UNIVERSITETI PUBLIK “ HAXHI ZEKA “ PEJË Fakulteti i Biznesit - Master- Kontabilitet dhe Financa

Forma te tjera te konkurrences jo te plot

• Prof.Ass.Dr. Afrim Selimaj Punoi : Arta Balaj

Pejë , Shkurt 2015

Permbajtja

1. Hyrje 2. Konkurenca jo e plot3. Tiparet e konkurences monopoliste4. Veqorit e konkurences monopolistike5. Kerkesa dhe maksimizimi I fitimit ne konkurencen

monopolistike6. Oligopoli 7. Tiparet kryesore te nje tregu oligopolistik8. Modulet e oligopolit9. Literatura

Hyrje • Në këtë punim seminarik temën të cilën e kam analizuar

është Forma të tjera të konkurencës jo të plotë. Fillimisht kamë treguar se cilat janë format e konkurences jo të plotë.

• Konkurenca monopolistike ekziston kur shitësit konkurojnë për të shitur një product të ndryshëm në një treg, ku hyrja e shitësve të tjerë eshtë e mundur.

• Një nga llojet e konkurencës jot ë plotë është edhe oligopoli. Oligopoli është një struktur e tregut në të cilën dominojnë shumë pakë shitës në shitjen e produktit dhe ku hyrja e shitësve është e vështirë ose e pamundur.

Konkurrenca jo e plotë

• Në hulumtimet e bëra nga ekonomistët ata erdhen në përfundim se konkurenca e plotë dhe monopoli nuk I përgjigjeshin realitetit , ato nuk mund të shpjegonin shumë deg të cilat nuk ishin as në konkurrencën e plotë e as në monopol. Kërkimet e tyre arriten deri ne ndërtimin e teorive që shpjegonin sjelljen e tyre , duke I karekterizuar si tregje përkatëse si konkurencë monopolistike dhe oligopol.

Tiparet e konkurences monopolistike

Numri I madhë I firmave Diferencim I produktit

– Vendosja – Shërbimet – ndryshimet e cilësis– Imazhi I produktit

Kontrolli I kufizuar cmimitLehtësia relative e hyrjës Konkurrencë jo vetëm përmes cmimit

Vecori te konkurrences monopolistike

• Numri i madh i firmave dhe ngjashmeria e

produkteve bejne qe kurba e kerkeses se firmes te jete elastike.

• Gjithsesi mundesia qe ka per te diferencuar produktin i jep firmes fuqi tregtare.

• Konkurrenca ne kete lloj tregu nuk realizohet vetem nepermjet cmimit por edhe me ane te reklamave.

Kërkesa dhe maksimizimi I fitimit në konkurrencën monopolistike.

P

P0

C

A

EFitimi

MC

D

AC

QQ0

P

P0

C

A

B

FitimiD

AC

QQ0

MR

Mbyllja e perkohshme apo vazhdimi i prodhimit varet nga niveli i AVC.

Dallojme tre raste:• ATC < P: firma

vazhdon prodhimin;• ATC = P: firma eshte

indiferente;• ATC > P: firma duhet

te nderprese prodhimin.

P

P0

C

EHumbje

MC

QQ0

P

P0

C A

B

D

ATC

QQ0

MR

Oligopoli

• Oligopoli është një struktur e tregut në të cilën dominojnë shumë pak shitës në shitjen e produktit dhe ku hyrja e shitësve është e vështirë ose e pamundur.

• Oligopoli përfaqëson atë llojë tregu ku sundojnë një numër I vogël firmash, vendimet e të cilave janë të ndërvarura.

Tiparet kryesore të një tregu oligopolistik janë :

Tiparet kryesore të një tregu oligopolistik janë :

Egzistenca e një numri të vogël firmash Standardizimi ose diferencimi I produkteve Ndërvarsia në kontrollin e cmimeve Konkurenca përmes reklames dhe cilësis Hyrja me vështirësi në degë – pengesa e futjes në degë të firmave

është për shkak të : Ekonomizimet e shkallës. Kosto e diferencimit të produktit Pengesa të tjera si liçencat, kontrolli mbi inputin bazë (rasti i

degëve të përpunimit të mineraleve, lëndës së drurit), etj

Firmat në oligopol mund të kenë:

• sjellje kooperative (Marrëveshja) • sjellje jokooperative (Konkurrenca)

Kur anëtarët e Oligopolit bëjnë marrëveshje për vëllimin, për kuotën e ofertës, për lartësin e çmimeve, atëherë ajo gjendje në treg i ngjan MONOPOLIT.

Rasti tjetër është kur pjesëtarët e Oligopolit bëjnë gara në mes veti në mënyrë që njëra firmë ta përvetëson një pjesë të tregut nga një firmë tjetër.

Kjo do të arrihet nëse firma e cila dëshiron ta përvetson një pjesë të tregut nga firma tjetër ndërmerr ndonjërën nga këto veprime :

• Të rrit cilësinë e prodhimeve

• Të rrit cilësinë e shërbimeve

• Të ofroj në treg produkte të reja

• Të zbaton reklama më agresive.

Modelet e oligopolit

•Kurba e kërkesës me kënd

•Marrëveshjet e fshehta (kartelet)

•Modeli i firmës sunduese

Kurba e kërkesës me kënd

• Kurba DD – kur rivalët nuk do të pasojnë ndryshimin në çmim(elastik)

• Kurba D’D’-kur rivalët do të pasojnë ndryshimin në çmim (më pak elastike)

• Kurba DED’ – kurba e kërkesës me kënd.

M'P

D'

D

P0

Q0 Q

E

D

D'

MM'

A

E

Marrveshjet e fshehta (karteli)

Karteli është një marrëveshje midis firmave të pavarura për të koordinuar vendimet lidhur me sasinë e prodhimit dhe çmimit. Karteli sillet si monopolist dhe maksimizimi I fitimit për kartelin arrihet njëlloj si për firmat monopoliste, sipas rregullit MR=MC.

Modeli I firmes sunduese

Firma sunduese përcakton çmimin (është çmim-përcaktuese) dhe firmat e tjera e pranojnë atë, pra veprojnë si çmimpranuese.

Ky model jep shpjegim të mjaftueshëm për situata afatshkurta, ndërsa për situata afatgjata, ku ekziston mundësia e hyrjes së fimave të reja, firma sunduese mund të humb pozicionin e saj.

Paraqitja grafike e modelit te firmes sunduese

P

PoP1

QQ*Q2

P

P1

QQ1

E

D

D

S=∑MC

E

MR

ED

MC

Q*=Q1+Q2

• Nga kjo munë të themi që për tregje të veqanta që përbëhen nga një firmë sunduese dhe nga shumë firma të vogla , pra për tregjet që kanë tipare të konkurrencës së plot për një pjes të tyre dhe tipare të monopolist për pjesën tjetër, cmimi përcaktohet nga firmat sunduese.

• Ky lloj I tregut është I konkurrences jo të plotë, ku një form e oligopolit njihet si model I firmës sunduese.

Përfundim• Në këtë punim seminarik me temë Format e konkurrencës jo te plote jam munduar që

në menyre sa me te mire te mundshme te paraqese sa e rendësishme është kjo strukturë tregu e cilan dodhet në mes te konkurrencës se plote dhe te monopolit.

• Meqense konkurrenca e plote dhe monopoli nuk mund te shpjegonin sjelljen e këtyre degëve atëherë këto u karakterizuan si tregje përkatëse si konkurrence monopolistike dhe oligopol.

• Qellimi im ishte qe ne menyre sa me te qartë te beje shpjegimin e këtyre formave te tregut te cilat janë te nje rëndësie te veçante.

• Numri i madh i firmave, diferencimi i produkteve, lehtësia e hyrjes dhe kontrolli i kufizuar i çmimeve janë tiparet qe e bejne konkurrencën monopolistike te dallohet nga konkurrenca e plotë.

• Oligopoli është formë tregu me shitës të pakët në numër por të rendësishëm, secili prej të cilëve e di që një vendim i tij ka një ndikim të madh mbi të gjithë teresinë e tregut dhe konkurrencën në të. Në oligopol secili nga ofruesit është në gjëndje të ndikojë mbi tregun.

Literatura

• Mancellari Ahmet,2012,Tiranë,Ekonomiksi Menaxherial

• Uruci Esmeralda,2004,Tiranë,Mikroekonomia• http://dualibra.com/ëp-content/uploads/2011

/06/Leksion_3_Politika_e_konkurrences.pdf• http://sq.wikipedia.org/wiki/Oligopoli• www.Ligjerata.Info

Pyetje dhe diskutime ??

Ju faleminderit për vëmendje