fríða bjarney
TRANSCRIPT
Heimurinn er hér Stefna skóla- og frístundasviðs um fjölmenningarlegt skóla- og frístundastarf Fríða Bjarney Jónsdóttir, verkefnastjóri fjölmenningar í leikskólum SFS [email protected]
Börn af erlendum uppruna í leikskólum
1325
1148 1132 1076 1050
960
871
706 640
Haust 2014Haust 2013Haust 2012Haust 2011Haust 2010Haust 2009Haust 2008Haust 2007Haust 2006
Fjöldi barna af erlendum uppruna í leikskólum 2006-2014
Bakgrunnur barna
320
281
261
234
176
144
137
75
52
90
115
100
105
103
103
98
92
86
62
62
51
46
35
30
23
19
13
49
37
45
47
43
33
30
21
23
47
49
57
46
58
61
45
51
32
0 50 100 150 200 250 300 350
Haust 2014
Haust 2013
Haust 2012
Haust 2011
Haust 2010
Haust 2009
Haust 2008
Haust 2007
Haust 2006
Þróun 5 algengustu þjóðerna frá 2006
Pólland Filippseyjar Litháen Víetnam Tæland
Grunnskólanemendur með íslensku sem annað mál
Algengustu tungumálin
• Niðurstöður úr málkönnunarprófinu milli mála vor 2014 • 1800 nemendur með
annað móðurmál en íslensku
• Fjöldi tungumála í kringum 60
• Flest börn fædd á Íslandi
• Tímafrekt ferli að ná tökum á íslensku skólamáli
• 50% vökutímans
• Frístundastarfið mikilvægt
Ferlið við mótun fjölmenningarstefnu SFS
• Fjölmenningarstefna Reykjavíkur 2001, • Fjölmenningarstefna leikskóla 2001 og 2006
• Mannréttindastefna 2006
• Starfshópur skipaður af skóla og frístundaráði 2011 • Stefnan meðal verkefna hópsins
• Formenn Óttar Proppé - Oddný Sturludóttir
• Fulltrúar í hópnum úr skóla- og frístundastarfi, aðalskrifstofu og foreldrar
• Rýnihópafundir og samráð við aðila utan hópsins
• Stefnan samþykkt 2014, útgefin 2015 • Þýðingar á stefnunni (enska og pólska)
• Fjölmenningarteymi SFS (fulltrúi leik, grunn, frí) heldur utan um innleiðingu stefnunnar
Undirliggjandi lög og stefnumótun s.s. Mannréttindastefna Rvk. og Barnasáttmálinn
• 30. grein: • Börnum sem tilheyra minnihlutahópum
skal ekki bannað að njóta eigin menningar, iðka eigin trú eða nota eigið tungumál í samfélagi með öðrum í hópnum.
• 5. grein: • Aðildarríki eiga að virða ábyrgð, réttindi
og skyldur foreldra til að veita börnum sínum leiðsögn og stuðning í samræmi við þroska þeirra!
• 29. grein: • Menntun á að gefa börnum tækifæri til
að þroskast á eigin forsendum, rækta hæfileika sína og undirbúa þau til að lifa ábyrgu lífi í frjálsu þjóðfélagi í anda skilnings, friðar, umburðarlyndis, jafnréttis kynjanna og vináttu allra þjóða og þjóðernishópa.
Leiðarljós
,,Leiðarljós stefnunnar er að í fjölmenningarlegu skóla- og frístundastarfi nái öll börn árangri í námi og leik, standi vel að vígi félagslega og fái tækifæri til að vera stolt af bakgrunni sínum og
menningu“.
Uppbygging stefnu
• Meginstoðir og helstu markmið
• Lýsing á hlutverki starfsstaða SFS
• Lýsing á hlutverki aðalskrifstofu SFS
• Stiklur – hugmyndir, ítarefni og gátlistar
• Heimurinn er hér mun fléttast saman við jafnréttisáætlanir, læsisstefnu leikskóla, lestrarstefnu grunnskóla og nýtast starfsfólki til stuðnings góðu starfi
„Fólk er eins og snjallsímar.
Þeir eru ólíkir og með allskonar
möguleika. Það er ekki útlitið
eða liturinn sem skiptir aðal
máli heldur hugbúnaðurinn. „
Jón Gnarr
Fyrrverandi borgarstjóri í
Reykjavík
Meginstoðir
• Fjölbreyttir kennslu- og starfshættir
• Íslenska sem annað mál og virkt tvítyngi
• Samstarf við foreldra
Hafa í huga! Fjölmenningarlegt skólastarf ekki aukaverkefni heldur leið til að hugsa gagnrýnið og meðvitað um allt skólastarfið:
A. Móttaka og aðlögun allra nemenda
B. Nám, leikur og frístundastarf (tungumál, menning, samskipti, samstarf, valdefling og þátttaka í barnahópnum)
C. Viðfangsefni, leikefni og umhverfi skólans endurspegli margbreytileika mannlífsins – unnið með viðhorf og fordóma
D. Menningarnæmi einkenni samskipti og samstarf við fjölskyldur
Menningarnæmi, milli/fjölmenningarfærni, þverþjóðleg færni
• Menningarnæmi (e. culturally responsive) felur í sér skilning, hlustun, virðingu
• Milli/fjöl – menningarfærni (e. intercultural competence) felur í sér getu til aðgerða, hæfileikann til að bregðast við og rýna til gagns
• Þverþjóðleg færni (e. transnational competence) skiptist í nokkrar víddir(Hanna Ragnarsdóttir, 2010, Vertovec, 2009). • Greinandi vídd felur t.d. í sér skilning á grundvallar trú, skoðunum, gildum og siðum annarrar
menningar og samfélags og hæfni til að tengja og yfirfæra þann skilning á eigin menningu og samfélag. Tilfinningaleg vídd felur m.a. í sér að vera opinn fyrir og sýna ólíkri menningu, reynslu, hefðum og gildum áhuga og virðingu. Í skapandi vídd felst m.a. hæfileiki til að nýta sér möguleika ólíkrar menningar til lausnaleitar og innblásturs. Samskiptavídd felur t.d. í sér færni í ólíkum tungumálum og færni í samskiptum þvert á menningu.
• Open door policy without reaction! • Allir velkomnir en ekki geta til aðgerða stundum kallað „Liberal multiculturalism“ þarf að
skipta því út fyrir „critical multiculturalism“
• Hvernig skólamenningum viljum við byggja upp? • Þurfum stöðugt að vera að endurmeta, endurskoða og endurstilla
eigin viðhorf og færni til að stuðla að sjálfsþroska í samskiptum
11
12
Jafnrétti eða Jafnræði?
Niðurstöður rannsókna
• Niðurstöður rannsóknarinnar Learning Spaces for Inclusion and Social Justice: Education in multicultural societies:
• Foreldrar um skólabrag og viðmót stjórnanda:
• Hún (leikskólastjórinn) man eftir mér og ég held að hún viti meira og minna allt um flesta foreldra og hvað þeir eru að ganga í gegnum.
• Hún (leikskólastjórinn) var hjálpsöm frá upphafi, útbjó námskeið og fræðslu fyrir foreldra allt til þess að þeir gætu hist og tengst hver öðrum.
• Hún (leikskólastjórinn) er mjög opin gagnvart foreldrum, og það er alltaf foreldrakaffi, foreldrakvöld, jólaball hvað sem er til að foreldrar og börn geti hist saman og talað saman, ég held að hún geri þetta til þess að taka okkur innflytjendur inn í samfélagið!
• Kennararnir og stjórnandinn eru mjög hjálplegir þú getur leitað til þeirra með hvað sem er.
• Í gamla leikskólanum hennar dóttur minnar var kennari sem talaði okkar móðurmál sem var frábært, en það nægði samt ekki, ég átti ekki mikil samskipti við aðra kennara og þetta var ekki sama góða andrúmsloftið og ríkir hér.
Stiklur í Heimurinn er hér
• Í stiklunum er að finna hugmyndir, aðferðir, leiðir og ítarefni til að vinna með grunnþætti stefnunnar dæmi um það eru:
• Orðalistar og fleira efni á 10 tungumálum
• Móttökuáætlanir í skóla- og frístundastarfi
• Samvinnunámsaðferðir og leiðir til að vinna með samskipti í fjölbreyttum barnahópum
• Aðferðir í kennslu íslensku sem annars máls
• Leiðir til að vinna með fjölbreytt tungumál í skólastarfinu og byggja á móðurmáli barna í kennslu
• Hugmyndir að fjölbreyttum leiðum til að eiga í samskiptum við foreldra sem tala ekki íslensku
• Og margt fleira
• Velkomin Móttaka nýrra nemenda á fjölbreyttum tungumálum
• Móttökuáætlun fyrir grunnskóla
• Fjölmenningarvefur fyrir leikskóla
• Móttökuáætlun fyrir frístundamiðstöðvar
• Bæklingar um frístund á fjölbreyttum tungumálum
• Samningur um samskipti - tvítyngisorðabækur
Verkfæri
Einn leikskóli – mörg tungumál
• Hátt hlutfall tvítyngdra leikskólabarna greinist með málþroskafrávik
• Þarf að byrja að huga að vinnu með börnum og foreldrum strax í upphafi – sameiginleg ábyrgð
• Miða starfið að því hvar börnin eru stödd: • Hvernig vinnum við með börn
sem eru byrjendur í íslensku sem öðru máli?
• Hvernig vinnum við með börn sem eru lengra komin í íslensku sem öðru máli?
Upplýsingar til leikskólaforeldra
Upplýsingar til grunnskólaforeldra
Tungumálatorg
Samstarf við BBS
• Heilahristingur – heimanámsaðstoð
• Menningarmót
• Fjölskyldumorgnar
Innleiðing stefnunnar 2015-2017
• Fjölmenning einn af fimm megináhersluþáttum í starfsáætlun SFS 2015-2016
• Námskeið fyrir kennara í samstarfi við HÍ
• Fræðslufundir og námskeið fyrir kennara og starfsfólk í skóla- og frístundastarfi
• Ráðgjöf til kennara og fræðsla á starfsdögum skóla
• Þróunarsjóður SFS með áherslu á fjölmenningu
• Endurskoðuð úthlutun til grunnskóla vegna íslenskukennslu
• Aukin kennsluráðgjöf vegna stuðnings við grunnskólanemendur
• Pólskumælandi stuðningur í leikskóla
• Móðurmálskennsla í grunnskólum – fjöltyngdir farkennarar
• Þróunarverkefni SAMFOK, SFS og Móðurmálssamtaka
• Tillaga frá Reykjavíkurráði ungmenna til Borgarráðs
Áskoranir og tækifæri til umbóta • Stoðir stefnunnar ávarpa margar af þeim áskorunum sem eru til staðar
• Kennsla íslensku sem annars máls - móðurmálskennsla og virkt tvítyngi
• Félagsleg samskipti – vinátta og þátttaka í íslensku samfélagi
• Fjölbreytt samstarf við foreldra
• Nám og frístundir barna hælisleitenda
• Heildræn nálgun á nám og kennslu barna í Fellahverfi borið árangur:
• 2003-2013 var hlutfall nemenda sem gat lesið sér til gagns á bilinu 22-49%
• Árið 2014 hækkaði þetta upp í 65%
• Árið 2015 var hlutfallið 67% yfir meðaltali borgarinnar
• 80% kennslustunda metnar „góðar“ skv. ytra mati
• Pals- Byrjendalæsi og fjölmargar aðrar leiðir
• 1.2. Fellaskóli
• Okkar mál, verkefni á mörkum skólastiga. Ösp/Holt
• Samvinna kennara og mikil trú á getu nemenda
Skýrsla 0ECD um menntun innflytjenda 2015 http://dx.doi.org/10.1787/9789264249509-en
• Evrópska framfarastofnunin, ber saman stefnumótun stjórnvalda, greinir sameiginlegar áskoranir og bendir á lausnir
• Skýrsla OECD 2015, menntun innflytjenda, samantekt og helstu ábendingar: • Endurskoða menntastefnu og varast „hallalíkanið“ skort á trú á getu nemenda
• Hvetja og fræða alla kennara til að vinna með fjölmenningarlegt skólastarf, ekki bara sérkennara
• Bjóða upp á leikskóla fyrir öll börn
• Forðast að safna börnum innflytjenda í sérstaka skóla
• Byrja strax að vinna með nýja tungmálið í aðstæðum þar sem börnin geta tengt viðfangsefni og samskipti við tungumálið
• Samstarf við foreldra
TAKK FYRIR 28