+ +

+

Botim Periodik i Shoqats Atdhetare Dukagjini, Viti i XII i botimit, nr. 139, maj 2015Nr. Llog. UNIONBANK 510367047020112, Shkodr - Albania, Tel. 00355692465784, internet: www.shoqatadukagjini.com, Kryeredaktor: Luigj Shyti, mimi 30 lek / 1.5 euro

cmyk

4

2

T injorosh t shkuarn, do t thot t mbetesh gjithmon fmij - T injorosh t shkuarn, do t thot t mbetesh gjithmon fmij - CICERONICICERONI

ZHVILLIMI I ZONZ SDUKAGJINIT - DOMOSDOSHMRI

PR T GJITH BASHKINSHKODR

LETR E HAPURKANDIDATVE PR KRYETAR T BASHKIS SHKODR

S pari ju urojm suksese ne angazhimin tuaj n t mir t komunite t t Bashkis Shkodr.Po ju shkruajm pr nj zon t Bashkis Shkodr, pr t ciln kemi nj shkall njohurie t mjaf-

tueshme. Kjo zon sht Dukagjini. Dukagjini, q e dini se ku bie, ka mundsi dhe rezerva shum trndsishme shoqrore, historike, natyrore, turis ke, por dhe ekonomike...

PARADOKSE TE QYTETIT TIM

FLAMUJT E GASPER TRAGAITVery silly are albanian!. Kjo ishte shprehja e nje i i anglez, q

me sa duket kishin ardhur si turist n Shkoder, tek po kalonin aferish Pes Heronjve. E prkthyer n shqip do t thot: Shum bu-dallenj jane shqiptart! E gjitha kjo fal vetm hatas q po shi-konin nga prania e mijra e mijra fl amujve t t gjitha ngjyrave qprfaqsonin gjith spektrin poli k t vendit ton. Sa shum fl amuj!Sa shum par ! Sa shum ! Sa shum! E ne sa pak! Sa pak!Shkodra nn hijen e fl amujve. Rrug q u ngjajn tunelave t errta.Pushtet absurd i ngjyrave. Dhun e mirfi llt psikologjike. Tundim edepresion... / Lazr Kodra

Nj dit n shkolln 9 vjeare BardhajJo gjithnj ndryshimet e drejtuesve t shkollave e japin pritshmrin, sepse shumher dominon

militan zmi e jo meritokracia. N shkolln 9 vjeare Bardhaj ka ndodh krejt e kundrta. Ka nj vit qdrej mi i ksaj shkolle i sht besuar t palodhurs, autoritares dhe profesionistes znj. Tereze Brigja.Fal vitalite t e perkush mit t saj pr ta jus fi kuar besimin e dhn, sot shkolla 9 vjeare Bard-haj ndryshon si nata me ditn krahasuer me nj vit m pare, duke fi lluar q nga krijimi i kushteve tprshtatshme pr msim, eleminimi i do t keqeje q vjen nga jasht, rritja e mobilizimit t kolek- vit msimdhns duke uar n vend autorite n e msuesit, qe n shum shkolla sht shum inprkmbur... / Prel Shytani 5FERID FRASHRI DHE SAKRIFICA TRAGJIKE

SI MBROJTS I AHMET ZOGUT?!SI E VRAU GJELOSH MARKU FERID FRASHRIN?!Ferid Frashri ishte nj o cer karriere i devotshm, thellsisht i politi-

zuar, i vn n shrbim t politikes dhe i prfshir n krahun kombtar. N gjysmn e par t viteve njzet mbante gradn e Kapitenit dhe ka dhnkontribut t vyer n krijimin e nj klime t qndrueshme politike dukeqn partizan i linjs s grushtit t nokautit... / Prel Milani

N TUZ, MES HISTORIS DHE HARRESS ...Me Ramazan eken, poe n

e gazetarin shkodran, udhto-jm drejt Tuzit, qyte t shqip-tar n Malin e Zi,m pak se 10km nga pika kufi tare e Hanitt Ho t. N shoqrin tonsht Gjon Dushaj, kryetarii shoqats Ded Gjon Luli,nj djal me shpirt ar s poredhe nj veprimtar i njohurpr shtjen shqiptare. Katrembdhjet vite q drejtonshoqatn dhe ansamblin folk-lorik me t njej n emr por nathot... / Sejmen Gjokoli

DUKAGJINASI,LIN DEDE GURI,MIRENJOHJA E

QYTETIT SHKODER

Me daten 22 maj 2015, ne hol-lin e Tearit Migjeni, u zhvillua ceremonia e dorzimit te titullit Mirenjohja e qytetit Shkoder, zotit Lin Dede Gurit. Ne kete cer-emoni moren pjese familjare e miq te Lin Gurit, mori pjese deputetja Joze n Topalli, kryetari i Bashkise te qytetit Shkoder, ... / Prel Milani

2nr. 139, maj 2015, j

+ +

+

+SOCIALE

S pari ju urojm suksese ne angazhimin tuaj n t mir t komunite t t Bashkis Shkodr.

Po ju shkruajm pr nj zon t Bashkis Shkodr, pr t ciln kemi nj shkall njohurie t mja ueshme. Kjo zon sht Dukagjini.

Dukagjini, q e dini se ku bie, ka mundsi dhe rezerva shum t rndsishme shoqrore, his-torike, natyrore, turis ke, por dhe ekonomike.

N kt territor jeton nj po-pullsi me cilsi shum t qn-drueshme q ka br t mun-dur rezistoj fuqishm kohs, kushteve sociale, poli ke dhe natyrore. Kjo e ka br kt ko-munitet q t jen i a pr tuprshtatur kushteve, pr t mbi-jetuar, pr t gjetur rrugzgjid-hje pr momen n por dhe afat-gjat.

Pas viteve 90 ka pasur nj emigrim t fuqishm pr n zonat fushore, qytete t ndry-shme t Shqipris, por edhe n shum vende t ndryshme t bots. Kjo ndodhi nga dshira pr nj jet m t mir, por ky emigracion masiv u nxit edhe pr fak n se edhe ato kushte q ishin u dmtuan pothuaj fare dhe vrtet nuk mund t jetohej as n kushte minimale.

DREJTIMI KRYESOR I PUNSN KT ZON SHT DHE DUHETT JEN:

KRIJIMI I MUNDSIVE T PUNSIMIT

NDALIMI I SHKRETIMITT KSAJ ZONE

KRIJIMI I MUNDSIVE PR RIPOPULLIMIN E SAJ

Kjo krkon nj angazhim fron-tal, por, disa prparsi mendo-jm se jan:

1 Prmirsimi i infrastruktursrrugore, veanrisht asfal mi i rrugs Qaf e Trthores-Theth-Breglumi-Shosh-Kir-Prekal, por fi llimisht Qaf e Trthores-Theth dhe Prekal Kir.

2 Realizimi i furnizimit me ujt pijshm i t gjith banorve. Mbshtetje pr rindr m dhender n kalash ujitse n shr-bim t fermerve.

3 Rikonstruksioni i sistemit t prodhimit dhe transme mit t energjis elektrike n kt zon.

Nxitje pr shfrytzimin e ujraveduke ndrtuar hidrocentrale tvegjl q mund t jen shumekonomik.

4 Ngritja e niveli shkencordhe metodik n shkollat e zons,veanrisht n shkolln e mesmeBreglumi, duke mbshtetur mesubvencione msuesit q punoj-n aty, rikonstruk mi i shkollavedhe vnia n gjendje normale.Rritja e kapaciteteve dhe bash-kpunimit me komunite n prt mbshtetur shkolln dhe pu-nn e saj.

5 Vendosja n funksion tshrbimit shndetsor dhe nvean vnia n pun e spitalitn Breglumi me specialist m tdomosdoshm.

6 Mbshtetje me kredi tbuta pr banort e ksaj zonpr rindr min e shtpive tdmtuara kto vitet e fundit.Gjithashtu mbshtetje pr zh-villimin e kulturave bujqsore,blegtorin, pemtarin, pr t pasur prodhim plotsisht bio.Mbshtetje edhe me trajnime ekualifi kime pr banort.

7 Menaxhimi i kualifi kuar ipyjeve, kullotave dhe i kafshvet egra q jetojn n to.

8 Zhvillimi i mtejshm i tur-izmit sht prioritet n ktzon. Ai sht shum e nevo-jshme t mbshtetet me kredit buta dhe afatgjat pr ndr- min e infrastrukturs s pritjesdhe akomodimit t turistve.Nxitje dhe mbshtetje pr tushqyerit bio dhe tradicional.Turizmi sht i domosdoshmdhe i mundur n t gjith ktzon pasi ka mundsi t shumta.Kjo mund t realizohet duke zh-villuar infrastrukturn rrugore me t gjith elementt e sajnga Prekali dhe deri n Theth,duhet mbshtetur ngritja e ka-paciteteve pr kushtet dhe shr-bimin e pritjes dhe prcjelljes sturistve.

9 Krahina e Dukagjinit karezerva t pallogaritshme his-torike, arkeologjike dhe etno-grafi ke. N kt zon jan trikshtjella t mesjets, pse joedhe m t hershme, ka vend-banime rreth 3000 vjeare, ka qafa e male q bar n n gjirine tyre histori, legjenda, kng,prralla, vegla muzikore, valle,etj. N vi n 1454 Gjergj Kastrio

vjen n Kshtjelln e Dakajve, n Shal. Ka ura t bukura dhe interesante, qafa malesh t pr-shtatura nga dora e njeriut pr kaluar.

sht e domosdoshme projektet dhe mbshtetja pr to, n mnyr q t mos zhduket historia. Duhet nxitur dhe mbshtetur, studiues dhe shkrimtar q t pasqyrojn sa m mir dhe m thell kt histori q ruli i globalizimit mund t fshij. Jo t shkruhet nga dritarja e pallatit, pra nga larg, por t shtitet m kmb, t preket me dor, t dgjohen mvesh far mund t dgjohet dhe t shikohen me sy t paktn ajo q ka mbetur.

10 Vlerat natyrore t ksaj zone jan t pallogaritshme, por edhe t pa prsritshme. Njohja e dhe publikimi i tyre shton num-rin e vizitorve, rrit mundsin e zhvillimit t ksaj zon, rrit vlerat pr t ardhmen. N kt zon ka shpella shum intere-sante, ka llojshmri shum t madhe t bimsis, midis t cilave ka shum bim mjek-sore, bim t egra t ngrnshme dhe bim ngjyruese. Nxitja e stu-dimeve n kt drej m, zhvillimi i ekspeditave, ekskursioneve me t rinjt, shton dashurin pr kt zon, por dhe zhvillimin.

11 sht domosdoshmri nxitja e nxnsve pr studime n t gjitha shkallt dhe llojet e shkollave. Koha ka treguar se nxnsit nga kjo zon, n shu-micn drmuese kan qen shum t mir n studime. Kjo do t rrit nivelin arsimor kul-turor t komunite t.

12 Prej rreth 25 vitesh, ma-sivisht familje nga Dukagjini nuk jan pronar ligjor t prons s tyre n at zon, sipas ligjit n fuqi. sht shum urgjente le-galizimi i saj pasi nuk mund t bhen inves me, gj e cila pen-gon zhvillimin, tregun, etj.

13 Alpet Shqiptare, n t cilat shtrihet Dukagjini, kan vlera t shumta. Kto Alpe merito-jn vmendje dhe vlersim nga t gjith. Do t ishte me vler shum t madhe knaqsie dhe publicite , q n respekt t tyre,por edhe pr njohjen dhe rritjen e frekuen mit t tyre, ngritjes m lart t turizmit n kt zon,trheqjen e vizitorve, t orga-nizohen nj festa Dita e Alpeve Shqiptare n mnyr t prvit-shme n Theth, n nj dit nmuajin gusht pasi kthehen edhe

shum emigrantt. Prvoja ka, dhe mundsit jan. Kjo do rriste vlerat turis ke dhe pub-licis ke gjith zons, por edhegjith Bashkis Shkodr.

14 Besimi dhe shrbimi fe-tar, n kt zon, sht qindravjear. Pri rinjt dhe rregull-taret e kishs kan qen dhejan pran njerzve n edukimine shkollimin n prgjithsi dheat shpirtror n vean . Bash-kpunimi i dyanshm, religjionfetar bashki, do t shrbenteakoma m shum pr edukiminme tolerancn, uljen apo shua-rjen e grindjeve, ngatrresave,vrasjeve dhe gjakmarrjes.

15 Ka ardhur koha q tgjitha rrugt, qendrat historike,kulturore dhe fetare t trego-hen m tabela, pse jo edhe njprshkrim i shkurtr rreth tyre.

16 sht shum e nevojshmeq t nxiten dhe mbshteten projekte pr krijim e lagjeveetnografi ke, pasi baza kryesoreekziston. Me pun dhe kujdesmund t realizohen shum bu-kur, si pr shembull n lagjenMekshaj n Nnmavriq, n Kir,por edhe n fshatra t tjer.

17 Nxitja dhe mbshtetja eprga tjes dhe shprndarjes s nj guid turis ke, t plot. przonn e Dukagjinit.

18 sht shum e nevojshmeq t mundsohet vendosja e pllakave prkuj more, disa prej t cilave po i prmend:

a. Mbi vizitn e Gjergj Kastrio- t n Dakaj-Shal n vi n 1454

b. N Themelet e Kishs sShtjefnit n Breglumi, Shal.

c. N Kshtjelln e Dakajve-Shal.

. N Kshtjelln e Qereshit-Pult.

d. N kshtjelln e Kirit-Pult.e. Vendbanimi rreth 3000

vjear n Theth. f. Te Ura e Shals ku kaluan

1500 ushtar Malazez n vi n1915 n dy pushk t kulmuara.

g. Pr thyerjen e ushtris Os-mane n Qafn e Agrit n vi n 1910.

h. Te Kisha e Thethit pr ndr- min e saj 1892 dhe rikonstruk-sionin e saj nga bashkatdhetartme banim ne Amerik.

i. N afrsi t Kishs n Theth pr hapjen e shkolls s par n Dukagjin nga At Shtjefn Gjeovi n vi n 1917.

j. N shtpin ku sht lindurAt Daniel Gjeaj n Theth.

19 N t gjith punn pr zh-villimin e zons s Dukagjinit t

bashkis Shkodr, sht e do-mosdoshme integrimi dhe pr-faqsimi shum m i mir s deri tash i banorve t rinj n jetn poli ko, shoqrore dhe adminis-tra ve t Bashkis Shkodr. Kjo do t bj t mundur thithjen e mbshtetjes s tyre n pjes-marrje dhe mbshtetje n vo- me, do t mundsoj zhvillim, prparim, mirkup m dhe tol-eranc.

20 Mendoj, q n kuadrin e prgjithshm t programit tuaj, t ishte edhe nj program konkret rajonal zhvillimi pr zo-nn e Dukagjinit.

Programet rajonale do t ishin jo vetm t nevojshme, por t domosdoshme edhe pr zona t tjera, pasi Bashkia e Shkodrs mund t rajonizohet pr efekt studimi dhe planifi kimi sipas territorit dhe mundsive t zhvillimit. Programet rajo-nale do t krijonin mundsin e programeve dhe prem meve konkrete dhe po ashtu edhe mundsin e krkess pr re-alizimin e tyre. Bashkimi i pro-grameve rajonale do t bnte programin prgjithshm t bashkis, t lexueshm, konkret mbi bazn e nevojave parsore dhe mundsive t zhvillimit, por dhe t mundshm pr tu reali-zuar, dhe pr tu kontrolluar.

Interesimi, nxitja dhe mbshtetja pr kt zon sht shum e rndsishme. Vlersimi i problemeve t ksaj zone, disa prej t cilave u prmenden ktu, sht me vlera pr sot dhe pr t ardhmen. Mbshtetja e ksaj zone nga Ju q krkoni t drej-toni Bashkin Shkodr do t gje-jn mbshtetjen nga komunite dukagjinas. Duam t besojm n kthimin e syve n drej m t ksaj krahin, veanrisht n kt koh q u b edhe riorga-nizimi territorial e administra- v dhe mundsit jan m t mdha.

Me respektNdue SANAJ Kryetar i ShoqatsAtdhetare Dukagjini Luigj SHYTIKryeredaktori gazets Dukagjini

Shkodr, m 11 maj 2015

ZHVILLIMI I ZONZ S DUKAGJINIT - DOMOSDOSHMRIPR T GJITH BASHKIN SHKODR

LETR E HAPURKANDIDATVE PR KRYETAR T BASHKIS SHKODR

3nr. 139, maj 2015 3, j

+ +

+

+HISTORI

KOMUNIKAT Nr. 2

MBI ECURIN E PUNS PRVENDOSJEN E PRMENDOREVE

T ATDHETARIT MEHMETSHPENDIT DHE ALBANOLOGUTMARTIN CAMAJT N SHKODRKryesia e Shoqats Atdhetare Dukagjini e gjen me

vend q t njo oj antart e shoqats, dashamirt,dhuruesit pr grumbullimin e fondeve fi nanciare sidhe gjith opinionin publik, mbi ecurin e mbledhjess deri tashme t fondeve, si dhe punn q po bhetpr prga tjen dhe vendosjen e shtatoreve t Mehm-et Shpendit dhe Mar n Camajt n qyte n Shkodr.

Fal kup mit dhe mbshtetjes nga shum dukagji-nas, por edhe jo dukagjinas, si brenda edhe jashtatdheut, sht br nj pun mja e madhe q nakan mbushur me gzim dhe krenari, por edhe mbesim do t bjm realitet kt mision n kohn eduhur. Ne u shprehim mirnjohjen dhe gjith respe-k n ton t gjith atyre q me bujari shembullore, methjeshtsin dhe ndjenjn e ndihms dhe prkrahjespr vendlindjen dhe fi gurat e saj, pr historin dhekulturn e saj, pr transme min e tyre tek brezi i ridhe ata q vin.

N dhurimin dhe grumbullimin e fondeve, pr ktoprmendore, morn pjes 149 veta, nj pjes nga tcilt edhe familjarisht si brenda dhe jasht atdheut.Nga kto dhurime u mblodhn deri n kt mo-ment, 62783 Euro. Krahasuar me projek n, nga ktodhurime jan realizuar rreth 77% t projek t. Pjesatjetr pritet q t grumbullohet.

Ne, me respekt dhe prulsi falnderojm t gjithata q kan ndihmuar dhe do t ndihmojn n ktdrej m, por sht pr tu theksuar me konsideratshum t lart, se, n ball t dhuruesve qndrojnbashkatdhetart ton nga Ne Jorku t cilt me or-ganizim t prsosur, me thjeshtsi dhe respekt, kanmundsuar mbi 72% t ardhurave t mbledhura deritash, ose rreth 57% t t gjith projek t. Mirnjohjadhe respek pr ta sht i merituar.

sht vendi q t falnderojm nga zemra edheata dhurues jo dukagjinas q jan br pjes e rnd-sishme n mundsimin e realizimit t ksaj detyreq i kemi vn vetes. Gjithashtu me shum respektfalnderojm ata qytetar amerikan q me ndjenjne respek t pr vendin e origjins s tyre jan brpjes mja e rndsishme n grumbullimin e ktyrefondeve, ndonse, t part e disa prej tyre, jan lar-guar prej mbi gjasht brezash nga trojet amtare, ngaDukagjini.

Duhet thn se misioni ka nevoj prsri sepsenuk jan grumbulluar fondet e nevojshme. Kemi be-sim t plot n vazhdimin e mbshtetjes deri n mb-ylljen me sukses t plot te j.

T dashur vllezr dhe motra!Ka prfunduar ngritja me balt dhe n datn 15

maj do t fi lloj derdhja n alli e shtatores s atd-hetarit Mehmet Shpendit, dhe nga fi llimi i muajitqershor do t fi lloj derdhja n bronz. Rreth datave25-30 qershor do t jen ga pr tu vendosur n ven-din e caktuar. sht miratuar nga Kshilli i BashkisShkodr vendi i vendosjes s ksaj prmendoreje. Kyvend sht n sheshin e zons industriale t qyte tt Shkodrs. Presim q s afrmi t miratohet edhevendi i vendosjes s shtatores s albanologut Mar nCamajt, pr t cilin jan br propozimet prkatse.Me mbarimin e puns me balt dhe alli t shtatoress Mehmet Shpendit do t fi lloj puna pr shtatorene Mar n Camajt.

T gjith s bashku, duhet dhe do t realizojmkt mision, jemi besimplot se do t grumbullohensasia e nevojshme fi nanciare pr plotsimin e j.

Me respekt dhe prulsi pr t gjith dhuruesit paprjash m, por dhe me dshirn pr t qen s bash-ku n prurimin e ktyre prmendoreve n kohn eprcaktuar n projekt.

KRYESIA E SHOQATS ATDHETARE DUKAGJINIShkodr, 09.5.2015

Antar e antare t Shoqats Atdhetare-Dukagjini, miq tShoqats Atdhetare-Dukagjini, Shoqata e jon, nesr mbush 12vjet nga themelimi i saj. Vjen n kt prvjetor me shum arritje.

Pr t pasur m t qart jetn e saj 12 vjeare, po japim njhistori t shkurtr t rrugs s saj:

Shoqata Atdhetare-Dukagjini, me moton: Mos pyet sefar bri Dukagjini pr ty, por far un bra pr Dukagjinin, uthemelua me 6 prill 2003 dhe u miratua n gjykatn e shkalls s pare -Tiran, me vendim Nr. 666, date 13 maj 2003.

MISIONIDuke u mbshtetur n historikun e s kaluars dhe t sotmes,

duke respektuar ndjenjat dhe sakrifi cat e t parve pr liri, pa-varsi dhe prparim shoqror, Dukagjini t zr m mire vendinq meriton n botn e qytetruar e moderne.

Gjate ktyre viteve, veprimtarit kryesore jan:1- Jan prga te dhe zhvilluar gjasht simpoziume dhe nj

seminar shkencore Dukagjini n rrjedhat e historis:1.1- I pari, kushtuar 85 vjetorit t Bess s Prekalit, me tem

Kuvendet malsore dhe koha, mbajtur m 19 Nntor 2004;1.2- I dy , kushtuar 95 vjetorit t Lu s s Qafs s Agrit, 90

vjetorit t Lu s s Planit dhe 90 vjetorit t rnies s heroit tDukagjinit, Mehmet Shpendit, me tem Traditat patrio ke dheliridashse t dukagjinasve n vitet 1890 - 1920 , mbajtur me 25 Shtator 2005;

1.3- I tre , kushtuar 100 vjetorit t lindjes s nj fi gure tmdhe t Dukagjinit dhe t Shqipris, At Jak Marleka (prof. dr.Luigj Marleka), me tem Nj misionar n Shrbim t Kombit, mbajtur me 24 Nntor 2006;

1.4- I katr , kushtuar vlerave materiale dhe shpirtrore t dukagjinasve, me tem: Kultura materiale e shpirtrore, mbaj-tur me 24 nntor 2007.

1.5- I pes , kushtuar femrs dukagjinase, me tem: Femra dukagjinase n koh, e mbajtur me 7 Dhjetor 2008.

1.6- I gjash kushtuar gjakmarrjes, me teme: Gjakmarrja re-torike apo realitet, n bashkpunim me Komisionin Drejtsi ePaqe, me 11 dhjetor 2010

1.7- Seminari sht zhvilluar me teme: Drej met e mund-shme t zhvillimit t Dukagjinit, me 3 maj 2008.

1.8- Konferenc prkuj more, n kuadrin e 100 vjetorit t Shpalljes s Pavarsis, n bashkpunim me shoqatn Mar nDreshaj, me qendr n Peje, me 21 prill 2012, n Fsha n ePaqes, n Shkodr

2- Prga tur dhe nxjerr do muaj, duke fi lluar nga muaji Dh-jetor 2003, gazetn e shoqats, me emrin Dukagjini, gjithsej138 numra, dhe n fund t k j muaji del numri 139.

3- Jan promovuar 55 libra t autoreve dukagjinas, q kanshkruar kryesisht dukagjinasit pr Dukagjinin

4- Me grupin ar s k t Dukagjinit, jan organizuar dhe mbshtet nga Kryesia e Shoqats realizimi i 10 mbrmje ar-gtuese, n kuadrin e festave t fund vi t, t Krishtlindjes, t vi tt ri dhe t Pashkve.

5- Me kngtart dhe krijuesit m t mire t Dukagjinit, u pr-ga t dhe u dha koncer folklorik Folk 2007, me ras n e Pash-kve n Teatrin Migjeni, me pjesmarrjen e Ar stes s Popullit Tinka Kur , ar s t t Merituar Lazer Filipi, regjisorit dhe aktoritBruno Shllaku, aktores Drande Xhaj, muzikologut Bardhyl Hysa dhe koreografi t Aldo Nika. Ajo u zhvillua me 7 Prill 2007.

Nj koncert i ll, i tulluar Folk - 2008 , me 27 dhjetor 2008, Folk- 2009 , me 23 dhjetor 2009, dhe Folk- 2010 t mbshte-tur nga Kryesia e Shoqats, jan dhn n Teatrin Migjeni.

6- Jan hapur: Ekspozita fotografi e e tulluar Kontrast e fotografeve amator Luigj Shy dhe Luigj Mila, q u hap me 10-14maj 2007. U prga t dhe u ekspozua puna e 18 piktoreve du-kagjinas, midis t cilve Piktort e mdhenj Zef Shoshi dhe NdocGurashi, q u hap me 13-17 maj 2008.

7- Jan prga tur dhe zhvilluar 14 ceremoni prkuj more,kushtuar fi gurave dhe personaliteteve dukagjinas.

8- Jan botuar 2 libra t Shoqats, me tull Dukagjini nrrjedhat e historis, 1 dhe 2. I pari prmban materialet e sim-poziumit shkencor Kuvendet malsore dhe koha dhe Traditatpatrio ke dhe liridashsve te dukagjinasve ne vitet 1890 1920, ndrsa e dy prmban materialet e simpoziumit shkencor Njmisionar ne shrbim te kombit. sht br ga pr bo m libri itrete, i katrt dhe i pes i ksaj serie, por jemi n pritje t mund-sorve pr bo m.

9- N bashkpunim me Qendrn e Gruas Hapat e Lehte, nmuajin Nntor 2007 dhe 2008, kemi zhvilluar dy veprimtari, me tem E bukur por e ndryshme, q n thelb ishte puna q bhet

pr integrimin e banorve t ri, q kan ardhur nga malsit nmjedisin qytetar n lagjen Mark Lula t qyte t t Shkodrs.

10- Bashkpunim me Shoqatn e Miqsis Kosove-Malsi eMadhe Mar n Dreshaj, me qendr n Pej, me datn 3-4 tetor2009, n Shkodr, zhvilluam nj veprimtari kulturore e ar s ke,me tem: T gzojm s bashku, duke prdorur sloganin: Jemivllezr, qeshim dhe qajm s bashku. Gjithashtu, jemi pjes-marrs n Manifes min Zri i Vllazrimit- 2010 , n kuadrin e10 vjetorit t Shoqats s miqsis Kosove-Malsi e Madhe Mar- n Dreshaj; me datn 24-25 prill 2010, n Pej-Istog dhe Dean,si dhe n manifes min Zri i Vllazrimit-2011, n kuadrin e100 vjetorit t fi llimit t kryengritjes an -osmane dhe ngritjes sFlamurit n Dei, me 6 prill 1911, me datn 16-17 prill 2011 nPrizren, Dean dhe n Istog; n kuadrin e 100 vjetorit t Shpalljess Pavarsis me 21-24 prill 2012, n Shkodr, n Pej, n Klin,n Istog dhe n Dean; me datn 24-25 prill 2013, me datn 25-26 prill 2014 dhe me datn 12-13 prill 2015.

11- Me es t Ansamblit Ded Gjon Luli, n Tuz, mormpjes n 10 vjetorin e Lumnimit t Nn Terezs, me 10 tetor2013.

12- N bashkpunim me Fototekn Marubi, me datn 15 shkurt 2014, hapm ekspozitn Shan Pici-1938, i cili ka qenfotograf i apasionuar pas natyrs dhe nga 110 fotografi q uekspozuan, 83 foto ishin t realizuara npr Dukagjin.

13- Me es t prgjegjsit t Muzeut etnografi k ShtjefenIvezaj n Tuz, kemi marr pjes n 12 vjetorin e krijimit t j,me 1 maj 2014.

14- Me datn 17 maj 2014, promovuam dokumentarin Mis-teri i nj Kreshte, te autorit Mhill Vata.

15- Me datn 13 dhjetor 2014, u zhvillua ceremonia e pro-movimit te librit, me tull Dukagjini, rrug m n gjenezs, meautor Luigj Shy .

***Jemi themelues t Klubit Shqiptar t Medias; t Grupit Lokal

t Veprimit Bjeshkt e Namuna dhe t Grupimit Aleanca prJetn, me qendr n Shkodr.

Gjat ksaj periudhe kemi arritur t dekorohen: AlbanologuMar n Camaj e Piktori Lin Delija, me urdhrin Nderi i Kombit,atdhetari Mehmet Shpendi u dekorua me Medaljen e Art tShqiponjs. Gjithashtu u arrit t nderohen disa personalitete du-kagjinase me tullin Qytetar Nderi dhe Mirnjohja e Qyte t tShkodrs.

***Vi 2015 na gjen n valn e puns pr realizimin dhe vendos-

jen e prmendoreve t Atdhetarit Mehmet Shpendi dhe Albano-logut Mar n Camaj n qyte n Shkodr. Kto dy fi gura jan ngam prfaqsueset jo vetm pr Dukagjinin por edhe gjith ven-din ton.

Realizimi i ksaj nisme do t bhet realitet n saj t solidarite tmbar dukagjinas, veanrisht t vllezrve dhe dashamirsve tDukagjinit dhe ktyre dy fi gurave, n Ne Jork, Miigan, por edhekudo ndodhen brenda dhe jasht Atdheut nprmes ndihmavet tyre fi nanciare. Realizimi i ksaj nisme krijon mundsin dheprvoj shum t rndsishme pr te ecur prpara, ka, jo vetmsht nj obligim i madh pr secilin antar shoqate, por dhe prmiqt dhe dashamirt e saj.

***Gjith kto arritje t Shoqats, nuk do t ishin realizuar pa

mobilizimin kmbnguls dhe ta vazhdueshm t Kryesis sShoqats dhe gjith antarve dhe bashkpuntorve t saj, nukdo realizoheshin pa mbshtetjen fi nanciare t Dukagjinasve, qenuk jan pak, por 365 vete gjat ktyre viteve. Prej tyre mund teveojm: Dukagjinasit e t tjer n Ne Jork, Miigan, Bruksel,Gjergj Leqejzen, Ndue Ftonin, komunn e Pul t, Mhill Prroni, PalGjolaj, Pal Lera, Gjergj Vocaj, Kol ardaku Prnda Shpendi, Mar- n Bardhoj e shum e shum t tjer, t cilt i kemi uruar dhe iurojme me gjith thellsin e zemrs: Ju rritt ndera dhe painfaqen e bardh

Me ras n e 12 vjetorit t themelimit t shoqats, Kryesia uronta gzojm festn e themelimit t saj dhe me faqe t bardh nrealizimin e misionit t saj.

GZUAR!

KRYESIA E SHOQATES ATDHETARE-DUKAGJINI Shkodr, m 12 maj 201

2003-201512 VJET SHOQATA ATDHETARE DUKAGJINI

4nr. 139, maj 2015, j

+ +

+

+OPINION

EDITORIAL

KUSHTRIMI I MONUMENTEVE Q PO VDESIN

Restaurimi dhe mbrojta e monumenteve t kulturs sht domosdoshmri. Njohja dhe mbrojtja e tyre, tregon sa ne jemit interesuar pr t njohur vet, por edhe pr tu ln brezave q vin t njohur his rin dhe kulturn e ton. Edhe pse ktejkaluan shum e shum ushtri pushtuese e regjime gjakatare e grabitse, prsri kan mbetur n tokn shqiptare shum dshmi t s kaluars. Nj nga zonat m t thella malore t Shqipris sht Dukagjini. N kt territor ka shum dshmi historike.

Kjo zon sht shum e vjetr n histori. Ktu akoma shun-gullojn legjendat pr Or e Zana, gjallojn kngt e vajet,ka kshtjella mja t vjetra, ka vendbanime t vrtetuara q zn fi ll shum hert n histori, ka male e lugina q bar n mbi vete histori t thella dhe pasuri t mdha, ka kisha shum t hershme, ka shum e shum vegla pune origjinale dhe t vje-tra, ka alor mja t pasur, ka vegla muzikore, ka kng e valle shum t bukura, ka shtpi banimi unikale, etj.

N Dukagjin ka tri kshtjella, minimalisht mesjetare, po folur dhe pr shum vende q n t folurn vendase quhen qytetza t cilat mundet q fl asin pr t kaluarn edhe kto, n Theth ka vendbanim rreth 3000 vjeare, ka kisha q zn fi ll shum hert n mesjet, por mungon interesimi dhe kon-servimi i tyre. Brenda tyre ka histori q fl en por nga dita n dit po vdesin fare. Mbi to nuk mungon edhe dora keqbrse e njerzve mendjeshkurtr dhe q nuk din vlerat e tyre. Me lvizjen e popullsis po harrohen edhe doke e zakone shum t mira, po humbasin n rrjedhn e civilizimit e q ruli i glo-balizimit vepron fuqishm, pr t ciln brezat e ardhshm dot na krkojn llogari sepse do t krkojn rrnjt e tyre, pa-varsisht se ku punojn dhe jetojn, pavarsisht se norma dhe tradita t reja po hyjn dhe do t hyjn, por ato tregojn rrugn nga kemi ardhur.

Por far po ndodh konkre sht me gjith kt pasuri t vyer. Kto vlera, ato q kan mbetur, po vdesin do dit nga shum faktor, po shkatrrohen nga koha, por edhe nga paku-jdesia ndaj tyre.

Historia, arkeologjia, etnografi a, kultura, etj. nuk jan vetmn qytet. Ato jan, me shumic, n fshatra, qofshin fushore apo malore. sht shum bukur kur ka monumente t historis dhe kulturs n zona malore. Atje, n Bjeshkt e Dukagjinit fl asin me zrin e tyre t mundshm kshtjella, vendanime shum t vjetra, ura interesante, rrug e qafa n lartsi malore rreth 2000 m mbi nivelin e de t q dora e malsorit ka punuar n to n shekuj pr br t kalueshme. Shte duhet t ndrhyj. Nuk ka sesi t mos e trheq vmndjen e shte t gjith kjo pasuri q po vdes. Riorganizimi territorial krijon mundsi t shumta pr ndrhyrje me studime, restaurime dhe publikime pr kto objekte t historis dhe kulturs ton kombtare. Shte , Min-istria e Kulturs, Bashkia duhet t bjn projekte t veanta pr hulum min e tyre, me qllim q t vihen n dispozicion t kohs, n dispozicion t komunite t, n dispozicion t gjith atyre turisteve q vizitojn kto zona nga gjith ant e bots, objekte, kto, q do t trheqin edhe m shum turist.

Jan vlera t iden te t ton q duhet ruajtur, jan vlera t pazvndsueshme, sht ekzistenca e qenies ton. Duhet br dika q t ruajm vetveten dhe ty tregojm brezave q vin se kush kemi qen q t dim ata se kush jan e nga vin. Ruajtja e kulturs dhe traditave t mir sht domosdoshmri,pr sot por bhemi m t qndrueshm edhe n t ardhmen

Vrtet riorganizimi territorial krijon mundsi shum t mdha, por duhet vlersim, planifi kim, vullnet, kmbngulje, guxim, bashkpunim, organizim dhe menaxhim problemesh dhe fondesh. sht koha t kujdesemi sot, sa m par, q t mos thuhet m von na ishte nj her. Kushtrimi I ktyre monumenteve q po vdesin duhet dgjuar m mndje dhe me zemr. Jan vlera q kan krijuar brezat e kaluar, por u duhen brezave q vin.

Jan shum pun dhe n shum drej me por pr kto q u shkruan ktu jan thirrjet e fundit, prandaj jan me ngut t madh sepse jan n buz t varrit.

Luigj SHYTI

FLAMUJT E GASPER TRAGAITVery silly are albanian!. Kjo ishte shprehja e nje

i i anglez, q me sa duket kishin ardhur si turist n Shkoder, tek po kalonin afer ish Pes Heronjve. E prkthyer n shqip do t thot: Shum budallenj jane shqiptart! E gjitha kjo fal vetm hatas q po shikonin nga prania e mijra e mijra fl amujve t t gjitha ngjyrave q prfaqsonin gjith spektrin poli k t vendit ton. Sa shum fl amuj! Sa shumpar ! Sa shum ! Sa shum! E ne sa pak! Sa pak! Shkodra nn hijen e fl amujve. Rrug q u ng-jajn tunelave t errta. Pushtet absurd i ngjyrave. Dhun e mirfi llt psikologjike. Tundim e depresion. `akord marramends! Disproporcion. Disharmo-ni! `ekuilibr. Poe k humorizmi e denj pr s -lin Pirandelian! E vetmja an posi ve pr lypsart, q t pakten gjejn nj hije posht fl amujve pr

t shtrir bezen e ndyr mbi t ciln qindarkat e hedhura nga ndonj bamirs kalimtar,zhurmojn si nguj funerali t kobshm. Por jo vetem kaq. Edhe burri i djersitur nga dielli prvlak ndjek hijen e fl -amujve dhe thrret ritualin e prditshem :Hajde aj mali , vetem pesedhjet lek tuba! Ndrsa nj urim e bn edhe pr fl amujt : Shyqyr Zo t q u uen kta fl amuj se ga ma pat plas dielli kryet! A thue i lan shum pa i hjek? Se sa pr t tjerat dreqi i mart te tan! I pagucun n shpirt nga dometh-nia e fl amujve ndjek zigzakun e hijes se tyre deri n perendim t diellit. Ndrsa mua mu kujtua GaspriGasper Tragai, ai personazhi i famshm i Koliqit tek libri Tregtar fl amujsh. Ai Gaspri q e pom-ponte intelektualin Hilush Vilza q t shkruante sa m shum pr fl amurin shqiptardhe e gjitha kjo vetem e vetem q t nxirrte fl amujt e j te mb-etur stok n magazin e t` i shiteshin, se sa pr pa-trio zm nuk i plaste fare! Kta tont, e kohs ssotme, bj be se e kan vetm pr patrio zem e dashuri ndaj Atdheut! Hajri kjo ! Sa shum pas-ardhs paska pas ky Gasper Tragai! Po ku dreqin e gjete more Koliq kt palo njeri q la kaq shum trashigimtar?!

BREZI I KRISTALT I NJERZVE T KRISTALITSa her n jetn ton u jemi drejtuar njerzve t

mir me shprehjen:Ti je i kristalt more vlla! Por er-dhi nj dit e nj koh kur emrat simbol t virtyteve njerzore u damkosen mbi fasada muresh brenda s cilave gjoja lulzon dituria e virty njerzor. Ia fi l-luan nga emrat e metaleve t muara e deri tek du-kurit natyrore q i kan sjell njerzimit bega n ndr shekujt e historis s j. uditrisht quheshin

UNIVERSITETE! U dynden brenda mureve t tyre elita intelektuale, t cilt ndo-nse kishin konkuruar disa her dhe nuk kishin fi tuat t drejta studimi, m n fund e gjetn strehn n kto kthina me emra trheqs e zorr t kalbura. `programe q kishin more i dashur lexues! Mja onte t shkoj n oren 8.00 dhe t diplomo-heshe n orn 10.00 t t njjts dit! Ju

ndoshta nuk e quani arrirje. Gaboheni. Pasha Zo- n gaboheni! A nuk i shikoni kta pinjoll e pinjolletek bjn karrier? Krekosen, Pispillosen, Filozofo-jn! Mbahen rnd , rnd! T a pr prthyerkarakterin e tyre. Imitojn sterio pe dinamike tndryshem brenda s njjts dit. Shkalln e deli-tan zmit e kan ngritur deri n qiell. Nga duart eture po gatuhet nj brez. Nj brez q nesr do t dot marrin fa n e ke j vendi n dor. Gatuhen nganjerzit e Kristalit, por nuk do t jen t ll njet. Ata dhe ato po gatuhen si qelqurina.Nesr dot thyhen n rrug. Njerzve do t`u thern kmbt.Do rrzohen e do t`u theren duart. Do t rrzohene do t ahen n fytyr. E n fund t fundit njerzite bjn kombin. E po mbe kombi pa fytyrlargqo ! Ather ne nuk na mbetet gj tjetr, vese

t`ua rrisim nderin njerzve t Kristalit pr sherbimin q i bn Atdheut ton, pasi ata vet nuk e njohin kt koncept.

A SHT SHKODRA GOJA E KALIT

Qindra studiues e kri k t letr-sis , si nga Evropa ashtu edhe nga Amerika e m gjer, kan thn mendimin e tyre pr domethnien e tullit t romanit GOJA E KALIT e shkrimtarit anglez Xhojs Keri. Ma-jaja e mendimit kri k rreh n ver-sionin, se n nj shoqri kapitaliste, ku stomaku i materialite t ka tre-tur do gj q ka t bj me idet dhe ar n, intelektuali prtypet nga shoqria dhe shte njlloj si ush-

qimi n gojn e nj kali. Shkodra jon ka historiki-sht nj iden fi kim pozi v me shprehjen :Shkodrasht djepi i kulturs! Sa shpesh e prmendim ktshprehje, ndonjher vend e pa vend. Dhe nga tgjitha shtresat ajo q e prdor m shpesh sht ajoq nuk ka shkelur as n port dhe as n dritarene ngrehins s kultus s k j qyte .Kt shpre-hje prpiqen ta perdorin si vello fallco edhe nato raste kur realite t zhgnjen deri n palcn evetdijes. Por ky qytet ka edhe epitete aq nega vesaq i permendim vetm vesh m vesh dhe madjeshtojm edhe nj shprehje me vlern e nj pjeszeprforcuese :Nuk i kn than kot Shkodr ka! Anuk sht e rrezikuar kjo kultur sot ? Un mendojse jo vetem kaq, por sht edhe e goditur rnd.Po kalon n nj faz dekadence e rnie picingul.A sht trondits kur dgjon n kt fushat ele-ktorale shprehje t lla:Do ta kthej Shkodrn niden tet; do ua kthej Shkodr shkodranve! Brendiae domethnies t jep pr t kuptuar se Shkodra eka humbur iden ten dhe nuk ka mbetur m e shko-dranve. Ku jan intelektualt shkodran? Prsehesh n ata? Kush do t`i prfaqsoje n kshillin eksaj bashkie t stermadhe? Heshtja e tyre ka prta vrar kt qytet, ashtu si po e vret dita dits.Ambien mi me t keqen do ta sjell Rinoceron- n e Joneskos mu n mes t k j qyte . Ai po nashtyp e do t na shtyp edhe m tepr. Pse duhetta pranojm kt poshtrim. Pse duhet ta prano-jm kt Goj kali q po prtyp do gj t mir eintelektuale? Ather atyre, intelektualve, nuk dot`u mbetet gj tjetr vese t kuj jn shprehjen eBodlerit :T DUA O QYTETI IM I NDYR!

LAZER KODRA

PARADOKSE TE QYTETIT TIM

5nr. 139, maj 2015 5, j

+ +

+

+KRONIK

Jo gjithnj ndryshimet e drejtuesve t shkollave e japinpritshmrin, sepse shumherdominon militan zmi e jo meri-tokracia. N shkolln 9 vjeareBardhaj ka ndodh krejt ekundrta. Ka nj vit q drej mii ksaj shkolle i sht besuar tpalodhurs, autoritares dhe pro-fesionistes znj. Tereze Brigja. Falvitalite t e perkush mit t saj pr ta jus fi kuar besimin e dh-n, sot shkolla 9 vjeare Bardhajndryshon si nata me ditn kra-hasuer me nj vit m pare,duke fi lluar q nga krijimi ikushteve t prshtatshmepr msim, eleminimi ido t keqeje q vjen ngajasht, rritja e mobilizimitt kolek vit msimdh-ns duke uar n vendautorite n e msuesit, qen shum shkolla shtshum i nprkmbur. Karrit bashkepunimin mekomunite n, pushte nvendor, organet eprore tarsimit, organizatat joqe-veritare, ins tucionet ekul t, shtue veprimtaritar s ke e spor ve e tetjera. T gjitha kto kanbr q t ken shumprogress proesi msimor eduka v e shkolla eBardhajve t jet sot npararoj t shkollave jovetmn komunn Rrethina, por edhem gjr .

Shtys pr t shkruar ktarrjeshta, pr kt shkoll u b nj veprimtari q ajo zhvillojn ambientet e saj, me teme: STOP GJAKMARRJES, PROJETS.

Ky ak vitet kishte shum anposi ve, si angazhimi maksimali kolek vit msues nxns prrealizimin e j, me problema -kat q mbarte, nxi forcn kri-juese te nxnsve n letrsi epiktur, rri bashkpunimin me shoqatn orld Vision dhekishn, duke rrit tek nxnsit forcn edukuese dhe br qata t ken vizion t qart bash-kkohor duke lu uar q nembrijon ato mentalitete q iprkasin t kaluers, si shtgjakmarrja. sht e vrtet se ndr shum plag q tranzicionisolli, m tragjikja ishte gjakmar-rja, me te cilin ndr fshatrat mt prekur, ka qn fsha Bard-haj .

sht pozi v fak , q kjo du-kuri ka ardh duke u minimizuardhe sht pr t ardhur keq q shoqatat japin shifra t fryra ejoreale per t jus fi kuar shpenz-imet, q ato bjn n kuadr tlu s kundr k j fenomeni. Sig-urisht, q gjakmarrja nuk sht zhduk dhe fardo q t bjm

q t sherohemi nga kjo plag,ne nuk bjm sa duhet. Ktqllim kishte edhe veprimtariaq u b n ambientet e shkol-ls 9 vjeare Bardhaj, q pr nga organizimi, cilsia interpretuese ishte pr tu pasur zili nga shkol-lat m pres cioze t Shkodrs. Kt ak vitet e hapi zv/ drej-tori i shkolls z. Lek Pjetri, Ai, q ka nj kontribut t madh nkonsolidimin e arsimit ne Bard-haj n dekadat e fundit, i cilindr t tjera falnderoj t uarit

pjesmarrs q ishin t shumt si nga MASH, DAR Shkodr, push-te vendor, shoqata t ndry-shme joqeveritare, komunite iprindrve, drejtues shkollash emsues, drejtues ins tucionesh e te tjere.

Mbi tema kat dhe ecurin e ak viteteve referoj psikologu i shkolls, Arvjo Fishta, i cili kameritn kryesore n organizimine ksaj veprimtarie ku me punn e j t palodhur e profesionale, mbylli gojt e shum skep kve, t cilt kishin rezerva pr rolin e psikologut n shkoll. Kishte br nj jav veprimtari metema ka t ndryshme, pr do dit dhe kulmoj me ditn pr tciln po bjm al. Ai kishte br edhe nj pun studimoree shkencore duke nxjerr rezul-tate konkrete mbas plotsimit t shum pyetsorve nga ana e nxnsve dhe mbi bazn e k j studimi do t hartohet puna n t ardhmen n bashkpunim edhe me msuesit kujdestar. Dot ishte mirsi e shum frutdh-nse, q do shkoll ta kishtenj psikolog si ky .

Pr cilsin e koncetrit mer-it t veant kan: msuesi i apasionuar i edukimit muzikorz. Arben Jubani dhe msuesjae letrsis zonj. Mira Pjetri, t cilt, me punn e tyre, kan brq shum nxns t shquhen

pr forcn krijuese dhe cilsininterpretuese, qe nuk di k t veosh m par. Nxnsit e ke-saj shkolle jan vlersuar memime edhe n veprimtarit e ndryshme q jan organizuar nshkall qarku.

Ishin harmonizuar mja mirknget solo me ato n grup, t cilat shoqroheshin n fi zar-monik nga msues Arbeni, i kalonin prmasat e nj shkolle fsha pr vokalin e cilsin inter-pretuese te nxnsve: Kris na

Shpa me kngn Do t bhem poliglote, Aldi Verri, me Kngpopullore zgjodha kngn , Eli-dona Preka, me Shum urime pr ty, Arsila isufi me kngnPrtaci si dhe knget perla t muziks s leht shqiptare Rrjedh n kng e ligjrime dhe E dua lumturin, inter-pretuar respek visht nga Mari-za Froku dhe Emanuela Neaj.

T gjitha poezit ishin krijime t vet nxnsve q trajtonin kryesisht temn e gjakmarrjes, qe na emocionuan me inter-pre met e tyre: Sara Kodra, Rina Rrasa, Emanuela Camaj,Marilda Ndoja, Aida Aroni,Aleksandr Rrasa dhe sidomosMarsela Bregu, me krijimin dheinterpre min e saj me poezin Mja gjakmarrje , e cila na bri t kujtojm dramn e sajfamiljare.

Gjallri ksaj veprimtarie i dhan vallet e interpretuaraplot gjalleri nga grupi djem vajza, qe binte n sy edhe kos-tumografi a e zonave e krahinave nga kan ardh. Mbreslns pr nga interpre mi dhe temaq trajtonte ishte drama Stop gjakmarrjes, pro paqes, krijuar nga vet nxnsit. Kjo veprim-tari ar s ke u mbyll n mnyrn m t mir t mundshme menj kolazh kngsh popul-lore qytetare, interpretuar

mjeshtrisht nga grupi i m-suesve t shkolls, duke dhn nj shembull q duhet prgjith-suar se, msues nxns duhet t jen nj e t pandar duke rritur kshtu autorite n e m-suesit.

N kt shkoll punohet n t tr kompleksite n e detyrave q ajo ka. Rezultatet jan t prekshme. Na gzon fak q n proesin msimor mbi 80 % e t dalluarve n asimilimin e di-jeve shkencore jan me origjin

dukagjinas duke e ruajt traditen si inteligjent dhe arsimdashs.

Duke par kndet e klasave apo t shkolls na bien n sy si t dalluar mbiemrat: Bregu, Toma,Ballza, Shkrepaj, Shpa , Preka, Pepa, Shpella, Kola, Koster, Aroni, Rra-sa, Mar ni, Bleta, Ndou e te tjere mbiemra, t cilt i kemi takuar edhe n zonat malore ku kemipasur fa n t sherbejm.

Drejtoria e shkolls ka plane afatmesm e afat-gjat pr ta konsoliduar akoma m shum gjith proesin msimor eduka v. Drejtoresha, duke pas vizion bash-kkohor pr arsimin,

sht e knaqur me arritjet, t cilat kan pasur shum progres ne vitet e fundit, por sht e ndrgjegjshme se duhet br shum m tepr n t ardhmen, duke e prqndruar punn m tepr n problemet e prm-bajtjes, sepse ka ende shum nxns q kan mja mangsi n prvetsimin e njohurive shkencore, duke rrezikuar q disa t kthehen n analfabett heshtur . Prandaj sht e nevojshme q msuesi t jet m afr nxnsve, t njoh sam mir veorit psikologjike,interesat, vizionet e talen n e tyre. Njohja e karakteris kave t nxnsve, e individualite t t secilit e vendos msuesin n pozita t tjera msimdhnje larg metodave tradicionale shabl-lone. Kjo e paraprga t at pr t ndrtuar planin ditor dhe punn pr ann shkencore t shpjegimit dhe vendosjen e eku-jlibrave intelektual e shpirtror n orn e msimit n mnyr, q ajo t ket rendiment sa m t lart dhe do nxns t dalin m i ditur n prfundim t saj.Prga tja e msimit nuk fi llon e mbaron me ditarin, i cili fat-keqsisht shum her bhet skema k e formal, por duhet t jen funksional n prputhje me nivelin e nxnsve dhe msuesi ti japin jet n orn e msimit.

Msuesi, krahas vnies s donxnsi n situat pune, duhett jet nj ar st n komunikimme ta, duke mos br ndarje nklas, duke mos heq dor ngaasnj nxns e aq m tepr nukduhet t ken asnj shprehjeofenduese e denigruese ndajnxnsve, t cilt nuk kan ecurit mire, sepse frenojn t nxnitnga ata, krijojn nj gjendjemosbesuese dhe humbje besi-mi n vetvete. Sa m i prkush-tuar, q msuesi t jet n orne msimit, sa m tepr t pr-dori metoda bashkkohore prmsim duke e konsideruar nx-nsin objekt e subjekt i msimit,aq m t larta do t jen rezulta-tet e m t vogla mangsit. Sh-embulli pozi v egziston, por aiduhet prgjithsuar akoma mmire, sidomos nprmjet kuali-fi kimit t mbrendshm. Msuesie prindi duhet t punojn n tnjjtn frekuenc, pr eduki-min dhe mirmsimin e fmijs.Kjo arrihet duke rrit cilsisht e pedagogjikisht bashkpuniminmidis tyre. Ndikim pozi v n ar-ritjet q kjo shkoll ka, sidomosn vi n e fundit ka pasur bash-kpunim shum te mir mepushte n vendor, i cili edhe psenuk e ka marr asnjher ndorzim godinn e ksaj shkollenga fi rma ndrtuese, fal edheinsis mit t drejtoris s shkol-ls, ka kon buar n mnyr tmja ueshme pr prmirsi-min e infrastrukturs, sistemine ngrohjes dhe paisjen me ma-teriale konsumi. Bashkpunimshum t mir kan patur meDAR Shkodr, qe kjo e funditnuk e ka kursyer ndihmesn prshkolln n al. Ky bashkpun-im nuk do ti kishte kto nivelense, n krye t ktyre dy ins -tucioneve nuk do t ishin ktody zonja t nderuara. Bashk-punim frutdhns kjo shkollka edhe me shoqatn Worldvision, e cila nuk e ka kursyerndihmesn n prmirsimin einfrastrukturs, gjelbrimin dhesidomos ne problemet e edu-kimit.

N saje t puns s br ngakolek vi msimdhns i ksajshkolle, vi n shkollor 2014-2015 po e mbyllin me rezultatem t larta se asnj vit tjetr.Kto prbjn nj baz t shn-dosh pr arritje m t mdhan t ardhmen, kurse t metatdhe mangsit e vrejtura do tbhen msim pr t rritur ako-ma m shum mobilizimin preleminimin e tyre n mnyrq vi n e ri shkollor ta fi llojne vazhdojn me energji t reja.

Perga te ngaPREL SHYTANI

Nj dit n shkolln 9 vjeare Bardhaj

6nr. 139, maj 2015 6, j

+ +

+

+HISTORI

Kristalizimi i ideologjis shqiptare .. Po krkuem Zo n e gjejm n Njer-zin po krkuem idealin e gjejm n Dashurin. Pra t krkojm me dasht atdheun ton, t bukurn Shqypni e frymzimi i ksaj Zoje t shenjt ka me na ba dashunor pr mbar njerzimin e pr mbar botn. T heqim paragjykimet, ambicjet e egoizmat q na kufi zojn. Tprqafojm sa ma shum mundemi. SkaZot tjetr prve dashunis, ska Dashuritjetr prve asaj t Njerzis e ska Njerzi pa Atdhe. Botue ne vi n 1934

Pr rinin N rinin ton shifet nji plogsh q t merr frymn. E kalon mo- n tue u end rrugash ose tue ndejt ndr vende dfrimi, kurse i duhet me u ndry mbrenda tue mendue se si kishte mund me i zgjidh n mnyr t dobishmeshtjet q i prkasin jets s prbashkt.Nuk kemi koh me u tall. Botue n vi n 1934

Pr poli kn N Shqipni, ka pasunkurdoher grupe dhe par poli ke nkundrsh m me programet, n qllimet,n nevojat dhe n interesat. Edhe pse nt shumtn e herve lu imi nuk ka qene mundum t bahet iltaz, secili grup asht prpjek nn dhe, me i ba vorrin tjetrit, etriumfue mbi t. Botue n vi n 1935

DATA DHE NGJARJE KRYESORE N JETN DHE VEPRIMTARIN E ZEF MALS

Zef Mala, ka lind me 14 Prill 1915,prindt e j ishin Gjoni dhe Shaqja. Gjyshi i j (nga ka marr dhe mbiemrin) ka qnMal Jaku, i njohur n kahinn e Pul t si i pari i fi sit Pepaj, patriot e lu tar nmbrojtje t trojeve amtare. Vendlindjae Zefi t, shkruhet Shkodr, ndrkohe qsipas gojdhnave; thuhet se ai ka lindurdhe jetuar deri n moshn 4 vjecare nlagjen Mahall n fsha n Plan t Du-kagjinit. Gjoni i a , n krkim t nj jetem t mir dhe pr t shkolluar femijtu shpngul pr n qyte n e Shkodrsnderkohe q dhe bashkeshortja i vdiq,keshtu Zefi q i vogl mbe je m.

N vi n 1933, mbaron Kolegjin save-riane t Urdhrit Jezuit n Shkodr merezultate shkelqyeshem (nota10).

Ne vi n 1934, vendoset t jetoj n Tiran,publikon n gazetn Besa ar- kuj tema k mbi shoqrit rinore dhe shkruan n rubrikn Jet shkrimtarsh t mdhej. Shfaq mendime letrare pr shkrimtart italo-arbresh e bashkko-hor si:E. Koliqi, E.Haxhiademi, etj.

N vi n 1934, fi ton nj burs shteterore nga qeveria e Zogut pr studime n Uni-versite n e Viens n Fakulte n e Filozo-fi s. Aty ai, bie n kontakt me teorit e s majts Evropine.

N vi n 1935, boton revistn social-poli ke Fryma e re n Shkodr, ndalo-het q n numrin e par. N vitet 1935-1937, punon dhe si redaktor n gazetn Arbnia n Tiran, bashkpunon me revistat; Minerva, ABC...

N vi n 1936 pas dy vite studimesh , kthehet n Shkodr pasi i ndrpritet bur-sa nga Qeveria e Zogut.

N vi n 1937, themelon grupin komu-nist t Shkodrs me ndihmesn e Vasil Shantos, Gjovalin Luks, Niko Xoxit, Tuk Jakovs, Qemal Stafs, etj. Boton mate-riale propagandis ke komuniste e analiza sociale pr Shqiprin. Kri kon sistemin monarkist dhe krkon organizimin sindi-kal kundr regjimit t Zogut. Kerkon pr-faqsimin e krahut t majt n parlamen- n shqiptar.

Dhjetor 1938, boton organin poli k t grupit komunist t Shkodrs Bule ni jeshil.

Janar 1939,Bule ni jeshil arrin n numrin 3 dhe mbyllet. Zbulohet veprim-taria kundr rregjimit, arrestohet Zefi me gjith antart e grupit dhe kallzohet n hetuesi, I sekuestrohen materialet pro-pagandis ke e mjetet e shtypit.

Me 11 Shkurt 1939 del n gjyqin e hapur q zhvillohet n Bashkin e Tira-ns. Zef Mala dnohet me 10 vjet burg, me akuzn: krijimin e nj organizate ko-muniste e thirrje pr rrzim me dhun t sistemit kushtetues. N kt Gjyq Poli k pr propagand Komuniste mbi 70veta kryesisht t rinj akuzohen pr lidhjet me Zef Maln. Fillon vuajtje e dnimit n Mbreshtan t Bera t. Cfare thuhet ne historine e PKSH per kete gjyq dhe per Zef Maln jan t pa-verteta, t qellimshme pr denigrimin e j.

Me 6 Prill 1939,bash-k me Vasil Shanton dhe t burgosur t tjer shprthejn burgun e nisen q t organizo-jn mbrojtjen nga push- mi fashist n Durrs, nderkohe mbre Zog qe arra sur nga Shqipria. Ishte teper von, me 7 prill fashistet italiane kishin zbritur dhe tashme kishin pushtuar Shqipri-n. Ai me shoket ndrroj rrug e u arra s ne Jugo-sllavi, ku nuk u pranuan si azilant poli k prandaj u kthyen menjehere.

N korrik t vi t 1939 Pr merit t Zef Mals-u krijua Par a Komuniste Shqiptare kuj-ton Kasem Trebeshina. Ai jo m shum se 24 vjec, me mencuri e tolerance, mundi te forcoj organiztn, por dhe bashkoje bile dhe njerez me pikepamje shum t kunderta, t vendose lidhje me par te e majat italiane. Kjo par nga E.Hoxha sht quajtur si Par a socialdemokrate e Zef Males.

N nndor 1939, kapet nga fashistt si organizator i demostratave dhe interno-het pr 5 vjet n ishullin famkeq Ven-

totene n kampin e Santo Stefano-s n Itali. Vuan dnimin n shoqrin e per-sonaliteteve poli k t rezistencs an- fashiste italiane, t majt e demokris- an t De Gasperit; - Sandro Per ni (president i Italis), Luigi Longo, Pietro Neni, etj. Ne kto vite ai thellon studimet tashm jo vetm pr fi lozofi , por dhe pr letrsi e arte, pr ekonomi e jurispun-denc. Ai tashm zotronte mja mir gjuhet e huja si:gjermanisht, frangjisht, anglisht, italisht, greqisht dhe la nisht. Prseri ruan kontaktet me Grupin e Shkodrs, mbledh ndihma pr t, me an t P.K. Italiane n Bolonja.

N veren e vi t 1943, e kthejn nga in-ternim n Tiran pr tu rigjykuar. Gjyka-ta e denon perseri me 15 vjet burgim. Ai mundi t arra set nga burgu i Tirans me disa komunist e t tjer. Mundi t qndronte i fshehur n Tiran tek dajat e j (Luigj,Filip, e Shuk Shukaj) . Pas disa ditsh ai me krks t Enverit shkon n batalionin e dyt t Grupit t Pezs ku ndodhej dhe Meladin Popovii ..

N vern e vi t 1944-n nj takim n Pez me Enver Hoxha e Miladin Popo-viin pyetet nga Miladini pr qndrimin

q duhej mbajtur nga komunistt pas lu s ndaj Kosovs. Zefi shprehet n takimin me shtjen e Kosovs do ta zgjidh populli me zhvillimin e nj plebi-shi , pas lu s.

Me 4 prill 1944, E. Hoxha urdhron -shokun Nako (Spiru) - Zef Mala t mos shkoj n Kosov. Prkundrazi ta dekoroni me nj plumb kres. Ai ssht i mir dhe duhet t zh-duket.

N vi n 1945-shkon n Itali pr t operuar syt . Nga studimet, shkrimet e prkthimet e shumta shikimi ishte paksuar mja . Riven-dos kontakte me miqt an fashist, tashm ak v n poli kn ital-iane. Ju krijuan dhe ju afruan mundsit pr t qndruar n Itali, por ai nuk pranoi. Ndr koh ju dhe nj munde-

si pr t mbajtur nj alim n Piaca Vene-cia - Rom, n Mbrojtje t amve q masakroheshin nga grekt, alim q pa jehon n shtypin italian.

N vi n 1946, pas kthimit n Shqipri, kur punonte n bibliotekn kombtare, arrestohet papritur, dnohet me 10 vjet burg. Mo vi i denimit; Pr qndri-met poli ke kundr bashkpunimit me par n komuniste jugosllave . Kryen 2 vjet denim e lirohet me 19 janar t vi t 1949 prmes amnis s nga ndryshimi I

qendrimit dhe bashkepunimit me Jugosl-lavin, si vik m e Koci Xoxes .

Me urdhresen e Kryeministrit nr. 21dat 8.6.1949, krijohet Arkivi i Shte t. Ky ins tucion e kishte vartsin nga Kry-eministria, drejtor u emrua Zef Mala, si themeluesi kryesor, si personalitet me kultur e vizion, si njeri erudit e njohs i disa gjuhve t huja. N kt detyre, ai punon me pasion dhe profesion-alizem. Grumbullon fondet arkivor t shprndar e t shkatrruar n gjith Shqiprin, bn kodifi kimin sipas siste-mit austriak. Ai bashkepunoj me special-istt n arkiv ; Injac Zampu -la nisht, So r Papahristo-greqisht, Jonuz Tafi laj-turqisht. Zef Mala merrej vete me do-kumentet gjermanisht-anglisht, ai krijoi fondet arkivore t Lumo Skndos, Mirash Ivanajt, Mehdi Frashrit, Mustafa Krujs, Fishts, Luogo Tenenza-s-Jakomonit, Lef Nosit dhe t gjith ministrave q u qen konfi skuar arkivat. Gjithashtu arkivoi ko-dikt e regjistrat e kishave t Elbasanit Tirans dhe shkresat zyrtare t Bashkis t shkruara turqisht etj. Bashkpunoi ngusht me Aleks Budn q aso kohe ishte shefi i seksionit t Historis n Ins tu- n e Shkencave. Zef Mala pr pasurimin Arkivit te Shte t, nisi t blej materiale t ndryshme me vlera te medha nga an- kuaristt privat si: Jashar Erebara, Teki Selenica.

N vi n 1950-prga t nj dispenc historie pr Ins tu n Pedagogjik Mbi Shqiprin e viteve 1912-1924, (e kon-fi skuar dhe e humbur).

N vi n 1950, martohet me Aferdita Shahinin, nga kjo martes i lindin dy va-jza, Maria dhe Esmeralda. Aferdita Shaini ishte shkolluar per mjeke n Franc. Ajo kishte marre pjese ne lu en NL. Ja cfare kujton per Aferditen shkrimtari I madh Petro Marko Me kujtohen vitet tridh-jete: kisha vajtur ne Korce per te bere nje ankete per gazeten Vatra, ku punoja. Kisha njohur Vi Shahinin (Aferdita), nje shoqe shume e mire qe studionte ne France, ku pa njohur Halim Xhelon, i cili i jepte materiale per mua. (Ajo me vone u martua me mikun m te dashur Zef Mala, njeri shume i kulturuar, themelues i grupit komunist te Shkodres qe me 1937) Njoha dhe vellane e saj Ilo Shahinin, te cilit i mesova te kendonte Internacionalen. Plaku Vangjel, i a i Vi t dhe i Ilos, pye se cishte kjo kenge. Ia shpjeguam dhe ai menjehere thirri: Aman, mos e mesoni, se kur te shkoni ne Tirane, ne hotel, mund ta kendoni ne gjume e pastaj na merr lumi! Ja cfrike na kishte hyre ne palce.

N vi n 1955, arrestohet e dnohet me 5 vjet burg mo vacioni I dyshuar pr lidhje me eksponent t s majts n perndim .

N vi n 1958, nj delegacion italian drguar nga L. Longo i krkon Enver Hox-hes, lirimin e Zefi t nga burgu, lejimin e j pr t shkuar n Itali. Krkesa nuk u realizua.

N vitet 196l- 1964, interno-

ZEF MALA, MES LAVDIS DHE PERSEKUTIMIT100 VJETORI I LINDJES (14 PRILL, 1915-2015)

MERITAT DHE MBROJTJEN TIME IA KAM BESUE HISTORIS S NESRME ...

7nr. 139, maj 2015 7, j

+ +

+

+VEPRIMTARI

het n Zvernec t Vlors ku gje dhe krijoj shoqri me: K. Trebe-shinn, S. Gjokn, gazetarin F.

Proko, etj. Aty shkroi nj traktat fi lozofi k prej rreth 140 faqe t cilin e mori me vete pas dnimit, ky sht zhdukur n rretha-na t panjohura.

N vi n 1965, e thrret n takim kry-eministri Mehmet Shehu dhe e para-lajmron: Po t mos na ngacmosh, as ne nuk do t ngacmojm m. Ndon se jasht burgut n kt periudh, Zef Mala ishte n kontroll, levizje t kufi zuara

vetem brnda Tiranes, pra n izolim t plot fi zik e poli k.

N vi n 1977, Enver Hoxha e shikon nga dritarja e K.Q. (sot selia e Kryetarit t Kuvendit) dhe pamja e Zef Mals i duket sfi duese, ai sh ste si gjithmon i vet-muar me nj nnqeshje fi lozofi ke e syt deprtues nn lentet me skelet t zi. Si hakmarres, pr armiqsin e vjeter q kishte Enver Hoxha, dha urdher dhe ai pas tre ditsh u internua pr 5 vjet n Labovn e Zhaps-Gjirokastr. Zefi duhet t shkonte n Malin e Gjer t v

pr ndshkim, ndrsa vet E.Hoxha t mbetej n kryeqyte n Tiran- kujtonte I afermi I j Leci.

Me15 korrik 1978, nga Labova e Zhaps - shkruan nj PROMEMORIE emblema- ke drejtuar Kryeministrit Mehmet She-hu, pasi ai vite me par kishte nderprer cdo komunikim me Enver Hoxhn.

N zgjedhjet e vi t 1978, Zefi nuk pra-non t votoj. E arrestojn e drgojn n Tiran, ku ridenohet me 10 vjet burg. E vuan kt dnim n burgun e Ballshit ku verbua krejtsisht, ecte me shkop dhe

bashkevuajtesit e ndihmonin pr do nevoj- kujton gazetari Foto Proko .

Me 26 dhjetor 1979, Zef Mala i smur rnd, i verbuar, ndrron jet n natn e vi t t n burgun- spital n Tiran . Shuhet kshtu jeta e nj prsonalite t shquar me bindje social-demokrate liberale q gjith jetn ja kushtoj pa le-kundje ksaj kauze.

Gjon Fierza

T nderuar miq dhe koleg gazetar,antar t Degs Rajonale t Shkodrs pran Unionit te Gazetarve Shqiptare(UGSH)

Nga Asambleja e Prgjithshme eKombeve t Bashkuara dita e 3 Ma-jit sht shpallur Dita Botrore e Liriss Shtypit pr t ngritur vetdijen dhe rndsin e liris s shtypit si dhe prtua kujtuar qeverive detyrn q kann drej m t respek mit t s drejts sshprehjes s lir q sht e garantuar me nenin 19 t Deklarats s Prgjithshme t t Drejtave t Njeriut.

Dega Rajonale e Shkodrs e krijuar qysh n vi n 2007, si nj ndr degt e paradhe m ak ve t Unionit t GazetarveShqiptar prkujton sot kt dat mja domethnse pr gazetart n t gjith kon nentet.

Vi 2014 ishte nje vit i suksesshmpr Degn e Unionit t Gazetarve Shq-iptar n Shkodr, edhe pr fak n se, nndryshim me vitet e tjera preferuam q t ndrronim tak k. Ose thn ndry-she, dalje m t pakta n media dhe n vend t tyre pun dhe trainime cilsorebrenda dhe jasht vendit. Konkre sht,pas nj krkese t nj organizate tjetrkombtare media ke n Tiran pr ttrainuar 2 gazetar nga Qarku i Shko-drs pran nj organizate mjedisore mekrkesn e ksaj t fundit, rekomandova2 gazetar, antar t UGSH q i njihnit gjith. Gjat vi t 2014 kjo organizatzhvilloi nj projekt t dedikuar trsishtndaj rritjes s cielsis s rapor meve pr mjedisin nga media n bashkpunim me organizatat mjedisore.

Sipas drejtuesve te kesaj organizatepas perfundimit te ke j trainimi n fund t vi t 2014, gjat nj komunikimi q patame ta: Dy gazetart e Shkodrs, kan pa-sur nj prkush m dhe sjellje profesio-nale korrekte duke prfi tuan nga t gjitha ak vitetet e j brenda dhe jasht vendit.Kshtu ata u prfshin n 5 gazetart mt suksesshm q n trajnuam. Dashurpa dashur ata kan ndikuar tek ne duke

na krijuar nj opinion shum pozi v pr gazetarin n Shkodr.

Konsta mi i msiperm na con 17 vjet prapa tek nj pohim i Drejtorit t Ins tu-

t t Medias Remzi Lani. N nj tryez t rrumbullak t t organizuar me gazetart e Shkodrs n salln e Sena t pran Rek-tora t t Universite t t Shkodrs Luigj Gurakuqi, n tetor t vi t 1998 ose nj muaj para Referendumit t Kushtetuts, Z. Lani, ndrmjet t tjerash u pat shpre-hur: Pas Tirans, 2 metropolet m t rndsishme t gazetaris n Shqipri jan Shkodra dhe Durrsi.

Le t shpresojm pra q t kemi bashkpunime dhe variante t tjera t ngjashme edhe n t ardhmen e jo vet m me organizatn n al me ql-lim mundsimin e trainimeve edhe pr gazetart e tjer, brenda dhe jasht ven-dit. Kur kemi ne mundsi e ndihmojmUnionin q t forcohet dhe e kundrta, kur nes r Unioni do t ket me shum

potenc ather do ta ket pr detyr q t na ndihmoj ne t gjith ve edhe m shum.

T nderuar koleg!Duke iu rikthyer 3 majit, Dits Botrore

t Liris s Shtypit, shfrytzoj ras n q tu bj thirrje miqve dhe kolegve gazetar,antar t Unionit t Gazetarve Shqip-tar t Degs Rajonale t Shkodrs q t demonsrojn nj sjellje sa m pro-fesionale dhe t paanshme gjat ush-trimit t profesionit t tyre fi smik n kt periudh ku fushata e zgjedhjeve lokale t 21 qershorit sapo ka fi lluar t nxehet. Konkre sht i bj thirrje sidomos antarve t Unionit t Gazetarv Shq-iptar n Shkodr q t evitojn marrjen e kasetave t gatshme t veprimtarive elektorale t par ve poli ke. Kjo do tiahumbte vlern televizionit i cili do tshndrrohej n nj transmetues videokli-pesh folklorike ku edhe nj grimbullim

prej 500 personash do ti servijej publikutsi nje mi ng me 50 mij vet. Pra pr tshmangur kt loj qesharake gazetartjan t lutur q t shkojn vet direkt

e n terren duke raportuar at cka atashohin direkt e jo gnjeshtra sipas oreksitt par ve..

3 majit sht shpallur Dita Botrore eLiris s Shtypit nga Asambleja e Prgjith-shme e Kombeve t Bashkuara pr tngritur vetdijen dhe rndsin e liriss shtypit dhe pr tua kujtuar qeverivedetyrn q kan n drej m t respek mitt s drejts s shprehjes s lir q shte garantuar me nenin 19 t Deklarats sPrgjithshme t t Drejtave t Njeriut.

Pr Degn Rajonale t Shkodrss Unionit te Gazetareve Shqiptare

Arben LAGRETAKryetar

DEKLARATE E UNIONIT TEGAZETAREVE SHQIPTARE DEGA

SHKODER, MEQQ

RASTIN E 3 MAJIT, DITES BOTERORE TE LIRISE SE SHTYPIT

8nr. 139, maj 2015 8, j

+ +

+

+PORTRET

Ferid Frashri ishte nj o cer karri-ere i devotshm, thellsisht i politizuar,i vn n shrbim t politikes dhe i prf-shir n krahun kombtar1. N gjysmne par t viteve njzet mbante gradn eKapitenit dhe ka dhn kontribut t vyer n krijimin e nj klime t qndrueshmepolitike duke qn partizan i linjs sgrushtit t nokautit. N ditt e stuhishme,kur ndizej ak paknaqsia dhe urrejtjae popullit opozitar, kur Shkodra mani-festonte solidaritet me kryengritjen dhekrkohej hapur zaptimi i zyrave t shtetit dhe prznia e mbshtetsve t Ahmet Zogut, kapiten Ferid Frashri ishte nj mburoj statike e q nuk lvizte vendit por qndronte me guxim si Taraboshi mesrrebesheve t motit. Ishte s i afrm iMelek Frashrit, q kishte ln kokn me 1922 n Kamz pr Ahmetin, duke u brball forcave te Elez Isu t gj t ciln ebri edhe Feridi n Shkodr dy vite m pas duke thyer rradakn e pabindur nPrefektur. Ferid Frashri ka mbshte-tur Kongresin e Lushnjs dhe qeverine dal prej tij. Qe kobure e mbushur nshrbim t qeveris n ditt e krizs poli-tike t dhjetorit 1921 dhe n mars t vitit 1922. Kontribuoi n prmbysjen politiket Tirans q pat sjell n pushtet kry-eministr Hasan Prishtinn pr m pak senj jav. Camillo Libardi n kujtimet e tijhistorike, e prshkruan si nj titan: I till ishte gjoksi i Kapitenit t xhandarmris s Shkodrs, burr trim, ushtar me ka-litje t fort, shqiptar i vrtet i bindur se prpara s gjithash duhej t kryentedetyrn e tij2 . N vitin 1924 mbajtidetyrn e Komandanti t Qarkut Shkodr dhe punoi energjikisht pr shtypjen e re-volts antiqeveritare q ziente dhe e pr-piu n vorbulln e saj. Opozita n bas-tionin e saj t mbshtetur nga ushtria dhemalsor u hodh n veprime ushtarake konkrete, por duke par se Ferid Frashri ishte penges e fort, i krkuan t lar-gohej nga Shkodra me kusht q ti lihejrruga e lir q t largohej n drejtim tTirans. Po ku pyeste Feridi pr ultima-tume t tilla, prandaj u drgoi prgjigjeMund t m thyeni por nuk mund t m nnshtroni3. Edhe pasi i caktuan kohpr ikjen Feridi as q nuk u tund fare.Ather ngjarjet precipituan n mnyr dramatike. Ndok Gjeloshi me lufttaret e tij t Dukagjinit dhan shenjen e sulmit.Ndrkoh kompania e dyt e batalionit shtits e komanduar nga Vas Kiri dhe e treta e komanduar nga Spiro Kosovarrethoi nga pas Prefekturn n strofkn ku qndronte luani kreshtkrleshur. Ngaforcat revolucionare, u urdhrua tellalliq i bnte thirrje popullit t Shkodrs seishte n shtetrrethim. Kur tellalli shkoi tek prefektura, Komandanti i XhandarmerisFerid Frashri zbriti nga kati dyt, i nxori

1 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964n kujtimet e Spiro Kosovs . vell par. botimi Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq. 181

2 Camillo Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Titan 2012, fq.32

3 Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Titan 2012, fq.33

pistoletn dhe desh ta vriste por plumbi e mori n krah, ndrkoh rojet e ushtris revolucionare nga pas murit lshuan nj breshri t dendur drejt Feridit, i cili u fut brenda dhe nuk pati mundsi q ta ndiqte eta vriste tellallin4. Zjarri mes palve sulmidhe qndresa vijoi pr gjat gjith nats hova- hova. Kur agoi dita dhe sulmuesit po bheshin gati t sulmonin me granatame benzin, i bn thirrje edhe nj her Kapitenit kokshkret q t dorzohej. Ai u prgjigj:Mos lehni si qen se ujku nuk trembet5 .Ndrsa Komandanti nuk tundej aspak, Prefekti Abedin Neprav-ishta, dhe sta i o cerve t tij i propo-

zuan Feridit q t dorzohej se nuk kishterrug tjetr. Feridi u ishte prgjigjur. Ai q guxon t prmend fjaln dorzim emerr pushka n lule t ballit6 . Gjithenergji dhe guxim kontrolloi dritare mdritare n krahun nga vinin sulmet prejkazerms ushtarake duke par gjendjen epozicioneve, dhe ndrsa kishte hyr n nj dhom dhe kishte nxjerr kokn pr t par gjendjen e rrethimit t jashtm emori nj plumb n kok. E pikasi Gjelosh Marku i Shals nga jasht rrethimit. Gjithsesi kjo vrasje e bujshme q shnoi edhe rnien prfundimtare t fortess zo-giste akoma sot e ksaj dite ka brenda nj mister. Nga disa zra mes t cilve dhe Spiro Kosova thuhej sikur dikush nga njerzit e vet q gjendeshin brenda qlloinga pas krahve pr s afrmi n rrez t shpatulls7. Ka patur zra t cilve u shtreferuar edhe studiuesi Halim Shpuza se kjo vrasje ishte vepr e Musa Jukes dhe Abedin Nepravishtes8. Sipas kujtimeve

4 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq. 246.

5 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq. 249

6 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq. 249

7 Marenglen Verli.Shqipria e vitet 1912-1964 n kujtimet e Spiro Kosovs . vell par. botim i Klean sh.p.k .Tiran viti. 2008, fq. 249

8 Halim Shpuza Disa ngjarje te Revolicionit t Qer-shorit n Shkodr artikulli studimor botuar nlibrin Revolicioni i qershorit n kujtimet e bashkkohsveSh,B.8nntori tiran1974, fq 227.

t Gjon Marashit, Babun Celit, Martin Marashit, Vuksan Leks, Prek Sokolit Binak Pjetrs, Pal Mhillit pjesmar-rs n at rrethim, vlen t theksohet se Gjelosh Marku, s bashku me ta ka qen n prit para Prefekturs dhe ka qlluar nga pozicioni prball dritares ku mbeti i vrar komandanti i qarkut. Ajo q di-het n mnyr t qart publikisht sht se n at ast faqe t gjithve Gjelosh Marku pohoi me gojn e vet para tgjith rrethuesve : Un e vrava Ferid Frashrin dhe n shenj triumfi vari nj shami n tyt t manxerrit t vet9 . N ngjarje t tilla gjithmon jan dhe mbeten

t diskutueshme dhe pikrisht tek kndvshtrimet e ndryshme dhe pset eshumta njerzore qndron kureshtja e nlidhje m skemn e padeshifruar t zhvil-limit t tyre. N rastin konkret vrassi i Ferid Frashrit ka nj emr t prvem q quhet Gjelosh Marku q ditn e mad-he t taksiratit tha; -Un e vrava Ferid Frashrin. Ishin shokt e tij prits qe ithan: T lumt pushka! Ishte qeveria qe e shpalli fajtor dhe e dnoi me vdekje por ishte edhe vet Gjelosh Marku qe nuk i ra mohit n gjygj nj vepre t till pr t ciln u dnua si heretik dhe vdiq si hero.

SI E VARI N LITAR AHMET ZOGU, PATRIOTIN GJELOSH MARKUN

Kush ishte Gjelosh Marku?!Gjelosh Marku nga fshati Nnmavriq i

Shals, zinte nj vend nderi n almanakun e plisbardhve t ktij si t vjetr, burr

9 Treguar nga Gjon Marashi, 89 vje nga Shoshi pjes-marrs aktiv n kt ngjarje (intervistuar nga ana ime 27 shtator 1985 ) Kon rmuar nga Bal Mark Milani 87 vje, Marash Babuni 89 vje Ded Binaku 85 vje, Lazr Pali 83 vje, Lulash Vuksani 89 vje nga Shoshi. Tregimet e tyre jan sipas kujtimeve te etrve t tyre Mark Milani dhe Babun Celi, Binak Pjetra, Pal Mhil-li, Vuksan Leka pjesmarrs n at rrethim, prkrah Gjelosh Markut, nn komandn e Ndok Gjeloshit. Informatort jan intervistuar nga ana ime ve e ve n vitet 1989-1990 t cilt pa asnj mdyshje pohoj-n se Ferid Frashri sht vrar nga Gjelosh Marku i Shals, gj t ciln e kan treguar edhe dhjetra bash-klufttar t tjer nga gjith trevat e Dukagjinit, duke ua transmetuar brezave me krenari.

i sprovuar me pun dhe vepra trimrore atdhetare. Nj emr i prvem q ka mbetur i ksuar n kujtesn e kohs, me kesule t rrumbullakt e pere n but t koks si dikur motit. Trim i paepur kur e donte puna me ruajt erzin personal, nderin e krahins e t vatanit. Pr fjaln vetm vdekja e anullonte dhe shuante si premtim. Bujarin e kishte n gjak, trv-esn e shtronte trimrisht deng (buk, djath, mish, ven, raki, tlyen e bulmet), pasi kishte shtpin si mali me dushk e me bar, plot gja e mall t siguruar me djersn e ballit dhe shikn e dors. Kulls s tij me ardak druri i gzoheshin trent mbi shkors, kur zoti i binte ndonj mik t njohur e t panjohur apo edhe shtegta-rin q e sillte drumi n shteg t oborrit. Gjelosh Marku n ngjarjet me kulmore t llim shekullit t XX u gjend krah pr krah me Mehmet Shpendin, Lush Preln, Avdi Koln, un Nikn, Marash Delin e burra t tjer t Dukagjinit me 1910 e 1911 kundr turqve dhe me 1915 kun-dr malazezve n Qafen e Boshit. Ky trim sygac, ishte dhe mbeti antizogist i betuar, gjat klims s paqndrueshme politike t viteve njzet.Si mbshtets i forcave t Fan Nolit, doli koak kundr qeveris, qe protagonist i qndress s armatosur kundr forcave qeveritare me 16 maj 1923 n Shkalln e Thethit dhe m pas afr Urs s Shals. Ai ka qn nj nga bashklufttart m t ngusht t Ndok Gjeloshit,Vas Kirit, Dom Loro Cakes, dhe prkrahs i kandidaturs s Luigj Gurakuqit, si prfaqsues i opozits n vitin 1923.

Ishte ndr t part zjarrtar q rrethoi Nnprefekturn e Dukagjinit n mbremjen e 29 majit 1924 dhe dbimin e autoriteteve qeveritare nga Dukagjini. Marshoi gjith entuziazm s bashku me dhjetra vullnetar t tjer prkrahs t opozits, vihet n mbshtetje t forcave t Ushtris Kombtare t komanduara nga Kolonel Rexhep Shala, Vas Kiri, Spairo Kosova, Ndok Gjeloshi n sulmin mbi prefekturn e Shkodrs, natn e 31 majit 1924, sulm i furishm q vazhdoi pan-drprerje pr plot 12 or rresht.

Me 8 qershor 1924 mori pjes n prb-rje te detashmenteve vullnetar t Kapi-ten Ndok Gjeloshit e Toger Vas Kirit n sektorin Gjadr- Kodrat e Lezhs mbi for-cat qeveritare t Nnprefekturs Lezh, aksion q zgjati 4 or ku pati 13 t vdekur e 6 t plagosur. Pas pushtimit t Lezhs sipas urdhrit t Komands se veprimeve luftarake u stacionua s bashku me vullne-tart e tjer duke pritur veprimet e mtejs-hme t pararojs s Ushtris Kombtare nn komandn e Ndok Gjeloshit, e cila hyri n mnyr spektakolare n Tiran. Gjat ktij inkursioni prtej Milotit mbeti i vrar edhe Kol Sejdia i Shals10. Camil-lio Libardi n kujtimet e veta n lidhje me kryengritjen e Shkodrs dhe marrje e prefekturs ka nnvizuar rolin e Gje-losh Markut n zhvillimin e aktit nal t

10 Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Tiran 2012, fq.35

FERID FRASHRI DHE SAKRIFICA TRAGJIKE SI MBROJTS I AHMET ZOGUT?!

SI E VRAU GJELOSH MARKU FERID FRASHRIN?!

Ferid Frashri Gjelosh Marku

9nr. 139, maj 2015 9, j

+ +

+

+VLERSIM

ksaj drame historike t pahar-ruar Lufta zgjati gjith natn.11 T nesrmen kur Feridi dhe t

besuarit e tij ishin t lodhur e ndrkohu ishin mbaruar gjith municionet, ukacavarren nga ana e prapme e pallatit t prefekturs, nga ku shihej nj kopshtGjelosh Marku nga Mekshajt e Shalsme t tjert e t njjtit fi s, kishte ndry-shuar pozicionin dhe kishte zn vend prapa prefekturs. Nga posht u dgjuanj e shtn, e cila u ndoq nga nj britm e mbytur dhe rnkime. Heroin e pampo-shtur e kishte goditur n kok dhe ra sibien t fortt. Kaluan disa minuta me nj qetsi t tmerrshme.

Pas pak u pa nj fl amur i bardh nganj dritare i mbajtur nga t besuarit e tij.Prefektura u mor, Partia e Zogut dukej e plagosur pr vdekje12. Opozitarin an-tizogist Gjelosh Marku e patn arrestuar forcat e Muharrem Bajraktarit s bashkume Lek Vuksanin, ku i morn t lidhur me zinxhir (rebeli i lidhur me duar pra-pa, me hekura nemcje t vendosura deri

11 Ora e Maleve 13 qreshor 192412 Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.

Sh.B.Naim, Tiran 2012, fq.34

n zero, rrugn nga Shala n Shkodr ebri n kemb dhe nuk u lejua as t hantebuk, as t pinte uj, as t pinte duhan, ndonse i dridhej buza pr nj cigare,nnvizimi im PM) Gjeloshi, kur mbrriti Muharrem Bajraktari n Shal u arratis npr pyje e npr male13, ndrkoh q koaku ishte paralajmruar se po t mos dorzohej, do ti digjej kulla e stani, do ti kon skohej malli e bagtia dhe fa-milja do ti burgosej.

Duke u besuar edhe fjalve t buku-ra t disa bashkpuntorve vendas t Muharremit, vendosi t dorzohej e t mos jetonte malit si gje, dhe s pakut mos rrezikonte gjith familjen.Erdhi direkt nga mali, u dorzua n qen-dr t Nnprefekturs n Kodr Shn Gjergj dhe nga aty e drguan n Burgun e Shkodrs. Gjygji special politik e dnoi si nxits dhe pjestar t revolts s arma-tosur pr prmbysjen e rrgjimit kushte-tues, si kriminel me duar t prgjakura dhevrass i Komandantit t Qarkut Shkodr Kapiten Ferid Frashrit. Vlen te theksohet qndrimi snik i Gjelosh Markut n Gjyq

13 Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Tiran 2012, fq.63

kur u pyet nga Kryetari i seancs se kush e vrau Ferid Frashrin. S pari Lek Vuk-sanin mos e przieni n kt pun e mos e merri n qaf pa pik fajit. Ferid Fra-shrin, nse plumbi e ka marr me qat plumb e kam shytue un. Ferid Fra-shri nuk sht nj burr me shkua gjak hupun. Nse duhet t prgjigjet kush pr vdekjen e tij, qe ku m keni14. Un e vra-va, ishim n luft, n luft nuk shkohet me u puth, por me u gjuejt me plumba.Pushka e vret, por e nderon burrin. Qe ku me keni, jam dorzu n besn tuaj dhenuk krkoj mshir! do gj e kam br me dshir kundr ktij regjimi t mal-lkuar, ndrsa me Ferid Frashrin nuk kam pasur asgj personale, por si e thash kemi qn n dy llogore kundrshtare15.Vdiq me ndjenja t krishtera, iku nga kjo

14 Treguar nga Gjon Marashi i Shoshit, pjesmarrs n kto ngjarje, intervistuar nga ana ime 27 shtator 1985. Kt fakt e pohojn n kujtimet e tyre Ded Binaku85 vje dhe Lazr Pali 80 vje Pepaj Shosh t cilt u referohen kujtimeve t prindrve t tyre Binak Pjetrs dhe Pal Mhillit, bashklufttar t nj prite tGjelosh Markut. Asnjeri prej informatorve nuk pajto-het me asnj version tjetr te vrasjes s Ferid Frashrit, ndrkoh q guximin e Gjelosh Markur pr te mos e mohuar kt gj as n hetuesi as n gjyq e quajn sin-qeritet dhe guxim t tepruar.

15.Shqiptarja.com dt 02.06.2013

bot si hero. Nuk u tremb dhe fytyra e tijnuk pati asnj shenj frike, e varn n li-tar aty tek Fusha e druve. Nuk ju mohuaprania e nj prifti . Ai quhej At GiuseppeLchman16. Varja u b publike me tellall.Viganin e therrorizuar e lan gjith para-diten varur pr ti shti tmerrin njerzis.Trupi i tij u varros n Shkodr dhe nuk ulejua q ta merrnin familjart (vetm pas6 muajsh u lejua nnvizimi P.M).

N Shal shungulloi gjma e burrave t seve siamez t Dukagjinit, sa drithroigjith bjeshkt.Vajtort qan me kuj dhederdhen lot pikllimi mbi rrobat q vi-shte trimi kur shkonte n festa e krushqi. Martiri n ditn e lamtumirs nga kjo jetprehej diku n nj vend, groposur si dre iplasur nga helmi, i ndshkuar si heretik i regjimit t Ahmet Beut dhe tradhtar iatdheut. Gjelosh Marku u ijua n njsken epiko- tragjike pr idealet e tijopozitare.

Pergatite ngaPrel Milani

16 Camillo Libardi Si u b mbret i Shqipris Ahmet Zogu.Sh.B.Naim, Titan 2012, fq.63

Me daten 22 maj 2015, ne hollin e Tearit Migjeni, u zhvillua ceremonia e dorzimit te titullit Mirenjohja e qytetit Shkoder, zotit Lin Dede Gurit.

Ne kete ceremoni moren pjese familjare e miq te Lin Gurit, mori pjese deputetja Joze n Topalli, kryetari i Bashkise te qytetit Shkoder, Lorenc Luka, Kryetari i Keshillit te Qarkut Shkoder, Maxhid Cungu e te tjere.

Ceremonine e hapi dhe e drejtoj artisti Bruno Shllaku, i cili pasi beri prezent se, kush eshte Lin Dede Guri, i dha fjalen kryetarit te shoqates te Pernjekurve politike, dega Shkod-er, Zenel Dragu, foli sekretari i Shoqates se Pajtimit Mbare Kombetar, Pjeter Vat Nika dhe Filip Guraziu. Pas nje recitimi ne menyre te shklqyer, nga poezite e Ndrek Gurit, nga aktori Bruno Shllaku, fjala ju dha Kryetarit te Keshillit te Bashkise se qytetit Shkoder, av. Bardhyl Lohja. Av. Bardhyli pasi foli per punen e zotit Lin, si anetar i kshillit prej disa ligjeraturave, lexoi vendimin e keshllit, qe i jep titullin Mirnjohja e qytetit Shkodr, me motivacion: Pr kontributin e dhene n vendosjen e pluralizmit n Shqipri dhe si misionar i palodhur, duke u bere faktor vendimtar pr shuarjen e kon ikteve dhe pajtimin e gjaqeve

Pastaj e mori fjalen Lin Guri, i cili me emo-cione pershendeti tye pranishmit, falnderoi Keshillin e Bashkise per vlersimin qe i kane dhene dhe ne fund ftoi te pranishmit ne nje koktejl ...

***Kush sht Lin Dede Guri?Lin Dede Guri, rrjedh nga familja e nde-

ruar Mhill Kola.Lin Ded Guri, i sa po nderuar kohet e

fundit me titullin e lart Mirnjohja e qytetit Shkodr, lindi n Brasht t Shoshit, atje mbi nj rrafsh te lart, tipike alpine, ku malet puthn buz pr buz me qiellin: Lin Ded Guri i vlersuar me titullin Mirnjohja e qytetit Shkodr sht vazhdimi i nj gjen-erate t sme t materializuar nj kulle t lasht t kamur e bujarie tipike malsore:

Gjyshi, Mhill Kola, ishte nj burr i dgjuar i fjals dhe veprave t dobishme, q e

kishte kall barutin e kordums kundr Tur-gut Pashs me 1910 dhe shkjeve me 1915, respektivisht n dy qndresat m monumen-tale t Dukagjinit ne llim t shekullit t kaluar.

Shtpia e Mhill Kols ka qen nj shtpishekullore nga m t mdhat e m te pasurat e Shoshit nder vite. T rralla kan qen atoshtpia q i kishin t gjitha tufat (tubt) t

mdha (dele, dhi, lop, qe, blet e mushq), si shtpia e Mhill Kols s Brashtes. Trralla kan qen ato shtpia aq puntore dhe te razishme me livadhe, prozhme, hamalla e bashtina. Shtpia e Mhill Kols dhe m pas Ded Mhillit kan qen punishte bulmeti kubinin n sy varg tinart e djathit, qypat tly-enit, govatat e tamblit, shekat e kosit te kul-luar, ku as nj her i vjetri nuk shterohej, pai br shoqri te riut. N shtpin e MhillKols kurr nuk sht shtruar trvesa pr mik, rrugtar, puntor apo lypsar, pa currekun e djathit, pa bludn e mazs ose fulteren rrashme tlyn, pa vegshin plot dyreka mishi dhe m pas sahanin abullit (en alumin pr dhjet veta) plot e prplot tambl ose kos.

Ded Mhilli (babai i Lin Gurit), ishte i gat-uar gjenetikisht si antikomunist. N ato koh zymta nuk pati mundsi shkollimi, por ama

kanunin e dinte ll e pr pe. Ishte atdhetar e trim se ja mbante tabani, ishte bujar e besnik se ja mbante dera, ishte i gojs se ja kishte br dhurat Zoti. Gjat viteve t lufts mil-itoi n radht e Ballit Kombtar, ka qen dhevdiq kundrshtar i betuar PKSH. N nntor 1944 shkoi n mbshtetje t qndrestarve t Nikaj-Merturit n Qafn e Kolshit kundr for-cave t Brigads 6 Sulmuese t UN.

Nuk u pajtua me regjimin e ri, t cilin eurrente si sistem dhe si ideologji, prandaj si kundrshtar i betuar dhe i deklaruar u push-katua n mnyr tipike jakobin, pa gjyq pr-para popullit te Shals, n Breg te Lumit, n vitin 1946, nga She i Seksionit t Sigurimit t Rrethit Dukagjin, N/Toger Xhemal Selimi,i akuzuar n mnyr bajate gjoja pr armm-bajtje pa leje. Ekzekutime te tilla terroriste, t mods bolshevike bheshin pr te lar hesapet me kundrshtaret politik dhe pr t ngjallur frik dhe panik ndaj do kujt q mendonte e vepronte ndryshe.

Lin Guri n moshn minore mbeti jetim(s bashku me vllezrit dhe motrat e tjer,secili e m vocrrak se tjetri). U rrit me sakri- ca nga nna Drande dhe dy xhaxhallart evet, Luleci dhe Liku, u rrit me nj edukatt shndetshme, ndonse nuk pati mundsi t shkollohej prtej shtatvjeares, pasi konsid-erohej si djal armiku. U rrit me edukatn epuns, mirsjelljes n shoqri, larg intrigave edallavere t do lloji duke punuar fort, dukeqen korrekt, duke folur pak, duke respektuar njerzit e puns . Lin Guri me shikn e dors dhe djersn e ballit mbajti shtpin, ndonseme biogra t jo pr kohen, por me cens kara-kter shembullor n gjith krahinn e tij. LinGuri, u rrit, u martua dhe krijoi nj familje t virtytshme sipas shmblltyrs s vet, t res-pektuar n Shosh, Shal e gjith Dukagjinin.Sa do e ashpr ka qen lufta e klasave, nDukagjin nuk ka qen fyese t quheshe i prekur politikisht. Ishte e rrezikshme t kishenjerz t pushkatuar n familje, por n sfernshoqrore e t sit, po qe familje si ajo e LinGurit, ishe e nderuar n heshtje. Vitet nntd-hjet ishin nj ogur i mir dhe i shum pritur pr Lin Gurin, i cili qe nismtar i lvizjevete para demokratike n Shkodr, Dukagjin

dhe gjetk. Lin Guri ka qen kudo prkrahAli Spahis, Pjeter Arbrorit, Azem Hajdarit,Arben Brocit, Viktor Martinit, Nikolin Tha-ns, Ali Kazazit, Pjetr Pepes, Lodovik De-gs, Ded Kasnecit, Ded Toks, Kol Tonajt,Ndoc Ashts, Faze Shabs, Menduh Dergutit,duke vijuar m Astrit Bushatin, Joze na Topllin, Lorenc Luken Voltana Ademin,Ramiz obn e te tjer. Lin Guri sht i pariantar i Kshillit Bashkiak nga komunitetidukagjinas, i qytetit t Shkodrs, pas vitevenntdhjet. Lin Guri sht antari m i vjetr dhe m i shum zgjedhur, tre mandate. Ai ka qen nj zdhns dhe prfaqsues energjik iktij komuniteti, n parlamentin e qytetit. Kaqen iniciatori I krijimit dhe emrimit te ra-jonit Mark Lula, ka ngritur zrin kritik pr integrimin urbanistik t ktij rajoni dhe kaushtruar ndikimin e vet n realizimin e atyreinvestimeve infrastrukturore q jan br, mete cilat as njher nuk ka qen i knaqur. Mepropozimin e Lin Gurit, Kshilli bashkiak i Shkodrs n mnyr unanime ka miratuar shpalljen Qytetar Nderi i Shkodrs s Prof Kol Prels, deputetit historik t martirizuar t Dukagjinit. Lin Guri, me plot prkushtim,vitalitet e energji pa buj dhe autolevdata kapunuar si drejtues i Shoqats s BurgosurvePrndjekurve Politik, Dega Shkodr, q ngathemelimi i saj. Ka punuar pr evidentimi dhevlersimin e sakri cave t tyre martire, kaluftuar pr te drejtat dhe rehabilitimin e tyre.Lin Gurin as nj rast nuk i ka rn gjoksit, asnuk ka br tellaxhiun e nj t shum vuajtur ashtu si ka qen vrtet, pasi nj gj si dihet dhe shihet nuk ka shum nevoj t tregohet me gisht. Gjithashtu i heshtur, mods, fjalepak e pun shum, ka punuar edhe n dhjetraraste pajtimi gjakesh, hasmrish dhe zgjid-hje kon iktesh, pasi si njeri me reputaciondhe pesh fjala i ka zn vend pr mir, pasifjalt dhe veprat nuk i ka ndar n shrbim tkomunitetit.

I nderuari Lin Dede Guri, e gzosh titulline nderit Mirnjohja e qytetit Shkodr!

Prgatite nga Prele Milani

DUKAGJINASI, LIN DEDE GURI, MIRENJOHJA EQYTETIT SHKODER

10nr. 139, maj 2015 0, j

+ +

+

+TRADIT

Me Ramazan eken, poe n e gazetarin shkodran, udhtojm drejt Tuzit, qyte t shqiptar n Malin e Zi,m pak se 10 km nga pika kufi tare e Hanit t Ho t.

N shoqrin ton sht Gjon Dushaj,kryetari i shoqats Ded Gjon Luli, nj djal me shpirt ar s por edhe nj vep-rimtar i njohur pr shtjen shqiptare.

Ka trembdhjet vite q drejton shoqatn dhe ansamblin folklorik me t njej n emr por na thot s sht edhe nj ndr organizatort e ditve fes ve n prkuj met vjetore t kryengritjes s Malsis s Madhe, shenjtrimit t Nn Terezs e dits s Flamurit, do 28 nn-tor.

Gjoni na tregon pr jetn e vllezrvetan t asaj ane dhe nuk e fsheh q shpesh her jan t mnjanuar nga shte am dhe pse ven e vijn n t dy ant, lirshm.

E ka merak q ende asgj e dallueshme nuk sht br pr njrin prej fi gurave t mdha t shqiptaris, Ded Gjon Lulin, i cili nuk vjen nga legjendat por nga kulla e j e gurt, aty n Bardhaj , 12 km prej Tuzit nga ku fusha e Malsis s Madhe duket si n pllmb t dors.

Dhe bhet al pr prijsin e kry-engritjes s Malsis s Madhe, njeriun qnj shekull m par ngri Flamurin Kom-btar n Dei.

Vetm nj bust fare i vogl pr kt burr t madh lirie, aty n nj qendr t Tuzit, sht fare pak. Ca m keq q as nga presidenca shqiptare ende ska mundur t dal nj vlersim kombtar pr kt prijs e lu tar lirie.

N SHTPIN MUZE TSHTJEFN IVEZAJ Gjon Dushaj na on t bjm nj vizit

n shtpin e Shtjefn Ivezajt n Lekaj, vetm dy km nga qndra e Tuzit.

Si na thot, Shtjefni sht njeriu q shtpin e j e ka kthyer n muze e q, pr vizitort, ka disa vite q sht br pjes e guids turis ke, ndonse jasht protokolleve e axhendave zyrtare.

I zo i shtpis, Shtjefni, na pret n oborrin prpara saj, aty ku mbi barin e gjelbrt zn vend disa prej objekteve muzeale t ar leris s rnd, derdhur n metal.

Na pret plot dashuri, si t njihemi prej kohsh, i veshur shik si pr nj ballo kla-sike por edhe si nj ciceron profesionist.

N hyrje t shtpis, nj ndrtes ethjesht nj katshe, t trheq vmndjen nj tabel e kornizuar ku shkruhet : M 1 maj 2002, Shtjefn Ivezaj me familjen, kt shtpi familjare e shndrruan n muze Etnografi k t Malsis .

Brenda , ku t futesh. T katr am-bjentet e shtpis plot e prplot me eksponante, n faqet e mureve, n dys-heme, n tavan, kudo.

Zana t t fotografi t me t cilin ka punuar tr jetn i ka sajuar nj aneksm vehte, dikur ballkon por q tani brn-da ksaj hapsire mund t shikosh lloj-lloj aparatesh e paisjesh qysh nga koha e primi vite t.

Ka qen vetm tetmbdhjet vje kur ka nisur t merret me fotografi n nga

ku prej vi t 1966 n dyqanin e j n Tuz do t vendoste tabeln Foto Shtjefn Ivezaj t ciln, si relike, e ruan t vendo-sur diku n hyrje t baness muze.

Pastaj vijn me radh pavjonet endara n katr dhomat e shtpis ku m s shum bie n sy etnografi a e pasur, madje e rrall.

Kam patur ras n t vizitoj mja muzeume etnografi ke brenda e jasht vendit por kurrsesi e asnjher nuk kam par nj muze t ll.

Dhe kur mendon se gjithshka ktu sht br nga nj njeri pasionant e pa asnj ndihm nga dikush shfaqia merr prmasat e t jashtzakonshmes.

Nuk jam i sigurt si funksionon por nse do ishte aq shum perfekt, t pak-tn Shtjefn Ivezaj do ishte futur me koh n Gines.

Sado i futur diku n njcep t globit, aty n Lekajt Tuzit do t ishte gjetur.

Dhe duhej t gjndejaspak pr nevoj t Shtje-fnit pr tu dukur por pr t treguar nj mrekulli trealizuar nga nj njeri.

Ga e pa besueshmepor duhet t jet njeriui vetm n kt bot qshtpin e vet,rreth njq-ind metra katror ta kthej cep m cep n nj muzet mirfi llt etnografi k.

Po edhe fototek, bib-liotek e fi lateli.Shtjefnittani sht afr t tetd-hjetave e ndonse dukettepr vital t parn gj qt thot krkon ta lidhme jetn dhe vdekjen.

Tani jam i vdekur,kur tvdes do jem i gjall - nathot duke dashur jap prgjigje habis ton.

sht nj thnie, domethnien e t cils e kupton mbasi i ke dhn fund viz-its plot objekte e materiale t shum llojshme e t rralla, t gjitha t prdoruran shekuj nga shqiptart e asaj ane e qfi llojn prej majs s gjilprs e deri tek topat me gjyle t rnda.

sht muze q nuk ka inventar,besoj si

asnj tjetr n bot. Dhe nuk ka si t ketmbasi sht ga e pa mundur t hedhshn letr ato mijra objekte q lidhen mejetn e njeriut prej lindjes deri n vdekje.Objekte t rralla materiale t trashgi-mis kulturore q do kishte zili cilidomuze i ksaj fushe edhe n vendet m tzhvilluara.

T mbledhura npr dit e vite , njpasuri e rrall n nj koh ga dyzetvjeare. Pa asnj prkrahje dhe prku-jdesje nga dikush, asnj dor shte apopushte , prjashtuar komunn e Tuzitme ndihmesa modeste.

Gjith ditn punoj, gjith natn e ruaj na thot i zo i shtpis muze dhektu nuk l pa falenderuar edhe bash-kshorten e j,Gjysten, me t ciln dshi-ron t ndaj prpjekjet dhe andrallat prgjithshka ka realizuar nj jet t tr.

NJ LETR PR PRESIDENTINN koridorin e vogl ku bashkohen t

katr dhomat sht vendosur nj tav-olin e vogl me nj libr t madh pr-shtypjesh q t on t ndalesh.

Shnime prshtypjesh t pa numrtanga vizitort e ras t. Nga t gjitha tro-jet shqiptare por edhe ambasador t

Francs, Gjermanis, Italis etj. Midisfaqeve t librit gjen prshtypje edhe ngamja njerz t ar t e kulturs, studiues t fushave t ndryshme.

Po Shtjefn Ivezaj e ka nj merak e nuk heziton ta thot.

Prpara pak ditsh n Tuz ka qen pr vizit Presiden i Shqipris, ka menduar se do ta kishte mysafi r t nderuar por kjo nuk ka ndodhur. M kot ky burr Grude ka pritur n shtpi.

E di q nuk ma ka fajin Presiden na thot, t zott e vendit duhet ta binin at ktu.

Ja ku jemi, vetm dy km nga qendra e Tuzit ku Presiden qndroi pr vizit.

Do shkruaj nj letr e do tregoj, nderi nuk do ishte thjesht pr mua e familjen me por pr t gjith historin eMalsis na thot jo pa keqardhje.

Ktu prehet e trukon historia e ksaj ane, ktu valvitet fl amuri kombtar q ngri n Dei ga nj shekull m par Ded Gjon Luli.

N VEND T MBYLLJESI mrekulluar dhe befasuar nga sa pash

n muzeun e Shtjefn Ivezaj do hidhja disa prshtypje t shoqruara me foto n adresn me n rrje n social.

M bn prshtypje komentet e vrsh-uara sa kaq nga shum miq t mi nga t gjitha trojet shqiptare.

Dikush shkroi edhe m konkre sht mbasi n publikimin m paralajmroja bo min e prshtypjeve prmes nj shkri-mi n gazetn Telegraf .

Pr lexuesin , nga komentet e shumta kam shkputur dy prej tyre. I pari vjenprej Prish ne, i dy nga nj shqiptar iShkupit. I przgjodha kto pasazhe edhe si mbyllje t shkrimit m n Telegraf.

Berat Luzha, T bhet nj muze privat aq i pasur, nj ekspozit aq interesante nga dy t moshuar n nj shtpi t vogl,sht nj mrekulli e vrtet, far, pa e par, nuk do t mund t besohej. Pa-dyshim se Shtjefni ka br nj pun tshklqyer pr popullatn shqiptare n Mal t Zi dhe pr tr kombin shqiptar!

Ismet Shaini, Me vemndje pr vite t tra e prcjellim prkush min dhe sakri-fi cen e z.Shtjefn Ivezaj .

Pasi lexova statusin tuaj u nxita t jap nj sygjerim-lutje deri te gazeta Telegraf . Nprmjet kontribu t t gazets tuaj tsenzibilizohet n parlamen n e Malit te zi edhe shtja e Muzeut Etnografi k (Statusi,mirmbajtja,fi nancat,me nj al in-s tucionalizimi i ksaj shtpie t bekuarpr traditn dhe kulturn shqiptare .

Shtjefn Ivezaj me familjen nuk do t jetojn prgjithmon por muzeu itrashgimis kulturore n Malsi duhett mbetet pr brezat e ardhshm q dot jetojn aty dhe gje u,,

Andaj lusim pr angazhim m serioz si nga gazetart,deputett dhe instancat m t larta shqiptare n trojet autok-tone

Nga Sejmen Gjokoli, Tuz - Vlor,

25-29 Prill 2015

N TUZ, MES HISTORIS DHE HARRESS ...

11nr. 139, maj 2015 11, j

+ +

+

+KULTUR

5. (vijon)Nuk rresht crleku i alve

me arom n sagn e vl-limshme t pagzuar me ter-min gjith impulse, ThesareDukagjinase t autorit tashmemblema k n kt rrafsh, VocDeda. Sonda e hulumtuesit t visareve ndeshet shpesh n sh-tresime historish me dukurijo dhe aq t dobishme pr nj shoqri ku integrite sajdiset si vler morale e podit t eprm.prej kohrave m t largta kur mbretronte n trojet e tparve t Voc Deds, hiena e pa-ganizmit, nj taborr me bestytnie paragjykime i bjn lmsh dhei trallisin mendjet e shpirtrat nDukagjin e m prtej hiterlandit t ksaj krahine me kufi j q ten-tojn tja shtojn vrimat rripit tmesit. Autori i Thesare Dukagji-nase e mban hapur dern e ods pr t dal jasht pa zhur-m e pa buj, e sa m shpejt tjet e mundur, t xhindeve qprovokojn herezi e blasfemi.N librin e tret t sags The-sare Dukagjinase autori ia delt portre zoj kumte pozi veq vishen me petkun e prover-bave, thnieve t menura tprincave t als s urt e t but, e teefundit dhe si prova t shkencs e tekniks, teksa ngar-endin pr t na e pastruar pr-ditshmerin nga banalitetet dhe ekstremitetet e ktyre t fun-dit, mbarts duhme, q duhetkanalizuar n nj lloj hullie kuerrat e rrafshit nuk mbrrijn.

Voc Deda mton t na bindn vllimin e pest t serialit narra v Thesare Dukagjinase,se duhen hejbe aq t mdha q prdorn n parahistori cik-lopt e gjmimshm, pr tibr bashk e vemas, prrallate legjendat, kngt, vajet e fok-lorin, ku prmblidhen kashelas-hat e ligjrimet folklorike, pam-barimisht t bujshme. Traditat e prshtatshme pr nj komunitetnjerzor me gjenerata pambar-im q jeton mbi syprinn e ksaj toke si vizionar e si misionar,jan shum. Ato evidentohen nlibr nj nga nj. Ka t drejt nse ndokush pasi ta ket lexuar vllimin e fundm t ThesareDukagjinase, t shprehet senuk jan rras n kubaturn e li-brit kaq e aq zakone e tradita; thershme fort e t reja tepr. Ky fenomen ndodh shpesh me lex-uesit n adres t narratorve

me korac e luspa prsipr. Me ka duket ende nuk jemi edu-kuar dhe aq m tepr ende nuk jemi bindur se nj krijes njerzore nuk mund t mbaj mbi kurriz hambarin e t gjithadijeve njerzore. Voc Deda n ras n konkret t duket si-kur shprehet me modes :kaq dita e kaq shkrova. Poun them se autori i talen-tuar dhe ambicioz ka br tkundrtn. Dhe sall pr ktfakt kockfort duhet t du-artrokitet.

6.Vllimet pasuese q pr-

bjn korpusin e shkrim-taris s Voc Deds mbru-jan n magjen e krijimittema ka t larmishme, e se-jcila prej tyre peshon rndn kandarin e vet. Bisedimeme rinin sht tulli pa pretendime i librit t shtatq vjen n rad pr tu br pron e lexuesit. Trheqja evmendjes pr t trajtuar tema delikate e me mim t shtrenjt, nuk ka qen nj dukuri masivetek shkrimtart n shekuj e ndr mote. T rrahsh problema kn universale q e shqetson rininjo vetm t vendit tnd, duhet n krye t hers durim. E pas durimit duhet guxim. As durimi dhe as guximi nuk i ka munguar e me ka shihet nuk do ti mun-goj as sot dhe as nesr auto-rit t Thesare Dukagjinase. Shqetsimet rinore dalin nga guacka se shkrimtari e njeh ze-jen e nxjerrjes prej andej. Ato qndrojn n ku zat e memo-ries s shkrimtarit gjersa marrin format e nevojshme. Kur piqen e maturohen, er fi kohen dhe