geert driessen et al. (2016) evaluatie pilot tweetalig primair onderijs
TRANSCRIPT
Evaluatie pilot TweetaligPrimair Onderwijs
Startmeting schooljaar 2014/15
Geert Driessen | Evelien Krikhaar | Rick de Graaff Sharon Unsworth | Bianca Leest | Karien Coppens
Janice Wierenga
Januari 2016
Wat we hier presenteren• Doelen, aanpak, en kenmerken van de
deelnemende scholen en leerlingen• Toetsresultaten leerlingen (Engels en Nederlands)• Achtergrondkenmerken leerlingen en ouders
(incl. attitude en blootstelling)• Vormgeving tpo• Leerkrachtkenmerken en lesobervaties tpo• Deelonderzoek Fries• Tot slot …
DOELEN, AANPAK & STEEKPROEFBianca Leest & Karien Coppens
FoToFlankerend onderzoek Tweetalig primair onderwijs
Hoofdvragen:• op welke wijze wordt vormgegeven aan tpo?• wat is het effect van tpo op de Engelse en
Nederlandse taalvaardigheid?
Onderzoeksvragen 1. Wat zijn de effecten van tpo op de vaardigheid in de vreemde taal en het Nederlands?
Welke verschillen zijn er op relevante deelvaardigheden tussen leerlingen die tpovolgen en leerlingen die dat niet doen?
2. Hoe ontwikkelen de verschillende deelvaardigheden van de vreemde taal zich over de tijd?
Onderzoeksvragen3. Wat is het effect van tpo op de reken-vaardigheid?
4. Op welke wijze wordt op de scholen vormgegven aan tpo (opzet, toegankelijkheid, intensiteit en didactische en talige vaardigheden van leerkrachten)?
5. Wat zijn de attitudes van leerlingen, ouders, leerkrachten, schoolleiders en bestuurders ten aanzien van tpo?
Aanpak: wie en wanneer• Wanneer?
– Groep 1 (voorjaar 2015)– Groep 3 (voorjaar 2017)– Groep 5 (voorjaar 2019
• Wie? – tpo – vvto – eibo– Leerlingen - Ouders - Leerkrachten -
Coördinatoren
T=test; V=vragenlijst; O=observatie-instrument / E=Experimentele scholen; V=VTTO-scholen; Z=scholen zonder Engels
Bij wie Wat Vorm 2015groep 1
2017groep 3
2019 groep 5
Leerlingen Receptieve taak vocabulaire en grammatica Engels T EVZ EVZ EVZ
Productieve taak vocabulaire en grammatica Engels en narratieve taak T EV EV
Taal voor Kleuters T EVZ Rekenen voor Kleuters T EVZ Spelling, woordenschat, begrijpend lezen en technisch lezen T EVZ EVZ
Rekenen/wiskunde T EVZ EVZAttitude V EV EV EV
Ouders Achtergrondkenmerken V EVZ Attitude, blootstelling V EVZ EVZ EVZLeerkrachten Opleiding, ervaring en attitude Engels V E E E Zelfinschatting Engels V E E E
Receptieve vocabulaire Engels T E E EObservaties O E E E
TPO-coördinatoren Organisatie en vormgeving V E E E
Startmeting(voorjaar 2015)
Leerlingen Engels – receptieve vaardigheden • Woordenschat (PPVT-4)• Grammatica (TROG-2)
Nederlandse taal en rekenen• Cito Taal voor kleuters• Cito Rekenen voor kleuters
Startmeting(voorjaar 2015)
Ouders Vragenlijst • Achtergrondkenmerken• Attitude en blootstelling (exposure)
Leerkrachten• Lesobservaties• Vragenlijst en test taalvaardigheid• Interview opleiding, ervaring en attitude
Steekproef scholenExperimentele groep
12 tpo-pilot-scholen (eerste tranche)
Controlescholen 12 vvto– scholen9 eibo-scholen zonder Engels in onderbouw
Schoolkenmerken
tpo vvto eibo totaalAantal scholen 12 12 9 33Aantal leerlingen 330 356 322 1008Aantal lln per school (min.–max.) 6-58 8-52 25-46 -gemiddeld aantal lln per school 28 30 36 -
SchoolkenmerkenLeerlinggewichten tpo-scholen (schooljaar 2012-2013, gewicht per school, in %)
tpo_1
tpo_2
tpo_3
tpo_4
tpo_5
tpo_6
tpo_7
tpo_8
tpo_9
tpo_10
tpo_11
tpo_12
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
0 0.30 1.20
SchoolkenmerkenEtniciteit tpo-scholen (schooljaar 2012-2013, per school, in %)
tpo_1
tpo_2
tpo_3
tpo_4
tpo_5
tpo_6
tpo_7
tpo_8
tpo_9
tpo_10
tpo_11
tpo_12
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
autochtoon westers allochtoonniet-westers allochtoon onbekend
LeerlingkenmerkenGeslacht (%) en leeftijd (gemiddeld) op 1 september 2014 van de deelnemende leerlingen naar schooltype
tpo vvto eibo
Geslacht (% jongens) 52.4 50.0 47.2
Leeftijd (in jaren) 4.2 4.2 4.2
RESULTATENSharon Unsworth & Evelien Krikhaar
Hoeveel Engels wordt er gegeven?
Gemiddeld 36%Tussen 25% en 50%
Gemiddeld 5%Tussen 2% en 12%
tpo vvto
minuten p/w p/w % van 1500 min minuten p/w p/w % van 1500 min
School 1 600 40% School 1 75 5%
School 2 750 50% School 2 55 4%
School 3 660 44% School 3 60 4%
School 4 630 42% School 4 60 4%
School 5 600 40% School 5 180 12%
School 6 420 28% School 6 60 4%
School 7 600 40% School 7 120 8%
School 8 420 28% School 8 60 4%
School 9 375 25% School 9 60 4%
School 10 480 32% School 10 60 4%
School 11 600 30% School 11 90 6%
School 12 450 35% School 12 30 2%
Engels: Woordenschat (PPVT)
Engels: Woordenschat (PPVT)
tpo vvto eibo0
5
10
15
20
25
30
35
40
Aant
al co
rrec
te a
ntw
oord
en
Engels: Grammatica (TROG)
tpo vvto eibo02468
101214161820
Aant
al co
rrec
te a
ntw
oord
en
Nederlands & rekenen• Niet alle scholen nemen taken af in groep 1• Data ontbreekt voor 30% van leerlingen• Sommige nemen alleen E-versie i.p.v. M-
versie; hier alleen M-versie gerapporteerd
Taal voor kleuters
tpo vvto eibo0
10
20
30
40
50
60
Vaar
digh
eids
scor
es
Rekenen voor kleuters
tpo vvto eibo0
10
20
30
40
50
60
70
80
Vaar
digh
eids
scor
es
Vragenlijsten: Responscijfers
tpo vvto
Gemiddeld 67%Tussen 37% en 100%
eibo
Gemiddeld 67%Tussen 46% en 100%
Gemiddeld 78%Tussen 55% en 92%
Engelstalige activiteiten thuis
tpo vvto eibo0
50
100
150
200
250
300
350
400
Gem
idde
ld a
anta
l min
uten
Taalachtergrond ouders• Aantal ouders met Engels als moedertaal
zeer beperkt• Meer anderstalige ouders op tpo- en vvto-
scholen dan eibo-scholen• Veel variatie binnen groepen • Taalvaardigheid Nederlands goed tot zeer
goed• Taalvaardigheid Engels ook goed
Waar hangen toetsscores mee samen?
• Hoeveelheid Engelse les – Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo- als vvto-scholen
• Hoeveelheid Engelstalige activeiten thuis– Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo-, vvto- als eibo-scholen
Waar hangen toetsscores mee samen?• Hoeveelheid Engelse les
– Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo- als vvto-scholen
• Hoeveelheid Engelstalige activeiten thuis– Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo-, vvto- als eibo-scholen
• Vervolganalyses nodig met data van meetmoment 2 om oorzaak-gevolg vast te stellen
Deelonderzoek in Fryslân
Dorien HamstraBernadet de Jager
Deelonderzoek in Fryslân• Basisscholen in Fryslân:
Nederlands, Fries en Engels
• Drietalige scholenFries als voertaal, Engels vanaf groep 1
• tpo op drietalige schoolUitbreiding Engels
Onderzoeksvraag
• Hoe wordt tpo vormgegeven op de school waar ook Fries wordt aangeboden en wat is het effect op de taalontwikkeling Fries?
1 tpo-school en 2 vvto-scholenOnderzoek afgestemd op landelijk onderzoek
Resultaat: aanbod
• tpo landelijk 36% Engels
• vvto Fryslân2% Engels52% Fries47
24
29
lestijd per week Friese tpo-school
Nederlands Fries Engels
Resultaat: taalvaardigheid Friese tpo-
schoolFriese vvto-
scholenAlle tpo-scholen
Engels PPVT 22,4 (n=10) 17,8 (n=47) 33,4 (n=330)TROG 11,5 (n=8) 8,1 (n=47) 18,1 (n=328)Nederlands Taal voor kleuters 57,2 (n=5) 57,8 (n=33) 55,8 (n=214)Rekenen voor kleuters 74,4 (n=5) 75,9 (n=33) 72,4 (n=213)Fries -Correct 19,7 (n=11) 21,8 (n=36) -
Taalachtergrond Fries
Fries tpo vvtoMoedertaal vader 57% 83%Moedertaal moeder 29% 86%Spreektaal tussen ouders 33% 89%
Ook verschil in inschatting beheersing Fries
LEERKRACHT EN LESKENMERKENRick de Graaff & Janice Wierenga
12 scholen, 12 smaken• 12 scholen = 12 casussen• Welke overeenkomsten, welke verschillen?• Meest relevante?• Leerkrachtkenmerken• Leskenmerken: schoolportretten
Instrumenten• Opleiding, ervaring, attitude:
– Vragenlijst– Interview
• Taalvaardigheid:– Zelfinschatting taalniveau– Woordenschattoets
• Schoolportretten didactiek:– Lesobservaties– Interview
Instrumenten
Achtergrond en ervaring
Opzet tpo
Schoolportret: observaties
Schoolportret: observaties
Schoolportret: observaties
Attitude
Attitude II
Taalvaardigheid en opzet tpo
Deelonderzoek in Fryslânleerkrachten
FryslânBeheersing Frysk
(bijna) moedertaalspreker
ERK: C2Beheersing Engels
Geen native speaker
landelijk
Beheersing Engels17% geen native speaker42% near native, 42% native
Leservaring leerkrachten
• 12-31 jaar ervaring onderwijs Fries• 2 jaar ervaring met vvto
Lk tpo-school meer vertrouwen in onderwijs Engels
Conclusies
• Overeenkomsten
• Verschillen
• Aanbevelingen
TOT SLOT
Samenvattend• Startmeting van de evaluatie van de pilot
Tweetalig Primair Onderwijs (tpo)– Nu vooral beschrijvend – Toekomst ingaan op vaardigheidsontwikkeling
en het effect van tpo hierop
Vormgeving tpo• Onderwijstijd
25% tot 50% (gemiddeld: 36%) van de onderwijstijd is Engels de voertaal (op vvto-scholen is dit gemiddeld 5%)
• Benadering– 6 tpo-scholen one teacher, one language benadering
(OTOL);– 4 tpo-scholen one situation, one language benadering
(OSOL); – 2 tpo-scholen beide talen als een mix (sandwichmethode).
Achtergrond en attitude leerlingen• Thuistaal
Weinig tpo-leerlingen met Engels als thuistaal, maar ...– op aantal tpo-scholen wel groot aandeel;– op aantal tpo-scholen veel leerlingen met een thuistaal anders dan het Nederlands of het Engels.
• Opleiding ouders Ouders hoogopgeleid, maar aanzienlijke variatie
• AttitudeOp tpo- en vvto-scholen attitude tov Engels positief(leerlingen, ouders, leerkrachten)
Taalontwikkeling leerlingen• Engels
tpo-leerlingen > vvto-leerlingen > eibo-leerlingen
• Nederlands en rekenen– resultaten vergelijkbaar voor tpo – vvto – eibo – aanzienlijke variatie tussen de afzonderlijke scholen
• Samenhang Engels - Engelstalige activiteiten thuis Zowel voor tpo-leerlingen, als voor vvto- en eibo-leerlingen
tpo-leerkrachten• Achtergrond
– Diversiteit in leerkrachten– Behoorlijk tot uitstekend Engels taalvaardigheidsniveau – Ondersteunen tpo en eigen ideeën en opvattingen
• Opzet en vormgeving van tpo– Verschillend, maar weloverwogen en passend bij schoolvisie – Geobserveerde lessen verschillend en vergelijkbaar – Engelstalige momenten vooral in het Engels
(m.u.v. onveilige situaties) – Belonen, impliciete feedback en enthousiasme
Engelstpo-leerlingen nu al beter in het Engels dan hun vvto- en eibo-leeftijdsgenoten?
• difference-in-differences analyses– rekening houden met verschillen tussen scholen
en leerlingen – rekening met het verschil in opbrengsten
(taalniveau) bij de startmeting
What’s next …• Volgende meetmoment in groep 3
(voorjaar 2017)• Pilot voor sommige taken alvast dit voorjaar
(vrijwilligers?)• Flankerend onderzoek aan het flankerend onderzoek:
– promotieproject Jan Willem Chevalking (Radboud Universiteit) over taalbewustzijn met cohort 2
– aanvullend onderzoek vanuit promotieproject Claire Goriot (Radboud Universiteit) overmogelijk cognitieve voordelen
Ter overdenking• Verschillen van opvatting:
– native speaker het best of niet?– OTOL, OSOL of sandwich?
• Anonimiteit / herkenbaarheid in rapportage
• Platform 2032:– Engels plek in de basis / kern van het onderwijs– Beginnen in groep 1 van de basisschool– Inhoud van het vak Engels op de basisschool moet goed aansluiten op die van het
voortgezet onderwijs– Nodig om vast te leggen wat leerlingen aan het
einde van groep 8 moeten kennen en kunnen
FoToGeert Driessen
Evelien Krikhaar Rick de Graaff
Sharon Unsworth Bianca Leest
Karien Coppens Janice Wierenga
Januari 2016
Vragenlijsten: Responscijfers
tpoGemiddeld 67%(37% - 100%)
vvtoGemiddeld 67%(46% - 100%)
eiboGemiddeld 78%( 55% - 92%)
123456789
101112
0 10 20 30 40 50 60
123456789
101112
0 10 20 30 40 50 60
123456789
0 10 20 30 40 50 60