Gospodarowanie w sektorze publicznym

Opracowali:

Bartosz Grad

Sabina Bogula

Katarzyna Solarz

•Działalność gospodarcza przedsiębiorstw publicznych (wpływy) •Podatki gospodarstw domowych i podmiotów gospodarczych.

•Opłaty i składki ze skłądek pobieranych przez władze państwowe i samorządowe.

Źródła dochodów publicznych

Działalnośc sektora publicznego jest nastawiona na wydawanie niż na zarabianie. Dlatego powszechnym zjawiskiem jest deficyt budżetowy.

Inwestycje infrastrukturalne – w ich wyniku powstają urządzenia, obiekty infrastruktury techniczno-produkcyjnej (sieć autostrad i dróg, porty morskie i lotnicze, łączność i telekomunikację, energetykę, obiekty i urządzenia gospodarki wodno-ściekowej) i infrastruktury społecznej (sieć szkół oraz urządzeń i obiektów oświatowych, sieć szpitali oraz urządzeń i obiektów opieki zdrowotnej, sieć urządzeń i obiektów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego).

Rodzaje inwestycji

Inwestycje strukturalne: w ich wyniku następuje przebudowa struktury gospodarki kraju (restrukturyzacja). Za pomocą inwestycji strukturalnych pragnie się dokonać modernizacji gospodarki po to, aby nowy aparat wytwórczy umożliwił zwiększenie zatrudnienia i wydajności pracy oraz podniesienie efektywności gospodarowania, zapewniając tym samym długookresową tendencję wzrostu produktu krajowego brutto.

Inwestycje produkcyjne: jest to tworzenie nowych obiektów i urządzeń gospodarczych (w sektorze przedsiębiorstw zarobkowych)

Inwestycje publiczne Inwestycje publiczne odgrywają w polityce inwestycyjnej

państwa bardzo istotną rolę. Pozwalają na jego bezpośrednią interwencję w wiele obszarów gospodarki krajowej. Państwo przejmuje na siebie zadania inwestorów, dokonując nakładów w obrębie sektora publicznego, powiększając zgromadzony w nim zasób majątku trwałego.

Mają one na celu czynić produkcje gospodarczą bardziej efektywną i konkurencyjną

Są związane z torowaniem drogi inwestorom prywatnym, z zachęcaniem ich do inicjatyw ekonomicznych oraz podejmowania wszelakich przedsięwzięć, które po przeprowadzeniu inwestycji państwowych stają się bardziej rentowne i zachęcające, np. doprowadzenie kanalizacji miejskiej, energii elektrycznej czy też budowa dróg łączących potencjalne ośrodki inwestycyjne z resztą gospodarczego świata.

Inwestycje publiczne skierowane są na:

Rozbudowę infrastruktury drogowej budowę systemów oraz urządzeń

gospodarki wodnej i komunalnej Budowe obiektów urzyteczności publicznej

np. szkół budowę urządzeń administracji i sądownictwa

budowę obiektów służących nauce i prowadzeniu badań

Cele wydatków publicznych

•finansowanie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju – wydatki władz państwowych i samorządowych na finansowanie rozwoju w kraju lub danym regionie.

•utrzymywanie „przy życiu” przedsiębiorstw publicznych – dofinansowywanie spółek skarbu państwa

•koszty świadczenia usług społecznych – rozdzielane bezpłatnie lub częściowo opłacane przez obywateli (służba zdrowia, szkolnictwo).

Cele wydatków publicznych cd.

•subwencjonowanie gospodarstw domowych – transfery socjalne: świadczenia pieniężne na rzecz gospodarstw domowych (pomoc społeczna, emerytury, stypendia) (finansowane z funduszów publicznych•zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i bezpieczeństwa wewnętrznego – utrzymanie nsił zbrojnych oraz aparatu dyplomatycznego i służby zagranicznej.

•utrzymanie aparatu państwowego i samorządowego wraz z wymiarem sprawiedliwości i więziennictwem

•obsługę zewnętrznego i wewnętrznego długu publicznego

Cele polityki gospodarczej

zapewnienie suwerenności państwa sprawiedliwość postęp społeczny prawa człowieka

Ustrojowo-systemowe i polityczne: umacnianie istniejącego ustroju społeczno-

gospodarczego

Ekonomiczne: pomnażanie bogactwa kraju powiększanie dobrobytu efektywne wykorzystanie zasobów oraz wzrost

gospodarczy przemiany strukturalne równowaga gospodarcza wzrost przedsiębiorczości wzrost udziału w międzynarodowym podziale

pracy

społeczne: sprawiedliwy podział dochodu gwarancje zatrudnienia wyrównane szanse awansu dostęp do dóbr kulturalnych i oświaty zapewnienie ochrony zdrowia zabezpieczenie społeczne

ekologiczne: ochrona środowiska naturalnego rekultywacja

obronno-militarne: powiększanie potencjału gałęzi o znaczeniu obronnym zapewnienie niezbędnych rezerw mocy produkcyjnych i środków

produkcji

Partnerstwo Publiczno-Prywatne

Istota PPP

Partnerstwo Publiczno-Prywatne (PPP), czyli świadczenie usług pożytku publicznego przez podmioty prywatne jest usankcjonowaną – prawem polskim – formą współpracy przedsiębiorczości prywatnej wspartej prywatnym kapitałem z sektorem publicznym na wszystkich szczeblach.

Ten instrument rozwoju infrastruktury i świadczenia z jej pomocą usług powszechnego pożytku gospodarczego stanowi rozwiniętą formę inwestowania w sektor publiczny w większości krajów świata. W Polsce dopiero zaczyna nabierać znaczenia.

Podstawa prawna PPP

Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym stanowi:

Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym

PPP jest dozwolone w Polsce między innymi, ale nie wyłącznie, Ustawą o partnerstwie publiczno-prywatnym. Inne formy prawne, a szczególnie wielotnie umowy cywilno-prawne skutkuja wspólpraca podmiotów publicznych i partnerów prywatnych, co ma w Polsce miejsce od wielu lat w sektorze wodno-kanalizacyjnym, utylizacji odpadów, a ostatnio w budownictwie komunalnym dla gmin, gdzie zostaly wykonane pierwsze projekty. Zarządzanie projektem przystosowanym do wdrożenia w trybie PPP oraz przygotowanie najważniejszego elementu, jakim jest Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym stanowi istotną praktyki doradczej. Fazy te poprzedzone są analizą ekonomiczną, finansową i prawną projektu zapewniającą później optymalne finansowanie inwestycji oraz realizację oszczędności, jakimi musi wykazać się każdy zaakceptowany projekt PPP w ciągu swojego cyklu życia

Podstawowe zasady Partnerstwa Publiczno-Prywatnego

Finansowanie z kapitału własnego• Struktura charakterystyczna zarówno dla

inwestycji publicznych jak i prywatnych

Struktura organizacyjna projektu komercyjnego

Partnerstwo inwestycyjne – warunki podstawowe

(samo)rząd chce utrzymać większą kontrolę nad przedsięwzięciem niż w przypadku prywatyzacji,

istnieją znaczne potrzeby inwestycyjne, a fundusze publiczne winny być kierowane na inne cele,

(samo)rząd chce stworzyć układ odniesienia dla sektora publicznego,

sektor prywatny jest w stanie uzyskać zwrot zainwestowanych środków z opłat za użytkowanie obiektu

Partnerstwo inwestycyjne – cele sektora publicznego

Szukanie nowatorskiego finansowania strategii rozwoju• - ograniczone możliwości podmiotów publicznych• - nieograniczone możliwości finansowania prywatnego Szansa na zmniejszenie zadłużenia JST Napływ kapitału (także zagranicznego) do JT Przeniesienie na sektor prywatny ryzyka i obciążeń Wykorzystanie prywatnego kapitału i know-how Zwiększanie wydajności i obniżanie kosztów Strategiczny nadzór władz nad rozwojem infrastruktury Transfer technologii Pobudzanie rozwoju rynków kapitałowych.

Partnerstwo inwestycyjne – cele sektora prywatnego

Możliwość wejścia w niszę rynkową Uzyskanie dostępności do terenów, których

nabycie byłoby –z uwagi na politykę władz –niemożliwe

Szansa na zwiększenie rentowności przedsięwzięć, poprzez unikanie wydatkowania środków na zakup praw do terenu, lub innych aktywów

Zmniejszenia ryzyka i ułatwienia proceduralne, wynikające ze wsparcia podmiotu publicznego

Strategia włączania sektora prywatnego w rozwój infrastruktury

Komercjalizacja jednostek budżetowych – przyznanie im autonomii i własnego budżetu –utworzenie zakładu budżetowego

Korporatyzacja jednostek świadczących usługi komunalne (przekształcenie przedsiębiorstwa komunalnego w podmiot prawa handlowego – formalne oddzielenie własności od czynności zarządczych)

Kontraktacja lub umowa na zarządzanie – sektor prywatny buduje lub zarządza obiektem za określoną opłatą, bez przyjmowania ryzyka finansowania inwestycji lub ryzyka uzyskiwania przychodów

Dzierżawa(lease contracts, Operation & Maintenance contracts) – prywatny wykonawca (operator) dzierżawi majątek publiczny, ma wyłączność na użytkowanie obiektów i urządzeń, ponosi ryzyko z wykonywanej działalności, pobiera wynagrodzenie za usługi, ALE NIE INWESTUJE

Zintegrowane partnerstwo inwestycyjne (BOT, DFBO, BOO) Prywatyzacja – własność i kontrola nad funkcjonowaniem obiektu, lub

przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, należą wyłącznie do sektora prywatnego

Spółka specjalnego przeznaczenia (SSP)

Forma organizacyjna –spółki specjalnego przeznaczenia (SSP) z udziałem publicznym

Udział podmiotu publicznego: - aport w postaci środków trwałych (nieruchomości), koncesji - zabezpieczenie interesu publicznego poprzez odpowiednie

regulacje statutowe władztwa w spółce Udział podmiotu prywatnego: - gotówka, - prawa autorskie – know-how, - doświadczenie w działalności deweloperskiej i zarządzaniu

określonego typu obiektami - zarządzanie ryzykiem

Zintegrowane partnerstwo (wg wytycznych Komisji Europejskiej)

Przeniesienie odpowiedzialności za projektowanie, konstruowanie oraz funkcjonowanie określonego urządzenia lub grupy aktywów na partnera z sektora prywatnego

BOT – buduj – obsługuj – przekaż DFBO – projektuj – finansuj – buduj - obsługuj BOO – buduj – posiadaj – obsługuj

Struktura BOT Buduj – Obsługuj – Przekaż

Istota struktury BOT(właścicielem aktywów, zarówno istniejących jak i nowych, pozostaje sektor publiczny):

BUDUJ (BUILD) – prywatna spółka inwestuje w publiczny projekt infrastrukturalny (bez finansowania realizacji)

OBSŁUGUJ (OPERATE) – spółka BOT utrzymuje obiekt w ustalonym okresie (np. 20 lat) i uzyskuje zwrot z inwestycji poprzez opłaty za obsługę obiektu

PRZEKAŻ (TRANSFER) – po zakończeniu okresu obsługi spółka przekazuje (samo)rządowi wybudowany obiekt

Struktura DFBO Projektuj – Finansuj – Buduj – Obsługuj

Istota struktury DFBO (koncesjonowanie –właścicielem aktywów, zarówno istniejących jak i nowych, pozostaje sektor publiczny)

PROJEKTUJ (DESIGN) – prywatna spółka projektuje obiekt FINANSUJ (FINANCE) – prywatna spółka pozyskuje

finansowanie realizacji obiektu BUDUJ (BUILD) – prywatna spółka inwestuje w publiczny

projekt infrastrukturalny OBSŁUGUJ (OPERATE) – koncesjonariusz zarządza

obiektem w ustalonym okresie koncesyjnym i uzyskuje zwrot z inwestycji poprzez pobieranie przez określony czas dochodów

Struktura BOO Buduj – Posiadaj – Obsługuj

Istota struktury BOO: BUDUJ (BUILD) – prywatna spółka inwestuje w

publiczny projekt infrastrukturalny, zapewniając finansowanie realizacji

POSIADAJ (OWN) – podmiot prywatny uzyskuje prawo do własności

OBSŁUGUJ (OPERATE) – SSP zarządza obiektem i uzyskuje zwrot z inwestycji poprzez opłaty za użytkowanie obiektu

Utrudnienia współpracy w ramach PPP

Ze strony podmiotów publicznych: - obligatoryjność i złożoność stosowania publicznych procedur

przetargowych - tryb oraz długi czas podejmowania decyzji z udziałem wielu stron i grup

nacisku - uwikłanie reprezentacji własnej w SSP w decyzje o charakterze

politycznym Ze strony podmiotów prywatnych: - koszty finansowania są wyższe przy zastosowaniu metody PPP - koncentracja na zysku, przy stawianiu celów społecznych w dalszej

perspektywie - tendencja do realizacji celów w jak najkrótszej perspektywie, z troską o

poprawność proceduralną, wyłącznie w niezbędnym zakresie - dochodzenie do decyzji poprzez negocjacje podparte analizą

efektywności ekonomicznej, z tendencją do ograniczania ilości decydentów

PPP NA ŚWIECIE

Partnerstwo publiczno-prywatne jest wykorzystywane do realizacji zadań publicznych w wielu krajach na świecie. Coraz trudniej jest znaleźć region świata, w którym model PPP nie był, bądź nie jest stosowany. Przez ostatnie 14 lat tj. 1994 – 2007 zostało zrealizowanych prawie 1200 umów PPP opiewających na kwotę niemal 290 miliardów EURO.

Wartość i liczba zrealizowanych projektów PPP w latach 1994-2007 (w mld EUR)

Wartość projektów PPP z podziałem na regiony w latach 1994-2007 (w mld EUR)

Wartość projektów PPP w latach 1994-2007 w poszczególnych sektorach (w mld EUR)

Dotacje wspierająće sektor publiczny

Dotacje przedmiotowe

stanowią dopłaty do cen produktów i usług stanowiących rezultat działalności przedsiębiorstw sektora publicznego. Znajdują zastosowanie tylko wówczas, gdy na pewne produkty i usługi z góry określa się cenę rynkową jako niemożliwą do zastosowania ze względu na przesłanki polityki gospodarczej i społecznej.

Dotacje podmiotowe:natomiast są udzielane wyjątkowo na rzecz określonego, konkretnego przedsiębiorstwa sektora publicznego, w przypadku gdy przedsiębiorstwo to poniosło stratę.Pokrywanie wprost z funduszów publicznych ściśle określonych kosztów przedsiębiorstw sektora publicznego występuje bardzo rzadko i dotyczy na ogół kosztów inwestycji lub remontów kapitalnych. Zdarza się jednak także, jakkolwiek zdecydowanie wyjątkowo, pokrywanie z funduszów publicznych niektórych kosztów bieżącej działalności przedsiębiorstw sektora publicznego.

Podmioty działające w ochronie środowiska

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska,- Ustawa Prawo ochrony przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r.

- minister środowiska – Andrzej Kraszewaski- wojewoda- starosta- wójt, burmistrz lub prezydent miasta

Funkcje podmiotów (z ustawy)

Minister właściwy do spraw środowiska wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy Głównego Konserwatora Przyrody, będącego sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym tego ministra.

Głównego Konserwatora Przyrody powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska

Wojewoda wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody.

Podmioty ochrony przyrody mają za zadanie lokowanie pieniędzy oraz koordynowanie ich wydatkowania na szczególnym sobie szczeblu.

Obszar działania danego podmiotu jest zależny od zasięgu terytorialnego jego urzędu.

Podmioty muszą czuwać na odpowiednimi organizacjami, które powołują w celu realizacji celów ochrony środowiska i przyrody