij zorgde ervoor dat het

jongerencentrum praktische adviezen kreeg voor een duurzame verbouwing. Er kwam een

nieuw kassahok van duurzaam hout en ook de kozijnen zijn duurzaam, er wordt schoon-

gemaakt met milieuvriendelijk schoonmaakmiddel en de jaloezieën bevatten geen pvc.

De grootste winst was te behalen met andere verlichting rond het podium. “De grote energie-

slurpers zijn eruit gegooid. We zijn nu twee keer zo zuinig. Het zou nog beter kunnen als we

álle gloeilampen in het centrum zouden vervangen voor ledspots.” Dat is een investering

van vijfduizend euro. Geld dat het jongerencentrum nog niet helemaal bij elkaar heeft.

Jeroen: “Ik weet, de kost gaat voor de baat uit, maar je moet het wel hebben. Wij zijn in deze

moeilijke tijden helaas vooral bezig om ons hoofd boven water te houden. Zodra we wat

meer vet op de botten hebben, gaan we zeker verder met de duurzaamheid. Het leeft heel

erg onder de jongeren. Ze zijn bijvoorbeeld thuis gewend om afval te scheiden. Bij ons gaat

alles in één grote afvalbak. Het scheiden doet de afvalverwerker voor ons. Jongeren hebben

daar toch moeite mee. Dat geeft aan hoe gewoon het al is voor deze generatie om bewust

om te gaan met dit soort dingen. Dat vind ik heel positief.”

In gesprek met...

Jeroen van der Voort

Theehuis Janslandeen heel bescheiden kaart gestart. Onze stagiaires moeten het

stapje voor stapje leren. Eerst leren hoe je thee, koffie, chocomelk

met slagroom en een stuk taart bereidt en serveert. Deze zomer

zijn we er helemaal klaar voor om dagjesmensen te onthalen op

een heerlijke lunch of high tea.” Het theehuis wordt uitsluitend door

vrijwilligers gerund. Zij krijgen eerst een tweedaagse training van

GZ-psycholoog Bob van Eerd om met jongeren met autisme of

taal-spraak-stoornis om te gaan, en ze krijgen de belangrijkste

horeca-regels uitgelegd. “Het is heel leuk om te zien hoe je samen

een team wordt en hoe de jongeren meer zelfvertrouwen krijgen.”

Na een periode van werken ontvangen de jongeren een getuigschrift,

waarmee ze een keuze voor de toekomst kunnen gaan maken.

Nog een droom van Petra en haar man is het geschikt maken en in

stand houden van één of meerdere woonhuizen (ergens in Voorschoten)

voor het bewonen door jongvolwassenen vanaf 18 jaar. “Belangrijk

is dat beide projecten kleinschalig blijven, want deze jongeren zijn

erg gesteld op regelmaat, rust en consequent handelen, waardoor

begeleiding veel energie kost. Maar als ik iedereen zie stralen, weet

ik dat we goed bezig zijn.”

Meer informatie: www.theehuisjansland.nl

Van de nood een deugd maken. Daar is Petra Jansma-Harland een

kei in. Als trotse moeder van vier zonen weet ze sowieso wel wat

handen uit de mouwen steken is. Toen twee van haar zonen autisme

bleken te hebben en een spraak-taal-stoornis, liepen zij en haar man

tegen heel wat grenzen op. Bijvoorbeeld bij het vinden van werk-

ervaringplekken voor hun zonen. “Die zijn er gewoon niet, terwijl

deze kinderen met de juiste aansturing en wat geduld prima aan de

slag kunnen”, weet Petra als geen ander. Maar het is niets voor de

familie Jansma-Harland om bij de pakken neer te zitten. Ze besloten

het heft in eigen handen te nemen en richtten drie jaar geleden de

Stichting Jansland – een combinatie van hun beider achternamen –

op. “Doel van die stichting is het creëren van een werkervaringplek

speciaal voor jongeren met een stoornis op het autistische spectrum.

Ook kinderen met een andere handicap zijn van harte welkom”,

vertelt Petra enthousiast. Ze lieten al snel hun oog vallen op het

Oude Koetshuis in Park Rosenburgh in Voorschoten, een prachtig

gemeentelijk monument. “Daarin wilden we een theehuis beginnen,

waar deze jongeren stage zouden kunnen lopen en zo het horecavak

in de vingers krijgen.”

Na een renovatie, waaraan onder andere Fonds 1818 financieel

bijdroeg, is het theehuis begin februari open gegaan. “We zijn met

10 magazine

deze Lente

11

De KinderkelderVoor jonge kinderen in de Haagse buurt de Kampen in Mariahoeve

worden in 2012 iedere woensdagmiddag activiteiten georganiseerd.

De kinderen kunnen deze middagen met elkaar spelen en ze maken

kennis met kunst, klassieke muziek en de verschillende culturen

die in de wijk aanwezig zijn. Een keer per maand is op zaterdag een

grote activiteit of workshop. Zo kunnen de kinderen in april paas-

eieren verven en worden in mei met kunstenaars van KunstPost

cadeautjes voor Moederdag gemaakt. Tijdens de zomervakantie

zijn er onder andere uitstapjes naar verschillende musea. Voor het

volledige programma zie: www.dekampen-mariahoeve.nl

Seks in de provincieKunstgebouw Zuid-Holland organiseert ‘Seks in de provincie’, een

educatief project voor jongeren tussen de 13 en 18 jaar. Op 25 scholen

in Leiden en Delft nemen leerlingen deel aan een theaterstuk waarin

de seksuele moraal bespreekbaar wordt gemaakt. Thema’s als

groepsdruk, rollenpatronen, grenzen stellen, homoseksualiteit,

seks als ruilmiddel en (on)gewenste intimiteiten komen in de voor-

stelling aan de orde. De jongeren zijn geen passieve toeschouwers

maar nemen actief deel aan rollenspellen. De leerlingen gaan

vervolgens met het thema seksualiteit als uitgangspunt aan de slag

met het schrijven van gedichten of het maken van filmpjes voor

YouTube. Kunstgebouw wil met dit project kennis over seksualiteit

verbreden en tolerantie voor verschillen vergroten.

Midden-Delfland evenementenDe Midden-Delfland Vereniging organiseert dit jaar vier evenementen

die zich richten op de stadsbewoners uit de omliggende gemeenten.

De organisatie wil de mogelijkheden van Midden-Delfland voor stille

recreatie (wandelen, fietsen en varen) en haar vooral kleinschalige

en agrarische ondernemers op de kaart te zetten. Op 21 april vindt

het eerste evenement ‘Midden-Delfland Open’ plaats. Op boeren-

erven kunnen bezoekers de verschillen en overeenkomsten zien die

elke boerderij en boer weer uniek maken. Ook kunnen ze hier de

ruimte en rust van het gebied ervaren. Tijdens het tweede evenement

‘Midden-Delfland Dag’ op 16 juni zijn er lezingen over het gebied,

fiets- en wandeltochten, muziekoptredens en is er een markt met

streekproducten. Voor het volledige programma zie:

www.middendelflandvereniging.nl

vitrine

12 magazine

Haganum FestivalZaterdagavond 21 april 2012 is het pas gerenoveerde Gymnasium

Haganum in Den Haag weer de locatie voor het Haganum Festival.

Dit festival, waarbij taal centraal staat, biedt jong talent en profes-

sionele woordkunstenaars de gelegenheid elkaar te ontmoeten.

Honderd leerlingen van middelbare scholen uit Den Haag kregen

voorafgaand aan het festival workshops aangeboden. Daar leerden

ze van professionals de fijne kneepjes van de schone woordkunsten.

Tijdens het festival krijgen deze leerlingen een podium waarop ze

kunnen laten zien wat ze in huis hebben. Ze brengen verhalen,

songs en poëzie, rap, debat en cabaret. www. haganumfestival.nl

Plus ProjectWelzijnsorganisatie Factor W begeleidt en ondersteunt vrijwilligers-

organisaties. Met het Plus Project wil Factor W de participatie-

mogelijkheden van mensen met een psychische handicap verbeteren

in het Katwijkse vrijwilligerswerk. Het project bestaat uit een cursus

en trajectbegeleiding voor aspirant-vrijwilligers. Daarnaast krijgen

Katwijkse organisaties een voorlichtingsbijeenkomst en extra

begeleiding bij de plaatsing van een vrijwilliger met een psychische

handicap. Factor W wil de vooroordelen over deze mensen met een

beperking wegnemen en organisaties motiveren mee te doen aan

dit project.

TamTam FestivalVan 30 mei t/m 3 juni 2012 staat de omgeving van buurtcentrum

’t Spoortje in Leiden-Noord weer in het teken van het TamTam Festival.

In een grote tent aan de Bernhardkade zijn er voor jong en oud vijf

dagen lang uiteenlopende activiteiten. Op een laagdrempelige wijze

kunnen wijkbewoners, maar ook mensen van daarbuiten, kennis-

maken met verschillende culturele disciplines als theater, muziek,

dans en beeldende kunst. Bij het festival worden zoveel mogelijk

inwoners en organisaties uit Leiden betrokken. Het doel is de sociale

samenhang en daarmee de leefbaarheid van Leiden-Noord te

vergroten. www.tamtamfestival.nl

Movies that MatterVan 22 t/m 28 maart 2012 vond in Theater aan het Spui en Filmhuis

Den Haag de vierde editie van het jaarlijkse Movies that Matter Festival

plaats. Dit internationale film- en debatfestival presenteerde 70

speelfilms en documentaires van inspirerende filmmakers die het

debat over mensenrechten aanwakkerden. De films gaan in op de

totstandkoming en gevolgen van revoluties. De Arabische Lente is

een van de opstanden die in beeld werden gebracht. Bij de sommige

films werd aansluitend een verdiepingsprogramma georganiseerd

met debatten en talkshows. Hieraan namen internationale gasten

deel als mensenrechtenactivisten, filmmakers, politici en journalisten.

13

Dolhuys KermisHet voormalige NEBO-sanatorium aan de Scheveningseweg in

Den Haag staat leeg. Het Haagse podiumkunstgezelschap

OPERA2DAY ziet dit als een uitgelezen kans om dit voorjaar het

project ‘Dolhuys Kermis’ te realiseren dat een psychiatrische inrichting

als ideale locatie heeft. De voorstelling laat een reeks ontroerende

portretten zien van patiënten die in melancholie en waanvoorstellingen

verzonken zijn. Onderdeel van de voorstelling is een rondleiding door

de inrichting waar de patiënten tegen betaling bekeken en aan-

geraakt mogen worden. Van de 15e tot de 18e eeuw speelde dit zich

werkelijk af in de zogenaamde dolhuizen, tijdens de jaarlijkse

‘Dolhuys Kermis’. OPERA2DAY brengt dit wonderbaarlijke historische

fenomeen opnieuw tot leven als muziektheatervoorstelling van

21 t/m 24 juni. www.opera2day.nl

Leg lekken bloot met infraroodHet Haags Milieucentrum heeft in het kader van zijn twintigjarig

jubileum in september 2011 aan 100 Haagse huiseigenaren een

gratis infrarood gevelscan aangeboden. De scan laat direct zien waar

eventuele energielekken zitten. Huiseigenaren worden aangespoord

isolatiemaatregelen te treffen en zo energie te besparen.

De verminderde CO2-uitstoot draagt bij aan het indammen van de

klimaatcrisis. Gezien het succes van de aanmeldingen heeft Fonds

1818 aangeboden de actie te verdubbelen zodat nog eens 100 huis-

houdens gebruik kunnen maken van deze gratis scan.

Kinderjournaal HeesterbuurtHet Wijkberaad Heesterbuurt in Den Haag gaat in samenwerking met

bibliotheek Segbroek en basisschool De Drie Linden een Kinder-

journaal opzetten. Groepjes kinderen van De Drie Linden gaan, onder

begeleiding van een coördinator van het wijkberaad en Bureau Samen,

korte nieuwsitems maken over wat er in de wijk speelt. Dit alles

vanuit het gezichtspunt van de kinderen. De kinderen raken zo meer

betrokken bij de wijk en er komt meer aandacht voor de dingen die zij

in de wijk belangrijk vinden. Fonds 1818 heeft een bijdrage geleverd

aan de filmapparatuur. De filmpjes zijn te zien in de bibliotheek en

op www.wijkberaadheesterbuurt.nl

Holi Zoetermeer De stichting voor Surinamers in Zoetermeer, Insaniyat, organiseerde

op 10 maart 2012 in Zoetermeer het jaarlijks terugkerend Holi-festival.

Dit lentefeest is het nieuwjaarsfeest van de Hindoes, waarbij de

overwinning van het goede op het kwade wordt gevierd. Het is een

spektakel, waarbij mensen elkaar bestrooien met gekleurde poeders

en besprenkelen met vloeistoffen. Dit zorgt voor een kleurrijk geheel

en symboliseert de in bloei staande natuur. Na alle feestelijkheden

bezoeken de jongeren hun ouders en grootouders om zegeningen

te halen.

14 magazine

terugblik

Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…

Blikopener OntkiemtWe hopen een zo breed mogelijk publiek te verleiden.

Als je niet van dans houdt, dan ga je niet snel naar een

dansvoorstelling. Als je op deze manier een beetje dans

krijgt voorgeschoteld, raak je misschien onverwacht

toch gegrepen. In elk geval is er voor elk wat wils.”

Komende zomer is Blikopener al minder bescheiden.

“Vorig jaar was onze speelruimte heel compact, maar

dit keer gaan we Delft echt overwoekeren, net als klimop.

Overal zal je ons tegenkomen. Vandaar ook de naam:

Blikopener Wildgroei.” Het festival duurt dit keer drie

dagen: van 23 tot en met 25 augustus: data om in de

agenda te zetten. “We laten Delft op een andere manier

zien. We openen en verruimen de blik.”

Meer informatie: www.blikopener.net

Twaalf jaar lang was Blikopener onderdeel van het

overkoepelende straattheater festival Mooi Weer Spelen

in Delft. Vorig jaar besloot Blikopener om als zelfstandig

festival verder te gaan. “We zijn voorzichtig begonnen,

iets kleiner dan we voorheen onder de vleugels van de

Mooi Weer Spelen gewend waren. Twee in plaats van

drie dagen en ook iets minder acts. Vandaar ook de

naam: ‘Blikopener Ontkiemd’. Je moet als zelfstandig

festival toch weer even wortel schieten”, vertelt voorzitter

Jeroen Molenaar. De Delftse grond in en om het Rietveld

Theater bleek vruchtbaar. Er was van alles te doen en te

zien: twaalf theateracts, vijftien installaties, muziek, een

Drijf-in bioscoop, dans, films van jonge kunstenaars die

je vanaf bootjes in de Delftse grachten kon zien.

“Blikopener is bewust een multidisciplinair festival.

14

15

Blikopener Ontkiemt

AprilDag van de Haagse Geschiedenis Zaterdag 14 april, 11.00-17.00 uurToegang is gratis Waar liggen de wortels van Den Haag

en de Hagenaars? Ruim dertig culturele

en erfgoedinstellingen geven ieder hun

eigen antwoord op die vraag met rond-

leidingen, workshops en lezingen.

De Grote Markt is het middelpunt van

alle activiteiten met een historische

markt. In Het Nutshuis ziet u onder

andere historisch Den Haag in film en

werk van fotograaf Guus Rijven over

de ontwikkeling van het Haagse

straatbeeld.

JuliKamera KulturaCultureel café Zondag 1 juli, 11.00 uurToegang € 5,-Een speciale tuineditie in de ochtendzon

met o.a. een interview met hoog leraar

theoretische fysica Erik Verlinden over

verbluffend nieuw inzicht in de oorsprong

van de zwaartekracht en muziek van

Ensemble Tango. Een heerlijk ontbijt

wordt verzorgd door Pètrix van ’s-Peer

Catering. De presentatie is in handen

van Jellie Brouwer (NTR Kunststof).

MeiADHD VIII Actueel Den Haag Debat Woensdag 23 mei, 20.00 uur Toegang is gratis Alert, levendig en actief maakt ADHD

de laatste ontwikkelingen in de Haagse

stedelijke ontwikkeling bespreekbaar.

ADHD is een gezamenlijk initiatief

van BNA Kring Haaglanden, Haags

Architectuur Café, Het Nutshuis en

Stroom Den Haag. Het debat over

De tijdelijke inwoners van Den Haag,

staat onder leiding van Ruben Maes.

De locatie van ADHD wordt te zijner

tijd bekend gemaakt.

Het Nutshuis – voor lokale kunst en maatschappij. Het Nutshuis biedt een platform aan iedereen in Den Haag die zich betrokken voelt bij culturele en maatschappelijke ontwikkelingen in de stad. Het Nutshuis is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de Nutsspaarbank, midden in de binnenstad. In de Bankhal, de Commissarissenzaal en de Filmkluis bieden wij u een programma vol lezingen, debat, muziek, documentaires en tentoon stellingen. De activiteiten zijn heel divers maar hebben vaak een cultureel karakter en zijn altijd op een of andere manier maatschappelijk betrokken. De nadruk ligt op lokale Haagse ontwikkelingen. U vindt Het Nutshuis aan de Riviervismarkt 5 in Den Haag. Kijk voor meer informatie en het volledige programma op www.nutshuis.nl.

ColofonFonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.

Redactie: Corien BoschRedactionele ondersteuning: Martine VinkesteynInterviews: Floor de BooysFotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse fotografen en bruikleen-gevers van de beschreven projectenConcept en vormgeving: OntwerpwerkLithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag

AanvraagprocedureAanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen. De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken.Meer informatie: www.fonds1818.nl.

<24Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure. Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting

of vereniging te zijn! Voor meer informatie: www.fonds1818-24.nl

Gratis cursus fondsenwervingFonds 1818 geeft een cursus fondsen-werving voor medewerkers en vrijwilligers van non-profitorganisaties en jongeren die geen of weinig ervaring hebben met het werven van fondsen. Voorwaarde is dat de organisatie actief is in de regio van Fonds 1818. De eerst volgende cursus wordt gegeven op donderdag 10 mei. Inschrijven kan via www.fonds1818.nl.

Meer informatieHeeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen? Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl

Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar info@fonds1818.nl of meldt u aan via de website. Een abonnement is gratis.

algemene informatie over Fonds 1818

www.nutshuis.nl

kijk op www.fonds1818.nlFonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele

projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer,

Leiden en de Bollenstreek.

U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat

nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,

leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten

gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt,

leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met

olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van

harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen.

U het project, wij het geld.

Noordwijk Hillegom

Noordwijker -hout

Lisse

Oegst-gees t

W assenaar

Leiden Leider-dorp

Voor -schoten Zoeter-

woude

Den Haag

Leidschendam-Voorburg

Zoetermeer

Rijswijk

Pijnacker-Nootdorp

Delft

Midden -Delfland

Katwijk

Den Haag

Teylingen

RIVIERVISMARKT 4

2513 AM DEN HAAG

070 364 11 41

POSTBUS 895

2501 CW DEN HAAG

INFO@FONDS1818.NL

16

Fonds 1818 op zoek naar burgerinitiatieven

Burger initiatieven

Wilt u een aanvraag bij Fonds 1818 indienen? Dan is daar

een stichting of een vereniging voor nodig. Dat betekent

dat initiatieven van groepen enthousiaste burgers buiten

de boot vallen. Dat is jammer. Zeker omdat we steeds

vaker de vraag krijgen voor steun aan informele groepen.

Met de Lenteprijs, de Herfstpremie en Fonds 1818<24

hebben we in de afgelopen jaren al wat ervaring opgedaan

met donaties aan projecten van groepen zonder formele

rechtspersoon. Over het algemeen gaat dat heel goed.

Reden om verder te experimenteren met donaties aan

dergelijke burgerinitiatieven.

In de praktijk betekent dit dat Fonds 1818 in de komende

maanden serieus gaat kijken naar projecten die worden

ingediend door informele groepen burgers uit de regio.

De eerste tien zullen we ook echt in behandeling nemen

en als het plan ons overtuigt, een donatie toekennen

van maximaal € 3.000,-. Op basis van deze ervaringen

bepalen we of burgerinitiatieven een vaste plek krijgen

in het beleid van Fonds 1818.

Kortom: Fonds 1818 daagt u uit! Meer informatie en

voorbeelden vindt u op onze website.