gemeentelijk ruimtelijk structuurplan - - gemeente beersel
TRANSCRIPT
Gemeenteli jk Ruimtelijk
Structuurplan
t e k s t b o e k – v e r s i e G R 2
a p r i l 2 0 1 2
Gemeente Beersel
Alsembergsteenweg 1046 • 1652 Alsemberg
tel. 02 359 17 50 • fax 02 359 17 18
D+A CONSULT, Studiebureau voor Ruimtelijke Planning, Infrastructuur en Bouw │ [email protected] │ www.daconsult.be │ Meiboom 26, 1500 Halle │ T 02 363 89 10 │ F 02 363 89 11 │ Borchtstraat 28, 2800 Mechelen │ T 015 56 09 56 │ F 015 56 09 59
colofon
Structuurplan Beersel
Opdrachtgever:
Gemeente Beersel
Alsembergsteenweg 1046 │ 1652 Alsemberg
tel. 02 359 17 50
Opdrachthouder:
D+A Consult nv
Meiboom 26 │ 1500 Halle
info@ daconsult.be │ www.daconsult.be
Opgemaakt door:
Ann Lambrechts,
Erkend ruimtelijk planner
Steven Muylaert,
Erkend ruimtelijk planner
Medewerkers:
Ann Lambrechts, projectleider
Steven Muylaert, deelprojectleider
Els Van Lier, projectmedewerker
Christophe Vekeman, cartografie en informatica
Glynis Lefevre, administratie
Gemeente Beersel i ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Inhoudstafel
1. Algemene inleiding .................................................................................................... 1
1.1. RUIMTELIJKE PLANNING OP GEMEENTELIJK NIVEAU ...................................................................................... 1
1.2. STRUCTUURPLANNING EN STRUCTUURPLAN ............................................................................................... 1
1.3. HET SUBSIDIARITEITSBEGINSEL ................................................................................................................ 2
1.4. HET GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN ....................................................................................... 2
1.4.1. Gemeentelijke bevoegdheden ......................................................................................................... 2 1.4.2. Juridische draagwijdte ..................................................................................................................... 2
1.5. PLANNINGSPROCES – HISTORIEK VAN HET DOSSIER .................................................................................... 3
2. Profiel van de gemeente Beersel .............................................................................. 4
2.1. SITUERING .............................................................................................................................................. 4
2.2. SCHETS VAN DE GEMEENTE ...................................................................................................................... 4
3. Planningscontext ....................................................................................................... 5
3.1. RUIMTELIJKE BELEIDSPLANNEN ................................................................................................................. 5
3.1.1. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen ................................................................................................ 5 3.1.2. Ruimtelijk Structuurplan van Wallonië ............................................................................................. 7 3.1.3. Provinciaal Ruimtelijk structuurplan Vlaams-Brabant ...................................................................... 8 3.1.4. Gewestelijk Ontwikkelingsplan (GEWOP) ..................................................................................... 13 3.1.5. Gemeentelijke structuurplannen in de buurgemeenten ................................................................. 13
3.2. RUIMTELIJKE PLANNEN MET BINDEND KARAKTER ....................................................................................... 15
3.2.1. Gewestplan Halle – Vilvoorde – Asse ............................................................................................ 15 3.2.2. Gewestelijke RUP’s ....................................................................................................................... 16 3.2.3. Provinciale RUP’s .......................................................................................................................... 19 3.2.4. Plannen van aanleg ....................................................................................................................... 20 3.2.5. Verkavelingsvergunningen ............................................................................................................ 21
3.3. ANDERE WETGEVING MET RUIMTELIJKE IMPACT ......................................................................................... 22
3.3.1. Beschermde monumenten en landschappen................................................................................. 22 3.3.2. Natuurdecreet ................................................................................................................................ 23 3.3.3. Afbakening van de natuurlijke en agrarische structuur .................................................................. 23 3.3.4. EG-Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijngebieden ................................................................................ 24 3.3.5. Wetgeving grond- en oppervlaktewater ......................................................................................... 24
3.4. GEMEENTELIJKE SECTORALE BELEIDSPLANNEN ........................................................................................ 31
3.4.1. GNOP (Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan) Beersel (1997) .................................................... 31 3.4.2. Mobiliteitsplan ................................................................................................................................ 32 3.4.3. Milieubeleidsplan 2008 – 2013 ...................................................................................................... 32 3.4.4. Erosiebestrijdingsplan (2008) ........................................................................................................ 33 3.4.5. Sportbeleidsplan 2008-2013 .......................................................................................................... 33
3.5. OVERIGE RELEVANTE STUDIES EN PLANNEN ............................................................................................. 34
3.5.1. Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies .................................................................................... 34 3.5.2. Strategisch beleidsplan voor het kanaal naar Charleroi (2003) ..................................................... 35 3.5.3. Strategisch beleidsplan toerisme en recreatie – Groene Gordel 2008 - 2013 ............................... 36 3.5.4. Functioneel en recreatief fietsroutenetwerk provincie Vlaams-Brabant ......................................... 36 3.5.5. Herstelplan Trage Wegen in Beersel ............................................................................................. 37 3.5.6. Landschapsatlas ............................................................................................................................ 37 3.5.7. Landinrichtingsproject Land van Teirlinck (Meigemheide) ............................................................. 37 3.5.8. Inventaris van het bouwkundig erfgoed ......................................................................................... 38
3.6. RELEVANTE GEPLANDE PROJECTEN ......................................................................................................... 38
4. Bestaande ruimtelijk structuur op macroniveau ....................................................40
4.1. OPEN RUIMTESTRUCTUUR ...................................................................................................................... 40
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 ii
4.2. NEDERZETTINGSSTRUCTUUR .................................................................................................................. 40
4.3. ECONOMISCHE STRUCTUUR .................................................................................................................... 40
4.4. LIJNINFRASTRUCTUREN .......................................................................................................................... 40
5. Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau ....................................................42
5.1. HISTORISCHE ANALYSE .......................................................................................................................... 42
5.2. BEERSEL OP MESONIVEAU ...................................................................................................................... 43
5.2.1. Open ruimtestructuur ..................................................................................................................... 43 5.2.2. Nederzettingsstructuur ................................................................................................................... 44 5.2.3. Economische structuur .................................................................................................................. 44 5.2.4. Lijninfrastructuur ............................................................................................................................ 44
6. Open ruimtestructuur ...............................................................................................45
6.1. ALGEMEEN KADER ................................................................................................................................. 45
6.1.1. Fysisch systeem ............................................................................................................................ 45 6.1.2. Ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos ................................................................................ 46 6.1.3. Het natuur- en landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’ (Meigemheide) ...................................... 49
6.2. NATUURLIJKE STRUCTUUR ...................................................................................................................... 49
6.2.1. Ruimtelijke analyse ........................................................................................................................ 49 6.2.2. Deelgebieden van de natuurlijke structuur ..................................................................................... 54 6.2.3. Knelpunten en kwaliteiten .............................................................................................................. 55
6.3. AGRARISCHE STRUCTUUR ...................................................................................................................... 57
6.3.1. Ruimtelijke analyse ........................................................................................................................ 57 6.3.2. Deelgebieden van de agrarische structuur .................................................................................... 58 6.3.3. Kenmerken van de landbouw te Beersel ....................................................................................... 59 6.3.4. Knelpunten en kwaliteiten .............................................................................................................. 60
6.4. LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR ............................................................................................................. 61
6.4.1. Analyse van de landschappelijke structuur .................................................................................... 61 6.4.2. Landschappelijke eenheden .......................................................................................................... 64 6.4.3. Landschapsbeleving ...................................................................................................................... 65 6.4.4. Knelpunten en kwaliteiten .............................................................................................................. 66
7. Nederzettingsstructuur ............................................................................................67
7.1. DEMOGRAFISCHE KENMERKEN ................................................................................................................ 67
7.1.1. Bevolkingsaantallen en bevolkingsevolutie .................................................................................... 67 7.1.2. Loop van de bevolking ................................................................................................................... 67 7.1.3. Bevolkingsdichtheid ....................................................................................................................... 67 7.1.4. De bevolkingsstructuur naar geslacht en leeftijd............................................................................ 67 7.1.5. Gezinnen ....................................................................................................................................... 68 7.1.6. Bevolking met vreemde nationaliteit .............................................................................................. 68
7.2. ANALYSE VAN DE NEDERZETTINGSSTRUCTUUR ......................................................................................... 68
7.2.1. Nederzettingspatroon .................................................................................................................... 68 7.2.2. Voorzieningenniveau ..................................................................................................................... 69 7.2.3. Woningpatrimonium ....................................................................................................................... 70 7.2.4. Percelenpatrimonium ..................................................................................................................... 73 7.2.5. Zonevreemde woningen ................................................................................................................ 75 7.2.6. Doortrekkersterrein voor woonwagenbewoners te Huizingen ........................................................ 76
7.3. KNELPUNTEN EN KWALITEITEN ................................................................................................................ 76
7.3.1. Knelpunten .................................................................................................................................... 76 7.3.2. Kwaliteiten ..................................................................................................................................... 77
8. Bestaande ruimtelijk-economische structuur.........................................................78
8.1. SOCIO-ECONOMISCHE KENCIJFERS .......................................................................................................... 78
8.1.1. Beroepsbevolking per sector ......................................................................................................... 78 8.1.2. Kencijfers socio-economische toestand ......................................................................................... 78
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 iii
8.2. ECONOMISCHE DYNAMIEK....................................................................................................................... 79
8.2.1. Bruto Toegevoegde waarde per werknemer .................................................................................. 79 8.2.2. Bruto toegevoegde waarde per omzet ........................................................................................... 79 8.2.3. Investeringen per bruto toegevoegde waarde................................................................................ 79 8.2.4. Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen ............................................................ 80 8.2.5. Conclusie: Beersel economisch gepositioneerd ............................................................................ 80
8.3. RUIMTELIJKE ANALYSE VAN DE INDUSTRIE- EN BEDRIJVENTERREINEN .......................................................... 80
8.3.1. Ruimtelijke situering van de economische activiteiten ................................................................... 80 8.3.2. Bestaande en beschikbare bedrijventerreinen ............................................................................... 81 8.3.3. Zonevreemde bedrijven ................................................................................................................. 85
8.4. KNELPUNTEN EN KWALITEITEN ................................................................................................................ 86
8.4.1. Knelpunten .................................................................................................................................... 86 8.4.2. Kwaliteiten ..................................................................................................................................... 86
9. Bestaande verkeers- en vervoersstructuur ............................................................87
9.1.1. bovenlokale verkeers- of vervoersvoorzieningen ........................................................................... 87 9.1.2. lokale verkeers- en vervoersvoorzieningen ................................................................................... 88 9.1.3. Langzaam verkeer ......................................................................................................................... 89 9.1.4. Parkeerproblematiek ...................................................................................................................... 89
9.2. KNELPUNTEN EN KWALITEITEN ................................................................................................................ 89
9.2.1. Knelpunten .................................................................................................................................... 89 9.2.2. Kwaliteiten ..................................................................................................................................... 91
10. Bestaande toeristisch-recreatieve structuur ..........................................................92
10.1. RECREATIEVE BESTEMMINGEN ................................................................................................................ 92
10.2. RECREATIEVE VOORZIENINGEN ............................................................................................................... 92
10.2.1. Sportvoorzieningen ........................................................................................................................ 92 10.2.2. Sportverenigingen .......................................................................................................................... 95 10.2.3. Jeugdvoorzieningen ....................................................................................................................... 95 10.2.4. Wandel- en fietsroutes ................................................................................................................... 96 10.2.5. Speelterreinen, wijkpleinen en speelpleinwerking.......................................................................... 96 10.2.6. Culturele infrastructuur .................................................................................................................. 97 10.2.7. Verblijfsrecreatiezones .................................................................................................................. 97 10.2.8. Verblijfsvoorzieningen .................................................................................................................... 97 10.2.9. Jachthaven .................................................................................................................................... 97
10.3. ZONEVREEMDE RECREATIE ..................................................................................................................... 97
10.4. KNELPUNTEN EN KWALITEITEN ................................................................................................................ 98
10.4.1. Knelpunten .................................................................................................................................... 98 10.4.2. Kwaliteiten en potenties ................................................................................................................. 98
11. Deelruimten ...............................................................................................................99
11.1. DEELRUIMTE HISTORISCH GEGROEIDE AS ZENNEVALLEI – KANAALZONE MET DE KERN VAN LOT ..................... 99
11.2. DEELRUIMTE HOGER GELEGEN DORPSLINT MET DE KERN VAN BEERSEL ....................................................... 99
11.3. DEELRUIMTE CENTRALE OPEN RUIMTE ................................................................................................... 100
11.4. DEELRUIMTE ZUIDELIJKE AS VAN KERNEN MET HUIZINGEN, DWORP EN ALSEMBERG .................................... 100
12. Prognose demografische ontwikkelingen ............................................................ 101
12.1. BEVOLKING ......................................................................................................................................... 101
12.1.1. Inleiding en methodiek ................................................................................................................. 101 12.1.2. Bevolkingsprognose .................................................................................................................... 101
12.2. PROGNOSE GEZINNEN .......................................................................................................................... 101
12.3. DEMOGRAFISCHE WOONBEHOEFTE........................................................................................................ 102
12.4. KANTTEKENING GESLOTEN BEVOLKINGSSCENARIO .................................................................................. 102
13. Prognose sectorale ontwikkelingen - huisvesting ............................................... 103
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 iv
13.1. DE GLOBALE WOONBEHOEFTE BINNEN HET GESLOTEN BEVOLKINGSSCENARIO ............................................ 103
13.2. PERCEELSAANBOD .............................................................................................................................. 103
13.3. CONFRONTATIE VAN VRAAG EN AANBOD ................................................................................................. 104
13.4. AFTOETSING MET ACTUELE SITUATIE ...................................................................................................... 105
13.5. TAAKSTELLING VANUIT HOGERE OVERHEID ............................................................................................. 106
13.6. SOCIALE WONINGEN EN SENIORENHUISVESTING ...................................................................................... 106
13.7. ZONEVREEMDE WONINGEN ................................................................................................................... 106
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 v
Lijst van kaarten
Kaart I 1: Basiskaart ................................................................................................................................................ 4
Kaart I 2: Situering in een ruimer kader ................................................................................................................... 4
Kaart I 3: Gewenste ruimtelijk structuur Verdicht Netwerk (subgebied Halle-Waterloo-Brussel) – RSVB ............. 11
Kaart I 4: Uittrekstel gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse .......................................................................................... 15
Kaart I 5: Gewestelijk RUP in de zuidelijke kanaalzone met aanduiding clusters .................................................. 18
Kaart I 6: Plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen .......................................................................... 20
Kaart I 7: Belangrijkste verkavelingen in Beersel ................................................................................................... 21
Kaart I 8: Beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten ............................................................... 22
Kaart I 9: VEN-gebieden, habitatrichtlijngebieden, natuurverbindingsgebieden, park- en natuurgebieden ........... 23
Kaart I 10: Overstromingsgebieden: NOG en ROG + watertoets: overstromingsgevoelige gebieden ................... 28
Kaart I 11: Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies .......................................................................................... 34
Kaart I 12: Ankerplaatsen, relictzones, punt- en lijnrelicten en traditionele landschappen .................................... 37
Kaart I 13: Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau ................................................................................. 40
Kaart I 14: Historische analyse van Beersel .......................................................................................................... 42
Kaart I 15: Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau ................................................................................... 43
Kaart I 16: Bestaande open ruimtestructuur .......................................................................................................... 45
Kaart I 17: Reliëf en hydrografie ............................................................................................................................ 46
Kaart I 18: Gewenste ruimtelijke structuur Zenne, Zoniën en Land van Overijse en Hoeilaart deel west .............. 46
Kaart I 19: Biologische waarderingskaart en historisch permanent grasland ........................................................ 49
Kaart I 20: Bestaande nederzettingsstructuur........................................................................................................ 68
Kaart I 21: Openbare voorzieningen ...................................................................................................................... 69
Kaart I 22: Reservegebieden voor bouwmogelijkheden ........................................................................................ 75
Kaart I 23: Zonevreemde entiteiten ....................................................................................................................... 75
Kaart I 24: Overzicht bestaande bedrijvenzones ................................................................................................... 80
Kaart I 25: Bestaande verkeersstructuur ............................................................................................................... 87
Kaart I 26: Speelpleinen, sport- en jeugdvoorzieningen ........................................................................................ 92
Kaart I 27: Bestaande wandel- en fietsroutes ........................................................................................................ 92
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur .................................................................................... 98
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur ...................................................................................... 98
Kaart I 30: Deelruimte “Historische As Zennevallei-Kanaalzone” .......................................................................... 99
Kaart I 31: Deelruimte “Hoger gelegen dorpslint” .................................................................................................. 99
Kaart I 32: Deelruimte “Centrale open ruimte” ..................................................................................................... 100
Kaart I 33: Deelruimte “Zuidelijke as van kernen” ................................................................................................ 100
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 vi
Lijst van tabellen
tabel 1: Overzicht stand van zaken naburige gemeenten ...................................................................................... 13
tabel 2: De procentuele verdeling van de bestemmingen volgens het gewestplan................................................ 16
tabel 3: Lijst bijzondere plannen van aanleg op grondgebied Beersel ................................................................... 20
tabel 4: Lijst grote verkavelingen te Beersel (meer dan 10 loten) .......................................................................... 21
tabel 5: Beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten ................................................................. 22
tabel 6: Waterlopen op het grondgebied van Beersel ............................................................................................ 25
tabel 7: Kerncijfers van de landbouw te Beersel .................................................................................................... 59
tabel 8: Onderwijsvoorzieningen in Beersel (met aantal leerlingen: lager - kleuters)............................................. 69
tabel 9: Geplande realisaties sociale woningen ..................................................................................................... 71
tabel 10: Prijzen onroerende goederen tussen 2003 en 2009 voor Beersel, zijn buurgemeenten, het
arrondissement Halle-Vilvoorde en het Vlaams Gewest ................................................................................ 72
tabel 11: Samenvatting aanbod onbebouwde percelen langs uitgeruste infrastructuur ......................................... 73
tabel 12: Samenvatting bijkomende perceelsmogelijkheden langs uitgeruste infrastructuur ................................. 73
tabel 13: Samenvatting aanbod onbebouwde percelen niet langs uitgeruste infrastructuur in woongebied,
woongebied met landelijk karakter of woonpark ............................................................................................ 74
tabel 14: Samenvatting aanbod onbebouwde percelen niet langs uitgeruste infrastructuur in reservegebied voor
wonen of woonuitbreidingsgebied ................................................................................................................. 74
tabel 15: Overzicht reservegebieden voor bouwmogelijkheden............................................................................. 75
tabel 16: Zonevreemde woningen per deelgemeente uitgesplitst naar bestemmingszone .................................... 75
tabel 17: Tewerkstelling per sector in 2002 en 2007 ............................................................................................. 78
tabel 18: Werkgelegenheidsgraad (WGG), werkloosheidsgraad (WLG), werkzaamheidsgraad (WZG) en
activiteitsgraad (AG) in 2003 en 2008 (2007 voor WGG) .............................................................................. 79
tabel 19: Toegevoegde waarde (mediaan) per werknemer voor de periode 1999-2003 en stijgingsindexen (1999 =
100) ............................................................................................................................................................... 79
tabel 20: Bruto toegevoegde waardemarge voor de periode 1999-2003 en stijgingsindexen (1999 = 100) .......... 79
tabel 21: Investeringsgraad (mediaan) voor de periode 1999-2003 en stijgingsindexen (1999 = 100) .................. 80
tabel 22: Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen voor de periode 1999-2003 en
stijgingsindexen (1999 = 100) ........................................................................................................................ 80
tabel 23: Bezettingstabel bedrijventerreinen, situatie 2005 ................................................................................... 81
tabel 24: Overzicht leegstand bedrijfsgebouwen ................................................................................................... 85
tabel 25: Gemiddelde bezettingraad van de recreatiegebieden (situatie 01/01/2006) ........................................... 92
tabel 26: Absolute recreatieve oppervlaktes binnen de gemeente Beersel ........................................................... 92
tabel 27: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Alsemberg .............................................................................. 93
tabel 28: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Beersel ................................................................................... 93
tabel 29: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Dworp ..................................................................................... 94
tabel 30: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Huizingen ................................................................................ 94
tabel 31: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Lot ........................................................................................... 95
tabel 32: Overzicht sportverenigingen te Beersel .................................................................................................. 95
tabel 33: Overzicht jeugdvoorzieningen te Beersel ................................................................................................ 95
tabel 34: Overzicht speelterreinen en wijkpleinen te Beersel ................................................................................ 96
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 vii
tabel 35: Gesloten bevolkingsprognose 2006 – 2011 – 2016 .............................................................................. 101
tabel 36: Gesloten bevolkingsprognose per leeftijdscategorie ............................................................................. 101
tabel 37: Prognose van het aantal gezinnen en de gezinsgrootte ....................................................................... 102
tabel 38: Prognose demografische behoefte 2006-2016 (in absolute cijfers) ...................................................... 102
tabel 39: Globale woningbehoefte per deelgemeente voor de periode 2006-2011 ............................................. 103
tabel 40: Globale woningbehoefte per deelgemeente voor de periode 2011-2016 ............................................. 103
tabel 41: Overzicht beschikbare percelen – situatie 2001 ................................................................................... 104
tabel 42: Samenvatting vraag en aanbod onbebouwde percelen ........................................................................ 105
Lijst van figuren
figuur 1: Schema driesporenplanning ...................................................................................................................... 2
figuur 2: Overzichtskaart gebieden operationeel uitvoeringsprogramma ............................................................... 18
figuur 3: Watertoets: overstromingsgevoelige gebieden (bron: AGIV, 2010) ......................................................... 25
figuur 4: Watertoets: Vlaamse Hydrografische Atlas (bron: AGIV, 2010) .............................................................. 26
figuur 5: Infiltratiegevoelige bodems (bron: AGIV, 2010) ....................................................................................... 26
figuur 6: Watertoets: grondwaterstromingsgevoelige gebieden (bron: AGIV, 2010) .............................................. 27
figuur 7: Watertoets: hellingenkaart (bron: AGIV, 2010) ........................................................................................ 27
figuur 8: Watertoets: erosiegevoelige gebieden (bron: AGIV, 2010) ...................................................................... 28
figuur 9: Zoneringsplan (bron: VMM, 2010) ........................................................................................................... 31
figuur 10: Situering Landinrichtingsproject Land van Teirlinck (Bron: Landinrichtingsproject Land van Teirlinck –
ontwerp planprogramma, VLM) ..................................................................................................................... 37
Gemeente Beersel 1 ruimtelijk structuurplan – voorontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
1. Algemene inleiding
1.1. Ruimtelijke planning op gemeentelijk niveau
De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, in voege van 1 september 2009, bepaalt dat de ruimtelijke ordening op
drie beleidsniveaus wordt geregeld. Dit heeft tot gevolg dat zowel op het niveau van Vlaanderen, de provincies
als de gemeenten een ruimtelijk beleid moet uitgestippeld worden. Dit gebeurt aan de hand van ruimtelijke
structuurplannen, uitvoeringplannen en verordeningen.
In artikel 2.1.1. van de codex wordt een ruimtelijk structuurplan omschreven als een beleidsdocument dat het
kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur. Het geeft een lange termijnvisie op de ontwikkeling van
het gebied in kwestie. Het is erop gericht samenhang te brengen in de voorbereiding, de vaststelling en de
uitvoering van beslissingen die de ruimtelijke ordening aanbelangen.
Artikel 2.1.14. van de codex bepaalt dat elke gemeente een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan moet opmaken.
Dit ruimtelijk structuurplan richt zich naar het Ruimtelijke Structuurplan Vlaanderen en het provinciaal ruimtelijk
structuurplan van de provincie waarbinnen de gemeente ligt.
1.2. Structuurplanning en structuurplan1
Vlaanderen is een dicht bebouwde en economisch dynamische regio. De toenemende techniciteit van onze
maatschappij en haar aanspraken op de beschikbare ruimte maken de uitbouw van een gestructureerd ruimtelijk
beleid onontbeerlijk. De methodiek die hierbij gehanteerd wordt heet structuurplanning. In navolging van de
Vlaamse overheid (Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen) worden de provincies en gemeenten verzocht na te
denken over de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van hun grondgebied.
Structuurplanning is een dynamisch en continu proces van visie- en beleidsvorming. Het planningsproces pikt in
op de realiteit van elke dag (problemen en kansen) en formuleert een afgemeten gewenste ruimtelijke structuur.
Structuurplanning streeft naar ruimtelijke kwaliteit via de realisatie van zijn planvoorstellen. Planning leidt slechts
tot realisaties wanneer de maatschappij de geformuleerde voorstellen ‘draagt’. Politici zowel als administraties,
planners, ontwerpers en bevolking zijn daarom participanten in het gemeenschappelijk structuurplanningsproces.
Structuurplanning volgt een driesporentraject. Hierdoor biedt structuurplanning zowel een langetermijnvisie
(structureel werken) als strategische acties voor de korte termijn. Een systematische terugkoppeling naar de
bevolking verzekert een brede ondersteuning van het planningsproces.
Het eerste spoor, de uitwerking van de langetermijnvisie voor de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen, biedt geen
onveranderlijke inhoud. De langetermijnvisie is een stabiele werkhypothese die in kleine stapjes evolueert
volgens de normen, waarden en problemen van de maatschappij.
Het tweede spoor biedt de mogelijkheid om actiegericht in te pikken op specifieke en actuele ruimtelijke kwesties.
De langetermijnvisie vormt een kwalitatief en duurzaam kader waartegen de voorstellen van het tweede spoor
worden afgewogen. Daarbij worden ook hun effecten naar de toekomst onderzocht.
Het derde spoor vergroot het draagvlak van het planningsproces. Door inspraak van de bevolking wordt de
geloofwaardigheid van het beleid en administratie versterkt. Dit spoor stelt zich de volgende doelen:
- de plannen en voorstellen inhoudelijk verbeteren door participatie en de creatie van een draagvlak;
- een bijdrage leveren tot een meer democratische en open samenleving;
- de bevolking sensibiliseren voor het belang van ruimtelijke kwaliteit;
- een ‘contract’ tussen bevolking en overheid tot stand brengen.
Het ruimtelijk structuurplan is het product van het structuurplanningsproces. Het ruimtelijk structuurplan geeft op
een bepaald ogenblik voor een bepaalde beleidsperiode en een bepaalde ruimte de ruimtelijke visie weer. Deze
visie wordt tevens vertaald in een concept over de gewenste ruimtelijke structuur, de beleidsdoelstellingen en de
maatregelen om ze te realiseren.
1 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Leefmilieu en infrastructuur, Omzendbrief RO 97/02 over het
gemeentelijk structuurplanningsproces, p.3, B.S. 28/03/1997.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 2
figuur 1: Schema driesporenplanning
Bron: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap AROHM, Structuurplanning: een handleiding voor gemeenten, Brussel,
1994
1.3. Het Subsidiariteitsbeginsel
Het gemeentelijk structuurplan voor Beersel past zich in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Vlaams-Brabant
dat op zijn beurt kadert in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Het gemeentelijk structuurplan richt zich naar
de structuurbepalende elementen van lokaal belang. Dit zijn de elementen die vragen om een samenhangend
beleid binnen de gemeentegrenzen. De omzendbrief RO 97/02 bepaalt de taakstellingen die aan het gemeentelijk
niveau worden toegewezen.
Deze getrapte hiërarchie wordt in de ruimtelijke ordening het subsidiariteitsbeginsel genoemd. Op dit principe
berust de verdeling van taakstellingen aan de verschillende beleidsniveaus. Het subsidiariteitsbeginsel houdt in
dat:
- de beleidsmateries worden toegekend aan het toepasselijke beleidsniveau;
- ieder niveau het instrumentarium gebruikt dat aangepast is aan het niveau;
- permanent overleg nodig is tussen de niveaus vermits de materies in verband staan met elkaar.
1.4. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan
1.4.1. GEMEENTELIJKE BEVOEGDHEDEN
De lokale besturen hebben binnen het kader van het gemeentelijk structuurplanningsproces volgende
bevoegdheden:
- het (desgevallend) formuleren van aandachtspunten bij de structuurbepalende elementen van bovenlokaal
en/of gewestelijk niveau op het grondgebied van de stad, uitgaande van de eigen visie;
- het aanduiden en het ontwikkelen van een visie op structuurbepalende elementen van lokaal of gemeentelijk
belang.
1.4.2. JURIDISCHE DRAAGWIJDTE
Het ruimtelijk structuurplan vormt het officiële beleidskader van het ruimtelijk beleid evenals het instrument voor
de uitvoering van een actief ruimtelijk beleid. Het decreet legt het structuurplan een vaste structuur op, bestaande
uit drie delen:
- een informatief gedeelte met de bestaande structuur en de prognoses;
- een richtinggevend gedeelte met de visie, de principes en de gewenste structuur;
Planning is permanent werken op drie sporen, permanente communicatie, een
werkelijkheidsgericht, strategisch project
DRIESPORENPLANNING: het proces
1ste
spoor
2de
spoor
3de
spoor
knelpuntenbehandeling
op korte termijn
dagelijks beleid
betrekken bevolking
bij plan- en besluitvorming
emancipatorisch werken naar
kwaliteit
waarden
normen visievorming
lange termijn problemen
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 3
- een (voor de overheid) bindend gedeelte met de beleidsmaatregelen.
Elk onderdeel heeft een andere juridische draagwijdte. De gewenste ruimtelijk structuur geldt als richtinggevend
gedeelte voor de overheid. De gemeenteraad kan hiervan slechts met een gemotiveerde beslissing afwijken. De
bindende bepalingen vormen het kader voor de maatregelen waarmee de gemeente de gewenste structuur wenst
te realiseren. Het decreet bepaalt dat deze bepalingen bindend zijn voor de gemeente en voor de instellingen op
het grondgebied van de gemeente.
Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan vormt geen basis voor het verlenen of het weigeren van een vergunning.
Het heeft aldus geen verordende kracht ten aanzien van de burgers.
Met de invoering van het nieuwe decreet en mits de aanwezigheid van een goedgekeurd gemeentelijk ruimtelijke
structuurplan, kan de gemeente overgaan tot het opmaken van een ‘nieuw soort’ van bestemmingsplannen,
namelijk ruimtelijke uitvoeringsplannen (of RUP’s) geheten. Deze uitvoeringsplannen hebben -in tegenstelling tot
de ruimtelijke structuurplannen- wel een verordenende kracht.
1.5. Planningsproces – historiek van het dossier
De gemeente startte het structuurplanningsproces op in 1997 met de opmaak van een intentienota. In 1998 werd
een eerste startnota ingeleverd en een woonbehoeftestudie opgemaakt. Deze documenten werden voorgelegd
aan gewest en provincie. Daarna schortte de gemeente de werkzaamheden voor het structuurplan tijdelijk op.
Een aantal lokale projecten zoals het reconversieproject Zennemeander kregen prioriteit op het globale
planningsproces evenals de opmaak van het plannen- en vergunningenregister en de opmaak van de inventaris
van de onbebouwde percelen.
In 2002 startte de gemeente het proces terug op. Vooreerst hadden er interviews plaats met diverse bevoorrechte
getuigen. In 2003 werd de startnota van 1998 geactualiseerd. Deze werd bijgestuurd in 2004. In 2005 volgde
overleg met de gecoro en op 30/06/2005 had een structureel overleg plaats met de diensten van het Vlaamse
Gewest en de provincie Vlaams-Brabant. In het najaar van 2005 werd het voorontwerp aangevat. In 2006 werden
de deelstructuren uitgewerkt en in 2007 werd het voorontwerp ingediend. In 2008 schortte de gemeente het
structuurplan tijdelijk op omwille van een aantal belangrijke planningsprocessen die op Vlaams niveau gestart
waren (Afbakening van het VSGB, afbakening agrarische en natuurlijke structuur, project land van Teirlinck). De
gemeente wenste de resultaten van deze planningsprocessen af te wachten alvorens het dossier verder te
zetten. Deze processen waren dd. 2010 voldoende ver gevorderd. Daarom startte de gemeente het
structuurplanningsproces terug op.
Het voorontwerp van 2007 werd afgestemd op de vermelde planningsprocessen. Dit hield een grondige
herwerking van het dossier in. Het herwerkte structuurplan werd besproken in een structureel overleg met de
provincie Vlaams-Brabant en het Vlaams gewest op 22 februari 2011. Naar aanleiding van dit overleg werd het
dossier bijgestuurd. Het aangepaste dossier werd in mei en juni 2011 uitgebreid voorgesteld aan en besproken
met de gecoro. De gecoro verstrekte hierover een uitgebreid verslag met diverse bemerkingen en suggesties.
Ondertussen werden er op 24/05/2011 in kader van een informele overlegprocedure een informatievergadering
voor de bevolking, de gemeenteraad en de verschillende gemeentelijke adviesraden georganiseerd in De Meent
in Alsemberg. Ingevolge de ongerustheid over de ontwikkelingen van het afbakeningsproces van het VSGB in de
deelgemeente Lot dat in het structuurplan diende te worden verwerkt, organiseerde de gemeente op 23/06/2011
in het gemeentehuis een bijkomend overleg voor de bevolking van Lot.
Ondertussen werd het dossier op 21 juni 2011 behandeld in plenaire vergadering met de provincie Vlaams-
Brabant, het Vlaams gewest en een afvaardiging van de gecoro.
Op basis van de adviezen in het kader van de plenaire vergadering en de informele overlegprocedure werd het
dossier opnieuw bijgestuurd. Op 28 september 2011 werd het dossier voorlopig vastgesteld door de
gemeenteraad. Van 6 oktober 2011 tot en met 6 januari 2011 werd het openbaar onderzoek georganiseerd.
Tijdens het openbaar onderzoek werd een infokrant met een speciale editie rond het structuurplan huis aan huis
verspreid. Het structuurplan werd op de gemeentelijke website geplaatst. Op 27/10/2011 organiseerde de
gemeente wederom een formele informatieavond en hoorzitting in de Meent.
De bezwaarschriften en ingediende adviezen werden op 7 en 8 maart 2012 behandeld door de gecoro. De
gecoro bracht advies uit en het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan werd overeenkomstig bijgestuurd. Het
dossier is nu klaar voor een definitieve vaststelling in de gemeenteraad en kan daarna worden overgemaakt aan
de deputatie.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 4
2. Profiel van de gemeente Beersel
Kaart I 1: Basiskaart
2.1. Situering
Kaart I 2: Situering in een ruimer kader
Beersel situeert zich in het zuidwesten van de provincie Vlaams-Brabant. De gemeente grenst in het uiterste
noorden aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en maakt onderdeel uit van het arrondissement Halle-Vilvoorde.
Ze grenst aan de volgende gemeenten:
- in het noorden: Drogenbos (faciliteitengemeente);
- in het noordoosten: Linkebeek (faciliteitengemeente);
- in het oosten: Sint-Genesius-Rode (faciliteitengemeente);
- in het zuidoosten: Eigenbrakel (provincie Waals-Brabant);
- in het zuidwesten: Halle;
- in het noordwesten: Sint-Pieters-Leeuw
Op het grondgebied van Beersel en in de ruimere omgeving heeft zich een dicht en hoogwaardig net van
infrastructuren gevormd. Deze oefenen door hun fysische aanwezigheid, door hun aantrekkingskracht of door
veroorzaakte hinder elk in min- of meerdere mate hun invloed uit op Beersel. Voor het wegverkeer vormt de E19
in het westen van de gemeente de voornaamste lijninfrastructuur. Ze maakt deel uit van het Trans European
Network (TEN), het Europees netwerk van transportassen. Daarnaast wordt Beersel in het uiterste westen
doorsneden door de noord-zuid georiënteerde N6, een belangrijke verbindingsas tussen Brussel en Bergen.
Parallel hiermee, op het grondgebied van de deelgemeenten Huizingen en Lot, loop de infrastructurenbundel van
de spoorlijn Brussel-Halle-Bergen, de HST-lijn en het kanaal Brussel-Charleroi. Spoorlijn 26 (Halle-Vilvoorde-
Mechelen) vormt vanaf Huizingen een aftakking naar Beersel en verlaat de gemeente noordoostwaarts richting
Ukkel. In het oosten van de gemeente verbindt de noord-zuid georiënteerde P255 Brussel (Ukkel) en Waterloo
via Beersel en Alsemberg. De baan P201 Halle – Alsemberg via Dworp kruist de gemeente Beersel in het zuiden
van oost naar west.
2.2. Schets van de gemeente
Sinds de fusie van 1 januari 1977 vormen de vroegere gemeenten Beersel, Alsemberg, Dworp, Huizingen en Lot
de gemeente Beersel. De totale oppervlakte van de gemeente bedraagt 3.011 ha.
Op 1 januari 2009 woonden in Beersel officieel 23.756 inwoners2. De bevolkingsdichtheid bedraagt daarmee
gemiddeld 786 inwoners per km².
De werkloosheidsgraad in de gemeente bedroeg op 31/12/2004 6,1% en benadert daarmee het cijfer voor het
arrondissement Halle-Vilvoorde (6,5%).3
2 Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Statistieken en Cijfers, situatie 1 januari 2009, december 2010.
3 Bron: VDAB/NIS.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 5
3. Planningscontext
3.1. Ruimtelijke beleidsplannen
3.1.1. RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN4
3.1.1.1. Theoretische uitgangspunten
Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) biedt op gewestelijk niveau een kader waarbinnen de ruimtelijke
ontwikkelingen moeten plaatsvinden. Het doet uitspraak over de structuurbepalende elementen van gewestelijk
en bovengewestelijk belang. De Vlaamse, provinciale en gemeentelijke overheden kunnen hiervan slechts
afwijken mits voldoende gemotiveerde omstandigheden. Daarnaast bevat het RSV bindende bepalingen over de
inhoud van de provinciale en gemeentelijke structuurplannen. Deze zijn bindend voor alle overheden. Om het
richtinggevende gedeelte te realiseren en gevolg te geven aan de bindende bepalingen van de structuurplannen
worden uitvoeringsplannen en verordeningen opgesteld. Het zijn deze uitvoeringsplannen die een
beoordelingsgrond vormen voor de vergunningen en verordenend zijn voor de burgers.
De visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling in Vlaanderen wordt vertaald in de metafoor: ‘Vlaanderen, open
en stedelijk’. Concreet betekent dit dat er in de toekomst gestreefd wordt naar een duidelijker onderscheid
tussen openheid en stedelijkheid en dit in tegenstelling tot de huidige ruimtelijke ontwikkelingen waar dit
onderscheid langzaam aan het vervagen is. Bovendien wil met dit alles realiseren op een duurzame manier,
waarbij rekening wordt gehouden met de noden van de huidige en toekomstige generaties. Uit deze visie volgen
de basisdoelstellingen van het RSV:
- een selectieve uitbouw van de stedelijke gebieden, een gericht verweven en bundelen van functies en
voorzieningen waaronder de economische activiteiten binnen de stedelijke gebieden. Daarbij gaat absolute
prioriteit naar een zo goed mogelijk gebruik en beheer van de bestaande stedelijke structuur;
- het behoud en waar mogelijk de versterking en de uitbreiding van de open ruimte en een bundeling van
wonen en werken in de kernen van het buitengebied;
- het concentreren van economische activiteiten in die plaatsen die deel uitmaken van de bestaande
economische structuur van Vlaanderen;
- het optimaliseren van de bestaande verkeers- en vervoersinfrastructuur waarbij de ruimtelijke condities
worden gecreëerd voor het verbeteren van het collectief vervoer en de organisatie van vervoersgenererende
activiteiten op punten die ontsloten worden door openbaar vervoer.
Deze basisdoelstellingen monden uit in vier ruimtelijke principes voor de gewenste ruimtelijke structuur:
- gedeconcentreerde bundeling: er wordt geopteerd om de groei inzake wonen, werken en de andere
maatschappelijke functies op die plaatsen op te vangen waar reeds een zekere concentratie van deze
functies aanwezig is. Hierbij wordt rekening gehouden met het bestaande ruimtelijk spreidingspatroon.
Hiernaast wordt ook gestreefd naar verweving van activiteiten en functies. Dit principe resulteert in een
selectie van stedelijke gebieden, kernen in het buitengebied en (specifiek) economische knooppunten;
- poorten als motor voor ontwikkeling: poorten zijn strategische locaties binnen de economische structuur op
internationaal en Vlaams niveau, waar ontwikkelingen worden gestimuleerd omwille van de bestaande of
potentiële positie in het internationale communicatienetwerk (water, weg, spoor, lucht en telecommunicatie);
- infrastructuren als bindteken en basis voor locatie van activiteiten: Vlaanderen wordt gekenmerkt door een
uitgebreid en dicht net aan water-, spoor- en autosnelwegen die de stedelijke gebieden in en buiten het
Vlaams Gewest met elkaar verbinden. Dit netwerk zal als uitgangspunt dienen voor het te voeren
locatiebeleid, waarbij het mobiliteitsprofiel van de activiteit wordt afgestemd op het bereikbaarheidsprofiel van
de locatie. De verkeersknooppunten liggen altijd nabij de stedelijke gebieden en poorten;
- fysisch systeem ruimtelijk structurerend: het fysisch systeem is ruimtelijk structurerend voor de ruimtelijke
ontwikkeling van de natuurlijke structuur, de agrarische structuur, de nederzettingsstructuur en het
landschap. In Vlaanderen wordt de ruimtelijke structuur bepaald door het samenhangend geheel van rivier-
en beekvalleien, grote en aaneengesloten natuur- en boscomplexen, belangrijke landbouwgebieden, de
4 Officieus gecoördineerde versie conform het besluit van de Vlaamse regering van 23 september 1997 houdende definitieve
vaststelling van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het besluit van de Vlaamse regering van 12 december 2003
houdende definitieve vaststelling van een herziening van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, bekrachtigd, voor wat de
bindende bepalingen betreft, bij decreten van respectievelijk 17 december 1997 en 19 maart 2004.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 6
nederzettingsstructuur, het landschap en de infrastructuren... Het vrijwaren en versterken van open
ruimteverbindingen tussen de grotere, aaneengesloten gebieden van het buitengebied is essentieel voor de
continuïteit binnen het buitengebied.
3.1.1.2. Praktische bepalingen voor Beersel
De goedkeuring van het RSV heeft een aantal belangrijke consequenties voor het Gemeentelijk Ruimtelijk
Structuurplan van Beersel. Het grootste deel van zijn grondgebied is gelegen in buitengebied, maar een
significant kleiner deel situeert zich in stedelijk gebied. Hiernaast bevinden er zich een aantal gebieden voor
economische activiteiten en een aantal belangrijke lijninfrastructuren.
Beersel in het buitengebied
De gemeente Beersel wordt door het RSV grotendeels gesitueerd in het buitengebied. Het gevoerde beleid in
buitengebieden moet in de eerste plaats rekening houden met de aanwezige ruimtelijke structuur. De ruimtelijke
structuur van het buitengebied wordt bepaald door de natuurlijke en de agrarische structuur, de
nederzettingsstructuur en de infrastructuur. Binnen het kader dat gevormd wordt door deze ruimtelijke structuur
kunnen activiteiten als wonen en werken plaatsvinden. Een gebiedspecifieke benadering en een focus op de
duurzaamheid van ontwikkeling is hierbij noodzakelijk.
In het kader van deze bepalingen worden volgende specifieke doelstellingen voor het buitengebied naar voor
geschoven:
- het vrijwaren van het buitengebied voor essentiële functies;
- het tegengaan van de versnippering van het buitengebied;
- het bundelen van de ontwikkeling in de kernen van het buitengebied;
- het inbedden van landbouw, natuur en bos in goed gestructureerde gehelen;
- het bereiken van een gebiedsgerichte ruimtelijke kwaliteit in het buitengebied;
- het afstemmen van het ruimtelijk beleid en milieubeleid op basis van het fysisch systeem;
- het bufferen van de natuurfunctie in het buitengebied.
De open ruimtestructuur wordt bepaald door de aanwezige natuurlijke, agrarische en landschappelijke
structuur. Het RSV streeft naar de uitbouw van een samenhangend netwerk van rivier- en beekvalleien en van
grote aaneengesloten open ruimtegebieden, verbonden door open-ruimteverbindingen. De vallei van de Zenne
vormt een belangrijk element van de natuurlijke structuur op Vlaams niveau en is structuurbepalend voor de
gemeente Beersel. Het RSV stelt voorop dat er binnen de natuurlijke structuur moet gestreefd worden naar een
ruimtelijk-ecologische basiskwaliteit en dat het ruimtelijk beleid van rivieren en beken moet worden ontwikkeld in
relatie tot de omgevende valleien. De afbakening van de gebieden die deel uitmaken van de natuurlijke structuur
gebeurt in provinciale (natuurverbindingsgebieden) en gewestelijke (GEN, GENO en natuurwervevingsgebieden)
ruimtelijke uitvoeringsplannen. De gebieden van de agrarische structuur worden, in functie van haar economische
behoeften, op Vlaams niveau afgebakend in gewestelijk uitvoeringsplannen. Volgens het RSV wordt ieder
landschap getypeerd door de specifieke ordening van abiotische, biotische en antropogene elementen en
componenten die binnen een landschap aanleiding geven tot een specifiek ecologisch functioneren, een specifiek
visuele beleving en een specifiek menselijk ruimtegebruik. Bij de afweging van ruimtelijke ingrepen moet steeds
rekening gehouden worden met de aanwezige en gewenste landschapsstructuur. Uitgangspunt hierbij is het
behoud en de ontwikkeling van de diversiteit en herkenbaarheid van de landschappen in Vlaanderen.
De gedeeltelijke situering van Beersel in het buitengebied heeft niet enkel gevolgen voor de gewenste open
ruimtestructuur, maar ook voor de gewenste nederzettings- en ruimtelijk-economische structuur. Het wonen
en werken dienen geconcentreerd te worden in de kernen van het buitengebied. De woonfunctie in de kernen
moet aantrekkelijk zijn en er moet gestreefd worden naar een gedifferentieerde samenstelling van de
woningvoorraad. Daarnaast moet aandacht worden besteed aan de woningdichtheid. Een multifunctionele
ontwikkeling en een verweving van functies moet in de kernen voorop staan. Om die reden moet de bijkomende
ruimtebehoefte in het buitengebied voor dienstverlening, kleinhandel en lokale economie in de hoofdkern worden
gelokaliseerd, weliswaar op het niveau van de kern. De verdere groei van lintbebouwing en verspreide bebouwing
moet actief worden tegengegaan.
Beersel in het stedelijk gebied
Het RSV situeert delen van Beersel binnen het stedelijk gebied. De algemene doelstellingen voor het stedelijk
gebied zijn:
- het stimuleren en concentreren van activiteiten;
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 7
- het vernieuwen van de stedelijke woon- en werkstructuur door strategische stedelijke projecten;
- het ontwikkelen van nieuwe woningtypologieën en kwalitatieve woonomgevingen;
- het leefbaar en bereikbaar houden door andere vormen van stedelijke mobiliteit en locatiebeleid;
- het verminderen van het ongeordend uitzwermen van functies.
Hiernaast maakt Beersel deel uit van ‘de Vlaamse Ruit’. Dit stedelijk netwerk vormt een economisch knooppunt
op internationaal niveau. Volgende doelstellingen staan voorop bij de ontwikkeling ervan:
- een selectieve invulling van activiteiten die de geboden internationale potenties optimaal benutten;
- het veiligstellen van de internationale positie inzake bereikbaarheid;
- het aantrekken van activiteiten en investeringen van internationaal belang door een samenhangend en
sturend aanbodbeleid.
Bij het verwezenlijken van dit alles moet het aanwezige buitengebied echter zoveel mogelijk gevrijwaard blijven.
Meer specifiek is het plangebied gelegen binnen het Vlaams strategisch gebied rond Brussel (VSGB), een
selectie binnen het stedelijk gebied in Vlaanderen. Het beleid is erop gericht om de bestaande en toekomstige
stedelijke potenties maximaal te benutten. Ontwikkeling, concentratie en verdichting vormen hierin de
uitgangspunten, maar steeds mits respect voor de draagkracht van het gebied. Het RSV stelt een aantal
gebiedsspecifieke ontwikkelingsperspectieven voor het VSGB voorop, waartegen bovenstaande doelstellingen
voor stedelijke gebieden en ‘de Vlaamse Ruit’ moeten worden afgetoetst. Deze ontwikkelingsperspectieven
kunnen als volgt worden samengevat:
- het hanteren van het niet-afwentelingsprincipe;
- het vastleggen van ‘specifiek te ontwikkelen gebieden’ omwille van het grootstedelijk vestigingsmilieu en
attractiviteit van de omgeving (maar: geen overloopgebied van laagwaardige en sterk mobiliteitsgenererende
activiteiten vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest);
- het behoud van de onbebouwde ruimte (‘groene gordel’);
- het vermijden van bestemmingswijzigingen van zachte naar harde functies;
- de reconversie van bestaande gebouwen, het verhogen van de bebouwingsdichtheid en het invullen van niet
bebouwde percelen;
- het saneren van gebouwen en/of terreinen voor nieuwe bedrijvigheid en het verdichten van zones, die als
bedrijventerrein aangeduid staan in het gewestplan;
- het vermijden van bijkomende wegeninfrastructuur en het maximaal benutten van de bestaande
infrastructuur voor collectief vervoer.
In het kader van de afbakening van het VSGB en van het vastleggen van specifieke ontwikkelingsperspectieven
wordt een gewestelijk RUP opgemaakt (zie 3.2.2.2).
Lijninfrastructuur
Op het vlak van de mobiliteit streeft de Vlaamse overheid naar een versterking van alternatieven voor het
autoverkeer. De hogere overheid wenst eveneens het wegennet te optimaliseren door categorisering. Dit houdt in
dat aan iedere weg een bepaalde functie wordt toegekend. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie
hiërarchische niveaus naargelang het belang van de wegeninfrastructuur, met name het internationaal niveau, het
Vlaams niveau en het bovenlokaal en lokaal niveau. Bijgevolg worden vier categorieën van wegen vastgelegd:
hoofdwegen, primaire wegen, secundaire wegen en lokale wegen.
Wat de infrastructuren betreft, behoort het fragment van de E19 op het grondgebied van Beersel tot het netwerk
van Vlaamse hoofdwegen (wegen met een verbindingsfunctie op internationaal en Vlaams niveau). De op- en
afrittencomplexen 19 (Beersel – Lot) en 20 (Huizingen – Buizingen) werden geselecteerd als aansluitingspunten
van het type 4. Deze op- en afrittencomplexen verzorgen een verzamelfunctie op Vlaams niveau voor
kleinstedelijke gebieden, de overige economische knooppunten, voor de stedelijke en economische netwerken
van internationaal en Vlaams niveau.
3.1.2. RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VAN WALLONIË
De Waalse Regering heeft op 27 mei 1999 het Schéma de développement de l’espace régional (SDER)
goedgekeurd. Dit ruimtelijke ontwikkelingsplan geeft de richting aan voor de toekomstige ruimtelijke ordening van
het Waalse grondgebied. Het adviseert de herziening van de gewestplannen (Plans de Secteur – PS) en geldt als
referentiekader voor beleidskeuzes in verband met huisvesting, levenskwaliteit, mobiliteit, de ontwikkeling van de
economische structuur, milieubeheer,…
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 8
De opbouw van het SDER is verwant aan het RSV. Na een beschrijving van de bestaande toestand volgt een
beeld van de gewenste ruimtelijke structuur (aangegeven in 8 krachtlijnen) en een overzicht van de
engagementen van de Waalse Regering (cfr. Bindende bepalingen). Hierin wordt het kader aangereikt voor de
opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan voor Eigenbrakel (Braine-l’Alleud) grensgemeente van
Beersel.
Het SDER situeert Eigenbrakel in de agro-geografische regio Brabançonne. De gemeenten bevindt zich binnen
de invloedssfeer van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (aire Métropolitaine Bruxelloise). Met Brussel wenst
men een supraregionale samenwerking te ontwikkelen (merk op dat dit het tussenliggende deel van Vlaams-
Brabant ‘letterlijk’ over het hoofd ziet). Voor Wallonië vormt het concept van de zgn. Eurocorridors een element
met belangrijke ruimtelijke impact en dynamiek. Via de autosnelweg E19 Brussel-Parijs takt Eigenbrakel aan op
dit Europese netwerk van hoofdtransportassen. Aan deze transportassen worden belangrijke economische
activiteiten ‘verankerd’. Braine-l’Alleud is in die context aangeduid als ontwikkelingspolen (pôle d’appui de
développement). Dit heeft reeds een opvallende dynamiek gegenereerd.
3.1.3. PROVINCIAAL RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAAMS-BRABANT
3.1.3.1. Theoretische uitgangspunten
Op 7 oktober 2004 (BS 16 november 2004) werd het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Vlaams-Brabant
definitief goedgekeurd. De provincie wenst de ruimtelijke principes van het Vlaams Gewest te verfijnen en
gebiedsgericht te vertalen. De kernprincipes voor het RSVB zijn:
- herwaardering van het fysisch systeem;
- een centrumprovincie met Brussel;
- een provincie met diverse stedelijke kernen;
- de Vlaamse Ruit geeft een duidelijke structuur;
- mobiliteit als sturend gegeven.
3.1.3.2. Gewenste open ruimtestructuur
De provincie wenst een gedifferentieerd open ruimtebeleid te voeren waarvan de doorwerking gebeurt via:
- selectie en ontwikkelingsperspectieven van de natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van
bovenlokaal belang;
- differentiatie van de agrarische macrostructuur;
- ontwikkelingsperspectieven voor het landschap;
- aandacht voor de groene dooradering in de afbakeningsprocessen van de kleinstedelijke gebieden en in de
hoofddorpen en woonkernen;
- gebiedsgericht open ruimtebeleid.
De provinciale natuurverbindingsgebieden vormen een aaneengesloten gebied waar de natuurfunctie
ondergeschikt is aan de andere functies (zoals landbouw). Natuur vormt er wel een belangrijk aspect en het
beleid is er op gericht om de bestaande kleine landschapselementen te versterken en uit te breiden. Op deze
manier worden verbindingen gecreëerd tussen de grote eenheden natuur, de grote eenheden natuur in
ontwikkeling en de verwevingsgebieden. Beersel zal in zijn beleid de opties van de provincie ondersteunen met
de uitwerking van de volgende natuurverbindingsgebieden:
- NVBG 4b: Zuidelijke Zennevallei als belangrijk element naar boscomplex Brabants Plateau (natuurlijke
structuurdrager);
- NVBG 9a: onderlinge verbinding tussen grote en kleine boscomplexen (natuurverbindingsgebied droge
sfeer);
- NVBG 9b: verdichting bossen (gebied tussen Dwersbos – domein Huizingen – Kapittelbos – Kleetbos)
(versterkingsgebied verspreide boskernen).
Naast het afbakenen van de natuurverbindingsgebieden worden er in het RSVB ook een aantal ruimtelijke
principes vooropgesteld om de natuurlijke structuur maximaal te behouden en uit te breiden:
- het netwerk van rivier- en beekvalleien als natuurlijke ruggengraat (de Zennevallei te Beersel);
- boscomplexen als natuurlijke clusters in de droge sfeer, waarbij beoogd wordt om zowel bestaande
bosentiteiten uit te breiden en te versterken als nieuwe clusters te vormen die dienen als stapstenen
(zuidelijke uithoek van de gemeente Beersel);
- unieke natuurwaarden gebonden aan geomorfologisch-landschappelijke kenmerken behouden en
versterken;
- aansluiting op de groene dooradering van het stedelijk weefsel (noordelijke helft van Beersel).
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 9
Wat de agrarische structuur betreft, is Beersel deels gelegen in landbouwgebied met structurele beperkingen
door de nabijheid van het stedelijk gebied (Brussel in het noorden, Halle in het uiterste zuidwesten). De eerste
functie van de landbouwgebieden is hier de bufferfunctie tegen de toenemende verstedelijking. De gebieden
dragen bij tot de leefbaarheid van de gemeente. Hier opteert de provincie voor grondgebonden land- en tuinbouw
waarbij beperkingen kunnen opgelegd worden in functie van de leefbaarheid van de steden en het behoud van de
openheid. Als gevolg van deze situatie is het volledige grondgebied van Beersel ook opgenomen binnen de
zoekzone voor structurele verbreding. Hierbinnen is "verandering" van de agrosector naar andere sectoren
mogelijk. Nieuwe activiteiten vallen onder de secundaire of tertiaire sector (b.v. dienstverlening, recreatie,
toerisme, (logiesmogelijkheden, horeca), tuinaanleg, verzorgende tertiaire functies, museumactiviteiten,
waterbeheer …). De nieuwe activiteit dient laagdynamisch te zijn om geen bijkomende druk uit te oefenen op het
fysisch systeem en slechts beperkte veranderingen in de bestaande ruimtelijke structuur te veroorzaken. De
gebieden met mogelijkheden tot structurele verbreding zullen door de provincie in ruimtelijke uitvoeringsplannen
worden afgebakend.
Voor de gewenste landschappelijke structuur5 wordt de Zenne aangeduid als landschappelijk basisstructuur. De
grote en kleine boscomplexen van het Brabantse Plateau worden versterkt als structuurbepalende bosgebieden.
In tegenstelling tot andere gebieden in de provincie, worden de hollewegencomplexen in Beersel niet
geselecteerd op bovenlokaal niveau. De provincie wenst, in de volledige zuidelijke helft van de gemeente
Beersel, kasteelsites een structurerende rol binnen het landschap te laten vervullen. Om de gewenste
landschappelijke structuur te realiseren, selecteert de provincie in Beersel de volgende gave landschappen,
structurerende reliëfcomponenten en landschappelijke bakens:
- gave landschapen:
o bossen en kasteelparken van de Vlaamse rand rond Brussel en de Brabantse Ardennen:
Zuidelijke Zennebeemden;
uitlopers van Hallerbos-Zevenborre;
Begijnenbos-Gasthuisbos-Meigemheide-Kleetbos;
de hellingbossen van Beersel;
Kastelengordel Vlaamse rand rond Brussel (Halle-Beersel-Dworp).
Aandacht wordt besteed aan de gebiedseigen wisselwerking tussen de valleikom en de
valleiflanken. In en rond de boscomplexen wordt gestreefd naar een grotere landschappelijke
verwevenheid en versterking van de individuele bossen. Dit moet ervoor zorgen dat de groene
ruimte ook tot in de woongebieden doorloopt, zodanig dat van daaruit veilige recreatieve
verbindingen ontstaan tussen open ruimte en verstedelijkt gebied.
o kleinschalige landschappen: geen (Beersel wordt gesitueerd in het overgangsgebied tussen het
kleinschalige landschap van het Pajottenland (gekenmerkt door een sterke spreiding van tal van kleine
landschapselementen en verscheidenheid van biotopen) naar het Brabants Plateau. De
landschapslijnen die door de kastelengordels zijn uitgezet, dienen hier bestendigd en versterkt te
worden als landschappelijke overgangen tussen het Pajottenland en de restanten van de open ruimte
in de verstedelijkte rand rond Brussel.)
- structurerende reliëfcomponenten:
o destiaanrug zuidelijke rand Brussel.
- landschappelijke bakens:
o kanaal Brussel-Charleroi.
3.1.3.3. Gewenste nederzettingsstructuur
Delen van Beersel (noordelijke deel van het grondgebied) bevinden zich binnen de afbakening van het VSGB.
Suburbanisatie vanuit Brussel naar Vlaanderen wordt er bestreden. In bepaalde delen van het VSGB zijn wel nog
mogelijkheden voor verdichting en/of uitbreiding van het woonaanbod (gedifferentieerd, hogere dichtheid, bij
openbare vervoersknooppunten, gericht op verschillende lagen van de bevolking, met kwalitatieve groene- en
open ruimte).
Naast een zeer hoge economische dynamiek (zuidelijke Zennevallei) en een uitgesproken residentieel karakter
kent het gebied ook belangrijke open ruimtegehelen (o.a. Groene Gordel). Delen van het VSGB dragen
kenmerken van het perifeer bebouwde landschap. Hier wordt het behoud van het residentiële karakter voorop
5 Het RSVB onderscheidt naast de natuurlijke (& ecologische) structuur en de agrarische structuur ook de landschappelijke
structuur als essentieel component van de open ruimtestructuur.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 10
gesteld en worden de ontwikkelingsmogelijkheden eerder beperkt. Kernversterking is wel mogelijk mits de
ontwikkeling van een hoogwaardige openbare vervoersontsluiting.
Delen van Beersel (zuidelijke deel van het grondgebied) worden gekenmerkt door een nevelbebouwing. Hier is
door de hoge bebouwingsdruk het klassieke patroon van solitaire kernen in een open landschap vervangen door
een aan elkaar gerijgd bebouwingspatroon. Het onderscheid tussen kern en buitengebied is sterk vervaagd en
centrumfuncties zijn haast willekeurig verspreid. Deze ontwikkelingen worden tegengegaan.
Voor de uitbouw van de gewenste nederzettingsstructuur in relatie tot het aanwezige schaalniveau van de
bebouwing, zijn de volgende ruimtelijke principes op Beersel van toepassing:
- prioritaire ontwikkeling van de geselecteerde kernen (in het buitengebied) met goede ontsluiting als antwoord
op de versnippering van de open ruimte;
- aandacht voor kwalitatieve ontwikkeling van het woonmilieu;
- verdichting van het bestaande weefsel met respect voor de ruimtelijke draagkracht;
- versterken van de relatie met de open ruimte;
- herwaardering van historische nederzettingsvormen;
- aandacht voor nieuwe woontypologieën met het oog op kwalitatieve en duurzame ontwikkelingen;
- tegengaan van verdere verlinting ter vrijwaring van de open ruimte;
- nood aan een inhaalbeweging voor het sociaal woonbeleid;
- aandacht voor de woonnood van specifieke doelgroepen.
De ontwikkelingsmogelijkheden van de nederzettingsstructuur worden afhankelijk gemaakt van het selectieniveau
van de kern. Voor Beersel gelden de volgende bindende selecties:
- Alsemberg: hoofddorp:
o prioritair stimuleren van wonen met aandacht voor differentiatie van het aanbod;
o uitbouwen lokale voorzieningen, lokale bedrijvigheid, administratieve dienstverlening;
o versterken ecologische infrastructuur;
o aandacht voor cultureel erfgoed;
o uitbouw collectief vervoersnet en ondersteuning laagdynamische recreatie.
- Beersel, Dworp, Huizingen, Lot: woonkernen:
o wonen prioritair ten opzichte van andere functies;
o voorzieningen voor lokale basisbehoeften, bestaande kleinschalige en verweefbare bedrijvigheid en
administratieve functies;
o versterken ecologische infrastructuur;
o aandacht voor cultureel erfgoed;
o laagdynamische recreatieve activiteiten.
De provincie stelt voor Beersel geen taakstelling in verband met de woonbehoefte voorop.
3.1.3.4. Gewenste economische structuur
De provincie duidt “de Zuidelijke Zennevallei” als economisch netwerk aan. Binnen het economisch netwerk “de
Zuidelijke Zennevallei”, fungeren de E19/A7, Kanaal naar Charleroi, spoorlijn Brussel-Halle en de N6 als drager
van de het economisch netwerk. De provincie wenst de verschillende bestaande clusters van bedrijvigheid te
versterken onder meer door het verbeteren van de ontsluitingsmogelijkheden. Daarnaast zal er aandacht moeten
besteed worden aan de relatie met de omliggende woonclusters, de natuurlijke en landschappelijke fragmenten
en de potentiële recreatieve uitbouw van het kanaal. De provincie voorziet in de Zuidelijke Zennevallei ruimte voor
logistieke activiteiten, voor ruimte-extensieve bedrijven (afvalverwerking bouw- en sloopmaterialen…), voor
handelsactiviteiten met nood aan ruime verkoopsoppervlakten en voor activiteiten die omwille van de aard van de
te verhandelen producten bij voorkeur niet in de kernen worden ondergebracht. Hierbij wordt gestreefd naar
water- en spoorgebonden bedrijvigheid. Daarnaast kunnen aansluitend bij de verschillende stations
personeelsintensieve activiteiten uitgebouwd worden. Voor de uitwerking van een coherente visie, wenst de
provincie voor het economisch netwerk Zuidelijke Zennevallei een coördinerende taak op zich te nemen.
Voor Alsemberg als hoofddorp kan aansluitend bij het hoofddorp of via inbreiding één bijkomend lokaal
bedrijventerrein gerealiseerd worden. Alsemberg behoort ook tot de selectie van hoofddorpen die in aanmerking
komen voor heroriëntatie van de taakstelling. Dit houdt in dat de mogelijkheid om een bijkomend lokaal
bedrijventerrein te realiseren ook naar een andere woonkern van de gemeente mag verplaatst worden, zolang
deze overdracht beantwoord aan het principe van gedeconcentreerde bundeling, aangevuld met enkele
randvoorwaarden.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 11
3.1.3.5. Gewenste vervoers- en verkeersstructuur
Volgens het subsidiariteitsbeginsel binnen de ruimtelijke ordening vervult de provincie de taak om de selectie van
openbare vervoersknooppunten en van secundaire wegen in te vullen. De provincie selecteert in Beersel geen
openbare vervoersknooppunten van bovenlokaal belang. De provincie selecteert in Beersel de volgende
secundaire wegen:
- weg type II -
o een nog te onderzoeken tracé gaande van de E19 te Beersel tot de N6 ter hoogte van Lot;
o Alsembergsesteenweg, vanaf de aansluiting in Halle op de N6 tot aansluiting 20 op de A7/E19 te
Huizingen
- secundaire weg type III:
o N6;
o Alsembergsesteenweg voor het deel gaande van de aansluiting met de A7/E19 tot de N5 in Sint-
Genesius-Rode;
o Alsembergsesteenweg voor het deel gaande van de grens met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tot
de grens met Waals-Brabant
De provincie creëert ook een fietsroutenetwerk (zie 3.5.4).
3.1.3.6. Gewenste toeristisch-recreatieve structuur
De provincie selecteert Beersel als toeristisch-recreatief knooppunt. In deze punten wordt het toeristisch-
recreatief aanbod van provinciaal niveau geclusterd en ze vervullen dus een centrumfunctie voor een ruimere
omgeving. Er kunnen hoogdynamische toeristisch-recreatieve infrastructuren ontwikkeld worden.
Delen van Beersel (noordelijke helft van het grondgebied) behoren tot het toeristisch-recreatief netwerk rond
Brussel. De ontwikkelingsperspectieven in dit netwerk bestaan enerzijds uit het uitbouwen van toeristisch-
recreatieve infrastructuur en anderzijds uit de verbindingen tussen deze toeristisch-recreatieve elementen.
Verblijfsmogelijkheden kunnen zich toeleggen op de aanleg van congresfaciliteiten, luxueus verblijfstoerisme,…
Het netwerk omvat verschillende elementen met een groen karakter en waardevol cultureel erfgoed
(kasteeldomeinen, musea,…) die congres- en seminariefaciliteiten aantrekkelijk maken.
Delen van Beersel (westelijke helft van het grondgebied) behoren tot het toeristisch-recreatief netwerk van het
Vlaams-Brabantse kanalen- en rivierengebied. Hier kunnen nieuwe watergebonden toeristisch-recreatieve
activiteiten de bestaande toeristisch-recreatieve structuur versterken. Gekoppeld aan dit netwerk selecteert de
provincie een recreatief fietsroutenetwerk (zie 3.5.4).
Het Provinciedomein van Huizingen wordt geselecteerd als hoogdynamische attractiepool. Hoogdynamische
toeristisch-recreatieve infrastructuur is hier mogelijk.
3.1.3.7. Beersel in het Verdicht Netwerk
Kaart I 3: Gewenste ruimtelijk structuur Verdicht Netwerk (subgebied Halle-Waterloo-Brussel) – RSVB
De deelruimte ‘Verdicht Netwerk’ is een zeer versnipperd gebied. Door de veelzijdige aanspraken op de schaars
beschikbare ruimte ligt de nadruk op meervoudig ruimtegebruik. De hoofdambities voor het Verdicht Netwerk
kunnen onder de volgende motto’s worden samengevat:
- lijninfrastructuren vormen de ruggengraat voor ontwikkelingen;
- openbaar en/of collectief vervoer wordt maximaal ondersteund;
- openruimtefragmenten zo veel mogelijk beschermen en via fijnmazig netwerk onderling verbinden;
- cultuur en natuur als kapstok voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de regio;
- een regio met verscheidene deelruimten en gebiedsspecifieke (hoogdynamische/laagdynamische)
ontwikkelingsperspectieven.
De deelruimte ‘Verdicht Netwerk’ wordt ingedeeld in subgebieden waarvoor specifieke
ontwikkelingsperspectieven gelden. Beersel behoort tot het (hoogdynamische) subgebied Halle-Waterloo-Brussel.
- nederzettingsstructuur en verkeers- en vervoersstructuur, een verweven problematiek: De leefbaarheid van
de bestaande kernen moet verbeteren. De aanpak van verkeersproblemen is hierbij primordiaal. Nieuwe
alternatieven voor de auto dienen maximaal ingezet te worden.
o in de ‘Zuidelijke Zennevallei dienen woonclusters goed afgesloten te worden van de industriële
clusters;
o de verkeersafwikkeling van de economische activiteiten dient de bestaande kernen zo veel mogelijk te
ontzien;
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 12
o in de geselecteerde woonclusters, kleinere kernen en industriële locaties staat de openbare
vervoersontsluiting centraal;
o voor spoorlijn L26 wordt een verknoping met de te verlengen tramlijn op de Alsembergsesteenweg en
de Nieuwe Stallestraat onderzocht;
o de tramlijn kan op termijn verlengd worden tot in Alsemberg, waar hij kan aantakken op de spoorweg
Waterloo-Brussel;
o voor de wegontsluiting van de bedrijvenzone in de ‘Zuidelijke Zennevallei’ wordt een kamvormige
structuur uitgewerkt, die vertrekt vanaf de E19 als hoofddrager.
- ruimtelijk – economische structuur: in de ‘Zuidelijke Zennevallei’ dienen economische ontwikkelingen die niet
integreerbaar zijn in het woonweefsel, afgebouwd te worden. Voor de economische revitalisering worden
bijkomende bedrijventerreinen voorzien voor het economisch netwerk ‘Zuidelijke Zennevallei’. Daarvoor
worden de volgende locaties onderzocht:
o de zone tussen Ruisbroek en Lot: de bestaande concentratie tussen de Zennevallei en de spoorweg
kan nog worden opgevuld langsheen de spoorweg. Een verdere aantasting van de Zennevallei kan
niet. Tussen de N6 en de E19 kan een nieuw regionaal bedrijventerrein tot ontwikkeling worden
gebracht indien de ontsluiting naar het hoofdwegennet kan worden herzien. Dit is essentieel om de
kern van Lot verkeersleefbaar te houden.
o de zone ten zuiden van Lot: hier verspreidt de economische bedrijvigheid zich langsheen het kanaal
naar Charleroi; tussen Breedveld (Lot) en Neerdorp (Huizingen), tussen spoor en kanaal gaande van
Lot tot Halle, tussen kanaal en N6. De terreinen kunnen langs de Alsembergsesteenweg en de nieuwe
ontsluiting ter hoogte van Lot worden afgewikkeld naar het hoofdwegennet.
- toeristisch-recreatieve structuur: het subgebied bezit een aantal toeristische potenties door het landschap, de
aaneengesloten boscomplexen van het Zoniënwoud en het Hallerbos, de aanwezigheid van een aantal
toeristische bezienswaardigheden en voorzieningen. Een verdere toeristische ontwikkeling is echter, gezien
de reeds verregaande verzadigingsgraad, niet gewenst. Wel kan gezocht worden naar een betere spreiding
van de recreanten door de uitbouw van een recreatief groen netwerk (fietspaden, ruiterpaden, wandelpaden).
ADVIES VAN DE GEMEENTE BEERSEL OP HET ONTWERP PROVINCIAAL RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAAMS-BRABANT
De gemeente Beersel noteert een aantal schemerzones in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Vlaams
Brabant, waar verduidelijking met betrekking tot belanghebbende facetten voor de gemeente gewenst is.
Informatief gedeelte
In het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan wordt in de historiek van de provincie de vroegere industriële
ontwikkeling in de Zennevallei niet in beeld gebracht. Ook de ontwikkelingen in de aansluitende
Molenbeekvalleien (in het zuiden van de provincie) worden niet geschetst. Informatie aangaande de ‘recente
geschiedenis’ van de gewestplannen en het democratische proces dat hiermee gepaard ging werd eveneens niet
opgenomen in het ontwerp.
In de bespreking van de bestaande ruimtelijke structuur en meerbepaald de open ruimte structuur worden de
aspecten van de talrijke holle wegen complexen in Beersel alsook de landschapsbepalende kerktorens in de
dorpskernen niet besproken. Eveneens ontbreekt in het ontwerp de bespreking van het aspect visuele openheid
van de bestaande open landschappen.
In de bespreking van de bebouwde ruimte ontbreekt de residentiële suburbanisatie ten zuiden van Brussel,
tussen Zenne en Zoniën.
In de ruimere beleidscontext is geen sprake van het ‘Groene gordel’ beleid van de Vlaamse regering, met onder
andere het Bruegelproject. Eveneens moeten de voorstellen van uit het gewestelijk ontwikkelingsplan Brussel, die
hun invloed hebben op de provincie Vlaams-Brabant, vermeld worden in het ontwerp.
Richtinggevend gedeelte
Het Hallerbos staat niet enkel via de Brusselse stedelijke rand in verbinding met het Zoniënwoud maar ook via
Waals-Brabant (Eigenbrakel – Zevenbronnen).
Het economische netwerk de Zuidelijke Zennevallei zou duidelijker moeten kunnen afgebakend worden. Ook zou
een overzicht moeten gegeven worden van de vrijstaande en leegstaande bedrijventerreinen in de provincie.
Aangaande de mobiliteit is er de vraag of in de selectie van de Alsembergsesteenweg, vanaf de N6 tot aansluiting
20 E19/A7, als secundaire weg type II rekening gehouden is met de doortocht te Buizingen. Ook is er de vraag of
het toekomstige tracé van het te onderzoeken tracé, verbinding N6 – E19/A7 te Lot, reeds gekend is.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 13
Toeristisch en recreatief gezien moet meer nadruk gelegd worden op het vrijwaren en het behouden van het
streekeigen karakter van de rand rond Brussel. Inplanting van hoogdynamisch infrastructuur in de rand van het
hoofdstedelijk gebied dient vermeden te worden en kan, indien het niet anders kan, slechts op gebundelde wijze
gebeuren. De suggestie voor de ontwikkeling van volkstuinparken, met een laagdynamisch karakter, ontbreekt in
het ontwerp. Het kanaaltoerisme moet niet enkel in verband gebracht worden met het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest, maar eveneens met Wallonië. Er valt te betreuren dat de permanente omloop voor gemotoriseerde
sporten niet werd aangeduid in het ontwerp. Het plattelandstoerisme mag niet enkel beperkt worden tot alleen
maar hoevetoerisme.
Het Verdicht Netwerk wordt beter omschreven als volgt: Het zijn de gebieden waar de hoogste dynamiek wordt
opgevangen, en anderzijds de gebieden waar de open ruimte wordt gevrijwaard, en waar basisprincipes als het
behoud en het vrijwaren van het streekeigen karakter en de beheersing van de stedelijke groei worden toegepast.
Bindend gedeelte
Het randgebied Brussel is een specifiek gebied waarvan de kenmerken niet toelaten om het beleid enkel vanuit
de begrippen ‘kernen’ en ‘dorpen’ te formuleren. De aard van het gebied vergt een eigen Vlaams beleid.
3.1.4. GEWESTELIJK ONTWIKKELINGSPLAN (GEWOP)6
Beersel grenst slechts op 1 punt aan het Brussels hoofdstedelijk Gewest, met name ter hoogte van de
Alsembergsesteenweg op de grens met Linkebeek en Drogenbos. Beersel bevindt zich evenwel rechtstreeks
binnen de invloedssfeer van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het planningskader voor Brussel, het
Gewestelijk Ontwikkelingsplan (GEWOP), formuleert een aantal ruimtelijke strategieën die een
grensoverschrijdende impact kunnen hebben:
- de Alsembergsesteenweg wordt bij het binnenrijden van Ukkel ingericht als stadspoort;
- voor de zone ingericht als stadspoort, wordt de versterking van de verblijfsfunctie beoogd;
- een gewestelijke fietsroute komt bij de grens met Beersel uit op de Alsembergsesteenweg;
- op spoorlijn 26, ter hoogte van station Moensberg, wordt een intermodaal knooppunt voorzien met bijzondere
aandacht voor zwakke weggebruikers. Naast het bestaande station wordt een nieuw GEN station voorzien
op de kruising met lijn 124. Bijhorend wordt aan dit station een transitparking aangelegd voor 200 voertuigen
om de overstap naar het spoorvervoer te vergemakkelijken;
- de selectie van de Alsembergsesteenweg als interwijkenweg7;
- op de Alsembergsesteenweg moet een tramlijnvak worden aangelegd.
3.1.5. GEMEENTELIJKE STRUCTUURPLANNEN IN DE BUURGEMEENTEN
De ruimtelijke structuur van Beersel staat niet los van de ruimtelijke evoluties in de buurgemeenten. Daarom
wordt een overzicht gemaakt van de stand van zaken in het structuurplanningsproces in de gemeenten
Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Eigenbrakel, Halle, Sint-Pieters-Leeuw en Drogenbos. Deze toetsing laat toe om
te anticiperen op variante visies.
tabel 1: Overzicht stand van zaken naburige gemeenten
gemeente stand van zaken
Sint-Pieters-Leeuw goedgekeurd, BD 05/02/2009
Halle goedgekeurd, BD 03/09/2009
Eigenbrakel geen informatie publiek gemaakt
Linkebeek goedgekeurd, BD 3/09/2009
Drogenbos definitief vastgesteld in de gemeenteraad op 29/09/2011
Sint-Genesius-Rode goedgekeurd, BD 16/04/2009
6 Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Gewestelijk Ontwikkelingsplan Brussel, Brussel, 15 oktober 2002
7 Wegen ten behoeve van stedelijk vervoer om korte en middellange afstanden af te leggen, om wijken onderling te verbinden.
Op deze interwijkenwegen overheerst de woonfunctie ten opzichte van de verkeersfunctie.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 14
Structuurplan Sint-Pieters-Leeuw
Volgende bepalingen zoals opgenomen binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Sint-Pieters-Leeuw
zijn van belang voor de uitwerking van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Beersel (Beersel grenst in het
noordwesten aan Sint-Pieters-Leeuw):
- de beekvallei van de Zenne dient gevrijwaard en versterkt te worden en wordt gecategoriseerd als
natuurgebied – valleigebied (ten oosten van de R0);
- ten westen van de R0 wordt landbouw – natuurverwevingsgebied afgebakend met uitlopers richting
grondgebied Beersel;
- de N6 (Bergensesteenweg) ten noorden van Halle en het kanaal zijn aangeduid als multifunctionele dragers
met een verweving van functies;
- tussen de N6 – Bergensesteenweg en het kanaal is een zone voor bedrijventerreinen met regionaal karakter
aangeduid (watergebonden bedrijvigheid wordt er voorop gesteld);
- langs de N6 worden gemengde bedrijventerreinen voorzien;
- in de zone tussen de N6 en het kanaal en ten oosten van het kanaal zijn twee projectgebieden aangeduid;
- in het uiterste oosten, op de grens met Beersel, wordt een kleinschalig bedrijventerrein met regionaal
karakter aangeduid;
- waar de N6 de grens vormt tussen Beersel en Sint-Pieters-Leeuw wordt op grondgebied Beersel een zone
non-aedificandi en doorzichten richting Beersel aangeduid;
- langs de N6 ter hoogte van Beersel wordt een poort aangeduid.
Structuurplan Halle
Volgende bepalingen zoals opgenomen binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Halle zijn van belang
voor de uitwerking van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Beersel (Beersel grenst aan Halle langs
zuidwestelijk zijde):
- de selectie van de Zennevallei als natuurlijke drager met groene bedrijvenzones;
- de selectie van Buizingen als stedelijke kern met residentiële functie en stedelijk residentieel woongebied
langs grens met Beersel ter hoogte van Huizingen;
- de selectie van de Alsembergsesteenweg als secundaire weg type III, met inrichting van de doortocht als
poortconstructie, met baanontwikkeling als drager;
- de selectie van Krabos als lokale verzamelweg (met een aanzienlijk pendelverkeer in de richting van de
Alsembergsesteenweg);
- de selectie van grensoverschrijdende open landschappen ter hoogte van Kesterbeekbos en Keldergat, waar
de stad een beleid ter versterking van de open (agrarische) ruimtecorridors implementeert;
- de afbakening van een speelbos in het Hallerbos en het Kluisbos (Zavelput);
- gebied in het noordoosten (langs grens met Beersel) wordt gecategoriseerd als natuur- en bosgebied,
natuur- en valleigebeid en het landbouwgebied Keldergat;
- doorheen de uitloper van het grondgebied van Beersel tussen het Kesterbeekbos en het Vroenenbos wordt
een verbinding door stapstenen en beekvalleien aangeduid.
Structuurplan Linkebeek
Volgende bepalingen zoals opgenomen binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Linkebeek zijn van
belang voor de uitwerking van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Beersel (Beersel grenst aan Linkebeek in
het noordoosten):
- onder de Steenweg op Ukkel wordt een nederzettingselement met woonboskarakter aangeduid
- tussen dit nederzettingselement en de Grote Baan wordt een open ruimtefragment aangeduid;
- ter hoogte van Dwersbos en Schavel worden twee bosgebieden afgebakend die eveneens een te
beschermen relictlandschap vormen, in het gebied ter hoogte van Dwersbos is eveneens een structurerende
lokale beekvallei en een suggestie voor een ecoduct over de Alsembergesteenweg aangeduid;
- onder Dwersbos wordt een nederzettingselement met woonboskarakter geselecteerd;
- tussen dit nederzettingselement en Schavel wordt een open ruimtecorridor met recreatief groengebied
geselecteerd;
- onder het bosgebied ter hoogte van Ingendaal wordt een bovenlokaal bedrijventerrein aangeduid;
- de Alsembergesteenweg wordt geselecteerd als een secundaire weg type III en de realisatie van lineair
groen wordt er voorop gesteld;
- de Grote baan wordt geselecteerd als een lokale weg type I en de Steenweg op Ukkel als een lokale weg
type II.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 15
Structuurplan Drogenbos
Volgende bepalingen zoals opgenomen binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Drogenbos zijn van
belang voor de uitwerking van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Beersel (Beersel grenst in het noorden
aan Drogenbos over een beperkte lengte):
- het valleigebied van de Zenne vormt een grensoverschrijdende structuur, aansluitend bij het open
ruimtegebied van Kasteeldomein Calmeyn. Deze structuur vormt het aanknopingspunt voor de verdere
ontwikkeling van groene vingers binnen het bebouwde weefsel;
- het grensgebied kent een invulling als woonweefsel in een stedelijke woonomgeving met groene
binnengebieden;
- kleine zones onder vallei-groen en stedelijk groen op de grens met Beersel, het gaat om parkgebied
Frankveld als recreatieve pool aansluitend op een groter ruimtebeleid in Beersel, open lucht recreatie komt er
gebundeld voor;
- op de grens met Beersel wordt een dorpspoort aangeduid op de gewestweg.
Structuurplan Sint-Genesius-Rode
Volgende bepalingen zoals opgenomen binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Sint-Genesius-Rode
zijn van belang voor de uitwerking van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Beersel (Beersel grenst aan Sint-
Genesius-Rode in het zuidoosten):
- ter hoogte van Ingendaal wordt optimaliseren van het woonpark voorop gesteld met aandacht voor
groengebieden;
- ter hoogte van Alsemberg: optimaliseren van het centrale woongebied van Sint-Genesius-Rode en twee
primaire woonpolen;
- ter hoogte van Alsemberg wordt eveneens een knooppunt van te optimaliseren handel en bedrijvigheid
geselecteerd;
- de strook tussen Alsemberg en Elsemheid wordt aangeduid als te optimaliseren centrale woongebied van
Sint-Genesius-Rode en te optimaliseren woonpoolgebied met een te herstructureren activiteitenzone;
- langsheen de Alsembergesteenweg wordt een activiteitenstrip aangeduid;
- ten westen van Alsembergesteenweg tussen Alsemberg en Elsemheide behoud en versterken van
ecologische waarden – groengebied;
- ten zuiden van Elsemheide optimaliseren van het woonpark;
- het valleigebied van de Molenbeek als drager van de groene structuur in het centraal woongebied.
3.2. Ruimtelijke plannen met bindend karakter
3.2.1. GEWESTPLAN HALLE – VILVOORDE – ASSE
Kaart I 4: Uittrekstel gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse
3.2.1.1. Beersel volgens het gewestplan
Het gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse dateert van 7 maart 1977. Enkele kleinschalige wijzigingen op het
grondgebied van Beersel werden doorgevoerd en de meest recente met het M.B. dd. 24.07.2000:
- in het centrale binnengebied, bij de Meigemheide wordt een kleine oppervlakte landschappelijk waardevol
agrarisch gebied omgezet in natuurgebied;
- in het Breedveld wordt een kleine oppervlakte landschappelijk waardevol agrarisch gebied omgezet in
bedrijvenzone;
- rondom het zuiveringsstation in Lot wordt agrarisch gebied met landelijk karakter omgezet in gebied voor
gemeenschapsvoorziening.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de procentuele verdeling van de bestemmingsgebieden volgens het
gewestplan in de gemeente Beersel. Hierbij wordt eveneens een vergelijking gemaakt met de
gebiedsbestemmingen in het arrondissement, de provincie en het Vlaamse Gewest.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 16
tabel 2: De procentuele verdeling van de bestemmingen volgens het gewestplan
indeling gewestplan Beersel Arrondissement
Halle-Vilvoorde
Provincie
Vlaams-Brabant Vlaams Gewest
woongebied (%) 29,8 20,7 19,0 16,8
industriegebied (%) 5,3 3,3 2,5 4,1
agrarisch gebied (%) 36,8 57,5 59,4 59,6
recreatiegebied (%) 1,3 0,7 0,7 1,3
groengebied(%) 23,7 15,1 16,3 14,0
overige gebieden (%) 3,1 2,8 2,1 4,2
totale oppervlakte (ha) 3.011 94.293 210.615 1.352.225
Bron: GOM Vlaams-Brabant, Wegwijs in eigen regio, 1999
De globale structuur die het gewestplan voor Beersel voorop stelt omvat volgende elementen:
- mozaïek van bestemmingzones met een spreiding van gefragmenteerde natuurgebieden en parkgebieden;
- centraal in de gemeente situeert zich een groter geheel van landschappelijk waardevol agrarisch gebied;
- verspreid komen er eveneens kleinere gehelen van hoofdzakelijk landschappelijk waardevol agrarisch gebied
voor, voornamelijk in het uiterste noorden tussen Beersel en Lot en in het uiterste zuiden tussen Dworp en
Halle-Eigenbrakel;
- ten westen van de E19 komt een concentratie van harde bestemmingen (industriegebieden, gebied voor
ambachtelijke bedrijven en KMO, bufferzones, woongebieden…) voor, gebundeld rond het kanaal Brussel-
Charleroi en de spoorlijn Brussel-Halle-Bergen voornamelijk industriegebieden en bedrijvenzones en twee
woonkernen namelijk Lot en Huizingen;
- elders te Beersel sluiten harde functies (hoofdzakelijk woongebieden) aan bij de woonkernen Beersel,
Alsemberg en Dworp, woonuitbreidingsgebieden zijn terug te vinden in alle deelgemeenten (in totaal 2,2%
van de totale oppervlakte van Beersel);
- in het oosten en het zuiden situeren zich grote gebieden onder woonpark;
- verspreid komen een aantal gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut voor, specifiek
aan het kruispunt van de Alsembergsesteenweg en de Brusselsesteenweg;
- recreatiegebieden komen eveneens verspreid over het volledige grondgebied voor met een opvallende
afwezigheid te Dworp en slecht zeer kleine zone te Alsemberg;
- de Zenne vormt een enge groene doorsteek tussen de open ruimtegebieden ten westen en ten oosten van
Lot.
3.2.1.2. Evaluatie van het gewestplan
Bij een eerste blik op het gewestplan voor de gemeente Beersel valt de sterke fragmentatie in bestemmingen, de
centrale open ruimte en het voorkomen van de woongebieden, woonparken… in een cirkelpatroon op.
Woonuitbreidingsgebieden zijn hoofdzakelijk gericht op inbreiding, uitbreiding van lintbebouwing en aantasting
van het open landschap wordt tegengegaan. Deze gebieden worden doorsneden door natuur-, park- en
buffergebieden wat de mogelijkheid biedt om de woonfunctie harmonieus in relatie te brengen met de groene en
natuurlijke omgeving. Bovendien kan de versterking van de centrale open ruimte, bestaande uit
landbouwgebieden en natuur- en parkgebieden, zorgen voor een optimalisatie van de woonomgeving en een
tegengewicht vormen voor de hoge bebouwingsdruk.
Alle industriegebieden van Beersel zijn gesitueerd in de westelijke kanaalzone. Elders in Beersel vindt men
slechts kleinschalige gebieden voor ambachtelijke bedrijven en KMO’s en dienstverleningsgebieden die meestal
het gevolg zijn van historisch gegroeide situaties. Deze werden verweven met woongebieden en de open ruimte.
De zware concentratie van industriegebieden in Huizingen en Lot doorbreekt de natuurlijke structuur van de
Zennevallei. De natuurfunctie van natuurgebieden wordt hier gemarginaliseerd tot bufferfunctie in relatie tot het
omliggende woongebied of open ruimtegebied.
3.2.2. GEWESTELIJKE RUP’S
3.2.2.1. Gewestelijke RUP’s in het kader van de afbakening van de agrarische en natuurlijke structuur
Het RSV stelt het vrijwaren van het buitengebied voor de essentiële functies landbouw, natuur en bos voorop. Om
dit te verwezenlijken werd er in 2004 gestart met de opmaak van een ruimtelijke visie voor de
buitengebiedregio’s. Deze geeft in grote lijnen aan welke gebieden behouden blijven voor landbouw en waar er
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 17
ruimte kan zijn voor natuurontwikkeling of bosuitbreiding en vormt de basis voor de opmaak van gewestelijke
ruimtelijke uitvoeringsplannen. Concreet wordt deze visie vertaald in het herbevestigen van agrarische
bestemmingen op het gewestplan en de opmaak van een operationeel uitvoeringsprogramma8. Een onderdeel
van de verwezenlijking hiervan is het vastleggen van deze gebieden in gewestelijke RUP’s. In sectie 3.3.3 zal de
afbakening van de agrarische en natuurlijke structuur verder besproken worden. Hier wordt enkel aandacht
besteed aan de bestaande en toekomstige gewestelijke RUP’s in dit kader.
Er zijn nog geen gewestelijke RUP’s in het kader van de afbakening van de agrarische en natuurlijke structuur
van kracht. Wel wordt er in het operationeel uitvoeringsprogramma aangegeven welke gewestelijke ruimtelijke
uitvoeringsplannen de komende jaren zal opmaken voor de afbakening van de resterende landbouw-, natuur- en
bosgebieden. Voor de gemeente Beersel zijn volgende acties van belang.
Categorie I: Uitvoeringsactie (RUP) op korte termijn op te starten:
- actie 77: Hallerbos-Lembeekbos-Maasdalbos
o doelstelling: opmaken van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor:
het versterken van de natuur- en bosstructuren valleien Steenputbeek – Kapittelbeek en
Zevenborrebeek – Rilroheidebeek en Hallerbos – Kapittelbos (richtcijfer bosuitbreiding 14 ha);
het versterken van de natuur- en bosstructuren vallei Maasdalbeek en Lembeekbos-
Maasdalbos en verbinding naar Hallerbos (richtcijfer bosuitbreiding 45 ha);
het hernemen van de agrarische bestemming voor de aansluitende delen van de
landbouwgebieden Berendries-Malheide-Krekelenberg;
het hernemen van de agrarische bestemming voor de aansluitende delen van de
landbouwgebieden Wouweringen en ten zuiden van Dworp.
Categorie II: Uitvoeringsactie (RUP) op te starten na verder onderzoek:
- actie 82: Kleetbos-Holleken
o doelstelling: opmaken van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor:
het versterken van de bosstructuren Kleetbos – Holleken (richtcijfer bosuitbreiding 20 ha) en
het hernemen van de agrarische bestemming voor de aansluitende landbouwgebieden.
o verder onderzoek en overleg is nodig i.f.v. het gedetailleerd in kaart brengen van het landbouwgebruik
en de landbouwbedrijfszetels, concrete mogelijkheden voor uitbreiden van natuur- of bosgebieden en
mogelijkheden voor waterberging; opmaken van gevoeligheidsanalyse voor bestaande
landbouwbedrijven in het gebied.
- actie 83: Kluisbos-Krabbos
o doelstelling: opmaken van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor:
het nader uitwerken van de verweving landbouw, natuur, bos en recreatie omgeving (af te
stemmen met gemeentelijke planningsinitiatieven stad Halle).
o verder onderzoek en overleg is nodig i.f.v. het gedetailleerd in kaart brengen van het landbouwgebruik
en de landbouwbedrijfszetels, concrete mogelijkheden voor uitbreiden van natuur- of bosgebieden en
mogelijkheden voor waterberging; opmaken van gevoeligheidsanalyse voor bestaande
landbouwbedrijven in het gebied.
Categorie III: Uitvoeringsactie (RUP) op langere termijn o.w.v. relatie met andere planningsprocessen
- actie 86: Begijnenbos-Gasthuisbos-Meigemheide
o doelstelling: opmaken van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor:
het versterken van de natuur- en bosstructuren Begijnenbos-Gasthuisbos-Dwersbos (richtcijfer
bosuitbreiding 45 ha) en vallei van de Kesterbeek;
het hernemen van de agrarische bestemming voor de aansluitende delen van de
landbouwgebieden Bruine Put – Dikke Mier – Meigemheide en ten noorden van Alsemberg.
o afstemmen met de concrete inrichtingsprojecten vanuit het landinrichtingsproject Meigemheide.
- actie 88: Zennevallei Ruisbroek-Drogenbos-Beersel en Lotbeekvallei Lot
o doelstelling: opmaken van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor:
het nader uitwerken van de verweving landbouw, natuur en bos en het versterken van de
natuurlijke structuur in de vallei van de Zenne;
het nader uitwerken van de verweving landbouw, natuur en bos en het vesterken van de
natuurlijke structuur in de vallei van de Lotbeek.
8 Voor de regio Zenne-Dijle-Pajottenland keurde de Vlaamse Regering op 24 april 2009 de beleidsmatige herbevestiging van de bestaande
gewestplannen en een operationeel uitvoeringsprogramma goed.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 18
o afstemmen met de concrete inrichtingsprojecten vanuit het landinrichtingsproject Meigemheide.
figuur 2: Overzichtskaart gebieden operationeel uitvoeringsprogramma
3.2.2.2. Gewestelijk RUP afbakening van het VSGB en aansluitende open ruimtegebieden
Kaart I 5: Gewestelijk RUP in de zuidelijke kanaalzone met aanduiding clusters
In uitvoering van het RSV werd eind 2004 gestart met het afbakeningsproces en onderzoek naar de ruimtelijke
ontwikkelingsmogelijkheden van het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel (VSGB). Na een focusbepaling en
tussentijdse besluitvorming van de Vlaamse Regering werden in een derde fase de beleidsopties voor het VSGB
vastgelegd in het eindrapport van 14 november 2008. Dit rapport dient als basis voor de opmaak van een
concreet RUP voor de afbakening van het VSGB in een vierde fase die momenteel loopt. Op 27 september 2010
vond een plenaire vergadering plaats voor het voorontwerp van het gewestelijk RUP ter afbakening van het
VSGB en aansluitende open ruimtegebieden. Op basis van deze plenaire vergadering is het voorontwerp RUP
aangepast. Op 17 december 2010 heeft de Vlaamse Regering het gewestelijk RUP voorlopig vastgesteld en op
16/12/2011 werd het definitief vastgesteld.
Het noordwestelijk deel van de gemeente Beersel valt binnen de definitieve afbakening van het VSGB, meer
bepaald in de ‘zuidelijke kanaalzone’. Drie clusters die hierbinnen werden aangeduid en waarvoor specifieke
ontwikkelingsperspectieven en aangepaste stedenbouwkundige voorschriften werden voorop gesteld bevinden
zich geheel of gedeeltelijk op grondgebied Beersel. Het gaat om:
- cluster A3: Bergensesteenweg
o visie:
beperken van de brutoverkoopsoppervlakte en stimuleren van herstructurering;
vermijden van de evolutie naar kleinhandel in bestaande woongebieden en bedrijventerreinen.
o stedenbouwkundige voorschriften:
art. A.0.1.2 – onbevaarbare waterlopen van 2de en 3de categorie en voor niet
gecategoriseerde onbevaarbare waterlopen;
art. A.3.1 – gemengd regionaal bedrijventerrein;
art. A.3.2 – overdruk beperking kleinhandel.
- cluster A4: Biest – Hoeve Bretonne
o visie:
versterken en uitbreiden van het woongebied;
voorzien van publiek toegankelijke parken nabij het wonen;
vrijwaren en versterken van de open ruimte ‘Biest’.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 19
o stedenbouwkundige voorschriften:
art. A.4.1 – woongebied;
art. A.4.3 – gebied voor wonen en voor landbouw;
art. A.4.4 – bouwvrij agrarisch gebied;
art. A.4.5 – agrarisch gebied;
art. A.4.7 – gebied voor recreatie.
- cluster A7: Lot
o visie:
Zennevallei als structuurbepalend element;
ontsluiting en herinrichting van bedrijventerreinen;
versterken en uitbreiden van het woongebied Lot.
o stedenbouwkundige voorschriften:
art. A.0.1.1 – waterwegen en onbevaarbare waterlopen van 1ste categorie;
art. A.0.1.2 – onbevaarbare waterlopen van 2de en 3de categorie en voor niet
gecategoriseerde onbevaarbare waterlopen;
art. A.0.2 – hoogspanningsleiding;
art. A.7.2 – woongebied;
art. A.7.3 – gebied voor wonen en voor landbouw;
art. A.7.4 – agrarisch gebied;
art. A.7.4.8 – overdruk natuurverwevingsgebied;
art. A.7.5 – natuurgebied;
art. A.7.5.3 – overdruk grote eenheid natuur;
art. A.7.6 – gemengd openruimtegebied;
art. A.7.7 – gemengd openruimtegebied met cultuurhistorische waarde;
art. A.7.8 – gemengd regionaal bedrijventerrein;
art. A.7.8.6 – agrarisch gebied in afwachting van de noordelijke omleiding rond Lot;
art. A.7.9 – bouwvrij agrarisch gebied;
art. A.7.10 – aanduiding omleiding rond Lot (symbolische weergave);
art. A.7.11 – gebied voor zuiveringsinfrastructuur voor afvalwater;
art. A.7.12 – gebied voor spoorinfrastructuur;
art. A.7.13 – specifiek regionaal bedrijventerrein met watergebonden karakter;
art. A.7.14 – fietsverbinding.
3.2.3. PROVINCIALE RUP’S
Kaart I 6: Plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen
Camping Beersel werd vastgelegd in een gewestelijk RUP als terrein voor openluchtrecreatieve verblijven
Camping Beersel bij VR op 05/07/2002. Bij besluit van de provincieraad van 29 juni 2004 verkrijgen de
gewestelijk ruimtelijke uitvoeringsplannen voor openluchtrecreatieve verblijven met toepassing van het artikel 188
bis van het decreet van 19 mei 1999 op de organisatie van de ruimtelijke ordening echter het statuut van
provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan. RUP Camping Beersel is dus een provinciaal RUP. Het gebied wordt in dit
RUP bestemd als gebied voor openluchtrecreatieve verblijven, buffer en zone voor sport en spel waar dit
natuurgebied was volgens het gewestplan.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 20
3.2.4. PLANNEN VAN AANLEG
Kaart I 6: Plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen
Beersel beschikt niet over een algemeen plan van aanleg (APA). De gemeente beschikt wel over diverse
bijzondere plannen van aanleg (BPA's). In totaal ligt ongeveer 1/5 van de gemeente onder BPA. De volgende
tabel geeft een overzicht van deze BPA’s met vermelding van de hoofdbestemmingen.
tabel 3: Lijst bijzondere plannen van aanleg op grondgebied Beersel
naam BPA KB/MB bestemming BPA bestemming gewestplan
Alsemberg
Grootveld
KB. 25.02.1980 gedeeltelijke herziening definitief vastgesteld in de gemeenteraad op 30.11/2011 en verzonden aan bestendige deputatie
W, A, N, ON uitwerking open woonbebouwing in gebied tussen Gasthuisbos, Alsendal en Brusselsesteenweg gedeeltelijke herziening: invulling met gemeenschapsvoorzieningen en woongelegenheden
WP, N, LWA
Elsemheide KB. 25.02.1980 gedeeltelijke herziening M.B. 17.01.2005 gedeeltelijke herziening M.B. 09.09.2008
N, R, A, W, ON, T, P bevestiging van bestaande landbouwzones en beschermd landschap
WP, P, LWA
Grote Kapel
KB. 25.02.1980 gedeeltelijke herziening M.B. 18.02.2005 gedeeltelijke herziening 2 definitief vastgesteld in de gemeenteraad op 30.11/2011 en verzonden aan bestendige deputatie
W, ON, A, R, P, T, G bevestiging van bestaande (zeer) open en half open bebouwing gedeeltelijke herziening 2: woonzorgcentrum en seniorenvoorzieningen
WP, WLK, N, WR, LWA, ON, A-WA
Waterpoel MB. 13.03.2001 (volledige herziening) gedeeltelijke herziening MB 17.02.2005
A, N, G, W LWA, WP,
WLK, WU, N
Sportplein A, B, C, D
KB. 17.05.1968 volledige herziening: KB. 12.05.1981 A: gedeeltelijke herziening: MB 27.06.2005 en MB. 20.03.2006 B: gedeeltelijke herziening: MB. 05.05.2004 C: gedeeltelijke herziening MB. 24.10.1995 D: gedeeltelijke herziening MB. 09.09.2008
ON, D, W, P, R, T Molenbeekvallei met sport en recreatievoorzieningen en loopt uit in open bebouwing naar Grootveld; centrumgebied is opgenomen in gesloten bebouwing met gemende functies; bestaande bedrijven en dienstverleningsgebieden zijn bevestigd
W, WP, WLK, WR, P, N-WA, R, KMO, ON
Ten Broek KB. 04.03.1980 volledige herziening: MB. 23.12.2002
W, N, R zone reservegebied voor wonen en een zone voor openbaar nut
WR, ON
Onze-Lieve-Vrouwkerk en omgeving
MB. 17.02 2005 W herwaardering en renovatie d.m.v. woonproject met ruimte voor complementaire functies
W
Beersel
Kerkeveld
MB. 07.11.1990
W, ON, P, R, WLK bevestiging van enkele zones in openbaar nut, zone voor parkaanleg en sport, enkele zones voor woonuitbreiding met landelijk karakter
W, WR, R, ON, G
Uwenberg
KB. 25.02.1980 W, N historisch-ruimtelijk karakter van landelijk gebied, optimale recreatieve structuur voorzien
WP, W, N
Frankveld KB. 05.05.1980
Hess de Lilez
MB. 10.10.1990
P, N, ON openbaar nut in functie van een rusthuis, dienstencentrum en gemeenschapsfuncties, grootste deel natuurgebied.
N, WP
Bloemenhof MB. 13.01.1997 W realisatie sociale verkaveling
WU
Dworp
’t Hoekske in opmaak
Vroenenbos in opmaak
Molenbroek
MB. 10.07.1991 gedeeltelijke herziening MB. 25.01.2005
W, N N, WLK, WU
Huizingen
Centrum uitbreiding
MB. 25.05.1993 gedeeltelijke herziening en uitbreiding MB. 18.02.2005 gedeeltelijke herziening MB 01.09.2008
W, ON, R, T, N, D uitwerking van een voetwegenstructuur, spel en rusthoekjes aansluitend op recreatieve Beemdvallei
W, WU, WR, N, R, I, ON
Lot
Blokbos
KB. 03.10.1995 gedeeltelijke herziening MB. 14.01.2005 volledige herziening MB. 30.05.2007
W, A, T, R, ON, WU herwaardering, renovatie en uitbouw van de Arctic-Cartonnex site en omgeving
WU, W, R, ON, N, T,
LWA, WLK
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 21
Over de vaart – Lotbeek
MB. 07.12.1989
A, N, T landelijk gebied met landbouwzones, natuurgebieden en buffers (visuele), langs kanaal zone voor tijdelijke slijkstorting
LWA, A, N, WLK
Industriezone Laekebeek
KB. 27.11.1985 gedeeltelijke herziening MB 01.09.2008
I, A, N, T, W, ON, KMO herinrichting industriezones en verbetering van de ontsluiting
I, LWA, N, T, ON
A. Denystraat MB. 22.10.1993 N, LWA, T bescherming agrarisch gebied en groenzones tegen project industrie
N, LWA, T
Industriezone Heideveld – De Gijseleer
MB. 21.09.1998 gedeeltelijke herziening (ingediend voor MB)
I, N, A, P, T, ON, W herinrichting van het gebied
I, T, N, A, KMO, RI
Smis MB. 30.05.2007 KMO, T KMO, A
Wolfabriek MB. 06.04.2011 omvorming bedrijfssite tot woonproject WU
Legende:
W= woongebied WP= woonpark WR= reservegebied voor wonen
WLK= woongebied met landelijk karakter WU= woonuitbreidingsgebied P= parkgebied
N= natuurgebied G= groengebied T= buffergebied
A= agrarisch gebied I= industriegebied R= recreatiegebied
D= dienstverleningsgebied
N-WA= natuurgebied - waterwinningsgebied A-WA= agrarisch gebied – waterwinningsgebied
LWA= landschappelijk waardevol agrarisch gebied RI= reservegebied voor industriële uitbreiding
KMO= zone voor ambachtelijke bedrijven en KMO’s ON= zone voor gemeenschapsvoorziening en openbaar nut
3.2.5. VERKAVELINGSVERGUNNINGEN
Kaart I 7: Belangrijkste verkavelingen in Beersel
Door de jaren heeft Beersel een groot aantal verkavelingen behandeld. Dit heeft dan ook duidelijk zijn ruimtelijke
weerslag binnen het globale beeld van de nederzettingen. Een aantal van de verkavelingen werden ingevuld
binnen de voorschriften opgelegd door de BPA’s. De belangrijkste verkavelingen worden in onderstaande tabel
weergegeven.
tabel 4: Lijst grote verkavelingen te Beersel (meer dan 10 loten)
verkavelingen
Alsemberg
verkavelingen
Beersel
verkavelingen
Dworp
verkavelingen
Huizingen
verkavelingen
Lot
Ingendael / Hof ten
Boesdael
492 kavels
De Schaveys
258 kavels
’t Geer
148 kavels
K. Fabiolalaan
35 kavels
Zennemeander
114 kavels
Grootbos
165 kavels
Bloemenhof
44 kavels
Gravenhof
125 kavels
Steertveld
31 kavels
Langblok
80 kavels
Grote Kapel
162 kavels
Diepenbeemd
43 kavels
Rastelbos
65 kavels
Goudkasteellaan
30 kavels
Blokbos
28 kavels
Halsendal
134 kavels
Kasteelstraat
33 kavels
Vroenenbos
51 kavels
Erf De Keizer
42 kavels
Nachtegaal
45 kavels
Rondenbos
37 kavels
Willemskouter
41 kavels
Grootveld
28 kavels
Molenbroek
27 kavels
Waterpoel
23 kavels
’s Hertogenbos
24 kavels
Steenbos
17 kavels
Kamerrijkbos
20 kavels
Grootvelderf
13 kavels
Heiendaal
14 kavels
Schaveys
13 kavels
Kareelveld
12 kavels
Maandal
11 kavels
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 22
3.3. Andere wetgeving met ruimtelijke impact
3.3.1. BESCHERMDE MONUMENTEN EN LANDSCHAPPEN
Kaart I 8: Beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten
In tabel 5 worden de beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten binnen het plangebied
weergegeven (toestand 12/2010). Voor Beersel zijn geen gebouwen, landschappen of dorpsgezichten
opgenomen in de lijst van voorlopig beschermd erfgoed (toestand 12/2010).
Alle werkzaamheden aan een beschermd monument of goed gelegen binnen een beschermd landschap of
dorpsgezicht, die vergunningsplichtig zijn volgens het decreet op de ruimtelijke ordening worden voor bindend
advies voorgelegd aan het agentschap Ruimte en Erfgoed. Ook indien verondersteld wordt dat voor de
werkzaamheden geen stedenbouwkundige vergunning vereist is, kan dat voor monumenten en landschappen wel
vereist zijn. Elk besluit tot bescherming vermeldt immers de bijzondere beperkingen die met het oog op vrijwaring
van de wezenlijke kenmerken van het beschermde monument, stads- of dorpsgezicht aan het eigendomsrecht
worden gesteld (Decreet van 03.03.1976, art. 8 §2). Daarom worden alle werkzaamheden aan beschermde
monumenten en landschappen best beoordeeld door het agentschap Ruimte en Erfgoed.9
tabel 5: Beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten
nr. klassering benaming locatie datum
1 landschap Landschap feodaal kasteel en zijn omgeving Beersel 28/03/1934
2 landschap Landschap genaamd ‘Beuken’ Beersel 08/03/1940
3 monument Kasteel Beersel 12/08/1943
4 landschap Noordelijk gebied van de ‘Meighemheide’ Beersel 16/02/1978
5 monument Onze-Lieve-Vrouwkerk Alsemberg 19/04/1937
6 landschap ‘Meigemheide’: deel ‘De Cluts’ Alsemberg 17/11/1978
7 landschap Omgeving kartonfabriek ‘Winderickx’ Alsemberg 24/01/1979
8 monument Kartonfabriek ‘Winderickx’ Alsemberg 24/01/1979
9 landschap Meigemheide (2e fase) Alsemberg 02/04/1981
10 landschap Meigemheide (deel De Cluts) Alsemberg Alsemberg 12/05/1993
11 monument De neogotische vleugel Alsemberg 14/06/2001
12 monument De voormalige normaalschool Alsemberg 14/06/2001
13 dorpsgezicht Het Sint-Victorinstituut Alsemberg 14/06/2001
14 monument De pastorie Alsemberg 04/03/2004
15 monument Herberg ‘De Zwaan’ Alsemberg 04/03/2004
16 monument Kerkhof en trappen van O.L.V.-Kerk Alsemberg 04/03/2004
17 monument Voormalige kapelaanswoningen en klooster van de
Franse nonnen Alsemberg 04/03/2004
18 dorpsgezicht De dorpskern van Alsemberg Alsemberg 04/03/2004
19 landschap Zeven Borren en omgeving Dworp 20/10/1947
20 monument Hoeve Dworp 10/11/1975
21 landschap Omgeving van de hoeve Dworp 10/11/1975
22 monument Padenborrehoeve Dworp 14/10/1976
23 landschap Omgeving van de Padenborrehoeve Dworp 14/10/1976
24 monument Orgel in de Sint-Gurikkerk Dworp 21/08/1979
25 monument Pastorie met inbegrip poortgebouw Dworp 24/11/1981
26 dorpsgezicht Pastorie met inbegrip van de muur Dworp 24/11/1981
27 monument Watergang van de papiermolen Dworp 15/03/1995
28 monument Het ‘Stenen Hof’ Dworp 21/05/2003
29 dorpsgezicht Het ‘Stenen Hof’: de onmiddellijke omgeving Dworp 21/05/2003
30 monument Kasteel van Huizingen provinciaal domein Huizingen 27/10/1982
31 monument De alpiene tuin ‘Bloemendal’ Huizingen 12/12/2002
32 monument Hoeve Lot 08/06/1995
33 monument Lemen hoeve Lot 08/06/1995
34 monument De begraafplaats van Lot Lot 12/07/2007
Bron: inventaris van het onroerend erfgoed – databank beschermd erfgoed
9 Zie voor aanvullende info: Decreet van 03.03.1976 tot bescherming van Monumenten, Stads- en Dorpsgezichten (BS.
22.04.1976) en wijzigingen en het Besluit van de Vlaamse Regering dd. 17.11.1993 tot bepaling van de algemene voorschriften
inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten (BS. 10.03.1994).
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 23
3.3.2. NATUURDECREET
Het 'Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu' van 21 oktober 1997 legt de fundamenten
voor het natuurbeleid in Vlaanderen. De Vlaamse regering heeft het gewijzigde decreet bekrachtigd op 19 juli
2002 (BS 31 augustus 2002). De wijzigingen hebben twee belangrijke hoofddoelstellingen. Enerzijds wil het de
Vlaamse regelgeving in overeenstemming brengen met de Vogel- en Habitatrichtlijn. Anderzijds wil het de regels
met betrekking tot het VEN nader omschrijven. Verder zijn er ook nog een aantal belangrijke bepalingen over
natuurrichtplannen, natuurreservaten, toegankelijkheid van het natuurlijk milieu, natuurinrichting en decretale
verankering van natuurvergunning. De bepalingen traden in werking op 10 september 2002. Het beleid inzake
natuurbehoud is gericht op de bescherming, de ontwikkeling, het beheer en het herstel van de natuur en het
natuurlijk milieu, op de handhaving of het herstel van de vereiste milieukwaliteit en op het scheppen van een zo
breed mogelijk maatschappelijk draagvlak, waarbij educatie en voorlichting van de bevolking inzake
natuurbehoud wordt gestimuleerd.
De ruimtelijke impact van het natuurdecreet wordt hoofdzakelijk duidelijk in hoofdstuk V van het natuurdecreet
waarin het gebiedsgericht beleid wordt beschreven. Het natuurdecreet en de bijhorende uitvoeringsbesluiten
kunnen belangrijke consequenties hebben op het vlak van ruimtelijke ordening. Er bestaat immers een
wisselwerking tussen de ruimtelijke ordening en ondermeer de vergunningverlening, natuurinrichting,
natuurrichtplannen en maatregelen horend bij de afbakening van verschillende gebieden als VEN, IVON en de
speciale beschermingszones van vogel- en habitatrichtlijn.
3.3.3. AFBAKENING VAN DE NATUURLIJKE EN AGRARISCHE STRUCTUUR
In 2001 besliste de Vlaamse Regering de afbakening van de landbouw-, natuur- en bosgebieden aan te pakken in
twee fasen. In een eerste fase werden natuurgebieden als onderdeel van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN)
afgebakend. De tweede fase van de afbakening verliep via een benadering waarbij landbouw, natuur en bos
gelijktijdig ten opzichte van elkaar worden afgewogen. In het kader hiervan stelde de Vlaamse regering tussen
2004 en 2009 een gebiedsgerichte ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos op in overleg met de lokale
besturen en middenveldorganisaties (voor de regio Zenne, Dijle en Pajottenland gebeurde dit in 2008 en deze
wordt besproken in sectie 6.1.2 onder de open ruimtestructuur). Op basis van deze ruimtelijk visies herbevestigde
de Vlaamse regering bestaande gewestplannen, plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen. De
regering besliste dat voor deze gebieden geen bestemmingswijzigingen nodig zijn en dat de agrarische
bestemmingen behouden blijven, tenzij expliciet anders vermeld. De overige gebieden van de agrarische
structuur zullen samen met de bijkomende natuur- en bosgebieden vastgelegd worden in gewestelijke RUP’s,
zoals vastgelegd in de operationele uitvoeringsprogramma’s.
3.3.3.1. Afbakening VEN- en IVON-gebieden
Kaart I 9: VEN-gebieden, habitatrichtlijngebieden, natuurverbindingsgebieden, park- en natuurgebieden
In het decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu wordt de afbakening van VEN en het IVON
voorop gesteld. Het IVON bestaat uit de natuurverwevings- en natuurverbindingsgebieden.
Natuurverbindingsgebieden worden vastgelegd op provinciaal niveau en werden vastgelegd in het Ruimtelijk
Structuurplan Vlaams-Brabant. Een opsomming van deze gebieden binnen de afbakening van het RUP werd
reeds gegeven in 3.1.3.2. Het plangebied bevat geen natuurverwevingsgebieden.
De Vlaamse regering heeft op 18 juli 2003 de definitieve afbakening van het eerste deel van het Vlaams
Ecologisch Netwerk (VEN) goedgekeurd. Het VEN wordt opgedeeld in Grote Eenheden Natuur (GEN) en Grote
Eenheden Natuur in Ontwikkeling (GENO). Binnen deze gebieden wordt gestreefd naar het behoud, het herstel
en de ontwikkeling van de natuur en het natuurlijk milieu. Binnen het plangebied werden geen GENO afgebakend
maar wel een aantal GEN:
In de tweede fase van de afbakening van VEN-gebieden worden momenteel kleinere groene
gewestplanwijzigingen doorgevoerd. Na de bestemmingswijziging behoren deze gronden automatisch tot het
VEN. De bespreking van de VEN-gebieden voor Beersel werd mee verwerkt in sectie 6.1.3, waar de bestaande
natuurlijke structuur wordt besproken.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 24
3.3.3.2. Afbakening en differentiatie van agrarische gebieden
In het kader van de uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen heeft de afdeling Land van het
ministerie van de Vlaamse Gemeenschap op 31 maart 1998 een eerste versie afgewerkt van haar visie op de
afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden in het Vlaams Gewest. Op 24 april 2009 keurde de
Vlaamse regering de beleidsmatige herbevestiging van de bestaande gewestplannen en een operationeel
uitvoeringsprogramma goed. Op het grondgebied van Beersel werd er geen agrarisch gebied herbevestigd. De
acties uit het operationeel uitvoeringsprogramma die van belang zijn voor Beersel werden reeds besproken in
sectie 3.2.2.1.
3.3.4. EG-VOGELRICHTLIJN- EN HABITATRICHTLIJNGEBIEDEN
Kaart I 9: VEN-gebieden, habitatrichtlijngebieden, natuurverbindingsgebieden, park- en natuurgebieden
Op 21 mei 1992 werd de Europese Richtlijn 92/43/EEG, inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en
de wilde flora en fauna (zogenoemde ‘Habitatrichtlijn’), uitgevaardigd. Deze richtlijn heeft tot doel de biodiversiteit
in de lidstaten te behouden en streeft naar de instandhouding én het herstel van de natuurlijke habitats en de
wilde flora en fauna die hiervan deel uitmaken. De zogenaamde Habitatrichtlijngebieden zullen deel uitmaken van
een Europees ecologisch ‘Natura2000-netwerk’. In deze zones dienen de lidstaten vervolgens passende
maatregelen te treffen om de bescherming, de instandhouding en het herstel van habitats en soorten waarvoor de
gebieden werden aangewezen te verzekeren. De totale oppervlakte die door Vlaanderen momenteel als
Habitatrichtlijngebied bij de Europese Commissie is aangemeld bedraagt 101.891 ha, verdeeld over 38 gebieden.
De gebieden die van toepassing zijn voor de gemeente Beersel zullen verder besproken worden onder 6.2.1.2, in
de analyse van de bestaande ruimtelijke structuur.
3.3.5. WETGEVING GROND- EN OPPERVLAKTEWATER
In het kader van integraal waterbeheer zijn er een aantal relevante wetgevingen of beleidsopties met
repercussies op het grondgebied Beersel die hier dienen vermeld te worden. Concreet gaat het om de invoering
van de watertoets, de grafische aanduiding van overstromingsgebieden, bekken- en deelbekkenbeheerplannen,
beschermingszones voor grondwaterwinning en zoneringsplannen.
3.3.5.1. Watertoets
Sinds 24 november 2003 is met het nieuwe decreet integraal waterbeleid de watertoets in Vlaanderen in voege
getreden. Deze geeft uitvoering aan het principe van de integratie van integraal waterbeleid bij de
vergunningverlening. De betrokken overheid moet onderzoeken of de nieuwe activiteit, plan of programma
schadelijke effecten kan veroorzaken als gevolg van een verandering in de toestand van het oppervlaktewater,
het grondwater of de waterafhankelijke natuur.
Het uitvoeringsbesluit van de Vlaamse Regering (20.07.2006, BS. 31.10.2006), regelt sinds 1 november 2006 de
methodiek voor de uitvoering van de watertoets. De richtlijnen voor de watertoets staan in relatie tot 7
watertoetskaarten. Uit het beschikbare kaartmateriaal (AGIV, 2010) kan het volgende geconcludeerd worden. Het
kaartmateriaal wordt weergegeven in aansluiting op onderstaande bespreking van de overstromingsgevoelige
gebieden, de waterbeheerders, de infiltratiegevoelige bodems, de grondwaterstromingsgevoelige gebieden, de
winterbedkaart, de hellingenkaart en de erosiegevoelige gebieden.
Overstromingsgevoelige gebieden
De kaart met overstromingsgevoelige gebieden (figuur 3) werd opgemaakt om te kunnen beoordelen hoe
belangrijk effecten van ingrepen op overstromingsgevoeligheid zijn. Beersel kent een aantal belangrijke
overstromingsgevoelige zones in het noordwesten van zijn grondgebied en kleinere zones in de beekvalleien. Zo
zijn grote delen van het woonweefsel in de kern van Lot gesitueerd in effectief overstromingsgevoelig gebied en
andere delen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Ten westen van het kanaal onder de Stationsstraat
bevindt zich een tweede grote overstromingsgevoelige zone, zowel effectief als mogelijk overstromingsgevoelig.
De Zennebeemden op het grondgebied van Beersel worden geclassificeerd als mogelijk overstromingsgevoelig.
Hiernaast bevinden zich verspreid in het westen kleinere mogelijk overstromingsgevoelige zones. De kleinere
overstromingsgevoelige zones in de beekvalleien en verspreid over het volledige grondgebied van de gemeente
zijn hoofdzakelijk mogelijk overstromingsgevoelig, maar er zijn eveneens een aantal effectief
overstromingsgevoelige zones. De Molenbeek is overstromingsgevoelig bij alle samenvloeiingen met haar
zijtakken.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 25
figuur 3: Watertoets: overstromingsgevoelige gebieden (bron: AGIV, 2010)
Uit de kaart met overstromingsgevoelige gebieden op het grondgebied van Beersel en de recente overstromingen
volgt dat overstromingsgevoeligheid een zeer belangrijk aspect zal zijn om in rekening te nemen bij het
planningsproces. Enerzijds dienen initiatieven die de overstromingsgevoeligheid nog zullen vergroten vermeden
te worden en anderzijds dienen maatregelen ter bestrijding van overstromingsgevoeligheid mogelijk gemaakt te
worden.
Waterbeheerders (Vlaamse Hydrografische Atlas)
In het kader van de watertoets is het voornamelijk van belang de waterbeheerders te kennen van waterlopen in
en/of nabij het plangebied (figuur 4). tabel 6 geeft een overzicht van de waterlopen op het grondgebied van
Beersel met aanduiding van hun categorie, hun VHAG-code en de waterbeheerder. Niet geklasseerde waterlopen
worden niet opgenomen in het overzicht.
tabel 6: Waterlopen op het grondgebied van Beersel
naam categorie VHAG-code beheerder
kanaal Brussel-Charleroi bevaarbaar 18201 Waterwegen en Zeekanaal NV
Zenne niet bevaarbaar – eerste categorie 6552 VMM – afdeling Operationeel
Waterbeheer Leuven
Rilroheidebeek (Hallebeek) niet bevaarbaar – tweede categorie 7021 provincie Vlaams-Brabant
Zoniënbosbeek niet bevaarbaar – tweede categorie 7032 provincie Vlaams-Brabant
Zevenborrebeek niet bevaarbaar – tweede categorie 6995 provincie Vlaams-Brabant
Kapittelbeek niet bevaarbaar – tweede categorie 7040 provincie Vlaams-Brabant
Steenputbeek niet bevaarbaar – tweede categorie 7068 provincie Vlaams-Brabant
Molenbeek niet bevaarbaar – tweede categorie 6903 provincie Vlaams-Brabant
Kesterbeek niet bevaarbaar – tweede categorie 7100 provincie Vlaams-Brabant
Lotbeek (Lakebeek) niet bevaarbaar – tweede categorie 7129 provincie Vlaams-Brabant
Leusebeek niet bevaarbaar – tweede categorie 6975 provincie Vlaams-Brabant
Biezeweidebeek niet bevaarbaar – derde categorie 7126 Beersel
Koekoekbeek niet bevaarbaar – derde categorie 6644 Beersel
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 26
figuur 4: Watertoets: Vlaamse Hydrografische Atlas (bron: AGIV, 2010)
Infiltratiegevoelige bodems
De kaart met de infiltratiegevoelige bodems (figuur 5) werd opgemaakt om te kunnen nagaan in welke gebieden
er relatief gemakkelijk hemelwater kan infiltreren naar de ondergrond. Infiltratie van hemelwater naar het
grondwater is belangrijk omdat daardoor de oppervlakkige afstroming en dus ook de kans op wateroverlast
afneemt. Anderzijds zullen schadelijke stoffen makkelijker het grondwater bereiken in infiltratiegevoelige zones
dan in niet-infiltratiegevoelige zones.
Verspreid over de gemeente Beersel komen relatief grote oppervlakten aan infiltratiegevoelige bodems voor. Zo
situeert Dworp zich nagenoeg volledig in infiltratiegevoelig gebied. De zone langsheen de spoorweg ten oosten
ervan wordt eveneens gekenmerkt door deze infiltratiegevoeligheid. Deze infiltratiegevoeligheid zal in rekening
dienen genomen te worden bij de afweging van bepaalde planningsinitiatieven op het grondgebied van de
gemeente.
figuur 5: Infiltratiegevoelige bodems (bron: AGIV, 2010)
Grondwaterstromingsgevoelige gebieden
De kaart met grondwaterstromingsgevoelige gebieden (figuur 6) werd opgemaakt om te kunnen beoordelen hoe
belangrijk effecten van ingrepen op de grondwaterstroming zijn. Met grondwaterstroming wordt vooral de laterale
beweging van grondwater doorheen de ondergrond en de toestroming door kwel bedoeld. Bij de watertoets gaat
de aandacht in de eerste plaats naar de ondiepe grondwaterstroming.
Beersel wordt grotendeels geclassificeerd als type 3 – weinig grondwaterstromingsgevoelig en dit voornamelijk
centraal in de gemeente en in het noordoosten. De zuidelijke zone is type 2 – matig grondwaterstromingsgevoelig
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 27
met een aantal zones type 1 – zeer grondwaterstromingsgevoelig die zich situeren in de beekvalleien. Het
noordwesten van de gemeente is dan weer grotendeels zeer grondwaterstromingsgevoelig – type 3.
figuur 6: Watertoets: grondwaterstromingsgevoelige gebieden (bron: AGIV, 2010)
Winterbedkaart
De winterbedkaart duidt gebieden aan waar verandering in bodemgebruik aanleiding kan geven tot een gewijzigd
afvoergedrag bij overstromingen. Aangezien dit gewijzigd afvoergedrag enkel relevant is voor omvangrijke
overstromingsgebieden, werd de winterbedkaart beperkt tot gebieden die onderhevig zijn aan overstromingen
vanuit de bevaarbare waterlopen. Binnen Beersel komen er geen afbakeningen van de winterbedkaart voor.
Hellingenkaart
De hellingenkaart (figuur 7) werd opgemaakt om de gevoeligheid voor overstroming en erosie van het gebied te
kunnen beoordelen. ‘Steile’ of ‘sterke’ hellingen kunnen aanleiding geven tot een grote hoeveelheid afvloeiend
regenwater, wat de overstromings- en erosiegevoeligheid beïnvloedt.
Beersel kent een sterk uitgesproken reliëf, voornamelijk rondom de aanwezige beken. Centraal is het reliëf iets
vlakker. Deze zone wordt omgeven (en gedeeltelijk doorsneden) door een ringstructuur van beekvalleien en dus
steilere hellingen. Het westelijk deel van de gemeente wordt dan weer gekenmerkt door een relatief vlak reliëf
langs het kanaal en de vallei van de Zenne.
figuur 7: Watertoets: hellingenkaart (bron: AGIV, 2010)
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 28
Erosiegevoelige gebieden
De erosiegevoeligheidskaart (figuur 8) werd opgemaakt om de gevolgen van wijzigingen in grondgebruik te
kunnen inschatten. Deze kunnen immers aanleiding geven tot versnelde afstroming van oppervlaktewater en
ermee gepaard gaande erosie. Nagenoeg het volledige grondgebied van Beersel is geclassificeerd als
erosiegevoelig. Enkel in het westen van de gemeente waar het reliëf minder uitgesproken is de
erosiegevoeligheid kleiner.
figuur 8: Watertoets: erosiegevoelige gebieden (bron: AGIV, 2010)
3.3.5.2. Overstromingsgebieden
Kaart I 10: Overstromingsgebieden: NOG en ROG + watertoets: overstromingsgevoelige gebieden
Naast de watertoets waarbinnen mogelijk en effectief overstromingsgevoelige gebieden worden aangeduid
werden de natuurlijke en actuele overstromingsgebieden op gezamenlijk initiatief van AMINAL, afdeling Water en
AROHM, afdeling Ruimtelijke Planning in kaart gebracht. De doelstelling van deze gebiedsdekkende kaarten is
dat deze als instrument worden ingezet in de ruimtelijke planning. De van nature overstroombare gebieden
(NOG) omvatten de ruimte die waterlopen permanent of periodiek zouden innemen in afwezigheid van de in
Vlaanderen veelvuldig gebouwde kanaliserende en beschermende infrastructuren. Hiernaast werden eveneens
de recent overstroomde gebieden (ROG) in kaart gebracht. Deze vallen niet noodzakelijk binnen de afbakening
van de NOG. De oorzaak hiervan is terug te vinden in de menselijke activiteiten en de inrichting van infrastructuur
met gevolgen voor de overstromingsgevoeligheid in bepaalde gebieden.
Op het grondgebied van Beersel situeren zich een aantal zones waar de overstromingsgevoeligheid volgens de
NOG en ROG relatief groot is. Zo wordt nagenoeg de volledige zone ten westen van de spoorlijn geclassificeerd
als van nature overstroombaar gebied, grotendeels als overstroombaar vanuit waterloop. Hiernaast situeren er
zich een aantal zones die behoren tot de recent overstroomde gebieden. Hier dient opgemerkt te worden dat de
recente overstromingen van 14 november 2010 en 23 augustus 2011 nog niet zijn opgenomen in deze kartering
van de ROG. Verspreid over het grondgebied, voornamelijk in de beekvalleien, komen zones voor die
overstroombaar zijn door een exces aan afspoelend hemelwater of vanuit de waterlopen. Rondom de
Alsembergesteenweg situeren zich een aantal recent overstroomde gebieden.
Recent is gebleken dat Beersel inderdaad uitermate gevoelig is voor overstromingen tijdens periodes van hevige
regenval. Zo werd Beersel op 14 november 2010 geconfronteerd met een overstroming vanuit het kanaal
Brussel-Charleroi. Vooral in Lot waren de gevolgen zeer ernstig en liepen heel wat inwoners schade op. Op 23
augustus 2011 werd Beersel getroffen door een hevig onweer met grote hoeveelheden regenval. Daar dit onweer
volgde op een periode met extreem veel regenval (eveneens onweders) konden de riolen en beken het water niet
langer slikken. Dit zorgde voor overstromingen verspreid over het volledige grondgebied van Beersel. Op een
bepaald ogenblik dreigde het wachtbekken Elsemheide te Alsembergs zelfs te overstromen.
3.3.5.3. Bekken- en deelbekkenbeheerplannen
Op 30 januari 2009 keurde de Vlaamse Regering het besluit voor de vaststelling van de bekkenbeheerplannen en
de bijhorende deelbekkenbeheerplannen definitief goed (BS 05/03/09). Een bekkenbeheerplan heeft tot doel de
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 29
beleidsvisie op het integraal waterbeleid voor een bekken te ontwikkelen en te beschrijven. Elk plan geeft
concrete maatregelen voor de komende zes jaar, maar kijkt eveneens al verder in de toekomst. De plannen zijn
opgebouwd rond een aantal grote krachtlijnen. De deelbekkenbeheerplannen verfijnen het bekkenbeheerplan en
worden er als deelplan aan toegevoegd. In het bekkenbeheerplan komen vooral de bevoegdheden en de
verantwoordelijkheden van de waterbeheerders van het Vlaamse Gewest aan bod. In het deelbekkenbeheerplan
ligt de klemtoon op de bevoegdheden en de verantwoordelijkheden van de lokale waterbeheerders.
Beersel situeert zich in het Dijle- en Zennebekken en grotendeels in het deelbekken Zenne-Molenbeek. Het
oostelijk deel situeert zich in het deelbekken Laan-Ijse. De acties die zijn opgenomen in het bekkenbeheerplan
van de Dijle en de Zenne zijn opgebouwd rond een aantal krachtlijnen:
- wateroverlast en watertekort: vasthouden, bergen en afvoeren;
- water voor de mens: scheepvaart, toerisme en recreatie en onroerend erfgoed;
- de kwaliteit van water verder verbeteren: oppervlaktewaterkwaliteit, grondwaterkwaliteit, waterbodems en
natuur-ecologie;
- duurzaam omgaan met water: sluitend voorraadbeheer.
Concreet voor het grondgebied van de gemeente Beersel werden volgende acties in het bekkenbeheerplan
voorop gesteld:
- bergen:
o A 35 herinrichting beekprofiel Molenbeek te Beersel (Alsemberg): waterloopvak tussen samenvloeiing
met de Leuzebeek en duiker onder de Kartonweg.
- scheepsvaart:
o A 77 onderhoud van de infrastructuur van het kanaal Leuven-Dijle, het zeekanaal Brussel-Schelde,
het kanaal naar Charleroi en de Beneden-Dijle;
o A 86 uitbouwen van infrastructuur ter voorkoming van baggerspecie voor het kanaal naar Charleroi;
o A 89 uitvoeren van baggerwerken om de bevaarbaarheid van het kanaal naar Charleroi te
garanderen;
o A 93 uitbreiden van de bedieningstijden van de sluizen van het kanaal naar Charleroi;
o A 96 uitvoeren van de acties uit het strategisch beleidsplan van het kanaal naar Charleroi;
o A 97 onderzoek naar het aantrekken van hoogwaardige goederenstromen en het uitwerken van het
netwerk-concept;
o A 103 aanpassen van de bestaande laad- en losfaciliteiten langs het kanaal naar Charleroi;
o A 105 herbouwen van de bruggen over het kanaal naar Charleroi met een vrije hoogte van minimaal
7,10 m;
o A 108 uitbouw van kaaimuren voor het kanaal naar Charleroi;
o A 109 uitbouw van regionale overslagcentra langs het kanaal naar Charleroi;
o A 112 aanleg van natuurvriendelijk oevers langsheen het kanaal naar Charleroi.
- toerisme en recreatie:
o A 123 aanleggen en verbeteren van de jaagpaden langs het zeekanaal Brussel-Schelde en het kanaal
naar Charleroi;
o A 124 verder uitbouwen van de waterfronten langs het kanaal naar Charleroi te Lot en Ruisbroek;
o A 220 peilbeheer i.f.v. scheepsvaart op het kanaal Leuven-Dijle, het kanaal naar Charleroi en het
zeekanaal Brussel-Schelde.
- oppervlaktewaterkwaliteit:
o A 151 uitvoeren van de bovengemeentelijke saneringsprojecten van het investeringsprogramma's en
de goedgekeurde optimalisatieprogramma's betreffende de aanleg van collectoren en aansluitingen;
o A 152 uitvoeren van de bovengemeentelijke saneringsprojecten betreffende de aanleg van
verbindingsriolering en prioritaire riolering.
- natuur-ecologie:
o A 187 onderzoeken van de noodzaak en de haalbaarheid van de aanleg van bijkomende paaiplaatsen
in de kanalen in het Dijle-Zennebekken;
o A 204 aanleggen van fauna-uitstapplaatsen langsheen de kanalen in het Dijle-Zennebekken.
Vanuit het deelbekkenbeheerplan Zenne-Molenbeek worden volgende specifieke acties voor het grondgebied van
de gemeente voorop gesteld:
- volledig deelbekken:
o buffering, infiltratie en hergebruik van hemelwater door de doelgroepen bevolking, industrie, landbouw
en overheid;
o herwaardering van grachtenstelsels;
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 30
o verbetering van de waterkwaliteit door maatregelen op lokaal niveau;
o controle op aansluitingen van hemelwaterputten, rioolaansluitingen, gescheiden afvoer, goede werking
van IBA's;
o onderhoud en inventarisatie van het rioolstelsel op lokaal niveau;
o gewestgrensoverschrijdende knelpunten;
o reductie pesticidengebruik;
o reductie bemesting in landbouw;
o reductie gebruik strooizout;
o sluikstorten;
o modellering stroomgebied Zenne – deelstroomgebied Molenbeek – Lotbeek;
o sensibilisatie van de verschillende doelgroepen, bevolking, gemeentepersoneel en politici;
o actualisatie van het waterlopenstelsel, inventarisatie van de kunstwerken op de waterlopen;
o implementatie van het decreet integraal waterbeleid – de watertoets - oeverzones – Waterschap;
o uitbouw waarschuwingssysteem - Operationeel Bekken Model;
o functietoekenning oppervlaktewaterlichamen - onderhouds- en beheerplan;
o sanering van de waterbodems / ecologisch ruimingsbeheer;
o sanering van vismigratieknelpunten;
o uitvoeren van een wateraudit.
- grondgebied Beersel (en eventueel buurgemeenten):
o herwaardering grachtenstelsels;
o aanleg van riolering Beersel;
o knelpunten m.b.t. waterzuivering/riolering in de gemeente Beersel;
o wateroverlast – knelpunten deelstroomgebied Molenbeek - Kesterbeek – Zevenborrebeek;
o wateroverlast – knelpunten deelstroomgebied Labbeek – Lotbeek;
o overlast Linkebeek - Koekoekbeek - Verrewinkelbeek - Zandbeek;
o grondwaterwinning Beersel;
o BPA Drie Fonteinen.
Vanuit het deelbekkenbeheerplan Laan-Ijse worden volgende specifieke acties voor het grondgebied van de
gemeente voorop gesteld:
- volledig deelbekken:
o optimalisatie strooien via koppeling met weersvoorspellingen;
o onderhoudsplan/onderhoudsmethodologie voor de ruiming van waterlopen;
o sanering van vismigratieknelpunten.
3.3.5.4. Beschermingszones voor grondwaterwinning
Met het decreet van 24 januari 1984 inzake het grondwaterbeheer werd de afbakening van waterwingebieden en
beschermingszones mogelijk gemaakt. Aan deze gebieden wordt een specifieke regeling voor de
grondwaterbescherming gekoppeld. Er bevinden zich geen grondwaterwinningsgebieden of beschermingszones
voor grondwaterwinning op het grondgebied Beersel.
3.3.5.5. Zoneringsplan
Op 10 maart 2006 is het besluit van de Vlaamse Regering houdende de vaststelling van de regels met betrekking
tot de scheiding tussen de gemeentelijke en de bovengemeentelijke saneringsverplichting en het vaststellen van
de zoneringsplannen goedgekeurd. In september 2006 startte de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) met de
verzending van een voorontwerp van zoneringsplan naar alle Vlaamse gemeenten. Deze plannen doorliepen een
goedkeuringsprocedure waarbij zowel de betrokken als de omliggende gemeenten, de bekkenbesturen en de
burger hun standpunt kenbaar konden maken. Dit alles resulteerde in een definitief zoneringsplan, dat voor
Beersel werd vastgesteld op 9 juni 2008. Op dit plan zijn 4 zones terug te vinden:
- centraal gebied: met reeds bestaande aansluiting op een zuiveringsstation;
- collectief te optimaliseren buitengebied: zone waar de aansluiting nog zal gerealiseerd worden;
- individueel te optimaliseren buitengebied: zone waar het afvalwater individueel zal moeten gezuiverd worden
door middel van een IBA (individuele behandelingsinstallatie voor afvalwater).
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 31
figuur 9: Zoneringsplan (bron: VMM, 2010)
Een significante oppervlakte van het grondgebied van Beersel bevindt zich in centraal gebied. Concreet gaat het
om alle kernen en grotere bebouwde oppervlakten. Hiernaast worden een heleboel zones aangeduid als collectief
te optimaliseren buitengebied waar de aansluiting op een zuiveringsstation nog zal gerealiseerd worden. Kleinere
zones worden gekarteerd als individueel te optimaliseren buitengebieden. Globaal kan gesteld worden dat het
grootste deel van de bebouwing te Beersel momenteel reeds beschikt over een aansluiting op een
zuiveringsstation en dat dit aandeel in de toekomst nog zal toenemen.
3.4. Gemeentelijke sectorale beleidsplannen
3.4.1. GNOP (GEMEENTELIJK NATUURONTWIKKELINGSPLAN) BEERSEL (1997)
Het GNOP formuleert de basisdoelstellingen voor het gemeentelijke natuurbeleid. De principes evenals de
informatieve gegevens werden verwerkt bij de behandeling van de bestaande en gewenste open ruimtestructuur:
- absoluut behoud van de huidige natuur- en landschapswaarden door het vrijwaren van representatieve
natuurgebieden;
- herstel en ontwikkeling van natuurwaarden als hoofd- en nevenfunctie in het landelijke gebied. Hierbij
aansluitend wordt gestreefd naar het herstel van natuurwaarden en landschapselementen in de verstedelijkte
sfeer;
- bereiken van een ecologische verantwoorde milieukwaliteit;
- handhaving en het ontwikkeling van ecologische diversiteit inzake fauna en flora, m.a.w. van een actief
soortenbeleid;
- behoud van representatieve bodemkundige waarden door een maximaal ecologisch karakter van alle
menselijke activiteiten en handelen.
Naast meer algemene acties, zijn er in het actieprogramma ook gebiedsgerichte acties gepland:
- behoud en aanleg van KLE’s: hagen, houtkanten en bomenrijen, holle wegen en taluds, solitaire bomen,
hoogstamboomgaarden, bossen, heiderelicten, bufferzones, waterlopen;
- behoud en ondersteuning fauna;
- natuurtechnische invulling van de landbouw;
- openbaar groen: bermbeheer, inkleden van straten en recreatief groen.
Volgende realisaties zijn inmiddels al uit het GNOP voortgevloeid:
- project erosiebestrijding holle wegen;
- project knotbomen;
- aankoop van natuurgebieden;
Legende
centraal gebied
individueel te optimaliseren buitengebied
collectief te optimaliseren buitengebied
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 32
- subsidiëring van aankoop natuurgebieden door Natuurpunt;
- jaarlijkse haagplant- en hoogstamfruitboomactie;
- sensibilisatie van de bevolking.
3.4.2. MOBILITEITSPLAN
Op 28/09/2004 werd de oorspronkelijke oriëntatienota conform verklaard door de PAC waarna het
mobiliteitsplanningsproces echter stilviel. In het najaar van 2009 werd dit proces terug opgestart waarbij de eerste
stap bestond uit een actualisatie van de oriëntatienota. Deze geactualiseerde oriëntatienota formuleert volgende
doelstellingen voor de gemeente Beersel:
- verbeteren verkeersleefbaarheid en verkeersveiligheid (vrachtverkeer weren uit de dorpskernen, sluipverkeer
weren, doortochten organiseren, creëren van kwalitatieve en toegankelijke openbare ruimten, milieuhinder
verminderen, herwaarderen van de dorpskernen, parkeervoorzieningen op maat);
- gebruik van alternatieve vervoermiddelen bevorderen (openbaar vervoeraanbod afstemmen op de
behoeften, toegankelijk openbaar vervoer voor alle doelgroepen, doorstroming openbaar vervoer
garanderen, kwalitatieve inrichting van de haltevoorzieningen, creëren van een kwalitatief en hiërarchisch
openbaar vervoernetwerk, verder uitbouwen van een gemeentelijk functioneel en recreatief fiets- en
voetgangersnetwerk);
- selectieve bereikbaarheid van de bedrijventerreinen in de kanaalzone;
- verhogen van de intermodaliteit;
- betrokkenheid van de bevolking verhogen door de 3’-ties’ (informatie, sensibilisatie en educatie);
- afstemming van mobiliteitsbeleid op het ruimtelijk beleid.
Deze doelstellingen vormden de basis voor de opmaak van het mobiliteitsplan dat op 25 januari 2012 definitief
goedgekeurd werd door de gemeenteraad. In sectie 9 wordt hier dieper op ingegaan.
3.4.3. MILIEUBELEIDSPLAN 2008 – 201310
In 2008 kwam het milieubeleidsplan 2008 – 2013 tot stand als vervolg op het milieubeleidsplan 2003 – 2007. Het
bepaalt de hoofdlijnen van het milieubeleid in Beersel de komende jaren. Volgende specifieke doelstellingen met
een ruimtelijk impact (en eraan gerelateerde maatregelen) worden voorop gesteld:
- luchtsamenstelling:
o beheersing van de groei van de automobiliteit door middel van ruimtelijke herstructurering;
o een selectieve bereikbaarheid met de auto;
o de versterking en optimalisering van de alternatieve vervoermiddelen;
o een eenduidige wegencategorisering;
o het aanbieden van functioneel en openbaar vervoer;
o het voorzien in veilige fiets- en voetgangersvoorzieningen.
- watersystemen:
o nastreven basiskwaliteit in alle waterlopen en viswaterkwaliteit in kanaal, Molenbeek en
Hallerbosbeek;
o bepalingen voor hemelwater uit Vlarem-II toepassen;
o rationeel watergebruik;
o behouden grondwatertafel;
o beschermen grondwaterkwaliteit;
o vermijden nieuwe bodemverontreinigingen.
- milieuhinder:
o voeren van milieuvergunningenbeleid met het oog op de reductie van luchtemissies.
- natuurlijke entiteiten:
o behoud en indien mogelijk uitbreiding van natuurentiteiten;
o behouden van zowel het tracé als de beplanting van de holle wegen en taluds;
o verdere bescherming van KLE’s;
o stimuleren tot meer ‘natuur’ in eigen tuin.
10 Libost-Groep nv, Milieubeleidsplan 2008-2013.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 33
3.4.4. EROSIEBESTRIJDINGSPLAN (2008)
Door zijn sterke hellingen en het landbouwgebruik op relatief grote oppervlakten is het grondgebied van Beersel
erg gevoelig voor erosie. De gemeente wenst er dan ook werk van te maken om de problemen die erosie met
zich meebrengt zo veel mogelijk te voorkomen. Sinds januari 2008 beschikt Beersel over een goedgekeurd
gemeentelijk erosiebestrijdingsplan. Dit plan beschrijft de potentieel erosiegevoelige gebieden in Beersel en bevat
doelgerichte acties inzake erosiebestrijding op basis van actuele knelpunten. Dit is een eerste belangrijke stap om
de erosieproblemen aan te pakken. Momenteel wordt er gewerkt aan het realiseren van erosiebestrijdingswerken.
3.4.5. SPORTBELEIDSPLAN 2008-2013
In 2007 werd het sportbeleidsplan 2008-2013 voor de gemeente Beersel goedgekeurd door de gemeenteraad.
Hierin werd o.a. een meerjarenplan voor de sportinfrastructuur van de gemeente uitgewerkt. De sportdienst wenst
het gebruik van de gemeentelijke sportinfrastructuur te stimuleren en de gemeente zal jaarlijks investeren in de
gebruikskwaliteit van de gemeentelijke sportinfrastructuur. Momenteel werkt de gemeente aan een aanvulling op
deze beleidsnota onder de vorm van een impulsnota voor de periode 2011-2013. Deze impulsnota stelt dat een
aantal operationele doelen uit het sportbeleidsplan een erg ruime maar tegelijk samenhangende problematiek
schetsen. Om tot een realisatie ervan te komen is er nood aan een totaalvisie, een gecoördineerde aanpak en
financiële inspanningen. De gemeente wil dit concretiseren in een masterplan buitensportaccomodatie met
volgende perspectieven:
- buitensportinfrastructuur optimaliseren;
- een plaats garanderen voor zowel het competitief als het recreatief sporten;
- verbeteren van het onderhoud en de veiligheidssituatie;
- beheersen van de financiële inspanningen;
- Beersel een grotere uitstraling geven als sportieve gemeente.
Deze perspectieven kan de gemeente niet in elke deelgemeente op dezelfde manier realiseren. Vanuit een breed
gedragen visie zullen daarom keuzes gemaakt worden:
- een hoofdinfrastructuur voor buitensport wordt uitgebouwd op een centrale plaats (te Lot), hier zal de
bestaande infrastructuur worden geoptimaliseerd en uitgebouwd;
- de lokale bestaande infrastructuur wordt gerationaliseerd;
- per deelgemeente blijft een basisstructuur voorzien en onderhouden, zowel voor recreatief als competitief
sporten;
- laagdrempelige multifunctionele en recreatieve infrastructuur is aanwezig in elke deelgemeente;
- gemeente Beersel zal het initiatief nemen voor een hechtere samenwerking tussen de bestaande clubs zodat
de infrastructuur optimaal wordt gebruikt.
Concreet worden volgende beleidsopties voor de sportinfrastructuur voorop gesteld:
- Vogelenzang Lot wordt uigebouwd tot hoofdinfrastructuur:
o aanleg kunstgrasveld (zwembad wordt afgebroken en tennisvelden verdwijnen);
o aanleg bijkomend voetbalveld;
o aanleg tribune met kantine en kleedkamers;
o realisatie bijkomende parkeermogelijkheden.
- zone ‘Meent’ te Alsemberg wordt verlaten: de kleedkamers krijgen een andere bestemming en een groene
recreatieve zone wordt gerealiseerd (multifunctioneel veldje, buitenfitness, petanqueveld);
- zone ‘Kroningsplein’ te Alsemberg blijft behouden (behoud voetbalveld, verbeteren en energievriendelijker
maken van kleedkamers);
- Beersel:
o voetbalveld kant Grote Baan verdwijnt en wordt bouwzone (opbrengst dient voor uitbouw
hoofdinfrastructuur);
o één voetbalveld blijft behouden;
o recreatieve zone met multifunctioneel veldje.
- Dworp:
o behoud hoofdveld en accommodatie;
o wenselijkheid B-veld onderzoeken;
o herstel recreatieve veld;
o onderzoek aanleg recreatief multifunctioneel veldje in Dworp centrum (domein Hof ter Els).
- Huizingen:
o behoud hoofdveld, B-veld en accommodatie;
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 34
o aanleg bijkomende veldjes jeugd.
3.5. Overige relevante studies en plannen
3.5.1. MOBILITEITSGERELATEERDE PLANNEN EN STUDIES
De verkeersdruk in het Brussels hoofdstedelijk gewest en bij uitbreiding in heel Vlaams-Brabant is zeer hoog en
blijft verder toenemen. Om hier een antwoord op te bieden zijn er heel wat planningsinitiatieven genomen die
eveneens hun repercussies hebben voor het grondgebied Beersel. De voornaamste plannen zullen hier kort
besproken worden.
3.5.1.1. RegioNet Brabant-Brussel (BB-Net)
Kaart I 11: Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies
Alle studies voor een verbeterd openbaar vervoersconcept in de regio van 30 km rond Brussel werden in 2002 tot
een coherent geheel geïntegreerd: het Regionet Brabant-Brussel. Dit strategisch plan duidt de acties en
investeringen aan die de komende 10 tot 15 jaar vereist zullen zijn voor een goed openbaar vervoer in Vlaams-
Brabant. Terwijl het GEN (Gewestelijk Expresnet) een radiale gerichtheid op Brussel kent, legt het BB-Net meer
de nadruk op tangentiële verbindingen binnen de provincie Vlaams-Brabant.
Voor Beersel zijn volgende treinverbindingen geselecteerd: S3: Halle – Diest/Aarschot
S6: Halle – Leuven
S7: Ath/Soignies – Dendermonde
Voor Beersel is volgende snelbusexploitatie geselecteerd: S17 Halle – Leuven
S26: Halle – Brussel (te onderzoeken)
3.5.1.2. Voorstadsnet Brussel – Gewestelijk Express Net
Kaart I 11: Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies
Het GEN (Gewestelijk Express Net) is een project ter realisatie van een voorstadsnet op de spoorlijnen rond
Brussel om zo te voorzien in snellere en frequentere spoorverbindingen in een straal van ongeveer 30 km rond
Brussel. In 2004 nam de NMBS de eerste stappen ter realisatie van dit project met een vooropgestelde realisatie
en volledige ingebruikname in 2012. Op het grondgebied van Beersel situeren zich twee spoorlijnen die
onderdeel zullen uitmaken van dit GEN. Concreet gaat het om volgende verbindingen:
- 6 – ’s Gravenbakel – Dendermonde (lijn 96);
- 4 – Geraardsbergen – Mechelen (lijn 96);
- 7 – Halle – Vilvoorde (lijn 26).
3.5.1.3. Mobiliteitsvisie 2020 – Vlaams-Brabant in beweging
Kaart I 11: Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies
Met zijn mobiliteitsvisie 2020, concreet Vlaams-Brabant in beweging voor de provincie Vlaams-Brabant, wenst de
De Lijn in te zetten op de verzoening van mobiliteit met leefbaarheid en duurzaamheid. Hiertoe wordt de
uitbreiding van het openbaar vervoersnet complementair aan het GEN voorop gesteld. In de realisatie hiervan
worden drie fasen onderscheiden (fase A: nu – 2020; fase B: 2020 – 2025; fase C: 2025 – 2030). Op het
grondgebied van Beersel worden volgende verbindingen geselecteerd:
- Halle – Sint-Genesius-Rode: hoofdas busnetwerk: ontsluitende streeklijn + verbindend busvervoer;
- Halle – Zuun: hoofdas busnetwerk: ontsluitende streeklijn;
- Zuun – Sint-Genesius-Rode: regionale tram (fase B) – hoofdas busnetwerk (fase A).
Het nemen van doorstromingsmaatregelen worden vooropgesteld voor de intocht van Sint-Genesius-Rode.
3.5.1.4. Iris II – plan
In 1998 kwam het Gewestelijk Mobiliteitsplan voor Brussel, het zogenaamde Iris – plan, tot stand. Iris II is een
update van dit plan en werd op 9 september 2010 goedgekeurd door de Brusselse regering. Dit plan vormt een
strategisch mobiliteitsplan waarin de krijtlijnen worden uitgezet voor een beleid op langere termijn (2015 – 2020).
Momenteel wordt er een versie met kaarten en illustraties aangemaakt. Het Iris II - plan stelt als doel om:
- de actieve vervoerswijzen te bevorderen;
- het openbaar vervoer aantrekkelijk te maken;
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 35
- een gerationaliseerd, gespecialiseerd en beveiligd wegennet ontwikkelen;
- een rationeel gebruik van de wagen aanmoedigen;
- een gecoördineerd en regulerend parkeerbeleid toepassen;
- mobiliteit en ruimtelijke ordening op elkaar afstemmen;
- beheer en informatie rond mobiliteit;
- de logistiek en de verdeling van de goederen verbeteren;
- de “governance” verbeteren om de Iris-doelstellingen te waarborgen.
3.5.1.5. Streefbeeldstudie N6
Kaart I 11: Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies
Het traject van de N6 - Bergensesteenweg legt de westelijke grens van Beersel met Sint-Pieters-Leeuw
gedeeltelijk vast (noordwestelijke uitloper). Deze weg heeft een bovenlokale verbindingsfunctie, werkt
verzamelend voor de gemeenten Sint-Pieters-Leeuw, Halle en Beersel door de aanwezigheid van een
kleinhandelslint en functioneert als sluiproute voor de R0. Hiernaast loopt een belangrijke openbare vervoersroute
langs de N6 terwijl fietsverkeer er maar weinig wordt aangetroffen. De Alsembergsesteenweg verbindt de N6 naar
het hogere wegennet en er wordt een toenemende industriële en commerciële activiteit waargenomen.
De streefbeeldstudie N6 (opgestart in 2004) geeft de aanzet voor de herinrichting van deze belangrijke
verbindingsweg tussen Brussel en Halle en de uitbouw ervan als een secundaire weg type III. De visie voor
segment 2, het deel tussen de E. Vandersteenenstraat (Sint-Pieters-Leeuw)/Grensstraat (Beersel) en de
Uylenbroekstraat – Lariellestraat (Halle), is bepalend voor Beersel. Voor de herinrichting worden volgende
concepten gehanteerd:
- belangrijke verbindende functie op bovenlokaal niveau, afbouwen verbindende functie op gewestelijk niveau;
- bevorderen doorstroming openbaar vervoer en langzaam verkeer;
- weren vrachtverkeer en zo snel mogelijk afleiden naar het hoger weggennet;
- bufferzone voor filevorming;
- open ruimte corridor en vensters op het landschap.
3.5.2. STRATEGISCH BELEIDSPLAN VOOR HET KANAAL NAAR CHARLEROI (2003)
Kaart I 11: Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies
Het plan uit 2003 (in opdracht van het agentschap Waterwegen en Zeekanaal nv, NV Zeekanaal) ontwikkelt een
langetermijnvisie (tot 2020) voor het optimale ruimtelijk-economisch gebruik van het kanaal en de aanpalende
watergebonden gronden. Het beleidsplan stelt volgende doelstellingen voorop:
- optimaal ruimtelijk-economische gebruik van de waterweg en de omgeving;
- bevorderen van het kanaal als vervoersas van interregionaal niveau;
- realiseren van een duidelijke meerwaarde van het kanaal voor de regio;
- bijdragen aan de ontwikkeling van de gemeenten Drogenbos, Sint-Pieters-Leeuw, Beersel en Halle;
- versterken van ruimtelijk-economische samenhang in een versnipperd en deels verouderd gebied;
- bijdragen tot een betere mobiliteit;
- versterken van de landschappelijke, de natuurlijke en de recreatieve structuur;
- verhogen van de kwaliteit van de leef- en werkomgeving;
- in stand houden van de waterafvoerende functie.
Deze doelstellingen worden vertaald in drie beleidslijnen. Deze beleidslijnen worden ook voor Beersel met
concrete opties en acties ingevuld.
Het kanaal als interregionale vervoersas binnen een veelzijdig economisch concentratiegebied:
In deze context komt een zone ten noorden van Lot (gelet op de bestaande wegontsluiting, de geldende
gebiedsbestemmingen en beschikbare onbebouwde percelen) in aanmerking voor de realisatie van een regionaal
overslagcentrum (ROC)11
. De uitbouw van de vervoersfunctie wordt verder ondersteund door de realisatie van
11 Voor dezelfde functie komen ook de locaties Zenneveld, Lembeek-Noord en de Siporex-site in aanmerking. Zenneveld (nog
7,5 ha beschikbaar) is recent herbestemd als watergebonden bedrijventerrein. Voor dit terrein moet echter gezocht worden naar
alternatieve ontsluitingsmogelijkheden. Lembeek-Noord wordt als minder geschikt beschouwd. De Siporex-site en de site ten
noorden van Lot worden omwille van de betere ruimtelijke mogelijkheden op terreinniveau als meer geschikt beschouwd.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 36
voorzieningen voor schippers zoals rustplaatsen en afvalinzamelingspunten. Deze mogelijkheden worden ook
voor Lot onderzocht.
Het kanaal als pleisterplaats voor innovatie:
Naast de uitbouw van Halle als toeristisch-recreatief knooppunt bij het kanaal, wordt in Beersel een secundair
knooppunt uitgewerkt.
Het kanaal als landschappelijke en natuurlijke schakel:
Het tracé van het kanaal hangt nauw samen met de Zennevallei. Hierdoor ligt de kanaalzone nabij of zelfs
doorheen belangrijke natuurlijke en landschappelijke structuren. De waterweg kan op enkele plekken bijdragen tot
een sterkere open ruimtestructuur. Ook moet het kanaal zijn functie in de regionale waterhuishouding blijvend
vervullen. Ter hoogte van de Lotbeek, Labbeek en de Rodebeek, waar reeds andere natuurentiteiten aanwezig
zijn, kan meer aandacht worden besteed aan natuurontwikkeling en -beheer. Hier moeten de uitbouw van
natuurvriendelijke oevers en waterfrontontwikkeling extra aandacht krijgen.
3.5.3. STRATEGISCH BELEIDSPLAN TOERISME EN RECREATIE – GROENE GORDEL 2008 - 2013
In 2003 maakte Toerisme Vlaams-Brabant het strategisch beleidsplan toerisme en recreatie voor de Groen
Gordel voor de periode 2003 – 2007. Ondertussen werd een vervolg op en een actualisatie van dit strategisch
beleidsplan gemaakt voor de periode 2008 – 2013. De Groene Gordel wordt opgedeeld in drie deelregio’s en
Beersel situeert zich in de deelregio Pajottenland en Zennevallei.
Met het provinciedomein van Huizingen, het kasteel van Beersel, de Herisemmolen in Alsemberg, de pastorie van
Dworp, het Hanenbos, het natuurgebied Steenputbeek, de Herman Teirlinckroute, het Herman
Teirlinckmuseum… beschikt Beersel over enkele sterke toeristische attracties. Hiernaast verschaft het
aangename landschap, het cultuurhistorisch erfgoed, de grote oppervlakten aan toegankelijk gebied voor
recreatief wandelen, en het ondersteunende logiesaanbod een sterke bijkomende troef. Beersel wordt dan ook
geselecteerd als een toeristisch-recreatief knooppunt.
Voor de periode 2008 – 2013 worden 13 strategische doelstellingen met eraan gerelateerde concrete acties
vooropgesteld:
- verhogen van de naambekendheid van de Groene Gordel;
- verder ontwikkelen openluchtrecreatief basisaanbod;
- antwoord bieden op de stijgende vraag naar authenticiteit, wellnesstoerisme en avontuur;
- ondersteunen kleine en middelgrote attracties en de uitbouw van nieuwe attracties stimuleren;
- ondersteunen maximale invulling van eigen kwaliteitsvolle logiesinfrastructuur;
- uitwaaieren van de zakentoerisme-dynamiek rond Brussel en de economische knooppunten over de hele
Groene Gordel met respect voor de eigenheid van de regio;
- optimaliseren onthaalstructuur en kwaliteit van dienstverlening blijvend verbeteren;
- verbeteren externe en interne mobiliteit;
- band met de Vlaams, Belgische en Europese hoofdstad Brussel en met de provinciehoofdstad Leuven als
belangrijk element in de toeristische ontwikkeling van de Groene Gordel op een gestructureerde manier
aanhalen;
- ontwikkelen van een specifieke werking naar de grote groep expats;
- samenwerken van alle toeristische actoren in de uitbouw van de regio;
- publieke en private actoren dienen de nodige budgetten vrij te maken en externe middelen aan te trekken
voor investeringen in de toeristisch-recreatieve ontwikkelingen;
- Toerisme Vlaams-Brabant verzamelt in samenwerking met partners een aantal basisgegevens ter
voorbereiding en evaluatie van het beleid inzake toerisme en recreatie.
3.5.4. FUNCTIONEEL EN RECREATIEF FIETSROUTENETWERK PROVINCIE VLAAMS-BRABANT
Kaart I 11: Mobiliteitsgerelateerde plannen en studies
Op 04/06/2002 keurde de provincie Vlaams Brabant het ontwerp voor het functioneel en recreatief
fietsroutenetwerk voor de provincie goed. Anno 2004, 2007 en 2009 werden bijkomend een reeks wijzigingen
goedgekeurd. Het functioneel netwerk verbindt kernen en attractiepolen voornamelijk gericht op de afwikkeling
van woon-werk, woon-school en woon-winkelverkeer. Het gaat om een gewenst netwerk dat momenteel niet
bewegwijzerd is en waar nog niet overal veilig gefietst kan worden. De provincie wenst dit netwerk zo snel
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 37
mogelijk veilig te maken voor fietsers (gemeenten worden gestimuleerd om nieuwe fietspaden aan te leggen op
dit netwerk). Het recreatief netwerk wordt gebruikt als basis voor de opmaak van het recreatief
knooppuntennetwerk en verbindt bepaalde steden, belangrijke attractiepolen of landschappelijke entiteiten. Het
wordt bewegwijzerd en gepromoot door toerisme Vlaams-Brabant vzw.
3.5.5. HERSTELPLAN TRAGE WEGEN IN BEERSEL
In april 2008 sloot de gemeente Beersel een overeenkomst af met vzw Trage Wegen, het Regionaal Landschap
Zenne, Zuun en Zoniën, lokale gebruikers en bewoners om een lokaal herstel- en ontwikkelingsplan uit te werken
rond ‘trage wegen’. Er werd gestart met een pilootproject rond “Meigemheide en omgeving”. Binnen dit gebied
werden alle trage wegen bezocht, beschreven en in kaart gebracht (zie kaart). In 2009 werd samen met de lokale
bevolking, vereniging, landbouwers, … nagedacht over de toekomst van de trage wegen. Vanuit deze
werkzaamheden worden dan aanbevelingen geformuleerd om de trage wegen te herwaarderen. Het pilootproject
“Meigemheide en omgeving” zal functioneren als leerproces en voorbeeld voor de aanpak van de andere trage
wegen in Beersel.
3.5.6. LANDSCHAPSATLAS
Kaart I 12: Ankerplaatsen, relictzones, punt- en lijnrelicten en traditionele landschappen
In de periode 1996-2000 is de Afdeling Monumenten en Landschappen gestart met het opstellen van provinciale
landschapsatlassen. Die werden in 2001 samengevoegd en herwerkt tot één landschapsatlas voor Vlaanderen. In
de periode 2005 – 2006 werd deze geactualiseerd door het Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed (VIOE). De
landschapsatlas is een inventaris van waardevolle landschappen in Vlaanderen. Het gaat om gebieden waar de
historisch gegroeide landschapsstructuur tot op vandaag herkenbaar gebleven is en ze worden aangeduid als
relicten van traditionele landschappen. De landschapsatlas bestrijkt het volledige Vlaamse grondgebied met
uitzondering van de stedelijke kernen en de dicht bebouwde agglomeraties. De inventarissen die relevant zijn
voor Beersel zullen besproken worden in sectie 6.4.1.2 bij de bespreking van de landschappelijke structuur.
3.5.7. LANDINRICHTINGSPROJECT LAND VAN TEIRLINCK (MEIGEMHEIDE)
figuur 10: Situering Landinrichtingsproject Land van Teirlinck (Bron: Landinrichtingsproject Land van Teirlinck –
ontwerp planprogramma, VLM)
Het landinrichtingsproject Land van Teirlinck12
(voorheen Meigemheide) is gelegen op het grondgebied van de
gemeenten Beersel en Linkebeek en behelst zo’n 3460 ha. Het project wordt gerealiseerd onder leiding van de
VLM en met als partners de gemeente Beersel, het Agentschap Natuur en Bos en Natuurpunt Beersel. Het doel
van dit project is een duurzame inrichting van de open ruimte in het gebied realiseren waardoor het authentieke
karakter van de streek behouden blijft, versterkt wordt en gegarandeerd blijft voor de verdere toekomst. Op 27
mei 2009 werd het mandaat voor de opmaak van een planprogramma voor landinrichting gegeven waar
ondertussen een ontwerp voor is uitgewerkt dat vanaf 2010 wordt uitgevoerd. Op 2 december 2011 werd de
12 Landinrichtingsproject Land van Teirlinck – ontwerp planprogramma, VLM
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 38
benoeming van de leden van de planbegeleidingsgroep vastgelegd in een ministrieel besluit. Een verdere
bespreking volgt in de bestaande open ruimtestructuur.
3.5.8. INVENTARIS VAN HET BOUWKUNDIG ERFGOED
In de inventaris van het bouwkundig erfgoed worden gebouwen opgenomen die omwille van hun historische,
artistieke, industrieel-archeologische, volkskundige, wetenschappelijke of algemeen socio-culturele waarde de
moeite waard zijn om te beschermen en te behouden. De criteria hiervoor zijn ingebed in het decreet van 3 maart
1976 tot bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten. In de inventaris wordt er een onderscheid
gemaakt tussen relicten en gehelen. Relicten zijn individuele gebouwen of gebouwencomplexen en onder
gehelen worden ruimere clusters van bouwkundig erfgoed opgenomen. Op het grondgebied van de gemeente
Beersel werden er in totaal 49 gebouwen of gebouwencomplexen opgenomen als relict en 10 clusters van
bouwkundig erfgoed als geheel.
Op 14 september 2009 werd de vaststelling van de inventaris van het bouwkundig erfgoed goedgekeurd. Dit zorgt
ervoor dat er voor het eerst een eenduidige en overzichtelijke lijst bepaald is van het bouwkundig patrimonium in
Vlaanderen. Opname in de lijst betekent dat het erfgoed geniet van een vorm van vrijwaring voor de toekomst.
Deze vrijwaring verschilt echter sterk van een bescherming als monument, waarvoor de juridische bepalingen uit
het monumentendecreet gelden. Binnen het huidig wetgevend kader is er geen vergunning, toestemming of
advies nodig van Ruimte en Erfgoed voor werken, handelingen en wijzigingen aan constructies opgenomen in de
inventaris van het bouwkundig erfgoed. Voor het wijzigen van de functie van een zonevreemd goed is de
vergunningverlener echter wel verplicht om advies te vragen aan Ruimte en Erfgoed indien het goed is
opgenomen in de vastgelegde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Voor een goede omgang met het gebouwd
patrimonium wordt wel aanbevolen om (ook wanneer de wet het niet verplicht) steeds aanvullende informatie en
vrijblijvende adviezen te verwerven bij de diensten voor Ruimte en Erfgoed.
Bovendien gelden binnen het onroerend erfgoedbeleid, stedenbouwkundig, woon- en energieprestatiebeleid een
aantal uitzonderingsmaatregelen ten gunste van gebouwen uit de vastgestelde inventaris, met als doel die zoveel
mogelijk te vrijwaren:
- een stedenbouwkundige vergunning voor het slopen van als bouwkundig erfgoed geïnventariseerde
constructies kan slechts worden afgeleverd na een algemene onroerenderfgoedtoets13
;
- een stedenbouwkundige vergunning is altijd vereist voor het plaatsen van fotovoltaïsche zonnepanelen en/of
zonneboilers op of de afbraak van gebouwen die zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het
bouwkundig erfgoed14
;
- er zijn functiewijzigingen mogelijk voor gebouwen gelegen buiten de geëigende bestemmingszone en
vastgesteld in de inventaris van het bouwkundig erfgoed15
;
- er worden in dit decreet vrijstellingen of afwijkingen op de EPB-eisen voorzien voor gebouwen opgenomen in
een vastgestelde inventaris16
;
- de ‘80%-regel’ geldt niet voor gebouwen die opgenomen zijn in de vastgestelde inventaris van het
bouwkundig erfgoed17
.
3.6. Relevante geplande projecten
Beersel levert de laatste decennia sterke inspanningen ter verbetering van zijn ruimtelijke structuur. Zware
investeringen in de socio-culturele en economische structuur hebben tot de realisatie van verschillende projecten
geleid. Daarnaast geeft de gemeente ook veel aandacht aan haar open ruimtestructuur. Recent heeft de
gemeente zich geëngageerd in het project “Land van Teirlinck”, een project dat het gehele grondgebied van de
13 Decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten, stads- en dorpgsgezichten. 14
Besluit van de Vlaamse regering van 14 april 2000 tot bepaling van de vergunningsplichtige functiewijzigingen en van de
werken, handelingen en wijzigingen waarvoor geen stedenbouwkundige vergunning nodig is. 15
Besluit van de Vlaamse regering van 28 november 2003 tot vaststelling van de lijst van toelaatbare zonevreemde
functiewijzigingen. 16
Het decreet van 22 december 2006 houdende eisen en handhavingsmaatregelen op het vlak van de energieprestaties en het
binnenklimaat van gebouwen en tot invoering van een energieprestatiecertificaat en tot wijziging van artikel 22 van het REG-
decreet. 17
Besluit van de Vlaamse Regering van 12 oktober 2007 houdende de financiering van de sociale huisvestingsmaatschappijen
voor de realisatie van sociale huurwoning en de daaraan verbonden werkingskosten.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 39
gemeente bevat. Dit project zal de nodige impact hebben op de verdere ontwikkeling van de open ruimte. Dit
project wordt behandeld bij de open ruimtestructuur.
Verder zijn volgende strategische projecten lopende of gepland:
- herwaardering van de Catala-site: uitvoering van het masterplan tot reconversie van de leegstaande site en
optimalisatie van het ruimtegebruik voor polyvalente bedrijvigheid;
- Cartonnex-site (Wolfabriek): omvorming van bedrijfssite naar woonproject;
- diverse sociale huisvestingsprojecten waaronder de reconversie van de rijkswachtkazerne te Lot en het
project Ten Broek in Dworp…;
- uitvoering van het flankerend beleid zoals voorzien in het VSGB met inbegrip van het mobiliteitsgedeelte van
het VSGB waarin nieuwe ontsluitingswegen te Lot worden voorzien;
- strategisch project ‘Zuurstof voor de Zennevallei’: dit project werd gezamenlijk door Beersel, Sint-Pieters-
Leeuw, Drogenbos en Halle ingediend en heeft tot doel om een aaneengesloten open ruimtenetwerk te
creëren in de Zennevallei waarbij een versterking van de natuur- en landschapskwaliteiten, familiale
landbouw en recreatief medegebruik een meerwaarde kunnen bieden voor het wonen en werken in de
zuidelijke Zennevallei.
Verder wenst de gemeente een aantal bedrijvenzones ingebed in woonweefsel te herbestemmen voor wonen.
Deze projecten worden behandeld bij de economische structuur en de nederzettingsstructuur.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 40
4. Bestaande ruimtelijk structuur op macroniveau
Kaart I 13: Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau
Ruimtelijke entiteiten eindigen niet noodzakelijk aan de grens van de gemeente. Daarom worden ze gelegen in de
ruimere regio (macroniveau). De aanwezigheid en de impact van structuurbepalende elementen op dit niveau
bepaalt mee de positie van de gemeente in haar ruimere context.
4.1. Open ruimtestructuur
Beersel bevindt zich in de zandleem- en leemstreek van het Vlaamse heuvelland18
. Dit landschapstype wordt
gevormd door open ruggen met weidse zichten en gesloten beekdepressies. Beersel behoort tot de zuidelijke
Brabantse Leemstreek. In het noordwesten vormt de Zenne de scheiding met het Pajottenland. De Brabantse
Leemstreek vertoont een golvend tot sterk golvend reliëf. De leemplateaus zijn uitgestrekter dan in het
Pajottenland. Ze zijn open en hoofdzakelijk agrarisch. Gaat men meer oostwaarts, dan zijn ze volledig bebost
(Zoniën). In het noordoosten sluit de Brabantse Leemstreek aan bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waar de
bewoning meer geconcentreerd is en gekenmerkt wordt door een toenemende verstedelijking (vb. Drogenbos,
Linkebeek). De zuidelijke grens vormt als het ware een inbedding in het Hallerbos en Triage des Sept Fontaines.
Het industriegebied bij het Kanaal Brussel-Charleroi en de autosnelweg R0 vormen de belangrijkste grenzen van
de open ruimte. Het Land van Dworp wordt beschouwd als onderdeel van de Brabantse Ardennen. Het wordt
gestructureerd door een golvende topografie, met valleien, afwisselende boscomplexen (met hoogstammige
bomen) en verstedelijkt weefsel. De open ruimte is sterk versnipperd, onregelmatig en sterk verschillend qua
omvang. Er is een complexe verweving van open ruimten en bebouwing, waarbij de bebouwing dikwijls
ruimtebegrenzend is. De bossen zijn geïsoleerd en zijn niet ruimtebepalend. Het landschap is bezaaid met talrijke
kleine landschapselementen.
4.2. Nederzettingsstructuur
Vertrekkend vanuit Brussel naar de periferie is een afnemende gradiënt in de bebouwingsdichtheden
waarneembaar. Ook de infrastructuurbundel in de zuidelijke Zennevallei heeft een merkbare verdichting van de
nederzettingsstructuur veroorzaakt. Dit is duidelijk merkbaar voor Lot en Huizingen. De andere dorpskernen
(Beersel, Dworp, Alsemberg) liggen eerder ingebed in de open ruimte of worden omgeven door verspreide
bebouwing.
4.3. Economische structuur
Het nabijgelegen Brussels Hoofdstedelijk Gewest biedt een hoog percentage van de tewerkstelling aan. Binnen
Beersel zijn de belangrijke tewerkstellingszones gelegen in de zone bij het Kanaal Brussel-Charleroi, de Zenne
en langsheen spoorlijn 96. Dit gebied, strekkend van Huizingen tot Sint-Pieters-Leeuw, kent een rijk industrieel
verleden. In Alsemberg treft men een concentratie van kmo's en dienstverlenende bedrijven aan.
4.4. Lijninfrastructuren
Radiaalgerichtheid
De radiale focus naar Brussel van alle bovenlokale lijninfrastructuren springt in het oog. Zowel de historische
‘steenwegen’ (N6), spoorweginfrastructuur, het kanaal van Brussel-Charleroi als de moderne autosnelwegen
(E19) volgen dit patroon. Ter hoogte van Beersel – bij de aanvang van de westelijke ring rond Brussel – leidt dit
radiaal patroon tot een hoge verkeersverzadiging van de weginfrastructuren.
18 M. Antrop, Het landschap meervoudig bekeken, Antwerpen, 1989
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 41
Ringstructuur
Een volledige ringstructuur rond Brussel, die zou kunnen leiden tot een betere ontlasting van de autowegen ten
zuiden van de hoofdstad, is nooit uitgevoerd. Hierdoor vormen de open ruimtestructuren op de grens tussen
Drogenbos en Beersel tot vandaag een belangrijk parelsnoer rond Brussel. Meer zuidelijk, ter hoogte van Ittre,
maakt de aansluiting tussen de oostelijke ring en de E19 het wel mogelijk om een ruime ring rond Brussel te
rijden.
Publiek transport
Lot heeft een station op het traject van spoorlijn 96 (Brussel–Halle–Charleroi). Huizingen en Beersel hebben een
station op lijn 26 (Halle–Vilvoorde–Mechelen).
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 42
5. Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau
5.1. Historische analyse
Kaart I 14: Historische analyse van Beersel
De boeiende evolutie die het landschap van Beersel in al zijn samenstellende elementen heeft doorgemaakt is vrij
gedetailleerd af te lezen van kaarten. Het kaartmateriaal, te beginnen bij de kaart van Ferraris, laat toe deze
evolutie te analyseren naar een aantal verschillende factoren.
Tweede helft van de 18de eeuw (Ferraris 1777 – 1778)
De ruimtelijke structuur van Beersel was in de tweede helft van de 18de
eeuw nog sterk gebaseerd op het
natuurlijke systeem. Het grondgebied werd overheerst door open landbouwgebieden doorsneden door
beekvalleien met een gesloten karakter. Er kwamen eveneens uitgebreide bosopstanden voor waarbij toen al de
concentratie bos ten oosten van Beersel, ten noorden van Alsemberg en ten oosten van Huizingen het meest
opvielen. Het toenmalige open landschap in de asymmetrische Zennevallei kan in twee, direct aan de topografie
gekoppelde, zones opgesplitst worden. Enerzijds waren er de moerassige weiden ter hoogte van Beersel en Lot.
De opdeling in kleine percelen door middel van populieren en wilgenrijen gaf aan het landschap het typische
uitzicht met min of meer transparante schermen. Net buiten deze zones van moerassige weiden waren
boomgaarden terug te vinden. Zo zag het deel van Lot tussen de Zenne en de Bergensesteenweg eruit als één
grote boomgaard.
De concentraties aan bebouwing waren zeer kleinschalig en situeerden zich in Alsemberg, Dworp, Huizingen en
Beersel. Rond het kanaal en in Lot is de bebouwing iets uitgebreider aanwezig. Uit deze concentraties van
bebouwing evolueerden de huidige woonkernen te Beersel.
De belangrijkste aanwezige infrastructuur in deze tijd betrof de "Chaussée D'alsembergh". Deze is afwijkend van
het fijnmazig net van wegen en voetwegen en loopt als een strakke lijn door het landschap langs weerszijden
beplant met hoogstammige bomen. Vanuit Brussel, via St. Gillis, Ukkel en het gehucht Calevoet loopt de
Alsembergsesteenweg tot in het centrum van Alsemberg.
Tweede helft van de 19de eeuw (Vandermaelen 1859)
In de loop van de 19de
eeuw verliest het landschap langzaamaan zijn leesbaarheid en hierbij ook het inzicht in zijn
ooit logische verschijningsvorm. De aanzet tot deze evolutie is de aanleg van de eerste grote infrastructuren:
kanaal en spoorwegen. Hierdoor wordt enerzijds het bestaande landschap (vorm en begroeiing) grondig
gewijzigd en anderzijds worden ze aantrekkingspolen voor andere infrastructuren. De ontwikkeling van industrie
in de nabijheid van kanaal Brussel-Charleroi en spoor te Lot was hierbij zeer bepalend en zorgt er voor
ingrijpende veranderingen. Naast visuele wijzigingen in het landschap wijzigt de bestaande toestand ook
ecologisch en functioneel.
Eens buiten de Zennevallei, in het Brabantse Plateau, wordt het beeld nog steeds bepaald door akkergebied,
onderbroken door belangrijke bosopstanden. De uitlopers van het Zoniënwoud reikten nog tot tegen de kern van
Alsemberg en namen ook het zuidelijk deel van Dworp in.
De kaart van Vandermaelen toont het nieuwe tracé van de steenweg die Huizingen, Dworp en Alsemberg
verbindt.
Eerste helft van de 20ste eeuw (NGI +/- 1937)
De kaart van het Militair Geografisch Instituut toont ons de verdere opdeling van het grondgebied door de aanleg
van een tweede spoorlijn die zich door Lot en Beersel slingert. Hierdoor wordt het grondgebied Lot voor een
tweede keer opgedeeld en krijgt ook Beersel zijn deel. Zowel aan bos- als akkergebieden werd grondig geknaagd
en dit vooral door bouwactiviteiten. Toch was Beersel nog een overwegend landelijke gemeente met grote
oppervlakten onder bosbestanden en onder agrarisch gebruik.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 43
Tweede helft van de 20ste eeuw
De aanleg van de E19 Brussel-Parijs doorsnijdt het grondgebied van de gemeente Beersel nogmaals en Lot ligt
nu in 4 stukken verspreid. De talrijke infrastructuren zijn niet alleen fysische barrières maar door de talrijke
ophogingen zijn eveneens de visuele relaties onherroepelijk geschonden.
De spectaculaire expansie van de bebouwde oppervlakte situeert zich grosso modo tussen 1960 en 1977. Zo zijn
er grote concentraties bebouwing bijgekomen op het grondgebied van Lot en Beersel en ook Alsemberg kende
grootschalige verkavelingen. De open ruimte is hierdoor sterk gehypothekeerd en bos en agrarisch gebied ging
verloren. Bovendien werd er bij de inrichting van deze bebouwing weinig respect betoond voor het oorspronkelijke
landschapsbeeld.
De uitgebreide bosbestanden zijn teruggedrongen op de heuvelruggen en de belangrijkste restanten zijn nu nog
centraal in Beersel, in het noorden op de grens met Linkebeek en in het zuiden in Dworp op de grens met Halle
terug te vinden. In een aantal gebieden werd de openheid behouden. Het gaat om een gedeelte van de
Zennevallei en het hoger gelegen centrum van de gemeente. Deze bieden vooralsnog de nodige ademruimte
gekoppeld aan prachtige vergezichten.
5.2. Beersel op mesoniveau
Kaart I 15: Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau
5.2.1. OPEN RUIMTESTRUCTUUR
De open ruimte in Beersel bestaat uit samenhangende agrarische gebieden, boscomplexen en beekvalleien. Het
industriegebied bij het kanaal Brussel-Charleroi en de autosnelweg R0 vormen de belangrijkste grenzen van de
open ruimte. De agrarische gebieden komen vooral voor in het centrale en het oostelijke en zuidelijke deel van de
gemeente. Het centrale agrarische gebied wordt enkel doorsneden door talrijke holle wegen terwijl het agrarisch
gebied in het zuiden en het oosten een meer versnipperd karakter kent door de aanwezigheid van
(lint)bebouwing. Meigemheide, Elsemheide, Hoogveld en Dwersbos en de plateaus nabij Krabbos en
Grootheide/Vroenenbos vormen open gebieden met belangrijke akkers. De groene ruimten en landbouwgebieden
worden steeds meer versneden door infrastructuren. Deze infrastructuren zoals het kanaal Brussel-Charleroi, de
spoorlijnen en de E19 vormen belangrijke barrières in de ruimtelijke structuur.
De beekvalleien worden hoofdzakelijk gevormd door de Zenne, de Molenbeek en hun zijbeken (Zevenborrebeek,
Kesterbeek…). De Zennevallei is een brede en vlakke vallei die wordt gestructureerd door de meanderende rivier.
In het zuiden, tussen Huizingen en Lot, is de ruimte voor de beek teruggedrongen tot haar (gekanaliseerde)
bedding. Meer naar het noorden, tussen Lot en Drogenbos, kan de Zenne vrijer meanderen in agrarisch gebied.
Parallel aan de Zenne situeert zich het kanaal Brussel-Charleroi die een belangrijk structurerend element in het
landschap van Beersel vormt. Ondanks de industriële ontwikkelingen bieden het kanaal, zijn oevers en de
aanpalende open ruimte nog steeds potenties voor de uitbouw van een landschappelijke hoofdstructuur. De
Molenbeekvallei staat haaks op de Zennevallei en situeert zich in het zuiden van de gemeente waar ze een
duidelijke depressie aftekent in het heuvelachtige landschap. De valleistructuur is gesloten tot halfopen en vooral
ter hoogte van Dworp dicht bebouwd. De Zevenborrebeek en de Kesterbeek die in de Molenbeek vloeien te
Dworp tekenen op de zuidelijke flanken van de Molenbeekvallei een geaccidenteerd reliëf af. Bosfragmenten
(Kapittelbos, Kapittelbeekbos, Krabbos,…) en talrijke kleine landschapselementen begeleiden de waterlopen en
versterken de geborgenheid van het gesloten tot halfopen heuvellandschap.
Boscomplexen en natuurgebieden concentreren zich enerzijds in de beekvalleien en anderzijds centraal in de
gemeente, bij het Provinciaal domein in Huizingen en bij de grenzen met Ukkel en Linkebeek. In de valleien gaat
het om gemengd loofbos en populieraanplanten afgewisseld met gras- en hooilanden. Ze bieden vaak waardevol
hooghout aangevuld met enkele hoogstamboomgaarden. Het Provinciaal domein in Huizingen, park Gravenhof in
Dworp, het Dwersbos, de site Rondenbos en het Frankveld worden gekenmerkt door een samenspel van
hooghout en open plekken gekarakteriseerd door gazonpleinen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 44
5.2.2. NEDERZETTINGSSTRUCTUUR
De wegenstructuur en de invloedszone van het Brussels grootstedelijk gebied hebben gezorgd voor een relatief
ingewikkeld en dicht nederzettingspatroon. In de Zennevallei resulteerde de aanleg van de spoorlijnen, het kanaal
Brussel-Charleroi en later de E19 in versnippering en een expansie van bedrijven en woongebieden. Hierdoor
kennen Huizingen en Lot een industrieel karakter. De oorspronkelijke nederzettingen Alsemberg, Beersel en
Dworp breidden uit en verdichtten door de aantrekkingskracht van belangrijke verkeersaders, de invloed van het
Brussels hoofdstedelijk gewest en regionale industriële groei. Dworp ontsnapte tot voor kort aan deze groei en
heeft een zekere landelijkheid bewaard.
Naast de dicht bebouwde zones zijn uitgebreide oppervlakten rond deze woonkernen onder residentieel wonen.
Bovendien komt er verspreid in de open ruimte relatief veel bebouwing voor en worden een aantal belangrijke
verkeersassen gekenmerkt door lintbebouwing.
Handel, KMO en diensten situeren zich zowel in de kernen van de verschillende deelgemeenten, als langs de
hoofdwegenstructuur. Vooral langs de oost-west georiënteerde Alsembergsesteenweg is er sprake van een
heterogeen bebouwingslint, waarbij rijwoningen, handelsuitbatingen, horeca en KMO in een soms weinig
gestructureerde opeenvolging voorkomen.
5.2.3. ECONOMISCHE STRUCTUUR
Het noordwestelijke deel van de gemeente, en meer bepaald de deelgemeenten Huizingen en Lot, kenmerken
zich door industriële vestigingen. Deze industriële bebouwing ligt gesitueerd langsheen het kanaal Brussel–
Charleroi en spoorlijn 96. Ze liggen voor het overgrote deel buiten de bestaande woongebieden en kennen een
relatief goede ontsluiting. Een aantal oude industrieterreinen vraagt wel om sanering. Langsheen de oost-west
georiënteerde Alsembergsesteenweg zijn nog enkele kleine KMO-zones en dienstverlenende bedrijven terug te
vinden. De grootste concentratie treft men aan ter hoogte van Alsemberg. Langsheen de Bergensesteenweg is er
sprake van baanontwikkeling waar bedrijven, KMO en dienstverlenende bedrijven naast elkaar zijn terug te
vinden.
5.2.4. LIJNINFRASTRUCTUUR
De belangrijkste verkeersader die door Beersel loopt is de E19. Parallel hiermee, in de nabijheid van de
westelijke gemeentegrens, loopt het kanaal Brussel-Charleroi. Aan dit traject gekoppeld loopt ook spoorlijn 96
Brussel–Halle–Charleroi. Deze infrastructurenbundel met het kanaal, de Zenne, met de spoorweg en de
autosnelweg vormt een belangrijke industriële ontwikkelingsas. Een tweede spoorlijn (lijn 26 Halle–Vilvoorde–
Mechelen) dwarst de gemeente in noordoost-zuidwestelijke richting om zich net op grondgebied van Halle
(station Buizingen) samen te voegen met spoorlijn 96.
Hiernaast vormen de Bergensesteenweg (in het noordwesten van de gemeente) en de Alsembergsesteenweg (in
het zuiden en het oosten van de gemeente) belangrijke verkeersinfrastructuren.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 45
Bestaande ruimtelijke structuur op microniveau – DEELSTRUCTUREN
6. Open ruimtestructuur
Kaart I 16: Bestaande open ruimtestructuur
6.1. Algemeen kader
6.1.1. FYSISCH SYSTEEM
Het fysisch systeem ligt aan de basis van de ruimtelijke structuur van de open ruimte. Het is het geheel van
eigenschappen, processen en onderlinge relaties van klimaat, geologie, reliëf, bodem, oppervlakte- en
grondwater en lucht19
. Vooral de interne samenhang van de elementen van het fysische systeem is erg
belangrijk.
6.1.1.1. Geologie
De belangrijkste geologische formaties zijn de horizontale zandige en kleiige tertiaire lagen, die plaatselijk aan de
oppervlakte komen. Deze werden gedurende het Kwartair sterk geërodeerd. Onder deze lagen liggen primaire
lagen uit het Cambrium. Deze komen binnen Beersel nergens markant aan de oppervlakte.
De zandige lagen van het Tertiair werden sterk geërodeerd tijdens de interglaciale en interstadiale fasen van het
Pleistoceen. In het heuvelige gedeelte dagzomen ze nog op grote oppervlakten, ongeveer vanaf de hoogtelijn 70-
80 m. De grote weerstand van deze zanden tegen de erosie bepaalden als dusdanig de heuvelruggen in het
uiterste noorden van Alsemberg.
Op dit sterk versneden tertiair oppervlak werd tijdens de laatste ijstijd van het Pleistoceen, leem (löss) afgezet.
Door het overheersen van de westenwinden tijdens de afzetting werden de loefzijden (westhellingen) met een
dunne leemlaag bedekt. De lijzijden van de ingesneden pleistoceenvallei van de Zenne werd bedekt met een zeer
dik lösspakket (tot 20 m) zodat de rivier tussen Lot en Anderlecht enkele kilometers naar het oosten werd
gestuwd. Hierdoor werd de oostelijke dalwand aangetast. Tussen Buizingen en Vorst vormde zich een steile
dalflank. Deze wordt ondermeer doorbroken door de Meerbeek. In het zuidoosten is het leemdek plaatselijk dun
of afwezig, vooral langs de steile hellingen en rond de tertiaire opwelvingen.
Door het verzachten van het klimaat zijn de huidige Zennevallei en de voornaamste beekvalleien tot in het tertiair
of het primair substraat uitgediept en ontstonden talrijke secundaire depressies. Het pleistoceen landschap werd
door erosie sterk versneden, voornamelijk in het zuidoosten waar smalle en diepe wegen ontstonden. Later, in
recentere tijden, werd het bovendeel van het leemdek over grote oppervlakten weggespoeld, vooral na de
ontbossing van de streek.
6.1.1.2. Bodem (bovenlaag)
De bodems van de valleigronden omvatten vooral leem, zandleem en kleiig colluvium of alluvium zonder
profielontwikkeling. Deze gronden zijn van recente oorsprong daar ze aangevoerd zijn als erosieproducten van de
plateau- en hellingsgronden. Alluviale klei wordt in de kommen van de Zennevallei en Lotbeekvallei aangetroffen.
De drainering binnen deze gronden varieert van gunstig tot slecht.
De zandgronden zijn van tertiaire oorsprong en zijn terug te vinden in de buurt van Sollenberg, Laarheide,
Solheide, omgeving Dwersbos, Sanatorium, Kleetbos, omgeving Beukenbosstraat en omgeving Elsemheide,
Krabbos, Vroenenbos, Rilroheide, Destelheide en grens Beersel met Eigenbrakel. Het zijn allen plateau- of
hellingsgronden met een duidelijke profielontwikkeling.
Waar zand dagzoomt of op geringe diepte zit, treft men zandleemgronden aan (15 - 50 % zandfractie). Deze
zandleemgronden ontsluiten bijna altijd de zandlenzen.
19 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, Brussel, 1997
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 46
6.1.1.3. Reliëf en hydrografie
Kaart I 17: Reliëf en hydrografie
Het grondgebied van Beersel wordt doorsneden door een aantal waterlopen die mede hebben gezorgd voor de
totstandkoming van het aanwezige uitgesproken reliëf. Beersel behoort tot de Brabantse Ardennen en het reliëf
stijgt er van minder dan 20 m boven zeeniveau (aan de noordelijke grens met Drogenbos) tot 127 m op de
Meigemheide. De steile oostelijke rand (met gemiddelde hellingsgraad 10%) van de Zennevallei vormt de
overgang van het vlak alluviaal Zennelandschap in het westen naar het golvende leemlandschap met
hooggelegen plateaus en sterk ingesneden beekvalleien in het centrum van de gemeente. Hoge toppen worden
bereikt langs de gordel Bruine Put, Dikke Mier en Gasthuisbos. Deze hogere toppen zijn toe te schrijven aan een
betere geologische weerstand. Andere pieken zijn terug te vinden ter hoogte van Rilroheide en Heidebroek (Sint-
Genesius-Rode). Met uitzondering van de woonkern Beersel welke is gesitueerd op een hoger gelegen plateau
bevinden alle woonkernen zich in de valleidepressies.
In het zuiden van de gemeente vormt de Molenbeekvallei een belangrijke depressie die de landschappelijke
structuur in het zuiden van de gemeente domineert. Talrijke diep ingesneden beekvalleitjes zijn duidelijk te
herkennen in het landschap. Ten noorden van de kern van Alsemberg krijgt het landschap een terrasachtig
uitzicht, door toedoen van taluds, ontstaan door natuurlijke uitschuring of van antropogene aard, door het
uitbrikken/afgraven van de grond. Verder wordt dit geaccidenteerde reliëf over het hele gebied nog aangevuld
door een variatie van taluds en vaak diepe holle wegen.
Een overzicht van de aanwezige waterlopen in de gemeente en hun beheerders is terug te vinden in sectie
3.3.5.1.
6.1.2. RUIMTELIJKE VISIE OP LANDBOUW, NATUUR EN BOS
Kaart I 18: Gewenste ruimtelijke structuur Zenne, Zoniën en Land van Overijse en Hoeilaart deel west
In 2008 stelde de Vlaamse overheid een ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos op voor de regio Zenne-
Dijle-Pajottenland. De ruimtelijke concepten met betrekking op de gemeente Beersel worden hieronder
gesynthetiseerd.
Grondgebonden landbouw als drager van open ruimtekamers in afwisseling met natuur- en woonfuncties
De grondgebonden landbouwactiviteiten zijn op lokaal niveau structuurbepalend voor grote delen van de open
ruimtekamers in dit gebied. Vanuit het ruimtelijk beleid wordt het behoud van het onbebouwd karakter van deze
gebieden vooropgesteld i.f.v. het behoud van de aanwezige landbouw.
Om de erosie- en slibproblematiek in een aantal landbouwgebieden aan te pakken zijn erosiebestrijdende
inrichtings-, herstel- en agrarische beheersmaatregelen nodig. In de overstromingsgevoelige gebieden worden de
landbouwfunctie en de waterbeheerfunctie zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. Vanuit het ruimtelijk beleid
worden deze gebieden gevrijwaard van verdere bebouwing, zodanig dat de waterbergingsfunctie bewaard blijft en
waar nodig hersteld kan worden.
Binnen deze open landbouwkamers wordt een ruimtelijk-ecologische basiskwaliteit voor de ecologische
infrastructuur tot stand gebracht. Vanuit het ruimtelijk beleid wordt ruimte gelaten voor het behoud, het herstel en
de ontwikkeling van een raamwerk van kleine landschapselementen, typische akkerflora en -fauna, kleine bosjes,
microreliëfelementen, en soortenrijke graslanden... In het kader van het duurzaam behoud van deze soorten
kunnen, bovenop de landschapsecologische basiskwaliteit, bijkomende specifieke instandhoudingsmaatregelen
genomen worden voor het behoud van een aantal aandachtsoorten. Behoud van het bouwvrij karakter is ook om
die reden noodzakelijk.
Lokaal is een beperkte uitbreiding van natuur of bos mogelijk, bv. in functie van het bufferen van natuurwaarden,
het inrichten of realiseren van overgangs- of verbindingszones. Het concept is van toepassing op volgende
gebieden:
- 34.2 Landbouwgebied Wouweringen;
- 34.4 Landbouwgebied Bruine Put-Dikke Mier-Meigemheide;
- 34.5 Landbouwgebied tussen Gasthuisbos, Dwersbos en Kleetbos (hoeve Hoogveld) –Alsemberg;
- 34.10 Landbouwgebied Dworp (Rilroheide – Grootheide – Destelheide).
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 47
Samenhangende bos- en parkcomplexen behouden en versterken als structuurbepalende natuur- en/of
landschapselementen
Zowel de relatief grote, bijzonder waardevolle bossen als de vele kleine bosjes zijn bepalend voor de natuurlijke
structuur en moeten in samenhang met hun cultuurhistorische en landschappelijke context en de omgevende
waardevolle landschappen behouden blijven.
De ecologisch meest waardevolle bos- en parkgebieden zijn reeds opgenomen in het Vlaams Ecologisch Netwerk
of komen daarvoor in aanmerking. Voor deze complexen wordt gestreefd naar het herstel van de natuurlijke
hydrologie, de ontwikkeling van waardevolle gradiënten, een meer natuurlijke bosstructuur met graduele
overgangen tussen verschillende typen vegetatie (bos, heide, soortenrijke graslanden, moeras, …) en een
buffering van de kwetsbare vegetaties.
De overige bos- en parkgebieden worden in principe opgenomen onder de natuurverwevingsgebieden. Binnen
deze bos- en parkgebieden kunnen meerdere functies nevengeschikt (natuur, bos, landbouw, recreatie…) zijn.
Gebiedsgericht kan verder bepaald worden hoe deze functies zich tot elkaar verhouden. De ecologisch
waardevolle zones in deze gebieden worden gebufferd tegen negatieve invloeden. Het recreatief medegebruik
wordt gedifferentieerd of gezoneerd i.f.v. de ecologische kwetsbaarheid van deze zones.
Bosuitbreidingsdoelstellingen worden gerealiseerd door de bestaande of historische complexen en patronen te
versterken of te herstellen en/of het realiseren van bosverbindingen via kleine landschapselementen of kleinere
bosjes. Daarbij wordt rekening gehouden met de landschappelijke en cultuurhistorische context en de ruimtelijk-
functionele samenhang van de aangrenzende landbouwgebieden. Het concept is van toepassing op volgende
gebieden:
- Bos- of parkcomplexen met hoofdfunctie natuur:
o 35.2 Hallerbos;
o 35.3 Krabbos;
o 35.5 Begijnenbos;
o 35.6 Gasthuisbos.
- Bos- of parkcomplexen met een verweving van functies:
o 35.4 Provinciaal Domein Huizingen;
o 35.7 Dwersbos;
o 35.8 Kleetbos.
Behoud en versterking van uitgesproken natuurwaarden in valleien met ruimte voor natuurlijke
waterberging
Een aantal delen van de Zennevallei en de bovenlopen ervan ten zuiden van Brussel vormen nog relatief gave
aaneengesloten valleilandschappen met belangrijke ecologische waarden. Ze zijn structuurbepalend voor de
natuurlijke structuur op bovenlokaal niveau. In deze delen van de vallei staat het behoud en de ontwikkeling van
de natuur- en waterbergingsfunctie voorop.
Binnen deze natuurcomplexen wordt gestreefd naar het behoud en herstel van natte tot vochtige ecotopen (o.a.
halfnatuurlijke graslanden, broekbossen, moeras…) met overgangen naar drogere valleiflanken. Behoud en
versterking van het graslandgebruik in de vallei is daarbij een belangrijke doelstelling. De omzetting van akker
naar grasland wordt gestimuleerd.
In de overstromingsgevoelige gebieden worden de natuurfunctie en de waterbeheerfunctie zoveel mogelijk op
elkaar afgestemd. Er wordt ruimte voorzien voor het verbeteren van de structuurkenmerken van de waterlopen
(bv. hermeandering, herwaarderen winterbed, structuurvariatie in oevers en bedding…), de waterkwaliteit (bv.
bufferen tegen vervuiling…) en de verbindingsfunctie (bv. opheffen barrières…).
De grondgebonden landbouw, gericht op een permanent graslandgebruik kan lokaal een natuurondersteunende
en landschapsverzorgende taak opnemen binnen deze gebieden. Het concept is van toepassing op volgende
gebieden:
- 36.2 Steenputbeek – Kapittelbeek – Kesterbeekbos;
- 36.3 Steenputbeek – Kapittelbeek – Kesterbeekbos;
- 36.4 Molenbeekvallei (Beersel – Alsemberg);
- 36.5 Kesterbeekvallei – Paddenborre;
- 36.11 Zennebeemden Drogenbos.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 48
Behoud en versterking van gevarieerde halfopen valleilandschappen met ruimte voor natuurlijke
waterberging
De Zenne vormt een groen lint in het landschap, gevormd door een aaneenschakeling van kleinere natuur- en
bosgebieden, kasteelparken en kleine landschapselementen die verweven voorkomen met de landbouwfunctie in
de vallei.
De hoofdfunctie van deze gebieden is landbouw, natuur, bos en/of waterberging. (Delen van) deze gebieden
kunnen gedifferentieerd worden als natuurverwevingsgebied. Via stimulerende maatregelen zal de land- en
bosbouwfunctie afgestemd kunnen worden op de natuurlijke en landschappelijke waarden van de vallei en de
waterbeheerfunctie. Behoud en versterking van het graslandgebruik is hierbij een belangrijk uitgangspunt.
In de overstromingsgevoelige gebieden worden de aanwezige functies afgestemd op de waterbeheerfunctie. Er
wordt ruimte voorzien voor het verbeteren van de structuurkenmerken van de waterlopen (bv. hermeandering,
herwaarderen winterbed, structuurvariatie in oevers en bedding…), de waterkwaliteit (bv. bufferen tegen
vervuiling…) en de verbindingsfunctie (bv. opheffen barrières…). Vanuit het ruimtelijk beleid worden deze
gebieden minstens gevrijwaard van verdere bebouwing, zodanig dat de waterbergingsfunctie van de
valleigebieden bewaard blijft en waar nodig hersteld kan worden.
De natuurlijke gradiënten tussen waterloop, vallei en valleiflank worden zoveel mogelijk als ruimtelijke entiteit
opgenomen. De samenhang tussen waterloop, vallei en hogere overgangen enerzijds en tussen de deelgebieden
anderzijds wordt versterkt of hersteld. De overgang tussen vallei en valleirand wordt bouwvrij gehouden. Het
concept is van toepassing op volgend gebied:
- 37.1 Zenne stroomopwaarts E19 + gebied Lakebeek – Oude Gracht.
Vrijwaren van waardevolle open ruimteverbindingen
Het bestaande onbebouwd karakter van een aantal visueel-landschappelijk bepalende open ruimteverbindingen
doorheen voor het overige eerder bebouwde zones langs steenwegen of andere infrastructuurbundels moet
maximaal behouden blijven.
Het aanwezige grondgebonden landbouwgebruik garandeert in principe het behoud van deze
openruimteverbindingen. Deze gebieden kunnen gedifferentieerd worden als bouwvrij agrarisch gebied. Het
concept is van toepassing op volgend gebied:
- 39.3 Open ruimteverbinding Lotbeek.
Ontwikkeling van landschappelijk en ecologisch waardevolle lineaire elementen
Om de natuurlijke structuur goed te laten functioneren, moeten ecologische verbindingen tussen de grote
eenheden natuur of natuurverwevingsgebieden gerealiseerd worden. Binnen de natuurverbindingsgebieden
komen doorgaans andere functies als hoofdgebruik voor en wordt de natuurfunctie bepaald door de aanwezige
kleine landschapselementen en kleinere natuurgebieden.
Het ruimtelijk beleid is gericht op het behoud van de hoofdfunctie (landbouw, bos, wonen…), het behoud van de
kleinere natuurgebieden en op het behoud, het herstel en de ontwikkeling van kleine landschapselementen. De
niet-bebouwde onderdelen van de natuurverbindingsgebieden worden bouwvrij gehouden. Een aantal beken
hebben een functie als natte natuurverbinding en zijn van belang voor de migratie van planten en dieren. Deze
verbindende functie wordt ook gerealiseerd door enkele droge lineaire elementen en door een netwerk van holle
wegen, kleine bosjes, houtkanten, wegbermen en hagen. Het concept is van toepassing op volgende gebieden:
- 40.3 Ecologische verbinding Kapittelbos – Rilroheide;
- 40.4 Ecologische verbinding Zoniënwoud – Gasthuisbos;
- 40.8 Ecologische verbinding Zennevallei – Zuunbeekvallei.
Behouden en versterken van de natuurfunctie op recreatieve terreinen, parkgebieden of randstedelijke
groengebieden
Bij het beheer en de ontwikkeling van recreatieve terreinen wordt rekening gehouden met de natuurwaarden in of
in de omgeving van het gebied. Delen van deze recreatiegebieden kunnen omwille van de aanwezigheid van
natuurwaarden gedifferentieerd worden als natuurverwevingsgebied. Binnen deze zones zijn de functies recreatie
en natuur nevengeschikt.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 49
De hoofdfunctie natuur wordt niet in vraag gesteld voor de delen van deze gebieden die reeds een
natuurbestemming hebben. Het concept is van toepassing op volgend gebied:
- 41.2 Provinciaal domein Huizingen.
6.1.3. HET NATUUR- EN LANDINRICHTINGSPROJECT ‘LAND VAN TEIRLINCK’ (MEIGEMHEIDE)
Het landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’ wil de natuur- en landschappelijke waarden te Beersel en het
oostelijk deel van Linkebeek veilig stellen. Hierbij staat het kwaliteitsvol open ruimtenetwerk van open kouters met
grondgebonden landbouw, rivier- en beekvalleien, bossen en parken en ingesloten open ruimte centraal. Het
projectgebied is gelegen in de Vlaamse rand rond Brussel en het project kadert dan ook binnen de ontwikkeling
van een Groene Gordel. Door het creëren van een open ruimtenetwerk worden de open plekken beschermd,
verbonden en meer toegankelijk gemaakt. Daardoor stijgt ook het maatschappelijk belang en de leefbaarheid van
het gebied. Zo'n gerichte invulling van de open ruimte geeft betere garanties voor het behoud ervan op lange
termijn. Ook de leefbaarheid van het omliggende stedelijke weefsel wordt op die manier positief beïnvloed. Dit
open ruimtenetwerk sluit aan bij de bebouwde omgeving. In het gebied moeten meer natuur, landbouw en zachte
recreatie hand in hand gaan met overnachtingsmogelijkheden en respect voor de mensen die er wonen.
Landschappelijk wordt gemikt op een verweving van open, halfopen en gesloten gebieden, doorsneden door
beekvalleien en holle wegen. Door de aanplant van kleine landschapselementen en de aanleg van groene
corridors worden natuurgebieden beter met elkaar verbonden, waardoor de migratie van soorten vergemakkelijkt
wordt. In het gebied wordt eveneens gezocht naar mogelijkheden voor extra waterberging, als gevolg van het
grote aandeel verharde oppervlakte en de beperkte bufferingscapaciteit van de eerder smalle beekvalleien.
Maatregelen om landbouw in de stadsrand te ondersteunen worden uitgewerkt. Het aspect geluid en het
cultuurhistorisch patrimonium maken deel uit van de globale beleving van het (stilte)gebied. Op vlak van recreatie
wordt een betere sturing van de bestaande zachte recreatieve activiteiten vooropgesteld. Tot slot leidt ook een
gepast beheer op termijn tot een gevarieerder landschap.
6.2. Natuurlijke structuur
De natuurlijke structuur is het samenhangende geheel van rivier- en beekvalleien, grotere natuur- en
boscomplexen en andere gebieden; waar de voor de natuur structuurbepalende elementen en processen tot
uiting komen. De natuurlijke structuur omvat ook de ecologische infrastructuur gevormd door lijn-, punt-, en
vlakvormige natuurelementen, alsook door kleinere natuur- en boscomplexen en parkgebieden.20
6.2.1. RUIMTELIJKE ANALYSE
6.2.1.1. Biologisch waardevolle gebieden
Kaart I 19: Biologische waarderingskaart en historisch permanent grasland
De BWK21
is een uniforme inventarisatie en evaluatie van de biotopen van het Vlaamse gewest en vormt zo een
landschapsecologische analyse van het gebied. Om tot een categorisering te komen wordt een inventarisatie
gemaakt van het grondgebruik, de plantengroei en KLE. Op basis van deze inventarisatie wordt een evaluatie,
het toekennen van een waardecijfer, doorgevoerd op basis van vier criteria, nl. zeldzaamheid, biologische
kwaliteit, kwetsbaarheid en vervangbaarheid. Hiernaast worden er eveneens faunistisch belangrijke gebieden
aangeduid.
Dit alles maakt de BWK tot een potentieel belangrijk afwegingsinstrument bij het opmaken van ruimtelijke
uitvoeringsplannen. Het kan dienst doen als een basisdocument dat een referentiekader vormt bij de inschatting
van de aanwezige ecologische waarden in een gebied.
Faunistisch belangrijke gebieden
Op het grondgebied van Beersel worden geen grote zones afgebakend als faunistisch belangrijk gebied. Wel
werden vijf kleinere zones geselecteerd, namelijk:
20 Bron: ruimtelijk structuurplan Vlaanderen 1997, integrale versie p383.
21 In 1987 werd gestart met de opmaak van een biologische waarderingskaart (BWK) door de toenmalige minister van
Volksgezondheid en Leefmilieu. Sinds 1990 staat het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) in voor de verdere
opbouw en publicatie van de BWK voor het Vlaamse grondgebied.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 50
- Meigemheide;
- deel vallei van de Molenbeek onder Elsemheide;
- Destelheide;
- Grootheide;
- vallei van de Steenpuntbeek.
Biologische waardevolle gebieden
Op het grondgebied van de gemeente Beersel is er geen uitgesproken patroon voor de situering van biologisch
waardevolle gebieden waarneembaar. Wel is er een concentratie van waardevolle gebieden in de beekvalleien en
in de bossen op de heuvelruggen terug te vinden. De zeer waardevolle gebieden in de beekvalleien zijn meestal
bron- of valleibosjes die door hun ontoegankelijkheid steeds met rust zijn gelaten. De biologische kwaliteit is dus
sterk gerelateerd aan de kwaliteit van het grond- en het oppervlaktewater.
De belangrijkste biologisch waardevolle entiteiten die op de kaart zichtbaar zijn zijn: Dwersbos, Kleetbos,
Rondenbos, Begijnenbos, provinciaal domein met KAJ-domein, Gasthuisbos, vallei van de Rilroheidebeek, vallei
van de Steenputbeek, Kapittelbeekbos, vallei van de Zevenborrebeek, Waterpoel, Kesterbeekbos, gebied tussen
Lotsesteenweg, Alsembergsesteenweg en E19, Zennebeemden… .
Historisch permanent grasland
Kaart I 19: Biologische waarderingskaart en historisch permanent grasland
Historisch permanent grasland is een halfnatuurlijke vegetatie bestaande uit grasland gekenmerkt door het
langdurige grondgebruik als graasweide, hooiland of wisselweide met ofwel cultuurhistorische waarde ofwel een
soortenrijke vegetatie van kruiden en grassoorten waarbij het milieu wordt gekenmerkt door aanwezigheid van
sloten, greppels, poelen, uitgesproken microreliëf, bronnen of kwelzones22
. Dit grondgebruik heeft ervoor gezorgd
dat deze graslanden een rijke biodiversiteit bezitten.
De historisch permanente graslanden zijn terug te vinden in de karteringen van de biologische
waarderingskaart23
. Op het grondgebied van de gemeente Beersel zijn de oppervlakten aan historisch permanent
grasland eerder beperkt. Wel situeren zich grotere zones in het noordwesten, in de Zennenbeemden en de vallei
van de Lotbeek. Het gaat om de kartering Hpr, weilandcomplex met veel sloten en/of microreliëf. De kleine
percelen verspreid in de gemeente zijn Hc, vochtig, licht bemest grasland (dotterbloemhooiland), Hu, mesofiel
hooiland, en Hp met overdruk fauna, soortenarm permanent cultuurgrasland met belang voor avifauna. Deze
oppervlakten zijn echter zeer beperkt.
6.2.1.2. VEN-gebieden, EG – Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijngebieden en gebieden onder natuurbeheer
Kaart I 9: VEN-gebieden, habitatrichtlijngebieden, natuurverbindingsgebieden, park- en natuurgebieden
In Beersel werden een aantal grote ecologische netwerken (GEN) geselecteerd in de eerste fase van de
afbakening van de VEN-gebieden. De tweede fase, de opmaak van een gewestelijk RUP is nog niet gestart voor
deze gebieden. Volgende gebieden werden geselecteerd als GEN-gebied:
- GEN 510: Hallerbos en omgeving
Het gebied bestaat uit het Hallerbos en de nauw liggende omgeving. Hiernaast maken ook enkele uitlopers
deel uit van het GEN-gebied die zich gedeeltelijk situeren op het grondgebied van Beersel. Via het
Kapittelbeekbos, de vallei van de Steenputbeek, de Kapittelbeek, de Hallebeek en de Rilroheidebeek
strekken deze uitlopers zich uit tot in Dworp.
- GEN 511: Bossen en beekvalleien te Beersel en Sint-Genesius-Rode
Dit GEN-gebied omvat een cluster van gebiedjes centraal in de gemeente Beersel. Het gaat om zones in de
vallei van de Kesterbeek, het Gasthuisbos, het Begijnenbos en de vallei van de Termeulenbeek.
- GEN 512: Zennebeemden Beersel – Ruisbroek
Dit GEN-gebied bevindt zich gedeeltelijk op grondgebied van de gemeente Beersel en situeert zich in het
uiterste noorden in de vallei van de Zenne.
22 Natuurdecreet, 21/10/1977.
23 Indicatieve aanduiding in een mededeling aan de leden van de Vlaamse Regering betreffende de afbakening van de
gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur in uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, lijst van de
gehanteerde begrippen in de planningsprocessen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 51
Het habitatrichtlijngebied ‘Hallerbos en nabije boscomplexen en brongebieden en heiden’ (BE2400009) werd
gedeeltelijk op grondgebied van Beersel afgebakend. Dit habitatrichtlijngebied wordt voornamelijk gekenmerkt
door beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum, beukenbossen van het type met Ilex- en Taxussoorten en
relictbossen op alluviale gronden, maar ook droge heiden en voedselrijke ruigten komen er voor en vormen een
belangrijke aanvulling op de ecologische en natuurwaarden van het gebied. Meer concreet bevinden de
subgebieden BE 2400009-2, BE 2400009-3 en BE 2400009-4 zich op het grondgebied van Beersel. Ze bestaan
uit het Kapittelbeekbos, het Begijnenbos, het Gasthuisbos en de vallei van de Kesterbeek.
Voor het grondgebied van Beersel werden geen vogelrichtlijngebieden afgebakend in functie van de Europese
Richtlijn 79/409/EEG.
Een aantal zones in Beersel zijn eigendom van een erkende Vlaamse natuurbehoudsvereniging. Ze zijn onder
natuurbeheer en (zullen) beschikken over een beheerplan. Dit dient opgemaakt te worden volgens een schema
dat in het decreet op het Natuurbehoud wordt omschreven. Als het beheersplan is erkend – dit gebeurt door de
bevoegde minister – kunnen de in het plan opgenomen beheermaatregelen worden uitgevoerd.
In Beersel komen volgende gebieden voor24
:
- Duling – 5,5 ha – beheerd door Natuur en Bos;
- Kesterbeekmoeras – 3,2 ha – beheerd door Natuurpunt;
- Rilroheide – 3,1 ha – beheerd door Natuurpunt;
- Steenputbeek / De Weikes – 11,2 ha – beheerd door Natuurpunt.
6.2.1.3. Ruimtelijke analyse van de natuurlijke entiteiten
Valleigebieden
Beersel wordt doorsneden door een aantal valleigebieden die een belangrijk structuurvormend en natuurlijk
element zijn. Langs de oevers van de waterlopen worden dikwijls houtkanten aangetroffen, afgewisseld met
broekbossen, moerassen en drassige weilanden. Ze vormen dan ook een belangrijke lintvormige ecologische
structuur en zijn de basis voor de ecologische kwaliteit binnen de gemeente. Concreet gaat het om de hieronder
beschreven valleigebieden.
Zennebeemden: De Zenne stroomt dit gebied binnen als een kronkelende waterloop die zeer vervuild is door
industrieel en huishoudelijk afvalwater. Over een zeer groot gedeelte van haar lengte, wordt ze begeleid door
populierenrijen. Naast weiden wordt het bodemgebruik in de Zennebeemden gekenmerkt door akkers en
populierenaanplanten. Doch de toenemende bewoning en industrie eisen een groot gedeelte van deze beemden
op. Breedveld en Lakenberg zijn hierdoor reeds zwaar getekend.
Flanken van de Zenne: een mozaïekstructuur van bossen, weiden, hoogstamboomgaarden: De
hoogstamboomgaarden en bossen creëren hier een zeer gesloten landschap. De bossen zijn gekenmerkt door
hoge biologisch waarde, ingevuld door de aanwezigheid van oude bosplanten. De populierenlanen langs het
kanaal Charleroi-Brussel zijn meestal het enige schermgroen tussen de open ruimte en de industrie. In gebied
tussen het kanaal en de Zenne is slechts beperkt ruimte voor groen door de bebouwingsdruk vanuit de industrie
en vanuit de woonbebouwing. Het terrein in het noordelijk deel van deze landschapseenheid, ingesloten tussen
het kanaal, de Lotbeek en de spoorweg, is een smalle strook waar de industriële bebouwing zijn positie dominant
opeist.
De Lotbeekvallei: De Lotbeek vindt haar oorsprong op het grondgebied van Sint-Pieters-Leeuw en mondt uit in de
Zenne te Beersel.
Molenbeek: De Molenbeek ontspringt te Sint-Genesius-Rode en mondt te Lot uit in de Zenne. Stroomafwaarts
verandert de naam in Meerbeek. De gehele Molenbeekvallei zit geklemd tussen de bewoning en de
Alsembergsesteenweg waardoor de open ruimte bij de beek zeer smal is geworden. In het Provinciaal Domein
gaat de vallei volledig op in de entiteit van de landschapseenheid ‘Provinciaal Domein – Begijnenbos’. In
Huizingen profileert de vallei zich terug ter hoogte van Den Beemd. Den Beemd is ingenomen door weiden en
populierenaanplanten.
24 Gedocumenteerde lijst van de reservaatprojecten in Vlaanderen (toestand 1/1/2007) brongegevens: agentschap voor Natuur
en Bos, terreinbeherende natuurverenigingen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 52
In de vallei van de Molenbeek treft men volgende eenheden: de Molenbeek, de Rilroheidebeek – Duling, de
Steenputbeek, het zijloopje t.h.v. Solheide, het zijloopje t.h.v. Wouweringen en de Kesterbeek - Meigemheide -
De Kluts.
Rilroheidebeek – Duling: De Rilroheidebeek is een zijbeek van de Molenbeek. De gehele vallei is een zeer smalle
strook tussen het hoger gelegen akkerbouwgebied. De bodem is op sommige plaatsen zeer drassig waardoor het
bodemgebruik enkel hooiweiden, een moerasvegetatie of bossen toelaat.
Steenputbeek: De Steenputbeek vormt samen met de Kapittelbeek in het zuiden de grens van Beersel met Halle.
De bronnen van beide beken zijn gelokaliseerd in het Hallerbos. Stroomafwaarts, net op grondgebied van
Beersel, vloeien beiden samen tot één waterloop. Deze landschapseenheid omvat naast weiden ook nog een
aantal akkers.
Zijloopje t.h.v. Solheide: Dit kleine valleitje is gelokaliseerd rond een sloot waarvan de bron gelegen is in het
Begijnenbos. Van daar vervolgt de waterloop zijn loop tussen de bewoning en langsheen inheemse
loofhoutbossen. Het bodemgebruik rond deze onbenoemde waterloop bestaat uit akkers, weiden, boomgaarden
(met maretak) en bosjes. Relicten van oude bosplanten zijn verdrongen tot randgebiedjes.
Zijloopje t.h.v. Wouweringen: De structuur binnen deze eenheid bezit een echt valleikarakter met centraal een
waterloop begeleid door wilgen. Het bodemgebruik binnen deze eenheid bestaat vooral uit weiden met akkers op
de flanken. Deze landschapseenheid wordt in het zuiden begrensd door een hooghoutgebied.
Kesterbeek – Meigemheide – De Kluts: De Kesterbeek is een zijbeek van de Molenbeek. Deze waterloop kent
twee brongebieden: één ter hoogte van Meigemheide in een inheems gemengd loofhoutbos, de andere in de
nabijheid van De Kluts.
Bossen / hooghout
Bosgebieden van de Molenbeekvallei: Het bodemgebruik bestaat hier hoofdzakelijk uit hooghout met struwelen.
Het gebied wordt doorsneden door een cascade van vijvers. Dit afgebakende gebied is volledig ingesloten tussen
de bewoning. Het enige contact met een ander gebied verloopt via de spoorwegberm.
Kleetbos en omgeving: Dit beukenbos heeft een licht ontwikkelde voorjaarsvegetatie, waarin Aronskelk hier en
daar tot ontwikkeling komt. Het gehele domein is doorweven van wandelpaden met alle gevolgen vandien. Aan
de voet van de hellingen, op de grens met Linkebeek, gaat het bos over in een vochtig valleigebied, gelegen op
Linkebeek. De oorspronkelijke vochtige graslanden werden ingericht als recreatiegebied (regelmatig gemaaide
graslanden, banken, wandelwegen, ...). Enkele oude knotwilgen en een veepoel herinneren aan het vroeger
landelijk karakter.
Rondenbos: Het hooghout rond het gemeentehuis bestaat vooral uit beuken. Het gehele gebied is beheerd als
een parkbos waarbij de toegankelijkheid naar de gebouwen (wegen, parkings, paden) een voorname rol spelen.
Zowel de gazons als de perkjes worden onderhouden in functie van de omkadering van het gemeentehuis.
Eikenheide te Alsemberg: Dit gebied kent een grote biologische en landschappelijke waarde door zijn overgang
van een zanderig plateau naar een valleibrongebied. Mogelijk bezit de bodem een zaadbank van een
heidegebied, wat voor deze streken een zeldzaamheid is. Deze eenheid is gedeeltelijk omgeven door holle
wegen (Diepestraat, Oude Molenstraat) waarin nog een typische oude voorjaarsflora heerst. Topografisch klimt
de vallei van 70 m tot 100 m. In het diepste punt bevindt zich een bron. Puinslagstort heeft de moerassige
omgeving van de bron sterk opgehoogd, waardoor de bron in een kom komt te liggen en omgevormd werd tot
een vijvertje. Het gebied wordt begrensd door een oude zandgroeve.
Gasthuisbos en omgeving: Dit bos is gelegen nabij het Brugmann-instituut. Naast naaldhout bevat het ook een
loofhoutbestand, dat vooral uit beuk bestaat. Door de hoge ligging van het Gasthuisbos (122,5 m boven
zeeniveau) biedt het weidse panorama’s, dit zowel in het noorden naar Hoogveld, Dwersbos en Brussel (Heizel)
toe als naar de akkers van Waterpoel toe in het zuiden. Naast zijn bosbouwfunctie heeft dit bos een zeer grote
recreatieve waarde. In het zuiden is het bos door een smalle strook weide gescheiden van de hoger liggende
akkers. Ten noorden situeren zich nog verschillende hoogstamboomgaarden in deze landschapseenheid.
Provinciaal domein – Begijnenbos: Naast een inheems loofhoutbos komt in het Provinciaal domein plaatselijk nog
een inmenging met naaldhout voor. Naast een bosbouwfunctie, heeft het bos zeer grote betekenis voor de
recreatie. Een gedeelte van het terrein is ingericht als een tuin of park. Ook hier is de recreatie enorm belangrijk.
In het Westen is het Provinciaal domein hoofdzakelijk uitgebaat als een vrijetijdsterrein. Het gebied kent nog een
hoge biologische waarde door zijn typische voorjaarsvegetatie, maar heeft sterk te lijden onder recreatie en wordt
bedreigd door toekomstige bestemmingen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 53
Elsemheide – Solheide en omgeving: Deze landschapseenheid is ingenomen door een inheems loofhoutbestand,
al dan niet met een goed ontwikkelde kruidenlaag. Een deel van dit bos is omgevormd en behoort momenteel tot
de tuinen van de omliggende huizen.
Kapittelbeekbos: Dit hooghoutgebied bevindt zich in het zuiden van Beersel. Het bevat sterk waardevolle
gebieden en minder waardevolle bossen.
Dwersbos en omgeving: Het Dwersbos gaat geleidelijk over in hoogstamboomgaarden nabij een boerderij. Het
geheel heeft het karakter van een landgoed. Dwersbos is een landschappelijk zeer mooi beukenbos met
verschillende statige oude beuken. Het domein wordt doorsneden door de Koekoeksbeek en een aantal holle
wegen. De omgeving is zeer waardevol omdat enkele hoogstamboomgaarden de overgang vormen van het
kasteel naar de open omgeving. Het geheel van het Dwersbos en zijn omgeving heeft het karakter van een
Engels tuincomplex (vistas, serpentine, overgang van ‘natuurbos’, integratie landbouw en kasteel), waarvan de
‘leesbaarheid’ vermindert als er één van deze componenten wordt weggenomen.
Open gebieden
De biologische waarde van al deze open gebieden gaat terug op de akkerfauna (patrijs, haas, kievit, gele kwik,
...). Deze ecologische soortengroep is afhankelijk van de akkergewassen (vooral granen), bermen, sloten en
akkerranden. Deze elementen fungeren als foerageergebied en nestgelegenheid. Daarenboven speelt ook de
openheid van het landschap een rol. Het voorkomen van bosjes blijkt een negatieve invloed te hebben op
akkerfauna. Bosjes kunnen niet fungeren als nestgelegenheid. Laagblijvende struwelen, verruigde graskanten,
hoge grassen en solitaire bomen daarentegen herbergen nabij de bodem nog een kruidenrijkdom, waardoor ze
als foerageergebied en nestgelegenheid in aanmerking komen.
Heiderelicten
Heide of heiderelicten komen in Beersel voor onder de vorm van struikheide, ten noordoosten langsheen het
Begijnenbos en noordelijk langsheen het Krabbos. Deze gebieden hebben in Beersel geen structurele waarde.
Kleine landschapselementen
In de gemeente Beersel komen de volgende kleine landschapselementen voor: bomenrijen, houtkanten, hagen,
holle wegen, solitairen (alleenstaande oude bomen), hoogstamboomgaarden, knotbomenrijen (meestal wilgen) en
poelen.
De grootste concentraties van hagen zijn terug te vinden in Lot en het centrum van Beersel. Een soort die
traditioneel het meest gebruikt werd in dit gebied is de meidoorn. Hagen worden op de meeste plaatsen
aangewend als afbakening van de percelen, van oudsher een gebruik als veekering.
De meest voorkomende lintvormige structuren in Beersel zijn de populierenrijen. Zij domineren de Lotbeekvallei
en de Zennebeemden. Hier wordt het lijnvormig aspect versterkt door een vrij hoge concentratie van wilgenrijen.
De meandering van de Zenne wordt gevisualiseerd door populierenrijen langs de oevers. Het Kanaal, afgezoomd
met bomenrijen (hoofdzakelijk populier) is als een dreef in het landschap.
Een gebied, dat zeer rijk is aan lijnvormige groenelementen, is de regio Kesterbeek- Meigemheide. Een diversiteit
aan mengeling van soorten uit zich in meidoornhagen, knotwilgenrijen, populierenrijen, rijen van naaldhoutsoorten
en inheemse loofhoutsoorten. Meestal treffen we deze vormen aan als perceelsbegrenzing of als begeleiding van
wegen of waterlopen. Een aantal markante solitaire bomen zijn terug te vinden binnen de woongebieden.
Een zeer belangrijk lijnvormig element zijn de holle wegen. Prachtige voorbeelden zijn Dikkemeerweg, Frans
Degreefstraat, Diepestraat, ... Taluds van 2 meter en hoger met meestal een zeer waardevolle houtkant. Ook zijn
talrijke holle wegen aanwezig in de bossen (o.a. in het Dwersbos).
De begroeiing van deze taluds bestaat meestal uit struiken al dan niet in combinatie met bomen. Op plaatsen
waar een houtige vegetatie ontbreekt, is de talud grazig en wordt voor de typologie doorverwezen naar de
berminventaris.
Tot slot resteren nog de waterpartijen. Het aantal geïnventariseerde poelen is zeer minimaal. Dit kan verklaard
worden doordat hun functie binnen de landbouw vrijwel nihil is geworden of doordat een aantal waterpartijen zijn
verland. Daarentegen is Beersel vrij rijk aan vijvers. Deze watervlakken behoren meestal tot grotere
boscomplexen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 54
6.2.2. DEELGEBIEDEN VAN DE NATUURLIJKE STRUCTUUR
Kaart I 16: Bestaande open ruimtestructuur
Op basis van de kenmerken van de natuurlijke structuur worden deelgebieden van de natuurlijke structuur
omschreven. Determinerend voor deze afbakening zijn de verschillende natuurlijke dragers (vb. plateaugronden,
waterlopen ed.), het open ruimtekarakter, de biologische waardering en het overwegend grondgebruik. De
deelgebieden van de natuurlijke structuur bestaan uit:
- N I – open ruimtegebied op de helling- en plateaugronden
- N II – valleigebieden
- N III – bosgebieden
o bossen op de helling- en plateaugronden
o bossen in de depressies
- N IV – kasteelparken
6.2.2.1. N I – open ruimtegebied op de helling -en plateaugronden
Het open ruimtegebied op de helling- en plateaugronden wordt doorsneden door de aanwezige beekvalleien.
Deze gebieden hebben een open en reliëfrijk karakter. Het zijn vooral de kleine landschapselementen (KLE) die
hier als ‘natuur’ fungeren in het landbouwgebied. Het hoofdbodemgebruik bestaat voornamelijk uit akkerland op
de overwegende leembodems. Dit agrarische gebied kenmerkt zich door een diepe insnijding van wegbermen,
holle wegen en taluds.
De taluds die in het landschap liggen vertonen grotendeels dezelfde karakteristieken als de holle wegen. Het
samenspel van een dicht net van holle wegen en taluds gekoppeld aan akkers met een kruidige vegetatie langs
de rand biedt plaats aan dieren die gebonden zijn aan een dergelijk gevarieerd landschap. Concreet gaat het om
volgende helling- en plateaugronden:
- helling- en plateaugronden van Frankveld (ingericht als park);
- helling- en plateaugronden van Grootheide;
- helling- en plateaugronden van Krabbos;
- helling- en plateaugronden van de Dikke Mier – Padenborre;
- helling- en plateaugronden van Hoogveld;
- helling- en plateaugronden van Alsemberg.
6.2.2.2. N II – valleigebieden
De valleigebieden worden gevormd door de gronden van de depressies en alluvia. De waterlopen vormen samen
met hun oevers, een deels natte, deels vochtige dooradering van het cultuurlandschap. Ze vormen een
belangrijke schakel en verbindingselement tussen verschillende ecosystemen en biotopen (rust-, broed- of
foerageerplaats voor tal van dieren). De valleigebieden hebben een hoge potentiële natuurwaarde.
Bovendien vinden we langs beken dikwijls houtkanten of bomenrijen terug. Soms wordt een beek ook begeleid
door moeras, moerasbosjes, natte hooilanden en soortenarme weilanden. In de gemeente Beersel kennen drie
gedifferentieerde valleien een structurerende waarde van belang voor de natuurlijke structuur:
- vallei van de Zenne en de Lotbeek;
- vallei van de Molenbeek met de Kapittelbeek, Rilroheidebeek en Kesterbeek;
- de mozaïekstructuur op de Zennebeemden.
De mozaïekstructuur op de Zennebeemden is af te lezen uit de verwevenheid van bodemgebruik (boomgaarden,
bossen, weiden, akkers, populierenaanplanten) die toeneemt vanuit het dal naar het plateau.
6.2.2.3. NIII – bosgebieden
Bosgebieden in de gemeente komen voornamelijk voor op de gronden van de hoger gelegen plateaudelen en de
overgangsgronden. Een onderscheid wordt gemaakt in de bosgebieden op de helling- en plateaugronden en
bossen in de depressies (beekvalleien). De laatst genoemde kenmerken zich door hun relatie met de waterlopen
en vormen vaak broekbossen afgewisseld door natte weilanden. De bossen op de helling- en plateaugronden
kenmerken zich door hun overwegende ‘droge’ omgeving: het betreft zowel loofhout, naaldhout als gemengde
boscomplexen.
Specifiek voor het Dwersbos is de verwevenheid van het landschapsbeeld wat zich kenmerkt in een
boccagelandschap.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 55
- bossen op de helling- en plateaugronden:
o Krabbos;
o Kapittelbeekbos;
o Provinciaal domein – Begijnenbos;
o Solheide;
o Gasthuisbos en omgeving;
o Rondenbos;
o Eikenheide;
o Kleetbos en omgeving;
o Dwersbos en omgeving;
o Laarheide (omgeving Kasteel van Beersel);
o Dachelenberg;
o Elsemheide.
- bossen in de depressies:
o Sollenbeemd;
o Rilroheidebeek;
o bosgebieden van de Kesterbeek;
o bosgebieden van de Kapittelbeek;
o bosgebieden van de Zenne;
o Destelheide.
6.2.2.4. N IV – Kasteelparken
Tijdens de veldinventaris werd vastgesteld dat in Beersel enkele kasteelparken voorkomen. Met name treft men
in Beersel het kasteel van Beersel, het kasteel Dwersbos, het kasteel van Huizingen (Beaulieu), het kasteel
Rondenbos en het kasteel het Gravenhof. Deze kasteelparken zijn zeer divers in opbouw en karakter. Het betreft
vooral parken met authentieke, historische kastelen, al dan niet in combinatie met een (kasteel)boerderij,
portierswoning, stallen, enzovoort.
Binnen de open ruimtestructuur vormen deze kasteelparken gezamenlijk een belangrijke hoeveelheid
groengebieden van diverse aard. Op het gewestplan zijn deze parken meestal gelegen in parkgebied,
natuurgebied en bosgebied. De groengebieden zijn ook ecologisch divers met waardevolle en weinig waardevolle
elementen.
Globaal kan gesteld worden dat deze kasteelparken waardevol zijn zowel omwille van hun ruimtelijke en
historische (erfgoed) waarden als omwille van hun landschappelijke kwaliteiten en natuurlijke aspecten. Deze
specifieke ruimtelijke groenelementen verdienen dan ook bijzondere aandacht binnen de open ruimtestructuur.
Het gaat om:
- Kasteel van Beersel (monument);
- Dwersboskasteel (bewoond);
- Kasteel Gravenhof (horeca);
- Kasteel Beaulieu op provinciaal domein van Huizingen(reca).
6.2.3. KNELPUNTEN EN KWALITEITEN
6.2.3.1. Knelpunten
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur
BARRIÈREWERKING: De drukke E19 die de gemeente Beersel dwarst vormt een barrière voor allerlei dier- en
plantensoorten. Bovendien veroorzaken wegeninfrastructuren nog andere milieu-hygiënische knelpunten (o.a.
geluidshinder, trillingen, verstoring, zwerfvuil,...). Ook de zones met dichte bebouwing, specifiek in de valleien,
sluiten praktisch alle genetische uitwisseling uit.
VERSNIPPERING VAN DE OPEN RUIMTE: Naast de hoger aangehaalde wegenstructuren zorgen de lintbebouwing en de
ruimtelijke spreiding van diverse woonparken voor een algemene versnippering van de open ruimte. Isolatie van
de loofbosjes doordat deze versnipperd liggen binnen het landschap en iedere vorm van verbinding tussen de
verschillende biologisch waardevolle percelen afwezig is.
VERDWIJNEN BOSBESTANDEN: De sterke afname van het bosbestand door de jaren heen maakt dat het behoud van
elk van de bossen (binnen iedere bestemming op het gewestplan) als een entiteit dient vooropgesteld te worden.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 56
Dit moet gepaard gaan met bouwverbod in deze percelen en een strikte naleving van het Natuurdecreet. De korte
kapcycli voor hooghout zijn schadelijk voor de biodiversiteit. Ook de soortenkeuze bepaalt in sterke mate de
natuurwaarde van de bossen. Vervanging van bestanden met een lange omlooptijd (beuk, zomereik) door
populierenbestanden is ten stelligste af te raden.
VERDWIJNING VAN KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN EN DE REGRESSIE VAN DE VALLEISTRUCTUREN: Voor de natuur zijn
kleine landschapselementen van groot belang omdat deze lineaire elementen belangrijke verplaatsingsroutes
betekenen voor de flora en fauna om van het ene naar het andere gebied te migreren. Een speciale rol in deze
‘natuurwegen’ spelen de beekvalleien. De belangrijkste oorzaken voor het verdwijnen van kleine
landschapselementen en de regressie van de valleistructuur zijn algemeen de bouw van woningcomplexen en
andere werkzaamheden, de afwezigheid van de intentie om kleine landschapselementen terug aan te planten en
vooral perceelsvergroting.
SLECHTE WATERKWALITEIT: In Beersel zijn er een aantal waterlopen of bepaalde gedeelten van beken die een
kunstmatige inbedding hebben, waardoor natuurlijke structuurkenmerken afwezig zijn. Het betreft het
stroomopwaartse gedeelte van de Kesterbeek, stroomafwaartse gedeelte van de Rilroheidebeek en een gedeelte
van de Molenbeek. De Molenbeek, Kesterbeek en Zenne blijken een zeer slechte waterkwaliteit te hebben en zijn
dringend aan sanering toe.
SCHAALVERGROTING EN INTENSIFIËRING IN DE LANDBOUW: Steeds intensievere landbouwmethodes vereisen een
grootschalige aanpak. De uitgesproken kavelbegrenzing verdwijnt. De meststoffen uit de landbouw tasten de
waterkwaliteit van grond- en oppervlaktewater aan waardoor mesotrofe plantenvegetaties (stikstofarm)
verdwijnen. Monitoring van de waterkwaliteit te Beersel heeft evenwel aangetoond dat de waterkwaliteit er globaal
genomen goed is.
6.2.3.2. Kwaliteiten en potenties
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur
WATERZUIVERING: Door de uitbouw van collectoren en de aanleg van rioolwaterzuiveringsstations wordt het
huishoudelijk afvalwater opgevangen en naar zuiveringsinstallaties geleid en wordt het niet meer in de beken
geloosd. Door dit afkoppelingsbeleid wordt de potentie gecreëerd om terug zuiver oppervlaktewater te krijgen. Op
langere termijn zal zich dit weerspiegelen in een rijke fauna en flora rond de beken. Deze potentie past eveneens
in de algemene potentie van de valleien als structuurbepalende elementen voor de uitbouw van een
groennetwerk.
NATUUR IN BEBOUWDE OMGEVING: In de bebouwde gebieden is er ook ruimte om aan natuurontwikkeling te doen.
Bij de uitbouw van groenassen dient uitgegaan te worden van de bestaande natuurlijke elementen die in het
bebouwd weefsel aanwezig zijn. Daarnaast kunnen ook de bestaande beekvalleien en open ruimten als
uitgangspunt genomen worden voor de realisatie van groenelementen in de bebouwde omgeving en de creatie
van een groennetwerk. Dit verhoogt de kwaliteit van de woon- en werkomgeving.
VERWEVING IN VALLEISTRUCTUREN: Versterking van het valleikarakter kan verwezenlijkt worden door een extensief
beheer van landbouwgebieden binnen de valleien met een verweving van natuur, landschapsbouw en landbouw.
Naargelang de plaatselijke situatie kan men prioriteit geven aan natuur of landbouw met bijzondere aandacht voor
kleine landschapselementen.
HOLLE WEGEN: De veelal herstelde holle wegen in Beersel zijn belangrijke lintvormige structuren met een
ecologische functie in het omgevende agrarische en bewoonde landschap.
AANWEZIGHEID KASTEELPARKEN: De gemeente bezit een aantal attractieve kasteelparken waarvan een aantal met
een hoge biologisch waarde.
HET NATUUR- EN LANDINRICHTINGSPROJECT ‘LAND VAN TEIRLINCK’: Dit project behelst het volledige grondgebied van
de gemeente Beersel en biedt de unieke mogelijkheid om te komen tot een globale open ruimtestructuur die
aansluit op de open ruimte en natuur in het bebouwde weefsel. Dit vormt een zeer sterk element in de realisatie
van een samenhangend structurerend geheel die bijdraagt tot een kwalitatieve ruimtelijke ordening van het
grondgebied van de gemeente Beersel.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 57
6.3. Agrarische structuur
6.3.1. RUIMTELIJKE ANALYSE
Op het gewestplan wordt ongeveer 36,8 % van het Beerselse grondgebied aangeduid als (landschappelijk
waardevol) agrarisch gebied. Dit toont aan dat Beersel geen uitgesproken landbouwgemeente is. De agrarische
gebieden zijn hoofdzakelijk centraal in de gemeente gelegen. Ook ten zuiden van Dworp, in het noorden bij de
E19 en ten westen van het Kanaal Brussel–Charleroi treft men nog belangrijke agrarische gebieden aan. Het
grootste deel van deze agrarische gebieden is landschappelijk zeer waardevol.
6.3.1.1. Herbevestigde agrarische gebieden
In het kader van de afbakening van de natuurlijke en agrarische structuren (zie 3.3.3) werden er geen agrarische
gebieden herbevestigd op het grondgebied van de gemeente Beersel.
6.3.1.2. Relatie tussen bodem en bodemgeschiktheid voor land- en tuinbouw
Op basis van de bodemkaart van Beersel en de daaraan gelinkte bodemgeschiktheid voor land- en tuinbouw
kunnen de beste bodems voor land- en tuinbouw gelokaliseerd worden. Het huidige landbouwgebruik op basis
van de landbouwgebruikspercelen wordt tevens getoetst met de bodem.
De bodems worden onderverdeeld tussen de gronden in de valleien van de Zenne-Lotbeek, Molenbeek,
Linkebeek en hun aftakkingen; in de plateau- en hellingsgronden en in het overgangsgebied tussen de
Zennevallei en de Brabantse Leemstreek. Logischerwijs bevinden de nattere bodems zich in de alluviale
gebieden (matig natte tot zeer natte leem, en gleyige kleibodems). Op de plateau- en hellingsgronden komen
voornamelijk droge leembodems voor.
De droge plateaugronden zijn typerend voor de Brabantse Leemstreek die zich in Vlaams-Brabant voornamelijk
kenmerkt door akkerbouwteelten, al of niet gemengd met veeteelt. Deze droge leembodems behoren tot de beste
gronden voor zowel weide, akker- en fruitteelten. De alluviale gebieden kenmerken zich door matige natte tot zeer
natte leemgronden en gleyige kleibodems. Waarvan de matige natte gronden geschikt blijken voor grasland en
matig geschikt voor akker- en fruitboomkwekerijen. De zeer natte leemgronden zijn enkel geschikt voor extensief
weidegebruik. Sporadisch in de gemeente komen gleyige kleigronden voor in de alluviale gebieden, deze blijken
ongeschikt voor akkerteelten en matig geschikt voor weidegebruik.
Waar het reliëf zich sterk aftekent, komen op de hoogste gronden droge zandbodems voor. Dit tertiair materiaal
kenmerkt de gronden van de plateautoppen en aansluitende steile hellingen. De droge zandbodems blijken
ongeschikt voor grondgebonden teelten. Deze gebieden zijn van geringe betekenis voor de Beerselse landbouw
omdat ze de ondergrond vormen voor de diverse droge bosgebieden die de gemeente rijk is.
6.3.1.3. Erosiegevoeligheid van de gronden
figuur 7: Watertoets: hellingenkaart (bron: AGIV, 2010) – p. 27
figuur 8: Watertoets: erosiegevoelige gebieden (bron: AGIV, 2010) – p. 28
Het reliëf te Beersel schommelt tussen 20 en 120 m en wordt in hoofdzaak bepaald door de vallei van de Zenne.
Sterke reliëfvormen zijn merkbaar waar de beekvalleien haaks insnijden op de helling- en plateaugronden.
Doordat bepaalde gebieden sterk hellen, samen met bepaalde akkerteelten en het verdwijnen van kleine
landschapselementen kan het gebeuren dat tijdens een fikse onweersbui de toplaag van de landbouwgronden in
grachten, op straten of in riolen terechtkomt.
De gevolgen van erosie (verlies van toplaag, afspoeling en onderslibben van zaaigoed en kiemplantjes,
belemmering van ontkieming, wegspoelen van meststoffen enz. ...) veroorzaken een bijkomende kost voor de
landbouwer. De directe schade kan vele hectaren per jaar bedragen. Daarnaast kan ook het omringende milieu
zwaar lijden onder de erosiegevolgen. Bebouwde zones en wegen riskeren overstromingsgevaar, rioleringen en
waterlopen slibben dicht, oppervlaktewater en ecologisch waardevolle gebieden worden vervuild… Vooral de
beeksystemen worden onnodig en nefast belast met weggespoelde meststoffen en bestrijdingsmiddelen.
Vooral de gebieden uit de hoger gelegen leemgronden kennen een sterke erosiegevoeligheid, dit omwille van de
sterke hellingsgraden die hier voorkomen, het gebrek aan kleine landschapselementen en het akkergebruik. De
erosiegevoelige gebieden worden geïdentificeerd als:
- het landbouwgebied hoogveld in de deelgemeente Beersel en Alsemberg;
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 58
- het landbouwgebied Padenborre en Dikke Mier in de deelgemeente Dworp;
- het landbouwgebied Wouweringen – Krabbos in de deelgemeente in de deelgemeente Dworp;
- het landbouwgebied Grootheide te Dworp;
- enkele geïsoleerde percelen te Beersel aangrenzend met Linkebeek.
6.3.2. DEELGEBIEDEN VAN DE AGRARISCHE STRUCTUUR
Op basis van de kenmerken van de agrarische structuur worden deelgebieden van de agrarische structuur
omschreven. Determinerend voor deze afbakening is de bodemgesteldheid, bodemwaardering en de percelering.
deelgebied determinerend karakter
bodemtype percelering
Zone A I gleyige kleibodem, natte leembodem, zeer natte leembodems
langgerekte relatief aaneengesloten percelen haaks op de vallei
Zone A II gleyige kleibodems; matig natte zandleem tot zeer natte leembodems, met op de toppen droge zandleembodems
langgerekte relatief aaneengesloten percelen haaks op de vallei en meer blokkige percelen
Zone A III overwegende droge leembodems versnipperde en geïsoleerde blokkige percelen
Zone A IV overwegende droge leembodems aaneengesloten blokkige percelen
6.3.2.1. Zone A I – landbouwgebied - Zennevallei
De Zennevallei vormt de drager van dit landbouwgebied, het reliëf ligt hoofdzakelijk lager dan 30 m. De bodem
bestaat dan ook voornamelijk uit gleyige kleibodems en natte tot zeer natte leembodems. De agrarische invulling
bestaat vooral uit permanent grasland en een variëteit van akkerteelten zoals wintertarwe, maïs en volle
grondsgroenten. Deze variëteit aan teelten treffen we vooral ten noorden van Lot. Het aaneengesloten
graslandgebied is rijk aan kleine landschapselementen zoals alluviale bomenrijen, grachten, heggen e.d.
6.3.2.2. Zone A II – landbouwgebied – Zennebeemden met mozaïekstructuur
Dit deelgebied van de agrarische structuur vormt de colluviale overgang tussen de vallei van de Zenne en de
uitgesproken leemstreek op de versneden plateaus. Het reliëf varieert van 30 tot 100 m maar kenmerkt zich door
een relatief vlakke, smalle overgangszone naar de laagvlakte. De bodem wordt getypeerd door gleyige
kleibodems, matig natte zandleem tot zeer natte leembodems met op de toppen droge zandleembodems. De
landbouwteelt wordt hoofdzakelijk gevormd door aaneengesloten permanent grasland en een versnipperd
voorkomen van tarwe- en maïsteelten. Het graslandgebied is tevens rijk aan kleine landschapselementen en
populieraanplanten. Het gebied wordt grosso modo begrensd door de spoorlijn 26 en de snelweg E19.
6.3.2.3. Zone A III – landbouwgebied – versnipperde plateaugronden
Zone A III – landbouwgebied – versnipperde plateaugronden komt voor op de versneden leemplateaus met een
hoogte van 60 tot meer dan 120 m. Het deelgebied kent nauwelijks een aaneengesloten landbouwareaal. De
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 59
versnippering is hoofdzakelijk te wijten aan de penetrerende beekvalleien, bebouwing en de aanwezige
bosstructuren. De teeltbezetting heeft geen eenduidig karakter, de voornaamste teelten omvatten tijdelijk en
permanent grasland, aardappelen, maïs, gerst en tarwe. Dit landbouwgebied bestaat uit volgende deelgebieden:
- het landbouwgebied Alsemberg;
- het landbouwgebied Krabbos;
- het landbouwgebied Grootheide.
6.3.2.4. Zone A IV – landbouwgebied – aaneengesloten plateaugronden
Dit landbouwgebied kenmerkt zich door een aaneengesloten landbouwareaal op de versneden leemplateaus met
een hoogte van 100 tot meer dan 120 m. De teeltbezetting omvat hoofdzakelijk tijdelijk en permanent grasland,
aardappelen, maïs, gerst en tarwe. En in minder mate tuinbouwactiviteiten zoals aardbeiteelt. Het deelgebied
kent een aantal lijnvormige kleine landschapselementen maar deze zijn niet structurerend van aard. Zone A IV
bestaat uit:
- het landbouwgebied Dikke Mier – Padenborre;
- het landbouwgebied Hoogveld.
Deze landbouwgebieden worden van elkaar gescheiden door het Gasthuisbos en het oude Sanatorium.
6.3.3. KENMERKEN VAN DE LANDBOUW TE BEERSEL
De doorlichting van de landbouw binnen de gemeente Beersel is gebaseerd op de NIS-gegevens van het jaar
1995 en 2005. Deze cijfers verstrekken alleen informatie over de landbouwers uit Beersel, ongeacht of hun
gebruiksgronden in Beersel liggen.
6.3.3.1. Algemene evolutie van de bedrijven
Beersel telde volgens de NIS-landbouwtellingen van 1995 nog 53 bedrijven met 93.075 are cultuurgrond. In 2005
(landbouwtelling) telde de gemeente slechts 33 landbouwbedrijven, evenwel met 112.298 are cultuurgrond. Deze
neerwaartse beweging in het aantal landbouwbedrijven is kenmerkend voor het Vlaamse grondgebied. Reëel is
er 111.273 are agrarisch gebied bestemd volgens het gewestplan. Hiervan is er 18.336 are agrarisch gebied en
92.936 are landschappelijk waardevol agrarisch gebied. 1.488 are agrarisch areaal ligt in een afbakening van
stortgebied.
6.3.3.2. Kenmerken van de landbouw naar bodembezetting
De volgende tabel geeft een overzicht van de meest voorkomende teelten naar grondbezetting op basis van de
landbouwtelling mei 2005. Het landbouwareaal in de gemeente Beersel bestaat hoofdzakelijk uit akkerbouw op
de leemplateaus en graslanden in de Zennevallei.
tabel 7: Kerncijfers van de landbouw te Beersel
kerncijfers van de landbouw te Beersel 1995 2005
absoluut (are) relatief (%) absoluut (are) relatief (%)
granen voor de korrel (tarwe, korrelmaïs, ed.) 26.534 29 39.749 35
nijverheidsgewassen (suikerbiet, cichorei ed.) 3.652 4 5.537 5
aardappelen 9.447 10 7.307 7
voedergewassen (voerbieten, maïs, tijdelijke weiden...) 20.093 22 20.716 18
groenten in openlucht 07 0 1.469 1
braakland met steun 1.453 2 2.688 2
teelt vaste planten 1.388 1 407 0
boomgaarden (appel-, peer- en kerselaars) 1.388 1 404 0
kleinfruit in openlucht 0 0 3 0
oppervlakte steeds bedekt met blijvend grasland 30.380 33 34.425 31
gebouwen, erven, wegen, siertuinen… 1.218 1 1.041 1
Bron: landbouwtelling 2005 – federale overheidsdienst economie, kmo, middenstand en energie – statistiek en economische
Informatie – eigen verwerking.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 60
6.3.3.3. Kenmerken van de bedrijven naar grootteorde
Van de 33 landbouwbedrijven die Beersel kende in 2005 waren er 22 in voltijds bedrijf en 11 deeltijds. Dit
betekent dat 25% Beerselse landbouwbedrijven een semi-professionele uitbating kent, voornamelijk door
hobbylandbouw, gepensioneerden e.d.
Beersel kan vernoemd worden als landbouwgemeente waar het nog goed boeren is. Dit blijkt uit de gemiddelde
oppervlakte van het land- en tuinbouwbedrijf. Van de 33 effectieve landbouwbedrijven blijkt uit onderstaande tabel
45,5% groter dan 30ha. En 36,4.9% van de populatie landbouwers in de gemeente heeft een landbouwbedrijf met
een grootteorde van 50ha en meer, wat in dat geval duidt op een grootschalig en professioneel gebruik van het
landbouwareaal.
Gezien het beperkte aandeel landbouwoppervlakte in de gemeente (slechts 37%) kan Beersel niet beschouwd
worden als plattelandsgemeente met uitgesproken agrarisch karakter. Daartegenover staat dat de aanwezige
landbouwers over een relatief grote bedrijfsoppervlakte beschikken.
6.3.3.4. Bedrijfsspecialisatie binnen de landbouwsector
Het merendeel van de Beerselse landbouwbedrijven is actief in de akkerteelt. De meeste bedrijven beschikken
over permanent weidegebruik. Ruimtelijk is het weidegebruik overwegend op de nattere gronden van de
Zennevallei gesitueerd en vindt men de akkerteelt overwegend op de drogere Brabantse leemplateaus terug. De
akkerteelten omvatten voornamelijk granen (tarwe, korrelmaïs e.d.) en voerdergewassen (hoofdzakelijk
voedermaïs). Bij de bedrijven met weideteelten, betreft het hoofdzakelijk runderteelt.
De gemeente kent 24 bedrijven met runderen en 4 bedrijven met varkensteelt. De varkensteelt kende in de
tijdsspanne 1995-2005 een sterke terugloop wat betreft het aantal dieren. De teelt in hoefdieren, schapen en
kippen e.d. kan momenteel niet als structurerend genoemd worden op de globale gemeentelijk landbouwmarkt.
6.3.3.5. Tuinbouw
De tuinbouw heeft slechts een beperkt belang binnen de Beerselse landbouw. Alleen de openluchtteelt met
voornamelijk groenten, aardbeien, vaste planten en een beperkt areaal aan boomgaarden is vermeldenswaardig.
6.3.3.6. Zekerheid bedrijfsopvolging
In 2005 hadden 48,5% van de Beerselse landbouwbedrijfsleiders een leeftijd ouder dan 55 jaar. Het merendeel
van de zaakvoerders in de primaire sector bevindt zich m.a.w. aan het einde van hun professionele loopbaan.
Slechts 27,3% van de zaakvoerders was jonger dan 45 jaar. Uit de landbouwtelling van 2005 blijkt dat voor 22,2%
van de zaakvoerders ouder dan 50 jaar een opvolger vast ligt. Deze situatie is nefast voor de voortzetting van de
professionele landbouwactiviteiten in de gemeente. 55,6% van de zaakvoerders ouder dan 50 kent geen opvolger
en 22,2% van de zaakvoerders weet nog niet of er een opvolger aanwezig zal zijn.
6.3.4. KNELPUNTEN EN KWALITEITEN
6.3.4.1. Knelpunten
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur
SCHAALVERGROTING EN INTENSIFIËRING IN DE LANDBOUW: Steeds intensievere landbouwmethodes vereisen een
grootschalige aanpak. De typerende kavelbegrenzing verdwijnt. Meststoffen uit de landbouw tasten de
waterkwaliteit van grond- en oppervlaktewater aan waardoor mesotrofe plantenvegetaties (stikstofarm)
verdwijnen. Monitoring van de waterkwaliteit te Beersel heeft tot zover aangetoond dat de waterkwaliteit er
globaal genomen goed is.
EVOLUTIE VAN DE LANDBOUWSECTOR: Het aantal bedrijven in de landbouwsector is in tien jaar tijd met 38%
afgenomen. Daarnaast kent 55,6% van de zaakvoerders ouder dan 50 geen opvolger. 22,2% van de
zaakvoerders weet nog niet of er een opvolger aanwezig zal zijn. Door de nabijheid van de hoofdstad stijgt
bovendien de grondprijs wat bijkomende problemen oplevert voor grondgebonden bedrijven. Slechts weinig
nieuwe jonge landbouwers starten met een bedrijf.
BODEMEROSIE: Vooral de gebieden uit de hoger gelegen leemgronden kennen een sterke erosiegevoeligheid
omwille van de sterke hellingsgraden, het gebrek aan kleine landschapselementen en het huidige akkergebruik.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 61
6.3.4.2. Kwaliteiten en potenties
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur
GROOTSCHALIGE AGRARISCHE GEBIEDEN OP GEWESTPLAN: Op het gewestplan komt een nog relatief groot,
aaneengesloten (landschappelijk waardevol) agrarisch gebied voor centraal in de gemeente.
AGRARISCHE GEBIEDEN MET HOGE LANDBOUWWAARDERING: De agrarische gebieden met zeer hoge waardering
worden hoofdzakelijk in het centrum van de gemeente aangetroffen. Zo krijgen de agrarische gebieden ter hoogte
van het Hoogveld, Waterpoel, Bruine Put, Padenborre alsook in de Zennevallei ter hoogte van het afritcomplex 19
van de E19 en in Dworp net ten noorden van het Krabbos een zeer hoge tot hoge waardering.
DE STREEK NODIGT UIT TOT TOERISTISCH-RECREATIEF MEDEGEBRUIK VAN DE OPEN RUIMTE: Het landelijke karakter van
deze streek met zijn talrijke valleien en reliëfovergangen vormt een aangename omgeving voor zachte recreatie
en toerisme. In relatie met de aanwezige bosgebieden zijn hier tal van kwaliteiten aanwezig om zachte recreatie
aan te moedigen in relatie met het landbouwleven.
VERWEVING IN VOOR LANDBOUW WEINIG WAARDEVOLLE GEBIEDEN: Op de voor landbouw weinig waardevolle gebieden
is verweving met natuur aangewezen. Hier zijn dus mogelijkheden om een verweving van landbouw en natuur uit
te werken. Door een extensief beheer van de minder waardevolle landbouwgebieden binnen de valleien met een
verweving van natuur, landschapsbouw en landbouw. Naargelang de plaatselijke situatie kan prioriteit gegeven
worden aan landbouw of natuur met bijzondere aandacht voor kleine landschapselementen.
6.4. Landschappelijke structuur
In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen wordt het landschap omschreven als “de resultante van de
dynamische wisselwerking tussen fysische omstandigheden (het abiotisch en biotisch milieu) en menselijke
activiteiten”. Het is een deel van de ruimte dat door zijn specifieke verschijningsvorm een te onderscheiden
dynamisch geheel vormt en kent slechts een beschrijving met betrekking tot de open ruimte structuur.
6.4.1. ANALYSE VAN DE LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR
Beersel is een deels verstedelijkte gemeente in de forenzenwoonzone rond Brussel, met een dichte bebouwing in
het landelijke gebied, sterke lintbebouwing en een sterke versnijding door (gebundelde) infrastructuurassen.
Geografisch gezien ligt Beersel in de Brabantse Leemstreek en de Brabantse Ardennen.
Algemeen wordt het landschap in Beersel visueel opgebouwd door:
- sterk versnipperde en onregelmatige open ruimten met verschillende omvang;
- besloten gefilterde kamers in beboste omgeving;
- beperkt aantal gerichte vergezichten die door de topografie worden bepaald en worden begrensd door reliëf,
bebouwing en vegetatie.
De randgebieden van de gemeente worden gekenmerkt door een complexe verweving van open ruimte met
(agro-industriële) bebouwing.
6.4.1.1. Huidig bodemgebruik
In het westen van Beersel, in de Zennevallei, nabij het kanaal Charleroi-Brussel en de spoorlijn Brussel-Parijs
loopt een brede strook van bebouwing en industrie. Hier en daar is deze strook onderbroken door uitlopers van
landbouwgronden die echter, door hun ligging, onder druk staan van de bebouwing. Centraal in Beersel worden
overwegend met elkaar verweven akkers, weiden en bossen aangetroffen. De beperkte bebouwing is sterk
verspreid. Hier zijn ook enkele loofboscomplexen aanwezig (beuken, eiken berken, …), zoals het Dwersbos,
Gasthuisbos en Begijnenbos. Zuidelijker treft men het Krabbos en het Kapittelbeekbos aan, die aansluiten bij het
grotere boscomplex van het Hallerbos. In de overige gebieden is het bodemgebruik zeer divers: bebouwing,
akkers, weiden, bossen komen verweven met elkaar voor. Her en der zijn verschillende valleibosjes met loofhout
aanwezig in de nabije omgeving van de waterlopen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 62
6.4.1.2. Vanuit een historisch perspectief
Kaart I 12: Ankerplaatsen, relictzones, punt- en lijnrelicten en traditionele landschappen
Door de landschappelijke structuur te bekijken vanuit de landschapsatlas25
wordt het landschap benaderd vanuit
een historisch perspectief. Er wordt onderscheid gemaakt tussen traditionele landschappen en relictzones,
ankerplaatsen en lijn- en puntrelicten anderzijds.
Traditionele landschappen
De indeling in traditionele landschappen steunt op zowel fysische en natuurlijke kenmerken zoals reliëf en
bodemgesteldheid, als de cultuurlandschappelijke kenmerken zoals bewoningsvormen, landgebruik, percelering
en landschapstype. Voor Beersel zijn volgende traditionele landschappen aangeduid:
- nr. 730050, Land van Dworp:
Het land van Dworp behelst het grootste deel van de gemeente Beersel. De structuurdragende matrix van dit
traditionele landschap wordt gevormd door een golvende topografie, een afwisseling van valleien en
boscomplexen en een verstedelijkt weefsel. De open ruimten zijn er onregelmatig, erg versnipperd en van
sterk verschillende omvang met slecht een beperkt aantal gericht vergezichten die topografisch bepaald
worden door reliëf, bebouwing en vegetatie. Kleine landschapselementen komen er geïsoleerd voor en zijn
weinig herkenbaar.
- nr. 921060, Zennevallei:
Het landschap in het noordwesten van de gemeente wordt bepaald door de brede Zennevallei. De dimensie
van de open ruimte varieert sterk. In het zuiden, tussen Huizingen en Lot, is de ruimte voor de rivier
teruggedrongen tot haar (gekanaliseerde) bedding. Meer naar het noorden, tussen Lot en Drogenbos, kan de
Zenne vrijer meanderen in agrarisch gebied.
- nr. 220140, Pajottenland:
In het uiterste noordwesten van de gemeente, boven de Zennevallei, treft men een fragment aan van het
Pajottenland. Het wordt gekenmerkt door een golvende topografie, asymmetrische valleien, bossen en kleine
kerndorpen.
- nr. 730040, Hallerbos:
In het zuiden van de gemeente sluit het landschap aan op het Hallerbos dat wordt gekenmerkt door een
golvende topografie, uitgebreide boscomplexen met o.a. hoogstammige fruitboomgaarden en een uitdeinend
stedelijk weefsel.
Ankerplaatsen
Ankerplaatsen zijn de meest waardevolle landschappelijke plaatsen die bestaan uit complexen van gevarieerde
erfgoedelementen die een geheel of ensemble vormen. Ze zijn uitzonderlijk inzake gaafheid of representativiteit
of nemen ruimtelijk een plaats in die belangrijk is voor de zorg of het herstel van de landschappelijke omgeving.
Bij het aanduiden (aflijnen en beschrijven) van de ankerplaatsen werd steeds die definitie voor ogen gehouden.
Op het grondgebied van Beersel werden volgende ankerplaatsen afgebakend:
- A20064, Meigemheide, Gasthuisbos en Begijnenbos:
Deze ankerplaats situeert zich centraal op het grondgebied van de gemeente Beersel. Het is een zone met
een enorme variatie in het landschap: drassige gebieden, valleigebieden, boomgaarden, brongebieden, holle
wegen, kleine landschapselementen en taluds. Globaal gaat het om een gefragmenteerd landschap door
perceelrandbegroeiing langsheen akkers en weiden, boomgaarden en percelen onder bos.
- A20032, Hallerbos:
Deze ankerplaats beslaat een klein deel van het grondgebied van de gemeente Beersel in het zuidwesten.
Het gaat om een restant van het zogenaamde grote kolenwoud en vormde tot twee eeuwen geleden één
geheel met het Lembeekbos en het Zoniënwoud. Het terrein is er sterk golvend waardoor markante
terreinovergangen voorkomen met holle wegen en taluds. Momenteel is Ruimte en Erfgoed bezig met de
voorbereidingen voor de voorlopige aanduiding van de ankerplaats “Lembeekbos – Maasdalbos – Hallerbos”.
- A20033, Zevenborre:
Zevenborre is gelegen in het uiterste zuidoosten van Beersel. Het is een gebied met sterke en steile
hoogteverschillen, holle wegen en taluds en talrijke bronnen en vijvers.
25 Landschapsatlas, 2001, opgemaakt door het MVG, LIN, AROHM, Monumenten en Landschappen en VLM.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 63
Relictzones
Relictzones zijn gebieden met een grote dichtheid aan punt- of lijnrelicten, zichten en ankerplaatsen en zones
waarin de samenhang tussen de waardevolle landschapselementen belangrijk is voor de gehele landschappelijke
waardering. De landschappelijke waarde is er door de eeuwen heen goed bewaard gebleven en de
erfgoedwaarde is er hoog. De aanduiding gebeurt maximalistisch, doch zonder scherpe grenzen te definiëren.
Zowel verspreid voorkomende elementen als het ruimtelijke patroon zijn hier belangrijk. Afzonderlijke objecten
worden niet op kaart aangeduid, wel de zone waarin ze voorkomen. In Beersel werden volgende relictzones
aangeduid:
- R20017, Zennebeemden ten zuiden van het Brusselse Gewest:
In deze zone stroomt de Zenne nog in haar natuurlijke bedding en langs de Zennestraat ligt nog een oude
meander van de Zenne. Tot begin 1900 warden de beemden opgedeeld in kleine weidepercelen met
bomenrijen en perceelsrandbegroeiing, welke grotendeels verdwenen na de aanleg van de E19 die de vallei
longitudinaal doorsnijdt. De populieraanplantingen dateren van de laatste 50 jaar.
- R20018, Hellingsbossen van Beersel:
De oostelijke helling van de Zenne is veel steiler dan de westelijke en is ook meer bebost. Hiernaast situeren
zich hier de middeleeuwse waterburcht (circa 1300) van Beersel en het Kasteel van Beersel met een
omringend bospark.
- R20019, Begijnenbos – Gasthuisbos – Meigemheid – Kleetbos:
Dit gebied situeert zich centraal op het grondgebied van Beersel. Het bestaat uit een sterk versneden plateau
dat naast de talrijke beboste arealen heel wat gecompartimenteerde landbouwgebieden heeft. Het landschap
kent er een enorme variatie (zie ankerplaats). Op verscheidene plaatsen zijn er wijdse zichten op ondermeer
de Zenne en Halle. Bovendien werden er al heel wat archeologische vondsten gedaan uit het Neolithicum en
uit de Romeinse tijd.
- R20020, Hallebos – Lembeekbos:
Deze relictzone overlapt grotendeels met de ankerplaats Hallerbos en dezelfde beschrijving geldt er dan ook
voor.
- R20021, Zevenborre:
Deze relictzone overlapt grotendeels met de ankerplaats Zevenborre en dezelfde beschrijving geldt er dan
ook. De meeste puntrelicten in deze zone bevinden zich op het grondgebied van Sint-Genesius-Rode.
Lijn- en puntrelicten
Binnen Beersel vormen het Kanaal Brussel-Charleroi en de Zenne belangrijke lijnrelicten. Naast deze lijnrelicten
worden er nog 19 puntrelicten aangeduid in de gemeente. Deze zijn de Wolfshagenkapel (P20476), Sint-
Lambertuskerk (P20550), Sint-Lambertuskapel (P20549), Pastorij (P20551), Kasteel van Beersel (P20548),
Herman Teirlinckmuseum (P20547), Dwersboskasteel (P20649), Paddenborrehoeve (P20557), Het Kloosterken
(P20556), Kasteel Rondenbos (P20581), O.L.V. Kerk (P20580), Kasteel van Huizingen (P20558), Steenputmolen
– Herisemmolen (P20650), Solheidehoeve (P20559), O.L.V. Ter Nood (P20560), Hof ter Wouweringen (P20561),
Gravenhof (P20562), Pastorij (P20564) en de Schandpaal van Dworp (P20563).
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 64
6.4.2. LANDSCHAPPELIJKE EENHEDEN
Om te komen tot een gebiedsdekkende beschrijving van de bestaande landschappelijke structuur werd de
indeling naar landschapseenheden uit het GNOP gebruikt, aangepast en aangevuld na eigen veldinventarisatie.
De landschapseenheden zijn gebieden met eenzelfde kenmerkend landschappelijk beeld en karakter, met een
eigen identiteit die zich duidelijk onderscheidt van de omringende eenheden.
Zennebeemden met mozaïekstructuur
De grensoverschrijdende landschapseenheid Zennebeemden met mozaïekstructuur wordt gevormd door het
patchwork van kleinschalige bosgebieden, akkers, permanente graslanden en lijnvormige landschapselementen.
Het gebied bezit sterke beeldbepalende landschapskenmerken die eigen zijn aan het kleinschalige
cultuurlandschap dat zich in de Zennevallei gevormd heeft. Het gebied is relatief goed gevrijwaard van verstoring
en bebouwing.
Brabantse hellings –en plateaugronden
Het Brabants sterk versneden leemplateau is op de steile hellingen meestal bebost. Sommige heuveltoppen zijn
lang braak gebleven zoals Meigemheide en Solheide. De schrale milieus hebben soms een heideachtige
vegetatie. Het centrale agrarische landschap is vrijwel intact gebleven en bezit een aantal grote historische
hoeven (vb. hoeve Padenborre en het Hof ten Hongarije). Het gebied wordt overwegend gekenmerkt door
akkerteelt.
Historische boskernen
Begijnenbos-Meigemheide-Gasthuisbos: De landschapsstructuur ten tijde van Ferraris is er nog grotendeels
herkenbaar. Het landschap is gefragmenteerd door de perceelsrandbegroeiing langsheen de akkers en weiden,
boomgaarden en percelen bos. De perceelsvormen en het wegennet wijzigden nagenoeg niet. Wel kwam er de
laatste 50 jaar heel wat verspreide bewoning bij waardoor het landschap een niet echt gave indruk geeft.
Domein van Huizingen: het domein van Huizingen bestond al in de 12de eeuw. Het werd na Ferraris omgevormd
tot kasteelpark dat op haar beurt begin 1900 omgevormd werd tot provinciaal recreatiedomein. Het huidige
kasteel dateert van begin de 19de eeuw. Op het domein van Huizingen groeien 1200 verschillende
plantensoorten en het domein heeft een mooie rotstuin en blindentuin.
Dwersbos: De omgeving van het Dwersbos werd in de tweede helft van de 19de eeuw gewijzigd door de aanleg
van het kasteelpark en de omvorming van een vierkantshoeve tot kasteel. Het park is een klassiek voorbeeld van
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 65
een Engelse landschapstuin met verschillende vistas. Het open landschap ten zuiden van het Dwersbos is vrij
intact gebleven.
Kleetbos: Het Kleetbos zelf is een restbos van het Zoniënbos, er staan eveneens mooie beuken. Ten tijde van
Ferraris was dit reeds een bos, weliswaar groter.
Reliëfranden met holle wegen
Eén van de meest typische kenmerken van het Brabants Leemplateau is het veelvuldig voorkomen van holle
wegen en reliëfranden. Reliëfranden en holle wegen vormen in de gemeente beeldbepalende elementen die
karakteristiek zijn voor het landbouwgebied. Holle wegen worden als zeer waardevol beschouwd.
Aaneengesloten open ruimtegebied Dikke Mier – Padenborre en Hoogveld
Het omschreven open ruimtegebied ligt centraal in de gemeente, omsloten door de bebouwing van Beersel,
Dworp en Alsemberg. Het gebied is rijk aan boomgaarden, holle wegen, kleine landschapselementen en taluds.
Het gebied is tevens van groot belang voor fauna en flora. Het landschap is gefragmenteerd door de
perceelsrandbegroeiing langsheen de akkers en weiden, boomgaarden en percelen bos. De perceelsvormen en
het wegennet wijzigden nagenoeg niet sinds het einde van de 18de eeuw. Het gebied kent een aantal weidse
zichten op o.m. de Zenne en Halle. In het gebied heeft men al heel wat archeologische vondsten gedaan:
neolithisch en Romeins.
Kasteelparken
Rondom het aaneengesloten open ruimtegebied Dikke Mier – Padenborre en Hoogveld situeren zich een aantal
beeldbepalende kasteelsites. Het betreft het kasteel van Beersel, het kasteel Dwersbos, het kasteel van
Huizingen (Beaulieu), het kasteel Rondenbos en het kasteel het Gravenhof. Deze kasteelparken zijn zeer divers
in opbouw en karakter. Het betreft vooral parken met authentieke, historische kastelen, al dan niet in combinatie
met een (kasteel)boerderij, portierswoning, stallen,...
6.4.3. LANDSCHAPSBELEVING
Landschapsbeleving is intens bij imposante panorama’s (vergezichten). In Beersel komen deze voor ter hoogte
van Grootveld, noordelijk van Begijnenbos en zuidelijk van Dworp richting Kapittel.
De identiteit van het landschap wordt gevoed en instandgehouden door de karakteristieken van de fysieke
omgeving. Bakens maken mee deel uit van deze fysieke omgeving. In de gemeente kunnen de kasteelparken,
de watertoren ter hoogte van Hoogveld, holle wegen, het kanaal, markante gebouwen (vb. oud sanatorium),
hoogspanningsleiding, snelweg enz. onderscheiden worden als baken. Of deze elementen eerder positief dan wel
negatief voor de waarde van het landschap ervaren worden is moeilijk te bepalen.
Kleine landschapselementen vormen een belangrijke bijdrage tot de landschapsbeleving. Hieronder worden de
belangrijkste te Beersel kort besproken.
De aanwezigheid van holle wegen vormt een markant gegeven in het Beerselse landschap. Het gaat om wegen
waarbij het wegdek minstens een halve meter lager ligt dan het omliggende land. Ze zijn ontstaan door
eeuwenlang gebruik van hetzelfde pad in combinatie met hun ligging in heuvelachtige streken en op
leemgronden. Losgewoelde aarde stroomde af met regenwater en op die manier diepte de weg zich jaar na jaar
verder uit. Aangezien de meeste holle wegen hun ontstaan kennen in de Middeleeuwen of zelfs de Romeinse tijd
maken ze deel uit van ons cultureel erfgoed. De holle wegen in Beersel ondergingen weinig wijzigingen sinds de
Ferraris-kaart.
Naast deze cultuurhistorische waarde beschikken holle wegen ook over een belangrijke natuurwaarde. De randen
van holle wegen zijn vaak verwilderd of verbost en natuurlijke biotopen hebben er zich ontwikkeld. Als
langgerekte linten natuur tussen landbouwgebieden vormen ze enerzijds een toevluchtsoord voor planten en
dieren en kunnen ze anderzijds dienst doen als verbindingen tussen grote eenheden natuur. Op deze wijze
dragen holle wegen in belangrijke mate bij tot de ecologische waarde in het landschap.
Het heuvelachtige landschap in Beersel zorgt ervoor dat taluds ook een onderdeel uitmaken van het landschap.
Het gaat om schuinsoplopende vlakken langsheen wegen. De taluds die in het landschap liggen, vertonen
grotendeels dezelfde ecologische karakteristieken als de holle wegen. Ze vormen dus ook een wezenlijk
onderdeel van de ecologische waarde in Beersel.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 66
Natuurlijke kleine landschapselementen zoals hagen, bomenrijen, houtkanten, knotbomen, struwelen, … vormen
uiteraard een belangrijk element in de ecologische structuur te Beersel. Ze vormen specifieke biotopen voor
planten- en diersoorten en kunnen bovendien ook dienst doen als verbindingsstructuren. Een voorbeeld hiervan
zijn oude hagen. Ze beschikken over een zeer gevarieerde plantensamenstelling, voornamelijk wanneer het gaat
om vrij uitgegroeide hagen, en zijn van onschatbare waarde voor veel planten en dieren.
6.4.4. KNELPUNTEN EN KWALITEITEN
6.4.4.1. Knelpunten
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur
VERDWIJNEN VAN KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN EN DEGRADATIE VAN HET LANDSCHAP: Het gaat voornamelijk om het
verdwijnen van hagen, bomenrijen, houtwallen... en het verdwijnen van bosjes, hoogstamboomgaarden… . Voor
de landschappen veroorzaakt dit tevens een kwantitatieve en kwalitatieve terugval van de open en gemengde
landschappen. Afwezigheid van markante solitaire bomen in het landschap vormt bijvoorbeeld één van
belangrijkste knelpunten. Het omploegen van bermen langsheen akkers is zowel voor de natuurlijke structuur als
voor de landschappelijke structuur een knelpunt.
BOUWDRUK: Effecten van de toenemende bebouwing, aanleg van infrastructuren e.d. monden uit in een
rechtstreeks ruimtebeslag en in een versnippering van percelen en landschapseenheden.
VISUEEL LANDSCHAPPELIJKE HINDER: De wegeninfrastructuur (voornamelijk E19 en de Alsembergsesteenweg),
sporen en kanaalinfrastructuur en de ontwikkelingen rondom deze verkeersassen schaden de visuele beleving bij
het lezen van het landschap.
6.4.4.2. Kwaliteiten en potenties
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur
AANWEZIGHEID VAN GROOTSCHALIGE EN MEER KLEINSCHALIGE GEVARIEERDE OPEN RUIMTES: De open ruimte van de
gemeente Beersel is voornamelijk aanwezig in het centrale deel van de gemeente. Hier komen nog grote
aaneengesloten gebieden voor. De beekvalleien bezitten kleinere open ruimten met een afwisselend karakter van
bossen en weilanden.
AANWEZIGHEID VAN KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN (KLE’S): Kleine landschapselementen hebben een veelzijdige
waarde in het landschap. Cultuurhistorisch zijn ze de afspiegeling van de traditionele bedrijfsvoering van rond de
eeuwwisseling en eerder. Landschappelijk gezien markeren ze een kleinschalig en aantrekkelijk landschap.
Daarnaast hebben ze ook een ecologische functie. De verdere uitbouw van deze KLE’s kan leiden tot een
netwerk van lijnvormige elementen, bosjes en andere beplantingen in het landschap.
LANDSCHAPSECOLOGISCHE UITBREIDING IN DE OPEN RUIMTE: Bosuitbreiding vormt één van de mogelijkheden om
natuurbouw te realiseren binnen de open ruimte. Dit dient in eerste instantie te gebeuren in de buurt van reeds
bestaande bossen zodoende dat de kolonisatie door planten en dieren op een snellere manier kan gerealiseerd
worden. Weliswaar mag geen bosuitbreiding plaatsvinden op percelen waar andere ecologische ontwikkelingen in
gedrang komen. Voorrang dient gegeven aan de gebieden die vanuit het GNOP naar voor worden geschoven.
Het Bosdecreet biedt hiervoor ontwikkelingsperspectieven.
BESCHERMDE MONUMENTEN EN LANDSCHAPPEN: De aanwezigheid van diverse beschermde monumenten,
landschappen en dorpszichten biedt garantie voor het behoud van landschappelijk waardevolle kenmerken.
AANWEZIGHEID BEEKVALLEIEN: De valleien in Beersel zijn potentiële natuurassen. Ze kunnen bijdragen tot het
landschapsbehoud, de landschapsbouw en de integratie in de ruimtelijke identiteit, kenmerkend voor de
verschillende entiteiten. De aanwezige open "verbindingen" kunnen "corridors" worden tussen de valleien
onderling en de open gebieden in de bebouwde zones. Dit biedt de mogelijkheid om een groenstructuur en –
netwerk voor natuur en landschap te realiseren.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 67
7. Nederzettingsstructuur
De kenmerken voor de nederzettingsstructuur van de gemeente Beersel zijn afkomstig uit de woonbehoeftestudie
die in 2005 werd uitgevoerd, tenzij specifiek anders vermeld.
7.1. Demografische kenmerken
7.1.1. BEVOLKINGSAANTALLEN EN BEVOLKINGSEVOLUTIE
Op 1 januari 2004 telde de gemeente Beersel 23.345 inwoners (Alsemberg 5.464, Beersel 5.313, Dworp 5.309,
Lot 4.294 en Huizingen 2.965. Op 1 januari 2009 is de bevolking van de gemeente Beersel aangegroeid tot
23.756 inwoners26
.
Voor de periode 1991-2004 tekende de gemeente Beersel een stijging van 1.160 inwoners op of een
bevolkingstoename van 5,2%. De toename is vrijwel gelijkmatig in de tijd gespreid. In dezelfde periode is de
bevolking in Vlaams-Brabant en in het Vlaams Gewest ook gestegen met respectievelijk 6,2% en 4,3%. Gemeten
tussen 2004 en 2009 nam de bevolking toe met 411 inwoners of een bevolkingstoename van 1,8%27
.
7.1.2. LOOP VAN DE BEVOLKING
De som van het natuurlijke saldo28
en het migratiesaldo29
levert een beeld van de loop van de bevolking. In 1995
kende de loop van de bevolking nog een neutraal saldo, te wijten aan het evenwicht van het natuurlijke- en
migratiesaldo. Sindsdien wordt de loop van de bevolking gekenmerkt door een stabiel positief saldo, te wijten aan
een evenwichtig overschot voor het migratiesaldo (gemiddeld +36 personen per jaar) en het natuurlijke saldo
(gemiddeld +34 personen per jaar). Vanaf 2005 is er nog een sterkere groei merkbaar.
7.1.3. BEVOLKINGSDICHTHEID
De bevolkingsdichtheid geeft het aantal inwoners per vierkante kilometer weer. De gemiddelde
bevolkingsdichtheid voor de gemeente Beersel steeg tussen 1991 en 2004 met ruim 38 inwoners per km² tot 775
inwoners per km² in 2004. Ondanks een hogere dan de gemiddelde provinciale (493 inw/km²) of
arrondissementele bevolkingsdichtheid (607 inw/km²), sluit het cijfer voor Beersel nauw aan bij de gemiddelde
densiteiten van andere grensgemeenten ten zuiden van Brussel: Halle – 781 inw/km², Sint-Genesius-Rode – 786
inw/km², Sint-Pieters-Leeuw – 759 inw/km². Deze waarden liggen een stuk onder de cijfers voor de rechtstreekse
buurgemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Linkebeek – 1147 inw/km², Drogenbos – 1947 inw/km² 30
. In 2008 is de bevolkingsdichtheid verder opgelopen tot 786 inwoners per km²31
.
Binnen de deelgemeenten van Beersel worden ook grote verschillen genoteerd met volgende
bevolkingsdichtheden van hoog naar laag: Huizingen - 1.044 inw/km², Alsemberg – 883 inw/km², Beersel – 840
inw/km², Lot – 834 inw/km² en Dworp – 552 inw/km² 32
.
7.1.4. DE BEVOLKINGSSTRUCTUUR NAAR GESLACHT EN LEEFTIJD
In de periode 1991-2001-2003 evolueerde de bevolkingssamenstelling van de gemeente Beersel als volgt:
- het aandeel van de jongste groep inwoners (< 15 jaar) bleef stabiel over de betrokken periode (19%) – in
absolute cijfers was er een stijging met 185 (1991-2001) en 79 (2001-2003) jongeren;
- het aandeel van de oudste groep inwoners (>65 jaar) nam over dezelfde periode toe met 4% (13% in 1991,
17% in 2001 en 2003) – absolute toename van 952 personen;
- de stijging van het aandeel van de oudere bevolkingsgroep werd gecompenseerd door een afname van het
aandeel van de middengroep met 4% – absolute cijfers 201 personen.
26 Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Statistieken en Cijfers, situatie 1 januari 2009, december 2010.
27 Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Statistieken en Cijfers, situatie 1 januari 2009, december 2010.
28 Het natuurlijk saldo of geboorteoverschot is het verschil tussen het aantal geboorten en het aantal overlijdens.
29 Het migratiesaldo is het verschil tussen immigratie (inwijking) en emigratie (uitwijking).
30 Situatie op 01.01.2005, volgens de statistische gegevens van de Provincie Vlaams Brabant, 2006.
31 Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Statistieken en Cijfers, situatie 1 januari 2008, december 2010.
32 Situatie op basis van de bevolkingscijfers op 01.01.2004.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 68
Deze tendens in de bevolkingssamenstelling van Beersel zette zich verder na 2003 en duidt op een vergrijzing
van de bevolking. Beersel (19%) en Alsemberg (17%) noteren het grootste aandeel ouderen, gevolgd door Dworp
(16%) en Huizingen (16%). Enkel Lot heeft een kleiner aandeel ouderen, iets meer dan 14%. Opvallend is ook de
algemene daling van het aandeel van de middengroep in elke deelgemeente. Het aandeel van de jongeren in de
bevolking evolueert niet in alle deelgemeenten gelijk. Beersel en Alsemberg zagen het aantal jongeren in de
beschouwde periode duidelijk afnemen. Deze deelgemeenten worden geconfronteerd met een ontgroening van
hun bevolking. De overige deelgemeenten tekenden echter een stabiel aandeel jongeren op of een lichte
toename van het aantal jongeren.
7.1.5. GEZINNEN
In de periode 1997-2004 steeg het aantal gezinnen in de gemeente Beersel met 431 (dit is een relatieve stijging
van 4,9%). De relatieve toename was het sterkst in de deelgemeente Alsemberg (5,8% of 118 gezinnen), gevolgd
door Dworp (5,3% of 102 gezinnen), Lot (5,3% of 84 gezinnen) en Beersel (5,1% of 107 gezinnen). In Huizingen
was de toename het laagst, namelijk 1,7% of 20 gezinnen.
De gemiddelde gezinsgrootte in de gemeente Beersel bedroeg in 2004 2,53 personen per gezin. Tussen 1997 en
2004 is de gemiddelde gezinsgrootte afgenomen met 0,06%. De gemiddelde gezinsgrootte bedroeg in 1997 nog
2,59 personen per gezin. In 2007 bedroeg de gemiddelde gezinsgrootte 2,55 wat opnieuw een lichte stijging
impliceert33
.
7.1.6. BEVOLKING MET VREEMDE NATIONALITEIT
Het aantal inwoners met vreemde nationaliteit in de gemeente Beersel is in de periode tussen 1991 en 2003 met
398 eenheden toegenomen tot een totaal van 1.409. De bevolkingsgroep met een vreemde nationaliteit (1.409
vreemdelingen) maakte in 2003 6,1% uit van de totale bevolking in de gemeente Beersel. Ruim 1/3de van de
bevolkingsgroei in Beersel (+ 1.028) is in de beschouwde periode toe te schrijven aan de aangroei van bevolking
met vreemde nationaliteit. In 2007 bedroeg het aandeel inwoners met vreemde nationaliteit 6,4%34
. Naar 2010
toe is dit aandeel gestegen met 0,6%.
7.2. Analyse van de nederzettingsstructuur
7.2.1. NEDERZETTINGSPATROON
Kaart I 20: Bestaande nederzettingsstructuur
In grote lijnen kan men stellen dat de nederzettingsstructuur in Beersel het patroon aftekent van een ringvormige
concentratie bij de grenzen van de gemeente, gelegen rond een centraal open ruimtegebied. De aangelegde
infrastructuren (spoorwegen, kanaal, autosnelweg, gewestwegen…) en de invloedszone van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest hebben een relatief ingewikkeld en dicht nederzettingspatroon veroorzaakt waarin oude
nederzettingen echter bewaard bleven dankzij het landelijke (agrarische) karakter. Er kunnen een vijftal
woongebieden onderscheiden worden die overeenkomen met de deelgemeenten:
- dichtbebouwde kern van Huizingen met residentiële en landelijke woonwijken;
- dichtbebouwde kern van Lot;
- dichtbebouwde kern van Beersel met landelijke woonwijken;
- kleine, meer landelijke kern van Dworp met residentiële en landelijke woonwijken;
- historische kern van Alsemberg met vele omliggende residentiële wijken.
Binnen deze woongebieden vinden we dichtbebouwde kernen (het kerngebied), residentiële woonwijken en
zones met landelijk wonen terug. Het kerngebied omvat het samenhangend woonweefsel dat overgaat in
residentieel woongebied en landelijk wonen
Rondom de verstedelijkte rand van Brussel heeft zich een band van residentiële woongebieden (al dan niet in
woonparken) ontwikkeld. Deze residentiële woonontwikkelingen komen voornamelijk voor rond de historische
woonkernen van Dworp, Beersel en bij Alsemberg. In de oostelijke uithoek van de gemeente treft men ook
woonparken die eerder aansluiten bij de nederzettingsstructuren van Linkebeek en Sint-Genesius-Rode. De
33 Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale statistieken, december 2010.
34 Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale statistieken, december 2010.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 69
residentiële woonwijken kenmerken zich door hun planmatige ontwikkeling (wijken en grootschalige
verkavelingen) en hun duidelijke begrenzing van het woonweefsel.
In tegenstelling tot de residentiële woongebieden heeft het landelijk wonen zich veelal op een organische wijze
ontwikkeld. Het gaat vaak om lintbebouwing met landelijk woonkarakter. De morfologische afbakening van deze
woongebieden is niet altijd eenduidig of strikt omwille van hun organische groei.
De bebouwing in de kernen van Huizingen en Lot is hoofdzakelijk gesloten en halfopen en hun
nederzettingsstructuur vindt aansluiting bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wat zorgt voor hoge densiteiten.
De infrastructuren van spoor, kanaal en E19 hebben de Zennevallei versnipperd met een expansie van bedrijven
en woongebieden als gevolg. Het zwaartepunt van de bebouwing in Huizingen ligt ten westen van de E19 en sluit
aan bij de bebouwing van Buizingen op grondgebied Halle. Lot wordt doorsneden door het kanaal en de spoorlijn
96 welke zorgen voor een barrièrewerking. Zowel voor Huizingen als Lot ligt de bebouwing op vele plaatsen in de
onmiddellijke nabijheid van de industriële ontwikkelingen in de kanaalzone en de Zennevallei wat zorgt voor een
industrieel karakter van deze woongebieden.
De bebouwing in de kern van Beersel is hoofdzakelijk gesloten en halfopen. Buiten de kern treft men wijken aan
met hoofdzakelijk halfopen en open bebouwing en op verspreide locaties is de bebouwing nog vrij landelijk. Deze
landelijke woonwijken hebben lagere bouwdichtheden en liggen verder van de historische kernen.
De kern van Alsemberg is nauw verweven met de kern van Sint-Genesius-Rode. In de kern zelf treft men
gesloten en halfopen bebouwing aan, terwijl de residentiële buitenwijken hoofdzakelijk gekenmerkt worden door
open en halfopen bebouwing. Deze laatsten hebben lagere bouwdichtheden en liggen verder van de historische
kernen. Wat ook kenmerkend is voor Alsemberg is het sterke residentiële karakter en de aanwezigheid van
KMO’s en dienstverlenende bedrijven in de kern.
Dworp wordt gekenmerkt door een meer landelijk karakter met een ruimer aanbod aan open ruimte. Rond de kern
hebben zich een aantal residentiële en landelijke woonwijken ontwikkeld.
De residentiële groei in Alsemberg, Beersel en Dworp hangt nauw samen met de invloed die wordt uitgeoefend
door het Brussels hoofdstedelijk gewest en de belangrijke verkeersaders (naar Waterloo, naar Halle).
7.2.2. VOORZIENINGENNIVEAU
7.2.2.1. Openbare voorzieningen
Kaart I 21: Openbare voorzieningen
De kernen van Huizingen, Lot, Beersel en Dworp kennen een goed primair uitrustingsniveau. De meeste
voorzieningen zoals post, bibliotheek, basisschool, sporthal… zijn aanwezig. Alsemberg heeft de sterkst
uitgebouwde commerciële kern op lokaal niveau aangevuld met een reeks eerste lijnsvoorzieningen en de
gemeentelijk diensten.
tabel 8: Onderwijsvoorzieningen in Beersel (met aantal leerlingen: lager - kleuters)
gemeentelijk gesubsidieerd lager onderwijs
gemeentelijke gemengde basisschool Alsemberg Brusselsesteenweg 77b Alsemberg 132 – 52
gemeentelijke gemengde basisschool Dworp Alsembergsesteenweg 569 Dworp 134 – 57
gemeentelijke gemengde basisschool Huizingen Vaucampslaan 80 Huizingen 238 – 141
gemeentelijke basisschool Lot 1 Beerselsestraat 2 Lot 197 – 134
gemeenschapsonderwijs
freinetschool “De Boomhut” Oude Postweg 76 Alsemberg 129 – 67
vrij onderwijs
Sint-Victorinstituut secundair onderwijs Brusselsesteenweg 20 Alsemberg 547
gemengde basisschool Sint-Victor Alsemberg Brusselsesteenweg 20 Alsemberg 267 – 114
BuLo Sint-Victor Alsemberg Brusselsesteenweg 20 Alsemberg 77
gemengde basisschool Sint-Victor Beersel Hoogstraat 52 Beersel 203 – 98
gemengde basisschool Sint-Victor Dworp Kerkstraat 3 Dworp 135 – 103
kunstonderwijs
gemeenschapsonderwijs Muziekacademie ORFEUS Witteweg 18 Alsemberg
jeugdmuziekschool Jan-Niklaasstichting, ‘de Mierennest’ Lotsesteenweg 33 Dworp
danscentrum Pirouette – Grote Sleutel Alsemberg en andere locaties
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 70
Het Cultureel centrum van Beersel, CC De Meent, is gelegen in de Gemeenveldstraat 34 te Alsemberg. Het
Herman Teirlinckhuis, gelegen in het centrum van Beersel (Uwenberg 14) is ingericht als permanent museum met
ruimte voor tentoonstellingen rond actuele kunst. Hiernaast is de gemeente momenteel bezig met de oprichting
van een bezoekerscentrum voor Lambiekbieren te Alsemberg. Volgende bibliotheken bevinden zich op
grondgebied Beersel:
- hoofdbibliotheek – De Meent – Brusselsesteenweg 77c – Alsemberg;
- bibliobus als wijkwerking in Beersel, Lot en Huizingen;
- bibliobus als scholenwerking in Alsemberg, Beersel, Dworp, Huizingen en Lot.
7.2.2.2. Handelsapparaat
Het distributieapparaat van de gemeente Beersel heeft een gedifferentieerd aanbod, waarin de spreiding nauw
samenhangt met de ruimtelijke structuur en het niveau van de verschillende dorpskernen, alsook met de
Alsembergsesteenweg en de N6-Bergensesteenweg.
In de kern van Alsemberg en ter hoogte van het kruispunt van de Steenweg naar Halle en de Zoniënwoudlaan is het
handelsapparaat het sterkst uitgebouwd. Naast de eerstelijnsvoorzieningen zoals bakker, slager, apotheker,
krantenwinkel… treft men er ook enkele grootwarenhuizen, kledingzaken, banken, cafés en restaurants, traiteur,
kapperszaak, opticien, dierenzaak, droogkuis, tattooshop, fotostudio, immobiliënkantoor... Langs de
Brusselsesteenweg komen nog een tweetal autogarages en een tankstation voor. De meubelwinkel Vastiau Godeau
heeft een duidelijke bovenlokale uitstraling.
De kern van Beersel is eveneens van een goed handelsapparaat voorzien, zij het dan minder uitgebreid dan dit van
Alsemberg. De belangrijkste basisvoorzieningen zoals bakker, slager, apotheker maar ook enkele banken, kapper,
schoonheidsinstituut… zijn hier in voldoende mate aanwezig. Bijkomend speelt de deelgemeente Beersel een
belangrijkere rol op gebied van restauratie.
Tussen de dicht bevolkte centra van Huizingen en Buizingen heeft zich de laatste decennia een uitbreiding van het
handelsapparaat voorgedaan langs de Alsembergsesteenweg. De eigenlijke kern van Huizingen is, onafhankelijk
van de voorzieningen langs de Alsembergsesteenweg, voorzien van de primaire handelsvoorzieningen van lokaal
belang. Hiernaast komen enkele bijkomende zaken als fietsenwinkel, schrijnwerker, computerservice voor.
Bijkomend is het OCMW gelegen in de kern van Huizingen, een dienst die van belang is voor de hele gemeente
Beersel.
Lot kent evenals Huizingen goede primaire handelsvoorzieningen. Het aanbod is hier evenwel ruimer dan in
Huizingen en er zijn twee zones met ontwikkelingen. Ter hoogte van het station en de Stationsstraat hebben zich
enkele carrosseriebedrijven, een tuincentrum en een architectenbureau ontwikkelt, dit samen met enkele
restaurant/cafés en bakker, slager en kruidenierszaak. De Dworpsestraat en de omgeving van de kerk huisvesten
een aantal cafés en restaurants, 3 banken, 3 kappers, een begrafenisondernemer, broodjeszaak, krantenwinkel,
frituur en apotheker.
De voorzieningen in de kern van Dworp zijn hoofdzakelijk geënt op de Alsembergsesteenweg. De voorzieningen die
niet langs deze steenweg zijn gelegen blijven beperkt tot twee cafés en de CM. Langs de steenweg komen
voorzieningen voor zoals apotheker, bakker, slager, immobiliënkantoor, kledingzaak, elektrozaak, verkoop van
grasmaaiers, verkoop van keukens, kapper, snacks, 3 banken, begrafenisondernemer, bloemenzaak,
verzekeringen, fietsenwinkel en de post.
Samenvattend kan gesteld worden dat de kern van Alsemberg en in mindere mate ook de kern van Beersel goed
zijn uitgebouwd. De Alsembergsesteenweg trekt bovendien ook veel grootschalige handelsactiviteiten zoals
autogarages, slaap- en woonwinkels en fabrikanten, softwarezaken, … en dit zowel op grondgebied van Huizingen,
Dworp als Alsemberg. Beersel kent geen wekelijkse marktdagen.
7.2.3. WONINGPATRIMONIUM
7.2.3.1. Evolutie van het aantal woningen
In 1991 telde de gemeente Beersel 8.098 woningen. In de periode 1991-2001 kende Beersel een toename van
het woningpatrimonium met 451 eenheden (of +5,6%) tot 8.549 woningen. Van alle deelgemeenten kenden
Alsemberg (+189/+11%) en Beersel (+134/+7%) de sterkste toename van het aantal woongelegenheden, gevolgd
door Dworp (+97/+5%), Huizingen (+27/+2,4%) en Lot (+4). In 2004 telde de gemeente Beersel 9.002 woningen
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 71
(9.081 op basis van goedgekeurde vergunningen)35
. Deze nieuwe toename van het aantal woningen met 5,3%
t.o.v. het jaar 2001 wijst op een erg versnelde toename van het aantal woningen in de recentste periode.
7.2.3.2. Ouderdom van het woningbestand36
In de gemeente Beersel is circa 50% van het volledige woningpatrimonium ouder dan 50 jaar37
. Deze woningen
vragen bijzondere zorg om aan de moderne comforteisen of isolatienormen te kunnen voldoen. De gegevens
over het comfort van het woningenbestand (sectie 7.2.3.3) tonen echter aan dat ook in deze categorie het
onderhoud van de woningen goed is. De grootste groei in woningen dateert van de periode 1961-1980 (2500 of
27,5%) en zo’n 20% (1850) is jonger dan 30 jaar en kan beschouwd worden als het moderne woonpatrimonium
van de gemeente.
Het oudste woningbestand is terug te vinden in Dworp, gevolgd door Lot en Huizingen (concentratie 1919-1945)
en Beersel. Alsemberg heeft het jongste woningpatrimonium met een concentratie in de aangroei in 1961-1980.
De recente aangroei van het woningpatrimonium (na 1991) verloopt het snelst in Dworp.
7.2.3.3. Comfort van het woningbestand
Het comfortniveau van het woningbestand in de gemeente Beersel ligt zeer hoog met 77% van de woningen met
een middelgroot tot groot comfort en zelfs 64% met groot comfort. Bovendien is er een sterke daling merkbaar
t.o.v. 1991 in het aandeel woningen zonder klein comfort van 11% tot 4% Het comfortniveau is het grootst in
Alsemberg (82% middelgroot tot groot, 70% groot en 3% geen klein comfort), gevolgd door Beersel (82%, 69%
en 4%) en Dworp (78%, 67% en 5%). Lot (67%, 52% en 5%) en Huizingen (70%, 58% en 4%) hebben een lager
comfortniveau.
7.2.3.4. Woningtypologie
In de gemeente Beersel komt een groot aantal open bebouwingen voor en met 44% zijn ze in de meerderheid in
de gemeente. Open en halfopen bebouwing vertegenwoordigen samen 67,8% van het totale woningpatrimonium.
Slechts 23,3% van de woningen zijn eengezinswoningen van het gesloten type. Daarnaast bestaat 8,5% uit
appartementen of studio’s.
Deelgemeenten Alsemberg (63,4% open, 18,1% halfopen, 11,8% gesloten en 6,5% appartement of studio) en
Dworp (61%, 22,3%, 12% en 4,4%) kennen het meest open karakter. Beersel (43%, 26,3%, 19,6% en 10,9%)
kent een iets minder open karakter en Lot (16,8%, 24%, 47,2% en 10,8%) en Huizingen (20,8%, 31,1%, 36,5%
en 11,3%) hebben het meest gesloten karakter.
7.2.3.5. Sociale woningbouw en seniorenhuisvesting
In 2007 vertegenwoordigden sociale woningen 4% van het totale woningpatrimonium in Beersel. Dit bestond uit
17 sociale koopwoningen en 351 sociale huurwoningen38
. Bovenop dit aanbod werden realisaties van sociale
woningen gepland zoals weergegeven in tabel 9. Een gedeelte hiervan is intussen gerealiseerd of in de fase van
realisatie. Deze worden aangegeven met een *.
tabel 9: Geplande realisaties sociale woningen
locatie huurwoningen koopwoningen sociale kavels planning
Alsemberg – Ten Broek West 46 2011
Alsemberg – Ten Broek Oost 12 te bepalen
Alsemberg – De Zwaan 3 2010
Alsemberg – Pastoor Bolstraat 21 2008*
Alsemberg – Winderickx 2 27 2011
Beersel – Ukkelsesteenweg 6 2009*
Beersel – Grote Baan (Kerkeveld) 8 te bepalen
35 Bron: gemeente Beersel, gegevens januari 2004. Cijfers voor 2001: Beersel 1.948 woningen, Alsemberg 1.989 woningen,
Dworp 1.916 woningen, Lot 1.568 woningen, Huizingen 1.128 woningen / Cijfers voor 2004: Beersel 2.090 woningen,
Alsemberg 2.029 woningen, Dworp 2.045 woningen, Lot 1.714 woningen, Huizingen 1.203 woningen. 36
Bron: volks- en woningtelling van het NIS, 2001. 37
Bron: gemeente Beersel, gegevens januari 2004: in deze berekening werden de huizen waarvan het bouwjaar onbekend is
tot de categorie met bouwjaar voor 1961 gerekend. Verwerking gegevens woningbehoeftestudie Beersel, juli 2005. 38
Decreet grond- en pandenbeleid, 27 maart 2009.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 72
Dworp – Lotsesteenweg (’t Hoekske) 6 te bepalen
Dworp – Kerkstraat 21 2008*
Dworp – Alsembergsesteenweg 4 te bepalen
Dworp – Vroenenbosstraat 15 te bepalen
Huizingen – ex-bureel 4 2009*
Lot – F. Walravensstraat 7 2008*
Lot – Dworpsestraat 5 2010*
Lot – Zittert/Blokbos 20 20 2013
Lot – rijkswachtkazerne 5 *
Lot – Kantoor Artic 15 te bepalen
Lot – Cartonex 46 2014
totaal 185 98 8
Op 1 januari 2009 beschikte Beersel over 183 erkende plaatsen in een rusthuis, 30 serviceflats en geen plaatsen
in centra voor kortverblijf of in dagverzorgingscentra39
.
7.2.3.6. Leegstand
De gemeente Beersel telde op 08/12/2010 110 leegstaande woningen. Ten opzichte van het totaal
woningpatriumonium in de gemeente is dit aandeel miniem.
7.2.3.7. Herbestemming van panden
Gebouwen die leegstaan en/of verwaarloosd zijn (functieverlies,…) bieden potenties voor bijkomende
woongelegenheden, in zoverre deze compatibel zijn met de omgevende functies. Het betreft alle mogelijke
verouderde gebouwen en terreinen die hun hoofdfunctie verloren hebben. De gemeente wenst een aantal
kleinschalige bedrijvenzones die liggen ingebed in het woonweefsel te onderzoeken in functie van een
herbestemming naar wonen. Hiervoor komen onder meer de Cartonnex-site te Lot (zie BPA Wolfabriek), het
leegstaand winkelcomplex aan Kasteelstraat te Beersel en de 7 Kunstensite te Dworp in aanmerking.
7.2.3.8. Evolutie prijzen onroerende goederen
tabel 10: Prijzen onroerende goederen tussen 2003 en 2009 voor Beersel, zijn buurgemeenten, het
arrondissement Halle-Vilvoorde en het Vlaams Gewest
Beersel Drogen-
bos Halle
Sint-
Pieters-
Leeuw
Sint-
Genesius
-Rode
Arrondissement
Halle-Vilvoorde
Vlaams
Gewest
woningen (€)
2003 161.573 151.113 124.407 151.185 291.069 170.882 133.425
2005 223.708 185.082 164.953 188.810 363.813 225.246 170.211
2007 265.848 225.892 213.055 229.400 457.781 268.589 207.336
2009 261.623 217.369 208.199 237.884 423.235 264.673 215.489
appartementen (€)
2003 102.631 105.802 102.315 113.826 140.584 107.662 111.609
2005 166.711 146.371 164.262 120.430 170.566 143.269 142.972
2007 223.553 151.180 168.308 170.901 205.246 168.445 171.399
2009 231.631 161.511 190.595 170.165 271.921 185.792 182.598
bouwgronden (€/m²)
2003 85 - 89 118 85 108 87
2005 100 214 129 160 133 132 111
2007 138 - 130 185 232 180 129
2009 109 - 198 178 279 207 148
Bron: Lokale Statistieken Vlaanderen, december 2010 + eigen verwerking.
Het overzicht van de vastgoedprijzen illustreert enkele opvallende tendensen en hun ruimtelijke spreiding. De
prijzen voor de drie categorieën vastgoed kennen een sterke stijging. In 2009 is er een stagnatie in de prijzen of
zelfs een kleine daling. Dit kan verklaard worden door de wereldwijde economische crisis. Deze stagnatie of
daling van de prijzen is meer uitgesproken in Beersel dan zijn buurgemeenten, het arrondissement Halle-
Vilvoorde en het Vlaams Gewest.
39 Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale statistieken, december 2010.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 73
In 2003 zijn de prijzen voor woningen en appartementen in Beersel vergelijkbaar met deze van zijn
buurgemeenten (uitgezonderd Sint-Genesius-Rode) en het arrondissement Halle-Vilvoorde. De stijging van de
prijzen verloopt echter sneller is Beersel, waardoor de prijzen er in 2007 en 2009 gemiddeld hoger liggen. Dit is
uitgesproken het geval voor appartementen. Door de aanwezigheid van een groen en landelijk karakter neigt
Beersel meer en meer in de richting van exclusief dure vastgoedprijzen. Indien deze evolutie zich verder zet
dreigt het aanbod aan betaalbare woningen voor de middenklasse sterk terug te lopen.
7.2.4. PERCELENPATRIMONIUM40
7.2.4.1. Aanbod onbebouwde percelen langs uitgeruste infrastructuur
Onderstaande tabel geeft de actueel onbebouwde percelen langs uitgeruste infrastructuur in absoluut aantal weer
voor de gemeente Beersel en haar deelgemeenten waarbij een onderscheid wordt gemaakt naar het juridische
karakter (bestemming op het gewestplan, ligging binnen een goedgekeurd BPA of een vergunde verkaveling).
tabel 11: Samenvatting aanbod onbebouwde percelen langs uitgeruste infrastructuur
Beersel Alsemberg Lot Huizingen Dworp Groot - Beersel
geen extra bepaling 88 57 56 25 186 412
enkel BPA 13 83 24 46 0 166
enkel verkaveling 106 50 25 13 100 294
BPA + verkaveling 23 48 6 19 0 96
totaal 230 238 111 103 286 968
waarvan uit woongebieden 5 3 4 0 0 12
In de gemeente Beersel is er in totaal een woonreserve van 968 actueel onbebouwde percelen langs uitgeruste
infrastructuur. Deze komen hoofdzakelijk voor in woongebieden, woongebieden met landelijk karakter en
woonpark. Slechts enkele percelen (4,6%) komen voor in reservegebied voor wonen, woonuitbreidingsgebied of
liggen buiten het woongebied. De grootste reserve is gelegen in Dworp, Alsemberg en Beersel.
Van het totaal aantal actuele onbebouwde percelen langs uitgeruste infrastructuur is 43% enkel door het
gewestplan in hun gebruikskenmerken gedefinieerd en zijn dus niet onderworpen aan de voorschriften van een
vergunde verkaveling en/of een goedgekeurd BPA. Voor de overige percelen is dit laatste wel het geval.
7.2.4.2. Bijkomende perceelsmogelijkheden langs uitgeruste infrastructuur
Door bestaande percelen langs uitgeruste infrastructuur op te splitsten in meerder percelen kan het aanbod aan
onbebouwde percelen gevoelig verhoogd worden. Er wordt aangenomen dat voor elk onbebouwd perceel de
mogelijkheden van de betreffende woonzone (open, halfopen of gesloten bebouwing) volgens de ruimtelijke
ontwikkelingsmogelijkheden kunnen worden benut41
.
tabel 12: Samenvatting bijkomende perceelsmogelijkheden langs uitgeruste infrastructuur
Beersel Alsemberg Huizingen Lot Dworp Groot - Beersel
geen extra bepaling 56 37 19 53 71 236
enkel BPA 27 55 62 33 0 177
enkel verkaveling 29 16 8 9 22 84
BPA + verkaveling 8 1 4 0 0 13
totaal 120 109 93 95 93 510
waarvan uit woongebieden 0 0 0 0 0 0
40 Bron: Woonbehoeftestudie Beersel, 2005, D+A Consult.
41 Volgende berekeningscoëfficiënten worden gehanteerd :
in woongebied:
- gesloten bebouwing: de perceelsbreedte voor het realiseren van één woning wordt op 6 meter breedte berekend;
- halfopen bebouwing: de perceelsbreedte voor het realiseren van één woning wordt op 10 meter breedte berekend;
- open bebouwing: de perceelsbreedte voor het realiseren van één woning wordt op 15 meter breedte berekend.
in woongebied met landelijk karakter en woonpark:
- woningen: de perceelsbreedte voor het realiseren van één woning wordt op 20 meter breedte berekend.
wordt eveneens toegepast wanneer het een vergunde verkaveling betreft, aangezien de gegevens
betreffende het precieze aantal loten niet voor alle verkavelingen beschikbaar was.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 74
Naast de 968 actueel onbebouwde percelen beschikt de gemeente Beersel nog over 510 bijkomende
perceelsmogelijkheden op actueel onbebouwde percelen gelegen langs infrastructuur (10% in reservegebied voor
wonen en 6% in woonuitbreidingsgebied). Het aantal theoretische bouwmogelijkheden klimt hiermee reeds op tot
1.478 perceelsmogelijkheden. Van de bijkomende perceelsmogelijkheden op actueel onbebouwde percelen is
46% niet onderworpen aan extra bepalingen, 35% ligt binnen de grenzen van een bestaand BPA, 16% binnen
een goedgekeurde verkaveling en 3% zowel binnen de grenzen van een bestaan BPA als binnen een
goedgekeurde verkaveling.
7.2.4.3. Aanbod onbebouwde percelen niet langs uitgeruste infrastructuur in woongebied
Naast de 1.478 actueel onbebouwde percelen en bijkomende perceelmogelijkheden op actueel onbebouwde
percelen, beschikt de gemeente Beersel nog over 287 perceelsmogelijkheden gelegen in woongebied,
woongebied met landelijk karakter of woonpark die niet aan uitgeruste infrastructuur gelegen zijn42
. Voor 54% van
deze percelen geldt dat hun gebruikskenmerken enkel door het gewestplan gedefinieerd zijn. Ze zijn dus niet
onderworpen aan de voorschriften van een vergunde verkaveling en/of een goedgekeurd BPA. Dit geldt wel voor
de overige percelen.
tabel 13: Samenvatting aanbod onbebouwde percelen niet langs uitgeruste infrastructuur in woongebied,
woongebied met landelijk karakter of woonpark
Beersel Alsemberg Huizingen Lot Dworp Groot - Beersel
geen extra bepaling 53 14 32 22 33 154
enkel BPA 0 26 24 27 0 77
enkel verkaveling 44 0 0 0 1 45
BPA + verkaveling 0 6 0 5 0 11
totaal 97 46 56 54 34 287
7.2.4.4. Aanbod onbebouwde percelen niet langs uitgeruste infrastructuur in woonreservegebieden
Naast bovenstaande mogelijkheden beschikt de gemeente Beersel over nog 961 perceelsmogelijkheden in
reservegebieden voor woonwijken of woonuitbreidingsgebied. 81% van deze percelen bevinden zich binnen een
BPA of een vergunde verkaveling.
tabel 14: Samenvatting aanbod onbebouwde percelen niet langs uitgeruste infrastructuur in reservegebied voor
wonen of woonuitbreidingsgebied
Beersel Alsemberg Huizingen Lot Dworp Groot - Beersel
geen extra bepaling 77 69 0 0 40 186
enkel BPA 11 55 172 421 0 659
enkel verkaveling 44 0 0 0 0 44
BPA + verkaveling 0 72 0 0 0 72
totaal 132 196 172 421 40 961
Hier volgt een overzicht van alle woonuitbreidings- of reservegebieden voor woonwijken die niet aan infrastructuur
gelegen zijn en die elk een oppervlakte hebben van meer dan 0,9 hectare:
- WP 1: in het centrum van hoofddorp Alsemberg, gelegen in BPA.
- WU 1: in woonkern Huizingen op grens met Buizingen; geen bebouwing, beperkte verkavelings-
vergunningen, gelegen in BPA, ruimtelijk opgedeeld in verschillende eenheden en wordt niet als één groot
geheel ervaren, vlakke topografie.
- WU 2 en WU 3: aan de rand van woonkern Lot; grootschalig, geen bebouwing, gelegen in BPA, over de
terreinen lopen hoogspanningsleidingen. Twee korte reeds geasfalteerde toeritten aanwezig. De
noordwestelijke uitloper van WU 2 situeert zich in effectief overstromingsgevoeilig gebied. WU 3 bevindt zich
grotendeels in mogelijk overstromingsgevoelig gebied.
- WU 4: in woonkern Lot, geen bebouwing, geen verkavelingsvergunningen. Dit gebied situeert zich nagenoeg
volledig in mogelijk overstromingsgevoelig gebied.
42 Volgende berekeningscoëfficiënten worden gehanteerd:
- 25 woningen per hectare in kernen;
- 15 woningen per hectare buiten kernen.
Indien het gaat om percelen die zijn opgenomen in een BPA wordt rekening gehouden met het aantal voorziene
perceelsmogelijkheden in het BPA.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 75
- WU 5: aan rand woonkern Beersel; sterke helling, enkele restpercelen.
- WU 6: aan rand woonkern Beersel; vrij vlak terrein, enkele restpercelen met aansluitend het leegstaand
winkelcomplex aan de Kasteelstraat.
- WU 7: in hoofddorp Alsemberg; het terrein wordt volledig benut als weiland. Het terrein is duidelijk veel lager
gelegen dan de omringende wegen, geen verkavelingsvergunningen. WU 7 bevindt zich gedeeltelijk in
mogelijk overstromingsgevoelig gebied.
- WU 8: aan rand woonkern Dworp; kleinschalig, sterk versnipperd, akkerland, bos en weiland, zeer sterk
reliëfverschil.
- WU9: in de kern van Lot, gelegen in BPA Wolfabriek (site Cartonnex) (BPA rond kernversterking).
- WU 10: aan de rand van woonkern Dworp.
- WR 1: in hoofddorp Alsemberg; zuidelijk van domein Rondenbos (parkgebied), momenteel weiland.
- WR 2: aan rand hoofddorp Alsemberg; gelegen in BPA, noordelijk van domein Rondenbos (parkgebied),
momenteel weiland, hellend.
- WR 3: ten noorden van hoofddorp Alsemberg; gelegen in BPA, momenteel bosbegroeiing en akkerland.
Kaart I 22: Reservegebieden voor bouwmogelijkheden
tabel 15: Overzicht reservegebieden voor bouwmogelijkheden
naam gebied oppervlakte(ha) aantal woningen
aan 15 wo/ha aan 25 wo/ha
WP1 0,94 14 23
WU1 6,97 104 172
WU2 6,43 96 161
WU3 8,78 131 220
WU4 1,59 23 40
WU5 1,36 20 34
WU6 1,57 23 39
WU7 0,93 13 23
WU8 1,29 19 32
WU9 2,12 32 53
WU10 1,93 29 48
WR1 3,07 46 77
WR2 1,03 15 26
WR3 4,84 72 121
totaal WU + WR 37,86 562 945
Legende: WU = woonuitbreidingsgebied, WR = reservegebied voor wonen
7.2.5. ZONEVREEMDE WONINGEN
Kaart I 23: Zonevreemde entiteiten
tabel 16: Zonevreemde woningen per deelgemeente uitgesplitst naar bestemmingszone
lan
ds
ch
ap
pe
lijk
waard
evo
l ag
rari
sch
ge
bie
d
na
tuu
rge
bie
d
ag
rari
sch
ge
bie
d
KM
O
ind
us
trie
recre
ati
e
pa
rkg
eb
ied
reserv
eg
eb
ied
in
du
str
ie
gro
en
geb
ied
ge
bie
d v
oo
r o
pe
nb
aar
nu
t
die
ns
tverl
en
ing
sg
eb
ied
sto
rt i
n g
roe
ng
eb
ied
TO
TA
AL
Alsemberg 31 12 10 0 0 2 5 0 0 0 6 0 66
Beersel 23 14 48 2 0 6 7 0 1 2 0 1 104
Dworp 248 113 10 6 0 6 4 0 1 4 0 0 392
Huizingen 0 16 0 3 16 4 0 11 1 0 0 0 51
Lot 31 23 26 13 8 0 0 0 5 0 0 1 107
totaal 333 178 94 24 24 18 16 11 8 6 6 2 720
Bron: Gegevens gemeente Beersel zonevreemde woningen, 2004.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 76
Van het totaal aantal woningen in de gemeente Beersel zijn er 720 zonevreemd gelegen (inventaris 2004).
Opvallend zijn de cijfers voor de deelgemeente Dworp, waar bijna 20% van alle woningen zonevreemd gelegen
is.
Het grootste aantal zonevreemde woningen is gelegen in landschappelijk waardevol agrarisch gebied en
natuurgebied. Dit is vooral het geval in Dworp. In Alsemberg en Lot is het grootste aantal zonevreemde woningen
gelegen in zone voor landschappelijk waardevol agrarisch gebied. In Beersel zelf is het grootste aantal
zonevreemde woningen gelegen in agrarisch gebied terwijl in Huizingen evenveel zonevreemde woningen staan
in natuurgebied als in industriegebied.
7.2.6. DOORTREKKERSTERREIN VOOR WOONWAGENBEWONERS TE HUIZINGEN
Volgens de taakstelling van het RSV diende de provincie Vlaams-Brabant in de periode 2003–2010 95
standplaatsen voor doortrekkers te realiseren en 121 bijkomende standplaatsen voor residentiële woonwagens.
Volgens beslissing van de bestendige deputatie dd. 30.09.2004 werd Beersel aangeduid voor de realisatie van
een doortrekkersterrein van 15 standplaatsen. Dit terrein werd ondertussen gerealiseerd in Huizingen bij het
provinciaal domein aan de overzijde van de Henri Torleylaan. Dit staat los van de studie die momenteel door de
provincie wordt uitgevoerd waarbij voor de historisch ontstane locaties met woonwagenbewoning (zonevreemd)
naar een oplossing wordt gezocht met als doel de opmaak van een RUP. Momenteel bevindt deze studie zich in
de inventarisatiefase.
7.3. Knelpunten en kwaliteiten
7.3.1. KNELPUNTEN
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur
BARRIÈREWERKING INFRASTRUCTUUR: De E19, het kanaal en de spoorweginfrastructuur oefenen een effectieve
barrièrewerking uit. Daarbij worden de kernen en leefgemeenschappen fysisch van elkaar gescheiden.
GROOT AANDEEL OUDE WONINGEN: Algemeen wordt gesteld dat Beersel over een relatief oud woningpatrimonium
beschikt. Circa 50% van de woningen heeft de leeftijd van 50 jaar of meer bereikt. Vooral Lot en ook Huizingen
worden gekenmerkt door een groot aandeel aan oude woningen.
HOGE VASTGOEDPRIJZEN: Waar Beersel in 2003 vastgoedprijzen kende die gelijk lagen met de Vlaamse
gemiddelden, liggen de vastgoedprijzen nu voor alle categorieën aanzienlijk hoger dan de Vlaamse gemiddelden.
De vastgoedprijzen in Beersel stijgen versneld en lijken te evolueren naar de exuberante prijzen die Sint-
Genesius-Rode kenmerken. Het aanbod aan betaalbare kleine en middelgrote woningen komt in het gedrang.
INWIJKING (VREEMDE) SOCIALE BOVENKLASSE: De aangename woonomgeving, de goed uitgeruste kernen, de
nabijheid van Brussel vormen in combinatie met interessante vastgoedprijzen (in vergelijking tot de oostrand van
Brussel) sterke aantrekkingsfactoren voor een (vreemde) sociale bovenklasse.
EEN GROOT AANDEEL ZONEVREEMDE WONINGEN: Een sterke concentratie aan historisch zonevreemde woningen met
een groot percentage in Dworp vormt een conflict met de open ruimtebelangen en de realisatie van het Land van
Teirlinck. Niettemin wenst de gemeente rechtszekerheid te kunnen bieden aan haar inwoners.
BEBOUWINGSDRUK OP DE OPEN RUIMTE: Recent tekent zich een nieuwe en versnelde woonontwikkeling af, wat zeker
het geval is voor Lot. Nieuwe planologische ontwikkelingen binnen het GRUP VSGB zullen consequent moeten
gevolgd worden in functie van planbaten-schade.
GROOT RUIMTEBESLAG VAN DE OPEN EN HALF OPEN BEBOUWING: Beide bebouwingsvormen zijn samen goed voor
circa 70% van het woningpatrimonium. Hierdoor dragen zij bij aan de verdere uitdeining van de bebouwde kernen
en de toenemende bebouwingsdruk op het open landschap.
CONFLICTSITUATIES TUSSEN WONEN EN BEDRIJVEN (IN LOT EN HUIZINGEN): De nederzettingsstructuur heeft zich parallel
met de industriële activiteiten ontwikkeld. Problematische verwevingen, een beperkte open ruimte,… zijn het
gevolg.
STERKE ONTWIKKELING VAN LINTBEBOUWING: Vooral de Alsembergsesteenweg, ter hoogte van Dworp, raakt volledig
dichtgebouwd door lintbebouwing.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 77
DRUK OP WONEN VOOR EIGEN BEVOLKING: Door de sterke inwijking vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest staat
de huisvesting van de eigen bevolking onder druk. Dit fenomeen voelt men vooral langs de kanaalzone van
Anderlecht tot Halle.
VERZADIGING ALSEMBERG: Alsemberg raakt stilaan verzadigd met functies en bebouwing. Bovendien beschikt het
over een zeer beperkt groeipotentieel omwille van de ontsluiting (mobiliteit) en de te vrijwaren landschappelijke
kwaliteiten. Dit is een ernstig knelpunt indien Alsemberg zijn functie als hoofddorp moet kunnen invullen.
REORGANISATIE KERKGEBEUREN TE BEERSEL: de op handen zijnde kerkreorganisatie kan leiden tot belangrijke
leegstand – geen verder functioneel gebruik voor erediensten – van kerken in Beersel. Dergelijke leegstand kan
mogelijks leiden tot verwaarlozing en verkrotting van de kerkgebouwen.
7.3.2. KWALITEITEN
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur
INVLOEDSGEBIED VAN BRUSSEL: De hoofdstad heeft ook een grootstedelijk uitrustingsniveau dat attractief werkt op
het volledige grondgebied Beersel. Dit verhoogt onrechtstreeks het goede, reeds bestaande, voorzieningsniveau
van de gemeente tot een niveau dat de gemeente op zichzelf nooit zou kunnen dragen.
COMFORTNIVEAU: Het comfortniveau van het woningbestand in de gemeente ligt zeer hoog: 77% van het
woningpatrimonium betreft woningen met een middelgroot tot groot comfort. 64% van de woningen beschikt zelfs
over groot comfort.
GEDIFFERENTIEERD WOONMILIEU: De historisch gegroeide kernen van Alsemberg, Beersel en Dworp vormen samen
met de later ontwikkelde kernen van Huizingen en Lot een kenmerkende ringstructuur van nederzettingen,
waarvan elke pool gekenmerkt wordt door een eigen identiteit. De kernfuncties, winkel- en
gemeenschapsvoorzieningen zijn goed ingevuld. De verdichting en de hoge gebruiksgraad, de afwisseling tussen
pleinen en verbindingsassen, zorgt voor een gevarieerd stedenbouwkundig weefsel. Iedere kern heeft de
capaciteit om een eigen kenmerkende identiteit ontwikkelen. De aanpalende open ruimte tussen de
nederzettingsstructuren vormt een aantrekkelijk natuurlijk netwerk en vormt een kwalitatieve “groene schakel”
tussen de verschillende kernen.
VOORZIENINGEN: Algemeen kan gesteld worden dat de gemeente goed voorzien is op het gebied van socio-
culturele en recreatieve voorzieningen (scholen, sportzalen, cultureel centrum,…). Voor de verschillende kernen
is ruimte aanwezig om door inbreiding met kleinschalige ingrepen zowel de bebouwingsstructuur af te werken als
verbindingen met pleinen en groen te voorzien.
ONBEBOUWDE PERCELEN: Beersel heeft nog onbebouwde percelen en perceelsmogelijkheden. Voor de
verschillende kernen is ruimte aanwezig om door inbreiding met kleinschalige ingrepen zowel de
bebouwingsstructuur af te werken als meer grootschalige inbreidingsprojecten te voorzien al dan niet gekoppeld
met verbindingen met pleinen en groen.
LEEGSTAANDE BEDRIJFSGEBOUWEN: in de gemeente liggen een aantal leegstaande bedrijfspanden verweven in het
woonweefsel van de kernen. Deze kunnen voor wonen herbestemd worden.
REORGANISATIE KERKGEBEUREN TE BEERSEL: de op handen zijnde kerkreorganisatie kan leiden tot belangrijke
leegstand van kerken. Sommige van deze gebouwen kunnen onderdak bieden aan nieuwe functies.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 78
8. Bestaande ruimtelijk-economische structuur
De ruimtelijk-economische structuur behandelt de samenhang tussen gebieden die hoofdzakelijk worden
gekenmerkt door de aanwezigheid van economische functies. Hierbij wordt ingegaan op de kenmerken van de
locaties, de omvang en de aard van bedrijvigheid evenals op de relaties met de andere structuren.
8.1. Socio-economische kencijfers
8.1.1. BEROEPSBEVOLKING PER SECTOR43
In 2008 kende Beersel een beroepsbevolking van 10.518 personen, 10.053 hiervan waren effectief actief op de
arbeidsmarkt en de overige waren werkzoekenden. In tabel 17 is de verdeling van de beroepsbevolking over de
verschillende sectoren weergegeven voor Beersel, het arrondissement Halle-Vilvoorde, de provincie Vlaams-
Brabant en het Vlaamse Gewest. Hieruit blijkt dat er een lichte daling is van het aantal tewerkgestelden te Beersel
tussen 2002 en 2007 en dat de overgrote meerderheid van de beroepsbevolking actief is in de tertiaire en
secundaire sector. In vergelijking met de grotere ruimte-eenheden is het aantal tewerkstellingen in de secundaire
sector groot in Beersel.
tabel 17: Tewerkstelling per sector in 2002 en 2007
primair secundair tertiair quartair totaal
abs. % abs. % abs. % abs. %
2002
Beersel 30 0,43 2.359 33,77 3.616 51,76 981 14,04 6986
Arr. Halle-Vilvoorde 1.108 0,56 34.144 17,24 122.805 61,99 40.051 20,22 198.108
Vlaams-Brabant 2.640 0.80 56.368 17,13 168.921 51,34 101.066 30,72 328.995
Vlaams gewest 25.316 1,27 562.954 28,32 743.578 37,40 656,253 33,00 1.988.101
2007
Beersel 35 0,53 2.346 35,19 3.264 48,96 1.021 15,32 6666
Arr. Halle-Vilvoorde 1.130 0,53 33.024 15,46 133.971 62,73 45.434 21,27 213.559
Vlaams-Brabant 2.177 0,61 54.106 15,17 186.275 52,21 114.222 32,01 356.780
Vlaams gewest 15.490 0,72 544.562 25,45 846.834 39,57 732.992 34,25 2.139.878
8.1.2. KENCIJFERS SOCIO-ECONOMISCHE TOESTAND44
De werkgelegenheidsgraad (tabel 18) geeft aan in hoeverre er veel of weinig jobs zijn in een bepaald geografisch
gebied. Hiervoor wordt de verhouding genomen tussen het totaal aantal arbeidsplaatsen (de totale
werkgelegenheid) in een bepaald geografisch gebied en de beroepsbevolking. In 2007 kende Beersel een
werkgelegenheidsgraad van 63,32%, ten opzichte van 2003 betekent dit een stijging met zo’n 6%. Deze stijging is
groter dan deze in het arrondissement, de provincie en het Vlaams gewest. Wel kent Beersel een lagere
werkgelegenheidsgraad dan de ruimere geografische gebieden. Dit kan verklaard worden door de beperkte
aanwezigheid van industriële werkgevers, het landelijk karakter van de gemeente en de nabijheid van de
tewerkstellingspool Brussel.
De werkloosheidsgraad (tabel 18) is de verhouding tussen het aantal werkzoekende inwoners van een bepaald
geografisch gebied en de totale beroepsbevolking. De werkloosheidsgraad in Beersel is kleiner dan deze in het
arrondissement, de provincie en het Vlaams gewest. De daling tussen 2003 en 2008 is wel minder uitgesproken
in Beersel in vergelijking met de ruimere geografische gebieden. Globaal kan gesteld worden dat Beersel niet
wordt geconfronteerd met een fundamenteel werkloosheidsprobleem.
De werkzaamheidsgraad (tabel 18) geeft de verhouding weer van het effectief aantal werkenden tot de bevolking
op beroepsactieve leeftijd. Terwijl de activiteitsgraad (tabel 18) de mate aangeeft waarin de bevolking op
arbeidsleeftijd (tussen 18 en 64 jaar) actief is op de arbeidsmarkt. De werkzaamheids- en activiteitsgraad te
Beersel zijn sterk vergelijkbaar met deze in de ruimere geografische context. Tussen 2003 en 2008 is er
bovendien nauwelijks sprake van een wijziging in deze factoren.
43 Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale statistieken, december 2010 + eigen verwerking.
44 Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale statistieken, december 2010 + eigen verwerking.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 79
tabel 18: Werkgelegenheidsgraad (WGG), werkloosheidsgraad (WLG), werkzaamheidsgraad (WZG) en
activiteitsgraad (AG) in 2003 en 2008 (2007 voor WGG)
entiteit WGG WLG WZG AG
2003 2007 2003 2008 2003 2008 2003 2008
Beersel 57,37% 63,32% 5,44% 4,42% 69,20% 70,49% 73,17% 73,75%
Arr. Halle-Vilvoorde 75,97% 80,47% 5,51% 4,81% 69,16% 71,11% 73,19% 74,71%
Vlaams-Brabant 69,89% 73,17% 5,76% 4,69% 68,97% 71,26% 73,19% 74,77%
Vlaams gewest 73,02% 75,67% 7,53% 5,82% 67,17% 70,13% 72,64% 74,46%
8.2. Economische dynamiek
Om inzicht te krijgen in de economische dynamiek van Beersel werd gebruik gemaakt van het onderzoek ‘de
economische slagkracht van de ondernemingen in Vlaanderen’ (2005)45
. Naast een analyse van de economische
kencijfers biedt dit onderzoek ook inzicht in de ruimtelijke evolutie van de Economic Decision Power46
.
8.2.1. BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE PER WERKNEMER
Deze ratio geeft weer hoeveel waarde de werknemers van een onderneming toevoegen aan aangekochte en
verbruikte goederen en diensten. Dit is dus een indicatie voor de productiviteit van een bedrijf. Voor Vlaanderen
was de bruto toegevoegde waarde per werknemer in 2003 het hoogst in het Vlaams stedelijk gebied rond
Brussel. De mediaan47
bedroeg er 60.806 euro per werknemer. De mediaan van de toegevoegde waarde per
werknemer lag in Beersel lager (€ 53.000) en vertoonde ten opzichte van het voorafgaande jaar ook geen groei.
tabel 19: Toegevoegde waarde (mediaan) per werknemer voor de periode 1999-2003 en stijgingsindexen (1999 =
100)
entiteit 1999 2001 2003
€ index € index € index
gemeente Beersel 49.608 100 53.000 106,8 53.000 106,8
Vlaams gewest 51.000 100 53.000 103,9 56.600 111,0
8.2.2. BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE PER OMZET
Deze indicator, ook bruto toegevoegde waardemarge genoemd, geeft aan hoeveel toegevoegde waarde wordt
gecreëerd voor een bepaalde waarde. Een hoge waarde duidt op de productie van goederen of diensten met veel
toegevoegde waarde die weinig concurrentiegevoelig zijn. Beersel kant een relatief hoge bruto toegevoegde
waardemarge in vergelijking met het Vlaams gewest.
tabel 20: Bruto toegevoegde waardemarge voor de periode 1999-2003 en stijgingsindexen (1999 = 100)
entiteit 1999 2001 2003
% index % index % index
gemeente Beersel 28,0 100 30,0 107,1 28,9 103,2
Vlaams gewest 26,1 100 26,1 100 26,6 101,9
8.2.3. INVESTERINGEN PER BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE
De investeringen per bruto toegevoegde waarde zijn een algemene maat voor de omvang van investering in een
geografisch gebied en geven inzicht in de toekomstverwachtingen op bedrijfseconomisch vlak. Beersel kende een
investeringspiek in de periode 2000-2001. In 2003 vielen de investeringen terug tot 89,3%van het referentiejaar
1999. De daling ten opzichte van het referentiejaar is kenmerkend voor het volledige Vlaamse Gewest. De
investeringsgraad was echter het laagst in het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (11,9% in 2003).
45 Inge Brunello, Michael Goethals en Thierry Vergeynst, De economische slagkracht van de ondernemingen in Vlaanderen.
Economic Decision Power, evolutie en ruimtelijk spreidingspatroon, Stativaria 35, uitg. Ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap, (09-2005). 46
Economic Decision Power (EDP) meet de economische slagkracht van ondernemingen binnen een bepaald gebied. 47
Mediaan: middelste van de naar grootte gerangschikte waarnemingen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 80
tabel 21: Investeringsgraad (mediaan) voor de periode 1999-2003 en stijgingsindexen (1999 = 100)
entiteit 1999 2001 2003
% index % index % index
gemeente Beersel 18,7 100 21,6 115,5 16,7 89,3
Vlaams gewest 19,9 100 19,9 100 16,9 84,9
8.2.4. NETTORENDABILITEIT VAN HET EIGEN VERMOGEN NA BELASTINGEN
Deze ratio geeft aan hoeveel winst de gemiddelde onderneming op haar eigen vermogen genereert. Beersel
scoort hier algemeen beter dan het Vlaamse Gewest. Deze situatie wordt algemeen bevestigd in het Vlaams
stedelijk gebied rond Brussel. De evolutie van de nettorendabiliteit verloopt voor Beersel omgekeerd evenredig
met het investeringsverloop voor de periode 2000-2003. De terugval van de rendabiliteit in de periode 2001-2002
was typerend voor het volledige Vlaamse gewest. Nadien werd een duidelijke toename vastgesteld.
tabel 22: Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen voor de periode 1999-2003 en
stijgingsindexen (1999 = 100)
entiteit 1999 2001 2003
% index % index % index
gemeente Beersel 8,3 100 7,7 92,8 9,9 119,3
Vlaams gewest 7,5 100 7,3 97,3 8,0 106,7
8.2.5. CONCLUSIE: BEERSEL ECONOMISCH GEPOSITIONEERD
Het volledige onderzoek naar de Economic Decision Power analyseert een veel uitgebreider scala van
economsiche kencijfers en indicatoren. Geografisch konden op een zinvolle wijze 5 clusters met specifieke
economische kenmerken onderscheiden worden. Voor het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel wordt aan de
mediaan-onderneming een specifiek profiel toegekend. De bruto toegevoegde waarde per werknemer is er hoog,
evenals de loonkost. Toch is het geen kapitaalintensieve regio. De investeringen zijn er bovendien naar
verhouding het laagst. Toch scheert de winstgevendheid hoge toppen. De schuldgraad is er eerder aan de hoge
kant. Dit beeld gaat op voor de noordelijke rand van Brussel (en Drogenbos) maar niet voor Beersel.
Op basis van de volledige analyse springen voor de Beerselse bedrijven (in de onderzochte periode) vooral de
hoge zelffinancieringsgraad en de lage schuldgraad op. Voor het overige beantwoorden de kencijfers van de
Beerselse bedrijven aan de gemiddelden van het Vlaamse Gewest. De Beerselse bedrijven scoren dus algemeen
goed. Van de buurgemeenten verkeert Halle in een vergelijkbare situatie. De economie van Drogenbos vertoont
de kenmerken die we ook aantreffen in de noordrand van Brussel. Linkebeek behoort tot een minder
benijdenswaardige groep, waar een zwakke toegevoegde waarde gecompenseerd wordt door een lagere
loonkost en waar de schuldpositie eerder hoog is. De economieën van Sint-Pieters-Leeuw en Sint-Genesius-
Rode worden gekenmerkt door een relatief lage productiviteit in combinatie met een zwakker rendement en een
eerder hoge schuldpositie.
8.3. Ruimtelijke analyse van de industrie- en bedrijventerreinen
Kaart I 24: Overzicht bestaande bedrijvenzones
8.3.1. RUIMTELIJKE SITUERING VAN DE ECONOMISCHE ACTIVITEITEN
Naast de aanwezige open ruimte en het stedelijk weefsel beschikt Beersel eveneens over een aantal gebieden
met een concentratie aan economische activiteiten. De grootse industriegebieden komen voor in de
deelgemeenten Huizingen en Lot, nabij het kanaal Brussel-Charleroi, de Zenne en de spoorweg. Deze zones
bevatten grotendeels historisch gegroeide industrieën die na 1970 werden aangevuld met een aantal nieuwe
vestigingen. Deze zones zijn nagenoeg volledig ingevuld met actieve bedrijven.
Zones voor ambachtelijke bedrijven en KMO’s treft men aan op het grondgebied van de deelgemeenten Dworp
en Alsemberg, voornamelijk verspreid langs de Alsembergsesteenweg. Dienstverleningsgebieden treft men
hoofdzakelijk in Alsemberg en Beersel. Deze zones zijn meestal klein en versnipperd en komen voor rond oude
kernen van bedrijfsactiviteit. Ze hebben doorgaans dan ook geen groeipotentieel voor economische activiteiten.
Hiernaast zijn ze meestal verweven met woongebieden, woonparken, natuurgebieden en landschappelijk
waardevol agrarische gebieden.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 81
Langs de Steenweg op Halle hebben zich te Alsemberg activiteiten ontwikkeld die inspelen op de makkelijke
bereikbaarheid en de plaatselijke behoeften. Het gaat om een verweving van wonen, bedrijvigheid en kleinhandel
die zich manifesteert onder de vorm van een activiteitenstrip welke gedeeltelijk op het grondgebeid van Sint-
Genesius-Rode gesitueerd is. Ook in Huizingen en Dworp hebben zich bij de Alsembergsesteenweg activiteiten
gevestigd, maar hier op een iets meer bescheiden schaal. Verder komen, verspreid over de gemeente, een
aantal zonevreemde bedrijven voor.
8.3.2. BESTAANDE EN BESCHIKBARE BEDRIJVENTERREINEN
8.3.2.1. Overzicht bedrijventerreinen
In de tabel 23 wordt een overzicht gegeven van de bedrijvenzones, hun bezettingsgraad en de nog beschikbare
gronden. Ze liggen deels of volledig in geëigend industriegebied of gebied voor ambachtelijke bedrijven en KMO.
De bedrijvenzones die in niet-geëigende zones gelegen zijn volgens het gewestplan kregen een aangepaste
bestemming door de opmaak van een BPA. De bedrijvenzones bij de kern van Alsemberg (Volvo-site, Vastiau-
site en Delhaize-site) bleven niet behouden als zone voor ambachtelijke bedrijven en KMO.
Volgens de inventaris van de GOM van januari 2005 beschikt Beersel over 4 belangrijke bedrijventerreinen (> 5
ha). In dit overzicht ontbreken echter enkele grensoverschrijdende gebieden voor bedrijvigheid (Alsemberg, site
Laborelec, ca. 7 ha in Beersel; Lot, gebied voor ambachtelijke bedrijven en KMO Zuun/Smis, ca. 3 ha in Beersel).
Indien deze terreinen voor bedrijvigheid worden meegerekend, bedraagt de totale oppervlakte aan
bedrijventerreinen ca. 157,92 ha of 5,3% van de totale oppervlakte van de gemeente Beersel.
tabel 23: Bezettingstabel bedrijventerreinen, situatie 2005
bedrijventerrein
tota
le o
pp
. g
ew
estp
lan
(h
a)
bezet
(ha
)
reserv
e b
ed
rijv
en
(h
a)
reserv
e
pro
jecto
ntw
ikkela
ar
(ha
)
nie
t in
ge
no
men
op
pe
rvla
kte
(h
a)
tijd
elijk
nie
t-re
ali
seerb
are
op
pe
rvla
kte
(h
a)
defi
nit
ief
nie
t-re
aliseerb
are
op
pe
rvla
kte
(h
a)
Laekebeek – Lot 50,03 33,99 14,76 0,50 0,00 0,65 0,12
Heideveld – Huizingen48
21,5 16,56 1,72 1,33 1,08 0,58 0,11
Zenneveld – Huizingen 39,66 36,60 1,56 0,00 0,00 1,32 0,19
De Gijseleer – Huizingen 24,38 16,75 6,13 0,00 0,00 1,43 0,07
Vaucampslaan / St. Léonard – Huizingen 2,27 0,99 1,01 0,00 0,26 0,00 0,00
Nering – Beersel 1,39 0,74 0,10 0,00 0,06 0,49 0,00
F. Walravensstraat – Lot 1,30 1,27 0,00 0,00 0,00 0,01 0,02
Vaartweg – Lot 1,28 1,28 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
H. Torleylaan – Huizingen 1,19 0,64 0,21 0,00 0,00 0,34 0,00
Vroenenbosstraat – Dworp 1,18 1,01 0,00 0,00 0,11 0,02 0,04
Alsembergsesteenweg – Dworp 1,11 0,65 0,00 0,00 0,14 0,32 0,00
Oude Vijverweg / ex-kartonfabriek – Dworp 1,00 0,93 0,00 0,00 0,07 0,00 0,00
Zevenbronnenstraat – Dworp 0,69 0,69 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Steenweg naar Halle – Dworp (Ten Broek) 0,53 0,51 0,00 0,00 0,00 0,02 0,00
Zevenbronnen / 7 kunsten-site – Dworp 0,41 0,28 0,00 0,00 0,00 0,12 0,00
totaal 147,92 112,89 25,49 1,83 1,72 5,3 0,55
Bron: GOM Vlaams-Brabant, Bezettingstabel januari 2005 en eigen verwerking
48 De GOM bezettingstabel(2005) situeert het volledige gebied Heideveld (45,99 ha) verkeerdelijk op het grondgebied van
Beersel. Grote delen ten westen van de Zenne zijn op het grondgebied van Sint-Pieters-Leeuw gelegen. De bezettingsgraad
voor Heideveld (Beersel) werd afgeleid op basis van de cijfers voor het totaal van het gebied. Hierdoor zijn de gegevens
mogelijk licht afwijkend van de realiteit ter plaatse.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 82
8.3.2.2. Beschrijving bedrijventerreinen
Industriegebied Heideveld-De Gijseleer
Het industriegebied Heideveld-De Gijseleer bestaat uit een strook langs Zenne en spoorweg Bergen-Brussel en
een zone gelegen tussen de Demeurslaan en spoorweg Halle-Schaarbeek.
Heideveld ligt ingeklemd tussen de Zenne en spoorlijn 96. Aan de noordzijde sluit het gebied aan op het
industriegebied Zenneveld (Zenneveld-Kleine Kolder) in Sint-Pieters-Leeuw. Een smalle strook natuurgebied
langsheen de Zenne scheidt beide delen. Praktisch alle industriële kavels zijn volledig in gebruik. Er rest slechts
een beperkte reserve voor de bestaande bedrijven. Centraal in het industriegebied ligt echter nog een vrij groot
landbouwperceel.
Heideveld is een historisch gegroeid bedrijventerrein en de meeste bedrijven hebben nog een industrieel
karakter. Verruit het grootste bedrijf in deze zone is Nexus (productie kabels). Daarnaast treffen we Fuchs
(productie motoroliën), Amacro (bouw en aanverwanten) en Montefiore (gieterij). Heideveld, de weg parallel aan
de spoorlijn, ontsluit via de Alsembergsesteenweg (zuid) of Laaklinde (noord). De weg heeft een wisselend profiel
en heeft een zeer beperkte breedte. Door onaangepaste snelheid van zowel het vrachtverkeer als het aanwezige
sluipverkeer staat de verkeersveiligheid en de verkeersleefbaarheid onder druk.
Het gebied De Gijseleer sluit hier integraal op aan. Dit gebied omvat de bedrijven langsheen de G. Demeurslaan,
de Molenstraat, de Guido Gezellestraat en de Watermolenstraat. In het zuidwesten sluit dit industriegebied aan
op het industriegebied Zenneveld (grondgebied Beersel), ingesloten tussen de G. Demeurslaan, de Kortestraat,
de A. Vaucampslaan en spoorlijn 96.
Ter hoogte van het station van Huizingen bevinden zich, verweven met het industriegebied, een aantal
woonstraten die samen Neerdorp vormen. Volgens het gewestplan wordt het industriegebied hoofdzakelijk
omgeven door woongebied, bufferstroken en landschappelijk waardevol agrarisch gebied.
Het industriegebied is quasi volledig ingenomen door bedrijvigheid. De nog beschikbare percelen liggen
grotendeels langs de G. Demeurslaan en vormen voornamelijk een reserve voor de bestaande bedrijven. Deze
bedrijven hebben een eerder polyvalent karakter. Siemens (informaticatoepassingen), Dolmen/Infoco
(informaticatoepassingen), Pharma Logistics (distributie) en Decoma Belplas (productie auto-onderdelen) zijn de
belangrijkste bedrijven. Ook de technische dienst van de gemeente Beersel bevindt zich bij de G. Demeurslaan.
Het industriegebied De Gijzeleer kent slechts een zeer beperkte leegstand, ondermeer door de herstructurering
van oude bedrijventerreinen. Oudere bedrijfsgebouwen bij de Vaucampslaan kregen een recreatieve functie
(karting en horeca). Enkel de voormalige papierfabriek Catala staat momenteel leeg. Dit historisch gegroeid
bedrijf bij de Molenbeek was het enige met een nadrukkelijk industrieel karakter.
De ontsluiting van het gebied gebeurt via de G. Demeurslaan, de Guido Gezellestraat en de A. Vaucampslaan in
de richting van de Alsembergsesteenweg. Het zwaar industrieel verkeer bedreigt de verkeersleefbaarheid in
Neerdorp en langs de Guido Gezellestraat. De verkeersveiligheid in de ontsluitingswegen van het industriegebied
staat onder druk.
Industriegebied Zenneveld
Het Zenneveld ligt tussen de zone Heideveld-De Gijseleer en de gemeentegrens met Buizingen (Halle) en omvat
ongeveer 0,6 ha met bebouwing en wegenis. Dit gebiedje is quasi volledig ingevuld met gemengde bedrijvigheid.
Op het gewestplan is het volledige gebied gelegen in natuurgebied. Het gebied sluit aan op de grens met Halle en
het station van Buizingen.
Industriegebied Laekebeek
Laekebeek ligt ten noorden van de woonkern van Lot, tussen de Zenne en spoorlijn 96. Volgens het gewestplan
wordt het industriegebied omgeven door landschappelijk waardevol agrarisch gebied, bufferzones, natuurgebied
en woongebied. De meeste percelen van het industriegebied zijn in gebruik. De braakliggende percelen bij de
Hemelstraat zijn voornamelijk reservegebied voor de aanwezige bedrijven. Centraal in het gebied Laekebeek ligt
nog een strook weiland die verbindt met het aangrenzende agrarisch gebied. Desondanks is de buffering van het
industriegebied ten opzichte van dit agrarische gebied beperkt.
Ook dit industriegebied is historisch gegroeid. Wel heeft zich al een ingrijpende herstructurering afgespeeld. De
belangrijkste firma’s zijn Colruyt, Collivery, Bio-Planet, Okay, DHL.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 83
De ontsluiting van het gebied gebeurt via de Hemelstraat, de Jozef Huysmanslaan en de Albert Denystraat in de
richting van de Zennestraat. Hier wordt aangetakt op het op- en afrittencomplex van de autosnelweg E19. De
ontsluitingswegen zijn niet altijd berekend op hun functie. In de Hemelstraat en de Zennestraat zet het
vrachtverkeer voor Laekebeek de verkeersleefbaarheid in de aanpalende woonkernen onder druk. De Albert
Denystraat, en in mindere mate de Hemelstraat, zijn dan weer te smal om als ontsluitingsweg te dienen.
Industriegebied Vaartweg
Dit gebied, geprangd tussen spoorlijn 96 en het kanaal Brussel-Charleroi, ligt aan de achterzijde van het station
van Lot. Aan alle zijden, uitgezonderd bij het kanaal (west) wordt het gebied omgeven door buffergebied. Het
grootste gedeelte van deze zone is in gebruik. Enkel aan de kant van Sashoek is nog een braakliggend terrein
aanwezig.
In deze bedrijvenzone werd geen leegstand geconstateerd. De belangrijkste bedrijven zijn het natuursteenbedrijf
Dedoruin, AGS Brussels (verhuisfirma en stockageruimte) en PMS (bouwbedrijf). Het gebied ontsluit via de
Vaartweg. Hier veroorzaakt het vrachtverkeer op de smalle weg een mogelijk conflict met het verkeer op de
fietsroute bij het kanaal Brussel-Charleroi.
KMO-zone Vaucampslaan (St.-Léonard)
Dit gebied, palend aan het station van Huizingen en de lokale basisschool, wordt volgens het gewestplan
omgeven door woongebied en woonuitbreidingsgebied. Papierfabriek St.-Léonard ontwikkelde zich hier bij de
Molenbeek. Een deel van het terrein is braakliggend. De kartonfabriek sluit aan bij de woonbebouwing. Een
aantal gebouwen van de kartonfabriek zijn vervallen en niet meer in gebruik. Langs de spoorlijn bevindt zich een
smalle bufferstrook en een zone voor openbaar nut. De toegang tot deze KMO-zone bedreigt de
verkeersveiligheid bij de basisschool.
KMO-zone H. Torleylaan
Dit gebied ligt in het centrum van Huizingen. Het wordt omgeven door woongebied en het natuurgebied bij de
Molenbeek. Er bevinden zich een kartonfabriek en een schrijnwerkerij. Een beperkt areaal is braakliggend of
wordt gebruikt als weiland.
De aanwezigheid van een kartonfabriek op deze locatie is historisch gegroeid als gevolg van de nabijheid van de
Molenbeek. De kartonfabriek wordt door middel van een boomaanplanting afgeschermd van de omliggende open
ruimte. De ontsluiting gebeurt via het centrum van Huizingen.
KMO-zone F. Walravensstraat
Dit gebied, bij het kanaal Brussel-Charleroi, sluit aan bij de uitloper van het woongebied ‘Lot over het kanaal’.
Aanpalend duidt het gewestplan ook buffergebied aan. In het gebied zijn magazijnen gelegen (White Night) en
een bedrijf in pneumatisch materiaal (Norgren). Op een klein restperceel na is het volledige terrein in gebruik. Er
is geen leegstand. De magazijnen strekken zich ook uit in het aanpalende woongebied maar worden verweefbaar
geacht. Rond de bedrijven is een groenbuffer aangelegd. Het vrachtverkeer ontsluit via de Frans Walravensstraat
en de Stationsstraat en heeft ook hier impact op de verkeersleefbaarheid.
KMO-zone Zuun / Smis
Dit gebied omvat de baanontwikkelingen bij de Bergensesteenweg (N6) en wordt quasi volledig omgeven door
agrarisch gebied (ten oosten). Quasi alle percelen zijn ingenomen door bedrijven of woningen, maar men treft wel
een aantal leegstaande panden en winkels aan. Rond een aantal bedrijven is er een groenbuffer aangelegd. De
belangrijkste bedrijven zijn Imberpel Benelux (productie roofing), Shurgard (self storage) en Lyfra-Partagro
(distributie). Het bedrijf Lyfra-Partagro ligt buiten de geëigende gewestplanbestemming in agrarisch gebied. Lyfra
Partagro wenst in de nabije toekomst uit te breiden. In uitvoering van het planologisch attest werd hiertoe het
bedrijfs-BPA Smis/Lot opgemaakt (definitief goedgekeurd door gemeenteraad 13.09.2006). Alle bedrijven
ontsluiten naar de Bergensesteenweg.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 84
KMO-zone Oude Vijverweg / ex-kartonfabriek
Deze bedrijvenzone ligt in de vallei van de Molenbeek tussen Dworp en Huizingen. Aansluitend op het
bedrijventerrein bevinden zich het Domein Hanenbos en het Provinciaal Domein. Op het gewestplan worden
beide domeinen als parkgebied en deels als natuurgebied aangeduid. Ten oosten van de KMO-zone ligt een
woonpark. Het volledige gebied is effectief overstromingsgevoelig.
Op twee restpercelen na wordt deze zone volledig bezet door de ex-kartonfabriek Coosemans en meubelfabriek
Hallerbosmeubel. De aanwezigheid van een kartonfabriek op deze locatie is historisch gegroeid als gevolg van de
nabijheid van de Molenbeek. Beide bedrijven worden ontsloten via de Oude Vijverweg naar de
Alsembergsesteenweg en worden door een groenbuffer afgeschermd van de omgeving.
KMO-zone Vroenenbosstraat
Dit gebied, gelegen in een woonlint ten zuiden van de kern van Dworp, strekt zich uit ten oosten en ten westen
van de Vroenenbosstraat. Door een vernielende brand in 2005 werd de volledige bebouwing van het westelijke
deel getroffen. Een BPA (in opmaak) vervangt de gewestplanbestemming ten voordele van wonen. Het gebied
wordt omgeven door landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Door het reliëf zijn de gebouwen geïntegreerd
in het landschap. De ontsluiting gebeurt rechtstreeks aan de Vroenenbosstraat. Momenteel loopt de
aankoopprocedure door de huisvestingsmaatschappij woonpunt Zennevallei.
KMO-zone Zevenbronnenstraat
Dit bedrijventerrein, aan de rand van Dworp, ligt in de vallei van de Zevenborrebeek. Het gebied omvat een oud
bedrijfsgebouw dat gebruikt wordt door een aantal kleinere bedrijfjes. Het betreft een firma in tuinonderhoud, een
fabrikant van smeedijzeren hekken en poorten, een krantenbezorger van streekbladen en een kleine transporteur.
Een deel van de bedrijfsgebouwen staat leeg. Een ander deel van het gebied wordt ingenomen door woningen.
De site wordt ontsloten via de Zevenbronnensraat. Op het gewestplan wordt de KMO-zone omgeven door
woongebied, woonpark, natuurgebied en agrarisch gebied. Rondom de site is een groenbuffer aangelegd. Het
volledige gebied is effectief overstromingsgevoelig.
KMO-zone Zevenbronnenstraat / 7-kunsten
Dit bedrijventerrein wordt ingesloten door woongebied. Op deze locatie bevond zich eertijds een
conservenfabriek. Momenteel worden de bedrijfsgebouwen ingepalmd door kleinere bedrijfjes (twee
schrijnwerkerijen, een handelaar in natuursteen en een fabrikant van smeedijzeren poorten). Voorts werkt hier
ook een kunstschilder. De site wordt ontsloten via de Zevenbronnensraat. De ongebruikte percelen zijn eerder
beperkt en worden gebruikt voor opslag in openlucht of voor de opslag van afval. Achter de site bevindt zich nog
een braakliggend perceel. Dit perceel ligt echter in woongebied. Rond de KMO-zone bevindt zich een beperkte
groenbuffer.
KMO-zone Alsembergsesteenweg
Dit gebied ligt op de grens van Dworp en Alsemberg. Het bevat een voormalige meubelfabriek, de kantoren en
magazijnen van Comap-Legrin en een conciërgewoning langs Steenput. Het gebied is quasi volledig ingenomen.
Het wordt ontsloten langs de Alsembergsesteenweg. Op het gewestplan wordt het gebied omgeven door
landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Enkel langs de Alsembergsesteenweg is er een strook woongebied
aanwezig. Recent werd een nieuw kantoor en magazijn opgericht voor Comap-Legrin. Voordien was dit perceel
langsheen de Alsembergsesteenweg braakliggend. Beide bedrijven worden door een beperkte groenbuffer
afgeschermd van het agrarisch gebied.
KMO-zone Steenweg op Halle
Ter hoogte van de kruising van de Elsemheidelaan en de Steenweg naar Halle bevinden zich de garages van
Honda en Saab. Beide garages zijn volledig in een KMO-zone gelegen. Alle percelen zijn in gebruik. De garages
maken deel uit van de activiteitenstrip langs de Alsembergsesteenweg/Steenweg naar Halle. De ontsluiting
gebeurt rechtstreeks langs deze weg. Aansluitend op de KMO-zone bevinden zich woongebied,
woonuitbreidingsgebied en een zone voor gemeenschapsvoorzieningen. Er is geen buffer aanwezig tussen de
garages en de aangrenzende woningen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 85
KMO-zone Laborelec
Dit bedrijventerrein ligt op de grens van Linkebeek en Beersel en wordt volledig ingenomen door Laborelec, een
onderzoekscentrum. De kantoren en labo’s liggen ingebed in een groen kader. Op de site is nog genoeg ruimte
beschikbaar voor eventuele uitbreidingen. Rond de site is er een ruime groenbuffer aangelegd. De ontsluiting
gebeurt via de Galgastraat-Beukenbosstraat of via de Termeulenstraat-Groenlaan. Op het gewestplan wordt de
site omgeven door agrarisch gebied, een buffergebied, woonuitbreidingsgebied en een woonpark.
KMO-zone Nering
Dit gebied ligt nabij het op- en afrittencomplex van de E19 te Beersel. De belangrijkste bedrijven zijn Faes en
zonen (smeedijzeren kunstwerken), Cliffton (relatiegeschenken) en LCN (garage). De verschillende bedrijven
worden ontsloten langs Nering. Het gebied wordt omgeven door woongebied met landelijk karakter en
landschappelijk waardevol agrarisch gebied. De landschappelijke kadering van de verschillende bedrijven is
ondermaats. Garage LCN verlaat Nering. Het bedrijventerrein beschikt over een aantal braakliggende percelen.
Het gebied is onderhevig aan wateroverlast door afstromend hemelwater.
Overige bedrijvigheid
De overige bedrijvigheid is niet gelokaliseerd in speciaal daartoe bestemde zones. Dit betekent niet dat ze
zonevreemd zijn. Het overgrote deel is op een goede wijze verweven met woongebied, woongebied met landelijk
karakter of landbouwgebied. Ze voldoen aan de eis tot ‘goede plaatselijke ordening’. Slechts een beperkt aantal
bedrijven is zonevreemd of niet compatibel met de hoofdfunctie van de gewestplanbestemming (cf. infra
zonevreemde bedrijvigheid).
8.3.2.3. Leegstand en verwaarlozing bedrijfsgebouwen
In 2010 stonden 14 bedrijfsgebouwen leeg en/of waren verwaarloosd op het grondgebied van de gemeente
Beersel. Onderstaande tabel geeft hier een overzicht van. Ten opzichte van het totaal aantal bedrijfsgebouwen
gaat het slecht om een beperkt aandeel aan leegstand. Daarnaast staat er ook recent een winkelcomplex leeg
aan de Kasteelstraat te Beersel.
tabel 24: Overzicht leegstand bedrijfsgebouwen
naam adres situatie opmerking
ex-catala G. Demeurslaan 86 leegstand en verwaarlozing nu project in samenwerking met POM
schuur Henderickx H. Torleystraat 68 verwaarlozing
ex JET station Brusselsesteenweg 191 leegstand
oude kantoren Brec J. Huysmanslaan 53 leegstand
eigendom Vaes J. Huysmanslaan 67 leegstand
Haviland Guido Gezellestraat 126 leegstand nu OCMW Beersel
ex-Bols Breedveld leegstand
ex Global Concept Vroenenbosstraat 47-49 leegstand
Le Versailles Bergensesteenweg 57 leegstand en verwaarlozing nu afgebroken
Cartonnex Albert Denysstraat 6 leegstand BPA in opmaak
ex Colruyt-winkel Gemeenveldstraat 1 leegstand verbouwing naar bezoekerscentrum
Lambiekbieren
Net-Optic Bergensesteenweg 41 leegstand
Oude Watertoren Frans Walravensstraat 185 leegstand en verwaarlozing
Frutifresh Hemelstraat 6 leegstand te koop
AGS Vaartweg 2 leegstand te koop
8.3.3. ZONEVREEMDE BEDRIJVEN
Kaart I 23: Zonevreemde entiteiten
De gemeente Beersel beschikt over een inventaris van de zonevreemde bedrijven met aanduiding van 37
entiteiten. Het merendeel van deze zonevreemde entiteiten is in groene bestemmingen (natuurgebied en
parkgebied) of agrarisch gebied gelegen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 86
8.4. Knelpunten en kwaliteiten
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur
8.4.1. KNELPUNTEN
NIET-COMPATIBELE BEDRIJVIGHEID EN VERSNIPPERDE BEDRIJVIGHEID IN WOONWEEFSEL: historisch gegroeide bedrijven
zijn vaak ingebed in het woonweefsel van de kernen. In bepaalde gevallen zijn zij niet compatibel met de
woonfunctie. In de gemeente komen veel versnipperde (kleine) bedrijventerreinen voor. Hierdoor ontbreekt niet
alleen enige structuur, maar dit zorgt eveneens voor (verkeers)overlast voor de omgevende woonbebouwing.
BEPERKTE UITBREIDINGSMOGELIJKHEDEN BINNEN KMO-ZONES: de mogelijkheid voor de bedrijven om uit te breiden
binnen de bestaande KMO-zones die in het woonweefsel of in natuur- en landbouwgebied liggen ingebed, is
uiterst beperkt.
BEPERKTE HERLOKALISATIEMOGELIJKHEDEN: Op de bestaande industriezones is er weinig ruimte beschikbaar voor
de herlokalisatie van bedrijven met een bijkomende ruimtevraag of van zonevreemde bedrijven. De meeste
bedrijvenzones hebben immers een regionaal karakter. Er kan nagegaan worden of de reserve voor de
bestaande regionale bedrijven hiertoe kan aangewend worden.
STRUCTURELE LEEGSTAND: de ex-Catala (industriezone De Gijseleer) heeft een negatieve impact op de omgeving.
De gemeente werkt momenteel samen met de POM een oplossing uit.
VERKEERSKNELPUNTEN: De algemene verkeersknelpunten veroorzaken ook voor de bedrijvigheid een verminderde
bereikbaarheid van de bedrijven- en industriezones. Bovendien zorgt de ontsluiting vaak voor een belasting van
het woonweefsel.
GEBREK AAN LANDSCHAPPELIJKE INTEGRATIE: Bij het merendeel van de bedrijventerreinen is er geen
landschappelijke integratie of degelijke buffering aanwezig zodat de bedrijventerreinen sterk conflicteren met de
omliggende open ruimte.
ACTIVITEITENAS: Langsheen de Alsembergsesteenweg is een verweving ontstaan van allerhande activiteiten,
waardoor van een activiteitenas kan gesproken worden. De problematiek van aantrekking en doorstroming van
verkeer heeft zijn invloed op de leefbaarheid van de Alsembergsesteenweg.
BEDRIJVENZONE MET WATEROVERLAST: diverse kleinere KMO-zones liggen in beekvalleien en zijn risico-
overstromingsgevoelig.
GRENSOVERSCHRIJDENDE LEEGSTAANDE BEDRIJFSSITES: aan de grens met Alsemberg ligt de voormalige Volvo-site
die al meerdere decennia leegstaat. De terreinen zijn in belangrijke mate op Sint-Genesius-Rode gelegen maar
duidelijk in zicht van de kern van Alsemberg.
8.4.2. KWALITEITEN
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur
GOEDE ONTSLUITING BEDRIJVIGHEID: Zo goed als alle grote industrieterreinen liggen in de nabijheid van het
hoofdwegennet. Deze aantrekkelijke ligging naar autobereikbaarheid speelt een grote rol bij de locatiekeuze van
een bedrijf.
TEWERKSTELLING: De grote industriezones in Lot en Huizingen creëren een grote tewerkstelling in de regio en
zeker voor de gemeente.
UITBREIDINGSMOGELIJKHEDEN IN INDUSTRIEZONES: De bedrijven op de grote industriezones in Lot en Huizingen
beschikken over het algemeen over voldoende reserve om uit te breiden.
BEPERKTE LEEGSTAND IN BEDRIJVENZONES: De leegstand in de bedrijvenzones blijft beperkt: leegstaande bedrijven
worden opnieuw ingevuld en oude KMO-zones worden aangewend door startende bedrijven of kleine bedrijfjes.
ACTIVITEITENAS: Langsheen de Alsembergsesteenweg is een verweving ontstaan van allerhande activiteiten,
waardoor van een activiteitenas kan gesproken worden. De huidige structuur van activiteiten langsheen de
Alsembergsesteenweg biedt op termijn de mogelijkheid om zones voor kleinhandel, lokale en regionale
bedrijvigheid en wonen af te bakenen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 87
9. Bestaande verkeers- en vervoersstructuur49
Verkeerswegen hebben een groot structurerend effect en leggen de relaties tussen nederzettingsstructuren vast.
Niet alleen hun aanwezigheid, maar ook de aard en de diversiteit van dergelijke (lijn)infrastructuren zijn bepalend
voor de ontwikkeling van nederzettingsstructuren, bijhorende activiteiten en functies.
Beersel geniet van de dicht uitgebouwde verkeersinfrastructuur van de “Zuidelijke Zennevallei” en is via de
E19/R0 rechtstreeks aangesloten op het hogere wegennet. De aanwezigheid van het kanaal Brussel-Charleroi,
de spoorlijnen 96 (Brussel-Parijs) en 26 (Halle-Mechelen), belangrijke bovenlokale wegen en fietsroutes bieden
waarborgen voor een goede en multimodale mobiliteit.
Kaart I 25: Bestaande verkeersstructuur
9.1.1. BOVENLOKALE VERKEERS- OF VERVOERSVOORZIENINGEN
9.1.1.1. Wegeninfrastructuur
De A7/E19 (Amsterdam-Parijs) doorkruist Beersel van noord naar zuid in het westen van de gemeente. Twee op-
en afrittencomplexen (nr. 19: Beersel/Lot en nr. 20: Huizingen/Buizingen) ontsluiten de gemeente naar het
hoofdwegennet. De nabijheid van Brussel en de R0 garanderen voor Beersel een goede
ontsluiting/bereikbaarheid in/uit alle windrichtingen.
Ook de volgende gewestwegen/provinciewegen vullen de verkeersinfrastructuur van Beersel aan:
- de N6 – Bergensesteenweg: de historische verbindingsweg tussen Brussel en Bergen raakt Beersel in het
uiterste noordwesten (deelgemeente Lot).
- de N231 – Alsembergsesteenweg: de verbindingsweg tussen Halle en Alsemberg vormt de hoofdontsluiting
voor Dworp. De provincieweg ontsluit ook de woongebieden van Huizingen en Alsemberg. De N231
Alsembergsesteenweg sluit aan op de A7/E19 en de N235 – Brusselsesteenweg – Alsembergsesteenweg.
Op het grondgebied van Beersel wordt de weg gekenmerkt door een hoge verkeersintensiteit.
- de N235 – Brusselsesteenweg – Alsembergsesteenweg: deze weg verbindt Brussel in zuidoostelijke richting
naar Lillois (Braine-l’Alleud). Op het grondgebied van Beersel wordt hij gekenmerkt door een hoge
verkeersintensiteit.
9.1.1.2. Spoorinfrastructuur
Drie spoorwegstations (Beersel, Huizingen en Lot) geven toegang tot het Belgische spoorwegnet. Het station van
Lot is gelegen op lijn 96 (’s Gravenbakel – Dendermonde en Geraardsbergen – Mechelen). De stations van
Beersel en Huizingen zijn gelegen op lijn 26 (Halle – Vilvoorde). Deze lijn verbindt naar het station van Brussel-
Schuman. Alle stations van Beersel worden bediend door stoptreinen.
Frequentie lijn 96: - op werkdagen: minimale frequentie: 1 trein/uur/richting.
spitsuurfrequentie: 2 treinen/uur/richting.
- weekendbediening: gemiddelde frequentie: 1 trein/uur/richting.
Frequentie lijn 26: - op werkdagen: minimale frequentie: 3 treinen/uur/richting.
spitsuurfrequentie: 3 treinen/uur/richting.
- geen weekendbediening.
In de onmiddellijke omgeving van Alsemberg ligt het station van Sint-Genesius-Rode. Dit station ligt op lijn 124 en
kent treinen richting Nijvel en Brussel (1 trein/uur/richting en 3 treinen/uur/richting op spitsuren) en Eigenbrakel en
Aalst (1 trein/uur/richting en 2 treinen/uur/richting op spitsuren op weekdagen).
De spoorwegbediening van Beersel wordt als goed beschouwd omwille van de goede bereikbaarheid per trein
van het IC/IR station van Halle en het station van Brussel-Schuman.
49 Dit hoofdstuk is gebaseerd op de oriëntatienota van het mobiliteitsplan; geactualiseerde versie (2010), D+A Consult. Deze
oriëntatienota vormde de basis voor de definitieve goedkeuring van het structuurplan op 25/01/2012.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 88
9.1.2. LOKALE VERKEERS- EN VERVOERSVOORZIENINGEN
9.1.2.1. Wegverkeer - Gemeentelijke ontsluitingswegen
Op lokaal niveau zijn er een aantal belangrijke ontsluitingswegen die de verschillende woonkernen met elkaar
verbinden en met de aangrenzende gemeentes:
- Stationsstraat – Laaklinde verbindt Lot met de Bergensesteenweg en Sint-Pieters-Leeuw;
- Stationsstraat – Jozef Huysmanslaan tussen Lot en Ruisbroek;
- Breedveld – Guido Gezellestraat van Lot naar Buizingen via Huizingen;
- Zennestraat – Beerselstraat – Lotsestraat tussen Lot en Beersel;
- Laarheidestraat– Kesterbeeklaan – Lotsesteenweg tussen Beersel en Lot;
- Grote Baan verbindt Beersel met Linkebeek;
- De Dekt – Sanatoriumstraat – Genstberg tussen Beersel en Alsemberg (alternatief voor centrum Alsemberg);
- Grootbosstraat – J.B. Woutersstraat – Elsemheidelaan in Alsemberg;
- Kerkhofstraat.
De overige verbindingswegen binnen de gemeente zijn:
- Steenweg op Ukkel, Dachelenbergstraat, Laarheidestraat, Schoolstraat en Stoofstraat in de omgeving van
Beersel;
- in Huizingen de H. Torleylaan, Menisberg, Kesterbeeklaan, Batenborg en de G. Demeurslaan (ontsluiting van
de industriezone De Gijzeleer);
- Krabbosstraat in Dworp;
- Lakenberg in Lot.
9.1.2.2. Busvervoer
Beersel wordt bediend door de drie grote openbare vervoersmaatschappijen van België, met name de Vlaamse
Vervoersmaatschappij De Lijn, de TEC (Wallonië) en de MIVB (Brussels Hoofdstedelijk Gewest).
De Lijn baat zes buslijnen uit in Beersel:
- lijn 136 (Dilbeek – Brussel-Zuid – Ukkel – Sint-Genesius-Rode – Alsemberg) – 2/uur/richting – 1/uur/richting
in het weekend;
- lijn 137 (Groot-Bijgaarden – Dilbeek – Brussel-Zuid – Ukkel – Sint-Genesius-Rode – Alsemberg) –
2/uur/richting – 1/uur/richting in het weekend;
- lijn 153 (Drogenbos – Alsemberg – Halle – Ninove) – 2/uur/richting – 1/uur/richting in het weekend;
- lijn 154 (Drogenbos – Beersel – Halle) – 2/uur/richting – 1/uur/richting in het weekend;
- lijn 155 (Drogenbos – Alsemberg – Halle) – 2/uur/richting – 1/uur/richting in het weekend;
- lijn 170 (Brussel Kapellekerk – Sint-Pieters-Leeuw – Halle) – 4/uur/richting – 2/uur/richting op zaterdag –
1/uur/richting op zondag;
- lijn 171 (Brussel Kapellekerk – Brukom – Halle) – 2/uur/richting – 1/uur/richting;
- lijn 172 (Vlezenbeek – Sint-Pieters-Leeuw – Drogenbos – Ukkel) – 1/uur/richting op weekdagen en zaterdag
– 1/2 uur/richting;
- lijn 810 (Jette – Dilbeek – Ruisbroek – Halle) – tot 4/uur/richting op spitsuren – geen weekendbussen.
De MIVB baat één buslijn uit op het grondgebied van Beersel:
- lijn 50 (Brussel-Zuid – Vorst – Ruisbroek – Lot) – tot 6/uur/richting tijdens spitsuren op weekdagen –
2/uur/richting in het weekend
De MIVB heeft tramlijn 55 uitgebreid tot aan de grens van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Er wordt
onderzocht of een verdere uitbreiding langs de Alsembergsteenweg mogelijk is.
De TEC baat twee lijnen uit die het grondgebied van Beersel kruisen:
- lijn 40 (Eigenbrakel – Alsemberg – Ukkel) – 1/uur/richting op weekdagen tijdens daluren – 2/uur/richting op
weekdagen tijdens spitsuren – geen tijdens het weekend;
- lijn 121 (Alsemberg – Waterloo) en lijn 122 (Sint-Genesius-Rode – Waterloo) – elke lijn stopt slechts éénmaal
per dag op het Winderickxplein: ’s morgens lijn 122 richting Waterloo en ’s avonds (op woensdag ’s middags)
lijn 121 richting Sint-Genesius-Rode.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 89
9.1.3. LANGZAAM VERKEER
In Beersel zijn er voldoende voorzieningen voor zwakke weggebruikers maar ze zijn niet altijd even kwalitatief.
Langs de meeste verbindingswegen zijn er fietspaden aangelegd maar sommige zijn in slechte staat, te smal of
onvoldoende afgeschermd van het gemotoriseerd verkeer. Dit is onder meer het geval langs de
Alsembergsesteenweg, een deel van de Lotsesteenweg en de Krabbosstraat. Op een paar punten ontbreken er
echter nog fietsvoorzieningen, namelijk tussen Lot en Huizingen (Menisberg) en in het centrum van Beersel (o.a.
Grote Baan en Steenweg op Ukkel).
Het aanbod aan voetpaden is vrij goed maar ook hier verkeren sommige voetpaden in slechte staat of zijn ze te
smal. Enkel in Alsemberg en Beersel ontbreken er op sommige plaatsen voetpaden. Beersel bezit ook een
uitgebreid aanbod aan voetwegen die short-cuts vormen en een goede basis zijn voor toeristische routes.
Sinds een aantal jaren is men bovendien gestart met het stelselmatig verbeteren van de fiets- en
voetgangersvoorzieningen. De gemeente Beersel werkt hiervoor met een basismatrix waarin de minimumeisen
voor de infrastructuur zijn opgenomen en dit in functie van een eenduidige categorisering van de wegen. Zo
werden er eenrichtingsstraten opengesteld voor fietsverkeer in beide richtingen, werden er fietsenstallingen
geplaatst en oversteekplaatsen beveiligd.
9.1.4. PARKEERPROBLEMATIEK
- Lot:
o weinig parkeermogelijkheden in het centrum door zeer dichte bebouwing;
o geen kortparkeerplaatsen aan het station van Lot;
o gebrek aan parkeerplaatsen in de Dworpstraat wat zorgt voor overlast in de omgeving van winkels.
- Huizingen:
o ontoereikend aantal parkeerplaatsen in de nabijheid van het station, pendelaars parkeren zich in
aangrenzende woonstraten wat voor hinder voor omwonenden zorgt;
o voldoende aanbod aan provinciaal domein van Huizingen, maar toch foutparkeren nabij ingang.
- Beersel:
o als gevolg van talrijke horecazaken aan het Herman Teirlinckplein parkeerproblemen in het centrum
van Beersel;
o parkeerproblemen aan het kasteel van Beersel.
- Alsemberg:
o parkeerproblemen in de omgeving van het Winderickxplein door de aanwezigheid van een groot
aantal handelszaken;
o parkeerproblematiek De Meent;
o herstructurering Pastoor Bolstraat en aanpak parkeerproblematiek in deze omgeving.
- Dworp:
o geen grote parkeerproblemen met uitzondering tijdens speciale activiteiten;
o problematiek van langparkeerders waardoor geen plaats voor bewoners in nabijheid woning.
Een algemene opmerking voor wat betreft de parkeervoorzieningen is het ontbreken van voldoende parkings voor
vrachtverkeer. De gemeente Beersel tracht dit probleem weg te werken door de aanleg van bijkomende parkings.
Voor de aanleg van nieuwe vrachtwagenparkings is er overleg noodzakelijk met de buurgemeenten, die ook een
deel van de problematiek moeten opvangen.
9.2. Knelpunten en kwaliteiten
9.2.1. KNELPUNTEN
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur
Auto- en vrachtverkeer
Met betrekking tot de huidige wegencategorisering:
INCOMPATIBEL MET WEGENCATEGORISERING: Een groot aantal (structuur)wegen komt qua vormgeving niet tegemoet
aan de voorgestelde wegencategorisering en de daarmee gepaard gaande inrichtingseisen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 90
AUTOGERICHTE VORMGEVING: Alle secundaire wegen hebben een autogerichte vormgeving en zijn dus niet
afgestemd op de aanpalende intensieve(woon)bebouwing en/of functievermenging.
Met betrekking tot de huidige intensiteiten:
SLUIPVERKEER: De verzadiging van de R0 en de A7/E19 veroorzaakt veel sluipverkeer dat via alternatieve routes
door Beersel de weg naar Brussel zoekt.
CAPACITEITSPROBLEMEN: Ten gevolge van het sluipverkeer hebben de wegen die het meest geschikt zijn om het
regionaal verkeer te verwerken, zoals de N235 en de N231, eveneens af te rekenen met capaciteitsproblemen. In
gevolg hiervan worden een aantal (woon)straten op hun beurt geconfronteerd met sluipverkeer.
VERKEERSAFWIKKELINGSPROBLEMEN OP KRUISPUNTEN: Verkeersafwikkelingsproblemen doen zich vaak voor op
volgende kruispunten:
- Steenweg naar Alsemberg met de Devillerslaan (*);
- Alsembergsesteenweg met de Lotsesteenweg;
- Alsembergsesteenweg met de Gemeentehuisstraat (*);
- Alsembergsesteenweg met de Zevenbronnenstraat (*);
- verkeerswisselaar in Huizingen en die in Beersel (*);
- Winderickxplein met het kruispunt N231 x N235;
- Steenweg op Ukkel x N235 (Alsembergsteenweg) t.h.v. Delhaize;
- N231 (Alsembergsesteenweg) x Krabbosstraat.
(*) op deze punten zijn er ook problemen inzake verkeersveiligheid.
Met betrekking tot parkeren:
STRUCTURELE PARKEERPROBLEMEN: Er wordt een structureel tekort aan parkeerplaatsen in de omgeving van het
station van Huizingen en nabij de verscheidene horeca- en handelszaken in de centra van Beersel en Alsemberg
vastgesteld.
HINDER VOOR VERKEERSDEELNEMERS: In sommige straten met zeer beperkte ruimte en/of met intensieve
verkeersstromen leidt het parkeren tot hinder voor de verkeersdeelnemers: Eigenbrakelsesteenweg,
Alsembergsesteenweg, Dworpsestraat, Laarheidestraat en Steenweg op Ukkel.
Met betrekking tot vrachtverkeer:
BEPERKTE VERKEERSLEEFBAARHEID: De industriezones langs het kanaal, het spoor en de Bergensesteenweg
brengen veel vrachtverkeer met zich mee op de Steenweg naar Alsemberg en de Zennestraat, waardoor de
verkeersleefbaarheid hoofdzakelijk in de doortocht van Huizingen nog meer onder druk komen te staan. Veel
vrachtverkeer naar de kanaalzone rijdt doorheen Neerdorp.
ONTOEREIKEND AANTAL PARKEERPLAATSEN: Het aantal parkeerplaatsen voor vrachtwagens is nog steeds
ontoereikend.
Fietsers en voetgangers
FIETSROUTES LOPEN LANGS DRUKKE WEGEN: De fietsverbindingen lopen langs gebiedsontsluitingswegen met
intensief verkeer. Er zijn amper alternatieve fietsroutes.
KWALITEIT FIETSPADEN: Maat (breedte), afscherming van gemotoriseerd verkeer, continuïteit van de routes,
onderhoud en oversteekplaatsen zijn soms onvoldoende.
ONTOEREIKENDE EN ONAANGEPASTE VOETGANGERSVOORZIENINGEN: In bepaalde deelgemeenten zijn bepaalde
voetgangersvoorzieningen ontoereikend en zijn er een aantal onveilige oversteekplaatsen (een deel werd recent
beter beveiligd). Onaangepaste snelheid van het gemotoriseerde verkeer is een belangrijk knelpunt.
Openbaar vervoer
NA- EN VOORTRANSPORT SPOORWEGEN: Aan de stations van Beersel en Huizingen is geen voor- en natransport met
het openbaar vervoer voorzien.
DOORSTROMINGSPROBLEMEN: Beersel kent een aantal knelpunten met doorstromingsproblemen voor openbaar
vervoer met (grote) vertragingen als gevolg. Het gaat om de N231 – Alsembergsesteenweg, N235 – Brusselse-
/Alsembergsteenweg, de Steenweg op Ukkel en de Laarheidestraat.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 91
BEPERKTE BEREIKBAARHEID OPENBAAR VERVOER: Woongebieden of verkeersgenererende functies die zich buiten de
hoofdassen bevinden worden minder goed bediend (bv. wijk Ingendael te Alsemberg). De onderlinge verbinding
van sommige deelgemeenten is niet optimaal. De bereikbaarheid van de industrie- en bedrijvenzones met het
openbaar vervoer kan verbeterd worden. De woonwijken/gehuchten in Dworp liggen op relatief grote afstand van
een openbaar vervoerhalte.
9.2.2. KWALITEITEN
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur
BEREIKBAARHEID VAN BRUSSEL: Door zijn geografische ligging is de hoofdstad vanuit Beersel vlot bereikbaar,
evenals het aansluitende hogere wegennet.
GOED UITGEBOUWD WEGENNET: Het wegennet te Beersel is sterk uitgebouwd en kent een vlotte verbinding met het
hogere verkeersnetwerk.
OPENBAAR VERVOERNETWERK: Beersel kent globaal een goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer door de
aanwezigheid van twee spoorlijnen, drie stations en een heleboel buslijnen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 92
10. Bestaande toeristisch-recreatieve structuur
10.1. Recreatieve bestemmingen
Om een beeld te krijgen van de toeristische en recreatieve voorzieningen op grondgebied Beersel wordt in eerste
instantie de oppervlakte voor recreatieve activiteiten volgens het gewestplan voor de gemeente Beersel
vergeleken met de recreatieve voorzieningen in een aantal buurgemeenten en de hogere administratieve
eenheden (tabel 25). Hierbij wordt gebruik gemaakt van de bezettingsgraad50
.
tabel 25: Gemiddelde bezettingraad van de recreatiegebieden (situatie 01/01/2006)
entiteit aantal inwoners oppervlakte
grondgebied (ha)
recreatie
(%)
oppervlakte recreatie
(ha) bezettingsgraad
Beersel 23.433 3.001 1,3 39 601
Sint-Pieters-Leeuw 30.846 4.038 0,3 12 2.571
Linkebeek 4.759 415 0,0 0 -
Sint-Genesius-Rode 17.927 2.277 0,4 9 1.992
Halle 34.882 4.440 1,1 49 712
Drogenbos 4.876 249 2,6 6 813
Arr. Halle - Vilvoorde 576.008 94.293 0,7 660 873
Vlaams-Brabant 1.044.133 210.615 0,7 1.474 708
Vlaamse gewest 6.078.600 1.352.225 1,3 17.579 346
Bron: Wegwijs in eigen regio. - Portret van de 65 Vlaams-Brabantse gemeenten, GOM Vlaams-Brabant, 1999 + eigen
verwerking (2007) – situatie op 01/01/2006.
In vergelijking met de omgevende gemeenten, het arrondissement Halle-Vilvoorde en Vlaams-Brabant beschikt
Beersel met 601 inwoners per hectare recreatiegebied over een relatief groot aanbod aan recreatie. Ten opzichte
van het Vlaams Gewest is dit echter niet het geval. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de hoge
bevolkingsdichtheden in Vlaams-Brabant ten opzichte van deze in het volledige Vlaamse gewest.
Op het grondgebied van Beersel komen binnen het gewestplan 6 verspreid liggende grotere recreatiegebieden
voor (tabel 26). Hiervan liggen er twee in de deelgemeente Huizingen, twee in de deelgemeente Alsemberg, één
in deelgemeente Lot en één in deelgemeente Beersel. Bijkomend worden op het grondgebied van Dworp twee
zeer kleine verblijfsrecreatieve gebieden afgebakend en op grondgebied van Huizingen wordt één
verblijfsrecreatief gebied afgebakend dat grensoverschrijdend is met Halle.
tabel 26: Absolute recreatieve oppervlaktes binnen de gemeente Beersel
deelgemeente oppervlakte recreatiegebieden
gewestplan
oppervlakte verblijfsrecreatiegebieden
gewestplan totale oppervlakte
Alsemberg 4,72 ha / 4,72 ha
Beersel 3,98 ha / 3,98 ha
Dworp / 1,45 ha 1,45 ha
Huizingen 23,09 ha 0,41 ha 23,50 ha
Lot 4,09 ha / 4,09 ha
10.2. Recreatieve voorzieningen
Kaart I 26: Speelpleinen, sport- en jeugdvoorzieningen
Kaart I 27: Bestaande wandel- en fietsroutes
10.2.1. SPORTVOORZIENINGEN
In onderstaande tabellen wordt per deelgemeente een overzicht gegeven van de aanwezige sportvoorzieningen.
Hierbij wordt aandacht gegeven aan de aanwezige infrastructuur, de ligging volgens het gewestplan.
50 Dit is de verhouding tussen het aantal inwoners en de oppervlakte aan recreatievoorzieningen (dag- en verblijfsrecreatie)
volgens het gewestplan (inwoners/ha recreatie).
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 93
Schematisch wordt weergegeven of deze voorzieningen al dan niet in de daartoe bestemde zones liggen, al dan
niet binnen een BPA.
10.2.1.1. Sportvoorzieningen in de deelgemeente Alsemberg
In de deelgemeente Alsemberg bevinden alle voorzieningen zich in recreatiegebied, in woongebied met landelijk
karakter, in woonpark of in een aangepaste bestemming binnen een BPA. Een deel van de sportactiviteiten vindt
plaats in scholen. Het medegebruik van sportzalen in scholen door sportgroeperingen wordt als een positief
gegeven ervaren.
tabel 27: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Alsemberg
naam – adres voorzieningen gewestplan BPA zonevreemd
gemeentelijke voetbalvelden
Alsemberg
(Zoniënwoudlaan51
)
- 1 voetbalveld
- kantine (40 zitplaatsen) G + WW BPA sportplein A ja
gemeentelijke voetbalvelden
Alsemberg / De Meent
(Gemeenveldstraat)
- 1 voetbalveld
- kantine (90 zitplaatsen) R BPA sportplein B neen
gemeentelijk petanquebaan
(Wijk Grote Kapel) - Petanqueterrein WLK BPA Grote Kapel neen
Kegelbaan Meiboom
(Elsemheidelaan) - Kegelbaan WP BPA Elsemheide neen
R = recreatiegebied G = groengebied WW = Waterwinningsgebied P = parkgebied
W = woongebied WP = woonpark WLK = woongebied met landelijk karakter
10.2.1.2. Sportvoorzieningen in de deelgemeente Beersel
Met uitzondering van het voetbalveld in Dwersbos, bevinden alle voorzieningen in de deelgemeente Beersel zich
in recreatiegebied of in een aangepaste bestemming binnen een BPA. Een deel van de sportactiviteiten vindt
plaats in scholen. Het medegebruik van sportzalen in scholen door sportgroeperingen wordt als een positief
gegeven ervaren.
tabel 28: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Beersel
naam – adres voorzieningen gewestplan BPA/RUP zonevreemd
gemeentelijke voetbalvelden
Beersel: Sportcentrum Kerkeveld
(Schoolstraat/Grote Baan 135)
- 2 velden voor competitie
- kantine (40 zitplaatsen) R BPA Kerkeveld neen
gemeentelijk Sportcentrum
Kerkeveld (Schoolstraat 46)
- 3 volleybalvelden
- 1 basketbalveld
- 1 tennisveld
- 1 handbalveld
- 1 zaalvoetbalveld
- 6 badmintonvelden
- 2 squashvelden
- kantine (80 zitplaatsen)
- petanqueveld
R BPA Kerkeveld neen
camping (Steenweg op Ukkel) - kampeerterrein W - G
RUP openlucht-
recreatieve bedrijven neen
R = recreatiegebied W = woongebied G = groengebied
10.2.1.3. Sportvoorzieningen in de deelgemeente Dworp
In Dworp bevinden de voetbalterreinen aan de Rilroheide en de manege Padenborre zich zonevreemd. Manège
Padenborre ligt bovendien centraal in een beschermd landschap. De overige sportvoorzieningen zijn volgens het
gewestplan gelegen in woongebied of in gebied met verblijfsrecreatie. Een deel van de sportactiviteiten vindt
plaats in scholen. Het medegebruik van sportzalen in scholen door sportgroeperingen wordt als een positief
gegeven ervaren.
51 De waterwinning in de Zoniënwoudlaan is gestopt.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 94
tabel 29: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Dworp
naam – adres voorzieningen gewestplan BPA zonevreemd
gemeentelijke voetbalvelden Dworp (Rilroheide)
- 2 velden voor competitie - 1 niet voor competitie - kantine (50 zitplaatsen)
LWA neen ja
gemeentelijke Sportschuur H. Meerts (Kerkstraat 13)
- 1 basketbalveld - 3 volleybalvelden (waarvan 1 voor competitie) - 3 badmintonvelden
W neen neen
niet gemeentelijke Sportzaal Tenniscentrum Bruineput (Begijnenbosstraat 7)
- tennisterreinen vR neen neen
manege Padenborre Ruitersclub (Padenborre 2)
- manege LWA neen ja
vR = verblijfsrecreatie LWA = landschappelijk waardevol agrarisch gebied W = woongebied
10.2.1.4. Sportvoorzieningen in de deelgemeente Huizingen
In de deelgemeente Huizingen bevinden alle voorzieningen zich in recreatiegebied, in woongebied of in een
aangepaste bestemming binnen een BPA. Een deel van de sportactiviteiten vindt plaats in scholen. Het
medegebruik van sportzalen in scholen door sportgroeperingen wordt als een positief gegeven ervaren.
tabel 30: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Huizingen
naam – adres voorzieningen gewestplan BPA zonevreemd
gemeentelijke voetbalvelden
Huizingen (Sollenbeemd)
- 3 velden waarvan 2 voor competitie
- kantine (80 zitplaatsen) R
BPA Centrum
Uitbreiding neen
provinciaal domein Huizingen -
open luchtsport infrastructuur
(Torleylaan 100)
- speeltuinen
- openlucht recreatiezwembad
- sportinfrastructuur: voetbal, tennis,
altletiekpiste, minigolf
- mountainbikeparcours
- roei- en visvijvers
-rRotstuin, blindentuin, arboretum
- jeugdherberg
R neen neen
gemeenteschool
(Vaucampslaan)
- turnzaal
- 1 basketbalveld
- 1 volleybalveld
- 3 badmintonvelden
W BPA Centrum
Uitbreiding neen
gemeentelijke petanquebaan
Huizingen (Oudstrijdersstraat –
parochiecntrum)
- petanquebaan W BPA Centrum neen
kaatsplein gemeenteplein
(Sollenbeemd) - kaatsplein W
BPA Centrum
Uitbreiding neen
speelbos (Provinciaal
vormingscentrum Hanenbos) - speelbos P neen neen
R = recreatiegebied W = woongebied P = parkgebied
10.2.1.5. Sportvoorzieningen deelgemeente Lot
In de deelgemeente Lot bevinden alle voorzieningen zich in recreatiegebied, in woongebied of in een aangepaste
bestemming binnen een BPA. Een deel van de sportactiviteiten vindt plaats in scholen. Het medegebruik van
sportzalen in scholen door sportgroeperingen wordt als een positief gegeven ervaren.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 95
tabel 31: Sportvoorzieningen in de deelgemeente Lot
naam – adres voorzieningen gewestplan BPA zonevreemd
gemeentelijke voetbalvelden Lot:
Vogelenzang (Dworpsestraat 147)
- 3 velden waarvan 2 voor
competitie
- kantine (90 zitplaatsen)
- 2 tennisvelden
R BPA Blokbos neen
sporthal Vogelenzang
(Dworpsestraat 147)
- 2 basketbalvelden
- 4 volleybalvelden
- 1 tennisveld
- 1 handbalveld
- 1 zaalvoetbalveld
- 3 badmintonvelden
R BPA Blokbos neen
zwembad Vogelzang Sportcentrum
Lot (Dworpsestraat 147)
instructiebad – niet langer in
gebruik R BPA Blokbos neen
gemeentelijke petanquebaan
(Goutstouwersstraat, Kloosterstraat
en Langblok)
- petanquevelden W BPA Blokbos neen
gemeentelijke petanquebaan
(F. Walravensstraat) - petanquevelden W neen neen
R = recreatiegebied W = woongebied
10.2.2. SPORTVERENIGINGEN
Beersel telt 36 sportverenigingen die in diverse sporttakken actief zijn. De meeste trekken ook mensen van buiten
de gemeente aan. Meerdere clubs en sportverenigingen maken gebruik van gemeentelijke infrastructuur
(voetbalvelden en turnzalen van gemeentelijke scholen). Een minderheid van de clubs bezit infrastructuur en/of
terreinen in eigen beheer.
tabel 32: Overzicht sportverenigingen te Beersel
sporttak aantal clubs sporttak aantal clubs
voetbal 9 judo 3
zaalvoetbal 8 petanque 3
volleybal 4 basketbal 1
wielersport 4 tafeltennis 1
turnen 3 jogging 1
Bron: Jeugdwerkbeleidsplan 2002-2004
10.2.3. JEUGDVOORZIENINGEN
Beersel telt naast de sportverenigingen ook een tiental jeugdverenigingen (jeugdbewegingen, jeugdhuizen). De
meeste verenigingen beschikken over ‘eigen’ lokalen, die ter beschikking worden gesteld van de
jeugdverenigingen en jongerenorganisaties. Een aantal accommodaties hebben nood aan een opfrisbeurt of
aanpassingswerken. Andere verenigingen kampen door stijgend succes met ruimtegebrek. Inzake juridisch-
planologische toestand zijn er momenteel geen lokalen zonevreemd gelegen.
tabel 33: Overzicht jeugdvoorzieningen te Beersel52
jeugdbeweging of organisatie locatie gewestplan
Chiro Alsemberg Esperanto Jongens Pastoor Bolstraat 21, Alsemberg woongebied
Chiro Alsemberg Esperanto Meisjes
Chiro Lot Eureka Jongens Kloosterstraat 33 – 35, Lot woongebied
Chiro Lot Fantomas Meisjes
Chiro Dworp Meisjes Kroesjpers Gildenhuis, Kerkstraat, Dworp
53 woongebied
Chirojongens St-Jan Dworp
Chiro Huizingen Ringo Menisberg 7, Huizingen woongebied
VVKSM Scouts Beersel, Sint Lambertus jongens Moesjebaaz, Steenweg op Ukkel
201
gebied voor
gemeenschapsvoorzieningen en
openbaar nut VVKSM Scouts Beersel, Herman Teirlinck meisjes
52 Zie ook scholen.
53 Er wordt onderzocht of er nieuwe accommodatie kan voorzien worden in samenwerking met een nieuwe bouwproject van
Woonpunt Zennevallei.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 96
jeugdateliers en kunstonderwijs locatie gewestplan
Orff ensemble Jenlo Lot
jeugdmuziekschool Jan-Niklaas Lotsesteenweg 33, Dworp woonpark
tekenacademie ’t Meiboompje Springveer te Alsemberg
dansschool Pirouette Alsemberg
jeugdtoneel ‘Hoop op toekomst’ Lot
open jeugdwerking locatie gewestplan
’t Vraagteken (jeugdhuis) Kloosterstraat 34, Lot
Jefi-club (filmprojectie) Dworp
JNM (milieuvereniging) Dworp (geen lokalen) /
Bron: Jeugdwerkbeleidsplan 2002-2004
10.2.4. WANDEL- EN FIETSROUTES
Beersel beschikt over een uitgebreid netwerk van recreatieve wandel- en fietsroutes. In deze paragraaf wordt de
aandacht gericht op de bestaande recreatieve fiets- en wandelroutes van lokaal niveau.
10.2.4.1. Wandelroutes
Momenteel zijn er op het grondgebied van Beersel 6 lusvormige wandelingen gekend:
- Dworpwandeling (8,5 km);
- Herisemwandeling ( 6,6 km);
- Kesterbeekwandeling (7,5 km);
- Herman Teirlinck – Felix De Boeck wandeling (9 km) (niet ingetekend op kaart);
- Anton Van Wilderodepad;
- Zennewandeling (4,3 km).
Al deze wandelingen worden gekarakteriseerd door hun specifieke eigenheid. De routes lopen langs de
belangrijkste ‘attractiepolen’ van Beersel (dorpsgezichten, landschappen, belangrijke natuurelementen,…) en
staan in relatie tot het thema van de wandeling.
10.2.4.2. Fietsroutes
Doorheen de gemeente Beersel loopt het fietsknooppuntennetwerk Vlaams-Brabant. Dit wordt aangevuld met
een aantal lokale fietsroutes:
- Herman Teirlinckroute door Halle, Dworp, Sint-Genesius-Rode en Beersel;
- Zenne & Zoniënroute;
- Gordelroute;
- Vlaanderen Fietsroute.
10.2.5. SPEELTERREINEN, WIJKPLEINEN EN SPEELPLEINWERKING
De speelterreinen en wijkpleinen zijn meestal zeer goed uitgerust, ondermeer met speeltuigen. Soms zijn binnen
de terreinen afbakeningen gemaakt voor de verschillende leeftijdscategorieën. Polyvalent gebruik van de
verschillende speelmogelijkheden wordt nagestreefd.
tabel 34: Overzicht speelterreinen en wijkpleinen te Beersel
Alsemberg Beersel Dworp Huizingen Lot
Bloemenerf (WP) Danislaan (W) Eegde (WU) Menisberg (W) Frans Walravensstraat (W)
Domein Rondenbos (P) Hoogstraat (W) Geer (WU) Sint Jansweg (W) Goutstouwersstraat (W)
Gemeenveldstraat Puttestraat (P) Rilroheide (WLK) Sollenbeemd (R) Kesterbeeklaan (W)
Grootvelderf (WP) Schoolstraat (R) Willemskouter (W) Oudstrijdersstraat (W) Kloosterstraat (W)
Halsendallaan (WP) Kerkstraat (P) Belsacklaan/
Fabiolalaan (W) Langblok/Blokbos (W)
Steenbos Vogelenzang (R)
Wijk Grote Kapel (W)
Zoniënwoudlaan (W)
Bron: Jeugdruimteplan 2003 – 2004, Beersel
Legende: W= woongebied, WP= woonpark, WLK= woongebied met landelijk karakter, WU= woonuitbreidingsgebied,
P= parkgebied, R= recreatiegebied
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 97
De meeste speelterreinen zijn gelegen in recreatiegebied, woongebied, woonpark, woongebied met landelijk
karakter of woonuitbreidingsgebied en meestal binnen verkavelingen waar veel kinderen aanwezig zijn. Een paar
speelterreinen liggen volgens het gewestplan in parkgebied. Gezien de kleinschaligheid van deze speelterreinen
kunnen deze niet als zonevreemd beschouwd worden.
De gemeentelijke speelpleinwerking gaat door op de terreinen “Bricout” op de hoek van de Dekt en de
Sanatoriumstraat. Dit gebied bevindt zich in agrarisch gebied. Aansluitend op deze zone heeft de gemeente een
bos aangekocht (natuurgebied) met als doel een speelbos in combinatie met de speelpleinwerking te realiseren.
10.2.6. CULTURELE INFRASTRUCTUUR
Cultureel Centrum De Meent (Gemeenveldstraat 34, Alsemberg) vormt het hart van de culturele infrastructuur van
Beersel. Het Herman Teirlinckhuis (Uwenberg 14, Beersel) vormt een gemeentelijk museum, galerij en
openluchttentoonstellingsruimte. Hiernaast heeft Beersel 4 bibliotheken. Momenteel loopt er een project voor de
realisatie van een bezoekerscentrum voor streekbieren te Alsemberg.
10.2.7. VERBLIJFSRECREATIEZONES
In het gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse zijn er voor Beersel drie zones ingekleurd als gebied voor
verblijfsrecreatie:
- camping Oasis: verblijfrecreatiegebied aan de Reiberg (Sanatorialaan, Halle) deels op grondgebied Beersel
en deels op grondgebied Halle. Vanaf de straatzijde is de camping niet rechtstreeks te zien. Op het
gewestplan is het omgeven door bufferzone en woongebied.
- tenniscentrum Bruineput: klein verblijfsrecreatiegebied gelegen in de Begijnbosstraat. Het gebied staat
volledig ten dienste van de tennisclub en bestaat uit een overdekte tennishal met cafetaria en vier
buitenterreinen. Op het gewestplan is het grotendeels omgeven door landschappelijk waardevol agrarisch
gebied en woonpark aan de overzijde van de straat.
- Kersenstraat: klein verblijfsrecreatiegebied in de Kersenstraat dat momenteel niet wordt benut voor
recreatieve doeleinden maar ingevuld is met een woning met tuin, enkele kleinere houten constructies en
beplanting met bomen. Het gebied is op het gewestplan volledig omsloten door landschappelijk waardevol
agrarisch gebied.
10.2.8. VERBLIJFSVOORZIENINGEN
- Gravenhof, hotel gelegen te Dworp (Alsembergsesteenweg 676);
- Centrum Hotel gelegen te Beersel (Steenweg op Ukkel 11);
- Herisemmolen Alsemberg (voor jeugdkampen en collectief verblijf);
- Hanenbos – provinciaal jeugdverblijfcentrum;
- Jeugdcentrum Destelheide – Dworp (Vlaamse Gemeenschap);
- The Classic (horeca);
- ‘Camping Beersel’ gelegen te Beersel (Steenweg op Ukkel 75), gelegen in RUP;
- ‘Camping Oasis’, deels op grondgebied Halle deels op Beersel (Reiberg).
Hiernaast bevinden er zich eveneens een aantal erkende B&B op het grondgebied van de gemeente.
10.2.9. JACHTHAVEN
Langs het kanaal Brussel-Charleroi wordt ten noorden van de woonkern Lot een jachthaven gepland. In het
gewenstelijk RUP VSGB worden hier de nodige herbestemmingen voorzien.
10.3. Zonevreemde recreatie
Kaart I 23: Zonevreemde entiteiten
- de voetbalvelden van FC Dworp te Rilroheide (Dworp);
- manège Padenborre (Dworp);
- jeugdverblijf- en kampeerterreinen ‘Fresnay’;
- The Classic;
- kasteel Gravenhof;
- het zwembad van het provinciaal domein te Huizingen
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 98
- speelpleinwerking Beersel.
10.4. Knelpunten en kwaliteiten
10.4.1. KNELPUNTEN
Kaart I 28: Synthesekaart knelpunten ruimtelijke structuur
GROTE RECREATIEDRUK: De aantrekkingskracht van ondermeer het provinciaal domein te Huizingen en de
nabijheid van Brussel geven aanleiding tot grote recreatiedruk in de gemeente.
ZONEVREEMDE RECREATIEVE VOORZIENINGEN: de zonevreemde entiteiten hebben geen rechtszekerheid en kennen
de nodige vergunningsproblemen bij uitbating.
10.4.2. KWALITEITEN EN POTENTIES
Kaart I 29: Synthesekaart kwaliteiten ruimtelijk structuur
GOED UITGEBOUWDE BESTAANDE SPORTVOORZIENINGEN MET GROTE DIFFERENTIATIE: Beersel beschikt over een zeer
actieve sportgemeenschap met een grote differentiatie op het vlak van sporten. Belangrijke buitensporten zijn
voetbal, fietsen, petanque, wandelen en atletiek. Veel verenigingen maken gebruik van gemeentelijke
infrastructuur. Een aantal verenigingen beschikken over eigen sportinfrastructuur. Een aantal verenigingen maakt
gebruik van de sportzalen in scholen.
HOEVE EN PLATTELANDSTOERISME: binnen het landschappelijk kader van de Brabantse Ardennen bestaat ruime
potentie voor de ontwikkeling van hoeve- en plattelandstoerisme.
KANAALTOERISME: de nabijheid van het kanaal, de zwaaikom en de aanwezige open ruimte bieden een uitstekend
kader voor passieve recreatie. Het kanaaltoerisme kan verder gestimuleerd worden.
BESTAANDE WANDEL- EN FIETSROUTES: er bestaat een uitgebreid netwerk aan wandel- en fietsroutes die de
verschillende woonkernen alsook de belangrijkste bezienswaardigheden in de gemeente aandoen. Beersel maakt
deel uit van het pilootproject provinciaal fietsroutenetwerk.
LAND VAN TEIRLINCK: het landinrichtingsproject Land van Teirlinck zal in de toekomst zorgen voor een versterking
van het aantrekkelijke landschap. Hiernaast zal ingezet worden op de optimalisering van passieve recreatie in het
gebied.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 99
11. Deelruimten
In de gemeentelijke ruimtelijke structuur kunnen een aantal subentiteiten onderscheiden worden. Deze
zogenaamde deelruimten vormen homogene gebieden met een eigen identiteit. Elke deelruimte wordt
gekenmerkt door een eigen ontwikkelingsdynamiek. Deelruimtes kunnen elkaar deels overlappen. In Beersel
werden de volgende deelruimtes onderscheiden:
1. historisch gegroeide as Zennevallei-Kanaalzone
2. hoger gelegen dorpslint
3. centrale open ruimte
4. zuidelijke as van kernen
11.1. Deelruimte historisch gegroeide as Zennevallei – Kanaalzone met de
kern van Lot
Kaart I 30: Deelruimte “Historische As Zennevallei-Kanaalzone”
De historisch gegroeide as Zennevallei-Kanaalzone neemt het westelijke deel van de gemeente Beersel in
beslag. De zone wordt gestructureerd door lijninfrastructuren van bovenlokaal niveau: het Kanaal Brussel-
Charleroi, spoorlijn 96; spoorlijn 26 en de Zenne. Binnen het gebied treft men concentraties van industriële
ontwikkelingen, gedeeltelijk verweven met historisch woonweefsel. De industriële concentraties vormen het
belangrijkste economische weefsel van Beersel. Aan de oostzijde wordt de deelruimte historische as Zennevallei–
Kanaalzone begrensd door de E19. Ten westen vormt de N6-Bergensesteenweg de afbakening van het gebied.
Via het station van Lot is de deelruimte goed ontsloten via het spoor. De historisch gegroeide as Zennevallei-
Kanaalzone zet zich in noordelijke en Zuidelijke richting verder over de gemeentegrenzen heen. Ook hier zet de
concentratie van historisch gegroeide bedrijvigheid zich door. De meeste bedrijven (zowel industrie, als KMO’s en
kantorencomplexen) zijn duidelijk op deze infrastructurenbundel geënt en hebben een bovenlokaal karakter.
De kern van Lot, ligt hoofdzakelijk ten oosten van spoorlijn 96. De infrastructurenbundel vormt een nadrukkelijke
barrière die het woongebied ‘Lot over de Vaart’ afsnijdt van de eigenlijke dorpskern met voorzieningen
(kruidenier, bakker, scholen …). Binnen de eigenlijke dorpskern meandert de Zenne. Langs de Zennemeander,
op de vroegere site van de ijsfabriek Artic, heeft zich een nieuwe woonwijk ontwikkeld.
De Zenne is voor een klein deel gekanaliseerd, maar heeft op de meeste plaatsen haar meanderende loop
behouden. De Zenne en haar beemden zijn samen met de open ruimte ten oosten van de N6-Bergensesteenweg
de belangrijkste dragers van groen in dit deelgebied.
11.2. Deelruimte hoger gelegen dorpslint met de kern van Beersel
Kaart I 31: Deelruimte “Hoger gelegen dorpslint”
De deelruimte ‘hoger gelegen dorpslint’ omvat het woonweefsel van Beersel en Kesterbeek, gelegen op de
oostelijke flanken van de Zennevallei. De E19, de oostelijke (steile) valleirand van de Zenne en spoorlijn 26
vormen de grens met de deelruimte historisch gegroeide Zennevallei–Kanaalzone.
De dorpskern van Beersel ligt in het noorden van de gemeente. De kern groeide hoofdzakelijk aan de oostzijde
van de kerk. Er zijn voldoende eerstelijns voorzieningen (slager, kapper, bakker, scholen,…) aanwezig.
Uitgestrekt over de heuvelruggen treft men woonwijken aan. Verdere uitzwerming van de woonkern werd
noordelijk beperkt door de steile reliëfrand (een hoogteverschil van 30 à 40 meter), en westelijk werd de
uitzwerming door de aanwezigheid van spoorlijn 26. In zuidelijke richting vormt de rug van de oostelijke valleirand
een historisch bebouwingslint dat zich uitstrekt van Laarheide tot het gehucht Kesterbeek. Laarheide en
Kesterbeek hebben geen eigen voorzieningen.
Ten zuidwesten van Beersel en spoorlijn 26 ligt het kasteel van Beersel. Deze historische site vormt een groen
eiland ingesloten tussen de woonontwikkelingen bij Nering, de spoorlijn en de autosnelweg E19.
In het uiterste noorden van de deelruimte heeft zich een woonwijk ontwikkeld gericht op Drogenbos. Deze wijk ligt
ingesloten tussen de Zennevallei en Dachelenberg.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 100
11.3. Deelruimte centrale open ruimte
Kaart I 32: Deelruimte “Centrale open ruimte”
Centraal in Beersel ligt een grootschalig, gaaf en aaneensluitend open ruimtegebied, als het ware omsloten door
een ring van landelijke kernen: Beersel in het noorden, Alsemberg in het oosten, Dworp met de vallei van de
Molenbeek in het zuiden. In het westen scheidt de E19 deze deelruimte van de historisch gegroeide as
Zennevallei-Kanaal.
De centrale open ruimte is een sterk heuvelachtig en ingesneden gebied (reliëf tussen 40 en 120 meter).
Hellingbossen kenmerken de steile hellingen van Beersel: Begijnenbos, de bossen van het provinciaal domein
van Huizingen, het Gasthuisbos en het Dwersbos. Dit zijn hoofdzakelijk loofbossen vermengd met (belangrijke)
dennenbosfragmenten. De resterende ruimte wordt hoofdzakelijk gebruikt als akker- en weiland. Het gebied heeft
geen dicht woonweefsel. Aan de randen komt verspreide bebouwing voor. De wegeninfrastructuur die door het
gebied loopt is hoofdzakelijk noord-zuid gericht. Vaak zijn het holle wegen.
11.4. Deelruimte zuidelijke as van kernen met Huizingen, Dworp en Alsemberg
Kaart I 33: Deelruimte “Zuidelijke as van kernen”
Huizingen, Dworp en Alsemberg vormen de ‘zuidelijke as van kernen’. De kern Huizingen leunt morfologisch
meer aan bij Buizingen (grondgebied Halle) dan bij Lot of Dworp. Huizingen heeft zich het sterkst ontwikkeld aan
de randen, bij de lijninfrastructuren van spoorlijn, E19 en Alsembergsesteenweg. Aan de noordzijde begrenzen de
Molenbeekvallei, het bijhorende natuurgebied en het sportcomplex ‘Den Beemd’ het woonweefsel van de kern. Er
zijn voldoende eerstelijns voorzieningen aanwezig (slager, kapper, bakker, scholen …). Over de spoorlijn, aan de
noordwestelijke zijde, treft men een kleine woonconcentratie (Neerdorp) aan. Toch bestaat dit deel van Huizingen
hoofdzakelijk uit industriegebied.
Aan de oostzijde ligt het provinciaal domein van Huizingen, een belangrijke bovenlokale attractiepool.
Dworp heeft zijn landelijk karakter behouden. De doortocht van de Alsembergsesteenweg legt wel zware druk op
de dorpskern. Deze vormt een as van ‘verlinting’ en ‘baanontwikkeling’, meer nadrukkelijk in de richting van
Alsemberg. Het woonweefsel van Dworp heeft zich vooral ontwikkeld ten zuiden van de Alsembergsesteenweg.
Aansluitend bij de dorpskern en de Kapittelbeek vormt ‘het Geer’ de belangrijkste woonwijk. Uitlopers van het
woonweefsel, in de richting van het Hallerbos, doorweven de aanwezige open ruimte. Dworp beschikt over de
belangrijkste eerstelijns voorzieningen.
Alsemberg is de meest oostelijke deelgemeente van Beersel. Deze kern bevat een belangrijke
kleinhandelsconcentratie. Alsemberg vormt eveneens het administratieve centrum van de gemeente Beersel. De
administratieve diensten zijn gevestigd in het domein Rondenbos, ten noorden van de kern van Alsemberg.
Rondom de eigenlijke kern van Alsemberg hebben zich in alle richtingen residentiële woonwijken ontwikkeld.
Enkele van deze wijken sluiten niet rechtstreeks aan op de kern van Alsemberg maar zijn eerder georiënteerd op
Sint-Genesius-Rode en Linkebeek (Ingedael, Schavei). Ook ten westen van Alsemberg hebben zich residentiële
woonparken ontwikkeld (Grootveld, Alsendal). De kern van Alsemberg leunt morfologisch sterk aan bij de kern
van Sint-Genesius-Rode.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 101
12. Prognose demografische ontwikkelingen
De hieronder beschreven gegevens werden overgenomen uit de woonbehoeftestudie van 200554
, tenzij expliciet
anders vermeld.
12.1. Bevolking
12.1.1. INLEIDING EN METHODIEK
Om een inzicht te krijgen in de ruimtebehoeften voor woningbouw is het noodzakelijk dat men zich een beeld kan
vormen van de toekomstige evolutie van de bevolking. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een gesloten
bevolkingsprognose55
, zoals deze werd opgemaakt in het kader van de woonbehoeftestudie. Daar het een
gesloten bevolkingsscenario betreft moet men deze waarden eerder zien als minima.
12.1.2. BEVOLKINGSPROGNOSE
tabel 35 geeft een samenvatting van de bevolkingsprognose volgens gesloten bevolkingsscenario voor 2006,
2011 en 2016 waarbij 2001 als basisjaar werd gebruikt. Hierbij werd een opsplitsing gemaakt naar geslacht.
tabel 35: Gesloten bevolkingsprognose 2006 – 2011 – 2016
jaar populatie bevolkingsindex
mannen vrouwen totaal mannen vrouwen totaal
2006 11.205 11.701 22.906 99,2% 99,6% 99,4%
2011 11.038 11.590 22.628 97,7% 98,7% 98,2%
2016 10.871 11.459 22.330 96,2% 97,5% 96,9%
evolutie -334 -242 -576
index 97,02% 97,93% 97,49%
Uit de resultaten van de gesloten bevolkingsprognose blijkt dat de gemeente Beersel een daling van het aantal
inwoners mag verwachten naar het jaar 2011 en 2016 toe. Volgens deze bevolkingsaantal de komende jaren
afnemen tot 22.330. Van 2006 tot 2016 vermindert de bevolking jaarlijks met zo’n 57 personen. De mannelijke
bevolking zal over de beschouwde periode een iets sterkere afname kennen dan de vrouwelijke bevolking.
tabel 36 geeft aan hoe deze afname in de bevolking zich zal verdelen over de verschillende leeftijdscategorieën.
Dit benadrukt de ontgroening, de afname van het aandeel jongeren (0-14 jaar), van de Beerselse bevolking.
Zowel absoluut als relatief daalt de jongste bevolkingsgroep tot 14,9% van de volledige bevolking. Daartegenover
staat de toename van het aandeel van de oudste bevolkingsgroep, 19,6% in 2016.
tabel 36: Gesloten bevolkingsprognose per leeftijdscategorie
leeftijd 2006 2011 2016
mannen vrouwen aandeel mannen vrouwen aandeel mannen vrouwen aandeel
0-14 2.008 1.887 17,0% 1.792 1.692 15,4% 1.715 1.624 14,9%
15-64 7.469 7.571 65,7% 7.452 7.533 66,2% 7.300 7.314 65,4%
65-65+ 1.727 2.243 17,3% 1.793 2.367 18,4% 1.856 2.521 19,6%
totaal 11.205 11.701 100% 11.038 11.591 100% 10.871 11.459 100%
12.2. Prognose gezinnen
Ook de evolutie van het aantal gezinnen wordt verrekend volgens het gesloten bevolkingsscenario. Dit betekent
dat de prognose van het absoluut aantal gezinnen binnen de verschillende deelgemeenten wordt berekend door
54 Volgende gegevens werden overgenomen uit: D+A Planning, Woningbehoeftestudie Gemeente Beersel, Beersel, 2005.
55 In een scenario ‘gesloten bevolking’ kijkt men hoe de bevolking zal evolueren indien de evolutie enkel in het teken staat van
de ontwikkeling van de eigen bevolking. In een scenario ‘open bevolking’ kijkt men hoe de bevolking zal evolueren indien alle
demografische invloedsfactoren (ook migratiebewegingen) in hun huidige hoedanigheid blijven.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 102
de prognose van het bevolkingsaantal per deelgemeente binnen het gesloten bevolkingsscenario te delen door
de prognose van de gemiddelde gezinsgrootte per deelgemeente.
Volgens de prognose zal het aantal gezinnen in 2016 zijn toegenomen, maar zal de gemiddelde gezinsgrootte
gedaald zijn tot 2,36 (tabel 37). De toename van het aantal gezinnen is het grootst in de deelgemeente
Alsemberg, namelijk 80 gezinnen tussen 2006 en 2016.
tabel 37: Prognose van het aantal gezinnen en de gezinsgrootte
(deel)
gemeente
2006 2011 2016
gezins-
grootte inw. gezinnen
gezins-
grootte inw. gezinnen
gezins-
grootte inw. gezinnen
Beersel 2,37 5.163 2.177 2,30 5.033 2.192 2,22 4.913 2.211
Alsemberg 2,51 5.437 2.167 2,43 5.365 2.207 2,36 5.293 2.247
Dworp 2,62 5.214 1.993 2,58 5.172 2.002 2,55 5.130 2.012
Lot 2,45 4.149 1.692 2,41 4.131 1.717 2,36 4.090 1.733
Huizingen 2,45 2.943 1.199 2,39 2.927 1.224 2,33 2.903 1.249
gemeente
Beersel 2,48 22.906 9.228 2,42 22.628 9.342 2,36 22.330 9.450
12.3. Demografische woonbehoefte
De demografische woonbehoefte wordt gebaseerd op het aantal gezinnen voor 2001, het aantal bijkomende
gezinnen tijdens elk van de periodes 2001-2006 / 2006-2011 / 2011-2016 en een bijkomende
woningmutatiereserve of frictieleegstand56
. Deze frictieleegstand heeft tot doel om voldoende mobiliteit op de
huisvestingsmarkt te waarborgen, de frictie van de verhuizingen op te vangen, de keuzevrijheid van de kandidaat-
bewoners te verzekeren en de opwaartse prijsdruk op de vastgoedmarkt in te tomen. In de volgende
berekeningen wordt een woningmutatiereserve van 2,5% aangehouden. Deze reserve wordt door de
administratie huisvesting gehanteerd voor het arrondissement Halle-Vilvoorde.
De vijfjaarlijkse aangroei van de gezinnen, de daarop berekende woningmutatiereserve en de som van beide
voorgaande resulterende demografische behoeften worden voor het gesloten bevolkingsscenario aangegeven in
tabel 38.
tabel 38: Prognose demografische behoefte 2006-2016 (in absolute cijfers)
(deel)gemeente
2006-2011 2011-2016
aangroei
gezin
woning-
mutatie
demogr.
behoefte
aangroei
gezin
woning-
mutatie
demogr.
behoefte
Beersel 15 1 16 18 1 19
Alsemberg 41 1 42 40 1 41
Dworp 10 0 10 10 0 10
Lot 25 1 26 16 1 17
Huizingen 25 1 26 23 1 24
gemeente Beersel 116 4 120 107 4 111
De vraag naar woongelegenheden of demografische behoefte bereikt haar maximum in de eerste periode van 5
jaar (2006-2011). Deze vraag bedraagt 120 woongelegenheden. Gedurende de tweede periode (2011-2016)
bedraagt de demografische behoefte 111 woongelegenheden. Deze daling is te wijten aan een afname in de
groei van het aantal gezinnen.
12.4. Kanttekening gesloten bevolkingsscenario
Bij de evaluatie en het in rekening nemen van de demografische behoefte in het structuurplan dient volgende
kanttekening gemaakt te worden. De abstracte simulatie van het gesloten bevolkingsscenario dient immers
gerelativeerd te worden. Door wijzigende geboortecijfers (sociale fenomenen), wijzigende levensverwachtingen
en voornamelijk migratiebewegingen die in het gesloten bevolkingsscenario niet in rekening worden genomen (in
de eerste plaats van Belgen), bestaat de reële bevolking van Beersel op 01.01.2009 uit 23.756 inwoners. Dit is
reeds 1.182 inwoners meer dan voorspeld volgens het gesloten bevolkingsscenario voor 2011.
56 Frictieleegstand: de leegstand die nodig is om de woningmarkt naar behoren te doen functioneren.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 103
13. Prognose sectorale ontwikkelingen - huisvesting
De hieronder beschreven gegevens werden overgenomen uit de woonbehoeftestudie van 200557
, tenzij expliciet
anders vermeld.
Voor gegevens omtrent het aanbod aan bijkomende woongelegenheden zoals sociale woningen, leegstand,
herbestemming van panden, onbebouwde percelen en perceelsmogelijkheden wordt verwezen naar hoofdstuk 7
waarin de kenmerken van de bestaande ruimtelijke nederzettingsstructuur worden besproken. Voor een
gedetailleerde bespreking wordt verwezen naar de woningbehoeftestudie (goedgekeurd 2005).
13.1. De globale woonbehoefte binnen het gesloten bevolkingsscenario
In de gesloten bevolkingsprognose gaat de vraag naar woongelegenheden enkel uit van de actueel aanwezige
bevolking, haar evolutie doorheen de bestudeerde jaren en de nieuwe gezinnen die daarbij in de loop van de
plantermijn eventueel ontstaan. Om een relevante toetsing te kunnen doorvoeren dienen zowel voor vraag als
aanbod de cijfers van hetzelfde basisjaar gehanteerd te worden. Daarom wordt niet gewerkt met geactualiseerde
gegevens rond bevolking of leegstand zoals elders in het informatief gedeelte aangehaald, maar worden de
gegevens van de woningbehoeftestudie gehanteerd. Alle immigratie- en emigratiebewegingen worden in een
gesloten bevolkingsscenario niet in rekening gebracht. Dit gegeven sluit slechts gedeeltelijk aan bij de
bevolkingsevolutie van het laatste decennium in de gemeente Beersel. Aldus mag aangenomen worden dat de
vraag naar woongelegenheden in werkelijkheid hoger zal liggen.
tabel 39: Globale woningbehoefte per deelgemeente voor de periode 2006-2011
entiteit
vraag aanbod
leegstand behoefte
aangroei gezinnen frictie totaal
Beersel 15 1 16 7 9
Alsemberg 41 1 42 6 36
Dworp 10 0 10 13 -3
Lot 25 1 26 4 22
Huizingen 25 1 26 7 19
Gemeente
Beersel 116 4 120 37 83
tabel 40: Globale woningbehoefte per deelgemeente voor de periode 2011-2016
entiteit
vraag aanbod
leegstand behoefte
aangroei gezinnen frictie totaal
Beersel 18 1 19 7 12
Alsemberg 40 1 41 5 36
Dworp 10 0 10 13 -3
Lot 16 1 17 4 13
Huizingen 23 1 24 6 18
Gemeente
Beersel 107 4 111 35 76
Om de nieuwbouwbehoefte te kunnen inschatten wordt de vraag naar woningen, die bepaald wordt door de
aangroei van de gezinnen en woningmutatiereserve, afgetoetst aan het aanbod aan leegstaande woningen.
Hierdoor wordt duidelijk hoeveel nieuwe wooneenheden voor een bepaalde periode moeten worden voorzien. De
gemeente kent over de volledige periode een behoefte aan 159 nieuwe wooneenheden. Over de periode 2011-
2016 bedraagt de behoefte 76 wooneenheden. De grootste behoefte situeert zich in de deelgemeente
Alsemberg. Voor beide perioden bedraagt de behoefte hier 36 woningen. Dworp kent in beide perioden een
overschot aan woningen.
13.2. Perceelsaanbod
tabel 41 geeft een overzicht van de beschikbare percelen in woongebied, woongebied met landelijk karakter en
woonpark. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen actueel onbebouwde percelen en bijkomende
57 Volgende gegevens werden overgenomen uit: D+A Planning, Woningbehoeftestudie Gemeente Beersel, Beersel, 2005.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 104
perceelsmogelijkheden, al dan niet gelegen aan infrastructuur.In tabel 42 wordt een samenvatting gegeven van
vraag en aanbod voor de periodes 2001-2006, 2006-2011 en 2011-2016.
Niet alle perceelsmogelijkheden zullen in de komende jaren beschikbaar worden voor bebouwing. Redenen
hiervoor zijn het beschikbaar houden voor familieleden, een ander gebruik kennen, geblokkeerd zijn door
erfenisomstandigheden of gebruikt worden voor speculatie. Om het effectieve aantal aan bouwmogelijkheden te
berekenen werd er van uitgegaan dat in een periode van 10 jaar 30% van de onbebouwde percelen ook effectief
zal beschikbaar worden. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:
- Aanbod 1: actueel onbebouwde percelen gelegen aan infrastructuur in W, WLK en WP;
- Aanbod 2: bijkomende perceelsmogelijkheden gelegen aan infrastructuur in W, WLK en WP;
- Aanbod 3: bijkomende perceelsmogelijkheden niet gelegen aan infrastructuur in W, WLK en WP.
De percelen in woonuitbreidingsgebied en in reservegebieden worden niet in rekening gebracht binnen het
aanbod.
Het aanbod voor de periode 2006-2011 wordt gebaseerd op het totaal aantal perceelsmogelijkheden zoals hoger
gedefinieerd in 2001 verminderd met het aanbod voor de periode 2001-2006. Hetzelfde geldt voor de berekening
voor de periode 2011-2016 (met als basis 2006-2011). De berekening voor de periode 2001-2006 werd
opgenomen aangezien de berekening van de behoeften voor de periodes 2006-2011 en 2011-2016 hieruit
voortvloeien. Aangezien deze periode ondertussen reeds verlopen is, is dit echter zuiver informatief en verder niet
relevant in het kader van de opmaak van het structuurplan.
tabel 41: Overzicht beschikbare percelen – situatie 2001
Perceelsbestand58
Beersel Alsemberg Dworp Lot Huizingen Groot-
Beersel
aantal actueel onbebouwde percelen in W,
WLK en WP aan uitgeruste infrastructuur 210 230 277 103 103 923
bijkomende
perceelsmogelijkheden in
W, WLK en WP
Gelegen aan
infrastructuur 101 104 79 84 93 461
TOTAAL aantal beschikbare percelen en
perceelsmogelijkheden aan infrastructuur
in W, WLK en WP
311 334 356 187 196 1.384
bijkomende
perceelsmogelijkheden in
W, WLK en WP
Niet gelegen
aan
infrastructuur
97 46 34 54 56 287
TOTAAL aantal beschikbare
perceelsmogelijkheden in W, WLK en WP 408 380 390 241 252 1.671
Legende: W= woongebied WLK= woongebied met landelijk karakter WP= woonpark
13.3. Confrontatie van vraag en aanbod
Bij confrontatie van de woonbehoeften met het perceelsaanbod kunnen we vaststellen of er nog voldoende ruimte
beschikbaar is in Beersel binnen de huidige juridische bestemmingsplannen.
Voor de periode 2006-2011 dekt aanbod 1 de behoefte voor de gemeente Beersel. Wanneer er wordt gekeken
naar de behoeften per deelgemeente blijkt dat Alsemberg, Lot en Huizingen een klein tekort aan
bouwmogelijkheden kennen van respectievelijk 7, 9 en 6 percelen. Dit kan echter opgevangen worden door de
ontwikkeling van bijkomende perceelsmogelijkheden gelegen langs infrastructuur. Dworp en Beersel kennen een
overschot van het aanbod met respectievelijk 38 en 18 actueel onbebouwde percelen.
Voor de periode 2011-2016 kan globaal hetzelfde gesteld worden als voor 2006-2011. De gemeente Beersel kent
voldoende bouwmogelijkheden met een tekort in Alsemberg, Lot en Huizingen en een overschot in Beersel en
Dworp indien enkel rekening wordt gehouden met het aanbod aan actueel onbebouwde percelen. Indien
bijkomende perceelsmogelijkheden worden gerealiseerd dekt het aanbod ruimschoots de vraag. Hierbij moet
echter in rekening genomen worden dat de abstracte simulatie van het gesloten bevolkingsscenario dient
gerelativeerd te worden (zie 12.4). De werkelijke behoefte aan bouwmogelijkheden zal dan ook hoger zijn dan de
gemaakte simulatie.
58 Percelen in WU en WR worden hiet meegenomen in de berekeningen.
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 105
tabel 42: Samenvatting vraag en aanbod onbebouwde percelen
Beersel Alsemberg Dworp Lot Huizingen Gemeente
Beersel
2001 - 2006
vraag (behoefte) 15 44 8 40 32 139
aanbod 1 32 35 42 15 15 139
saldo 17 -9 34 -25 -17 0
aanbod 2 15 16 12 13 14 70
saldo 32 7 46 -12 -3 70
aanbod 3 15 7 5 8 8 43
saldo 47 14 51 -4 5 113
2006 - 2011
vraag (behoefte) 9 36 -3 22 19 83
aanbod 1 27 29 35 13 13 117
saldo 18 -7 38 -9 -6 34
aanbod 2 13 13 10 11 12 59
saldo 31 6 48 2 6 93
aanbod 3 12 6 4 7 7 36
saldo 43 12 52 9 13 129
2011 - 2016
vraag (behoefte) 12 36 -3 13 18 76
aanbod 1 23 25 30 11 11 100
saldo 11 -11 33 -2 -7 24
aanbod 2 11 11 9 9 10 50
saldo 22 0 42 7 3 74
aanbod 3 11 5 4 6 6 32
saldo 33 5 46 13 9 106
resterende onbebouwde percelen
resterende aantal actueel onbebouwde
percelen in W, WLK en WP aan
uitgeruste infrastructuur
128 141 170 64 64 567
bijkomende perceelsmogelijkheden in
W, WLK en WP gelegen aan
infrastructuur
62 64 48 51 57 282
bijkomende perceelsmogelijkheden in
W, WLK en WP niet gelegen aan
infrastructuur
59 28 21 33 35 176
TOTAAL aantal resterende percelen in
W, WLK en WP 249 233 239 148 156 1.025
Legende: W= woongebied WLK= woongebied met landelijk karakter WP= woonpark
aanbod 1 = aanbod actueel onbebouwde percelen aan uitgeruste infrastructuur(15% per 5 jaar)
aanbod 2 = bijkomende perceelsmogelijkheden aan infrastructuur in W, WLK en WP (15% per 5 jaar)
aanbod 3 = bijkomende perceelsmogelijkheden niet aan infrastructuur in W, WLK en WP (15% per 5 jaar)
Naast bovenstaande mogelijkheden voor de realisatie van bijkomende bouwpercelen in woongebied, woongebied
met landelijk karakter en woonpark kan een bijkomend aanbod gecreëerd worden in reservegebied voor wonen of
woonuitbreidingsgebied (zie 7.2.4.4). Het gaat hier om 961 bijkomende perceelsmogelijkheden voor het volledige
grondgebied van de gemeente Beersel. Het grootste aanbod situeert zich te Lot met zo’n 421
perceelsmogelijkheden.
13.4. Aftoetsing met actuele situatie
Bovenstaande prognoses van vraag en aanbod voor de periodes 2001-2006 en 2006-2011 kunnen vergeleken
worden met de werkelijke toestand door gebruik te maken van de gegevens van de afgeleverde
bouwvergunningen. In de periode 2001-2006 werden er 219 bouwvergunningen afgeleverd. Dit overschrijdt de
vraag van 139 zoals werd bekomen uit de gegevens van de woonbehoeftestudie maar kon nog steeds gedekt
worden door het totaal aantal perceelsmogelijkheden (vraag + saldo: 252). In de periode 2006-2010 werden er
215 bouwvergunningen afgeleverd. Opnieuw overschrijdt dit de vraag zoals berekend werd in het gesloten
scenario van de woonbehoeftestudie, namelijk 83. In totaal kwamen er in de periode 2006-2011 212
perceelsmogelijheden vrij. Dit dekt net niet het aantal bouwvergunningen dat werd afgeleverd. Globaal kan
Informatief deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan –ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012 106
gesteld worden dat de bouwbehoefte voor de periode 2001-2010 grotendeels kon opgevangen met de
perceelsmogelijkheden in W, WLK en WP mits realisatie van bijkomende perceelsmogelijkheden.
13.5. Taakstelling vanuit hogere overheid
Vanuit Vlaanderen en het planningsproces rond de afbakening van het VSGB wordt geen taakstelling inzake
wonen voorop gesteld voor Beersel. Wel wordt er aandacht gevraagd voor kwalitatief woonbeleid. Binnen het
afbakeningsproces van het VSGB werden diverse nieuwe zones voor wonen aangeduid.
13.6. Sociale woningen en seniorenhuisvesting
In 2007 vertegenwoordigden sociale woningen 4% van het totale woningpatrimonium in Beersel. Dit bestond uit
17 sociale koopwoningen en 351 sociale huurwoningen59
. Bovenop dit aanbod werd de realisatie van 185
huurwoningen, 98 koopwoningen en 8 sociale kavels gepland (zie sectie 7.2.3.5). Hiermee voldoet Beersel aan
zijn sociaal objectief van 153 huurwoningen, 78 koopwoningen en 3 sociale kavels. Een gedeelte hiervan is
intussen bovendien gerealiseerd (een 70-tal woningen, waarvan de meerderheid huurwoningen).
Op 1 januari 2009 beschikte Beersel over 183 erkende plaatsen in een rusthuis, 30 serviceflats en geen plaatsen
in centra voor kortverblijf of in dagverzorgingscentra60
. Gebaseerd op de bevolkingsprognoses worden er door het
team ouderenzorg van het departement welzijn, volksgezondheid en gezin programmatiecijfers berekend. Dit zijn
momentopnamen op 1 januari van elk kalenderjaar van het aantal woongelegenheden dat theoretisch zou
moeten gerealiseerd worden om aan de huidige en toekomstige (opvang)noden van ouderen in rusthuizen
tegemoet te komen. Op 1 januari 2009 bedroeg dit programmatiecijfer 293 voor rusthuizen, 117 voor serviceflats,
9 voor centra voor kortverblijf en 9 voor dagverzorgingscentra. Op 1 januari 2010 waren deze cijfers
respectievelijk 301, 118, 9 en 10. Wanneer deze worden vergeleken met de werkelijke plaatsen kan worden
geconcludeerd dat er op 1 januari een tekort was aan voorzieningen voor senioren (110 plaatsen in rusthuizen,
87 serviceflats, 9 plaatsen in centra voor kortverblijf en 9 plaatsen in dagverzorgingscentra).
13.7. Zonevreemde woningen
Uit het onderzoek rond zonevreemde woningen blijkt dat er in de gemeente Beersel meer dan 700 zonevreemde
woningen gelegen zijn. Het grootste aantal zonevreemde woningen is gelegen in landschappelijk waardevol
agrarisch gebied alsook in natuurgebied. Bij het opstellen van ontwikkelingsperspectieven zullen niet de percelen
in hun geheel, maar veeleer de individuele woningen herbestemd worden.
59 Decreet grond- en pandenbeleid, 27 maart 2009.
60 Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale statistieken, december 2010.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel i ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Inhoudstafel
1. Een globale ruimtelijke visie voor Beersel ............................................................... 1
1.1. VISIE – HET LAND VAN TEIRLINCK .............................................................................................................. 1
1.2. DOELSTELLINGEN .................................................................................................................................... 2
1.2.1. Basisdoelstellingen .......................................................................................................................... 2 1.2.2. Specifieke doelstellingen per deelstructuur ..................................................................................... 2
1.3. RUIMTELIJKE CONCEPTEN ........................................................................................................................ 4
1.4. BEMERKINGEN VAN DE GEMEENTE BIJ HET GEWESTELIJK RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN VOOR DE AFBAKENING
VAN HET VLAAMS STRATEGISCH GEBIED ROND BRUSSEL EN DE AANSLUITENDE OPEN RUIMTEGEBIEDEN ........................... 7
2. Gewenste open ruimtestructuur ............................................................................... 8
2.1. UITGANGSPUNTEN EN VISIE ...................................................................................................................... 8
2.1.1. Het groene land van Teirlinck .......................................................................................................... 8 2.1.2. Ruimtelijke concepten ...................................................................................................................... 9
2.2. ELEMENTEN VAN DE BOVENLOKALE OPEN RUIMTESTRUCTUUR .................................................................... 11
2.3. DE SELECTIE VAN DE LOKALE ELEMENTEN ................................................................................................ 13
2.3.1. De grondgebonden landbouwgebieden ......................................................................................... 15 2.3.2. Het gevarieerde valleigebied van de Zenne .................................................................................. 15 2.3.3. De lokale gebieden voor natuur ..................................................................................................... 16 2.3.4. De parkgebieden met een verweving van functies ........................................................................ 17 2.3.5. De open ruimtecorridors ................................................................................................................ 18
2.4. OVERSTROMINGSMAATREGELEN ............................................................................................................. 19
2.5. HET VERSTERKEN VAN DE NATUURLIJKE WAARDEN IN DE WOONGEBIEDEN.................................................... 19
2.6. DE GEWENSTE LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR ....................................................................................... 19
2.6.1. Erfgoed als drager voor de landschappelijke structuur .................................................................. 19 2.6.2. De landschappelijke eenheden van het Land van Teirlinck ........................................................... 20 2.6.3. Landschapsbouw als instrument voor de realisatie van een ecologisch netwerk .......................... 22 2.6.4. Recreatief medegebruik als hefboom voor het land van teirlinck ................................................... 22 2.6.5. Markant bouwkundig erfgoed......................................................................................................... 23
2.7. ACTIES ................................................................................................................................................. 24
3. Gewenste nederzettingsstructuur ...........................................................................25
3.1. UITGANGSPUNTEN EN VISIE .................................................................................................................... 25
3.2. DIFFERENTIATIE VAN HET WOONGEBIED ................................................................................................... 26
3.2.1. (Ver)stedelijk(t) gebied versus buitengebied .................................................................................. 26 3.2.2. Wonen in de kerngebieden ............................................................................................................ 26 3.2.3. Woonweefsel buiten de kerngebieden ........................................................................................... 28
3.3. EEN KWALITATIEF WOONBELEID REALISEREN ............................................................................................ 29
3.3.1. Op maat van de bevolking ............................................................................................................. 29 3.3.2. Optimaliseren van bestaand patrimonium ..................................................................................... 32 3.3.3. Openbaar domein als troef in kwalitatief woonweefsel .................................................................. 36 3.3.4. Ruimte voor wonen en groen ......................................................................................................... 36
3.4. KWANTITATIEF WOONBELEID – FASERING AANSNIJDEN BOUWMOGELIJKHEDEN EN HERBESTEMMINGEN ............ 38
3.4.1. Lot, woonkern in het Vlaams strategisch gebied............................................................................ 38 3.4.2. Alsemberg, hoofddorp in het buitengebied .................................................................................... 40 3.4.3. Beersel, woonkern in het buitengebied .......................................................................................... 41 3.4.4. Huizingen, woonkern in het buitengebied ...................................................................................... 42 3.4.5. Dworp, woonkern in het buitengebied ............................................................................................ 42 3.4.6. Ruimtebalans ................................................................................................................................. 43
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ii ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3.4.7. Synthese woonprogramma ............................................................................................................ 45
3.5. ACTIES ................................................................................................................................................. 46
4. Gewenste economische structuur ...........................................................................50
4.1. UITGANGSPUNTEN EN VISIE .................................................................................................................... 50
4.2. REGIONALE BEDRIJVIGHEID .................................................................................................................... 51
4.2.1. Ruimteclaims binnen de economische as “Zuidelijke Zennevallei” ................................................ 51 4.2.2. Optimalisatie van de regionale bedrijventerreinen voor meer ruimtelijke kwaliteit ......................... 51 4.2.3. Kwalitatieve ontsluiting van de regionale bedrijventerreinen ......................................................... 51 4.2.4. Gespecialiseerde bedrijventerreinen ............................................................................................. 52 4.2.5. Suggestie tot selectie van regionale bedrijventerreinen ................................................................. 52
4.3. AANPAK VAN BEDRIJVIGHEID OP VERSNIPPERDE, KLEINSCHALIGE BEDRIJVENZONES ...................................... 53
4.3.1. Kleinschalige bedrijvenzones in het woonweefsel ......................................................................... 53 4.3.2. Kleinschalige bedrijvenzones in de open ruimte ............................................................................ 54 4.3.3. Gebiedsspecfieke benadering ....................................................................................................... 54 4.3.4. Creatie van nieuwe ruimte ............................................................................................................. 56 4.3.5. Ruimtelijke condities voor nieuwe lokale bedrijventerreinen .......................................................... 56 4.3.6. Ruimtebalans ................................................................................................................................. 57
4.4. HANDEL EN DIENSTVERLENING ................................................................................................................ 57
4.4.1. Steenwegontwikkelingen inperken en sturen ................................................................................. 57
4.5. OMGEVINGSZONEVREEMDE BEDRIJVEN .................................................................................................... 58
4.6. ZONEVREEMDE BEDRIJVEN ..................................................................................................................... 58
4.7. ACTIES ................................................................................................................................................. 59
5. Gewenste verkeers- en vervoersstructuur ..............................................................60
5.1. UITGANGSPUNTEN EN VISIE .................................................................................................................... 60
5.2. EEN DUIDELIJK HIËRARCHISCH WEGENNET ALS BASIS VAN EEN VEILIG WEGVERKEER ..................................... 61
5.3. SELECTIE VAN DE WEGEN ....................................................................................................................... 61
5.3.1. Bovenlokale wegen ........................................................................................................................ 61 5.3.2. Lokale wegen................................................................................................................................. 62
5.4. EEN KWALITATIEVE ONTSLUITING ............................................................................................................. 63
5.4.1. Ontsluiting van de wijken en functies ............................................................................................. 63 5.4.2. Ontsluiting van vrachtverkeer ........................................................................................................ 63
5.5. CREATIE VAN KWALITATIEVE VERBLIJFSGEBIEDEN ..................................................................................... 65
5.6. PARKEERBELEID .................................................................................................................................... 65
5.7. OPENBAAR VERVOERNETWERK ............................................................................................................... 65
5.8. TRAGE WEGENNETWERK ........................................................................................................................ 66
5.9. ACTIES ................................................................................................................................................. 67
6. Gewenste recreatieve structuur ..............................................................................69
6.1. UITGANGSPUNTEN EN VISIE .................................................................................................................... 69
6.2. GEWENSTE TOERISTISCH-RECREATIEVE STRUCTUUR OP BOVENLOKAAL NIVEAU ........................................... 70
6.3. GEWENSTE TOERISTISCH-RECREATIEVE STRUCTUUR OP LOKAAL NIVEAU ..................................................... 72
6.3.1. Lokale recreatieve knooppunten .................................................................................................... 72 6.3.2. Te behouden lokale recreatieve infrastructuur ............................................................................... 73 6.3.3. Overige lokale recreatieve voorzieningen ...................................................................................... 74 6.3.4. Verder te onderzoeken recreatieve bestemmingen ....................................................................... 75
6.4. AANPAK ZONEVREEMDE LOKALE RECREATIEVE INFRASTRUCTUUR ............................................................... 75
6.5. ACTIES ................................................................................................................................................. 76
7. Gewenste ruimtelijke structuur van de kernen .......................................................79
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel iii ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
7.1. WOONKERN LOT IN HET STRATEGISCH GEBIED .......................................................................................... 79
7.2. HOOFDDORP ALSEMBERG IN HET BUITENGEBIED ....................................................................................... 81
7.3. WOONKERN BEERSEL IN HET BUITENGEBIED ............................................................................................ 83
7.4. WOONKERN HUIZINGEN IN HET BUITENGEBIED .......................................................................................... 84
7.5. WOONKERN DWORP IN HET BUITENGEBIED ............................................................................................... 85
8. Aanpak van zonevreemde entiteiten .......................................................................86
8.1. TOETSINGSKADER ................................................................................................................................. 86
8.2. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU VAN DE GEWENSTE OPEN RUIMTESTRUCTUUR ........................... 87
8.3. ZONEVREEMDE WONINGEN ..................................................................................................................... 92
8.3.1. Ontwikkelingsperspectieven markant bouwkundig erfgoed ........................................................... 92 8.3.2. Ontwikkelingsperspectieven op niveau woongebied ...................................................................... 92 8.3.3. Ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gebieden voor bedrijvigheid en
gemeenschapsvoorzieningen ........................................................................................................................ 93 8.3.4. Ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gewenste open ruimtestructuur ............................ 93
8.4. ZONEVREEMDE BEDRIJVIGHEID ............................................................................................................... 93
8.4.1. Ontwikkelingsperspectieven op niveau woongebied ...................................................................... 93 8.4.2. Ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gewenste open ruimtestructuur ............................ 93
8.5. ZONEVREEMDE RECREATIE ..................................................................................................................... 94
8.5.1. Ontwikkelingsperspectieven op niveau woongebied ...................................................................... 94 8.5.2. Ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gewenste open ruimtestructuur ............................ 94
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel iv ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Lijst van kaarten
Kaart R 1: Gewenste ruimtelijke structuur ................................................................................................................ 8
Kaart R 2: Gewenste open ruimtestructuur .............................................................................................................. 8
Kaart R 3: Gewenste nederzettingsstructuur ........................................................................................................... 25
Kaart R 4: Voorstel fasering aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen in functie van wonen .............. 38
Kaart R 5: Gewenste economische structuur ........................................................................................................... 50
Kaart R 6: Gewenste verkeers- en vervoersstructuur .............................................................................................. 60
Kaart R 7: Gewenste recreatieve structuur .............................................................................................................. 69
Kaart R 8: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Lot ......................................................................................... 79
Kaart R 9: Gewenste ruimtelijke structuur hoofddorp Alsemberg............................................................................. 81
Kaart R 10: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Beersel .................................................................................. 83
Kaart R 11: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Huizingen .............................................................................. 84
Kaart R 12: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Dworp .................................................................................... 85
Lijst van tabellen
tabel 1: Analyse van de bevolking naar leeftijd .................................................................................................... 29
tabel 2: Analyse van de bevolking naar inkomen ................................................................................................. 30
tabel 3: Geplande realisatie sociale woningen ..................................................................................................... 31
tabel 4: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Lot ................................................... 39
tabel 5: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Alsemberg ....................................... 41
tabel 6: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Beersel ............................................ 42
tabel 7: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Huizingen ........................................ 42
tabel 8: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Dworp .............................................. 43
tabel 9: Ruimtebalans woongebied ...................................................................................................................... 43
tabel 10: Overzicht gebieden in te vullen op korte termijn ..................................................................................... 45
tabel 11: Overzicht gebieden in te vullen op middellange termijn .......................................................................... 45
tabel 12: Ruimtebalans kmo-zones ....................................................................................................................... 57
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 1 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
1. Een globale ruimtelijke visie voor Beersel
1.1. Visie – het land van Teirlinck
De realisatie van het landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ zal in de toekomst een belangrijke rode draad
vormen doorheen het ruimtelijk beleid van de gemeente Beersel1. Hiernaast staat het intomen van de
suburbanisatiedruk vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest centraal. Deze twee uitgangspunten hebben een
invloed op de beslissingen en opties die de gemeente neemt voor de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van
haar grondgebied. Zo heeft het landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ niet enkel repercussies voor de open
ruimte en heeft het intomen van de suburbanisatiedruk niet alleen gevolgen voor het aspect wonen. Met de
opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan wil de gemeente de eigenheid van Beersel vrijwaren van
alle negatieve effecten die kunnen ontstaan door de aantrekkingskracht van Brussel evenals door de migratie van
hoofdstedelijke functies naar de rand. De gemeente wil maximaal inzetten op de realisatie van een aangename
gemeente om in te wonen, te werken, te recreëren… Dit kan door de uitwerking van een daadkrachtig en positief
beleid waar de gemeente alle mogelijke middelen wenst voor vrij te maken. Bovendien wenst ze de visies en
opties zoals genomen in de afbakening van het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel (VSGB)2 en het
landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ maximaal te integreren in haar structuurplan.
De gemeente Beersel wenst haar woonkernen Beersel, Lot, Huizingen, Dworp en het hoofddorp Alsemberg
verder te ontwikkeling tot wooncentra met een eigen karakter en specifieke accenten afhankelijk van de
ruimtelijke situering, de behoeften van de bevolking… De maximalisatie van de woonkwaliteit voor de bevolking
wordt hierbij voorop gesteld. Beersel wenst deze woonkwaliteit te garanderen door te voorzien in voldoende en
kwalitatieve huisvesting op maat en een aangepast voorzieningenniveau. Gezien de aantrekkingskracht van het
kwalitatieve woonmilieu (nabij Brussel, in een groene omgeving, met goed uitgeruste kernen…) staat Beersel
voor de uitdaging om woonzekerheid voor de eigen bevolking te waarborgen, ook voor minder kapitaalkrachtige
personen en middeninkomens. Het structuurplan benadrukt de noodzaak aan een doorgevoerd beleid van
kernversterking voor de toekomst. De woonkwaliteit, handelsfuncties, horeca en dienstverlening dienen op niveau
van de kernen gewaarborgd te blijven en verder versterkt te worden. Hiernaast zal de gemeente inzetten op een
aangename woonomgeving door o.a. de realisatie van groen in de wooncentra en een kwalitatieve inrichting van
het openbaar domein die kan bijdragen tot een versterking van de woonkwaliteit.
Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan zal het kader tekenen voor een ruim actieprogramma voor de open
ruimte in Beersel in overeenstemming met het landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’. Zowel het typische
landschap van de Zuidelijke Zennevallei als dat van de Brabantse Ardennen dient van verdere aantasting door
suburbanisatie te worden gevrijwaard. Ondanks deze suburbanisatie heeft Beersel een hoofdzakelijk landelijk
karakter weten te behouden. De gemeente wenst dan ook een verdere aantasting van haar waardevolle
landschappelijke structuur tegen te gaan. De versterking van haar kwalitatieve landschap krijgt prioriteit. De
kernen Huizingen, Lot, Beersel, Dworp en Alsemberg worden ingebed in het beeldbepalend kader gevormd door
dit landschap. Bovendien vinden verschillende functies een plaats binnen deze landschappelijke structuur. Zo
wenst de gemeente maximaal in te zetten op het behoud en de versterking van haar bos-, natuur-, en
parkgebieden, de maximalisatie van natuurwaarden en het behoud van zijn landbouwfunctie. Hiernaast wordt er
ondermeer aandacht geschonken aan waardevolle cultuurhistorische elementen en recreatief nevengebruik van
de open ruimte.
De Zuidelijke Zennevallei is reeds lang een concentratiegebied van bedrijvigheid. Het structuurplan bevestigt de
functie van bedrijvigheid in de Zuidelijk Zennevallei zonder daartoe grootschalige bijkomende ruimte voor
bedrijventerreinen op te eisen. Door een efficiënt ruimtegebruik binnen de beschikbare terreinen voor
1 Gemeente Beersel: wanneer in de teksten Beersel of gemeente Beersel vermeld wordt, wordt de fusiegemeente Groot-
Beersel bedoeld. Indien de deelgemeente Beersel bedoeld wordt, zal deze aangeduid worden als deelgemeente Beersel bij het
begin van de paragraaf of doorlopend in de tekst. 2 Opties van het VSGB, zoals vastgelegd in het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ter afbakening van het Vlaams Strategisch
gebied rond Brussel en aansluitende open ruimtegebieden, afgekort GRUP VSGB: de gemeente wenst deze opties te
integreren in die mate dat de gemeente haar eigen visie hier kan mee verzoenen. Waar er strijdigheid is tussen de
gemeentelijke visie en de opties van het VSGB zal de gemeente de nodige suggesties tot bijsturing van het gewestelijk beleid
formuleren.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 2 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
bedrijvigheid en door de radicale keuze voor de (her)ontwikkeling van moderne, gespecialiseerde en
milieuvriendelijke bedrijventerreinen kan een belangrijke meerwaarde gerealiseerd worden. Deze aanpak zal
leiden tot een verbeterde verweving van bedrijvigheid met wonen en natuur. Dit is een basisvereiste voor een
verdere kwalitatieve ontwikkeling van het gebied. In sommige gevallen bieden de bestaande bedrijventerreinen
echter nog weinig ruimte voor nieuwe invullingen. Indien dit het geval is dient de mogelijkheid tot het ontwikkelen
van kleinschalige nieuwe bedrijventerreinen met maximaal respect voor de draagkracht van de omgeving
geboden te worden. Verspreid over het grondgebied van de gemeente situeren zich kleine, vaak historisch
ontwikkelde, bedrijfssites. Deze bevinden zich vaak in dichtbevolkte woonkernen, langs woonstraten of in
valleigebieden. Hier dient een oplossing op maat voor gezocht te worden.
Mobiliteit vormt een belangrijk actieterrein dat raakt aan de dagdagelijkse leefwereld van alle inwoners. Door haar
ligging bij Brussel staat de verkeersleefbaarheid in de gemeente Beersel sterk onder druk. Beersel zal daarom
consequent acties ondernemen voor de inrichting van een duurzame mobiliteit. De inrichting van het wegennet
moet leiden tot een duidelijke scheiding van doorgaand en lokaal verkeer. Het lokale wegennet moet met andere
woorden ontlast worden van alle sluipverkeer naar Brussel. Bovendien is een duurzame mobiliteit afhankelijk van
het aangepaste gebruik van de beschikbare vervoersmodi. Daarom werkt Beersel aan een integraal
verkeersbeleid dat het gebruik van trage wegen, het fietsgebruik en de keuze voor het openbare vervoer
stimuleert. Ruimtelijk kan dit beleid ondersteund worden door een goed locatiebeleid. Ook de inrichting van een
gebiedsdekkend, fijnmazig, veilig en goed uitgerust trage wegennetwerk wordt als een belangrijke
beleidsdoelstelling beschouwd.
1.2. Doelstellingen
Bovenstaande visie laat zich vertalen in een aantal basisdoelstellingen en specifieke sectorale doelstellingen. Zij
vormen de basis voor de uitbouw van het ruimtelijk beleid van de gemeente Beersel dat wordt vastgelegd in zijn
gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.
1.2.1. BASISDOELSTELLINGEN
De gemeente Beersel formuleert de volgende basisdoelstellingen voor haar ruimtelijk beleid:
1. de beheersing van de verstedelijkingsdruk vanuit het Brussels hoofdstedelijk gewest;
2. verschillende ontwikkelingsperspectieven voor strategisch gebied en buitengebied;
3. invullen en laten evolueren van de kernen met respect voor de authenticiteit en het eigen karakter van
iedere kern;
4. realisatie van een voldoende aanbod aan betaalbare woongelegenheden voor mensen uit de gemeente
en de streek binnen vastgestelde perimeters;
5. kwalitatieve en kwantitatieve garanties voor werkgelegenheid;
6. de kwalitatieve versterking van de landschappelijke en de natuurlijke structuur en het behoud van de
open ruimtestructuur;
7. het verzekeren van een aaneengesloten en kwaliteitsvol landbouwgebied zodat er voldoende
mogelijkheden zijn voor leefbare land- en tuinbouwbedrijven;
8. realisatie van het landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’;
9. realisatie van een verkeersveilige en verkeersleefbare mobiliteit;
10. een kwalitatief en uitgebreid recreatief netwerk ontwikkelen, zowel voor actieve als passieve recreatie.
1.2.2. SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN PER DEELSTRUCTUUR
De basisdoelstellingen voor het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Beersel worden verder uitgewerkt en
verdiept in onderstaande sectorale doelstellingen.
Open ruimtestructuur – Beersel, het land van Teirlinck
1. het maximale behoud van de aanwezige open ruimten met een centraal gebied in het hart van het
grondgebied van de gemeente Beersel;
2. ruimte voor landbouw in de open gebieden
3. totstandkoming van een gediversifieerd netwerk van open ruimtegebieden over de hele gemeente om zo
gestalte te geven aan een gediversifieerd netwerk met een groene long centraal te Beersel;
4. de kwalitatieve versterking van de landschappelijke en natuurlijke structuur;
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 3 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
5. uitbouw van een fijnmazig netwerk van ecologisch waardevolle open ruimtecorridors met opwaardering
van de beekvalleien en holle wegen en voldoende ruimte voor water;
6. het versterken van de bestaande en verspreide bosgebieden tot een samenhangende groenstructuur
tussen Hallerbos en Zoniënwoud;
7. gewaarborgd, functioneel en voldoende ruim gedimensioneerd groen in de bebouwde omgeving.
Nederzettingsstructuur – Beersel, karaktervol
1. ontwikkelen van kwalitatieve en karaktervolle woonomgevingen;
2. ruimte voor de verdere ontwikkeling van levendige en sociale woonkernen;
3. een gewaarborgd aanbod aan woongelegenheden voor de eigen bevolking;
4. publieke ruimte als kwalitatief bindweefsel van de nederzettingstructuur;
5. verbeteren van de woonkwaliteit langs de drukke verbindingswegen;
6. promoten van kleinhandelszaken en winkels op niveau van de kernen;
7. architectuur op maat, rekening houdend met de omgeving.
Economische structuur – Beersel, economie in beweging
1. een bloeiende economie met ruimte voor regionale en lokale bedrijvigheid;
2. optimalisatie van de beschikbare bedrijventerreinen;
3. ondersteunend beleid in functie van duurzame, kwalitatieve en gespecialiseerde bedrijventerreinen;
4. een efficiënte, veilige en leefbare ontsluitingsstructuur voor de “Zuidelijke Zennevallei”;
5. streven naar multimodaal uitgebouwde bedrijventerreinen;
6. promoten watergebonden bedrijvigheid in de kanaalzone.
Verkeers- en vervoersstructuur – Beersel, sluitstuk voor de verbinding van kernen
1. ruimte voor gepaste alternatieven voor de auto;
2. een doordachte lokale en bovenlokale verkeersontsluiting voor de gemeente Beersel;
3. verkeersveilige en verkeersleefbare woonomgevingen;
4. een volwaardig, fijnmazig en goed gestructureerd trage wegennetwerk;
5. stationsomgevingen uitrusten in functie van een complementair openbaar vervoersnetwerk;
6. doortochtherinrichtingen van de gewestelijke verbindingswegen in functie van verkeersleefbaarheid.
Recreatieve structuur – Beersel, uitnodigend
1. een netwerk van recreatieve voorzieningen met respect voor en als aanvulling op de open
ruimtestructuur;
2. ruimte voor de verdere ontwikkeling van erfgoed en cultuur;
3. geconcentreerde lokale voorzieningen voor elke kern;
4. vervolledigen van de recreatieve structuur (netwerk en voorzieningen) zonder de lokale behoefte te
overschrijden.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 4 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
1.3. Ruimtelijke concepten
Land van Teirlinck:
- realiseren doelstellingen landinrichtingsproject ‘Land van
Teirlinck’;
- centraal open ruimtegebied met ruimte voor landbouw
temidden van woonkernen;
- belangrijke groene verbinding tussen valleien en
bosgebieden (Zoniënwoud en Hallerbos);
- realiseren van ecologische corridors;
- ontwikkelen van een centraal stiltegebied.
(Ver)stedelijk(t) gebied versus buitengebied:
- stedelijke concentratie aansluitend bij Brussel en
infrastructuren, onderdeel van het Vlaams strategisch
gebied rond Brussel (VSGB);
- overig gebied behoort tot het buitengebied, als onderdeel
van de Brabantse Ardennen;
- verschillende ontwikkelingsperspectieven voor het
Vlaams strategisch gebied en het buitengebied en dit
voor alle deelstructuren.
Dragers van de natuurlijke structuur:
- rivier- en beekvalleien als dragers van de natuurlijke
structuur – met prioriteit voor natuurontwikkeling;
- herstel van waterkwaliteit en respect voor het
waterbufferend vermogen van de beekvalleien;
- bescherming van de open ruimte;
- landbouw als essentieel component van de
landschapsstructuur;
- aandacht voor de instandhouding van holle wegen;
- uitbreiding van de ruimte voor bos en natuur.
Open ruimte en open ruimtecorridors:
- vrijwaren van de grote open ruimtestructuren met een
centraal hart;
- realisatie van een ecologisch netwerk:
groenverbindingen, stapstenen en KLE;
- ruimte voor landbouw als een gebruiker en beheerder
van de open ruimte.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 5 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Differentiatie in het woonweefsel:
- compacte kernen met een specifiek karakter;
- onderscheid in bebouwingstypologiën op basis van de
locatie en omgevingskarakteristieken;
- landelijke inbedding en kwalitatieve afwerking van de
bebouwingsranden;
- geen verdere lintbebouwing;
- groene vingers doorheen het bebouwde weefsel.
Ruimte voor bedrijvigheid:
- historisch gegroeid netwerk van de “Zuidelijke
Zennevallei”;
- multimodaal toegankelijke bedrijventerreinen;
- historisch gegroeide bedrijvigheid verspreid over het
volledige grongebied;
- kwalitatief verweven met de omgevende functies.
Duidelijke wegenhiërarchie:
- de uitbouw van een hiërarchisch wegennet in functie van
veiligheid, leefbaarheid en efficiëntie;
- hoofdwegennet als basisstructuur voor het lokaal
wegennet;
- verbeteren van de doorstroming;
- doortochtherinrichting Alsembergsesteenweg;
- uitwerken van ontsluitingswegen als sluitstuk voor de
verbinding tussen de verschillende kernen.
Uitgebreid openbaar vervoersnetwerk:
- versterkt openbaar vervoer met frequente lokale
verbindingen;
- een complementair vervoersnetwerk met verknoping van
de verschillende openbare vervoerslijnen (stations- en
werkomgevingen).
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 6 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Uitbouw van een complementair recreatief netwerk:
- bundeling van voorzieningen;
- uitbouw van een recreatief netwerk op het niveau van de
gemeente;
- uitbouw van bovenlokale recreatieve voorzieningen;
- aandacht voor passief recreatief medegebruik in het
landschappelijk waardevolle land van Teirlinck.
Fijnmazig netwerk voor passieve recreatie en langzaam
verkeer:
- uitbouw van een netwerk voor passieve recreatie en
langzaam verkeer (wandel- en fietsroutes) in aansluiting
op de kernen, bestaande recreatieve routes en de
buurgemeenten.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 7 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
1.4. Bemerkingen van de gemeente bij het gewestelijk ruimtelijk
uitvoeringsplan voor de afbakening van het Vlaams Strategisch gebied
rond Brussel en de aansluitende open ruimtegebieden3
Het noordwestelijk deel van het grondgebied van Beersel bevindt zich binnen de afbakening van het Vlaams
strategisch gebied rond Brussel. Het goedgekeurde GRUP schrijft een aantal concrete ontwikkelingen in op het
grondgebied van Beersel. De gemeente wenst deze ontwikkelingen slechts gedeeltelijk te ondersteunen4. Binnen
de verschillende deelstructuren worden de opties zoals vooropgesteld in het GRUP overgenomen, maar
aangevuld met een aantal suggesties naar de hogere overheid. Deze suggesties bestaan uit alternatieve
voorstellen en/of te nemen milderende maatregelen.
Binnen het GRUP worden een veelheid aan nieuwe woongebieden ingeschreven binnen het kerngebied van Lot.
Het gaat om herbestemmingen van agrarische gebieden, industriegebieden, KMO-zones en bufferzones. De
concrete bespreking van de verschillende zones is terug te vinden onder 3.4.1. De gemeente wenst niet voor al
deze zones de invulling met wonen te ondersteunen. De ongecontroleerde en ongefaseerde invulling van deze
woongebieden zou resulteren in een significante toename van het bevolkingsaantal te Lot en een toename van
de verstedelijkingsdruk. De toekomstvisie van de gemeente voor Lot bestaat eruit om een verdere verstedelijking
tegen te gaan en in te zetten op een groene dooradering van het woonweefsel en een verhoging van de
woonkwaliteit. De gemeente wenst een aantal van deze zones of delen ervan dan ook van verdere
woonbebouwing te vrijwaren en/of de bijkomende bouwmogelijkheden slechts gefaseerd vrij te geven. Zo ook de
gebieden die in november 2010 nog te kampen hadden met ernstige overstromingen. Deze gebieden bebouwen
vormt dan ook een onverantwoorde verhoging van het risico op overstromingen zowel binnen deze gebieden als
binnen een aantal andere zones te Lot die in het verleden reeds te maken kregen met overstromingen. De
gemeente vraagt hier nog verder overleg. In sectie 3.4.1 worden de krachtlijnen voor deze visie uiteengezet.
De gemeente kan ook niet akkoord gaan met de bestemming als GEN (grote eenheid natuur) van de
Zennebeemden. Er moet hier blijvend verweving met en rechtszekerheid voor de landbouwsector zijn zoals
geformuleerd in sectie 2.3.2.5
Het GRUP geeft een gedeeltelijke symbolische aanduiding van omleidingsweg rond Lot in functie van een
verbeterde ontsluiting van de bedrijventerreinen en een verkleining van de verkeersdruk in het kerngebied Lot. De
gemeente wenst wel maatregelen te treffen om een verbeterde ontsluiting en een mildering van de verkeersdruk
voor Lot te bekomen doch de in het GRUP opgenomen omleidingsweg is haar inziens niet de enige oplossing
voor de ontsluiting van de bedrijvenzones6. De gemeente schuift dan ook een valabel alternatief naar voren. Dit
wordt uitgewerkt in sectie 5.4.2.2 en dient beschouwd te worden als suggestie naar de hogere overheid.
3 gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ter afbakening van het Vlaams Strategisch gebied rond Brussel en aansluitende open
ruimtegebieden, afgekort GRUP VSGB 4 De gemeente heeft in gevolge de goedkeuring van het GRUP VSGB een procedure voor de gedeeltelijke nietigverklaring van
het GRUP ingeleid bij de Raad van State. 5
idem 6
idem
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 8 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR - DEELSTRUCTUREN
Kaart R 1: Gewenste ruimtelijke structuur
2. Gewenste open ruimtestructuur
Kaart R 2: Gewenste open ruimtestructuur
2.1. Uitgangspunten en visie
2.1.1. HET GROENE LAND VAN TEIRLINCK
Het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’
Het strategische natuur- en landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’, dat praktisch de volledige gemeente
Beersel omvat, streeft een duurzame inrichting van de open ruimte na. Het authentieke landelijke karakter van de
streek behouden en verder versterken staat hierbij centraal.
Voor het uitwerken van het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ engageert de gemeente Beersel
zich samen met Natuurpunt vzw, het Agentschap voor Natuur en Bos en de Vlaamse Landmaatschappij.
Door de open ruimtes te beschermen, te verbinden en toegankelijk te maken via het trage wegennetwerk stijgt
het maatschappelijk belang en de leefbaarheid van deze open ruimtes. Zo’n gerichte invulling van de open
ruimtes geeft betere garanties voor het behoud ervan op lange termijn en vormt tevens een buffer tegen verdere
verstedelijking. De levenskwaliteit van het omliggende bebouwde weefsel en van de inwoners van de gemeente
Beersel wordt op deze manier positief beïnvloed. Het open ruimtenetwerk is dus complementair aan de
bebouwde omgeving. In het ‘Land van Teirlinck’ wordt een symbiose nagestreefd tussen natuur, landbouw,
zachte recreatie en wonen. Landschappelijk wordt er gemikt op een verweving van open, halfopen en gesloten
gebieden, doorsneden door beekvalleien en holle wegen. Diverse maatregelen waaronder de creatie van groene
linten in het landschap zullen de erosieproblematiek in belangrijke mate kunnen inperken.
Het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ dient een wezenlijke bijdrage te vormen tot de realisatie
van een robuuste ecologische verbinding tussen het Hallerbos en het Zoniënwoud. Daarnaast staat
natuurontwikkeling in de beekvalleien en in de Zennebeemden voorop. Het waterbeleid wordt geïntegreerd
aangepakt. Het plan schuift ruimte voor extra waterberging naar voren om de problematiek van een groot aandeel
aan verharde oppervlakte samen met de beperkte bufferingscapaciteit van de eerder smalle beekvalleien aan te
pakken. In de valleigebieden streeft het plan ernaar om de waterkwaliteit te verbeteren en vismigratieknelpunten
weg te werken.
Tot slot wordt gestreefd naar het versterken van aanwezige heiderelicten en het aanduiden van het gebied van de
Meigemheide als stiltegebied.
De 10 strategische projecten van het ‘land van Teirlinck’ met een ruimtelijke inslag
Het gemeentebestuur wenst in haar huidige en toekomstige beleid het landelijk karakter en de groene ruimten in
Beersel maximaal te behouden. In het natuur- en landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’ worden 10
strategische projecten met een ruimtelijke inslag naar voor geschoven om deze doelstelling te realiseren.
Deze strategische projecten komen niet zelfstandig voor en staan ook niet op zichzelf. De projecten hebben een
versterkende invloed op elkaar en zorgen samen voor de inrichting en vormgeving van het ‘Land van Teirlinck’.
De realisatie van de strategische projecten met ruimtelijke inslag wordt beoogd op de lange termijn, ‘quick wins’ of
realisaties op korte termijn dienen om de finaliteit van de strategische projecten te bewerkstelligen.
- Strategisch project 1. Uitbreiden en verbinden van de bossen en opwaarderen van het landschap.
Door het Dwersbos, Gasthuisbos, Begijnenbos en Kesterbeekbos te verbinden wordt op een hoger niveau
een samenhangende groenstructuur gerealiseerd tussen het Zoniënwoud en het Hallerbos. Deze
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 9 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
groenstructuur kan deels bestaan uit een effectieve bebossing en deels uit een netwerk van kleine
landschapselementen.
- Strategisch project 2. Herwaardering van de Kesterbeekvallei en haar brongebied. Door deze vallei met
haar brongebied te herstellen kan deze opnieuw fungeren als verbindende schakel tussen het Gasthuisbos,
Begijnenbos en de Zennevallei.
- Strategisch project 3. Herwaardering van de Kapittelbeek en het Kesterbeekbos-Krabbos. De
herwaardering van de Kapittelbeek en haar vallei zorgt voor een verbindend effect tussen het Hallerbos en
verderop het Begijnenbos. De Kapittelbeek vormt één van de ecologisch meest waardevolle waterlopen van
Vlaanderen en herbergt nog unieke vispopulaties. Het Kesterbeekbos en Krabbos herbergen nog
waardevolle bronnetjes en zeldzame bossoorten, maar wordt aangetast door vertuining. Door een aantal
maatregelen kunnen deze bronnetjes geherwaardeerd worden.
- Strategisch project 4. Herwaardering van de Zevenborrebeek, de Rilroheidebeek en de Molenbeek.
Net Zoals de Kapittelbeek vormen de Zevenborrebeek en de Rilroheidebeek één van de ecologisch meest
waardevolle waterlopen van Vlaanderen en herbergen ze nog unieke vispopulaties. De valleien vormen een
verbindende structuur tussen het Hallerbos, Begijnenbos en de bossen t.h.v. Goede Lucht.
- Strategisch project 5. Herwaardering van de Zennevallei. De Zennebeemden staan onder sterke
verstedelijkingsdruk door de nabijheid van Brussel, het kanaal en de snelweg. De Zennebeemden hebben
echter nog een authentiek karakter, de Zenne kan nog vrij meanderen en haar vallei heeft een belangrijke rol
als waterbergingsgebied.
- Strategisch project 6. Herwaardering van de Molenbeek en haar industrieel erfgoed. De
molenbeekvallei vormt momenteel de verbindende structuur tussen het Zoniënwoud en de Zennevallei. Door
natuur- en landschapsherstel kan de verbindende rol van deze vallei versterkt worden. Langs de vallei
bevinden zich o.a. de kernen van Huizingen, Dworp en Alsemberg. Het opwaarderen van deze vallei komt
tevens ten goede aan de levenskwaliteit van de inwoners van deze dorpen en kan een buffer vormen tegen
verdere verstedelijking. De inrichting van de open ruimte ter hoogte van De Beemd in Huizingen verdient de
nodige aandacht.
- Strategisch project 7. Inrichten van de open ruimte ter hoogte van Biest en Lotbeek. Biest en Lotbeek
zijn gelegen binnen de afbakening van het Vlaams strategisch Gebied rond Brussel. Binnen dit proces
werden beide sites verder onderzocht via een ontwerpend onderzoek. In het ontwerp eindrapport vormt de
open ruimteverbinding ‘Lakebeek-Zennebeemden door Lot’ een strategisch project. Voor Biest concludeert
het rapport dat het vrijwaren van de nog structurerende open ruimtegebieden langs het kanaal een belangrijk
aandachtspunt is. Het open ruimtegebied van Biest geeft vorm aan de open ruimteverbinding op meso-
schaal tussen de Zennebeemden en de Zuunbeekvallei. Dit open ruimtegebied draagt bij tot de leefbaarheid
van het dicht bebouwd gebied.
- Strategisch project 8. Opwaarderen van het trage wegen netwerk. Om een eerste beeld van de
mogelijkheden en knelpunten te bekomen werden de voetwegen gedigitaliseerd. Er is echter nog verdere
inventarisatie en visievorming nodig. Het onderzoeken van poorten voor zachte recreatie en landschap in
afstemming op het fietsknooppuntennetwerk maakt hier onderdeel van uit.
- Strategisch project 9. Herstel van de hoogstamboomgaarden. Tot 30 jaar geleden waren deze dominant
aanwezig in het Beerselse landschap en identiteitsbepalend voor de streek. Na inventarisatie kan afgewogen
worden welke behouden kunnen worden en kunnen de nodige maatregelen genomen worden voor het
herstel en onderhoud van deze hoogstamboomgaarden.
- Strategisch project 10. Behoud en versterking van holle wegen. In het gebied komen door het
uitgesproken reliëf meerdere holle wegen voor. Deze holle wegen vormen belangrijke natuurelementen in het
landschap, maar hebben tevens een belangrijke verbindende functie. Door verdere samenwerking met het
regionaal landschap kunnen deze holle wegen hersteld en onderhouden worden.
De gemeente zal de nodige RUP’s opmaken om waar nodig herbestemmingen te realiseren om de strategische
projecten te verwezenlijken. Verder zal de gemeente binnen de realisatie van deze projecten de nodige aandacht
geven aan het behoud van leefbare landbouw.
2.1.2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN
Beersel streeft ernaar om haar centrale open ruimte maximaal te vrijwaren en af te stemmen op omliggende, al
dan niet kleinere, open ruimtegebieden. De landbouw speelt een belangrijke rol in deze open ruimte, zowel als
gebruiker als als beheerder. Hiernaast wordt de uitbouw van een natuurlijke en ecologische structuur over het
volledige grondgebied van de gemeente beoogd. Op deze wijze wenst Beersel in te zetten op een verhoging van
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 10 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
haar landschappelijke, natuurlijke en ecologische waarden en de omgevingskwaliteit van haar woongebieden en
de levenskwaliteit op haar grondgebied te verbeteren. Bij de uitbouw van de gewenste open ruimtestructuur staan
drie ruimtelijke concepten centraal.
Land van Teirlinck
Bij de uitbouw van de gewenste open ruimtestructuur te Beersel vormen de doelstellingen uit het
landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ een belangrijk uitgangspunt. Centraal op het grondgebied van de
gemeente bevindt zich een open ruimtegebied omgeven door woonkernen. Behoud en versterking van deze open
ruimte en het realiseren van een stiltegebied wordt voorop gesteld. Hiernaast wordt er gestreefd naar het verder
uitbouwen en versterken van de belangrijke groene verbindingen tussen de valleien en de bosgebieden.
Dragers van de natuurlijke structuur
Beersel kent een aantal belangrijke structuren die blijvend kunnen en zullen fungeren als dragers van de
natuurlijke structuur. De aanwezige rivier- en beekvalleien vormen hierbij de ruggengraat aangevuld met al dan
niet geïsoleerde bos- en groengebieden. Deze valleien doorkruisen zowel de open ruimtegebieden als het
woonweefsel van de gemeente. Er wordt gestreefd naar de realisatie van een continue groenstructuur die
plaatselijk in dens woonweefsel kan onderbroken worden en vervangen door stapstenen. Deze stapstenen
dienen zodanig gerealiseerd te worden dat de verbindingsfunctie van de groenstructuur maximaal blijft behouden.
Naast het behoud en de versterking van de valleien wordt er gestreefd naar een uitbreiding van de ruimte voor
bos en natuur. Hierbij wil de gemeente een maximale verbondenheid tussen de verschillende bos- en
natuurgebieden en de valleien realiseren. Dit kan door middel van groenverbindingen, stapstenen en kleine
landschapselementen. Op deze wijze zal een grondgebied dekkend ecologisch netwerk tot stand komen dat de
volledige gemeente doorkruist.
Open ruimte en open ruimtecorridors
Het behoud van de centrale open ruimte te Beersel staat centraal bij de realisatie van de gewenste open
ruimtestructuur. De open ruimte wordt in belangrijke mate voorbehouden voor de professionele en
grondgebonden landbouw. De landbouw speelt een belangrijke rol in het behoud en het beheer van deze open
ruimte. Ook de kleinere en meer versnipperde open ruimten moeten zoveel mogelijk bewaard blijven. De
gemeente wil de verschillende open ruimtegebieden verbinden door open ruimtecorridors. Deze open
ruimtecorridors zijn complementair aan en zullen deels overlappen met de natuurlijke structuur doorheen de
gemeente. Ze vormen dan ook een aanvullend en versterkend element voor het ecologisch netwerk.
land van Teirlinck dragers van de natuurlijke structuur open ruimte en open
ruimtecorridors
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 11 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
2.2. Elementen van de bovenlokale open ruimtestructuur
Kaart I 9: VEN-gebieden, habitatrichtlijngebieden, natuurverbindingsgebieden, park- en natuurgebieden
De elementen van de bovenlokale open ruimtestructuur omvatten voornamelijk de waardevolle natuurcomplexen
binnen het VEN-gebied. In de VEN-gebieden krijgt de natuur een bijkomende bescherming en worden
instrumenten ingezet die aan eigenaars en beheerders mogelijkheden en middelen geven voor de instandhouding
van deze natuur. Een aanzienlijk deel van deze groene gebieden maakt tevens deel uit van de Europese
habitatrichtlijngebieden. Ze krijgen extra bescherming vanuit de speciale beschermingszones.
De selectie van de bovenlokale elementen van de open ruimtestructuur maken integraal onderdeel uit van het
‘land van Teirlinck’. Met het ‘land van Teirlinck’ (project Meigemheide) beogen de partners een essentiële bijdrage
te leveren tot de realisatie van de ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos voor de regio Zenne-Dijle-
Pajottenland en het afbakeningsproces van het Vlaams strategisch gebied rond Brussel en aansluitende open
ruimtegebieden.
Het Hallerbos en Omgeving
- Habitatrichtlijngebied: BE230009 -1
- VEN-gebied: 510 – grote eenheid natuur
Te Beersel worden deze gebieden gevormd door het Krabbos, Kesterbeekbos, de Steenputbeek, de
Kapittelbeek, de gebieden van de Rilroheide en Destelheide.
Bossen en beekvalleien te Beersel en Sint-Genesius-Rode
- Habitatrichtlijngebied: BE230009 -2,3 en 4
- VEN-gebied: 511 – grote eenheid natuur
Deze selectie van bossen en beekvalleien omvat het Gasthuisbos, de Kesterbeek en het Kesterbeekbos, de
Meigemheide, het Begijnenbos, de Riloheidebeek, Solheide en een deel van het biologisch waardevol gebied
van de Molenbeek.
Zennebeemden te Beersel-Ruisbroek
- VEN-gebied: 512 – grote eenheid natuur
Deze Zennebeemden, ten noorden van Beersel, worden gekenmerkt door een patchwork van kleinschalige
bossen, weiden, hoogstamboomgaarden en een lijnvormig netwerk van kleine landschapselementen.
Bovenlokaal parkgebied: provinciaal domein van Huizingen
Het provinciaal domein van Huizingen strekt zich over 91 ha uit en is sinds 1938 provinciaal bezit. Naast de
groengebieden, omvat het provinciedomein o.a. een openluchtzwembad, verschillende sportterreinen voor tennis,
voetbal, atletiek, minigolf en minicars en een arboretum.
De provinciale natuurverbindingsgebieden
De provincie definieert haar natuurverbindingsgebieden als aaneengesloten gebieden, waar de natuurfunctie
ondergeschikt is aan de andere functies en waar deze andere functies (voornamelijk landbouw) als
hoofdgebruiker aanwezig zijn en de natuur als nevengebruiker. Het provinciaal beleid is erop gericht om de
bestaande kleine landschapselementen te versterken en uit te breiden. Zo dienen verbindingen gecreëerd te
worden tussen de gebieden van het Vlaams Ecologisch Netwerk.
De gemeente Beersel onderschrijft de selecties vanuit de provincie Vlaams-Brabant. Het gaat om volgende
natuurverbindingsgebieden:
- NVBG 9a: onderlinge verbinding tussen grote en kleine boscomplexen;
- NVBG 9b: verdichting bossen (gebied tussen Dwersbos – domein Huizingen – Kapittelbos – Kleetbos);
- NVBG 4b: Zuidelijke Zennevallei als belangrijk element naar boscomplex Brabants Plateau.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 12 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Deze elementen worden aangevuld met de ruimtelijke concepten uit de ruimtelijke visie op landbouw,
natuur en bos van de Vlaamse Overheid
In 2008 stelde de Vlaamse overheid een ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos op voor de regio Zenne-
Dijle-Pajottenland. De ruimtelijke concepten met betrekking op de gemeente Beersel worden hier kort
weergegeven. Een uitgebreide toelichting met cartografisch materiaal is terug te vinden in het informatief deel.
1. grondgebonden landbouw als drager van open ruimtekamers in afwisseling met natuur- en
woonfuncties:
- 34.2 Landbouwgebied Wouweringen;
- 34.4 Landbouwgebied Bruine Put-Dikke Mier-Meigemheide;
- 34.5 Landbouwgebied tussen Gasthuisbos, Dwersbos en Kleetbos (hoeve Hoogveld) –Alsemberg;
- 34.10 Landbouwgebied Dworp (Rilroheide – Grootheide – Destelheide).
2. samenhangende bos- en parkcomplexen behouden en versterken als structuurbepalende natuur-
en/of landschapselementen:
- Bos- of parkcomplexen met hoofdfunctie natuur:
o 35.2 Hallerbos;
o 35.3 Krabbos;
o 35.5 Begijnenbos;
o 35.6 Gasthuisbos.
- Bos- of parkcomplexen met een verweving van functies:
o 35.4 Provinciaal Domein Huizingen;
o 35.7 Dwersbos;
o 35.8 Kleetbos.
3. behoud en versterking van uitgesproken natuurwaarden in valleien met ruimte voor natuurlijke
waterberging:
- 36.2 Steenputbeek – Kapittelbeek – Kesterbeekbos;
- 36.3 Steenputbeek – Kapittelbeek – Kesterbeekbos;
- 36.4 Molenbeekvallei (Beersel – Alsemberg);
- 36.5 Kesterbeekvallei – Paddenborre;
- 36.11 Zennebeemden Drogenbos.
4. behoud en versterking van gevarieerde halfopen valleilandschappen met ruimte voor natuurlijke
waterberging:
- 37.1 Zenne stroomopwaarts E19 + gebied Lakebeek – Oude Gracht.
5. vrijwaren van waardevolle open ruimteverbindingen:
- 39.3 Open ruimteverbinding Lotbeek.
6. ontwikkeling van landschappelijk en ecologisch waardevolle lineaire elementen:
- 40.3 Ecologische verbinding Kapittelbos – Rilroheide;
- 40.4 Ecologische verbinding Zoniënwoud – Gasthuisbos;
- 40.8 Ecologische verbinding Zennevallei – Zuunbeekvallei.
7. behouden en versterken van de natuurfunctie op recreatieve terreinen, parkgebieden of
randstedelijke groengebieden:
- 41.2 Provinciaal domein Huizingen.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 13 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
2.3. De selectie van de lokale elementen
Indien onderstaande uitspraken betrekking hebben op structuren van bovenlokaal belang of mogelijk behoren tot
een bovenlokaal afbakeningsproces, dienen deze door de hogere overheid te worden beschouwd als suggesties
vanuit de gemeente.
De gemeente Beersel wenst een evenwichtig programma uit te werken voor de verdere ontwikkeling van de
landbouwgebieden, de lokale natuurgebieden, de bos- en parkstructuren, de valleistructuren en hun natuurlijke
waterberging7. Hierbij dient eveneens aandacht te gaan naar de cultuurlandschappen en structurerende
landschapselementen, de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de open ruimte, het plattelandstoerisme en het
ontwikkelen van stiltegebieden.
De selectie van de lokale elementen van de open ruimte structuur maken integraal deel uit van de realisatie van
het natuur- en landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’. Binnen de lokale open ruimte worden vijf
ruimtecategorieën onderscheiden met elk hun specifieke klemtonen:
I. de grondgebonden landbouwgebieden:
ruimte voor grondgebonden landbouw vrijwaren;
bestaande grootschalige gebouwen integreren in het landschap (erfbeplanting
aanmoedigen rond bedrijven, loodsen, en nieuwe boerderijen);
geen nieuwe niet-agrarische bebouwing toelaten;
landschappelijk kaderen / integreren van de bestaande agrarische gebouwen;
versterken van het typische plateaulandschap met markante solitaire bomen op
kruispuntjes van veldwegen, voetwegen...;
versterken van landschapsvormende elementen zoals houtkanten, taluds en KLE’s;
behoud en aandacht voor holle wegen met taludschouders en houtkanten;
behoud van onverharde wegen en landbouwwegen;
versterken van de akkervogelgemeenschap door middel van vrijwillige
beheersovereenkomsten;
ruimte voor recreatief medegebruik en plattelandstoerisme;
kleinschalige horecavoorzieningen kunnen toegelaten worden in functie van uitbouw
toeristische voorzieningen (land van Teirlinck).
II. het gevarieerde valleigebied van de Zenne:
behoud en versterking van de mozaïekstructuur gevormd door het patchwork van
kleinschalige akkers, permanente graslanden en lijnvormige landschapselementen;
landbouw en landschapsbeheer gaan hand in hand met als doel een ecologische
meerwaarde te creëren (stimuleren van beheersovereenkomsten);
bestaande vergunde constructies kunnen onder bepaalde voorwaarden worden
behouden;
geen nieuwe niet-agrarische bebouwing toelaten;
herstel, behoud en aanplanten van hoogstamfruitbomen;
vegetatiebescherming langsheen de sloten;
versterken van de amfibieënpopulatie door uitbreiding en onderhoud van alluviale
land– en waterbiotopen;
beekvalleien in het landschap zichtbaar maken door ruimte te geven aan
oevervegetatie, meanders en herstel van moerassige gebieden;
maatregelen inzake overstromingsproblematiek;
verbindingen creëren tussen geïsoleerde waardevolle biotopen;
natuurgericht bosbeheer bij kleine broekbossen en populierenaanplanten;
aangepast beheer op de graslanden toepassen;
ruimte voor recreatief medegebruik en plattelandstoerisme;
7 Advies van het college van de gemeente Beersel, 28/11/2008.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 14 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
III. de lokale gebieden voor natuur:
groene ruimten grensstellend aan de stedelijkheid;
medegebruik van de landbouw met het oog op ecologische doelstellingen en onder
strikte randvoorwaarden;
verbindingen creëren tussen geïsoleerde waardevolle biotopen;
uitbreiden van waardevolle bospercelen (versterking van de historische boskernen);
versterken van de bestaande en verspreide bosgebieden tot een samenhangende
groenstructuur tussen Hallerbos en Zoniënwoud;
overgangszones creëren tussen bos en aanpalende functies opdat de bosranden als
ecologische gradiënt kunnen ontwikkeld worden;
behoud en uitbreiding hoogstamboomgaarden;
ecologische structuur van de waterlopen herwaarderen en de waterkwaliteit
verbeteren;
aangepast beheer op de graslanden toepassen met het oog op verschraling;
vegetatiebescherming langsheen de sloten;
versterken van de amfibieënpopulatie door uitbreiding en onderhoud van alluviale
land– en waterbiotopen;
herstel van moerassige gebieden;
verweving met recreatief medegebruik, maar recreatie is ondergeschikt aan de
natuurdoelstellingen. Periodiek kan recreatie geweerd worden;
tegengaan verdere versnippering als gevolg van bebouwing of infrastructuur;
geen nieuwe harde functies of nieuwe bebouwing toelaten;
kleinschalige horeca in functie van toeristisch-recreatieve ontwikkeling kan toegelaten
worden;
geen nieuwe herbestemmingen naar harde functies.
IV. de parkgebieden met een verweving van functies:
behoud van groen karakter met gevarieerde invulling en verweving van functies;
maximale toegankelijkheid in functie van openbaar nut en recreatie;
verdere recreatieve ontwikkeling vergelijkbaar met de huidige invulling is toegelaten;
behoud van alle kasteelparken (in aansluiting op de aanwezige bosgebieden);
behoud van het groene parkkarakter;
mogelijkheid tot beperkte uitbreiding van bestaande gebouwen die reeds een
woonfunctie hebben;
behoud van bestaande open ruimten en natuurwaarden waaronder het behoud van
alle aanwezige boscomplexen als groene entiteiten binnen de gemeente;
horecavoorzieningen worden toegelaten in functie van uitbouw toeristische
voorzieningen op bovenlokaal niveau evenals kampeervoorzieningen;
diverse vormen van dagrecreatie en kleinschalige verblijfsaccommodatie;
lawaaisporten worden niet toegelaten;
opmaak van adequate beheersplannen voor boscomplexen met inbegrip van hun
cultuurrecreatieve voorzieningen.
V. de open ruimte corridors:
- de ecologische verbindingen:
hoofdfunctie (landbouw, bos, wonen…) blijft behouden;
behoud van kleinere natuurgebieden;
herstel en ontwikkeling van kleine landschapselementen;
bouwvrij houden onbebouwde delen.
- de open ruimteverbindingen:
functionele of visuele verbinding op lokaal niveau;
verbindingselement in het netwerk van landbouwgebieden, beekvalleien en
natuurgebieden.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 15 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- de stapsteenverbindingen in het bebouwde weefsel:
maximaal vrijwaren en versterken van groenelementen in het bebouwde weefsel;
groene verbindingen waarbij wordt ingespeeld op bestaande natuurwaarden.
2.3.1. DE GRONDGEBONDEN LANDBOUWGEBIEDEN
In de streek komen grotere landbouwbedrijven voor met relatief jonge bedrijfsleiders die een groter
opvolgingspercentage hebben dan in de rest van Vlaanderen. Deze landbouwers kunnen mee garanderen dat de
karakteristieke landbouwkouters in het ‘land van Teirlinck’ open blijven. Vanuit het ruimtelijk beleid worden deze
gebieden gevrijwaard van verdere bebouwing. De bestaande landbouwbedrijven kunnen hun gebouwen nog wel
uitbreiden op hun huiskavel en op de aanpalende bedrijfsgebonden gronden in de onmiddellijke omgeving van
deze huiskavel.
Het afbakenen van de grondgebonden landbouwgebieden biedt de mogelijkheid om een evenwicht te vinden
tussen twee doelstellingen: het vrijwaren van de open ruimte en het creëren van ontwikkelingsmogelijkheden voor
de landbouwer in een deels verstedelijkt gebied. Daarbij wordt rekening gehouden met de diverse functies van de
landbouw als beheerder van de open ruimte en het landschap, als voedselproducent, als aanbieder van
plattelandstoerisme, als verzorger van sociale opdrachten.
In het kader van het natuur- en landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’ treedt de landbouwer op als beheerder
van het landschap. Door het instellen van een aangepast beheer kan een gevarieerd landschap tot ontwikkeling
komen waarin natuur en landbouw harmonieus samengaan. In de grondgebonden landbouwgebieden wordt een
actief beleid gevoerd voor het behoud en herstel van holle wegen, boomgaarden en andere kleine
landschapselementen.
Om de erosie- en slibproblematiek in een aantal landbouwgebieden aan te pakken zijn erosiebestrijdende
inrichtings-, herstel- en agrarische beheersmaatregelen nodig. In de overstromingsgevoelige gebieden worden de
landbouwfunctie en de waterbeheerfunctie zoveel mogelijk op elkaar afgestemd.
Volgende gebieden worden afgebakend als grondgebonden landbouwgebieden:
- Lg1. het landbouwgebied Wouweringen – Krabbos;
- Lg2. het landbouwgebied van Dworp (Grootheide, Rilroheide, Destelheide);
- Lg3. het landbouwgebied Bruine Put – Dikke Mier – Meigemheide;
- Lg4. het landbouwgebied tussen Gasthuisbos, Dwersbos en Kleetbos.
2.3.2. HET GEVARIEERDE VALLEIGEBIED VAN DE ZENNE8
In het gevarieerde valleigebied van de Zenne wordt het patchwork van kleinschalige bossen, weiden,
hoogstamboomgaarden en het lijnvormig netwerk van kleine landschapselementen gevrijwaard en versterkt. In dit
gebied wordt een duidelijke verweving9 van landbouw, natuur, landschap en waterberging nagestreefd. De
bestaande grondgebonden landbouw krijgt verdere ontwikkelingsmogelijkheden. Nieuwe bebouwing buiten de
huiskavels en de aanpalende bedrijfsgebonden gronden wordt niet voorzien.
Het behoud en herstel van natuurlijke waardevolle elementen (het graslandgebruik, KLE’s, boomgaarden en
alluviale bosstructuren) is prioritair, samen met de versterking van het valleikarakter. Dit kan verwezenlijkt worden
door behoud van weiden, graslanden en ruigten in de valleigronden. Hobbylandbouw en een verdere ‘vertuining’
worden in deze gebieden niet toegelaten. Het historisch permanent waardevol grasland wordt in het gevarieerde
valleigebied maximaal gevrijwaard.
In de overstromingsgevoelige gebieden worden de aanwezige functies afgestemd op de waterbeheerfunctie. Er
wordt ruimte voorzien voor het verbeteren van de structuurkenmerken van de waterlopen (b.v. ruimte voor
meandering, herwaarderen winterbed, structuurvariatie in oevers en bedding…), de waterkwaliteit (bv. bufferen
tegen vervuiling…) en de verbindingsfunctie (b.v.opheffen barrières…). Vanuit het ruimtelijk beleid worden deze
gebieden minstens gevrijwaard van verdere bebouwing, zodanig dat de waterbergingsfunctie van de
valleigebieden bewaard blijft en waar nodig hersteld kan worden.
8 Cf. sectie 1.4. procedure gemeente Beersel bij Raad van State ingevolge goedkeuring GRUP VSGB.
9 De term verweving slaat hier op het samen voorkomen van landbouw en natuur. De term verweving drukt hier geenszins een
waardeverhouding uit. Afhankelijk van gebied tot gebied zal de ene functie meer belang hebben dan de andere. Verweving wil
hier dus niet zeggen dat landbouw en natuur in een 50-50 verhouding moeten voorkomen.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 16 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Volgende gebieden worden afgebakend als het gevarieerde valleigebied van de Zenne:
- Z1. de Zennebeemden;
- Z2. gebied van de Lotbeek – Hellestraat;
- Z3. het gemengde open ruimtegebied rondom Lot.
2.3.3. DE LOKALE GEBIEDEN VOOR NATUUR
Deze lokale gebieden voor natuur omvatten het geheel van waardevolle bos- en open ruimtegebieden op de
drogere plateau- of hellingsgronden en de biologisch waardevolle valleigebieden met hun depressies. In deze
gebieden dient de aanwezige natuur veilig gesteld en geoptimaliseerd te worden door verwerving.
Bij de concretisering van deze gebieden in een eventueel RUP dient er aandacht te gaan naar de aanwezige
landbouwbedrijfszetels. Indien deze zich momenteel in agrarisch gebied bevinden, zal het RUP er de nodige
ontwikkelingskansen aan geven op voorwaarde dat deze geen afbreuk doen aan de ontwikkeling en uitbouw van
de natuurgebieden.
De lokale gebieden voor natuur vormen samen met de VEN- en Europese Habitatrichtlijngebieden de
ankerplaatsen van het natuur- en landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’. Deze gebieden zijn bestemd voor de
instandhouding, de ontwikkeling en het herstel van de natuur en het natuurlijke milieu. Het behoud van hun
ruimtelijke samenhang en de landschappelijke waarde vormt het uitgangspunt voor het ruimtelijk beleid.
Op de hellings- en plateaugronden dienen de bestaande gemengde loofbossen versterkt te worden. Het betreft
hier voornamelijk de bosgebieden van het Kleetbos, Eikenheide, Elsemheide, Disbeek, De Dekt... Een
samenhangende structuur van bossen wordt nagestreefd, waarbij de bosvegetatie dient beschermd te worden
tegen negatieve invloeden van de omgeving. Bosareaalvergroting moet vanuit vegetatiekundig oogpunt een
verrijking van het bestaand waardevol bos bieden. Tevens moet men bij elke bosuitbreiding de habitatdiversiteit
trachten te maximaliseren.
In Beersel komen heide of heiderelicten voor in de vorm van struikheide (ten noordoosten van het Begijnenbos en
ten noorden van het Krabbos). Gezien de geringe soortenaantallen van de heidelevensgemeenschappen en de
grote zeldzaamheid van de meeste soorten is het belangrijk om deze biotopen in hun huidige staat te vrijwaren en
opnieuw te versterken.
De bosgebieden van en bij het provinciaal domein (Hanenbos – ex-KAJ-domein) kennen een grote recreatiedruk.
Binnen deze gebieden dienen de meest kwetsbare gebieden afgesloten te worden van vrije toegang. De
gemeente vraagt dat de provincie in deze gebieden werk maakt van een natuurlijk bosbeheer met de nodige
aandacht voor gecontroleerde laagdynamische recreatie (suggestie aan de hogere overheid).
Het samenhangende open ruimtegebied van de Laarheide en Nering wordt ontwikkeld als een meer open gebied
met herstel van de natuurlijke hydrologie, de ontwikkeling van waardevolle vegetaties met graduele overgangen
tussen verschillende types vegetatie (kleinschalige boselementen, heide, soortenrijke graslanden, moeras, …) en
een buffering van deze kwetsbare vegetaties.
In de valleigebieden met uitgesproken natuurwaarden wordt behoud en herstel van de natte tot vochtige ecotopen
(o.a. half-natuurlijke graslanden, broekbossen, moeras…) met overgangen naar de drogere valleiflanken
vooropgesteld. De realisatie van een netwerk van kleine landschapselementen, de versterking en behoud van
extensieve open graslanden en van verschillende broekbossen zijn prioritaire doelstellingen voor deze gebieden.
In de overstromingsgevoelige gebieden worden de natuurfunctie en de waterbeheerfunctie zoveel mogelijk op
elkaar afgestemd. Er wordt ruimte voorzien voor het verbeteren van de structuurkenmerken van de waterlopen
(b.v. ruimte voor meandering, herwaarderen winterbed, structuurvariatie in oevers en bedding…), de
waterkwaliteit (b.v. bufferen tegen vervuiling…) en de verbindingsfunctie (b.v. opheffen barrières…).
Volgende gebieden worden afgebakend als lokale gebieden voor natuur. Deze vormen een aanvulling op de
bovenlokale selecties voor de natuurlijke structuur.
De samenhangende bos- en open ruimtegebieden:
- Ln1. bosgebied Kleetbos en omgeving;
- Ln2. bosgebieden van De Dekt;
- Ln3. bosgebieden van de Eikenheide en Elsemheide;
- Ln4. bosgebieden van Disbeek;
- Ln5. bosgebieden aansluitend op het provinciaal domein (in zover deze niet behoren tot een bovenlokale
selectie);
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 17 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- Ln6. open ruimtegebied van de Laarheide (omgeving Kasteel van Beersel);
- Ln7. open ruimtegebied van de Nering.
De valleigebieden met uitgesproken natuurwaarden:
- Ln8. vallei en bosgebieden van de Molenbeek – Ten Broek;
- Ln9. open ruimtegebied van de Beemd – Sollenberg;
- Ln10. vallei van de Koekoekbeek;
- Ln11. vallei van de Zenne en de Lotbeek (in zover deze niet behoren tot een bovenlokale selectie).
2.3.4. DE PARKGEBIEDEN MET EEN VERWEVING VAN FUNCTIES
In de lokale parkgebieden kunnen meerdere functies (natuur, bos, recreatie, gemeenschapsvoorzieningen,…)
naast elkaar voorkomen. De biologisch waardevolle zones in deze gebieden worden gebufferd tegen – potentiële
– negatieve invloeden.
Binnen de gemeente worden een aantal bos- en parkgebieden geselecteerd met een open en multifunctioneel
karakter. De verdere uitbouw van deze bos- en parkgebieden met hun ecologische, maatschappelijke, sociaal-
culturele en/of recreatieve functies staat centraal. De hoofdfunctie van deze gebieden kan worden bestempeld als
recreatieve parkgebieden in een relatie met natuur als nevenfunctie. Openbare parkgebieden hebben een grote
recreatieve aantrekkingskracht op hun omliggende woongebieden. De aanwezige kasteelparken worden specifiek
gevrijwaard in hun cultureel-historische (erfgoed) betekenis, hun landschappelijke kwaliteiten en natuurlijke
aspecten.
In deze gebieden die door het bestaande gewestplan als ‘parkgebied’ aangeduid worden kunnen, in het
verlengde van hun huidig gebruik, nieuwe initiatieven mogelijk gemaakt worden en dit in zover de
landschappelijke, natuurlijke en erfgoedwaarden van deze gebieden niet geschaad worden. De inrichting van de
bosomgeving (bosranden) draagt eveneens bij tot het behoud en de versterking van de bosstructuren. De
concretisering van de gewenste ontwikkelingsperspectieven dient te gebeuren bij de opmaak van een
gebiedsgericht RUP na een grondig onderzoek waarbij volgende elementen in rekening worden gebracht:
- het parkgebied ligt in aansluiting bij of in de onmiddellijke omgeving van het woonweefsel: er kunnen ruimere
ontwikkelingsperspectieven worden geboden om op deze wijze in te spelen op kernversterking en een
verbetering van de woonkwaliteit;
- het parkgebied is opgenomen in de gewenste recreatieve-toeristische structuur op bovenlokaal niveau: er
kunnen ruimere ontwikkelingsperspectieven worden geboden in functie van de verdere uitbouw van de
recreatieve-toeristische structuur op bovenlokaal niveau (suggestie aan de hogere overheid);
- het parkgebied is opgenomen in de gewenste recreatieve-toeristische structuur op lokaal niveau: er kunnen
ruimere ontwikkelingsperspectieven worden geboden. Deze ontwikkelingsperspectieven zullen echter
beperkter zijn dan deze voor de elementen van bovenlokaal niveau en dienen voornamelijk laagdynamische
recreatie te bewerkstelligen;
- het parkgebied is in de onmiddellijke omgeving gelegen van waardevolle open ruimtegebieden: bij de
uitwerking van concrete ontwikkelingsperspectieven mag er geen aantasting zijn van de kwaliteiten van deze
open ruimtegebieden. Er dient een maximale afstemming met deze waardevolle open ruimtegebieden en hun
ontwikkelingsperspectieven zoals omschreven onder 2.3.1, 2.3.2 en 2.3.3 te gebeuren. Concreet zullen
ontwikkelingsperspectieven in de onmiddellijke nabijheid van de natuurgebieden (zie 2.2 en 2.3.3) beperkt
worden om de natuurlijke en ecologische waarden niet te hypothekeren;
- de ecologisch waardevolle elementen in de lokale parkgebieden moeten maximaal gevrijwaard blijven of
gecompenseerd te worden.
Volgende gebieden worden afgebakend als lokale parkgebieden met een verweving van functies:
- Lp1. Dachelenberg – Frankveld;
- Lp2. Rondenbos;
- Lp3. kasteelpark van Beersel;
- Lp4. park Molenbeek – Het Broek (zuidwestelijk van Alsemberg);
- Lp5. kasteelpark Gravenhof;
- Lp6. de lokale gebieden van het provinciaal domein (die niet behoren tot een bovenlokale selectie);
- Lp7. parkgebied Brusselsesteenweg – Deneyerstraat;
- Lp8. parkgebied Kerkeveld/Grote Baan te Beersel;
- Lp9. parkgebied De Ceder;
- Lp10. parkgebied Dwersbos.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 18 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
De gemeente wenst voor een aantal van deze gebieden een aantal specifieke ontwikkelingsperspectieven en/of
acties voorop te stellen. Voor het kasteelpark van Beersel en het kasteelpark Gravenhof en aanhorigheden zal
een gebiedsgericht RUP worden opgemaakt om zo randvoorwaarden voor mogelijke ontwikkelingen vast te
leggen. Voor het provinciaal domein dient er onderzoek gedaan te worden naar de mogelijkheden om het gebied
af te werken, indien vereist in aansluiting op de provinciale initiatieven. De gemeente zal hier indien nodig nadien
een RUP opmaken.
2.3.5. DE OPEN RUIMTECORRIDORS
Ontwikkeling van ecologische verbindingen
Een netwerk van ecologische verbindingen wil het ‘land van Teirlinck’ vormgeven door de verbinding te realiseren
tussen het Hallerbos en het Zonïenwoud enerzijds en het gevarieerde valleigebied van de Zenne anderzijds.
Binnen de natuurverbindingsgebieden komen doorgaans andere functies als hoofdgebruiker voor en wordt de
natuurfunctie bepaald door de aanwezige kleine landschapselementen en kleinere natuurgebieden. Het ruimtelijk
beleid is gericht op het behoud van de hoofdfunctie (landbouw, bos, wonen…), het behoud van de kleinere
natuurgebieden en het behoud, het herstel en de ontwikkeling van kleine landschapselementen. De niet-
bebouwde onderdelen van de natuurverbindingsgebieden worden bouwvrij gehouden.
Een aantal beken hebben een functie als natte natuurverbinding en zijn van belang voor de migratie van planten
en dieren. Deze verbindende functie wordt ook gerealiseerd door enkele droge lineaire elementen en door een
netwerk van holle wegen, kleine bosjes, houtkanten, wegbermen en hagen. Dit verbindend concept is van
toepassing op volgende gebieden:
- Ev1. grensoverschrijdende ecologische verbinding Zoniënwoud- Gasthuisbos;
- Ev2. grensoverschrijdende ecologische verbinding Hallerbos- Begijnenbos;
- Ev3. ecologische verbinding tussen het Begijnenbos, Gasthuisbos en Kesterbeekbos;
- Ev4. ecologische verbinding tussen de Kesterbeek en de Zenne langsheen de Laarheide en Nering;
- Ev5. ecologische verbinding tussen Kapittelbeek en Rilroheidebeek.
Vrijwaren van open ruimteverbindingen
De oprukkende verlinting langsheen de invalswegen van de woonkernen moet worden gestopt door de inbreng
van een aantal te bewaren open ruimtecorridors. Dit zijn open ruimteverbindingen (in de ruime zin van het woord)
waarbij de nadruk ligt op een functionele of visuele open ruimteverbinding op lokaal niveau. Deze verfijnen het
netwerk van belangrijke open (landbouw-)ruimten, beekvalleien en natuurgebieden. De gemeente selecteert
volgende open ruimtecorridors:
- O1. open ruimteverbinding langsheen de kern van Lot, begrenzing van de activiteitenzones;
- O2. open ruimteverbinding ten westen van Lot;
- O3. open ruimteverbinding ten zuiden van het Kleetbos;
- O4. open ruimteverbinding tussen het landbouwgebied Wouweringen (Lg1) en het provinciaal domein;
- O5. open ruimteverbinding tussen het landbouwgebied Wouweringen en het landbouwgebied Bruine Put-
Dikke Mier-Meigemheide (Lg3).
Stapsteenverbindingen in het bebouwde weefsel
In het bebouwd weefsel wil de gemeente de nog resterende, vaak gefragmenteerde groenelementen maximaal
vrijwaren en waar mogelijk versterken en verder verbinden. Deze fragmenten vormen rustpunten in de bebouwing
en leggen de link met de open ruimtegebieden in de ruime omgeving. Daarom selecteert de gemeente enkele
stapsteenverbindingen binnen en doorheen het bebouwd weefsel:
- S1. stapsteenverbinding in het centrum van Lot met de Zenne als drager;
- S2. stapsteenverbinding ter hoogte van Neerdorp met de Molenbeek als drager;
- S3. stapsteenverbinding ten noordwesten van Dworp met de Molenbeek als drager;
- S4. stapsteenverbinding ten oosten van Dworp met de Rilroheidebeek en de Zoniënbosbeek als dragers.
- S5. stapsteenverbinding te Alsemberg;
- S6. stapsteenverbinding doorheen de Sashoek/Lot over de vaart.
Bij de opmaak van de RUP’s voor de woonkernen zullen deze stapsteenverbindingen geconcretiseerd worden op
het terrein.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 19 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Landbouw en open ruimtecorridors
De open ruimtecorridors kunnen geconcretiseerd worden in een RUP. In dit kader kunnen ook aan bestaande
landbouwbedrijfszetels striktere regels opgelegd krijgen. Deze moeten echter zodanig worden uitgewerkt dat de
bedrijfsvoering niet in het gedrang komt. Dit impliceert dat de boerenerven en de aansluitende
bedrijfsgerelateerde gronden maximaal dienen gevrijwaard te worden.
2.4. Overstromingsmaatregelen
Gezien de overstromingsproblematiek waarmee Beersel recent herhaaldelijk werd geconfronteerd, dienen
maatregelen in functie van het tegengaan van overstromingen in het volledig open ruimtegebied kunnen
genomen te worden. Hierbij mag echter de aanwezige hoofdfunctie (landbouw, natuur…) niet gehypothekeerd
worden. Er dient wel een maximale afstemming te gebeuren tussen de retentiemaatregelen en de open
ruimtefuncties.
Hiernaast is het cruciaal dat er op lange termijn bijkomende zones worden voorzien die tijdens periodes van
hevige regenval kunnen worden ingeschakeld als overstromingsgebied. Deze zones zullen slechts periodiek
onder water komen te staan en kunnen b.v. bij de opmaak van een RUP worden aangeduid als overstroombaar
groengebied of landbouwgebied. Om dit te realiseren in de praktijk zal de gemeente het nodige onderzoek
uitvoeren en de nodige maatregelen nemen. Momenteel wordt gedacht aan volgende zones:
- zone tussen Brusselsesteenweg, Witteweg, Sint-Victorschool en de Denayerstraat te Alsemberg;
- zone aan de achterzijde van CC De Meent en Gemeenveldstraat te Alsemberg;
- zone van de Molenbeek te Dworp en te Huizingen;
- …
Het gaat hier niet om een limitatieve lijst. Opname in deze lijst betekent niet dat de zone effectief zal worden
ingeschakeld in overstromingsbestrijding. Hiertoe dient het nodige onderzoek te worden gevoerd en overleg
plaats te vinden met de betrokken waterloopbeheerder.
2.5. Het versterken van de natuurlijke waarden in de woongebieden
Het vrijwaren en toegankelijk maken van (kleinere) open ruimtegebieden in de woongebieden zorgt voor een
verbetering van de leefbaarheid en betekent een meer ademruimte voor de bewoners. Zeker in de woonkernen
met een densere woondichtheid is het integreren en ontsluiten van open ruimtegebieden cruciaal voor de
leefbaarheid, beleving en appreciatie van deze woongebieden.
Om de natuurlijke waarde in de woongebieden te versterken wordt er gestreefd naar de uitbreiding van kleine
landschapselementen die geïntegreerd kunnen worden in het woonweefsel zoals houtwallen, opgaande
groenelementen, grachten, bermen… Speciale aandacht gaat naar aanwezige holle wegen en markante taluds in
de woonomgeving. Grachten en waterlopen worden bewaard en/of hersteld in hun open bedding. In de omgeving
van de waterlopen wordt er gekozen voor beekbegeleidende natte vegetaties zoals hooilanden, ruigten en
struwelen.
In de woonparken van Heidebroek (te Dworp), Grootveld, Wit Kapelleken, Ingendaal en Schavel worden de
natuurwaarden versterkt. In deze woonparken blijft het groene karakter en de lage bebouwingsdichtheid
behouden. In de tuinzones moet een groot aandeel bomen voorzien/behouden worden (minstens 1
hoogstamboom per 200m² perceeloppervlakte). Bij de herinrichting van straten worden indien er voldoende
ruimte beschikbaar is doorlopende streekeigen bomenrijen aangeplant, indien mogelijk aan beide straatkanten.
2.6. De gewenste landschappelijke structuur
2.6.1. ERFGOED ALS DRAGER VOOR DE LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR
Hoewel bepaalde delen van het ‘land van Teirlinck’ een sterke verstedelijkingsdruk ondervinden, heeft het gebied
als geheel nog steeds zijn authentieke karakter kunnen behouden. De bijzonder historische ontwikkeling uit zich
in tal van landschappelijke aspecten en heeft geresulteerd in het aanduiden van heel wat beschermde
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 20 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
landschappen. Een duurzame inrichting zal deze landschappen verder versterken en hierdoor de identiteit van
het landschap en haar bewoners verhogen.
Deze landschappelijke waardering uit zich ook in de selectie van ankerplaatsen en relictzones zoals aangeduid in
de Vlaamse Landschapatlas10
. Voor deze gave en relatief gave landschappen van de vastgestelde ankerplaatsen
kunnen er RUP’s opgemaakt worden. De gemeente vraagt dat de hogere overheden de nodige maatregelen en
acties zullen nemen om de landschappelijke kenmerken van dit gebied te behouden (suggestie aan hogere
overheid in kader van de samenwerking rond het “land van Teirlinck-project”.
Ook buiten de waardevolle landschappen komt heel wat aantrekkelijk bouwkundig erfgoed voor al dan niet
verwijzend naar het industrieel-archeologisch erfgoed van de gemeente. Deze bebouwde elementen
ondersteunen de landelijke eigenheid van de gemeente en verhogen haar recreatieve aantrekkingskracht. De
gemeente wenst deze erfgoedensembles van degelijke bestemmingen te voorzien opdat hun instandhouding als
waardevol cultureel erfgoed behouden blijft (bv. Steenput, de papierindustrie in de vallei van de Molenbeek…).
Het cultuurhistorisch patrimonium waaronder de hoogstamboomgaarden en de oude watermolens maken deel uit
van de globale beleving van het gebied. Ook typerend voor het land van Teirlinck zijn de holle wegen. Bij de
uitbouw van het natuur- en landinrichtingsproject het ‘land van Teirlinck’ wordt aan het geheel van erfgoed- en
cultuurhistorisch patrimonium extra aandacht besteed.
2.6.2. DE LANDSCHAPPELIJKE EENHEDEN VAN HET LAND VAN TEIRLINCK
Landschappelijk wordt het grondgebied van Beersel vereenzelvigd met het ‘land van Teirlinck. Dit landschap dient
vorm te krijgen door een verweving van open, halfopen en gesloten gebieden, doorsneden door beekvalleien en
holle wegen. In het ‘Land van Terlinck’ wordt dan ook de landschappelijke samenhang nagestreefd tussen natuur,
landbouw, zachte recreatie en wonen.
Volgende landschappelijke eenheden worden in de gewenste landschappelijke structuur van elkaar
onderscheiden: (1) de versneden hellings- en plateaugronden, (2) de steilranden, (3) de Zennebeemden met het
gevarieerde valleigebied en (4) de kasteelparken.
10 Ankerplaatsen: A20064 – Meigemheide, Gasthuisbos en Begijnenbos; A20032 – Hallerbos en A20033 – Zevenborre.
Relictzones: R20017 – Zennebeemden ten zuiden van het Brusselse Gewest; R20018 – Hellingsbossen van Beersel; R20019 –
Begijnenbos - Gasthuisbos - Meigemheide – Kleetbos; R20020 – Hallebos - Lembeekbos en R20021 – Zevenborre
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 21 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
De versneden hellings- en plateaugronden (met het ‘hart’ van het land van Teirlinck)
Dit reliëfrijk gebied ten oosten van de Zennevallei is kenmerkend voor Beersel. Op deze hellings- en
plateaugronden situeert zich tussen de Lotsesteenweg en de Alsembergsesteenweg een grootschalige centrale
open ruimte, het ‘hart’ van het land van Teirlinck. In dit ‘hart’ worden de landbouwkouters afgewisseld met
boskernen en kleinere valleitjes. In deze gebieden wordt er gestreefd naar de waarden van een stiltegebied. De
aanwezige (woon)bebouwing in het ‘hart’ van het land van Teirlinck en weginfrastructuren dienen zo mogelijk
afgestemd te worden op het nastreven van een stiltegebied. Niettemin moet er ruimte blijven voor landbouw en
recreatie.
Specifiek voor de historische boskernen worden de storende bebouwing en activiteiten die het landschap
verstoren of ontsieren gebufferd of op lange termijn afgebouwd. Bepaalde delen van de boskernen kunnen
worden opengesteld voor recreatief medegebruik. Op deze manier wordt de recreatieve waarde ervan versterkt
voor de inwoners van Beersel.
De geselecteerde landbouwgebieden worden behouden als aaneengesloten open ruimtegebieden. Om de
samenhangende open ruimte te bewaren wordt de verdere bebouwing in de open ruimte niet aangemoedigd. De
landbouwbedrijfsvoering mag evenwel niet gehypothekeerd worden. Dit impliceert dat bebouwing in functie van
de landbouw nog mogelijk dient te zijn. Een aantal zeer kwetsbare gebieden of gebieden met een belangrijke
open ruimtewaarde of unieke vergezichten dienen daarbij zoveel mogelijk gevrijwaard te worden. Hier kunnen
beperkingen aan nieuwe agrarische bebouwing worden opgelegd. Dit kan vastgelegd worden in een RUP.
Nieuwe niet-agrarische bebouwing is niet toegelaten. Bestaande bebouwing wordt landschappelijk geïntegreerd
zodat deze niet storend overkomt in de open ruimte. Storende gebouwen en activiteiten die het landschap
verstoren of ontsieren worden maximaal ingebufferd of op lange termijn afgebouwd.
De steilranden
Niet enkel de hellings- en plateaugronden zijn landschappelijk beeldbepalend, maar ook hun reliëfranden zijn
kenmerkend. In de steile randen ontstonden taluds en holle wegen. Deze landschapselementen bepalen mee de
eigenheid van de gemeente. Het betreft hoofdzakelijk de heuvelflanken van de Zennevallei en de Molenbeek. Het
behoud van de landschappelijke waarde van taluds en holle wegen wordt vooropgesteld.
Bebossing van de open ruimtegebieden van de Laarheide en Nering die voorkomen op de steilrand naar de
Zennevallei wordt niet vooropgesteld. Deze gebieden worden ontwikkeld als meer open gebieden met graduele
overgangen tussen verschillende types van vegetaties (van kleine bosjes, tot heide en grasland).
Binnen de gemeente Beersel zijn nog diverse zeer interessante holle wegen aanwezig. Concreet gaat de
aandacht naar de Diepestraat, de Molenstraat, de Bronstraat, de Beukenbosstraat, de Rilroheidestraat, de
Haakstraat, de Duvelsborrestraat, de Dikkemeerstraat, de Begijnenbosstraat, de Jozef Deneystraat, de Oude
Nijvelsebaan, de Kersenstraat, Kwetterweide, de J. Hauwaertstraat, de Leyburgstraat, de Rollebeekstraat en de
Puttestraat.
De gemeente streeft naar een maximale bescherming en optimaal beheer van de holle wegen op haar
grondgebied. Om hun behoud te bestendigen kan de gemeente verder gaan dan deze landschapselementen te
klasseren. In eerste instantie zal ze streven naar het afsluiten van beheerovereenkomsten met de particuliere
eigenaars, bv. landbouwers. Het gaat hier om een vrijwillig engagement van particuliere eigenaars voor het
onderhoud van de taluds en de taludschouders. Indien er geen bereidwilligheid is voor dergelijk engagement kan
de gemeente voor de meest waardevolle holle wagen overgaan tot verwerving van de taluds en de
taludschouders.
De gemeente zal in overleg en in samenwerking met betrokken eigenaars en landbouwers de volgende stappen
zetten voor het beheer van de holle wegen:
- de opmaak van een beheerplan en de opvolging van de voorgestelde acties;
- de hantering van een strikt vergunningenbeleid;
- aanduiding van een zone naast de taludschouders waar niet geploegd mag worden;
- een beperking opleggen van het aantal opritten;
- bepalingen opleggen voor de beplanting van taluds en holle wegen met streekeigen plantgoed.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 22 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
De Zennebeemden met het gevarieerde valleigebied
De Zennebeemden worden binnen de gewenste landschappelijke structuur geselecteerd als gevarieerd
valleigebied. Behoud van de gevarieerde mozaïekstructuur, gevormd door het patchwork van kleinschalige
akkers, permanente graslanden en lijnvormige landschapselementen en de versterking en de bescherming van
beeldbepalende landschapskenmerken zijn de belangrijkste krachtlijnen voor het beheer van dit gebied. Specifiek
voor de Zennebeemden met mozaïekstructuur wenst het beleid:
- storende bebouwing en activiteiten die het landschap verstoren of ontsieren in te bufferen of op lange termijn
af te bouwen;
- de natuurlijke loop van de rivier waar mogelijk te herstellen in samenspraak met de beheerder van de
waterloop en de aangelanden;
- bepaalde delen van het valleigebied open te stellen voor recreatief medegebruik;
- in de mate van het mogelijke waardevolle gebouwen in te schakelen in het recreatief netwerk.
De kasteelparken
De waardevolle kenmerken van de kasteelparken dienen versterkt en/of beschermd te worden, rekening houdend
met de haalbaarheid (openbaar, privaat bezit). Verdere bestemmingswijzigingen voor de gebouwen dienen
voorzichtig afgewogen te worden in functie van de landschappelijke waarden (zie ook sectie 2.3.4 en aanpak
zonevreemde entiteiten). Daarbij wordt uitgegaan van een individuele en gebiedsspecifieke benadering in relatie
tot de draagkracht van de entiteit en zijn omgeving. Deze entiteiten dienen waar mogelijk en wenselijk betrokken
te worden in de uitbouw van het sociaal-culturele en toeristisch-recreatief beleid. De meeste kastelen bezitten
reeds een dergelijke functie. Verkavelen van de parkgebieden is uitgesloten.
Als onderdeel van de landschapsbeleving bieden deze groengebieden potenties om geïntegreerd te worden in
het aanbod van park- en groengebieden. Ook ten aanzien van het privatieve karakter dienen soepele maar
beperkte mogelijkheden voorhanden te zijn om bestemmingswijzigingen, uitbreidingen en/of vernieuwingen aan
deze entiteiten toe te kennen, rekening houdend met hoger genoemde kwaliteiten en opties (landschap,
historisch karakter,…).
2.6.3. LANDSCHAPSBOUW ALS INSTRUMENT VOOR DE REALISATIE VAN EEN ECOLOGISCH
NETWERK
Door het voorzien van een aangepaste beplanting op de taluds van de belangrijkste verbindingswegen, wordt
ecologisch een verbindingstracé gecreëerd waardoor migratie van planten en dieren opnieuw mogelijk wordt.
Door een landschappelijk verantwoorde inkleding van de grootschalige wegeninfrastructuur wordt bovendien het
visuele knelpunt gemilderd. Daar waar mooie vergezichten aanwezig zijn, dient deze buffering ruimte te laten
voor de landschapsvisuele aspecten.
Storende randen van woon- en bedrijfsgebieden dienen afgewerkt te worden met dicht aaneengesloten groene
bufferzones om de beleving van het landschap te bevorderen en de bestaande landelijkheid en openheid niet te
ontkrachten.
Bestaande lijnvormige of blokvormige landschapselementen met een ecologische waarde worden behouden en
versterkt. Herstel of restauratie van bestaande kleine landschapselementen wordt nagestreefd over het hele
grondgebied van de gemeente Beersel. Zo wordt een landschapsecologisch netwerk verder uitgebouwd.
2.6.4. RECREATIEF MEDEGEBRUIK ALS HEFBOOM VOOR HET LAND VAN TEIRLINCK
De unieke ligging nabij Brussel, het ongerepte karakter van het gebied en het gediversifieerde landschap maken
de open ruimte van Beersel en de recreatieve as van het kanaal bijzonder geschikt voor zachte recreatie.
Binnen de open ruimte wordt de mogelijkheid geboden om – met respect voor de ruimtelijke draagkracht –
passieve recreatie en recreatief medegebruik verder te ontwikkelen. In deze context kunnen de wegen in open
ruimtegebied worden geïntegreerd in een gebiedsdekkend netwerk voor zachte weggebruikers (voet/fiets).
Daarbij wordt wel vooropgesteld dat de bestaande onverharde wegen in open ruimtegebieden niet meer worden
verhard. In het ‘hart’ van het land van Teirlinck kunnen bestaande verharde wegen terug ‘onverhard’ worden door
te werken met halfverhardingen of verharde sporen.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 23 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
In het kader van een gebiedsdekkend langzaam verkeersnetwerk wordt het trage wegennetwerk opgewaardeerd.
Het onderzoeken van poorten voor zachte recreatie en landschap in afstemming op het fietsknooppuntennetwerk
maakt hier onderdeel van uit. Waar nodig zal een RUP opgemaakt worden om dit netwerk te realiseren en indien
nodig de vereiste herbestemmingen door te voeren.
Het bouwkundig erfgoed en markante hoeves lenen zich uitstekend voor de ondersteuning in een
plattelandsbeleid. Hierbij wordt vooral gedacht aan het voorzien van laagdynamisch plattelandstoerisme,
kleinschalig logies, verhuur van fietsen, beperkte horecamogelijkheden… Deze voorzieningen dienen te kaderen
in de ontsluiting van het ‘land van Teirlinck’.
2.6.5. MARKANT BOUWKUNDIG ERFGOED
Naast de natuurlijke landschapskenmerken zijn er in de gemeente ook heel wat gebouwen aanwezig die de
landelijke eigenheid van de gemeente ondersteunen en de recreatieve aantrekkingskracht verhogen. Om de
instandhouding ervan te verzekeren en hun waarde als markant bouwkundig erfgoed te bewaren wil de gemeente
verzekeren dat ze in de toekomst een gepaste invulling kunnen krijgen. Hiertoe worden er in de gewenste
nederzettingsstructuur onder sectie 3.3.2.3 zowel selectiecriteria voor opname in de lijst van het markant
bouwkundig erfgoed als gewenste ontwikkelingsperspectieven vastgelegd.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 24 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
2.7. Acties
Om de gewenste open ruimtestructuur te realiseren zal de gemeente in de komende jaren een aantal acties en
maatregelen moeten nemen. Bij de gewenste open ruimtestructuur komen specifieke doelstellingen naar voren
die kunnen bereikt worden door het uitwerken van volgende maatregelen en acties.
DOELSTELLING MAATREGELEN EN ACTIES
vrijwaren en versterken van de open ruimte (open
ruimtenetwerk) in al zijn functies en ter bevordering
van de realisatie van een aaneengesloten
kwaliteitsvol landbouwgebied
RUP’s ter realisatie van het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’
vrijwaren en versterken van de natuurlijke en
ecologische waarden (ecologisch netwerk)
RUP’s ter realisatie van het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’
RUP’s parkgebieden
vrijwaren en versterken van het landschappelijk
karakter en de cultuurhistorische waarden
RUP’s ter realisatie van het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’
RUP’s parkgebieden
Hieronder worden de belangrijkste maatregelen en acties kort uitgewerkt en wordt het toepassingsgebied ervan
aangegeven.
RUP’S TER REALISATIE VAN HET NATUUR- EN LANDINRICHTINGSPROJECT ‘LAND VAN TEIRLINCK’
TOEPASSINGSGEBIED alle elementen uit de gewenste open ruimtestructuur:
grondgebonden landbouwgebieden;
gevarieerde valleigebied van de Zenne;
lokale en bovenlokale gebieden voor natuur;
parkgebieden;
open ruimtecorridors:
ecologische verbindingen;
open ruimteverbindingen;
stapsteenverbindingen.
DOELSTELLINGEN concretiseren van de 10 strategische projecten van het ‘Land van Teirlinck’
realiseren van de gewenste open ruimtestructuur en het gewenste landschapsbeeld
specifieke aandacht voor:
bescherming KLE met speciale aandacht voor holle wegen;
markant bouwkundig erfgoed;
erosieproblematiek;
uitbouwen ecologisch netwerk.
RUP’S PARKGEBIEDEN
TOEPASSINGSGEBIED parkgebieden in de gewenste open ruimtestructuur
DOELSTELLINGEN uitwerken specifieke ontwikkelingsperspectieven voor de geselecteerde parkgebieden
maximaal behoud van en afstemming van ontwikkelingsperspectieven op ecologische, maatschappelijke, sociaal-culturele, recreatieve, cultureel-historische en landschappelijke kwaliteiten
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 25 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3. Gewenste nederzettingsstructuur
Kaart R 3: Gewenste nederzettingsstructuur
Indien uitspraken betrekking hebben op structuren van bovenlokaal belang of gedeeltelijk ingaan tegen gewenste
ontwikkelingsperspectieven vanuit de hogere overheid dienen deze door de hogere overheid beschouwd te
worden als suggesties vanuit de gemeente.
3.1. Uitgangspunten en visie
Beersel streeft ernaar om de ontwikkelingsperspectieven in zijn kernen en woonweefsel maximaal af te stemmen
op het huidige karakter van het aanwezige woonweefsel en zijn omgeving en op de aanwezige open ruimte en
groenstructuren. Op deze wijze wenst de gemeente te komen tot een kwalitatieve woonomgeving waarbinnen
ruimte wordt geboden voor wonen en werken en de uitbouw van een gepast voorzieningenniveau. Bij de uitbouw
van de gewenste nederzettingsstructuur staan drie ruimtelijke concepten centraal.
(ver)stedelijk(t) gebied versus
buitengebied
differentiatie in het woonweefsel dragers van de natuurlijke structuur
(Ver)stedelijk(t) gebied versus buitengebied
Beersel heeft een duaal karakter. De omgeving van de kanaalzone kent een densere bebouwing en is in
belangrijke mate ingevuld met meer grootschalige bedrijvenzones en diverse grootinfrastructuren (steenweg,
autosnelweg, kanaal, spoorweg). Dit gebied maakt deel uit van het Vlaams strategisch gebied rond Brussel. In
het overige deel van de gemeente is het landelijke karakter sterker bewaard gebleven met woonkernen ingebed
in de open ruimte. Dit deel behoort tot het buitengebied.
De gemeente wil het duaal karakter behouden en voor elk gebied een aangepaste ontwikkeling nastreven.
Differentiatie in het woonweefsel
Het woonweefsel in Beersel is geen uniform gegeven. Het weefsel bestaat uit vijf kernen - Lot, Huizingen,
(deelgemeente) Beersel, Alsemberg en Dworp - aangevuld met woonweefsel buiten deze kernen. De gemeente
wenst zijn kernen te versterken voor wonen en werken. Nieuwe ontwikkelingen dienen dan ook in deze kernen
geconcentreerd te worden, terwijl het woonweefsel buiten de kernen ontwikkelingsperspectieven zal krijgen
afgestemd op wonen en op de omringende open ruimte. Globaal kan hierbij onderscheid gemaakt worden tussen
residentieel woongebied, landelijk wonen en geïsoleerde woonclusters. Behoud van de openheid en het groene
karakter staat voor alle drie centraal.
Naast deze differentiatie tussen woonweefsel in en buiten de kerngebieden kan er eveneens een differentiatie
gemaakt worden tussen de kernen onderling. Zo is Lot een woonkern in het Vlaams strategisch gebied rond
Brussel, Alsemberg het hoofddorp in buitengebied en (deelgemeente) Beersel, Dworp en Huizingen woonkernen
in het buitengebied. Elke kern wordt gekenmerkt door een aantal specifieke karakteristieken, zowel qua
bebouwingtypologieën, bebouwingsdichtheden als groene dooradering en aanwezige open ruimte. De gewenste
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 26 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
ontwikkelingsperspectieven dienen maximaal afgestemd te worden op dit specifieke karakter. De gemeente kan
waar nodig hiertoe RUP’s opmaken. Deze RUP’s moeten een waarborg inhouden voor een nieuw elan in het
woongebied en nieuw potentieel voor creatieve architectuur.
Bij de bespreking van de nederzettingsstructuur worden indicatieve woondichtheden aangeduid. In elk geval
blijven in functie van het doelgroepenbeleid de richtlijnen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en de
bijzondere voorschriften van het decreet grond- en pandenbeleid van toepassing.
Dragers van de natuurlijke structuur
De aanwezige valleien vormen de ruggengraat van de natuurlijke structuur over het grondgebied van de
gemeente Beersel. Deze (beek)valleien doorkruisen eveneens het woonweefsel. Binnen het woonweefsel dient er
dan ook ingezet te worden op een maximaal behoud en versterking van deze natuurlijke structuur. Dit kan
gerealiseerd worden door middel van groenverbindingen, stapstenen en KLE’s.
In overstromingsgevoelige gebieden (cf. watertoets) kan geen nieuwe woonfunctie toegelaten worden tenzij
overstromingen kunnen voorkomen worden door het nemen van afdoende maatregelen. Bij de opmaak van
eventuele RUP’s en de goedkeuring van verkavelingen zal de gemeente hier de nodige aandacht aan geven.
3.2. Differentiatie van het woongebied
3.2.1. (VER)STEDELIJK(T) GEBIED VERSUS BUITENGEBIED
De gemeente Beersel kent grote aaneengesloten open ruimtegebieden die de resterende landelijkheid typeren.
De relatie van de nederzettingsstructuur tot het specifieke landschap van het land van Teirlinck creëert in Beersel
een karaktervolle woonomgeving. De gemeente wenst dit woonkarakter te behouden.
Delen van de gemeente behoren tot een meer dens bebouwd, meer verstedelijkt gebied en vallen binnen de
selectie van het Vlaams strategisch gebied rond Brussel (VSGB). Alle delen van Beersel die niet in het GRUP
VSGB zijn opgenomen, situeren zich in het buitengebied. Op basis van deze benadering en de bestaande
ruimtelijke situatie heeft de hogere overheid een hiërarchie van kernen vastgelegd. Beersel sluit zich aan bij deze
selectie:
- woonkern in het Vlaams strategisch gebied11
: Lot;
- hoofddorp in het buitengebied: Alsemberg;
- woonkernen in het buitengebied: (deelgemeente) Beersel, Dworp en Huizingen.
3.2.2. WONEN IN DE KERNGEBIEDEN
Naar de toekomst toe concentreert Beersel het wonen in zijn kernen. Bij het vastleggen van de
ontwikkelingsperspectieven van deze kernen zal in de eerste plaats rekening worden gehouden met:
- de ligging in Vlaams strategisch gebied of buitengebied;
- de selectie als woonkern of hoofddorp;
- het bestaande karakter van de kern.
Binnen elke kern zal een kerngebied afgebakend worden. Dit kerngebied omvat het samenhangend woonweefsel
inclusief de zones die in de toekomst verder met wonen kunnen worden ingevuld binnen deze kern of er
onmiddellijk bij aansluitend. Binnen deze gebieden wordt algemeen ingezet op kernversterking en het selectief
optrekken van de woondichtheid (cf. infra). Inbreidingsprojecten genieten de voorkeur boven een verdere
expansie van het bebouwde weefsel. Er wordt gestreefd naar de ontwikkeling van compacte en zelfdragende
kernen met complementaire functies afgestemd op de lokale behoeftes en op het doelgroepenbeleid. Bij dit alles
dient ingezet te worden op de opwaardering van het woonweefsel en de realisatie van een sociale mix.
Elke kern kent ook een centrumgebied. Dit centrumgebied omvat het historisch centrum van de kern en de meer
dense ontwikkelingen die hierbij aansluiten. Binnen het centrumgebied wordt een hogere woondichtheid dan in
het omringend woonweefsel nagestreefd. In het centrumgebied vinden we een bundeling van functies en
voorzieningen terug die nodig zijn voor de leefbaarheid van de kern. Nieuwe voorzieningen ten dienste van de
kern worden in dit gebied ingeplant.
11 Zie RSV / GRUP VSGB
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 27 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
De precieze afbakening van de kerngebieden en centrumgebieden kan worden vastgelegd binnen een RUP. In
de gewenste ruimtelijke structuur voor de kernen wordt deze afbakening indicatief uitgezet.
3.2.2.1. Lot, woonkern in Vlaams strategisch gebied
In Lot zal worden ingezet op een kwalitatieve versterking van het wonen. Lot mag echter geen grootstedelijke
uitstraling krijgen en blijft in eerste plaats functioneren op gemeentelijk niveau. Deze woonkern krijgt een
taakstelling naar wonen en een specifiek aantal voorzieningen op gemeentelijk niveau. Op deze wijze vangt Lot
een aantal behoeften op die kaderen binnen het VSGB doch zonder een stedelijk karakter te krijgen.
In het kerngebied van Lot wordt een woondichtheid van 15 wo/ha nagestreefd. Dit dient gezien te worden als een
suggestie aan de hogere overheid gezien de situering binnen de afbakening van het strategisch gebied rond
Brussel. In het centrumgebied wordt een dichtheid van 25 wo/ha vooropgesteld. Het gaat hier om indicatieve
woondichtheden welke verder zullen moeten onderzocht en vastgelegd worden bij de opmaak van concrete
RUP’s. In het kerngebied wordt ingezet op een gabarit met 2 bouwlagen en een dakverdieping. De hogere
woondichtheden in het centrumgebied kunnen ondermeer gerealiseerd worden door het selectief optrekken van
het aantal volwaardige bouw- en woonlagen (3+ met dakverdieping). De locaties die voor dergelijke ingrepen in
aanmerking komen zijn nu reeds bepaald in goedgekeurde BPA’s of kunnen alleen na grondig terreinonderzoek
binnen de opmaak van concrete RUP’s worden vastgelegd.
Ter illustratie verduidelijkt naast staande figuur
respectievelijk een bouwhoogte met twee volwaardige
woonlagen en bouwlagen (2+) en drie volwaardige
woonlagen en bouwlagen (3+). In het dak kan slechts
één woonlaag gerealiseerd worden die verplicht
gekoppeld moet worden aan de onderliggende woon-
en bouwlaag.
Hiernaast dient er in Lot specifieke aandacht te gaan naar verdere densifiëring van de stationsomgeving,
reconversie en wonen langs het kanaal.
3.2.2.2. Alsemberg, hoofddorp in buitengebied
In Alsemberg staat naast de woonfunctie de uitbouw van een voorzieningenapparaat op lokaal en gemeentelijk
niveau centraal. Alsemberg ligt ingebed in een waardevolle landschappelijke omgeving waar landbouw en natuur
prioriteit hebben. De open ruimte binnen het woonweefsel van Alsemberg is eerder beperkt en dient dan ook
maximaal behouden te blijven. Daartoe wordt ingezet op het verder versterken van de groene infrastructuur in het
woonweefsel als kwalitatief en betekenisvol groen (groene vingers, stapstenen, parkvoorzieningen…). Dit
impliceert dat de gemeente niet opteert om alle wooninbreidingsgebieden, woonuitbreidingsgebieden en
reservegebieden voor woonwijken zonder meer volledig in te vullen. Ze wenst de groene dooradering van het
woonweefsel en de landschappelijk-visuele relaties te bewaren en te versterken. Concreet opteert de gemeente
dan ook om een aantal reservegebieden voor wonen niet helemaal in te vullen maar een gedeelte te bestemmen
voor groen met aandacht voor de landschappelijk-visuele relaties. Verder uitdeinen van het woonweefsel van
Alsemberg buiten de geëigende bestemmingen wordt niet toegelaten. Dit legt beperkingen op aan het verder
concentreren van de woonfunctie in Alsemberg. De gemeente stelt dan ook dat indien de toekomstige behoeften
niet in Alsemberg kunnen worden opgevangen zij in eerste instantie dienen te worden overgedragen naar het
VSGB. De gemeente stelt echter ook dat er momenteel nog een ruim aanbod aan onbebouwde percelen en
perceelsmogelijkheden in Alsemberg aanwezig is dat binnen de planperiode van dit structuurplan kan worden
ingevuld zonder dat er uitbreidingsgebieden dienen te worden aangesneden of behoeften dienen te worden
overgedragen12
.
In het hoofddorp Alsemberg wordt globaal een woondichtheid van 15 wo/ha nagestreefd. De gemeente wenst in
al haar kernen de bouwverordening van de randfederatie Halle (met twee volwaardige woon- en bouwlagen (2+))
te respecteren. In het centrumgebied kan wel verder verdicht worden en wordt een dichtheid nagestreefd van 25
wo/ha. Hier wordt eveneens de mogelijkheid voorzien voor het verhogen van het aantal bouwlagen tot drie
volwaardige woon- en bouwlagen en de mogelijkheid tot een dakverdieping binnen dakvolume (3+). Deze
12 Indien de berekende woonbehoeften tot 2016 worden opgevangen resten er nog 233 percelen en perceelsmogelijkheden in
Alsemberg waarvan de meerderheid aan uitgeruste infrastructuur.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 28 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
bepalingen omtrent woondichtheden en aantal bouwlagen zijn echter indicatief en dienen verder onderzocht te
worden bij de opmaak van RUP’s.
3.2.2.3. Beersel, Dworp en Huizingen, woonkernen in buitengebied
De gemeente Beersel heeft een overwegend landelijk karakter en dit is nog duidelijk terug te vinden in zijn
woonkernen in buitengebied. De gemeente wenst dit dan ook te vrijwaren voor de toekomst. Hiernaast gaat er
specifieke aandacht naar het integreren van de groene en ecologische infrastructuur als kwalitatief en
betekenisvol groen (groene vingers, stapstenen, parkvoorzieningen) in het woonweefsel. De open
ruimteomgeving van de kernen mag niet verder worden aangetast. Voor de woonkernen in het buitengebied
(deelgemeente) Beersel, Dworp en Huizingen wordt de woonfunctie en het voorzieningenniveau afgestemd op
het niveau van de lokale kern. Een verdere concentratie van wonen en werken op niveau van de lokale kern
wordt ondersteund.
De onbebouwde percelen in woonzones en in vergunde verkavelingen kunnen verder worden ingevuld.
Achterliggende percelen die niet rechtstreeks ontsloten zijn naar de openbare weg worden niet ingevuld,
behoudens globaal project, verkaveling of RUP. De verdere ontwikkeling van meergezinswoningen wordt niet
ondersteund tenzij in geval van reconversie naar wonen van leegstaande gebouwen of bij specifieke projecten
waarbij een uitgebreide motivering voor het oprichten van meergezinswoningen op die locatie wordt toegevoegd
aan het dossier. Globaal wordt een woondichtheid van 15 wo/ha nagestreefd en wenst de gemeente de
bouwverordening van de randfederatie Halle (met twee volwaardige woon- en bouwlagen (2+)) te respecteren. In
het centrumgebied en de stationsomgeving van Huizingen kan verder verdicht worden. Hier wordt eveneens de
mogelijkheid voorzien voor het verhogen van het aantal bouwlagen. De gewenste woondichtheden en aantal
bouwlagen dienen verder onderzocht te worden bij de opmaak van RUP’s.
3.2.3. WOONWEEFSEL BUITEN DE KERNGEBIEDEN
Buiten de kerngebieden kan het resterende woongebied worden ingevuld overeenkomstig de richtlijnen van
onderhavig beleid. De precieze afbakening van dit woonweefsel kan worden onderzocht indien een RUP wordt
opgemaakt. In de gewenste nederzettingsstructuur en de gewenste ruimtelijke structuur voor de kernen
(hoofdstuk 7) wordt deze afbakening indicatief uitgezet.
3.2.3.1. Residentieel woongebied
De woningen binnen de residentiële woongebieden (en zeker binnen de woonparken van het gewestplan)
genieten van een groen en relatief open karakter. De landschappelijke structuur van ‘het land van Teirlinck’
dooradert deze woonomgevingen. De gemeente opteert ervoor om dit landschap niet verder te laten dichtslibben.
De verdere ontwikkeling van de residentiële woongebieden (met extensief ruimtebeslag) wordt afgeremd. De
ontwikkeling van nieuwe verkavelingen binnen deze gebieden wordt niet nagestreefd. De actueel bestaande en
uitgeruste bouwpercelen binnen de residentiële woongebieden kunnen wel ingevuld worden. Hierbij dient het
maximaal behoud van het groene kader, met behoud van de streekeigen karakteristieken, nagestreefd te worden.
De bouwdichtheid wordt beperkt tot maximaal 15 wo/ha en er zijn maximaal 2 woonlagen met eventueel een
dakverdieping toegelaten. Meergezinswoningen en voorzieningen die in het kerngebied thuishoren worden in
deze gebieden niet toegelaten. Een afwijking op de dichtheid en de bouwhoogte kan uitsluitend worden
toegestaan in functie van doelgroepenbeleid en projecten specifiek gericht op gemeenschapsvoorzieningen en/of
sociale huisvesting. Betrokken percelen dienen in dit geval via een RUP een invulling te krijgen die wordt
afgetoetst met de morfologie en de ruimtelijke draagkracht van de omgeving.
In de “woonparken” (gewestplanbestemming) van Heidebroek te Dworp, Grootveld, Wit Kapelleke, Ingendaal en
Schaveus wordt het uitgesproken beboste karakter en de lage bebouwingsdichtheid behouden. In de tuinzones
dient in deze gebieden een groot aandeel bomen voorzien/behouden te worden (minstens 1 hoogstamboom per
200 m² perceeloppervlakte). Bij de herinrichting van de straten wordt zoveel mogelijk gestreefd naar het
aanplanten van doorlopende streekeigen bomenrijen.
Bijzondere aandacht gaat naar de beekvalleien. Hier wordt een kwalitatieve ruimte voor water met vrije
natuurontwikkeling gewaarborgd (minstens 5 meter vrije ruimte gemeten vanaf de beide oeverschouders en waar
mogelijk tot 10 meter of meer).
Om de verdere ontwikkeling van de residentiële woongebieden te sturen kunnen de ontwikkelingsperspectieven
onderzocht en vastgelegd worden in één of meerdere RUP’s.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 29 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3.2.3.2. Landelijk wonen
In het landelijk wonen kunnen de actueel bestaande en uitgeruste bouwpercelen verder worden ingevuld. De
bouwdichtheid wordt beperkt tot maximaal 15 wo/ha en maximaal 2 bouwlagen met eventueel een dakverdieping
zijn toegelaten. Meergezinswoningen en voorzieningen die in het kerngebied thuishoren worden in deze gebieden
niet toegelaten.
De verdere uitbreiding of versterking van de bestaande lintbebouwing in het landelijk wonen wordt maximaal
afgeremd. Het al of niet afwerken van de bebouwingsrand of ‘lint’ binnen het juridische woonaanbod13
wordt
gerelateerd aan de gewenste open ruimtestructuur. Indien een bouwlint verder wordt ingevuld, dient de
architectuur een open visuele en fysieke relatie met de achterliggende open ruimte te garanderen.
Binnen en aansluitend bij het landelijk wonen komen in aansluiting op het juridische woongebied bijzonder veel
zonevreemde woningen voor. Dit is het resultaat van de eerder organische ontwikkeling van het woonweefsel in
het verleden. De gemeente zal streven naar een aangepast beleid voor deze woningen (cf. zonevreemde
woningen). Hierbij kan het echter niet de bedoeling zijn om:
- bijkomend juridisch woonaanbod te creëren;
- om de gewenste open ruimtestructuur te ondergraven;
- om verlinting van het landschap in de hand te werken.
De verdere ontwikkeling van het landelijk wonen zal worden gestuurd via de opmaak van RUP’s.
3.2.3.3. Geïsoleerde woonclusters
Beersel kent verschillende geïsoleerde woonclusters. De gemeente wenst de uitbreiding van deze woonclusters
maximaal af te remmen. Binnen het juridisch woongebied (gewestplan, BPA, RUP…) kunnen de geïsoleerde
clusters worden ingevuld. Buiten het juridisch woongebied kan de invulling van tussenliggende onbebouwde
restpercelen enkel na een stedenbouwkundige studie en de goedkeuring van een RUP. Nieuwe aantakkingen in
de vorm van verkavelingen worden niet toegelaten. De invulling van restpercelen aan wachtgevels wordt
uitsluitend mogelijk gemaakt conform de regelgeving zoals vastgelegd in de Vlaamse Codex Ruimtelijke
Ordening.
3.3. Een kwalitatief woonbeleid realiseren
3.3.1. OP MAAT VAN DE BEVOLKING
3.3.1.1. De huidige bevolking als uitgangspunt
Voor het ontwerp van haar woonbeleid vertrekt de gemeente Beersel van de huidige en toekomstige
bevolkingssamenstelling. Leeftijd en inkomen vormen de belangrijkste parameters voor de prognose.
De bevolkingssamenstelling wordt gekenmerkt door een toenemend aandeel senioren: in 2011 was bijna één
vijfde van de bevolking ouder dan 65 jaar. Dit zal zich op middellange termijn verder doorzetten.
tabel 1: Analyse van de bevolking naar leeftijd
leeftijdscategorie 2001 prognose 2011
0 – 14 jaar 18,7% 15,4%
15 – 64 jaar 64,6% 66,2%
65 en ouder 16,7% 18,4%
Het aandeel van de middengroep (gezinnen met jonge kinderen) zal toenemen, samen met een terugval in het
aandeel jongeren. Ook de gemiddelde gezinsgrootte zal verder dalen, wat zich vertaalt in kleinere gezinnen
(éénoudergezinnen, meer alleenstaanden- zowel jongere als oudere). Het woningaanbod dient mee afgestemd te
worden op kleinere wooneenheden (appartementen, kleine gezinswoningen) in gebieden waar dergelijke
verdichtingen aanvaardbaar zijn (dorpskernen).
De gezinnen met lagere of gemiddelde inkomens vormen in Beersel de meerderheid van het totaal aantal
gezinnen (43% lager dan 20.000 euro en 64% lager dan 30.000 euro). De gezinnen uit de hogere
13 Dus uitsluitend binnen woongebied, woongebied met landelijk karakter, woonpark…
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 30 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
inkomensklasse zijn in Beersel goed vertegenwoordigd met circa 36%. Het woonbeleid moet afgestemd worden
op de verhouding tussen beide grote groepen. Er dienen met ander woorden evenredig woonmogelijkheden voor
alle inkomensklassen voorzien te worden. Voor de groep lagere en middeninkomens impliceert dit een bijsturing
van het beschikbare aandeel betaalbare woningen. Vaak behoren jonge gezinnen en 65-plussers tot deze
doelgroep. Zij verdienen bijzondere aandacht van het woonaanbodbeleid.
tabel 2: Analyse van de bevolking naar inkomen
inkomensklasse (€) 2007
< 10.000 17%
10.001 – 20.000 26%
20.001 – 30.000 21%
30.001 – 40.000 11%
40.001 – 50.000 7%
> 50.000 18%
Bron: Lokale Statistieken Vlaanderen
Het woningpatrimonium van Beersel bestaat momenteel uit 4,8% sociale woningen. Dit cijfer benadert het
streefcijfer van de provincie Vlaams-Brabant voor gemeenten in het buitengebied (5 %). De gemeente heeft reeds
duidelijke inspanningen geleverd om het aandeel sociale woningen te vergroten en haar inspanningen verder
zetten. Door de prijsevolutie op de lokale vastgoedmarkt moeten ook de gezinnen met een gemiddeld inkomen
gepaste aandacht krijgen. Zij dreigen de mogelijkheid te verliezen om in Beersel te kunnen blijven wonen. Om dit
te vermijden zullen ondersteunende maatregelen ontwikkeld moeten worden.
Wat betreft voorzieningen voor senioren kampte de gemeente op 1 januari 2009 met een tekort van 110 plaatsen
in rusthuizen, 87 serviceflats, 9 plaatsen in centra voor kortverblijf en 9 plaatsen in dagverzorgingscentra (cf.
informatief deel sectie 13.6). Met de opmaak van het BPA Grote kapel – gedeeltelijk herziening 2 wordt hier een
eerste antwoord op geboden. Op korte termijn voorziet het project een 70-tal rusthuisplaatsen en een 30-tal
serviceflats. Op lange termijn worden 90 plaatsen in het rusthuis en 40 serviceflats voorzien.
3.3.1.2. Doelgroepenbeleid
De gemeente wil een gedifferentieerd woonbeleid voeren met aandacht voor de diverse bevolkingsgroepen en
hun noden.
De gemeente Beersel wenst het woonbeleid in de eerste plaats te richten op de inwoners van de eigen gemeente
en dit zowel voor het buitengebied als voor de woonkern in het VSGB, Lot. Op 29/02/2012 werd in de
gemeenteraad een lokaal toewijzingsreglement sociale huurwoningen goedgekeurd. Dit lokaal
toewijzingsreglement werd opgesteld in gezamenlijk overleg door Beersel, Halle en Sint-Pieters-Leeuw op basis
van lokale binding en zorgt voor een wettelijk kader voor onderstaande doelstellingen:
- de eigen bevolking dient te allen tijde voorrang te krijgen wanneer kavels of woongelegenheden worden
aangeboden op de woonmarkt;
- ingevolge de sociale verdringing in de rand rond Brussel wordt het duur wonen voor de eigen bevolking. De
gemeente vraagt dan ook dat de hogere overheid sturend optreedt om een betaalbaar aanbod te creëren;
- voorkomen van segregatie: de gemeente stelt vast dat specifieke delen - zeker in Lot - van het ‘strategisch
gebied’ een toeloop van sociaal zwakkeren kennen. De hogere overheid moet er over waken dat bij de
ontwikkeling van nieuwe gebieden en projecten er een gezonde mix wordt gehanteerd die verdere segregatie
vermijdt.
Verder hanteert de gemeente de bevolkingssamenstelling en de sociale structuur van de eigen bevolking als
uitgangspunt voor de uitwerking van haar woonbeleid. Nieuwe projectontwikkelingen dienen zich te richten naar
de verhouding van de huidige bevolkingssamenstelling waarbij twee belangrijke correctiefactoren worden
toegepast:
1. vrijwaren van het aanbod voor de lagere inkomensklasse;
2. inzetten op een hoger aanbod voor de middenklasse;
3. inzetten op een hoger aanbod voor 65-plussers en zorgbehoevenden;
4. ruimte voor kleinschalig wonen.
De gemeente stelt vast dat een deel van de laagste inkomens naar financiële slagkracht uit de boot van de
reguliere sociale huisvesting vallen. Hierdoor dreigt het permanent wonen op campings een niet reglementair
alternatief te worden. De gemeente pleit om in plaats van residentiële woonwagenterreinen te voorzien voorrang
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 31 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
te geven aan kleinschalige woonprojecten zowel qua volume als qua kostprijs. De aantrekkelijkheid van dergelijke
woonprojecten dient te kaderen binnen het kwalitatief woonbeleid van de gemeente.
Daarnaast wordt uitgegaan van eenzelfde gemiddelde woningbezetting en het streven naar minimaal 5% sociale
huurwoningen. De mix van woongelegenheden bij nieuwe projecten en grotere verkavelingen dient in ieder geval
te voorzien in:
- 5% sociale huurwoongelegenheden, specifiek gericht op de lagere inkomensklasse;
- 55% woongelegenheden voor de middenklasse;
- een hoger aanbod aan appartementen voor 65-plussers (tot 10%);
- een hoger aanbod aan voorzieningen voor bejaarden en zorgbehoevenden (tot 10%).
Deze verdeling is richtinggevend en de gemeente zal dit concreter vastleggen in een stedenbouwkundige
verordening en/of binnen de RUP’s die voor de inrichting van kernen zullen worden opgemaakt.
Gepland nieuw aanbod doelgroepenbeleid
Specifiek voor sociale huisvesting plant de gemeente bovenop het aanbod (basis 2007) de realisatie van 185
sociale huurwoningen, 98 sociale koopwoningen en 8 sociale kavels. Hiermee voldoet Beersel aan zijn sociaal
objectief van 153 huurwoningen, 78 koopwoningen en 3 sociale kavels. Een gedeelte hiervan is intussen
gerealiseerd (een 70-tal woningen, waarvan de meerderheid huurwoningen). Deze zijn in de tabel aangeven met
een *.
tabel 3: Geplande realisatie sociale woningen
locatie huurwoningen koopwoningen sociale kavels planning
Alsemberg – Ten Broek West 46 2011
Alsemberg – Ten Broek Oost 12 te bepalen
Alsemberg – De Zwaan 3 2010
Alsemberg – Pastoor Bolstraat 21 2008*
Alsemberg – Winderickx 2 27 2011
Beersel – Ukkelsesteenweg 6 2009*
Beersel – Grote Baan (Kerkeveld) 8 te bepalen
Dworp – Lotsesteenweg (’t Hoekske) 6 te bepalen
Dworp – Kerkstraat 21 2008*
Dworp – Alsembergsesteenweg 4 te bepalen
Dworp – Vroenenbosstraat 15 te bepalen
Huizingen – ex-bureel 4 2009*
Lot – F. Walravensstraat 7 2008*
Lot – Dworpsestraat 5 2010*
Lot – Zittert/Blokbos 20 20 2013
Lot – rijkswachtkazerne 5 *
Lot – Kantoor Artic 15 te bepalen
Lot – Cartonex 46 2014
totaal 185 98 8
Bovendien kunnen volgende gebieden op korte termijn ontwikkeld worden in functie van doelgroepenbeleid:
- WU6 te Beersel – ontwikkeling op lange termijn of in functie van doelgroepenbeleid;
- WU2 te Lot – ontwikkeling op middellange termijn of in functie van doelgroepenbeleid;
- WU3 te Lot – ontwikkeling op middellange termijn of in functie van doelgroepenbeleid;
- WU8 te Dworp – ontwikkeling op lange termijn of in functie van doelgroepenbeleid.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 32 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Voor de kapitaalkrachtige bevolkingsgroep zal de gemeente geen initiatieven nemen. De afgelopen decennia
heeft de private sector hier een zeer belangrijke en dominante rol gespeeld. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling
van grootschalige residentiële verkavelingen in de gemeente. De gemeente stelt vast dat er nog diverse actueel
onbebouwde percelen (bijna 1.000) beschikbaar zijn langsheen uitgeruste infrastructuur die via het bestaande
marktmechanisme kunnen worden ingevuld. De gemeente zal wel initiatieven specifiek gericht op senioren en
zorgbehoevenden, al dan niet kapitaalkrachtig, ondersteunen (woonzorgcentra, residenties, serviceflats,
rusthuizen).
3.3.1.3. Een gedifferentieerd woonaanbod
Onze maatschappelijke evolutie heeft de vraag gecreëerd naar aangepaste woonvormen voor jongeren,
alleenstaanden, wedersamengestelde gezinnen, bejaarden, thuiswerkers… Daarom dienen nieuwe
woonprojecten ook nieuwe woonvormen aan bod te laten komen. In functie van deze actuele maatschappelijke
tendensen streeft de gemeente naar een afspiegeling van de maatschappelijke structuur in de
woningdifferentiatie. De volgende aspecten vragen bijzondere aandacht:
- een menging van private ééngezins- en meergezinswoningen met sociale eengezins- en
meergezinswoningen;
- aangepaste woningen voor:
o senioren: serviceflats, kangoeroewoningen, zorgwonen, aangepaste architectuur voor een
‘levensloopbestendig’ verblijf… Deze woningen moeten voldoende ruimtecomfort bieden. Best zijn ze
gelegen in of nabij de woonkernen;
o jonge gezinnen: Jonge gezinnen (met kinderen) combineren de nood aan een ruime woning met een
beperkt budget. De mogelijkheid om te beschikken over een tuin en een rustige woonbuurt zijn
essentieel voor de woonkwaliteit. Om hieraan tegemoet te komen kan geopteerd worden voor
meergezinswoningen waarbij de gelijkvloerse verdieping grondgebonden is of voor
meergezinswoningen met collectieve groen- en speelruimte;
o groot aandeel jonge koppels en singles: Beide kiezen vaak voor een kleine woning, in de vorm van
een huis of appartement. De aanwezigheid van een individuele tuin is niet vereist maar een ruim
terras verhoogt de aantrekkelijkheid van de woning
o samengestelde gezinnen: Samengestelde gezinnen, waarvan beide ouders afzonderlijk (en mogelijk
ook samen) kinderen hebben, hebben vaak de nood aan een woning of appartement met meerdere
kamers;
o financieel zeer zwakke gezinnen: kleinschalig woonaanbod.
Er wordt gestreefd naar een ‘mix’ van woontypologieën (sociale/private eengezins- en meergezinswoningen /
appartementen / studio’s / serviceflats / kangoeroewoningen / zorgwoningen…) over het volledige grondgebied
van Beersel. Bij de realisatie van grote woonprojecten dient dit een uitgangspunt te vormen.
3.3.2. OPTIMALISEREN VAN BESTAAND PATRIMONIUM
3.3.2.1. Leegstand aanpakken
Renovatie en vernieuwbouw of herbestemming van bestaande gebouwen wordt gestimuleerd. In december 2010
bedroeg de leegstand 110 panden of verkrotte woningen. De gemeente zal dan ook, samen met actoren zoals de
huisvestingsmaatschappij, een actief renovatiebeleid voeren. Een efficiënt grond- en pandenbeleid wordt zo snel
mogelijk uitgebouwd.
3.3.2.2. Strategische woon- en reconversieprojecten
Zoals eerder vermeld staan inbreiding en kernversterking voorop. Ook de reconversie van voormalige industriële
en kmo-panden in het woongebied vormt een hefboom voor de versterking van de woonomgevingen (zie
eveneens de gewenste economische structuur). De gemeente wenst een aantal woon- en reconversieprojecten
aan te duiden die bijdragen aan de gewenste versterking van het woongebied. De instandhouding van de open
ruimtestructuur vormt daarbij een belangrijk criterium. Ook de wijze waarop deze projecten in staat zijn om
tegemoet te komen aan de demografische trends zal beoordeeld worden (vraag naar sociale huurwoningen,
sociale koopwoningen, serviceflats, appartementen, eengezins- en meergezinswoningen…).
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 33 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- te Lot (op korte tot lange termijn):
o site Wolfabriek (strategische project op de voormalige Cartonnexsite en gelegen in het goedgekeurde
BPA Wolfabriek binnen een woonbestemming);
o site rijkswachtkazerne (onderdeel van het project Zennemeander en gelegen in het goedgekeurde
BPA Lot Blokbos binnen een woonbestemming);
o site Frans Walravensstraat (deze zone werd door het GRUP VSGB herbestemd voor wonen – zie
kaart R4 – VSGB 2).
- te Dworp (op korte termijn):
o site Vroenenbos (reconversieproject van een leegstaande industriële site – zie ook
doelgroepenbeleid);
o site ’t Hoekske – hoek Beling, Lotsesteenweg (sociaal woonproject op een locatie met afbraak van
een leegstaand gebouw en toepassing van voorkooprecht – zie ook doelgroepenbeleid).
3.3.2.3. Markant bouwkundig erfgoed
De gemeente wenst zijn markant bouwkundig erfgoed maximaal te bewaren. Naast het handhaven van de
woonfunctie kan (een deel van) dit erfgoed ook ingeschakeld worden in de verdere uitbouw van het recreatief
netwerk. De gemeente wil tevens verzekeren dat dit erfgoed in de toekomst een gepaste en zinvolle invulling kan
krijgen die mee garanties biedt voor het kwalitatief behoud van het erfgoed. De gemeente wil het respectvol
behoud, herstel, herbestemming of herontwikkeling van dit erfgoed dan ook ondersteunen. Zowel zonevreemde
als zone-eigen constructies komen hiervoor in aanmerking. Dit impliceert evenwel niet dat de zonevreemde
gebouwen zondermeer dezelfde ontwikkelingsperspectieven zullen krijgen als de zone-eigen. Voor deze laatste
blijft het toetsingskader zoals opgenomen in sectie 2.3.4 en in de aanpak van zonevreemde entiteiten mee van
kracht.
Om het behoud en de kwalitatieve ontwikkeling van het markant bouwkundig erfgoed te ondersteunen zal de
gemeente in de eerste plaats een selectie van zijn markant bouwkundig erfgoed uitvoeren. Nadien zal een
stedenbouwkundige studie worden opgemaakt om de gewenste ontwikkelingsperspectieven vast te leggen.
Indien uit deze stedenbouwkundige studie de noodzaak van een RUP blijkt, kan de gemeente overgaan tot de
opmaak van gebiedsgerichte RUP’s.
De selectie van het markant bouwkundig erfgoed zal in eerste instantie gebeuren door de inventaris van het
bouwkundig erfgoed te actualiseren en indien gewenst aan te vullen. Speciale aandacht zal hierbij uitgaan naar
waardevolle hoeves, gebouwen en infrastructuur. Om te oordelen of een gebouw als markant bouwkundig
erfgoed in aanmerking kan komen zullen volgende selectiecriteria door de gemeente gebruikt worden:
- de architecturale kwaliteit, de zeldzaamheid en de materiële toestand;
- de stedenbouwkundige eigenschappen;
- de historische beeldwaarde van de gebouwen en/of gebouwencomplexen;
- de lokale bakenwaarde14
van een gebouw en/of gebouwencomplex. Bakens maken deel uit van de
karakteristieken van de fysieke omgeving en vormen of bepalen in belangrijke mate de identiteit van die
omgeving. In eerste plaats gaat het om gebouwen met een waardevolle historische architectuur, gebouwen
die een bijzondere waarde hebben voor het gemeenschapsleven of gebouwen die omwille van hun inplanting
in het landschap beeldbepalend zijn;
- maatschappelijke overwegingen: het gebouw kan aangewend worden ten dienste van de maatschappij of het
gebouw heeft voor de gemeenschap een sterke emotionele waarde gebaseerd op historisch of cultureel
erfgoed;
- aard, ligging en omgeving.
Volgende gebouwen komen in aanmerking om te worden opgenomen op de lijst van markant bouwkundig
erfgoed. Het gaat hier echter geenszins om een limitatieve en bindende lijst. De definitieve lijst zal na grondig
onderzoek en screening op basis van de selectiecriteria worden vastgesteld.
- boerderij Kersenstraat Begijnenbos
- hoeve Lotsesteenweg
- Padenborrehoeve
14 Bakens zijn visuele blikvangers die mee het landschappelijk beeld bepalen en dikwijls als lokaal oriëntatiepunt fungeren.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 34 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- Steinenhof Alsembergsesteenweg
- ex-Sanatorium-gebouw – huidig asielcentrum Sanatoriumstraat
- Hast-Hoeveweg, voormalige vierkantshoeve, nu feestzaal / conferentieoord
- hoofdgebouwen Cartonnex
- voormalige Catala-gebouwen
- Grote Sleutel Pastoor Bolsstraat
- oud-gemeentehuis Beersel
- hoek Steenweg op Ukkel – Zennedreef (Steenweg op Ukkel 35)
- kasteelpark Dwersbos
- kasteel Rondenbos
- het Gravenhof
- oud-gemeentehuis Huizingen
- oud-gemeentehuis Dworp
- De Zwaan Alsemberg
- De Zwaan Dworp
- kasteel Huizingen
- kapel Wolfshagen Walraevenstraat
- ‘complex’ Hoogveld
- villa Pastoor Bolsstraat 60 en 62
- Herisemmolen
- voormalig papierfabriek Losseweg
- pastorij Dworp
- herberg ‘Ons Huis’ Dworp
- authentieke landbouwbedrijfszetels
- …
Om het markant bouwkundig erfgoed te vrijwaren van leegstand en verval kunnen deze waardevolle gebouwen
en gebouwencomplexen omwille van hun intrinsieke aard en ligging ruimere ontwikkelingsperspectieven te krijgen
betreffende wonen, toerisme en recreatie, gemeenschapsvoorzieningen en aan het wonen gekoppelde
gemeenschapsvoorzieningen. Deze ontwikkelingsperspectieven moeten waarborgen leveren voor het optimale
behoud van dit waardevol patrimonium. De concretisering van de ontwikkelingsperspectieven die kunnen
geboden worden zal onderdeel uitmaken van het onderzoek in de stedenbouwkundige studie en de eventuele
opmaak van een gebiedsgericht RUP.
Bij de opmaak van de stedenbouwkundige studie en een gebiedsgericht RUP kan onderstaand toetsingskader
gehanteerd worden. Dit toetsingskader fungeert evenwel enkel als uitgangspunt voor een individuele toetsing
doch vormt geen generiek kader. Bij het vastleggen van concrete ontwikkelingsperspectieven zullen
gebiedsspecifieke afwegingen moeten gemaakt worden die in een gebiedsgericht RUP vertaald worden.
- Voor markant erfgoed gelegen binnen de nederzettingsstructuur:
- de te ontwikkelen functies dienen ten allen tijde verweefbaar te zijn met de aanwezige woonfunctie;
- mogelijke functies zijn wonen (eventueel meergezinswoningen), toerisme en recreatie en
gemeenschapsvoorzieningen;
- een onderscheid dient gemaakt te worden tussen het markant bouwkundig erfgoed binnen en buiten het
kerngebied. Binnen het kerngebied kunnen ruimere ontwikkelingsmogelijkheden geboden worden dan
erbuiten in relatie tot de draagkracht van de omgeving.
- Voor markant erfgoed gelegen binnen de open ruimtestructuur:
- de te ontwikkelen functies mogen geenzins afbreuk doen aan de gewenste open ruimtestructuur;
- een onderscheid dient gemaakt te worden tussen markant bouwkundig erfgoed in de grondgebonden
landbouwgebieden, het gevarieerde valleigebied van de Zenne, de lokale (en bovenlokale) gebieden
voor natuur en de parkgebieden:
- binnen de lokale gebieden voor natuur wenst de gemeente uitsluitend de nu reeds bestaande
zonevreemde activiteiten toe te staan die momenteel reeds vergund aanwezig waren.
Herbestemming van het zonevreemd markant erfgoed kan uitsluitend voor de woonfunctie.
Meerdere wooneenheden kunnen slechts voorzien worden onder het concept van
kangoeroewoningen en zorgwoningen;
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 35 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- binnen de grondgebonden landbouwgebieden, het gevarieerde valleigebied van de Zenne en de
parkgebieden kunnen alleen functiewijzigingen toegestaan worden als volgt:
- de woonfunctie is steeds toegelaten. Meergezinswoningen kunnen in het markant erfgoed
gerealiseerd worden mits de locatie goed ontsloten is en er voldoende parkeerruimte
beschikbaar is op eigen terrein zonder aantasting van de ecologisch waardevolle elementen. In
functie van de uitbouw van de woonfunctie zijn de realisatie van hedendaagse voorzieningen
toegelaten zoals vb. aanleg privaat zwembad, tennisveld, ruimte voor technische
voorzieningen, tuinhuis, stallingen, in de omgeving geïntegreerde verharding voor toegang en
bewonersparkeren…;
- de nieuwe functie staat ten dienste van de uitbouw van de recreatieve structuur vanuit de
ontwikkelingsperspectieven van het Land van Teirlinck. Gebouwen en gebouwencomplexen die
in belangrijke mate kunnen bijdragen tot een versterking van het recreatief netwerk kunnen
bijkomende mogelijkheden krijgen (horeca, plattelandstoerisme, congres- en conferentie-
voorzieningen…);
- zuiver commerciële functies, kantoorcomplexen, industrie en nijverheid zijn niet toegelaten;
- nieuwe verkeersverwekkende functies die de draagkracht van de omgeving overschrijden zijn
niet toegelaten;
- er mag geen nieuwe grootschalige ontsluitingsinfrastructuur worden aangelegd ten behoeve
van de nieuw te creëren functie;
- er mag buiten de bestaande voorzieningen slechts aanvullende parkeerinfrastructuur worden
voorzien in functie van de nieuwe activiteiten.
Voormalige landbouwbedrijfszetels binnen markant erfgoed
Voor de voormalige landbouwbedrijfszetels wenst de gemeente eveneens specifieke ontwikkelingsperspectieven
te bieden welke leegstand en verloedering moeten tegengaan en het gebruik van het bestaand patrimonium
optimaliseren.
Bij voormalige landbouwbedrijfszetels wordt verbouwen en herbouwen toegestaan waarbij de huidige volumes
naar architecturale aard en volume bewaard moeten blijven. Uitsluitend authentieke historische gebouwen van de
bedrijfszetel en het bestaande woonhuis, al dan niet authentiek, komen hiertoe in aanmerking. Hiertoe zullen mee
de criteria hoger vermeld worden toegepast. Het aantal wooneenheden zal daarbij worden beperkt in functie van
de draagkracht van de gewenste agrarische structuur of de gewenste natuurlijke structuur.
Een stedenbouwkundige vergunning voor uitbreiding van voormalige landbouwbedrijfszetels kan uitsluitend
worden toegestaan indien deze vergezeld is van een nota die moet aantonen dat:
- de voormalige landbouwbedrijfszetel behoort tot het markant bouwkundig erfgoed van de gemeente door de
architecturale kwaliteit, de zeldzaamheid, de materiële toestand en de historische beeldwaarde van de
gebouwen en/of gebouwen ensembles;
- de voorgestelde ingrepen geen afbreuk doen aan de beeldbepalende architecturale en cultuurhistorische
karakteristieken van de voormalige landbouwbedrijfszetel;
- het verbouw- of herbouwprogramma van het bouwkundig erfgoed gebiedsgericht is afgestemd op de
gewenste agrarische, natuurlijke en landschappelijke structuur.
Deze nota wordt beoordeeld bij de aanvraag van de bouwvergunning door de gemeentelijke stedenbouwkundige
ambtenaar, de gecoro en tevens voor advies voorgelegd aan het agentschap Ruimte en Erfgoed. Bij het verlenen
van de stedenbouwkundige vergunning wordt bepaald welke gebouwen voor een woonfunctie in aanmerking
komen. Indien een gedeeltelijke sloop overwogen wordt, dient de erfgoedtoets te worden uitgevoerd.
Specifieke problematiek: kerkgebeuren te Beersel
De reorganisatie van het kerkgebeuren te Beersel zal erin resulteren dat (ondermeer) de kerk te Lot grotendeels
buiten gebruik kan gesteld worden. De gemeente wenst een kwalitatieve en functionele invulling van de kerk en
zijn omgeving blijvend te garanderen. In dit kader wenst de gemeente de huidige bestemming van het gebied,
zone voor gemeenschapsvoorzieningen in BPA Blokbos, te wijzigen of te nuanceren. Op deze wijze kunnen
projecten binnen het doelgroepenbeleid samen met handel, horeca, ontspanning en recreatie, scholen,
kinderopvang, lokalen voor verenigingsleven… gerealiseerd worden. Welke ontwikkelingsperspectieven hier
concreet kunnen geboden worden zal onderdeel uitmaken van het onderzoek in kader van de opmaak van het
RUP Kerk Lot.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 36 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3.3.3. OPENBAAR DOMEIN ALS TROEF IN KWALITATIEF WOONWEEFSEL
3.3.3.1. Opwaardering van de publieke ruimte
De gemeente Beersel wil haar nederzettingsstructuur ook aantrekkelijk voor bewoners en bezoekers door de
kwalitatieve inrichting van het publiek domein en zo de leefkwaliteit mee ondersteunen. Speciale aandacht gaat
naar de herinrichting van de steenwegen, schoolomgevingen, recreatiegebieden, buurtspeelpleinen, het trage
wegennetwerk….
3.3.3.2. Woonvriendelijk inrichten van belangrijke verkeersassen
De Alsembergsesteenweg en Brusselsesteenweg functioneren voor Beersel als verbindende en ontsluitende
wegenstructuur. De wegen doorkruisen verschillende woonomgevingen van Beersel. De gemeente15
opteert om
de steenwegen kwalitatief in te richten met bijzondere aandacht voor de doortochten in woongebied. Bij de
herinrichting dienen talrijke aspecten in een evenwichtige relatie te worden gebracht:
- de modellering van de wegen (in functie van doorgaand en lokaal verkeer, rekening houdend met de
ontsluiting van bedrijventerreinen);
- de inrichting van de publieke ruimte (met aandacht voor fietsverkeer, veilige voetgangerszones, relaties naar
het landschap…);
- de aanpalende woongebieden (met aandacht voor het wooncomfort);
- de organisatie van de aanpalende commerciële functies (zichtlocaties, veilig doorgaand verkeer…);
- schoolomgevingen en jeugdvoorzieningen (verkeersveiligheid, zichtbaarheid van zwakke weggebruikers…);
- aanwezige open ruimtecorridors.
Deze inspanning moet resulteren in een kwalitatieve verbetering van de verkeersleefbaarheid, de
verkeersveiligheid, de woonomgeving en de beeldkwaliteit. De volgende zones worden geselecteerd voor
herinrichting als ondersteuning van een kwalitatief woonmilieu:
- te Alsemberg:
o Steenweg naar Halle en Zoniënwoudlaan;
o Brusselsesteenweg / Steenweg op Eigenbrakel: tussen Zoniënwoudlaan en Witteweg;
o Alsembergsteenweg t.h.v. gemeentehuis Rondebos;
o Sanatoriumstraat ter hoogte van het Opvangcentrum voor asielzoekers.
- te Huizingen:
o Alsembergsesteenweg: tussen het op- en afrittencomplex RO en de Sint-Leonarduslaan;
o Alsembergsesteenweg: tussen het op- en afrittencomplex RO en de Henri Torleylaan.
- te Dworp:
o Alsembergsesteenweg: tussen de Halleweg en de Zevenbronnestraat;
o Lotsesteenweg tussen Alsembergsesteenweg en omgeving ’t Hoekske.
3.3.4. RUIMTE VOOR WONEN EN GROEN
3.3.4.1. Groengebieden kleuren de woonomgeving
In relatie met de gewenste open ruimtestructuur worden verschillende groengebieden aangeduid binnen de
woonomgeving. Deze groengebieden hebben een eerder publiek karakter. Als onderdeel van de publieke ruimte
maken ze deel uit van de nederzettingsstructuur. Ze dooraderen het woonweefsel en creëren ademruimte. De
groengebieden staan in functie van de gewenste groen- en natuurontwikkeling. Deze rustpunten in de
nederzettingsstructuur worden beschouwd als een essentiële kwalitatieve bijdrage aan het woonmilieu. Ze vullen
het netwerk van ecologische (stapsteen)verbindingen doorheen het woonweefsel aan, verzorgen de relatie met
de open ruimtestructuur en houden ecologische relaties in stand. Op basis van een gebiedsgerichte analyse
wordt een aangepaste toegankelijkheidsgraad bepaald. De gemeente selecteert de volgende groengebieden:
- te Alsemberg:
o domein Rondenbos (Lp2);
15 Dit gebeurt door en in overleg met de bevoegde wegbeheerder en waar relevant in overleg met de buurgemeente Sint-
Genesius-Rode.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 37 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
o parkgebied Brusselsesteenweg – Deneyerstraat (Lp7);
o gemengd parkgebied Molenbeek – Het Broek zuidwestelijk van Alsemberg (Lp4);
o de kleinschalige bosgebieden van de Eikenheide en Elsemheide (Ln3).
- te Lot:
o het gemengde open ruimtegebied rondom Lot (Z3).
- te Beersel:
o de open ruimtegebieden van de Laarheide (Ln6);
o het open ruimtegebied van de Nering (Ln7) samen met het kasteelpark van Beersel (Lp3);
o het parkgebied Kerkeveld/Grote Baan (Lp8);
o de Ceder (Lp9).
- te Huizingen:
o open ruimtegebied van de Beemd – Sollenberg (Ln9).
- te Dworp:
o Kasteelpark Gravenhof (Lp5);
o de vallei en bosgebieden van de Molenbeek – Ten Broek (Ln8).
3.3.4.2. Ecologische netwerken en stapsteenverbindingen in de woonomgeving
De nederzettingsstructuur van Beersel wordt dooraderd door verschillende beekvalleien, het kanaal Brussel-
Charleroi en de structuurbepalende vallei van de Zenne). Hieraan worden in de gewenste open ruimtestructuur
ecologische stapsteenverbindingen (water en groen) en corridors gekoppeld. De gemeente wil de resterende,
vaak gefragmenteerde groengebieden maximaal vrijwaren en waar mogelijk versterken door de uitbouw van een
ecologisch netwerk.
Deze ruimtes komen in aanmerking als contactzones tussen de open ruimtestructuur en het bebouwde weefsel.
Ze worden aangewend voor een betere verweving van de ecologische structuur en de woonomgeving en zorgen
voor zuurstof voor de bebouwde omgeving. Natuurontwikkeling primeert er. Indien nodig kunnen aangepast
publieke ruimtes gecreëerd worden die in aanmerking komen voor natuurontwikkeling, natuureducatieprojecten,
laagdynamische recreatie en dergelijke...
De gemeente zal deze elementen mee opnemen in de RUP’s die voor de kernen zullen worden opgemaakt.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 38 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3.4. Kwantitatief woonbeleid – fasering aansnijden bouwmogelijkheden en
herbestemmingen
Kaart R 4: Voorstel fasering aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen in functie van wonen
Onderstaande tabellen geven een overzicht van de aanpak van de resterende bouwmogelijkheden en de
gewenste herbestemmingen/reconversies naar wonen. Voor elk gebied wordt een dichtheid (streefcijfer voor
woningen/ha) voorgesteld en geraamd hoeveel woningen dit potentieel oplevert. Ook wordt gespecificeerd binnen
welke periode het gebied ingevuld kan worden en eventueel voor welke doelgroep.
Voor het aansnijden van de woonuitbreidingsgebieden wordt de volgende fasering gehanteerd:
- korte termijn (KT): 2011 tot 2016 jaar;
- middellange termijn (MT): 2016 tot 2021 jaar;
- lange termijn (LT): 2021 later – buiten de planningstermijn van dit structuurplan.
Volgende afkortingen worden gehanteerd:
WU = woonuitbreidingsgebied; WR = reservegebied; WP = woonpark; AGR = agrarisch gebied
VSGB = nieuwe woongebieden in het GRUP VSGB
KMO = (gedeeltelijke) herbestemming van KMO-zone naar wonen
Bij het al dan niet aansnijden van woonuitbreidingsgebieden vormt de confrontatie van de woonbehoefte (volgens
het gesloten bevolkingsscenario) met het bestaande perceelsaanbod een belangrijk uitgangspunt (zie informatief
deel hoofdstuk 13). Beersel ontwikkelt zich echter niet volgens een gesloten bevolkingsscenario. In de realiteit
vindt er een instroom plaats van buiten de gemeente Beersel. Bij de interpretatie en de hantering van de
prognoses dient dit dan ook mee in rekening genomen te worden16
.
Voor de delen van het buitengebied blijkt uit de gesloten bevolkingsprognoses van de woonbehoeftestudie17
dat
het minimale aanbod aan percelen (actueel onbebouwde percelen en perceelsmogelijkheden aan infrastructuur in
woongebied, woongebied met landelijk karakter en woonpark) en strategische projecten volstaat om aan de vraag
te voldoen tot 2016. Na 2016 kan voor de kernen Alsemberg en Huizingen echter een beperkte behoefte ontstaan
door de uitputting van het bouwaanbod. Voor deze kernen worden dan ook mogelijkheden naar voren geschoven
op de korte (concrete projecten) en middellange termijn. Voor Dworp en Beersel blijkt de behoefte aan de
ontwikkeling van nieuwe woongebieden eerder beperkt te zijn. De ontwikkelingen die daar voorop worden gesteld
staan dan ook hoofdzakelijk in functie van doelgroepenbeleid en/of concrete projecten die kernversterkend
werken.
Uit de demografische trends (gezinsverdunning, vergrijzing,…) en de vraag naar sociale woningbouw blijkt dat er
een behoefte bestaat voor nieuwe woningtypologieën (serviceflats, studio’s,…) en sociale woningbouw
(doelgroepenbeleid). Hiervoor worden verschillende gebieden geselecteerd.
3.4.1. LOT, WOONKERN IN HET VLAAMS STRATEGISCH GEBIED
Inzake de woonontwikkelingen in het Vlaams strategisch gebied rond Brussel wordt er door het Vlaamse Gewest
niet uitgegaan van een kwantitatieve taakstelling maar van de potenties tot kwalitatieve woonontwikkeling.
In Lot voorziet het Vlaamse Gewest met het reeds goedgekeurde GRUP VSGB heel wat bestemmingen voor
wonen. Het gaat hier om wooninbreidingsgebieden (zowel woongebied als woonuitbreidingsgebied) maar ook in
belangrijke mate om herbestemmingen naar wonen. Deze herbestemmingen worden in volgende tabel
weergegeven met de aanduiding ‘VSGB’.
De gemeente Beersel stelt voor om het woonaanbod/reservegebied in het Vlaams strategisch gebied gefaseerd
en zeer geleidelijk vrij te geven om een ontwrichting van het dorpsweefsel te voorkomen. Bovendien moet er
gestreefd worden naar een instroom met een sociale mix om te komen tot een gezond sociaal weefsel.
Voor de invulling van de gebieden streeft de gemeente algemeen naar 15 wo/ha behalve in het centrumgebied
(cf. 7. Gewenste ruimtelijke structuur van de kernen) waar een dichtheid van 25 wo/ha wordt voorgesteld. De
16 Voor de periode 2006-2010 werden er 215 bouwvergunningen afgeleverd terwijl het gesloten bevolkingsscenario uitging van
een vraag van 83 voor de periode 2006-2010. 17
Woonbehoeftestudie gemeente Beersel, 2005.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 39 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
gemeente schuift dit naar voren als suggestie aan de hogere overheid. De berekeningen in onderstaande tabel
werden op deze basis opgemaakt.
De perimeters van de gebieden (en bijgevolg ook de cijfers) werden aangepast aan het GRUP VSGB. Dit GRUP
is goedgekeurd en de bestemmingen zijn van kracht. In het goedgekeurde GRUP VSGB werden een aantal
gebieden, die wel in het ontwerp GRUP VSGB waren opgenomen, niet langer behouden18
. Deze gebieden waren
oorspronkelijk omwille van het subsidiariteitsbeginsel wel opgenomen in het gemeentelijk structuurplan. De
invulling van deze gebieden past niet in de visie van het gemeentelijk structuurplan en werd dan ook niet
ondersteund door de gemeente. Een aantal gebieden zijn nu dan ook geschrapt. De gemeente stelt nog steeds
vragen i.v.m. een aantal andere gebieden die nog wel behouden bleven in het goedgekeurde GRUP VSGB. In de
tabel wordt duidelijk aangegeven waar de gemeente nog bijkomend overleg wenst met het Vlaamse Gewest om
zo mogelijk de invulling van deze gebieden alsnog bij te sturen. Hierbij dient eveneens rekening gehouden te
worden met de overstromingsproblematiek van november 2010.
tabel 4: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Lot
gebied
opp.
gewest-
plan
(ha)
opp.
GRUP
VSGB
(ha)
wo/ ha
aantal
wooneen-
heden
voorstel GRS fasering
WU2 6,43 0,8 15 ca. 12
visie cf. GRUP VSGB: alleen het in het VSGB
behouden deel wordt ingevuld met wonen
(0,8 ha). Het overige deel is herbestemd i.f.v. het
gemengd open ruimtegebied rondom Lot (Z3 en
O1).
MT – in overleg met
Vlaams Gewest of
doelgroepenbeleid
WU3 8,78 3,5 15 ca. 50
visie cf. GRUP VSGB: alleen het in het VSGB
behouden deel wordt ingevuld met wonen
(3,5 ha) mits toetsing aan de
overstromingsrisico’s. Het overige deel is
herbestemd i.f.v. het gemengd open ruimte-
gebied rondom Lot (Z3 en O1)
MT – in overleg met
Vlaams Gewest of
doelgroepenbeleid
WU4 1,59 1,59 25 ca. 40
visie cf. GRUP VSGB: invulling met wonen mits
toetsing aan de overstromingsrisico’s inclusief
recreatiegebied aan de overkant Zittert
KT
WU9 2,12 0,81 25 ca. 12 visie cf. GRUP VSGB: invulling met wonen (nog
+/- 0,5 ha te ontwikkelen voor woningen) KT
VSGB 1 2,59 15 ca. 30
GRUP VSGB: herbestemming naar woongebied
(gewestplan: waardevol agrarisch gebied) (nog
+/- 2 ha te ontwikkelen voor woningen)
MT – zonder ontsluiting
richting Laaklinde
VSGB 2
1,90 15
GRUP VSGB: herbestemming naar woongebied
(gewestplan: kmo-zone en bufferzone) – wonen
aan het water en invulling kmo-site F.
Walravensstraat (reconversie na uitdoving kmo)
in overleg met Vlaams
Gewest gezien recente
overstromings-
problematiek
(november 2010)
VSGB 4 3,15 15
GRUP VSGB: herbestemming naar woongebied
(gewestplan: industriegebied en bufferzone) –
wonen aan het water (nog +/- 1,6 ha te
ontwikkelen voor woningen)
in overleg met Vlaams
Gewest gezien recente
overstromings-
problematiek
(november 2010)
VSGB 5 7,50 15
GRUP VSGB: herbestemming naar woongebied
(gewestplan: industriegebied en bufferzone) –
het gebied kan worden ingevuld met aandacht
voor open ruimte, groen en parkinrichting
LT
VSGB 7 1,41 15 GRUP VSGB: herbestemming naar woongebied
(gewestplan: agrarisch gebied) LT
TOTAAL KT ca. 52
MT ca. 92
18 Het gaat om een deel van VSGB 1, een deel van VSGB 2, VSGB 3 en een deel van VSGB 6. Hiernaast wordt WU9 ook
slechts gedeeltelijk nog opgenomen in het GRUP VSGB.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 40 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3.4.2. ALSEMBERG, HOOFDDORP IN HET BUITENGEBIED
Alsemberg kende de laatste decennia veel nieuwbouw van woongelegenheden met een sterke verdichting van
het woonweefsel. De open ruimte binnen het woonweefsel van Alsemberg is eerder beperkt en de gemeente
wenst deze dan ook maximaal te vrijwaren (zie 3.2.2.2). Daartoe wordt ingezet op het verder versterken van de
groene infrastructuur in het woonweefsel als kwalitatief en betekenisvol groen (groene vingers, stapstenen,
parkvoorzieningen…). De gemeente wenst de groene dooradering van het woonweefsel en de landschappelijk-
visuele relaties te bewaren en te versterken. Om dit te realiseren zullen er op korte termijn geen
woonreservegebieden of woonuitbreidingsgebieden aangesneden worden. De gemeente stelt vast dat er
momenteel nog een ruim aanbod aan onbebouwde percelen en perceelsmogelijkheden in Alsemberg aanwezig
is. Deze kunnen binnen de planperiode van dit structuurplan worden ingevuld zonder dat er uitbreidingsgebieden
dienen te worden aangesneden of behoeften dienen te worden overgedragen. Indien de berekende
woonbehoeften tot 2016 worden opgevangen resten er nog 233 percelen en perceelsmogelijkheden in Alsemberg
waarvan de meerderheid aan uitgeruste infrastructuur.
De gemeente zet dus in op de invulling van het bestaande woonweefsel door kleinschalige projecten19
. Dergelijke
projecten worden gecombineerd met de realisatie of het behoud van groene ademruimte in het woonweefsel.
Concreet zal bij de invulling van de gebieden WR1 en WU7 extra aandacht geschonken worden aan het
behouden van open ruimte in functie van de realisatie van kwalitatief en betekenisvol groen. Deze gedeeltelijk
groene invulling kadert ook in de gewenste open ruimtestructuur (stapstenen, parkvoorzieningen, bewaren van de
open ruimte en van landschappelijke en natuurlijke waarden). De keuze om WR1 en WU7 niet zondermeer en
volledig in te vullen met wonen is gebaseerd op een aantal specifieke karakteristieken van deze gebieden en hun
onmiddellijke omgeving en op hun locatie binnen de gewenste open ruimtestructuur.
WR1 wordt gekenmerkt door een sterk uitgesproken reliëf dat heel wat technische problemen en planologische
uitdagingen meebrengt voor de invulling van het gebied met bebouwing. Vooraleer over te gaan tot een
ontwikkeling binnen WR1 wenst de gemeente onderzoek uit te voeren omtrent de gewenste
ontwikkelingsperspectieven. In de gewenste open ruimtestructuur bevindt WR1 zich in het geheel van het
parkgebied Lp2 – Rondenbos en loopt stapsteenverbinding S5 ook doorheen het gebied. Een uitbreiding van
parkgebied Rondenbos kan worden onderzocht samen met bijkomende ruimte voor een begraafplaats langsheen
de Pastoor Bolsstraat. De gemeente zal eveneens nagaan hoe dit landschappelijk kan ingepast worden
(begraafplaats als landschapspark). Indien er wordt geopteerd om de begraafplaats uit te breiden binnen WR1
dient er een groene as vanaf de Pastoor Bolsstraat bewaard te blijven. De gemeente wil deze ingreep op termijn
combineren met nieuwe woonontwikkelingen langsheen bestaande wegen. Indien de begraafplaats niet wordt
uitgebreid binnen WR1 kan het gebied op termijn globaal worden ingevuld met wonen met een lage woondensiteit
van maximaal 15 wo/ha en steeds in combinatie met de realisatie van de stapsteenverbinding S5. De
mogelijkheid om Rondenbos uit te breiden in WR1 zorgt er bovendien voor dat de recreatieve waarde van het
gebied kan verhoogd worden. Op deze wijze wordt WR1 ingeschakeld in de recreatieve structuur in de gemeente
Beersel.
Gezien het nog te voeren onderzoek, het geaccidenteerd terrein en de bestaande voorraad bouwpercelen in
woongebied wil de gemeente WR1 binnen de termijn van het structuurplan vrijwaren van bebouwing.
WU7 wordt eveneens gekenmerkt door een sterk uitgesproken reliëf wat een doordachte technische en
planologische invulling zal vereisen. Het gebied is ook potentieel overstromingsgevoelig door afspoelend
hemelwater20
aan beide zijden van de Witte Weg en is momenteel voor een groot deel ingevuld met een actief
landbouwbedrijf. Het gaat om een moeilijk te onsluiten gebied. Deze elementen dragen bij tot de keuze van de
gemeente om WU7 slechts op termijn te ontwikkelen. WU7 vormt ook de laatste open ruimte binnen het
centrumgebied van Alsemberg en staat borg voor de waardevolle zichtrelatie met de kerk van Alsemberg. WU7 is
de laatste aanduiding van de historische Kerkenberg. Het gebied kent dan ook een belangrijke landschappelijke
en historische waarde. Binnen de gewenste open ruimtestructuur wordt voorgesteld om in dit gebied een
kleinschalig parkgebied (Lp7) te voorzien in combinatie met een landschappelijk ingekaderd bufferbekken en als
onderdeel van de stapsteenverbinding S5. De gemeente wil deze projecten en zeker het bufferbekken hier
19 Recent werden project Grootveld (diensten en wonen) en project Grote Kapel (wonen voor senioren) opgestart.
20 Bij het onweer van 18/08/2011 en 23/08/2011 overstroomde dit gebied. Door snelle ingrepen van de gemeente werd een wal
opgericht zodat het gebied provisoir als bufferbekken kon fungeren. Op deze wijze kon een belangrijk deel van Alsemberg
tegen verder overstromen worden beschermd.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 41 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
realiseren om het centrum van Alsemberg van nieuwe overstromingen te kunnen vrijwaren. De straatranden
kunnen worden afgewerkt met woonbebouwing met uitzondering van de percelen die dienen te ontsluiten op de
nieuwe gewestweg Brusselsesteenweg. Hier wil de gemeente omwille van verkeersveiligheid en doorstroming
geen nieuwe aantakkingen voorzien.
Gezien de complexiteit van de gewenste invulling en de bestaande percelenvoorraad zal de gemeente binnen de
planperiode van het structuurplan geen verdere bouwontwikkelingen toelaten binnen WU721
. Na stopzetting van
het landbouwbedrijf zal de gemeente onderzoeken op welke wijze hier nog bijkomend wonen mogelijk is. In ieder
geval dient de zichtrelatie op de kerk en de groendooradering van het weefsel hier maximaal te worden
gevrijwaard. Voor het lager gelegen gedeelte van het gebied zal de inrichting van een retentiezone en een buffer
tegen het afstromend hemelwater worden onderzocht en bij voorkeur op korte termijn gerealiseerd. De gemeente
zal hier een plan voor opstellen.
Gezien de bestaande voorraad aan bouwpercelen schuift de gemeente het grootschalige reservegebied WR3
door naar de zeer lange termijn. De gemeente heeft dit gebied nog niet nodig om haar woonbehoeften binnen de
planperiode van het structuurplan op te vangen. Op termijn kan een RUP worden opgesteld om de invulling te
concretiseren waarbij gezien de zeer externe ligging van het gebied de nodige aandacht moet gaan naar open
ruimte en de realisatie van de groene gordel doorheen de gemeente.
tabel 5: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Alsemberg
gebied opp
(ha)
wo/
ha
aantal
woon-
eenheden
voorstel GRS fasering
WP1 0,95 15 ca. 14 in hoofddorp Alsemberg, gelegen binnen BPA Grootveld verdere
invulling woonpark
MT/doel-
groepen-
beleid
WU7 0,93 15
afwerken van de straatranden met wonen (niet langs de
Brusselsesteenweg) – rest van het gebied fungeert als openbaar
groengebied en landschappelijke waterbuffering (omwille van de
overstromingsgevoeligheid) in functie van de gewenste open
ruimtestructuur (Lp7 en S5)
LT
WR1 3,07 15
onderzoek naar gewenste ontwikkelingsperspectieven – uitbreiding
parkgebied en begraafplaats met bewaren van groene as vanaf de
Pastoor Bolsstraat + nieuwe woonontwikkelingen langs bestaande
wegen – invullen van het gebied met wonen met lage woondensiteit
van 15 wo/ha en realisatie van stapsteenverbinding S5
LT
WR2 1,3
senioren-
voor-
zieningen
BPA Grote Kapel – gedeeltelijke herziening 2 in opmaak: invulling met
woonzorgcentrum (bejaardentehuis en seniorenflats)
KT
(doelgroepen
beleid)
WR3 4,84 eventuele ontwikkeling na opmaak RUP ZLT
TOTAAL KT
senioren-
voorzieningen
MT ca. 14
3.4.3. BEERSEL, WOONKERN IN HET BUITENGEBIED
In het centrum van Beersel, woonkern in het buitengebied, situeren zich geen woonuitbreidingsgebieden of
reservegebieden voor wonen. Bij de verdere ontwikkelingen van de nederzettingsstructuur wenst de gemeente
voornamelijk in te zetten op een verdichting van het bestaande weefsel. De voorkeur gaat dan ook naar de
ontwikkeling van gebieden in de onmiddellijke nabijheid van het kerngebied. De woonuitbreidingsgebieden te
Beersel, WU5 en WU6, situeren zich echter in het landelijk wonen op de grens met de open ruimte. De gemeente
opteert dan ook om deze niet aan te snijden binnen de planningstermijn van het structuurplan. Dit wordt mee
ingegeven door het relatief groot aantal onbebouwde percelen in de deelgemeente. Het aantal beschikbare
actueel onbebouwde percelen en bijkomende perceelsmogelijkheden gelegen aan infrastructuur dekken
21 Deze beleidsopties wordt ondersteund door de VLM (advies gericht aan het schepencollege te Beersel dd. 30/03/2012)
omwille van de overstromingsproblematiek en het unieke landschappelijk zicht.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 42 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
ruimschoots de behoefte tot 2016 en naar grote waarschijnlijkheid ook verder in de tijd (tot 2021 – buiten
planningstermijn van het structuurplan) Er kan onderzocht worden of een herbestemming in functie van de
gewenste open ruimtestructuur op termijn wenselijk is.
In functie van haar doelgroepenbeleid kent de gemeente Beersel een behoefte aan bijkomende
woongelegenheden. Bovendien wenst de gemeente deze te verspreiden over haar volledige grondgebied.
Momenteel is het aanbod in de deelgemeente Beersel eerder beperkt. Van zodra de recreatievoorzieningen in
deelgemeente Beersel geoptimaliseerd en geherstructureerd zijn, zal de gemeente in het recreatiegebied van
deze deelgemeente, namelijk Kerkeveld, één voetbalveld afbouwen (zie 6.3.1). Dit veld is gelegen te midden van
het woonweefsel en leent zich er dan ook toe om de woonrand van het omringende woonweefsel langs de Grote
Baan af te werken. De gemeente wenst de woongelegenheden die hier kunnen gerealiseerd worden in te
schakelen in de realisatie van haar sociaal objectief en/of horeca.
tabel 6: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Beersel
gebied opp
(ha)
wo/
ha
aantal
woon-
eenheden
voorstel GRS fasering
WU5 1,36 15 omwille van de ligging en behoefte niet prioritair aan te snijden –
onderzoek herbestemming in functie van open ruimte LT
WU6 1,57 15
omwille van de ligging en behoefte niet prioritair aan te snijden –
het gebied kan indien vereist sneller worden ingevuld in functie van
specifieke doelgroepen – onderzoek herbestemming in functie van
open ruimte
LT/doel-
groepen
beleid
Kerkeveld 0,63 ca. 8
gedeeltelijke herbestemming (afwerken woonrand langs de Grote
Baan) van recreatiegebied naar wonen (kavels voor bescheiden of
middelinkomens en/of aan het wonen complementaire functies)
KT (doel-
groepen-
beleid)
TOTAAL KT ca. 8
3.4.4. HUIZINGEN, WOONKERN IN HET BUITENGEBIED
Huizingen beschikt nog over een groot woonuitbreidingsgebied (WU1) waar zo’n 174 woningen kunnen
gerealiseerd worden. Gezien de bestaande perceelsvoorraad in woongebied is aansnijding binnen de planperiode
van het structuurplan niet nodig. Indien de berekende woonbehoeften tot 2016 worden opgevangen resten er
immer nog 156 percelen en perceelsmogelijkheden.
tabel 7: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Huizingen
gebied opp
(ha)
wo/
ha
aantal
woon-
eenheden
voorstel GRS fasering
WU1 6,97 25
gezien het beschikbare aanbod en de te herbestemmen kmo-
zones (zie infra) is dit grootschalige woonuitbreidingsgebied niet
prioritair aan te snijden
LT
3.4.5. DWORP, WOONKERN IN HET BUITENGEBIED
De woonkern Dworp heeft nog een aanzienlijke voorraad actueel onbebouwde percelen en bijkomende
perceelsmogelijkheden gelegen aan infrastructuur. Deze dekt ruimschoots de behoefte tot 2016 (waarna nog 239
percelen en perceelsmogelijkheden overlbijven) en dus naar grote waarschijnlijkheid ook verder in de tijd (tot
2021 – buiten de planningstermijn van het structuurplan). Bovendien zijn er recent heel wat nieuwe
woongelegenheden gerealiseerd. Er worden binnen de planperiode van het structuurplan dan ook geen
woonuitbreidingsgebieden aangesneden. Te Dworp worden wel twee, eerder kleinschalige, concrete projecten
voorzien hoofdzakelijk in functie van het doelgroepenbeleid (’t Hoekske en Vroenenbos). Het gaat hier om een
reconversie van terreinen met verouderde leegstaande (afgebrand) of afgebroken bedrijfspanden wat kadert
binnen het realiseren van een kwalitatief en kernversterkend woonbeleid. Bovendien wenst de gemeente met
deze projecten zijn doelgroepenbeleid in praktijk om te zetten.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 43 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
tabel 8: Voorstel aansnijden bouwmogelijkheden en herbestemmingen te Dworp
gebied opp
(ha)
wo/
ha
aantal
woon-
eenheden
voorstel GRS fasering
WU8 1,29 15
omwille van de ligging en behoefte niet prioritair aan te snijden
tenzij het gebied ontwikkeld wordt in functie van specifieke
doelgroepen
LT/doel-
groepen
-beleid
WU10 1,93 15 omwille van de ligging en behoefte niet prioritair aan te snijden LT
‘t Hoekske 0,47 ca. 6
concreet project voor sociale woningbouw – het project bestaat
uit de afwerking van een bebouwingsrand van de Lotsesteenweg
langsheen de woonkern van Dworp en voorziet in een beperkte
herbestemming van agrarisch waardevol gebied en woonpark –
bij de uitwerking dient voldoende ruimte voorzien te worden voor
de Molenbeek (concreet project – BPA ’t Hoekske in opmaak)
KT/doel-
groepen
-beleid
Vroenenbos KMO
1,06 ca. 15
herbestemming van een kmo-zone (er is niet langer bedrijvigheid
aanwezig) – in functie van een woonproject i.f.v.
doelgroepenbeleid – het kan een kwalitatieve inrichting
betekenen voor de toegang tot Dworp – bij de herbestemming
wordt er voldoende aandacht geschonken aan de kwalitatieve
afwerking tegenover het achterliggende agrarische gebied
(concreet project – BPA Vroenenbos in opmaak).
KT/doel-
groepen
-beleid
TOTAAL KT ca. 21
3.4.6. RUIMTEBALANS
De ruimtebalans vertrekt vanaf de huidige bestemmingsplannen, inclusief het GRUP VSGB. Uitsluitend gewenste
wijzigingen die vanuit het structuurplan worden voorgesteld, in afwijking van de vigerende bestemmingsplannen,
zijn opgenomen. De gemeente wijst erop dat er vanuit het VSGB meer dan 8 ha woonuitbreidingsgebied omgezet
werd naar een open ruimtebestemming. Verder voorziet de gemeente in haar kernen nieuwe groenvoorzieningen,
stapsteenverbindingen en landschappelijk ingekaderde bufferbekkens in woongebied (of woonuitbreidingsgebied)
zodanig dat hier enkele hectare woongebied een open ruimtebestemming zullen krijgen. Deze projecten dienen
nog concreet vorm te krijgen en kunnen dus nog niet worden geplanimetreerd.
tabel 9: Ruimtebalans woongebied
gebied
opp. her-
bestemming
van
woongebied
(ha)
opp. her-
bestemming
naar
woongebied
(ha)
voorstel GRS
Kerkeveld 0,63
KT – gedeeltelijke herbestemming (afwerken woonrand langs de Grote
Baan) van recreatiegebied naar wonen (kavels voor bescheiden of
middelinkomens en/of aan het wonen complementaire functies)
‘t Hoekske 0,47 KT – concreet project voor sociale woningbouw (BPA ’t Hoekske in
opmaak)
Vroenenbos 1,06 KT – herbestemming van kmo-zone (waar geen bedrijvigheid meer
aanwezig is) in functie van een woonproject i.f.v. doelgroepenbeleid
TOTAAL HERBESTEMMING
NAAR WOONGEBIED (HA) 2,16
Globaal wordt een herbestemming naar woongebied voorzien voor zo’n 2,16 ha. Het gaat hier om drie concrete
en relatief kleinschalige projecten die kernversterkend zullen werken. Bovendien zijn het zones die momenteel
niet behoren tot de open ruimte en reeds een functie voor de woonkernen vervullen. Zo is er momenteel een
voetbalveld aanwezig op de site Kerkeveld. Dit zal na de reorganisatie van de recreatieve structuur te Beersel
echter buiten gebruik zijn. Een herbestemming dringt zich hier dan ook op (zie 6.3.1). Vroenenbos is een kmo-
zone waar de aanwezige bedrijvigheid afbrandde. Sindsdien staat de site leeg. Een herbestemming dringt zich
ook hier op (zie 4.3.3). Op de site van ’t Hoekske bevond zich een leegstaand horecagebouw. Dit werd
ondertussen afgebroken. De site gedeeltelijk in woonpark en er wordt vooropgesteld om de bebouwingsrand
langsheen de Lotstesteenweg af te werken. Dit alles illustreert dat het gaat om drie concrete en kleinschalige
projecten die aansluiten bij het woonweefsel en momenteel of op korte termijn geen concrete functie vervullen.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 44 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Op de drie sites voorziet de gemeente kavels en woningen ter realisatie van zijn sociaal objectief. ’t Hoekske en
Vroenenbos zijn in handen van de sociale huisvestingsmaatschappij. De invulling staat dus in functie van
doelgroepenbeleid.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 45 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3.4.7. SYNTHESE WOONPROGRAMMA
Onderstaande tabellen geven een overzicht van de resterende gebieden die nog kunnen ingevuld worden binnen
Beersel. Enkel de gebieden die binnen de planperiode van het structuurplan, op korte (0 tot 5 jaar) termijn en op
middellange termijn (5 tot 10 jaar), kunnen worden ingevuld worden weergegeven.
tabel 10: Overzicht gebieden in te vullen op korte termijn
gebied aantal woon-
eenheden locatie voorstel GRS
WU4 ca. 40 Lot visie cf. GRUP VSGB: invulling met wonen mits toetsing aan de
overstromingsrisico’s inclusief recreatiegebied aan de overkant Zittert
WU9 ca. 12 Lot visie cf. GRUP VSGB: invulling met wonen (nog +/- 0,5 ha te ontwikkelen
voor woningen)
WR2 senioren-
voorzieningen Alsemberg
BPA Grote Kapel – gedeeltelijke herziening 2 in opmaak: invulling met
woonzorgcentrum (bejaardentehuis en seniorenflats)
Kerkeveld ca. 8 Beersel
gedeeltelijke herbestemming (afwerken woonrand langs de Grote Baan)
van recreatiegebied naar wonen (kavels voor bescheiden of
middelinkomens en/of aan het wonen complementaire functies)
‘t Hoekske ca. 7 Dworp KT – concreet project voor sociale woningbouw (BPA ’t Hoekske in
opmaak)
Vroenenbos KMO
ca. 15 Dworp KT – herbestemming van kmo-zone (waar geen bedrijvigheid meer
aanwezig is) in functie van een woonproject i.f.v. doelgroepenbeleid
TOTAAL ca. 82
tabel 11: Overzicht gebieden in te vullen op middellange termijn
gebied aantal woon-
eenheden locatie voorstel GRS
WU2 ca. 12 Lot
visie cf. GRUP VSGB: alleen het in het VSGB behouden deel wordt
ingevuld met wonen (0,8 ha). Het overige deel is herbestemd i.f.v. het
gemengd open ruimtegebied rondom Lot (Z3 en O1).
WU3 ca. 50 Lot
visie cf. GRUP VSGB: alleen het in het VSGB behouden deel wordt
ingevuld met wonen (3,5 ha) mits toetsing aan de overstromingsrisico’s.
Het overige deel is herbestemd i.f.v. het gemengd open ruimte-gebied
rondom Lot (Z3 en O1)
VSGB 1 ca. 30 Lot GRUP VSGB: herbestemming naar woongebied (gewestplan: waardevol
agrarisch gebied) (nog +/- 2 ha te ontwikkelen voor woningen)
WP1 ca. 14 Alsemberg in hoofddorp Alsemberg, BPA Grootveld verdere invulling woonpark
TOTAAL ca. 106
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 46 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
3.5. Acties
Om de gewenste nederzettingsstructuur te realiseren zal de gemeente in de komende jaren een aantal acties en
maatregelen moeten nemen. Bij de gewenste nederzettingsstructuur komen specifieke doelstellingen naar voren
die kunnen bereikt worden door het uitwerken van volgende maatregelen en acties.
DOELSTELLING MAATREGELEN EN ACTIES
kwalitatieve invulling woonweefsel RUP hoofddorp Alsemberg
RUP woonkern in Vlaams strategisch gebied, Lot
RUP’s woonkernen in buitengebied
RUP’s residentieel woongebied en landelijk wonen
RUP’s geïsoleerde woonclusters
specifieke RUP’s:
RUP ’t Hoekske
RUP Vroenenbos
RUP Kerk Lot
subsidiebeleid, reconversieprojecten en uitbouwen pandenbeleid
kernversterking RUP hoofddorp Alsemberg
RUP woonkern in Vlaams strategisch gebied, Lot
RUP’s woonkernen in buitengebied
specifieke RUP’s:
RUP ’t Hoekske
RUP Vroenenbos
RUP Kerk Lot
kwalitatief woonbeleid onderzoek doelgroepenbeleid (sociale huisvesting en seniorenhuisvesting)
subsidiebeleid, reconversieprojecten en uitbouwen pandenbeleid
markant bouwkundig erfgoed:
selectie;
stedenbouwkundige studie eventueel gevolgd door RUP
gepast antwoord bieden op zonevreemdheid RUP zonevreemde woningen
ruimte voor water en natuurontwikkeling in rekening nemen bij opmaak van alle RUP’s
Hieronder worden de belangrijkste maatregelen en acties kort uitgewerkt en wordt het toepassingsgebied ervan
aangegeven.
RUP HOOFDDORP ALSEMBERG
TOEPASSINGSGEBIED hoofddorp Alsemberg
DOELSTELLINGEN versterken centrumsfeer / concreet vastleggen afbakening centrumgebied
uitbouw voorzieningenapparaat op lokaal en gemeentelijk niveau
behoud open ruimte binnen het bebouwde weefsel
concretiseren inrichtingsvoorschriften (woondichtheid, woon- en bouwlagen…)
nastreven van een mix van woontypologieën
uitwerken gewenste ruimtelijke structuur hoofddorp Alsemberg (sectie 7)
concretiseren voorop gesteld kwantitatief woonbeleid
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 47 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
afstemmen op residentieel woongebied
ruimte voor water en natuurontwikkeling:
aansluiting van het woonweefsel op de open ruimte;
realisatie van stapsteenverbindingen;
ecologisch beheer van groen in het woonweefsel;
uitbouw van de groenassen in de (beek)valleien.
RUP LOT
TOEPASSINGSGEBIED Lot, woonkern in Vlaams strategisch gebied
DOELSTELLINGEN versterken centrumsfeer / concreet vastleggen afbakening centrumgebied
uitbouw voorzieningenapparaat op lokaal en gemeentelijk niveau, geen grootstedelijke uitstraling
concretiseren inrichtingsvoorschriften (woondichtheid, woon- en bouwlagen…)
nastreven van een mix van woontypologieën
uitwerken gewenste ruimtelijke structuur Lot (sectie 7)
concretiseren voorop gesteld kwantitatief woonbeleid
afstemmen op residentieel woongebied en landelijk wonen
ruimte voor water en natuurontwikkeling:
aansluiting van het woonweefsel op de open ruimte;
realisatie van stapsteenverbindingen;
ecologisch beheer van groen in het woonweefsel;
uitbouw van de groenassen in de (beek)valleien.
RUP’S WOONKERNEN IN HET BUITENGEBIED
TOEPASSINGSGEBIED woonkern Beersel, Huizingen en Dworp
DOELSTELLINGEN versterken centrumsfeer / concreet vastleggen afbakening centrumgebied
uitbouw voorzieningenapparaat op lokaal niveau
concretiseren inrichtingsvoorschriften (woondichtheid, woon- en bouwlagen…)
nastreven van een mix van woontypologieën
uitwerken gewenste ruimtelijke structuur (sectie 7)
concretiseren voorop gesteld kwantitatief woonbeleid
afstemmen op residentieel woongebied en landelijk wonen
ruimte voor water en natuurontwikkeling:
aansluiting van het woonweefsel op de open ruimte;
realisatie van stapsteenverbindingen;
ecologisch beheer van groen in het woonweefsel;
uitbouw van de groenassen in de (beek)valleien.
RUP’S RESIDENTIEEL WOONGEBIED EN LANDELIJK WONEN
TOEPASSINGSGEBIED residentieel woongebied en landelijke wonen
DOELSTELLINGEN afstemmen op de woonkernen
concretiseren inrichtingsvoorschriften (woondichtheid, woon- en bouwlagen…)
concretiseren voorop gesteld kwantitatief woonbeleid
afremmen verdere ontwikkeling en verlinting van het landschap
ruimte voor water en natuurontwikkeling:
aansluiting van het woonweefsel op de open ruimte;
ecologisch beheer van groen in het woonweefsel;
uitbouw van de groenassen in de (beek)valleien.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 48 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
RUP’S GEÏSOLEERDE WOONCLUSTERS
TOEPASSINGSGEBIED geïsoleerde woonclusters
DOELSTELLINGEN afremmen uitbreiding woongebied
afstemmen op residentieel woongebied en landelijk wonen
ruimte voor water en natuurontwikkeling:
aansluiting van het woonweefsel op de open ruimte;
realisatie van stapsteenverbindingen;
ecologisch beheer van groen in het woonweefsel;
uitbouw van de groenassen in de (beek)valleien.
SUBSIDIEBELEID, RECONVERSIEPROJECTEN EN UITBOUWEN PANDENBELEID
TOEPASSINGSGEBIED hoofddorp Alsemberg
woonkern Lot
woonkern Beersel
woonkern Huizingen
woonkern Dworp
DOELSTELLINGEN stimuleren renovatie, vernieuwbouw en herbestemming van bestaande gebouwen
efficiënt grond- en pandenbeleid uitwerken
uitwerken woon- en reconversieprojecten
ONDERZOEK DOELGROEPENBELEID
TOEPASSINGSGEBIED hoofddorp Alsemberg
woonkern Lot
woonkern Beersel
woonkern Huizingen
woonkern Dworp
DOELSTELLINGEN in samenwerking met OCMW vastleggen van geschikte locaties voor seniorenhuisvesting en/of doelgroepenbeleid
onderzoeken van mogelijkheden in gebieden aangeduid voor doelgroepenbeleid binnen het kwantitatief woonbeleid
SPECIFIEKE RUP’S
RUP ‘t Hoekske
TOEPASSINGSGEBIED woonpark en aansluitend waardevol agrarisch gebied te Dworp
DOELSTELLINGEN herbestemming doorvoeren
realiseren sociale woningbouw
afwerken van de bebouwingsrand van de Lotsesteenweg
bieden van voldoende ruimte voor de Molenbeek
heropstarten BPA ’t Hoekske – in opmaak
RUP Vroenenbos
TOEPASSINGSGEBIED KMO-zone te Dworp
DOELSTELLINGEN herbestemmen KMO-zone
realiseren woonproject i.f.v. doelgroepenbeleid
aandacht voor kwalitatieve afwerking tegenover het achterliggende agrarische gebied
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 49 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
heropstarten BPA Vroenenbos – in opmaak
RUP Kerkeveld
TOEPASSINGSGEBIED deel van recreatiezone in woonkern Beersel
DOELSTELLINGEN gedeeltelijke herbestemming recreatiezone naar wonen
afwerken woonrand langs de Grote Baan
realisatie van kavels voor bescheiden of middelinkomens en/of aan het wonen complementaire functies
RUP Kerk Lot
TOEPASSINGSGEBIED kerk Lot en omgeving
DOELSTELLINGEN herbestemming zone voor gemeenschapsvoorzieningen (BPA Blokbos)
garanderen van een kwalitatieve en functionele ontwikkeling van de kerk en zijn omgeving
projecten mogelijk maken binnen het doelgroepenbeleid samen met handel, horeca, ontspanning en recreatie, scholen, kinderopvang, lokalen voor verenigingsleven
RUP ZONEVREEMDE WONINGEN
TOEPASSINGSGEBIED zonevreemde woningen
DOELSTELLINGEN uitwerken ontwikkelingsperspectieven zonevreemde woningen volgens de aanpak
voorop gesteld in sectie 8
MARKANT BOUWKUNDIG ERFGOED
selectie markant bouwkundig erfgoed
TOEPASSINGSGEBIED grondgebied Beersel
DOELSTELLINGEN selectie van markant bouwkundig erfgoed op basis van beoordelingscriteria
eerste selectie door actualisatie inventaris van het bouwkundig erfgoed
speciale aandacht voor waardevolle vierkantshoeves
stedenbouwkundige studie, eventueel gevolgd door RUP
TOEPASSINGSGEBIED markant bouwkundig erfgoed op grondgebied Beersel
DOELSTELLINGEN behoud en ontwikkeling van markant bouwkundig erfgoed
vastleggen van specifieke ontwikkelingsperspectieven
uitwerken ontwikkelingsperspectieven zonevreemd markant bouwkundig erfgoed
specifieke aanpak van voormalige landbouwbedrijfszetels (sectie 8)
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 50 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
4. Gewenste economische structuur
Kaart R 5: Gewenste economische structuur
Indien uitspraken betrekking hebben op structuren van bovenlokaal belang of gedeeltelijk ingaan tegen gewenste
ontwikkelingsperspectieven vanuit de hogere overheid dienen deze door de hogere overheid beschouwd te
worden als suggesties vanuit de gemeente.
4.1. Uitgangspunten en visie
De gemeente Beersel wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van grootschalige bedrijvenzones in de
kanaalzone en het verspreid voorkomen van een veelheid aan kleinere zones voor bedrijvigheid. Het gaat hier in
beide gevallen om een historische ontwikkeling met een eerder beperkte planmatige benadering. De gemeente
wenst bijkomende bedrijvigheid voornamelijk te bundelen en te concentreren in de kanaalzone. De gemeente
wenst een halt toe te roepen aan de verdere verspreide ontwikkeling van niet met wonen compatibele
bedrijvigheid in woonomgeving en open ruimtegebieden. Bij de uitbouw van de gewenste economische structuur
staan twee ruimtelijke concepten centraal.
(Ver)stedelijk(t) gebied versus buitengebied
Beersel heeft een duaal karakter. De omgeving van de kanaalzone is in belangrijke mate ingevuld met meer
grootschalige bedrijvenzones en diverse grootinfrastructuren (steenweg, autosnelweg, kanaal, spoorweg). Dit
gebied maakt deel uit van het Vlaams Strategisch gebied rond Brussel. In het overige deel van de gemeente is
het landelijke karakter sterker bewaard gebleven en bevinden zich een aantal kleinere zones voor bedrijvigheid
verspreid over het volledige grondgebied.
De gemeente wil het duaal karakter behouden. Bijkomende economische ontwikkelingen worden prioritair
uitgebouwd in de kanaalzone. De historisch gegroeide bedrijvigheid verspreid over het volledige grondgebied kan
behouden blijven indien zij verweefbaar is met de woonfunctie of de omringende open ruimtestructuur.
Ruimte voor bedrijvigheid
De gemeente wenst de economische ontwikkelingen op zijn grondgebied verder te ondersteunen met als
zwaartepunt de kanaalzone. Bijkomende aandacht zal gaan naar het creëren van multimodaal toegankelijke
bedrijventerreinen. Het overige deel van Beersel is hoofdzakelijk gesitueerd in buitengebied. In het buitengebied,
in de woonkernen (Beersel, Huizingen, Dworp) en in het hoofddorp (Alsemberg) worden dienstverlening,
kleinhandel en lokale economie ingericht op het niveau van de betreffende kernen. De verweefbaarheid van
economische activiteiten met de omgeving en de omliggende functies is een basisvereiste.
(ver)stedelijk(t) gebied versus buitengebied ruimte voor bedrijvigheid
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 51 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
4.2. Regionale bedrijvigheid
4.2.1. RUIMTECLAIMS BINNEN DE ECONOMISCHE AS “ZUIDELIJKE ZENNEVALLEI”
De delen van Beersel die behoren tot de economische as “Zuidelijke Zennevallei” staan bloot aan een hoge
ontwikkelingsdruk, voornamelijk onder impuls van de economische structuur en zijn begeleidende en
dominerende infrastructuren. Voor hetzelfde gebied worden bijzondere eisen geformuleerd voor de kwaliteit van
de open ruimte en de nederzettingsstructuur. De organisatie van een duurzame ruimtelijke ordening vormt een
concrete uitdaging en een precaire evenwichtsoefening.
De ruimtelijke structuren van de “Zuidelijke Zennevallei” vormen een netwerk dat zich op bovenlokaal niveau
profileert. Aanpassingen aan de historisch gegroeide ruimtelijke organisatie dringen zich op om tegemoet te
komen aan het huidige maatschappelijk functioneren. Deze zone bevindt zich in het Vlaams Strategisch gebied
rond Brussel (VSGB)22
. De visie die de gemeente in dit hoofdstuk formuleert is afgestemd op de opties genomen
in het VSGB met een aantal verfijningen. Het waarborgen van de bescherming van de kwetsbare lokale ruimtelijk
draagkracht vormt hier een belangrijk uitgangspunt.
De bedrijventerreinen in de “Zuidelijke Zennevallei” functioneren op bovenlokale schaal. De beschikbare terreinen
zijn grotendeels ingevuld of functioneren als reserve in het bezit van de aanwezige bedrijven. De aangelegde
reserves belemmeren de vestiging van nieuwe bedrijven of de herlokalisatie van lokale bedrijvigheid.
De gemeente streeft in samenspraak met gewest en provincie naar het optimaal benutten van de beschikbare
ruimte.
4.2.2. OPTIMALISATIE VAN DE REGIONALE BEDRIJVENTERREINEN VOOR MEER RUIMTELIJKE
KWALITEIT
De ruimtelijke optimalisatie van de regionale bedrijventerreinen betreft het rendement in verhouding tot de
gebruikte oppervlakte maar evenzeer de ruimtelijke kwaliteit. Ruimtelijke kwaliteit moet zowel intern (binnen het
bedrijventerrein) als in relatie tot zijn omgeving (Zenne, woonkernen…) nagestreefd worden. Beersel zal een
stimulerend beleid hanteren dat de optimalisatie van de bedrijventerreinen in alle aspecten nastreeft:
ingebruikname, inbreiding en verdichting, reorganisatie, optimalisatie en herontwikkeling van weinig efficiënte
bedrijventerreinen. Dit beleid moet ondersteund worden door het nodige planningsinstrumentarium (RUP’s).
De gemeente wil in eerste instantie een optimale invulling van de bestaande zones alvorens er wordt overgegaan
tot het aansnijden van nieuwe zones in uitbreiding van de bestaande zones. In samenspraak met het Vlaamse
Gewest en de provincie gaat de gemeente na hoe de terreinen verder kunnen worden ingevuld en ontwikkeld.
De gemeente streeft daarbij naar meer ruimtelijke kwaliteit. De aanwezigheid van de Zenne, het kanaal Brussel-
Charleroi, de Lotbeek en de Molenbeek vraagt aangepaste maatregelen: ruimte voor water, oeverstroken,
ingroening. Duurzame accenten (energiebeleid, afvalbeleid, architectuur, mobiliteit) dienen bij te dragen aan het
herstel van het kwetsbare lokale milieu. Meer architecturale kwaliteit moet bijdragen aan de uitstraling van de
regionale bedrijventerreinen en een verbeterde relatie tot de aanwezige woonkernen. Specifiek kan, in functie van
de vestiging van personeelsintensieve activiteiten, de toelaatbare bouwhoogte doelgericht aangepast worden. De
creatie van parkeerplaatsen in combinatie met bedrijfsgebouwen of in een gecentraliseerd parkeergebouw, kan
de aanwezigheid van grote en weinig efficiënte parkeervlakken vermijden.
4.2.3. KWALITATIEVE ONTSLUITING VAN DE REGIONALE BEDRIJVENTERREINEN
De aantrekkingskracht van de regionale bedrijventerreinen in de “Zuidelijke Zennevallei” staat deels in relatie tot
hun integratie in het verdicht netwerk van bovenlokale verkeerswegen: E19/A7, Kanaal Brussel-Charleroi,
Spoorlijnen 96 en 26, N6... Door de ontwikkeling van de nederzettingsstructuur in de schaduw van de
economische structuur is de bereikbaarheid van de bedrijventerreinen eerder afgenomen dan verbeterd. De
intense verkeersdruk op het wegennet vormt een aanvullende bedreiging voor de bereikbaarheid van de
bedrijventerreinen. Daarnaast zet de actuele ontsluiting van de bedrijventerreinen de verkeersleefbaarheid in de
aanwezige woonkernen (Lot, Huizingen, Buizingen en Ruisbroek) sterk onder druk.
22 met recent uitbreiding van bestemmingen voor bedrijvigheid in het GRUP VSGB.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 52 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
In functie van een verhoogde verkeersleefbaarheid staat Beersel achter de projecten die de multimodale
bereikbaarheid van de bedrijvenzones - in functie van het personenvervoer - verbeteren (openbaar vervoer, GEN-
netwerk, non-stop functionele fietsroute bij het kanaal Brussel-Charleroi…). De doelstelling om de expansie van
het autoverkeer om te keren, komt ook de bereikbaarheid van de bedrijventerreinen ten goede. Beersel zal
aanvullend een locatiebeleid ondersteunen dat de ontwikkeling van personeelsintensieve activiteiten verbindt aan
de stationsomgevingen van (Buizingen,) Huizingen en Lot.
Door de beperkte breedte van het gebied met Zenne, kanaal en spoorweg, is het grondgebied van Beersel
minder geschikt voor de ontwikkeling van bijkomende kades of rangeersporen die de multimodale ontsluiting naar
waterweg of spoorweg voor vrachtvervoer bevorderen. Mogelijkheden die zich aandienen, moeten worden
afgewogen tegenover de leefbaarheid van de aanwezige woonkernen, de instandhouding van de open ruimte en
de recreatieve potenties van het Kanaal Brussel-Charleroi.
Beersel staat achter de ontwikkeling van een verbeterde ontsluiting voor de bedrijvensites binnen het kader dat
door de gemeente hiertoe wordt uitgetekend.
4.2.4. GESPECIALISEERDE BEDRIJVENTERREINEN
Door de strategische ligging bij het wegennetwerk van de “Zuidelijke Zennevallei” (E19/A7,
Alsembergsesteenweg, N6) tekent zich een gespecialiseerde ontwikkeling van de logistieke sector af. De
verkeersontwikkeling die hiermee gepaard gaat, vraagt om een prioritaire behandeling en herinrichting van de
ontsluitingswegen naar het hogere wegennet. Ook intern dient een verbeterde organisatie het gespecialiseerde
karakter van de bedrijventerreinen te ondersteunen.
In Beersel treft men ook verschillende ruimte-extensieve bedrijven die gebruik maken van opslag in open lucht
(parkeerterreinen, afvalverwerking, sloopmaterialen, opslag van afgewerkte producten). De gemeente zal met
betrekking tot deze activiteiten een meer rationele inrichting nastreven. Op die manier komt ruimte vrij voor
andere activiteiten.
Nabij de stationsomgevingen ondersteunt de gemeente Beersel de vestiging van meer personeelsintensieve
activiteiten. Kantoren kunnen kwalitatief verweven worden met de aanwezige woonomgeving.
De mogelijkheden om meer water- en spoorgebonden ontwikkelingen te ondersteunen, zijn op het grondgebied
van Beersel eerder beperkt tot een aantal percelen binnen Heideveld – De Gijseleer .
4.2.5. SUGGESTIE TOT SELECTIE VAN REGIONALE BEDRIJVENTERREINEN
Industriezone Heideveld – De Gijseleer
De bedrijvigheid binnen de zone Heideveld – De Gijseleer wordt bestendigd en kan beperkt uitbreiden. Hierbij zijn
milieuhinderlijke activiteiten echter expliciet uitgesloten. De gemeente Beersel hanteert maatregelen die de
landschappelijke integratie bij de aanpalende Zennemeanders moeten waarborgen. Geen enkele vorm van
opslag in openlucht mag van de aanpalende private of publieke kavels op dergelijke wijze zichtbaar zijn dat ze het
landschappelijk kader verstoren. Bij de verdere invulling van deze gebieden moet de nodige aandacht gaan naar:
- de ontsluiting via het Heideveld voor de zone hierbij aanpalend;
- de aanwezigheid van de structuurbepalende vallei van de Zenne: er dient voldoende ruimte voor water en
natuurontwikkeling geboden worden;
- de ontwikkeling van watergebonden bedrijvigheid is niet opportuun door de aanwezigheid van de Zenne
doorheen het gebied;
- de goede ruimtelijke integratie van de bedrijvigheid in functie van het recreatieve belang van het kanaal.
Gemengde zone Zenneveld
Deze zone is natuurgebied op het gewestplan. In de praktijk bevindt zich hier echter reeds bedrijvigheid van voor
de goedkeuring van het gewestplan. Deze zone werd na gemeentegrenscorrectie - na datum van goedkeuring
van het gewestplan – overgeheveld van de stad Halle naar de gemeente Beersel. Deze bedrijvigheid met
polyvalent karakter wordt bestendigd, doch milieuhinderlijke activiteiten worden uitgesloten. De gemeente
hanteert maatregelen om de verweving met het aanpalende woongebied te verbeteren. Aansluitend bij de
stationsomgevingen van Buizingen en Huizingen, dient de creatie van personeelsintensieve functies ondersteund
te worden. Voor de verdere uitbouw van deze bedrijvenzone zijn de relaties met de stationsomgevingen van
Buizingen en Huizingen en de goede ontsluiting langs de Alsembergsesteenweg belangrijk. De gemeente zal een
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 53 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
RUP opmaken om de bedrijvigheid onder te brengen in een geëigende zone en sturend te kunnen optreden bij
toekomstige ontwikkelingen.
Bedrijvenzone Laekebeek
De bedrijvenzone Laekebeek wordt verder ontwikkeld in functie van ruimte-extensieve bedrijven, logistieke
activiteiten en distributie. Hiertoe dient de ontsluiting naar het hogere wegennet op een kwalitatieve wijze en met
bijzondere aandacht voor de bescherming van de woonkwaliteit in de aanpalende woonkernen uitgewerkt te
worden. Om de ruimtelijke kwaliteit te waarborgen mag geen enkele vorm van opslag in openlucht van de
aanpalende private of publieke kavels op dergelijke wijze zichtbaar zijn dat ze het landschappelijk kader
verstoren. Voor de toekomstige ontwikkeling van Laekebeek dienen de nodige maatregelen genomen te worden
(architecturale kwaliteit, groen/terrein-index…) voor de kwalitatieve landschappelijke verweving met de
Zennevallei.
4.3. Aanpak van bedrijvigheid op versnipperde, kleinschalige bedrijvenzones
Beersel heeft, verspreid over de gemeente, meerdere kleinschalige zones voor bedrijvigheid die palen aan of
ingebed zijn in open ruimtebestemmingen of woongebied. Een aantal van de bedrijven op deze zones hebben
een uitgesproken lokaal karakter, andere overstijgen het lokaal niveau en hebben door omvang of activiteiten een
regionale uitstraling. Gezien het verspreid en geïsoleerd voorkomen van deze bedrijventerreinen besteedt
Beersel bijzondere aandacht aan een duurzame verweving met de omgeving en de omgevende functies. Hierbij
wordt onderscheid gemaakt tussen bedrijvigheid in het woonweefsel en bedrijvigheid in de open ruimte.
4.3.1. KLEINSCHALIGE BEDRIJVENZONES IN HET WOONWEEFSEL
De gemeente wenst de bedrijfsactiviteiten te ondersteunen indien deze verweefbaar zijn met de woonfunctie.
Behoud van de met het wonen verweefbare bedrijvigheid wordt binnen de planperiode van het structuurplan dan
ook vooropgesteld. Onderstaande criteria zullen gehanteerd worden bij het bepalen van de verweefbaarheid van
de bedrijvigheid met het wonen:
- geen of beperkte overlast voor de woonomgeving;
- beperkte verkeersgeneratie en impact op de wegenis;
- afdoende ontsluitingsmogelijkheden;
- uitbreidingsbehoefte: indien het bedrijf wenst uit te breiden buiten de geëigende bestemming wordt dit
uitsluitend toegestaan indien dit geen bijkomende hinder genereert voor de woonkwaliteit in de omgeving. De
uitbreidingsmarge van de bestaande activiteiten is afhankelijk van de optimalisatiemogelijkheden binnen de
beschikbare terreinen, de ruimtelijke draagkracht van de omgeving en de ontsluiting van de terreinen.
Uitbreiding kan gerealiseerd worden door:
- inbreiding, verdichting;
- herontwikkeling van bedrijfsgebouwen.
Indien de bedrijvigheid niet verweefbaar is met het wonen zal uitdoving of herlokalisatie op termijn voorop gesteld
worden. Ook indien de gewenste bedrijfsuitbreidingen niet mogelijk zijn binnen de beschikbare terreinen zal
gestreefd worden naar herlokalisatie. Hierbij vormt de rechtszekerheid en bedrijfszekerheid van de aanwezige
bedrijven een belangrijk uitgangspunt. De gemeente zal de bedrijven die willen herlokaliseren of geen verdere
ontwikkeling op hun bestaande site kunnen realiseren begeleiden.
Na uitdoving of herlokalisatie van de bedrijvigheid zijn er twee opties voor de verdere ontwikkeling van het gebied
op lange termijn.
- Er kan zich nieuwe met wonen verweefbare bedrijvigheid ontwikkelen. Bovenstaande criteria zullen hierbij
gehanteerd worden.
- De gemeente kan een herbestemming van het gebied doorvoeren via de opmaak van een RUP. Indien het
gebied aansluit bij het woonweefsel en kernversterkend kan fungeren zal een herbestemming naar wonen
onderzocht worden. Ter vergroting van de woonkwaliteit in de omgeving kan een gedeeltelijke
herbestemming naar open ruimte eveneens overwogen worden. Hierbij dient de situering binnen de
gewenste ruimtelijke structuur, de eventuele overstromingsgevoeligheid… mee in rekening genomen worden.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 54 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
4.3.2. KLEINSCHALIGE BEDRIJVENZONES IN DE OPEN RUIMTE
Voor zover de bedrijfsactiviteiten de draagkracht van de omgeving niet overschrijden, wenst de gemeente deze
bedrijvigheid te ondersteunen. Binnen de planperiode van het structuurplan wordt behoud ervan dan ook voorop
gesteld. Onderstaande criteria zullen gehanteerd worden bij het bepalen van de verweefbaarheid van de
bedrijvigheid met de open ruimte omgeving:
- de mate van overlast voor de omgeving, de natuurlijke waarden, de landschappelijke waarden, de agrarische
structuur, het landelijk karakter…;
- geringe verkeersgeneratie en impact op de wegenis;
- afdoende ontsluitingsmogelijkheden;
- de gemeente ondersteunt geen uitbreidingen in open ruimtebestemmingen.
Indien de bedrijvigheid niet verweefbaar is met de omgeving zal uitdoving of herlokalisatie op termijn voorop
gesteld worden. Ook indien de gewenste bedrijfsuitbreidingen niet mogelijk zijn binnen de beschikbare terreinen
zal gestreefd worden naar herlokalisatie. Hierbij vormt de rechtszekerheid en bedrijfszekerheid van de aanwezige
bedrijven een belangrijk uitgangspunt. De gemeente zal de bedrijven die willen herlokaliseren of geen verdere
ontwikkeling op hun bestaande site kunnen realiseren begeleiden.
Na uitdoving of herlokalisatie van de bedrijvigheid zal een herbestemming naar een open ruimte worden
onderzocht. Indien het gebied aansluit op woonweefsel kan een beperkte afwerking van de straatkant eveneens
overwogen worden. Bij het onderzoek naar de gepaste herbestemming dient de gewenste ruimtelijke structuur,
eventuele overstromingsgevoeligheid… mee in rekening genomen te worden.
4.3.3. GEBIEDSSPECFIEKE BENADERING
Bovenstaande benadering vormt een algemeen afwegingskader. Bij het concretiseren van specifieke
ontwikkelingsmogelijkheden en een eventuele herbestemming via een RUP zal een gebiedsspecifiek onderzoek
onontbeerlijk zijn. Hieronder wordt voor de verschillende kleinschalige zones voor bedrijvigheid een aanzet
gegeven tot de ontwikkeling van een gebiedsspecifieke visie op korte termijn (binnen de planperiode van het
structuurplan). Deze visie wordt als leidraad gehanteerd. Ze zal verder onderzocht, geconcretiseerd en
vastgelegd worden bij de opmaak van specifieke RUP’s.
1 – Huizingen – Vaucampslaan St. Léonard
De zone voor ambachtelijke bedrijven en KMO’s werd bevestigd in het BPA Centrum Uitbreiding (MB.
25.05.1993). In de gewenste open ruimtestructuur wordt het gebied deels gesitueerd in de samenhangende bos-
en open ruimtegebieden. Gezien de moeilijke ontsluiting van het gebied, de niet ontwikkelde opties voor
bedrijvigheid en recreatie op de aanpalende terreinen, ondersteunt de gemeente Beersel in deze zone geen
verdere uitbouw van bedrijvigheid in de Molenbeekvallei. De bestaande bedrijvigheid kan behouden blijven. De
gemeente wenst deze te ondersteunen door een nieuwe ontsluiting te voorzien via de zone langs de spoorweg
richting Vaucampslaan. Om deze ontwikkelingsperspectieven te concretiseren kan een RUP opgemaakt worden.
Ontwikkelingen op lange termijn dienen de nodige aandacht te schenken aan de Molenbeekvallei en de
aanpalende school- en woonomgeving.
2 – Huizingen – H. Torleylaan
In de gewenste ruimtelijke structuur overlapt deze zone voor bedrijvigheid met de samenhangende bos- en open
ruimtegebieden en woongebied. De bestaande bedrijvigheid kan behouden blijven. De gemeente ondersteunt in
deze zone geen verdere uitbouw van de bedrijvigheid.
3 – Lot – KMO-zone Frans Walravensstraat
Deze zone werd door het GRUP VSGB naar wonen herbestemd.
4 – Lot – KMO zone N6/Bergensesteenweg
Het VSGB bestemt deze zone als gemengd regionaal bedrijventerrein.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 55 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
5 – Dworp – Oude Vijverweg / ex-kartonfabriek
De inrichting van deze zone voor bedrijvigheid vormt een conflict met de gewenste open ruimtestructuur. De
locatie wordt aangeduid als bovenlokaal parkgebied, stapsteenverbinding en samenhangende bos en open
ruimtegebied. Bestaande bedrijfsgebouwen kunnen behouden blijven maar verdere uitbreiding is niet
aangewezen. Er moet onderzocht worden op welke wijze toekomstige bedrijvigheid hier nog kan gehandhaafd
worden in aansluiting op de woonfunctie en/of de omgeving van de Molenbeek.
6 – Dworp – Vroenenbosstraat
In gevolge van de brand op het terrein voor ambachtelijke bedrijven en KMO Vroenenbos (17.09.2005),
herbestemt de gemeente het bedrijventerrein in functie van een kernversterkend woonproject, aansluitend bij de
woonomgeving en het aanpalend landschappelijk waardevol gebied. Om de ontwikkelingsperspectieven in het
gebied te concretiseren maakt de gemeente een RUP23
op. In het RUP wordt ruimte geboden voor een
woonproject door de sociale huisvestingsmaatschappij (terreinen zijn reeds verworven door Woonpunt
Zennevallei) en voor nieuwe woonontwikkeling met respect voor de toepassing van het grond- en pandenbeleid.
7 – Dworp – Zevenbronnenstraat
Binnen de gewenste open ruimtestructuur is deze site voor bedrijvigheid gelegen in de zone voor
stapsteenverbindingen. Uitbreiding van de bestaande bebouwingsindex binnen de zone voor bedrijvigheid is niet
gewenst. Op de site kunnen slechts bedrijfsactiviteiten ingericht worden die compatibel zijn met de omgevende
woonfunctie. Binnen de zone voor bedrijvigheid dient bijkomend aandacht besteed te worden aan de natuurlijke
ontwikkeling, aan de ruimte voor oeverstroken en aan de verweving met de landschappelijke omgeving.
8 – Dworp – Zevenbronnenstraat / 7 kunsten-site
Binnen de gewenste open ruimtestructuur is deze site voor bedrijvigheid gelegen in de zone voor
stapsteenverbindingen. Uitbreiding van de bestaande bebouwingsindex binnen de zone voor bedrijvigheid is niet
gewenst. Op de site kunnen de bestaande bedrijfsactiviteiten en hiermee vergelijkbare en met wonen
verweefbare activiteiten zoals kunstateliers, galerijen… ingericht worden al dan niet in combinatie met wonen.
Binnen de site dient bijkomend aandacht besteed te worden aan de ruimtelijke verweving met de
landschappelijke omgeving en het nemen van de nodige voorzieningen om overstromingen tegen te gaan.
9 – Dworp – Alsembergsesteenweg
De zone voor bedrijvigheid leunt aan bij de gewenste ruimte voor natuur in de Molenbeekvallei. Een verdere
bedrijfsontwikkeling op de terreinen aanpalend bij de vallei is ongewenst. Indien verweefbaar met de
woonomgeving, kan de bedrijvigheid wel op een kwalitatieve wijze ingericht worden aan de zijde van de
Alsembergsesteenweg.
10 – Alsemberg – Steenweg naar Halle (garage)
Omwille van de goede ontsluiting, de ligging binnen een bestaand bouwlint en de aan het wonen compatibele
bedrijfsvoering, kan de bestaande toestand behouden blijven. Uitbreiding buiten de contouren van het gebied
voor ambachten en KMO wordt uitgesloten. Bij de verdere ontwikkelingen dient rekening gehouden te worden
met het BPA Ten Broek.
11 – Alsemberg – Laborelec
Het gebied voor ambachten en KMO ligt gedeeltelijk op het grondgebied van Linkebeek. De bedrijfssite Laborelec
heeft zich sinds 1962 ontwikkeld als gespecialiseerd onderzoekscentrum in de energiesector. De vestiging heeft
een regionale uitstraling opgebouwd. De bedrijfssite is ingericht volgens campusmodel. Hierdoor, en mede door
een gunstige groen-terreinverhouding, is de site landschappelijk geïntegreerd. De bedrijvigheid kan in haar
huidige voorkomen behouden blijven. Voor de site vormt de huidige groen-terreinindex de norm. De gemeente
wenst hier een researchpark te behouden. Indien deze activiteit zou uitdoven zal de gemeente een masterplan
23 De gemeente heeft voor deze site een BPA opgestart. Dit plan zal als RUP hernomen worden na goedkeuring van het
structuurplan.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 56 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
opmaken. In dit plan dient onderzocht te worden hoe en of het researchpark al dan niet in combinatie met wonen
kan geherstructureerd worden. De gemeente wil hier geen sterk verkeersgenererende functies toelaten. De
gemeente zal in uitvoering van het masterplan ook een RUP opmaken waarbij ook de nodige aandacht gegeven
wordt aan de open ruimteverbinding uit de open ruimtestructuur.
12 – Beersel – Nering
In de gewenste open ruimtestructuur overlapt deze zone voor bedrijvigheid met samenhangende bos- en open
ruimtegebieden. De zone voor bedrijvigheid situeert zich midden in een wooncluster met fragmenten van
lintbebouwing. De ontsluiting verloopt langs een kleine woonstraat. Beersel wenst geen verdere uitbreiding van
bedrijvigheid op deze locatie. De gemeente zal maatregelen opnemen voor een verweving met het aanpalende
landschap en woongebied en daarbij rekening houden met de overstromingsproblematiek op de site.
13 – Lot – Breedveld/Molenstraat
Deze twee kleine gebieden voor ambachten en KMO zijn, aansluitend bij de omgeving, bevestigd in het BPA
Heideveld-De Gijseleer (MB. 21.09.1998) als bedrijvenzone met polyvalent karakter. Milieubelastende activiteiten
zijn echter expliciet niet toegelaten. Toekomstige ontwikkelingen zullen afgestemd worden op de
ontwikkelingsperspectieven voorop gesteld in het VSGB. Het goedgekeurde GRUP VSGB heeft dit gebied
bestemd als gemengd open ruimtegebied en woongebied (zie ook nederzettingsstructuur VSGB5).
14 – Lot – Vaartweg – Sashoek
Het GRUP VSGB heeft deze zone ondertussen bestemd als woongebied.
4.3.4. CREATIE VAN NIEUWE RUIMTE
Wanneer de gemeente in het geval van herlokalisatie opteert voor de herbestemming van een kleinschalige
bedrijvenzone, wordt de verloren oppervlakte aan bedrijventerrein gecompenseerd op een nieuw bedrijventerrein
in aansluiting bij de regionale bedrijventerreinen of binnen deze terreinen. De gemeente verwijst hiervoor naar de
uitbreidingen die ondermeer in kader van het VSGB gerealiseerd werden.
Beersel zal de concrete vraag naar/nood aan herlokalisatie onderzoeken. In functie van de resultaten van dit
onderzoek zal Beersel voorzien in de nodige ruimte voor deze bedrijven. Bij voorkeur wordt deze ruimte geboden
binnen de regionale bedrijvenzones van de gemeente. De gemeente wijst er ook op dat een aantal van de
bedrijfsactiviteiten in de kleinschalige bedrijvenzone geen lokaal karakter hebben en dus wel degelijk op een
regionaal bedrijventerrein kunnen worden ondergebracht. Actueel leegstaande bedrijventerreinen en de site van
de voormalige papierfabriek Catala in Huizingen vormen potentiële locaties. Recentelijk werd in samenspraak met
de POM een BPA opgemaakt dat ruimte voorziet die ook met lokale bedrijvigheid en kmo’s kan worden ingevuld
(BPA Heideveld – De Gijseleer – gedeeltelijke herziening MB 26/08/2011). De gemeente wenst in eerste instantie
dat bedrijven die op herlokalisatie zijn aangewezen zich hier kunnen vestigen. De gemeente zal deze bedrijven
hierbij begeleiden
4.3.5. RUIMTELIJKE CONDITIES VOOR NIEUWE LOKALE BEDRIJVENTERREINEN
Indien er zelfs na aansnijding van de nieuwe terreinen uit het VSGB en de invulling van de voormalige Catala-
terreinen onvoldoende ruimte beschikbaar is, kan de gemeente in een nieuw terrein voorzien. Hiertoe moet
aangetoond worden dat het bestaande wettelijk ruimtelijk aanbod van het lokaal bedrijventerrein en/of regionaal
bedrijventerrein ontoereikend is. Indien een bijkomend bedrijventerrein noodzakelijk is, dan gelden voor een
nieuw te creëren bedrijventerrein de volgende randvoorwaarden:
- de te ontwikkelen zone moet aansluiten bij de fysisch bebouwde ruimte van een bestaande bedrijvenzone;
- de te ontwikkelen zone is op eenvoudige wijze ontsluitbaar op een hoofdweg waarbij de aanleg van nieuwe
infrastructuur kan overwogen worden;
- de te ontwikkelen zone kan gefaseerd ontwikkeld worden;
- de te ontwikkelen zone is enkel bestemd voor lokale bedrijven of bedrijven met een gemengd karakter;
- de te ontwikkelen zone vormt geen structurele aantasting van de open ruimte noch van structurele
landbouwgebieden;
- de te ontwikkelen zone is verweefbaar met de omgeving en haar ruimtelijke draagkracht;
- de te ontwikkelen zone doorstaat de watertoets.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 57 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
4.3.6. RUIMTEBALANS
De ruimtebalans vertrekt vanaf de huidige bestemmingsplannen, inclusief het GRUP VSGB. Uitsluitend gewenste
wijzigingen die vanuit het structuurplan worden voorgesteld zijn opgenomen.
Globaal wordt er 1,06 ha kmo herbestemd en wordt er een herbestemming naar kmo voor 0,6 ha doorgevoerd.
Dit resulteert in een verlies aan kmo met 0,46 ha. Indien blijkt dat er onvoldoende ruimte is voor lokale
bedrijvigheid zal de gemeente stappen ondernemen om bijkomende ruimte te creëren zoals omschreven in 4.3.1
en 4.3.5.
tabel 12: Ruimtebalans kmo-zones
gebied
opp. her-
bestemming
van kmo (ha)
opp. her-
bestemming
naar kmo (ha)
voorstel GRS
Vroenenbos 1,06 herbestemming van kmo-zone (waar geen bedrijvigheid meer
aanwezig is) in functie van een woonproject i.f.v. doelgroepenbeleid
Zenneveld 0,6
onderbrengen van zonevreemde bedrijvigheid (die al van voor de
goedkeuring van het gewestplan op deze locatie aanwezig is) in een
geëigende zone
TOTAAL HERBESTEMMING
VAN KMO (HA) 0,46
4.4. Handel en dienstverlening
De bundeling van activiteiten en voorzieningen binnen de woonkernen, afgestemd op niveau van de lokale
kernen, is het streefdoel. Hier kunnen voorzieningen, activiteiten en bedrijvigheid die met de woonfunctie
verweefbaar zijn worden ondergebracht. De gemeente Beersel streeft naar de instandhouding en de verdere
ontwikkeling van het zelfvoorzienend karakter van iedere woonkern (Huizingen, Lot, Beersel, Dworp, Alsemberg).
Dorpswinkels verzorgen een breed aanbod van eerstelijnsvoorzieningen.
De recreatieve aantrekkingskracht die de gemeente Beersel uitoefent door zijn landschappelijk kader, door de
aanwezigheid van het Kasteel van Beersel en omwille van zijn streekproducten, wordt verder ondersteund door
de ontwikkeling van horeca en kleinschalige verblijfsmogelijkheden.
Alsemberg herbergt als hoofddorp, naast haar lokale handelsstructuur, ook de belangrijkste
gemeenschapsvoorzieningen van de gemeente Beersel. Het handelsapparaat is er uitgebouwd op niveau van de
gemeente Beersel.
4.4.1. STEENWEGONTWIKKELINGEN24
INPERKEN EN STUREN
Zowel de Bergensesteenweg als de Alsembergsesteenweg/Steenweg naar Halle worden geconfronteerd met
ontwikkelingen langs bovenlokale verbindingswegen. De handelsfuncties en/of de handelsconcentraties ambiëren
er een bovenlokale uitstraling. De gemeente Beersel wil bijkomende ontwikkelingen afremmen. De bestaande
handelsvoorzieningen kunnen afgewerkt worden in functie van een betere ruimtelijke integratie. Dit geldt voor de
handelsconcentraties op de volgende locaties:
Bergensesteenweg (N6): Langsheen de N6 komt een mix van diverse bedrijven voor (winkels, diensten,
productie). Een deel van deze bedrijven ligt in geëigende bestemmingszones. De ontwikkeling van nieuwe
bedrijvigheid en dienstverlening buiten de afgebakende KMO-zones is niet mogelijk. De inrichting van een
gemengd regionaal bedrijventerrein als grootschalige kleinhandel met specifieke producten is hier toegelaten.
Zuivere retail, zoals grootwarenhuizen, zijn niet gewenst.
De bestaande bedrijvigheid en de bestaande dienstverlening kunnen zowel in als buiten de geëigende zones
behouden blijven en beperkt uitbreiden. Het bestaand BPA dient herzien te worden waarbij een afstemming op de
overwegend feitelijke toestand gebeurt en een zone voor bedrijfsactiviteiten wordt vooropgesteld. De
toegankelijkheid wordt zo mogelijk verbeterd door de aanleg van een ventweg.
24 Steenwegontwikkeling langs bovenlokale verbindingswegen
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 58 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Steenweg naar Halle / Alsembergsesteenweg (N235, N231):
Voor de kleinhandel nabij het dienstverleningsgebied, bij het centrum van Alsemberg, geldt een specifiek
ontwikkelingsperspectief:
- voor de bovenlokale handelsfuncties wordt een uitdoofbeleid vooropgesteld. De bestaande handelszaken
kunnen behouden blijven maar kunnen niet meer uitbreiden. Bij een eventuele stopzetting van de huidige
activiteiten wordt ervoor geopteerd om in deze zones aan kernversterking te doen en dit op maat van het
hoofddorp Alsemberg. Dit houdt zowel een uitbreiding van het woonaanbod in als bijkomende ruimte voor
lokale handelsvoorzieningen, dienstverlening of horeca;
- om de verkeersdruk van de bestaande handelsvoorzieningen beter op te kunnen vangen is herinrichting van
de kruising van de Steenweg naar Halle en de Steenweg op Eigenbrakel aangewezen;
Op het grondgebied van Dworp en Huizingen kunnen de bestaande handelsvoorzieningen behouden blijven. Een
uitbreiding van de voorzieningen is alleen mogelijk in de kern van Dworp. Het betreft in de eerste plaats een
versterking van de lokale handelsvoorzieningen. De vestigingen zijn op maat van de kern, de aanwezige
bouwmorfologie en de verkeersdoortocht. De centrumontwikkeling van Dworp vereist een herinrichting van de
Alsembergsesteenweg.
Ten westen van de E19 wenst de gemeente Beersel de Alsembergsesteenweg verder te ontwikkeling in functie
van het aanwezige woongebied. Er worden bij voorkeur geen bijkomende handelszaken toegelaten.
Dienstverleningsgebied Alsemberg (zone kruispunt steenweg Eigenbrakel – steenweg Halle): Bij
stopzetting van de huidige activiteiten (Vastiau Godeau) worden de grootschalige, bovenlokale handelsfuncties
afgebouwd. De gemeente Beersel wenst in het kader van de selectie van Alsemberg als hoofddorp op deze site
de differentiatie van het handelsapparaat en de dienstverlening op niveau van de gemeente Beersel te
ondersteunen. Naast handel, dienstverlening en kantoren die het lokale niveau niet mogen overschrijden moet de
site ook de mogelijkheid bieden voor de inplanting van hotelfuncties en nieuwe woonbestemmingen. Daarbij
dienen alle parkeervoorzieningen te worden gerealiseerd op het eigen terrein of met groen gebufferd zodat zij
geen hypotheek leggen op een kwalitatief straatbeeld.
4.5. Omgevingszonevreemde bedrijven
Bedrijven in woongebied kunnen behouden blijven indien zij verweefbaar zijn met de woonfunctie. Uitbreiding is
toegestaan mits de verweefbaarheid gegarandeerd blijft en er geen bijkomende overlast voor de woonkwaliteit
ontstaat.
4.6. Zonevreemde bedrijven
Beersel streeft ernaar om haar zonevreemde bedrijven rechtszekerheid te geven. De zonevreemde bedrijven
worden afgetoetst aan de gewenste open ruimtestructuur. Deze toetsing wordt gebundeld binnen de aanpak van
zonevreemde entiteiten. Hier zijn duidelijke richtlijnen uitgezet voor behoud of uitdoving van de zonevreemde
functies. Indien noodzakelijk zal de gemeente de nodige RUP’s opmaken.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 59 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
4.7. Acties
Om de gewenste economische structuur te realiseren zal de gemeente in de komende jaren een aantal acties en
maatregelen moeten nemen. Bij de gewenste economische structuur komen specifieke doelstellingen naar voren
die kunnen bereikt worden door het uitwerken van volgende maatregelen en acties.
DOELSTELLING MAATREGELEN EN ACTIES
optimalisatie van de beschikbare bedrijventerreinen RUP Zenneveld
gebiedsspecifieke RUP’s
aanpak van kleine geïsoleerde zones voor
bedrijvigheid
gebiedsspecifieke RUP’s
gepast antwoord bieden op zonevreemdheid RUP zonevreemde bedrijven
Hieronder worden de belangrijkste maatregelen en acties kort uitgewerkt en wordt het toepassingsgebied ervan
aangegeven.
RUP ZENNEVELD
TOEPASSINGSGEBIED gemengde bedrijvenzone Zenneveld
DOELSTELLINGEN zone-eigen maken van bedrijvigheid (reeds aanwezig van voor het gewestplan)
sturend optreden voor toekomstige ontwikkelingen
GEBIEDSSPECIFIEKE RUP’S
TOEPASSINGSGEBIED bedrijvenzones en KMO-zones
locatie voor ontwikkeling van nieuwe bedrijvigheid
DOELSTELLINGEN bedrijvenzones en KMO-zones
sturend optreden in toekomstige ontwikkelingen
locatie voor ontwikkeling van nieuwe bedrijvigheid
ruimte bieden voor lokale en regionale bedrijvigheid
antwoord bieden op lokale problematiek
concretiseren gebiedsspecifieke ontwikkelingsperspectieven
RUP ZONEVREEMDE BEDRIJVEN
TOEPASSINGSGEBIED zonevreemde bedrijven
DOELSTELLINGEN uitwerken ontwikkelingsperspectieven zonevreemde bedrijven volgens de aanpak
vooropgesteld in sectie 8
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 60 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
5. Gewenste verkeers- en vervoersstructuur
Kaart R 6: Gewenste verkeers- en vervoersstructuur
Op 25 januari 2012 werd het mobiliteitsplan van de gemeente Beersel definitief goedgekeurd door de
gemeenteraad. De gewenste verkeers- en vervoersstructuur is afgestemd op het mobiliteitsplan.
Indien uitspraken betrekking hebben op structuren van bovenlokaal belang of gedeeltelijk ingaan tegen gewenste
ontwikkelingsperspectieven vanuit de hogere overheid dienen deze door de hogere overheid beschouwd te
worden als suggesties vanuit de gemeente. De gemeente blijft haar alternatieve oplossing ondersteunen (zie ook
sectie 1.4).
5.1. Uitgangspunten en visie
Het streven naar multimodaal bereikbare, verkeersleefbare en verkeersveilige dorpen en goed bereikbare
bedrijvenzones in een gemeente met een groen karakter vormt het uitgangspunt bij de uitbouw van de gewenste
verkeers- en vervoersstructuur. Dit hoofdstuk formuleert maatregelen om de gewenste mobiliteit veilig te stellen
en biedt alternatieven aan voor het gebruik van de auto. Dit beleid dient echter ondersteund te worden door
aanvullende maatregelen die aanzetten tot een gewijzigde verkeersattitude, ten voordele van een grotere
verkeersveiligheid, een gewaarborgde mobiliteit en een betere ruimtelijke kwaliteit. Bij de uitbouw van de
gewenste verkeers- en vervoersstructuur staan drie ruimtelijke concepten centraal.
duidelijke wegenhiërarchie uitgebreid openbaar
vervoersnetwerk
fijnmazig netwerk voor passieve
recreatie en langzaam verkeer
Duidelijke wegenhiërarchie
Om te komen tot multimodaal bereikbare, verkeersleefbare en verkeersveilige dorpen en goed bereikbare
bedrijvenzones dient er ingezet te worden op de uitbouw van een hiërarchisch wegennet. Hierbij vormt het
hoofdwegennet (de wegencategorisering van het Vlaams gewest en de provincie) de basisstructuur voor het
lokaal wegennet en worden ontsluitingswegen uitgewerkt als sluitstuk voor de verbinding tussen de verschillende
kernen. Door in te zetten op deze wegenhiërarchie en deze te vertalen in de vormgeving van de wegen wordt
doorgaand, lokaal en traag verkeer van elkaar gescheiden. Deze verhoogde ‘leesbaarheid’ van het verkeer staat
ten gunste van de veiligheid en een verbeterde doorstroming.
Uitgebreid openbaar vervoersnetwerk
De gemeente beschikt over een relatief goed aanbod aan openbaar vervoer. Vooral richting Brussel is dit reeds
goed uitgewerkt. De gemeente wenst dit netwerk maximaal te behouden, verder te versterken en de afstemming
van de verschillende vervoersmodi op elkaar te optimaliseren. Hiernaast is er vooral behoefte aan het verbeteren
van de onderlinge verbondenheid van de verschillende kernen en het bereikbaar maken van de belangrijkste
openbare vervoerhaltes met de bus.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 61 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Fijnmazig netwerk voor passieve recreatie en langzaam verkeer
Om zijn toeristisch-recreatief netwerk te versterken enerzijds en functionele verbindingen voor zachte
weggebruikers te realiseren anderzijds zal de gemeente inzetten op de realisatie van een fijnmazig trage
wegennetwerk. Aansluiting op de kernen, het woonweefsel, gemeenschapsvoorzieningen, bestaande recreatieve
routes, buurgemeenten… vormt de basisdoelstelling van dit trage wegennetwerk. Afstemming op de centrale
open ruimte in de gemeente en de eraan verbonden mogelijkheden tot zachte recreatie vormt eveneens een
belangrijk uitgangspunt.
5.2. Een duidelijk hiërarchisch wegennet als basis van een veilig wegverkeer
Beersel steunt de uitbouw van een duidelijk hiërarchisch wegennet als basis van een duurzame
verkeersstructuur. De hiërarchische structuur, uitgewerkt in de vormgeving van de wegen, dient het onderscheid
te organiseren in het doorgaande, het lokale verkeer en het trage verkeer. Een verhoogde ‘leesbaarheid’ van het
verkeer staat ten gunste van de veiligheid en een verbeterde doorstroming.
Op de structurerende wegen voor gemotoriseerd verkeer wordt de inrichting afgestemd op de doorstroming van
het verkeer. Omwille van hun intensieve gebruik dienen deze wegen het conflict met de woonomgeving zoveel
mogelijk te ontzien. Voor doortochten in woonkernen wordt door middel van een herkenbare inrichting een
leefbaar en veilig verkeer gestimuleerd. Zo nodig worden kruispunten, oversteekpunten, fiets- en voetpaden,
pleinen, parkeervoorzieningen enz. ingericht volgens een integraal project van doortochtherinrichting.
De inrichting van lokale wegen voor gemotoriseerd verkeer wordt afgestemd op een meervoudig gebruik:
- als plaatselijke verbindings- of verzamelweg;
- in functie van medegebruik door zwakke weggebruikers (fietsers, voetgangers);
- in aansluiting op het woongebied.
De inrichting van de lokale wegen dient een gepast verkeersgedrag (aangepaste snelheid, lokaal verkeer) te
stimuleren
Naast de wegen voor gemotoriseerd verkeer bouwt Beersel aan een gebiedsdekkend netwerk voor trage wegen.
Hier staat de verkeersveiligheid voorop. Dit netwerk wordt afgestemd op schoolverkeer en de uitbouw van een
speelruimteweefsel.
In Huizingen en Lot wordt het wegennet erg belast door het intensieve vrachtverkeer in de Zuidelijke Zennevallei.
Voor de kwalitatieve en verkeersveilige ontsluiting van de regionale bedrijventerreinen ontwerpt Beersel een
vaste route voor vrachtverkeer die de woonkwaliteit in de kernen dient veilig te stellen.
Door aan elke straat een duidelijk statuut te geven, wordt de leesbaarheid van de verkeersstructuur verbeterd.
Iedere wegencategorie krijgt een geëigende weginrichting, afhankelijk van zijn verkeersfunctie én zijn ruimtelijke
omgeving.
De geleding van het hiërarchisch wegennet kan verduidelijkt worden door middel van zogenaamde ‘poorten’. Met
een visueel of ruimtelijk accent verduidelijken zij voor de verkeersdeelnemer de overgang van het hogere naar
het lokale wegennet; zij geven aan of men een woonkern nadert of verlaat. Poorten vormen een belangrijke
ruimtelijke ondersteuning voor de organisatie van een leefbaar en veilig verkeer. Naast een verkeerskundige
functie, bieden poorten de mogelijkheid tot opwaardering van de woonkern.
5.3. Selectie van de wegen
5.3.1. BOVENLOKALE WEGEN
Hiërarchisch behoren alle bovenlokale wegen tot het structurerend wegennet. Op bovenlokaal niveau zijn op
grondgebied Beersel volgende wegen geselecteerd:
- hoofdweg (Vlaams gewest):
o E19 met op- en afrit nr. 19 – Beersel en nr. 20 – Huizingen.
- secundaire wegen type II:
o N231 – Steenweg naar Alsemberg;
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 62 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
o te onderzoeken tracé tussen N6 en E19 (zoals opgenomen in RSVB). De gemeente dringt aan op
intergemeentelijk overleg op initiatief van AWV/MOW
- secundaire wegen type III:
o N6 – Bergensesteenweg;
o N231 – Alsembergsesteenweg – Steenweg naar Halle – Zoniënwoudlaan;
o N235 – Steenweg naar Eigenbrakel – Brusselsesteenweg – Alsembergsteenweg.
5.3.2. LOKALE WEGEN
In aanvulling op de selectie vanuit het Vlaamse en Provinciale niveau selecteert de gemeente lokale wegen. Op
lokaal niveau wordt een onderscheid gemaakt in drie categorieën:
- lokale verbindingswegen: deze wegen behoren hiërarchisch tot het structurerende wegennet van de
gemeente Beersel;
- lokale ontsluitingswegen: deze wegen behoren hiërarchisch tot het lokale wegennet van de gemeente
Beersel;
- erfontsluitingswegen.
5.3.2.1. Lokale verbindingswegen – lokale wegen type I
De verbindende functie tussen Beersel en haar buurgemeenten wordt gerealiseerd door de N231 en N235 die
geselecteerd zijn als bovenlokale wegen. De Lotsestraat (tussen Nering en de Kerkhofstraat) wordt geselecteerd
als een lokale weg type I tot deze weg wordt opgewaardeerd tot secundaire weg type II. Dit laatste is een
suggestie aan de hogere overheid en is als zodanig ook opgenomen in het mobiliteitsplan.
De Lotsestraat staat (zowel in de huidige toestand als binnen de oplossingsvarianten in dit beleidsplan voor Lot,
die voortvloeien uit het VSGB) in voor de ontsluiting van de bedrijvenzones in de kanaalzone en de ontsluiting
van het kasteel van Beersel, dat een bovenlokale toeristisch-recreatieve uitstraling heeft. De Lotsestraat sluit ook
onmiddellijk aan op de op- en afrit nr. 19 van de E19. De Lotsestraat vervult dus duidelijk een ontsluitende functie
op een bovenlokaal niveau. Daarom is het ook aangewezen dat de Lotsestraat wordt opgewaardeerd tot
secundaire weg type II.
5.3.2.2. Lokale ontsluitingswegen – lokale wegen type II
De lokale ontsluitingswegen geven ontsluiting van woonwijken/entiteiten naar de gemeentelijke en
bovengemeentelijke verbindingswegen. Hun functie is het verzamelen op woonkern/wijkniveau met als
aanvullende functie ‘toegang geven’. Deze wegen liggen vaak in bebouwd gebied. De verblijfsfunctie is over hun
volledige traject aanwezig. De lokale ontsluitingswegen te Beersel kunnen onderverdeeld worden in drie
categorieën:
- type IIa – lokale hoofdroute;
- type IIb – gebiedsontsluitingswegen.
Type IIa – lokale hoofdroute
Binnen de gemeente wordt een lokale hoofdroute gecreëerd die het verkeer van en naar de dorpen en
woonwijken verzameld. De dorpen en woonwijken worden naar deze hoofdroute ontsloten via
gebiedsontsluitingswegen (type IIb). De functie van de hoofdroute wordt voor een deel ook waargenomen door de
bovenlokale wegen te Beersel. Volgende lokale wegen maken deel uit van deze hoofdroute:
- Lotsestraat (tussen Nering en Kerkhofstraat);
- Kerkhofstraat;
- Laarheidestraat (tussen Sanatoriumstraat en Kerkhofstraat);
- Sanatoriumstraat;
- Laaklinde;
- Stationsstraat (tussen Laaklinde en rotonde Breedveld/Stationsstraat).
Type IIb – gebiedsontsluitingswegen
Volgende wegen verzamelen het verkeer van de dorpen en wijken en ontsluiten naar de hoofdroute of één van de
bovenlokale wegen:
- Zittert;
- Lotsestraat (tussen Herman Teirlinckplein en Nering);
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 63 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- Laarheidestraat (tussen Albert Deneyerplein en Sanatoriumstraat);
- Kesterbeeklaan;
- Steenweg op Ukkel;
- Grote Baan;
- Grootbosstraat;
- Beukenbosstraat – Galgstraat;
- Lotsesteenweg;
- Henri Torleylaan;
- Guido Gezellestraat (tussen spoorwegbrug en Steenweg naar Alsemberg);
- Grensstraat.
5.3.2.3. Erfontsluitingswegen – lokale wegen type III
Alle wegen die niet behoren tot een bovenlokale selectie, tot de lokale wegen type I of de lokale wegen type II
behoren tot de lokale wegen type III of erfontsluitingswegen. Deze wegen hebben als hoofdfunctie de
verblijfsfunctie en het toegang verlenen tot de aanpalende percelen. Deze wegen staan in functie van het
bestemmingsverkeer en het overige verkeer wordt er geweerd.
5.4. Een kwalitatieve ontsluiting
5.4.1. ONTSLUITING VAN DE WIJKEN EN FUNCTIES
De wijken en een aantal belangrijke en verkeersgenererende functies (Point of interest) worden ontsloten via
wijkontsluitingswegen. Hierbij moet zoveel mogelijk worden vermeden dat deze ontsluiting gebeurt doorheen een
woonomgeving. Binnen de wijken zelf zal een circulatie worden geïmplementeerd die sluipverkeer ontraadt.
Daarbij wordt op een aantal locaties voorgesteld om een filter in te bouwen of een route voor gemotoriseerd
verkeer te knippen.
De gemeente Beersel heeft een aantal toeristische-recreatieve attractiepolen met een regionale uitstraling die het
erbij horende autoverkeer genereren. Om de centrale open ruimte te vrijwaren van autoverkeer wordt ernaar
gestreefd om het autoverkeer op te vangen op parkings aan de rand van dit gebied. Deze parkings sluiten bij
voorkeur aan op de hoofdroutes. Vanuit deze ‘randparkings’ kan de centrale ruimte dan toegankelijk worden
gemaakt voor voetgangers en/of fietsers.
5.4.2. ONTSLUITING VAN VRACHTVERKEER
5.4.2.1. Algemeen
Doorgaand vrachtverkeer wordt niet via de lokale hoofdroute gestuurd. Elke kern in Beersel is bereikbaar via één
van de bovenlokale wegen en het vrachtverkeer met een kern als bestemming wordt dan ook zo lang mogelijk op
deze secundaire wegen gehouden. De woonomgevingen en de centrale open ruimte worden maximaal
gevrijwaard van doorgaand vrachtverkeer.
De gemeente streeft ernaar om het woonweefsel en de centrale open ruimte zo maximaal mogelijk te vrijwaren
van (doorgaand) vrachtverkeer. Om dit te bereiken worden volgende principes gehanteerd:
- doorgaand vrachtverkeer volgt de secundaire wegen;
- bestemmingsverkeer voor de dorpen volgt in eerste instantie de secundaire wegen en vervolgens de lokale
wegen type II die toegang geven tot de dorpen en wijken. Vb. een vrachtwagen met bestemming
gemeentehuis in het Domein Rondenbos in Alsemberg verlaat de E19 in Huizingen (afrit nr. 20) en volgt dan
de N231 en N235 tot aan de bestemming.
5.4.2.2. Ontsluiting bedrijvenzones Kanaalzone
In de Kanaalzone rijdt het vrachtverkeer tussen de bedrijvenzones en de E19 nu doorheen de Stationsstraat en
de Zennestraat. Beide straten zijn ook ingevuld met wonen. De Zennestraat25
is fysiek niet geschikt om dit zware
verkeer te verwerken. Om dit zware verkeer weg te houden uit het woonweefsel van Lot wordt er in het
25 De Zennestraat is aangelegd op funderingspalen omwille van de drassige bodem.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 64 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
gewestelijk RUP ‘Afbakening Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel’ (VSGB) voorzien in een gedeeltelijke
omleidingsweg rond Lot (symbolische aanduiding). Met het concept van de omleidingsweg zijn er echter een
aantal problemen:
- het is niet duidelijk wie deze weg zal financieren en beheren;
- de realisatie van deze omleidingsweg wordt niet op korte tot middellange termijn verwacht;
- vanuit de bevolking is er aan het beleid een duidelijk signaal gegeven dat zij niet achter dit concept staan.
De gemeente is ondertussen een procedure gestart bij de Raad van State. Het departement Mobiliteit en
Openbare Werken heeft ondertussen bijkomend onderzoek rond deze problematiek opgestart.
5.4.2.3. Suggestie aan de hogere overheid
De gemeente Beersel vraagt de hogere overheid om volgende voorstellen in overweging te nemen en zo nodig
verder te onderzoeken als valabel alternatief voor het wegenistracé zoals symbolisch voorgesteld in het RUP voor
de afbakening van het VSGB.
De gemeente onderschrijft het regionaal karakter van de bedrijvenzones Heideveld-De Gijseleer en Laekebeek.
Bijgevolg dient deze ontsluitingsproblematiek – en specifiek de ontsluiting voor het vrachtverkeer - ook op
regionaal niveau te worden behandeld via wegenis van regionaal niveau. Een afwenteling van dit verkeer op de
nabijgelegen woonkernen wordt niet toegelaten.
Heideveld-De Gijseleer en Vaucampslaan
Voor de zone Heideveld stelt de gemeente voor dat de afwikkeling gebeurt via Heideveld enerzijds richting
Laaklinde (en zo verder naar de Bergensesteenweg) en anderzijds richting Alsembergsesteenweg en zo verder
naar het hogere wegennet.
Het verkeer vanaf de bedrijvenzone De Gijseleer wikkelt zich af via de Demeurslaan/Molenstraat of de Guido
Gezellestraat richting Breedveld en zo via de rotonde aan de Stationsstraat richting Laaklinde naar de
Bergensesteenweg. Dit verkeer kan niet via de Stationsstraat over Lot centrum rijden maar moet zich via de
omschreven tracés naar het hogere wegennet begeven. De gemeente voorziet de nodige maatregelen om
ontsluiting doorheen het woonweefsel te voorkomen.
Op lange termijn kan een alternatief gevonden worden in een tunnel onder de spoorweg of een tunnel onder de
Stationsstraat ter hoogte van Lot centrum:
- Optie 1: tunnel onder Stationsstraat ter hoogte van Lot centrum. Het doorgaand verkeer en vrachtverkeer
gebruikt de tunnel en wikkelt zich zo af richting E19.
- Optie 2: het alternatief uit het plan-MER waarbij een tunnel wordt voorzien in het verlengde van de
Zennestraat onder de spoorweg wordt uitgevoerd. Het verkeer komende van Heideveld wikkelt zich via dit
tracé af naar de E19.
Hierbij wordt een combinatie voorzien met de ontsluiting voor het vrachtverkeer van Laekebeek (zie Laekebeek).
De bedrijven gelegen in het gebied rond de Vaucampslaan ontsluiten richting Alsembergsesteenweg. Ook hier
worden maatregelen voorzien om vrachtverkeer uit het woonweefsel te weren.
Laekebeek
Voor de ontsluiting van de bedrijvenzone Laekebeek dient op korte termijn een ontsluiting te worden voorzien
vanaf de rotonde aan “de Welkom”. Dit kan eventueel door een nieuw tracé te voorzien parallel aan de
Zennestraat. Het vrachtverkeer ontsluit via de Huysmanslaan of vanuit nieuw aan te leggen ontsluitingen uit de
bedrijvenzone op dit nieuwe tracé en takt zo aan op het op- en afrittencomplex richting E19. De bestaande
Zennestraat wordt een route voor langzaam verkeer en bewoners. Er zullen op diverse plaatsen maatregelen
voorzien worden om doorgaand verkeer en vrachtverkeer uit het woonweefsel te weren.
Een alternatief kan gevonden worden in een nieuw tracé vanaf de industriezone Laekebeek dat aansluit op de
E19 ter hoogte van het dienstencomplex.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 65 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
5.5. Creatie van kwalitatieve verblijfsgebieden
Beersel wenst bijzondere aandacht te besteden aan de realisatie van kwalitatieve verblijfsgebieden. Een
aangepast mobiliteitsbeleid met aandacht voor verkeersleefbaarheid, verkeersveiligheid, de woonomgeving en de
beeldkwaliteit speelt hierin een belangrijke rol. De aspecten die hierbij van belang zijn en de zones die worden
geselecteerd voor doortochtherinrichting en ondersteuning van een kwalitatief woonmilieu werden reeds
besproken onder de nederzettingsstructuur.
5.6. Parkeerbeleid
Om overlast door langsparkeren te beperken en voldoende parkeermogelijkheden te bieden voor alle functies te
Beersel (wonen, bedrijvigheid, recreatie…) dient een aangepast parkeerbeleid te worden toegepast. Volgende
maatregelen worden vooropgesteld:
- realisatie van een nieuwe stationsparking nabij het station en het kasteel van Beersel:
Momenteel wordt parkeren op de bezoekersparking van het kasteel in functie van het station getolereerd,
maar de capaciteit van deze parking is onvoldoende om plaats te bieden aan beide functies. De realisatie
van een nieuwe pendelparking in combinatie met een goed uitgebouw openbaar vervoersnetwerk wordt
voorgesteld (zie ook GRUP VSGB).
- het voorzien in kleine randparkings aan de rand van de centrale open ruimte:
De locaties van deze parkings zullen gelinkt worden aan de recreatieve toegangen van deze ruimte en
sluiten bij voorkeur aan bij een hoofdroute. De parking van het Provinciaal Domein van Huizingen komt
hiervoor reeds in aanmerking.
- invoeren van een parkeerregime in woonomgevingen:
In woonomgevingen die worden geconfronteerd met parkeerdruk door bedrijven, winkels of recreatieve
functies en de stationsomgeving zal een parkeerregime worden ingevoerd dat ervoor zorgt dat bewoners er
kunnen parkeren (kort parkeren, betalend parkeren en bewonersparkeren).
Daarnaast zal bij nieuwe woonontwikkelingen, de ontwikkeling van nieuwe handelsruimten, kantoren en
dienstverlening de ontwikkelaar verplicht dienen te voorzien in parkeerruimte op eigen terrein.
- uitwerken van een parkeerbeleid op maat voor elke kern:
Elke kern kent zijn specifieke problematiek die een specifieke aanpak vereist.
- maatregelen in de H. Torleylaan:
De nodige maatregelen zullen hier getroffen worden om ervoor te zorgen dat het parkeren in functie van het
Provinciaal domein van Huizingen op het domein zelf gebeurt.
- bestemmingswijzigingen met meergezinswoningen:
Indien er bestemmingswijzigingen worden doorgevoerd die de oprichting van meergezinswoningen mogelijk
maken moet er voorzien worden in parkeergelegenheden op eigen terrein en niet in de achtertuin.
- aaneengesloten bebouwing met diepe tuinpercelen:
Indien bij de aanleg van infrastructuur bij nieuwe ontwikkelingen zich de opportuniteit voordoet om langsheen
diepe tuinpercelen van aaneengesloten bebouwing in de kernen een ontsluiting te realiseren kan hier de
mogelijkheid geboden worden om in de tuinen carports of garages te voorzien. Deze kunnen dan aantakken
op de nieuwe infrastructuur. De gemeente zal dit opnemen via haar vergunningenbeleid door opmaak van
een RUP of een gemeentelijke verordening.
5.7. Openbaar vervoernetwerk
Het openbaar vervoer richting Brussel is reeds goed uitgewerkt. Eind 2010 werd de nieuwe lijn 810 in gebruik
genomen en werd lijn 154 aangepast zodat deze doorheen een deel van de bedrijvenzone (De Gijzeleer)
langsheen het kanaal loopt.
Binnen dit scenario is op regionaal niveau vooral de bereikbaarheid van de GEN-stations belangrijk en kan het
regionale openbaar vervoernetwerk verder worden versterkt:
- tram 51 doortrekken tot het centrum van Alsemberg (denkpiste op lange termijn):
In het provinciaal ruimtelijk structuurplan werd gesuggereerd om deze tramlijn niet alleen door te trekken tot
aan de begraafplaats van Vorst (ter hoogte van de Kerkhoflaan), maar door Alsemberg tot aan de Steenweg
naar Waterloo. Het zou zeker interessant zijn om deze tramlijn door te trekken tot aan de huidige
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 66 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
bedrijfsgebouwen van Vastiau Godeau op de Steenweg naar Eigenbrakel (grondgebied Sint-Genesius-
Rode). Ter hoogte van Vastiau Godeau zou dan een P+R georganiseerd kunnen worden. De bedoeling
hiervan is om het verkeer komende uit de richting Eigenbrakel op te vangen voor het door het centrum van
Alsemberg moet en niet erna. Hierbij zou dan ook moeten worden nagegaan wat de effecten van een P+R op
deze locatie zouden zijn op Eigenbrakel en omgeving. Het is op zich niet de bedoeling om autoverkeer aan te
trekken, maar om mensen uit de auto op het openbaar vervoer te krijgen, vóór ze het centrum van
Alsemberg binnenrijden.
Binnen de gemeente is er echter vooral behoefte aan tangentiële openbaar vervoerverbindingen. De bedoeling is
vooral dat de kernen onderling met elkaar verbonden worden (vooral de relatie met het hoofddorp Alsemberg is
hierin belangrijk) en dat vanuit de verschillende dorpen de belangrijkste openbaar vervoerhaltes (de GEN-
stations: station Halle, station Sint-Genesius-Rode, en de ‘lokale’ stations van Lot, Beersel en Huizingen-
Buizingen) bereikbaar zijn met de bus.
5.8. Trage wegennetwerk
Beersel beschouwt de uitbouw van een kwalitatief, gebiedsdekkend en veilig trage wegennetwerk als een
basisdoelstelling. Het trage wegennetwerk bestaat uit een functioneel en een recreatief netwerk dat deels met
elkaar kan en zal overlappen. De functionele routes richten zich nadrukkelijk op een veilige toegankelijkheid van
openbare vervoershaltes, schoolomgevingen en woonkernen. De recreatieve routes leggen de nadruk op de
landschappelijke integratie en vormen een ruggengraat voor de verkenning van het cultuurhistorische,
landschappelijke en ecologische potentieel van de gemeente.
Bij de uitbouw van dit trage wegennetwerk mogen de huidige (professionele) gebruikers van het gebied niet uit
het oog verloren worden. Zo blijven de landbouwwegen prioritair voorbehouden voor de landbouwers. De
landbouwsector dient betrokken te worden bij de uitbouw van het trage wegennetwerk. Prioriteit dient gegeven te
worden aan het behoud en het onderhoud van bestaande wegen alvorens er nieuwe wegen worden ingericht.
Fietsroutenetwerken
Het gewenste fietsroutenetwerk vertrekt vanuit het bovenlokale fietsroutenetwerk. Het lokale functionele
fietsroutenetwerk is er op gericht om de interne fietsverplaatsingen binnen de gemeente en naar de
buurgemeenten te faciliteren. Binnen de gemeente zijn in eerste instantie volgende relaties van belang:
- de verbinding tussen de dorpen onderling;
- de verbinding met de belangrijkste openbaar vervoerhaltes;
- de bereikbaarheid van de scholen
Op de routes die deze relaties verzorgen zullen de nodige maatregelen worden getroffen om het fietsen zo veilig
en comfortabel mogelijk te laten verlopen.
Op lokaal niveau functioneert de hoofdroute (lokale weg type IIa) ook voor de fietsers als centrale ontsluiting van
de verschillende dorpen. Beersel wordt echter gekenmerkt door een reliëf met steile hellingen. Dit leidt er toe dat
fietsers hier (zeer) traag rijden, waardoor het snelheidsverschil met het gemotoriseerde verkeer groot wordt.
Omwille van de veiligheid van de fietsers en de vlotte doorstroming van het gemotoriseerd verkeer wordt de
hoofdroute volledig voorzien van een fietspad. Voor vele fietsers zijn deze hellingen een onoverkomelijke
hindernis. Voor deze fietsers wordt gezocht naar een alternatief via een nieuw functioneel fietstracé langsheen de
valleien van de Molenbeek en Kesterbeek met een doorsteek naar de Kesterbeeklaan en Laarheidestraat tot in
Beersel – de nog aanwezige trage wegen kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Tussen Beersel en Alsemberg
is klimwerk voor fietsers echter nooit volledig uit te sluiten.
De kernen van de dorpen worden beschouwd als een fijnmazig netwerk voor fietsers. Binnen dit netwerk wordt in
eerste instantie gestreefd naar verweving van het verkeer. Fietser en voetganger worden hier maatgevend voor
de inrichting van het openbaar domein. Binnen dit fijnmazig netwerk vormen de trage wegen of ‘kerkwegels’ een
essentieel onderdeel. De nog bestaande trage wegen die geschikt zijn voor fietsverkeer worden zo ingericht dat
ze goed toegankelijk zijn voor fietsers en worden mee opgenomen in het onderhoudsplan. Op deze wijze wordt
ernaar gestreefd om het gebruik van de fiets voor korte afstanden binnen de kernen te bevorderen. Voor de trage
wegen die niet meer toegankelijk zijn, zal worden nagegaan of het haalbaar is om deze terug toegankelijk te
maken en of deze een meerwaarde of versterking van het fijnmazig netwerk binnen de kernen kunnen vormen.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 67 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Ruimte voor voetgangers
De dorpskernen en woonzones worden afgebakend als verblijfsgebieden. Binnen deze gebieden wordt gemengd
verkeer voorop gesteld zodat voetgangers en fietsers maatgevend zijn voor de inrichting van de verblijfsgebieden.
Verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid gelden hier als absolute prioriteiten. De inrichting van ruime
voetgangerszones en veilige oversteekplaatsen maakt het gemotoriseerd verkeer attent op de aanwezigheid van
voetgangers.
Binnen de verblijfsgebieden krijgen de diverse schoolomgevingen in de gemeente bijzondere aandacht. Om de
verkeersveiligheid in de schoolomgevingen te verhogen zullen deze op termijn systematisch ingericht worden als
variabele zone 30.
5.9. Acties
Om de gewenste verkeers- en vervoersstructuur te realiseren zal de gemeente in de komende jaren een aantal
acties en maatregelen moeten nemen. Bij de gewenste verkeers- en vervoersstructuur komen specifieke
doelstellingen naar voren die kunnen bereikt worden door het uitwerken van volgende maatregelen en acties.
DOELSTELLING MAATREGELEN EN ACTIES
verbeteren verkeersleefbaarheid en -veiligheid realisatie hiërarchisch wegennet
herinrichten doortochten
uitbouwen langzaam verkeersnetwerk
ontsluiting op maat realisatie hiërarchisch wegennet
nastreven duurzame mobiliteit optimaliseren openbaar vervoer
uitbouwen langzaam verkeersnetwerk
aanpakken parkeersproblematiek parkeerbeleid
optimaliseren openbaar vervoer
Hieronder worden de belangrijkste maatregelen en acties kort uitgewerkt en wordt het toepassingsgebied ervan
aangegeven.
REALISATIE HIËRARCHISCH WEGENNET
TOEPASSINGSGEBIED grondgebied Beersel
DOELSTELLINGEN scheiden doorgaand en lokaal verkeer
doorgaand verkeer in kernen beperken
toegankelijkheid bedrijvenzones verzekeren
inrichting openbaar domein
kwaliteit en duurzaamheid van het wegennet vergroten
selectie lokale verbindingswegen, lokale ontsluitingswegen en erfontsluitingswegen
HERINRICHTEN DOORTOCHTEN
TOEPASSINGSGEBIED hoofddorp Alsemberg en woonkernen Dworp en Huizingen
DOELSTELLINGEN kwaliteit en duurzaamheid van doortocht vergroten;
inrichting van de publieke ruimte
bevorderen verkeersveiligheid- en verkeersleefbaarheid
UITBOUWEN LANGZAAM VERKEERSNETWERK
TOEPASSINGSGEBIED grondgebied Beersel
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 68 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
DOELSTELLINGEN ondersteunen toeristisch-recreatieve knooppunten op lokaal en bovenlokaal niveau
uitbouw van een integraal recreatief en functioneel langzaam verkeersnetwerk van voetwegen en fietspaden tussen woongebieden, concentraties van voorzieningen, toeristisch-recreatieve attractiepolen en de open ruimte
integratie van fietsnetwerken
OPTIMALISEREN OPENBAAR VERVOER
TOEPASSINGSGEBIED grondgebied Beersel
DOELSTELLINGEN optimaliseren lokaal openbaar vervoer in functie van de interne verbinding tussen de kernen
bereikbaar maken GEN-stations met openbaar vervoer vanuit de verschillende woonkernen
PARKEERBELEID
TOEPASSINGSGEBIED grondgebied Beersel
DOELSTELLINGEN realisatie van nieuwe parking station en kasteel van Beersel
voorzien in kleine randparkings aan de rand van de centrale open ruimte
invoeren parkeerregime in woonomgevingen
uitwerken parkeerbeleid op maat voor elke kern
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 69 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
6. Gewenste recreatieve structuur
Kaart R 7: Gewenste recreatieve structuur
Indien uitspraken betrekking hebben op structuren van bovenlokaal belang of niet volledig overeenkomen met de
gewenste ontwikkelingsperspectieven vanuit de hogere overheid dienen deze door de hogere overheid
beschouwd te worden als suggesties vanuit de gemeente.
6.1. Uitgangspunten en visie
De gemeente Beersel beschikt met haar cultuurhistorische attractiepolen, waardevolle bossen en landschappelijk
waardevol agrarisch gebied over een attractief pallet voor de uitbouw van een toeristische pool in de Brabantse
Ardennen. De ligging aan het kanaal Charleroi–Brussel, de goede ontsluiting met het hoofdwegennet en de
verschillende treinstations zijn bijkomende troeven. Al deze elementen leggen een stevige fundering voor de
uitbouw van de gemeente als toeristisch – recreatieve pool op bovenlokaal niveau. Met de uitbouw van het
landinrichtingsproject, het ‘Land van Teirlinck’, zullen de waardevolle landschappelijke kenmerken verder
versterkt worden. Op deze wijze wordt de passief recreatieve waarde van de open ruimtegebieden
gemaximaliseerd. De gemeente zal een hierop afgestemd recreatief beleid voeren.
Daarnaast investeert de gemeente in het recreatief aanbod voor haar eigen inwoners. Culturele, sportieve en
recreatieve voorzieningen worden verder uitgebouwd op gemeenteniveau en in functie van de lokale behoeften.
Volgende ruimtelijke concepten leggen de basis voor de recreatieve structuur.
land van Teirlinck uitbouwen van een complementair
recreatief netwerk
fijnmazig netwerk voor passieve
recreatie en langzaam verkeer
Land van Teirlinck
De concretisering van het landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ en de gewenste open ruimtestructuur zal
resulteren in een behoud en versterking van de landschappelijke, natuurlijke en ecologische waarden op het
grondgebied van de gemeente. Deze waarden bieden potentieel voor het verder ontwikkelen van de recreatieve
mogelijkheden te Beersel. Hierbij gaat het dan voornamelijk om zachte recreatie onder de vorm van b.v. fietsen
en wandelen. De creatie van een stiltegebied in de centrale open ruimte zal de recreatieve waarde verder
verhogen.
Uitbouw van een complementair recreatief netwerk
Bij de uitbouw van de recreatieve mogelijkheden in de gemeente zal er worden ingezet op de totstandkoming van
een recreatief netwerk met een aantal recreatieve knooppunten. Voorzieningen worden maximaal gebundeld in of
in de onmiddellijke nabijheid van de kernen. De gemeente wenst zowel zijn lokale als bovenlokale recreatieve
voorzieningen te versterken en gepaste ontwikkelingsperspectieven te bieden. Voor al zijn recreatieve
voorzieningen streeft de gemeente naar een optimale bereikbaarheid te voet en per fiets en dus naar een goede
aansluiting op het trage wegennetwerk.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 70 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Fijnmazig netwerk voor passieve recreatie en langzaam verkeer
Om zijn toeristisch-recreatief netwerk te versterken en functionele verbindingen voor zachte weggebruikers te
realiseren zal de gemeente inzetten op de realisatie van een fijnmazig trage wegennetwerk. Aansluiting op de
kernen, het woonweefsel, gemeenschapsvoorzieningen, bestaande recreatieve routes, buurgemeenten… vormt
het voornaamste uitgangspunt van dit trage wegennetwerk. Afstemming op de centrale open ruimte en de eraan
verbonden mogelijkheden tot zachte recreatie vormt een tweede belangrijk uitgangspunt.
6.2. Gewenste toeristisch-recreatieve structuur op bovenlokaal niveau
Op bovenlokaal niveau spelen in Beersel een aantal structuurbepalende elementen een belangrijke rol. Het is de
bedoeling om de uitstraling van deze elementen op bovenlokaal niveau te versterken en in te spelen op hun
potenties.
1 – Provinciedomein van Huizingen
Het domein van Huizingen is van groot bovenlokaal belang. Het domein valt onder provinciale bevoegdheid en
vormt vooral in de zomer een belangrijke attractiepool voor de regio. Het domein is momenteel ook goed
bereikbaar met het openbaar vervoer. Er dient onderzoek gedaan te worden naar de mogelijkheden om het
gebied af te werken, indien vereist in aansluiting op de provinciale initiatieven. De gemeente zal hier indien nodig
nadien een RUP opmaken voor de elementen die niet onder de provinciale bevoegdheid vallen.
2 – Provinciaal vormingscentrum Hanenbos
Bepaalde stukken van het bosgebied zijn opengesteld als speelbos. Het centrum biedt gedurende het hele jaar
lokalen, overnachtingsinfrastructuur en activiteiten aan, hoofdzakelijk voor jongerengroepen.
3 – Kasteel van Beersel
Het historische kasteel van Beersel vormt een attractiepool met een bovenlokale uitstraling. De ligging vlakbij het
station van Beersel komt de bovenlokale ontsluiting ten goede. Niettemin dienen hier ook degelijke
parkeervoorzieningen te worden gerealiseerd om de overlast niet langer af te wentelen op de omgeving (zie 5.6).
Voor het kasteelpark van Beersel zal een RUP worden opgemaakt waarbij een uitbreiding met een boomgaard,
parkeervoorzieningen en mogelijkheden voor aanpalende horeca kan onderzocht worden. Bij dit onderzoek zal in
eerste instantie worden gekeken naar de ruimtelijke opties, de invulling en de relatie met de kern van Beersel.
Ruimte voor de parking kan ondertussen reeds tijdelijk voorzien worden vanuit het GRUP VSGB. De gemeente
streeft naar een permanente oplossing.
4 – Vormingscentrum Destelheide
Het vormingscentrum vormt een ontmoetingscentrum van bovenlokaal belang voor jongeren. Het centrum biedt
gedurende het hele jaar lokalen, overnachtingsinfrastructuur en activiteiten aan.
5 – Kasteel Gravenhof
Het kasteel Gravenhof is een privé-domein dat als hotel, restaurant, café wordt uitgebaat. Het domein heeft een
bovenlokale uitstraling en trekt cliënteel van ver buiten de gemeente en de regio aan. De gemeente wenst een
RUP op te maken om de toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden en de limieten van het kasteelpark en de
gebouwen vast te leggen. De gebouwen gelegen langs de Lotsesteenweg komen alleen in aanmerking voor
seminarie-, ontvangstruimte en wonen in functie van het bedrijf.
6 – Het kanaal Charleroi-Brussel
De bovenlokale recreatieve as langs het kanaal Charleroi-Brussel wordt uitgebouwd met aandacht voor:
- recreatieve boottochten;
- de aanleg van een kleinschalige “jachthaven” als laagdynamische recreatieve pool zoals opgenomen in het
GRUP VSGB;
- het bovenlokaal (provinciaal) recreatief fietsroutenetwerk.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 71 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
7 – Papiermolen Herisem
De Papiermolen Herisem te Alsemberg is een negentiende-eeuws industrieel complex dat gegroeid is uit een
oude papiermolen, opgericht in 1536. Het geheel is één van de best bewaarde voorbeelden van de ooit bloeiende
papier- en kartonnijverheid in de regio van Vlaams-Brabant. Dit industrieel complex biedt vandaag een museum,
taverne, diverse activiteiten in kader van cultuur, toerisme, historiek en natuurontwikkeling, overnachtings- en
seminariemogelijkheden.
Grootschalige landschappelijk attractieve gebieden als ruimte voor passieve recreatie met
recreatiegebied (8) langs de Sanatoriumstraat
In de grootschalige centrale open ruimte van Beersel en de zuidelijke uitloper richting Halle kunnen allerlei
vormen van passieve recreatie (wandelen, fietsen, natuur-educatieve projecten) worden versterkt in relatie met de
open ruimte. Daarbij dient ook aandacht te gaan naar ontwikkeling en promotie van het plattelandstoerisme. De
realisatie van het landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ za leiden tot de uitbouw van een waardevol passief
recreatief netwerk dat het volledige grondgebied van de gemeente beslaat met de centrale open ruimte als
passief recreatief hart. Concreet: de realisatie van natuur-educatieve voorzieningen, wandelroutes, fietsroutes en
gelegenheidcircuits. Bij het behoud van dit grootschalig open ruimtegebied is de landbouw een zeer belangrijke
beheerder (en gebruiker). De uitbouw van deze centrale open ruimte tot een ruimte voor passieve recreatie mag
dan ook geen afbreuk doen aan de aanwezige landbouw.
Het centrale open ruimtegebied moeten samen met de cultuur-historische elementen van Beersel, de landelijke
kernen, de kasteelparken en het kanaal worden opgenomen in een recreatief netwerk voor fietsers en
wandelaars. Bij de uitbouw van dit netwerk moet eveneens de relatie gelegd worden met het provinciaal netwerk.
De uitbouw van een passief recreatief netwerk voor voetgangers en fietsers moet een algemene versterking van
het recreatieve aanbod en de uitbouw van het toerisme mogelijk maken zonder afbreuk te doen aan de natuurlijke
en landschappelijke waarden van dit gebied. In dit kader stelt de gemeente dan ook voor om het lokaal recreatief
fietsroutenetwerk te integreren bij het provinciaal fietsroutenetwerk. Op deze wijze komt een verbinding van alle
bovenlokale elementen tot stand voor wandelaars en fietsers. Tevens wordt het recreatief aanbod vanuit het
landschappelijk attractieve agrarische gebied en de bosgebieden opengesteld voor wandel- en fietstoerisme. Ook
paardenroutes kunnen deel uitmaken van het recreatief netwerk. De relatie met paardenroutes in het Hallerbos
en de routes in Sint-Pieters-Leeuw kan tevens verbeterd worden.
De gemeente opteert ook om de zuidelijke uitloper van het centrale open ruimte gebied verder te betrekken en af
te stemmen in de richting van Halle en het Hallerbos.
De variatie in aard en omvang van deze toeristisch-recreatieve elementen evenals de mogelijkheid om de
verschillende elementen via netwerken tot een meer grootschalig aanbod te ontwikkelen, staat borg voor een
aanbod van zowel ééndagstoerisme als verblijfsrecreatie.
In aanvulling op dit netwerk kan er eveneens aandacht gaan naar kunst in de straat en archeologisch en
industrieel erfgoed. De gemeente werkt in deze context aan een aantal projecten - ondermeer rond lambiekbieren
en papiermolens - en wil een wandeltracé met deze elementen en voorwerpen die getuigen van dit specifiek
streekeigen industrieel verleden uitbouwen.
In het grootschalige gebied tussen de Dikkemeerweg en de Meighemheidestraat te Alsemberg ligt een op het
gewestplan als recreatiegebied aangeduid gebied (8). De gemeente wenst hier een ontspanningsgebied uit te
bouwen in het kader van plattelandsontwikkeling met verblijfsrecreatie (B&B, hotel…). Het gaat om een goed
ontsloten gebied omgeven door landbouw, natuur en woonweefsel. Om dit te verwezenlijken kan de gemeente
indien nodig en/of gewenst een RUP opmaken. Dit RUP dient minimaal te voldoen aan volgende
randvoorwaarden:
- de ontsluiting van het gebied gebeurt verplicht via de Sanatoriumstraat;
- de bebouwing is gericht op de Sanatoriumstraat en niet op de Dikkemeerweg en/of Meigemheidestraat;
- de activiteiten in het recreatiegebied dienen aan te sluiten bij het voormalig hotel;
- het gaat om laagdynamische verblijfsrecreatie;
- de ontwikkeling van hoogdynamische recreatie is uitgesloten;
- de activiteiten mogen geen afbreuk doen aan de landschappelijke kwaliteiten van de omgeving;
- de activiteiten mogen geen hinder veroorzaken die niet door het nemen van maatregelen kan beperkt blijven
tot de site.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 72 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
9 – Jeugdvoorziening Fresnay
Deze overnachtingsvoorziening voor jeugdbewegingen bestaat uit verschillende paviljoenen. In het gewestplan is
deze site gelegen in natuurgebied met een overdruk “reservatie- en erfdienstbaarheidsgebieden”. Dit zijn
gebieden waar beperkingen kunnen worden opgelegd aan de handelingen en werken ten einde de nodige
ruimten te reserveren voor de uitvoering van werken van openbaar nut, of om deze werken te beschermen of in
stand te houden.
Een gedeelte is gelegen in een VEN-IVON-gebied en habitatgebied (Hallerbos en nabije boscomplexen met
brongebieden en heiden). De gehele site is eveneens gelegen in biologisch zeer waardevol gebied.
Deze jeugdvoorzieningen kunnen behouden blijven. Het geheel kan vernieuwd worden doch kaderend binnen zijn
specifieke bosomgeving. In samenspraak met de technische diensten van de gemeente Beersel en het
Agentschap voor Natuur en Bos dient er bijkomend een beheerplan opgemaakt. Dit beheerplan dient de
speelmogelijkheden voor de jeugdverenigingen te combineren met het maximaal beschermen van dit biologische
zeer waardevol gebied.
Deze jeugdvoorziening grenst tevens aan het speelbos in Halle. De gemeente Beersel is voorstander om beide
voorzieningen (speelbos in Halle en Fresnay) maximaal op elkaar af te stemmen.
6.3. Gewenste toeristisch-recreatieve structuur op lokaal niveau
Ook het recreatief aanbod van de gemeente Beersel voor de eigen inwoners vormt een belangrijke peiler in de
recreatieve structuur. Om deze lokale recreatieve structuur verder uit te bouwen zal een onderscheid gemaakt
worden tussen de lokale recreatieve knooppunten, de te behouden lokale recreatieve infrastructuur en de overige
lokale recreatieve voorzieningen.
De lokale recreatieve knooppunten worden geselecteerd op basis van de bestaande recreatieve structuur hun
potenties voor de gewenste recreatieve ontwikkeling. Ze liggen bij voorkeur aansluitend bij de bestaande kernen
of bebouwde zones. Er wordt gestreefd naar één knooppunt voor harde recreatie per kern waar diverse
voorzieningen op het niveau van de kern worden gebundeld. Nieuwe ‘harde’ voorzieningen dienen in of bij deze
recreatieve knooppunten te worden ingeplant. Hierbij wordt rekening gehouden met de dynamiek van de functies.
Er wordt telkens gestreefd naar een goede bereikbaarheid te voet en per fiets. Algemeen neemt de gemeente het
initiatief om door zoveel mogelijk medegebruik (b.v. met sportvoorzieningen in scholen buiten de schooluren) de
beschikbaarheid van de verschillende zalen gevoelig te verhogen.
De te behouden lokale recreatieve infrastructuren worden gekenmerkt door een frequent gebruik maar worden
omwille van hun positionering t.o.v. het centrumgebied, hun toegankelijkheid, hun ruimtelijke inpasbaarheid… niet
geselecteerd als lokaal recreatief knooppunt. De gemeente wenst deze locaties in de toekomst dan ook niet
verder uit te bouwen met ‘harde’ voorzieningen maar in hun bestaande toestand te bekrachtigen.
6.3.1. LOKALE RECREATIEVE KNOOPPUNTEN
Volgende zones worden in Beersel op lokaal niveau geselecteerd als lokale recreatieve knooppunten. Nieuwe
‘harde’ vormen van recreatie of uitbreidingen van harde recreatieve voorzieningen zullen worden gebundeld in
één van deze knooppunten voor ‘harde’ recreatie.
1 – Alsemberg: Gemeenveldstraat / De Meent – knooppunt met cultuur als baken
Het knooppunt wordt opgebouwd rond het cultureel centrum ‘De Meent’ en het bezoekerscentrum voor
streekbieren in de voormalige Colruytsite. De aanwezigheid van de Meent als cultureel centrum en de nabij
gelegen vallei van de Molenbeek vormen de basis voor de verdere uitbouw van een recreatief en
gemeenschapsvoorzienend knooppunt in de groene long van de beemd, aansluitend op het groen netwerk in de
gemeente. De voetbalinfrastructuur wordt omgevormd tot ruimte voor passieve recreatie zoals wandel- en
loopvoorzieningen. Binnen dit kader kan de gemeente bijvoorbeeld een park, een fit-o-meter, een multifunctioneel
veldje, buitenfitness en een petanqueveld realiseren.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 73 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
2 – Beersel: Kerkeveld – knooppunt met binnensport als baken
Het knooppunt wordt opgebouwd rond het sportcomplex gelegen in de Schoolstraat en de nadruk ligt er op
binnensporten. De bestaande infrastructuur kan behouden blijven. Na herstructurering van de clubs en de
optimalisatie van de terreinen zal één voetbalveld afgebouwd kunnen worden. Hierdoor komt te midden van het
bebouwde weefsel ruimte vrij. De locatie van het gebied leent zich voor het inzetten op kernversterking. Hiertoe
kan de woonrand van het omringende woonweefsel langsheen de Grote Baan afgewerkt worden in functie van
doelgroepenbeleid en/of aan wonen complementaire functies (bv. hotel). Om dit te realiseren zal een RUP
Kerkeveld opgemaakt worden. Het verloren gegane recreatiegebied zal gecompenseerd worden in het RUP
Speelbos – Bricout. De opmaak van het RUP Kerkeveld wordt dan ook gekoppeld aan het RUP Speelbos –
Bricout (en het RUP voor het hoofddorp Alsemberg. In dit laatste RUP wordt bijkomende open ruimte voorzien.)
3 – Lot: Vogelenzang – knooppunt met binnen- en buitensport als baken
Dit zal in de toekomst het belangrijkste sportknooppunt van de gemeente vormen. Lot neemt hier een
gemeentelijke functie op inzake recreatie daar er binnen het hoofddorp Alsemberg onvoldoende ruimte voorradig
is voor verdere grootschalige uitbouw van recreatie. Zowel binnen- als buitensporten kunnen hier worden
uitgeoefend. Het knooppunt wordt opgebouwd rond de sportvoorzieningen inclusief tennisvelden en de
voetbalterreinen van de Vogelzang. Deze sportvoorzieningen zijn gelegen binnen het BPA Lot Blokbos.
Uitbreidingsmogelijkheden (ondermeer op de locatie van het voormalige zwembad) en parkings (weliswaar buiten
BPA) zijn aanwezig. Het GRUP VSGB brengt de omgeving rond deze sportzone onder in een woonbestemming
en groen.
4 – Huizingen: Sollenbeemd – knooppunt met buitensport als baken
Het knooppunt wordt opgebouwd rond de voetbalvelden van de Sollenbeemd. Dit knooppunt is gelegen in het
BPA Centrum uitbreiding. Uitbreidings- of herschikkingsmogelijkheden zijn aanwezig. Hierbij dient echter
maximaal rekening te worden gehouden met de potentiële overstromingsgevoeligheid in het gebied.
5 – Dworp: Sportschuur – knooppunt met binnensport als baken
De voorzieningen te Dworp bestaan uit twee kleinere locaties. Een eerste wordt geselecteerd als lokaal recreatief
knooppunt. Het gaat om de gemeentelijke sportschuur H. Meerts. Uitbreidingsmogelijkheden zijn hier wel vrij
beperkt.
Een tweede locatie situeert zich op de Rilroheide. Aangezien de kern van Dworp zich omwille van zijn
hellingspatroon en woonweefsel niet leent tot de uitbouw van nieuwe sportinfrastructuur aansluitend bij de
sportschuur wenst de gemeente de infrastructuren op deze locatie te behouden en in te schakelen in zijn
recreatief netwerk. Omwille van zijn zonevreemdheid, zijn excentrische ligging en de niet optimale bereikbaarheid
wordt er geopteerd om dit niet te selecteren als lokaal recreatief knooppunt, maar als te behouden lokale
recreatieve infrastructuur (zie 6.3.2).
6.3.2. TE BEHOUDEN LOKALE RECREATIEVE INFRASTRUCTUUR
Niettegenstaande naar bundeling van de recreatieve structuur gestreefd wordt, moet rekening gehouden worden
met de historische ontwikkelingen van de recreatie in de gemeente en het vaak geaccidenteerd terrein. Een
verdere bundeling kan hierdoor niet altijd op zone-eigen locaties gerealiseerd worden. Hiertoe worden naast de
hoger vermelde harde knooppunten nog een beperkt aantal bestaande recreatieve voorzieningen behouden in
aanvulling op de geselecteerde knopen. Uitbreidingen zijn hier echter niet mogelijk.
1 – Voetbalterrein te Alsemberg langs de Zoniënwoudlaan
Het terrein is gelegen langsheen de Zoniënwoudlaan. Dit voetbalterrein maakt deel uit van het BPA Sportplein en
omgeving. Het sportterrein kan behouden blijven, zolang er voetbalactiviteiten op blijven uitgeoefend. Het is niet
de bedoeling om hier andere harde vormen van recreatie te ontwikkelen.
2 – Verblijfsrecreatiegebied langs de Begijnbosstraat
De tennisclub Bruineput kan behouden blijven op de huidige locatie in recreatiegebied. De voorziening staat
volledig ten dienste van de tennisclub en bestaat uit een overdekte tennishal met cafetaria en een viertal
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 74 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
buitenterreinen. Het gebied is grotendeels omgeven door landschappelijk waardevol agrarisch gebied en aan de
overzijde van de straat door woonpark. Uitbreiding van de bestaande infrastructuur is niet mogelijk. Een beperkt
deel van de bestaande infrastructuur is in agrarisch gebied gelegen. De gemeente zal een RUP opmaken om de
bestaande gebouwen mee op te nemen in recreatiegebied.
3 – Rilroheide te Dworp
Op de Rilroheide te Dworp bevinden zich 1 competitieveld en 1 oefenveld. Deze terreinen blijven behouden op
hun huidige locatie. Deze locatie is zonevreemd, maar biedt een meerwaarde aan de lokale recreatieve
infrastructuur van Dworp. Omwille van de excentrische ligging en de bereikbaarheid wordt hier geen verdere
uitbreiding toegestaan. De gemeente opteert voor het behoud en de sanering van deze lokale recreatieve
infrastructuur en zal een RUP op maken waarbij een nabestemming als parkgebied zal voorzien worden. Het
RUP moet ruimte bieden voor het behoud en de optimalisering van de huidige infrastructuur met inbegrip van de
vereiste parkings.
6.3.3. OVERIGE LOKALE RECREATIEVE VOORZIENINGEN
Speelpleinwerking en lokaal speelbos
De gemeentelijke speelpleinwerking gaat reeds lang door op de terreinen “Bricout” op de hoek van de Dekt en de
Sanatoriumstraat. Dit terrein is goed bereikbaar en ligt landschappelijk goed ingepast. Het terrein is ook
gesitueerd vlak bij het voormalig sanatorium (huidig asielcentrum) en het recreatiegebied aan de
Sanatoriumstraat (cf. supra). Het speelplein is echter gelegen in agrarisch gebied. De gemeente heeft aanpalend
aan de locatie Bricout een bebost perceel verworven. De aanwezigheid van het bos in aansluiting bij de
speelpleinwerking, goed bereikbaar vanuit de deelgemeente Beersel en Alsemberg maakt dit tot een geschikte
locatie voor de uitbouw van een speelbos26
. Dit speelbos kan ten dienste staan van zowel de speelpleinwerking
als voor de jeugdbewegingen en een belangrijk deel van de bevolking van Beersel. Daarnaast kadert dit speelbos
samen met de toekomstige invulling van het recreatiegebied aan de Sanatoriumstraat in de recreatieve
ontwikkeling van het Land van Teirlinck. De gemeente wenst de speelpleinwerking dan ook hier te behouden en
verder te ondersteunen met de realisatie van een speelbos.
Voor het gehele gebied zal een RUP opgemaakt worden om het gebied te kunnen inrichten als speelplein met
speelbos. Daarbij wil de gemeente ook de bestaande zonevreemdheid aanpakken. Binnen deze zone dient de
mogelijkheid geboden te worden voor de realisatie van de nodige gebouwen voor de speelpleinwerking. Bij de
opmaak van het RUP zal eveneens een afweging dienen te gebeuren t.o.v. de aanpak van zonevreemde
recreatie zoals vooropgesteld in hoofdstuk 8 (zie aanpak gebieden voor grondgebonden landbouw). De
belangrijkste elementen die van toepassing zijn voor het RUP in functie van de speelpleinwerking worden hier
kort aangegeven. ‘Laagdynamische recreatieve voorzieningen die niet aansluiten bij het woonweefsel maar
dermate zijn uitgebouwd dat zij een meerwaarde bieden aan de lokale recreatieve structuur of een meerwaarde
vormen binnen de uitbouw van het land van Teirlinck kunnen behouden blijven en verder ontwikkelen’. Uitbreiding
kan uitsluitend indien hierdoor geen bijkomende overlast voor de open ruimte wordt gegenereerd. Voor
laagdynamische recreatieve voorzieningen die een meerwaarde bieden aan de lokale recreatieve structuur
kunnen bijkomende mogelijkheden worden geboden.
Het gecreëerde recreatiegebied fungeert als compensatie voor de zone met recreatieve bestemming die verloren
gaat in het RUP Kerkeveld. De open ruimtebestemming die hierdoor ter hoogte van Bricout verloren gaat zal op
andere plaatsen in de gemeente gecompenseerd worden bijvoorbeeld te Lot of Alsemberg. De opmaak van dit
RUP wordt in ieder geval gekoppeld aan het RUP voor het hoofddorp Alsemberg en het RUP Kerkeveld.
Aandachtzones voor kleinschalige recreatie en buurtrecreatie
Kleinschalige recreatieve voorzieningen en buurtvoorzieningen kunnen verweven worden met het woonweefsel
en met de bestaande parkgebieden.
Buurtspeelpleintjes en bestaande jeugdvoorzieningen die nu reeds onderdeel uitmaken van het bebouwde
weefsel, worden behouden en optimaal geïntegreerd in de woonomgeving.
26 Het speelbos is verder af gelegen ten opzichte van Lot, Huizingen en Dworp doch deze kernen zijn korter gelegen bij
respectievelijk het speelbos van het provinciaal domein van Huizingen en het speelbos aan Fresnay (grondgebied Halle).
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 75 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Daarnaast moeten in elke buurt of wijk bijkomende speelpleintjes en ruimte voor kleine kinderen en jongeren
worden ingericht of verbeterd. Dergelijke voorzieningen impliceren immers een meerwaarde voor de leefkwaliteit
van een woonbuurt.
Binnen deze zones wordt er speciale aandacht besteed aan speelruimteweefsel (zie verder).
Jeugdvoorzieningen
Voor de meeste jeugdvoorzieningen stellen zich ruimtelijk en/of juridisch geen problemen. Het merendeel van de
voorzieningen is gelegen binnen een geëigende zone en aansluitend bij een woonkern binnen de gemeente
Beersel. Er wordt wel benadrukt dat het medegebruik van lokalen en speelruimten door verschillende
jeugdverenigingen gestimuleerd moet worden. De jeugdvoorzieningen dringen aan werk te maken van een,
afhankelijk van het specifieke geval, verbetering, vernieuwing en/of uitbreiding van de bestaande infrastructuur
van de jeugdverenigingen.
Speelruimteweefsel
Door de creatie van een netwerkstructuur tussen de talrijke voorzieningen van de lokale recreatieve structuur, wil
Beersel aan de lokale recreatieve structuur een belangrijke meerwaarde geven. Een verkeersveilig net van
fietspaden en trage wegen dient de elementen van de lokale recreatieve structuur optimaal te verbinden en te
ontsluiten. Dit netwerk integreert de dagelijkse verzamelplaatsen van de jeugd (scholen, muziekacademie,
bibliotheken, speelbos, jeugdlokalen, groene ruimten, jeugdhuis, sportinfrastructuur…). Op deze wijze ontstaat
een volwaardig speelruimteweefsel. De routes van het speelruimteweefsel worden kindvriendelijk ingericht27
: Een
goede kindgerichte publieke ruimte staat ook garant voor een kwalitatieve publieke ruimte.
Het speelruimteweefsel kan gedeeltelijk overlappen met het lokaal en bovenlokaal recreatief netwerk.
Concrete acties zijn:
- de inventarisatie en optimalisatie van het voetwegennetwerk;
- bewegwijzerings-projecten;
- kindvriendelijke oversteekplaatsen...
Lokaal recreatieve netwerkstructuur
De in het provinciaal fietsroutenetwerk en in het lokaal functioneel en recreatief fietsroutenetwerk (2002)
vooropgesteld geheel van fietstracés wordt als basis gebruikt voor de uitwerking van het lokaal recreatief netwerk.
De hoger vermelde lokale recreatieve knooppunten en de meerderheid van de speel- en buurtpleintjes sluiten
direct of indirect op dit netwerk aan. De gemeente zal waar nodig de vereiste infrastructuuringrepen uitvoeren om
het netwerk veilig te vervolledigen.
6.3.4. VERDER TE ONDERZOEKEN RECREATIEVE BESTEMMINGEN
Verblijfsrecreatiegebied langs Kersenstraat
Het in het gewestplan als verblijfsrecreatiegebied aangeduide terrein langs de Kersenstraat in Dworp blijft
weerhouden voor invulling met recreatieve functies in kader van het project Land van Teirlinck. Het gebied wordt
momenteel niet benut voor recreatieve doeleinden. In het gebied is een woning gelegen met tuin en enkele
kleinere houten constructies. De rest van het terrein is beplant met bomen. Het gebied situeert zich temidden van
de open ruimte. Er dient onderzocht te worden of dit recreatiegebied nog dient behouden te blijven. Zo niet moet
worden nagegaan wat de meest opportune open ruimtebestemming is.
6.4. Aanpak zonevreemde lokale recreatieve infrastructuur
De toekomstperspectieven van de zonevreemde lokale recreatieve infrastructuur wordt afgetoetst aan de
gewenste open ruimte structuur. Deze aftoetsing wordt gebundeld binnen de aanpak van de zonevreemde
27 Peter Dekeyser en Vanderstede Wouter, Kind en Ruimte. Een kindgerichte planning van publieke ruimte, Kind en Samenleving
vzw, Brussel, 2007: het boek biedt een handleiding voor het ontwerp van een kwalitatieve kindgerichte ruimte, ondermeer met het
Manifest voor kindgerichte planning van publieke ruimte.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 76 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
entiteiten. Hier zijn duidelijke richtlijnen uitgezet waarbinnen er maatregelen kunnen getroffen worden voor
behoud of uitdoving van deze zonevreemde functies.
6.5. Acties
Om de gewenste recreatieve structuur te realiseren zal de gemeente in de komende jaren een aantal acties en
maatregelen moeten nemen. Bij de gewenste recreatieve structuur komen specifieke doelstellingen naar voren
die kunnen bereikt worden door het uitwerken van volgende maatregelen en acties.
DOELSTELLING MAATREGELEN EN ACTIES
lokale recreatieve behoeften beantwoorden lokaal recreatief knooppunt voor elke kern
lokaal recreatief knooppunt te Lot als zwaartepunt
uitbouwen toeristisch-recreatief netwerk
concrete RUP’s
RUP Rilroheide
RUP Begijnenbosstraat
RUP Kersenstraat
RUP Speelbos – Bricout
voorzieningen van bovenlokaal belang ondersteunen uitbouwen toeristisch-recreatief netwerk
recreatieve waarden ‘Land van Teirlinck’
concrete RUP’s
RUP kasteelpark Beersel
RUP kasteelpark Gravenhof
RUP provinciaal domein
RUP Sanatoriumstraat
landschap als toeristisch-recreatieve troef uitbouwen toeristisch-recreatief netwerk
bevorderen plattelandstoerisme
recreatieve waarden ‘Land van Teirlinck’
Hieronder worden de belangrijkste maatregelen en acties kort uitgewerkt en wordt het toepassingsgebied ervan
aangegeven.
LOKAAL RECREATIEF KNOOPPUNT VOOR ELKE KERN
TOEPASSINGSGEBIED hoofddorp Alsemberg
woonkern Beersel
woonkern Huizingen
woonkern Dworp
DOELSTELLINGEN behouden en ontwikkelen van één lokaal recreatief knooppunt per kern
antwoord bieden op de recreatieve behoeften op lokaal niveau
bundelen van de sportvoorzieningen
LOKAAL RECREATIEF KNOOPPUNT TE LOT ALS ZWAARTEPUNT
TOEPASSINGSGEBIED woonkern Lot
DOELSTELLINGEN verder uitbouwen lokaal receratief knooppunt te Lot
opvangen van recreatieve behoeften op niveau van de gemeente Beersel
bundelen van sportvoorzieningen die niet kunnen gerealiseerd/behouden worden of waarvoor realisatie/behoud niet wenselijk is binnen overige lokale recratieve knooppunten
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 77 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
UITBOUWEN TOERISTISCH-RECREATIEF NETWERK
TOEPASSINGSGEBIED grondgebied Beersel
DOELSTELLINGEN bovenlokale recreatieve voorzieningen als zwaartepunt
ondersteunen en versterken recreatief medegebruik van het ‘Land van Teirlinck’
uitbouwen ‘Land van Teirlinck’ als belangrijk recreatief element
parkgebieden als belangrijke recreatieve elementen
CONCRETE RUP’S
RUP Rilroheide
TOEPASSINGSGEBIED te behouden lokale recreatieve infrastructuur 3, Rilroheide
DOELSTELLINGEN antwoord bieden op zonevreemdheid van de recreatieve voorzieningen
nabestemming vastleggen
behoud en optimaliseren van de huidige infrastructuur en parkings
RUP Begijnenbosstraat
TOEPASSINGSGEBIED te behouden lokale recreatieve infrastructuur 2, verblijfsrecreatiegebied langs de
Begijnenbosstraat
DOELSTELLINGEN bieden van ontwikkelingsperspectieven aan tennisclub Bruineput
zone-eigen maken van infrastructuur gelegen in agrarisch gebied
RUP Kasteelpark Beersel
TOEPASSINGSGEBIED bovenlokale toeristische en recreatieve voorziening 3, Kasteel van Beersel, te
Beersel
DOELSTELLINGEN toekomstige ontwikkelingsperspectieven vastleggen
mogelijkheden bieden voor aanpalende horeca
RUP Kasteelpark Gravenhof
TOEPASSINGSGEBIED bovenlokale toeristische en recreatieve voorziening 5, Kasteel Gravenhof, te
Dworp
DOELSTELLINGEN toekomstige ontwikkelingsperspectieven kasteelpark en gebouwen vastleggen
invulling van gebouwen langs de Lotsesteenweg met seminarie-, ontvangstruimte en wonen in functie van het bedrijf
RUP provinciaal domein
TOEPASSINGSGEBIED bovenlokale toeristische en recreatieve voorziening 1, provinciaal domein, te
Dworp
DOELSTELLINGEN afwerking gebied in aansluiting op provinciale initiatieven
RUP Sanatoriumstraat
TOEPASSINGSGEBIED bovenlokale toeristische en recreatieve voorziening 8, recreatiegebied langs
Sanatoriumstraat, te Beersel
DOELSTELLINGEN uitbouwen ontspanningsgebied in kader van plattelandsontwikkeling met verblijfsrecreatie
verhogen recreatieve waarden van het ‘Land van Teirlinck’
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 78 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
onderdeel van het toeristisch-recreatief netwerk
RUP Speelbos – Bricout
TOEPASSINGSGEBIED terreinen ‘Bricout’ op de hoek van de Dekt en de Sanatoriumstraat
DOELSTELLINGEN ruimte bieden aan de gemeentelijke speelpleinwerking
realisatie van een speelbos
RUP Kersenstraat
TOEPASSINGSGEBIED verder te onderzoeken recreatieve structuur, verblijfsrecreatiegebied langs
Kersenstraat
DOELSTELLINGEN onderzoek naar toekomstmogelijkheden op het terrein
indien nodig/gewenst doorvoeren van herbestemming
RECREATIEVE WAARDEN ‘LAND VAN TEIRLINCK’
TOEPASSINGSGEBIED grondgebied Beersel
DOELSTELLINGEN versterken recreatieve waarden
uitbouwen verblijfsaccomocatie, hoevetoerisme, natuur-educatieve projecten…
inzetten op attractief landschap
bevorderen (plattelands)toerisme
ruimtelijke draagkracht niet overschrijden
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 79 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
7. Gewenste ruimtelijke structuur van de kernen
7.1. Woonkern Lot in het strategisch gebied
Kaart R 8: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Lot
Lot als goed bereikbare woonkern in de verstedelijkte Zennevallei
De kern van Lot wordt in zijn woonfunctie versterkt als een woonfragment te midden van open ruimte,
infrastructuren en economische activiteiten. Het bestendigen, versterken en opwaarderen van deze woonbuurt
vormt samen met het inzetten van nieuwe woontypologieën die een duidelijk ruimtelijke band bezitten met het
kanaal en de open ruimtestructuur de algemene kwaliteitsimpuls voor de woonomgeving.
Op de gewenste ruimtelijke structuur voor Lot wordt een centrumgebied indicatief afgebakend. Aangezien er aan
het centrumgebied specifieke ontwikkelingsperspectieven gekoppeld worden, zal de exacte afbakening onderdeel
uitmaken van het onderzoek bij de opmaak van een concreet RUP. In het centrumgebied worden kleinschalige
diensten en bedrijvigheid ondersteund in zover deze geen afbreuk doen aan het woonkarakter. Er wordt
eveneens ingespeeld op de onderlinge relatie tussen en interactie met de stationsomgeving, de oude Wolfabriek
en de omgeving rond de Pastoriestraat en de Beerselsestraat voor het zachte verkeer (kerkplein en
schoolomgeving). Het centrumgebied wordt met Lot-over-de-Vaart verbonden door een uitgebouwde wandel- en
fietsverbinding. Deze zachte verbinding kan vorm krijgen door een nieuwe voetgangers- en fietsverbinding over
het kanaal (in het verlengde van de Stationsstraat en de Sashoek).
Het station van Lot wordt, samen met dit van Ruisbroek en Huizingen, uitgebouwd als een multimodale pool
(GEN-station). Zo’n opwaardering gaat gepaard met een intensivering van de woonbuurten en een verhoogd
ambitieniveau inzake voorzieningen. Een grotere dynamiek van deze stationsomgevingen geeft aanleiding tot
extra ontwikkelingen. In de toekomst ligt een bijzondere uitdaging om de omliggende bedrijvensites in de buurt
van deze kern Lot een belangrijke ontsluitingsmodus met het spoor aan te bieden in het kader van duurzaam
woon-werk verkeer. De uitbouw van een langzaam verkeersnetwerk tussen het station van Lot en de omliggende
bedrijvenzones maakt hier een belangrijk onderdeel van uit.
Lot heeft zich ontwikkeld in het industriële verleden rond de Zenne. Het aanwezige industrieel erfgoed bezit
bijzondere kwaliteiten om te transformeren naar nieuwe eigentijdse en bijzondere woonvormen. Het
herwaarderen van deze historische sites binnen de bebouwde structuur is een duurzame actie in de zoektocht
naar het versterken en uitbreiden van de woonomgeving.
Werken aan wonen
Om de woonfunctie te versterken wordt er in Lot een sterk programma naar voren geschoven van inbreiding en
kernversterking.
- Een eerste reconversieproject dat wordt aangeduid is de oude Wolfabriek (Cartonnex-site) in het centrum
van Lot, ter hoogte van de Dworpsestraat en de Albert Denystraat. Het gaat hier om een concreet strategisch
woonproject dat wordt uitgewerkt in BPA Wolfabriek. In het reconversiegebied wordt er geopteerd voor
nieuwe woonvormen in relatie met de stationsomgeving. De bestaande fabrieksgebouwen worden ontpit en
geïntegreerd in het ondersteunend sociaal woonproject. Kleinschalige niet hinderlijke bedrijvigheid is er
mogelijk. Tevens wordt er ruimte voorzien voor eengezinswoningen voor de middenverdieners. De Zenne en
haar groene oevers worden geïntegreerd en uitgewerkt als een duidelijke groene publieke ruimte voor de
kern van Lot (parkstructuur). Aansluitend op de nieuwe groene publieke ruimte wordt optimaal rekening
gehouden met het cultuurhistorisch erfgoed van de gewezen Wolfabriek. De reconversie van de voormalige
bedrijfspanden naar vernieuwde woonvormen vormt een duidelijke meerwaarde voor de site en bezit
eveneens een verwijzing naar het industrieel verleden. Ook het behoud van de oude schouw kan bijdragen
tot deze historische verwijzing.
De oversteekbaarheid van de Zenne naar de Artic-site wordt vergroot. De relatie met het station van Lot, de
aanpalende projecten rond het Artic-gebouw, de voormalige politiekazerne en het centrum van Lot worden
maximaal uitgewerkt. De publieke ruimte wordt afgestemd op de kern van Lot, zodat de site toegankelijk
wordt en een meerwaarde biedt voor de inwoners van Lot.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 80 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- Een tweede reconversieproject te Lot bestaat uit de (geleidelijke) omvorming van de bedrijvensites in de
hoek van Breedveld en de Molenstraat naar een woonomgeving (GRUP VSGB). Hierbij dient er eveneens
voldoende aandacht te gaan naar het integreren van open ruimte, groen en een parkinrichting. De motivatie
voor deze transformatie bestaat uit de afbakening en scheiding van het Lotse woongebied van de
omliggende bovenlokale bedrijvenzones. Het – op termijn – integreren van de bedrijfspanden in het
woongebied zorgt samen met de realisatie van de ‘groene gordel’ voor een duidelijke grens van het
woongebied. Pas wanneer de overige woonprojecten in Lot gerealiseerd zijn en de bestaande bedrijvigheid
is stopgezet, kan dit reconversieproject worden aangevat.
- Ter hoogte van het kanaal te Lot kan worden ingespeeld op ‘wonen langs het water’ (GRUP VSGB).
Ondanks de mogelijke uitbreidingen van het kanaal binnen de lange termijn visie van de beheerder bezit de
oeverzone bijzondere mogelijkheden om nieuwe woonontwikkelingen aan het water te realiseren. Maar ook
het herstructureren van bestaande oude fabriekspanden en van verouderde woonclusters vormt een
mogelijkheid om het wonen aan het water optimaal te benutten. Wonen langs het kanaal te Lot kan de
woongebieden van Lot en Lot-over-het-kanaal dichter bij elkaar brengen. Bij het concept van ‘wonen aan het
water’ worden kleinschalige bebouwingsprojecten nagestreefd waarbij een aangepaste en hedendaagse
woontypologie dient toegepast te worden om het contact met het kanaal mogelijk te maken en het aanwezige
niveauverschil van het dijklichaam te integreren in de bebouwing. Voor het behoud van de gewenste open
ruimte mag deze woonontwikkeling in noordelijke richting niet verder uitdeinen dan de contour van het bij
gewestplan vastgestelde woongebied. Bij de concrete uitwerking van deze woonontwikkelingen dient echter
maximaal rekening gehouden te worden met de overstromingsproblematiek (november 2010). De gemeente
wenst geen bijkomend woongebied te creëren in overstromingsgebied (gedeeltelijk in conflict met
ontwikkelingsperspectieven uit GRUP VSGB) tenzij afdoende maatregelen kunnen genomen worden om de
overstromingsproblematiek op te lossen.
- De randen van de woonkern Lot kunnen worden afgewerkt met kleinschalige bebouwingsprojecten. Hierbij is
het geenszins de bedoeling om de resterende open ruimtegebieden vol te bouwen, maar om de
onafgewerkte woonranden kwalitatief af te werken. Het afwerken van de randen van het woongebied is een
concept dat vernieuwende woontypologieën vereist die optimaal inspelen op de kwaliteiten van de
aangrenzende open ruimte en een minimale footprint inhouden. Het geheel zorgt voor een ruimtelijk
kwaliteitsvolle afwerking van de bebouwde omgeving ten opzichte van de open ruimtes. Volgende gebieden
kunnen worden aangeduid voor het afwerken van de randen met kleinschalige bebouwingsprojecten:
o parallel met de Kloosterstraat aan de Dworpsestraat;
o achter het recreatiegebied van Lakenberg;
o ter hoogte van Langdorp en Zittert;
o ter hoogte van de rotonde van de Zennestraat en Zittert;
o ten oosten van het reconversieproject Wolfabriek;
o tussen de Frans Sermonstraat en de Laaklinde.
De stapsteenverbindingen doorheen Lot en de open ruimteverbinding omheen Lot
De waterlopen van de Zenne, de Lotbeek en de Molenbeek worden doorheen het bebouwde gebied aangeduid
als dragers van groene stapstenen. Via het benutten van kansen in het bebouwd gebied kunnen deze
stapsteenverbindingen diverse kleinere visuele en ecologische open ruimtegebieden tot stand brengen die
bijdragen aan de woonkwaliteit. Deze groene stapstenen worden met elkaar verbonden door een blauw-groen
netwerk van waterlopen. De Zenne wordt doorheen de kern van Lot geherwaardeerd als een aaneengesloten
natuurverbinding. Langsheen de Zenneoever(s) wordt een wandel- en fietsverbinding voorzien. Bij nieuwe
bouwprojecten aan de Zenne dient maximaal ingezet te worden op de realisatie van groene stapstenen die het
bebouwde weefsel binnendringen.
Omheen Lot wordt een landschappelijk ingerichte open ruimteverbinding voorzien. Deze ‘groene gordel’ vormt het
overgangsgebied tussen het woongebied en omliggende bedrijfsgebieden en diverse infrastructuren. Dit gebied
dient ingericht te worden als een doorwaadbaar open ruimtegebied met openbaar groen, weides en opgaand
buffergroen. Deze open ruimteverbinding omheen Lot zorgt voor de leefbaarheid ervan en betekent een
verademing voor de bewoners van dit dicht bebouwd gebied. Recreatief medegebruik, extensieve landbouw en
de bufferfunctie staan in de ‘groene gordel’ voorop met aandacht voor een ecologische meerwaarde. Ter hoogte
van de Albert Denystraat verknoopt de ‘groene gordel’ met de Zennebeemden. Het gedeeltelijk aansnijden van de
woonuitbreidingsgebieden WU2 en WU3 (cf. 3.4.1) moet gekoppeld worden aan de realisatie van deze ‘groene
gordel omheen Lot’.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 81 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Wonen naast werken
Om de leefbaarheid en de woonkwaliteit van Lot te versterken dient een nieuwe ontsluiting voor doorgaand
verkeer voorzien te worden. De ontdubbeling van het personen- en het vrachtvervoer dient de bedrijvenzones
langs Bergensesteenweg (N6), Heideveld, Gijzeleer en Zenneveld aan te sluiten op de E19. Het GRUP VSGB
voorziet hiertoe een nieuwe omleidingsweg voor vrachtverkeer (symbolische aanduiding). De gemeente wenst dit
niet te ondersteunen en doet een aantal suggesties aan de hogere overheid (zie de gewenste verkeers- en
vervoersstructuur). Indien deze nieuwe infrastructuur toch wordt gerealiseerd, zal deze aansluiten bij een nieuwe
ontsluitingsweg die ruimtelijk gekoppeld is aan de spoorweg richting Beersel.
De verdichting van bedrijvensite Laekebeek ten westen van Lot wordt mogelijk gemaakt in combinatie met een
verbeterde ontsluiting wat een meerwaarde biedt voor de uitstraling van de site. Tussen de bedrijvensite en de
woonkern van Lot wordt een landschappelijke groenstrook aangelegd bestaande uit openbaar groen en
weiland/extensieve landbouw.
Concretisering in een RUP
Om de verschillende projecten te verbinden tot een integraal project voor Lot kan een RUP worden opgemaakt.
Bij de opmaak ervan dient een overkoepelende visie te worden uitgewerkt. De aanpak van de publieke ruimte, de
beschikbare ruimte voor water, de integratie van kleinschalige bedrijvigheid en de uitwerking van een
gedifferentieerd woonbeleid dienen daarin concreet te worden uitgewerkt. De opmaak van dergelijk RUP biedt
garanties voor een integrale kijk op de ruimtelijke draagkracht van Lot. Voor verdichting op specifieke locaties
binnen dit RUP worden volgende randvoorwaarden voorop gesteld:
- versterken van de stationsomgeving en in het centrumgebied;
- het versterken van de ruimtelijke en functionele band tussen Lot en Lot-over-de-Vaart. Door de uitbouw van
wonen langs het kanaal en het inrichten van een wandel- en fietsverbinding in het verlengde van de Sashoek
kan de band tussen de twee gescheiden nederzettingsstructuren aangehaald worden;
- het densifieren van de bestaande woonomgevingen te Lot dient samen te gaan met bijzondere aandacht
voor de kwaliteit en het aanbod aan groene en open ruimte-elementen en de kwaliteit van het openbaar
domein. Deze elementen ondersteunen mee de leefbaarheid en structuur binnen het Vlaams strategisch
gebied;
- het bewaren van de eigenheid van de Lotse kern en het aanwezige bouwkundige / industriële erfgoed in de
verstedelijkte Zennevallei;
- het afstemmen van de verdichting op de draagkracht van de omgeving en specifiek op de aanwezige
overstromingsgevoeligheid van het gebied. Appartementsbouw in een reeds bebouwde straatwand is enkel
mogelijk op voorwaarde dat deze op een harmonische wijze kan ingepast worden in het bestaande gabariet
en de typologie van de aanwezige (arbeiders)bebouwing;
- de architecturale kwaliteit van een toekomstig bouwproject dat inspeelt op de eigenheid van het gebied
(zowel de bebouwde als de landschappelijke omgeving);
- het voorzien van een voldoende aanbod van verschillende woontypologieën in functie van een
gedifferentieerd woonbeleid (studio, appartement, kavels, huisvesting senioren, sociale huisvesting…);
- een belangrijk aandachtspunt bij het bepalen van het aantal bouw- en woonlagen is de bijkomende
verkeersgeneratie die meergezinswoningen met zich meebrengen. De nabijheid van het station en goed
openbaar vervoer en het voorzien van voldoende parkeerplaatsen op eigen terrein is vereist.
7.2. Hoofddorp Alsemberg in het buitengebied
Kaart R 9: Gewenste ruimtelijke structuur hoofddorp Alsemberg
De kern van Alsemberg met een hoog voorzieningsniveau
Alsemberg als hoofddorp dient het zwaartepunt te vormen voor wonen en voorzieningen in de delen die in de
gemeente Beersel behoren tot het buitengebied. Wonen en werken worden hier op lokaal en gemeentelijk niveau
geconcentreerd. Een goede verweving met verzorgende, sociaal-culturele en commerciële activiteiten staat
voorop. Deze functies ondersteunen de woonfunctie en dienen geconcentreerd te worden in het centrumgebied.
In de gewenste ruimtelijk structuur voor Alsemberg wordt indicatief wonen in kerngebied en een centrumgebied
afgebakend (ontwikkelingsperspectieven zie 3.2.2.2). De exacte afbakening zal onderdeel uitmaken van het
onderzoek bij de opmaak van een concreet RUP. Deze Alsembergse kern sluit aan op de kern van Sint-
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 82 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
Genesius-Rode. Het centrumgebied van Alsemberg krijgt mede vorm door het domein Rondenbos in het noorden
en het voorzieningscentrum in het zuiden (gebied rond het kruispunt van de Steenweg naar Halle en de
Zoniënwoudlaan). Voorzieningen op niveau van de kern en van de gemeente kunnen in het centrumgebied van
Alsemberg worden behouden en uitgebreid. Met het BPA Grote Kapel – gedeeltelijke herziening 2
(seniorenvoorzieningen) en het BPA Grootveld – gedeeltelijke herziening (diensten- en voorzieningencentrum)
zet de gemeente momenteel reeds in op deze versterking van het voorzieningenniveau te Alsemberg. Een
belangrijk aandachtspunt is het beperken van de baanontwikkelingen en het streven naar een bundeling van de
parkeervoorzieningen. Extra aandacht dient te gaan naar het Winderickxeiland en het openbaar
vervoersknooppunt op het kruispunt van de Steenweg naar Halle en de Zoniënwoudlaan.
Wijkontwikkeling voorbehouden voor wonen
De omgeving rond het kerngebied van Alsemberg werd door wijkontwikkelingen ingevuld. Deze wijken worden
hoofdzakelijk gekenmerkt door open en halfopen bebouwing. Omwille van de bebouwingsmorfologie wordt er een
onderscheid gemaakt tussen het residentieel woongebied en de woonparken. In de woonparken staat het behoud
en vrijwaren van de aanwezige boomgroepen en het uitgesproken groene karakter centraal. De
wijkverschijningen worden functioneel afgestemd op de kern van Alsemberg. Het verbeteren van de
oversteekbaarheid van de Brusselsesteenweg is hier een belangrijk aandachtspunt.
Bereikbaar Alsemberg
Alsemberg wordt gekenmerkt door een hoge verkeersdruk en de gemeente wenst dan ook in te zetten op een
reductie van het wegverkeer. Dit zal eveneens bijdragen tot de bescherming van het leefmilieu en de leefbaarheid
van de woonomgeving te Alsemberg. De publieke ruimte in het kerngebied (straten, pleinen, parken…) biedt
plaats aan kwalitatief en betekenisvolle verblijfsruimte.
Een aanpak van de doortocht ter hoogte van de Brusselsesteenweg dient prioriteit te krijgen om het doorgaande
autoverkeer af te stemmen op de lokale verweving van wonen, werken en recreatie. Een kwalitatieve invulling van
de verblijfsruimte dient een stimulans te vormen voor fiets- en voetgangersverkeer. Zachte doorgaande
verbindingen in het kerngebied worden voorzien langsheen de Brusselsesteenweg en de Pastoor Bolsstraat. Om
het doorgaande verkeer doorheen de woonkern van Alsemberg te weren, wordt er voorgesteld om de Pastoor
Bolsstraat te knippen voor het autoverkeer. De aanleg van een pleinruimte ter hoogte van de ‘knip’ kan een
betekenisvolle meerwaarde bieden voor de kern van Alsemberg. Ter hoogte van de Onze-Lieve-Vrouwstraat
bestaat de mogelijkheid om het parkeren ten behoeve van de kern te bundelen.
Kwalitatieve groenelementen dragen bij aan het woonklimaat
Kwalitatieve groenelementen (stapsteenverbindingen, open ruimtegebieden, parkgebieden…) dienen bij te
dragen aan het woonklimaat van Alsemberg. Open ruimtegebieden ten behoeve van het Alsembergse kerngebied
zijn domein Rondenbos, het open ruimtegebied aan de Brusselsesteenweg (door het gedeeltelijk vrijwaren van
WU7 van bebouwing), het gemengde parkgebied van de Molenbeek, de natuurgebieden Eikenheide en
Elsemheide, het Gasthuisbos en het landbouwgebied aan de Bronstraat. De toegankelijkheid van deze gebieden
wordt afgestemd op de kwetsbaarheid van deze gebieden. Het gemengde parkgebied van de Molenbeek vormt
een ‘groene vinger’ die het omliggende landschap in de kern van het hoofddorp infiltreert. De Molenbeek zelf
wordt – in de mate van het mogelijke – terug naar de oppervlakte gebracht in het kerngebied. Groene stapstenen
kunnen hier zuurstof bieden aan de waterloop en de bebouwde omgeving.
Concretisering in een RUP
Om deze beleidsopties te concretiseren kan een RUP worden opgemaakt. De opmaak ervan biedt garanties voor
een integrale kijk op de ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven te Alsemberg. Voor verdichting op specifieke
locaties binnen dit RUP worden volgende randvoorwaarden voorop gesteld:
- het bewaren van de eigenheid van de landelijke kern en het afstemmen op de draagkracht van de omgeving;
- het voorzien van een voldoende aanbod met verschillende woontypologieën in functie van een
gedifferentieerd woonbeleid (studio, appartement, kavels, huisvesting senioren, sociale huisvesting…);
- de historische context en beeldbepalende elementen (gebouwen, bomen, plekken) van het centrumgebied
worden zoveel mogelijk behouden om de authenticiteit van de individuele kern te bewaren;
- meergezinswoningen en appartementen zijn alleen mogelijk indien ze op een harmonische wijze ingepast
worden in het bestaande gabariet van de straat en de typologie van de aanwezige bebouwing;
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 83 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- een belangrijk aandachtspunt bij het bepalen van het aantal bouw- en woonlagen is de bijkomende
verkeersgeneratie die meergezinswoningen met zich meebrengen. De nabijheid van openbaar vervoer en
het voorzien van voldoende parkeervoorzieningen op eigen terrein zijn vereist;
- binnen de woonkernen worden leegstaande woningen en gebouwen aan de uitgeruste wegen prioritair
benut;
- de kwalitatieve inrichting van het openbaar domein;
- het nastreven van een architecturale kwaliteit van toekomstige bouwprojecten die inspeelt op de bebouwde
omgeving.
7.3. Woonkern Beersel in het buitengebied
Kaart R 10: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Beersel
In de woonkern Beersel staat het dekken van de behoeften aan wonen en voorzieningen van de eigen kern centraal.
Wonen en werken worden hier op lokaal niveau geconcentreerd in het kerngebied. Lokale voorzieningen,
verzorgende, sociaal-culturele, gemeenschapsfuncties en commerciële activiteiten ondersteunen de woonfunctie en
dienen geconcentreerd te worden in het centrumgebied. Op de gewenste ruimtelijk structuur voor Beersel wordt
indicatief wonen in kerngebied en een centrumgebied afgebakend (ontwikkelingsperspectieven zie 3.2.2.2). De
exacte afbakening zal onderdeel uitmaken van het onderzoek bij de opmaak van een concreet RUP. Langsheen de
Hoogstraat wordt een verdere verdichting voor en bundeling van openbare voorzieningen, scholen en diensten
voorop gesteld. Deze voorzieningen dienen voor te komen op het niveau van de woonkern. Het station van Beersel
kan omwille van zijn bediening en ligging geen aanleiding geven tot verdichting. Een afstemming op de
parkeerbehoefte rond het station is echter wel aangewezen. Rond het kerngebied van Beersel komen residentiële
woongebieden en uitlopers van landelijk wonen voor.
Het woongebied te Beersel wordt ‘doorspekt’ met kwalitatieve groenelementen die dienen bij te dragen tot een
kwalitatief en aangenaam woonklimaat. De natuurgebieden van de Laarheide en Nering, het Dwersbos en de aanzet
naar het Gasthuisbos worden passend toegankelijk gemaakt vanuit het woongebied. Ook de zuidelijke
landbouwkouters kunnen langsheen de aanwezige trage wegen/landbouwwegen bereikbaar gemaakt worden. Ten
westen van Beersel wordt een robuuste natuurverbinding voorzien tussen de Kesterbeek en de natuurgebieden van
de Zenne. Deze natuurverbinding, die deels langsheen de taluds van de spoorweg voorzien wordt, kan deel uit
maken van het natuur- en landinrichtingsproject ‘land van Teirlinck’.
Groenzones en recreatiegebieden op lokaal niveau worden optimaal geïntegreerd in de woonomgeving. Tussen het
centrumgebied van Beersel, de diverse schoolomgevingen en het lokale recreatiegebied aan Dwersbos wordt
aandacht besteed aan de verkeersveilige verbinding voor fietsers en voetgangers. De inrichting van een parkgebied
aansluitend op de begraafplaats ter hoogte van de Hoogstraat kan geïntegreerd worden in de aanwezige publieke
ruimte en de voorzieningenas van de Hoogstraat.
Het toeristisch-recreatieve potentieel van Beersel (kasteel van Beersel - recreatieve attractie op bovenlokaal niveau /
landschappelijk kader / streekproducten) geeft aanleiding tot de verdere versterking van de horeca en kleinschalige
verblijfsfuncties. Deze dienen zich wel op een harmonieuze wijze te integreren met respect voor de kleinschaligheid,
de morfologie en het functioneren van de kern.
Om deze beleidsopties te concretiseren kan een RUP worden opgemaakt. De opmaak ervan biedt garanties voor
een integrale kijk op de ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven te Beersel. Voor verdichting op specifieke locaties
binnen dit RUP worden volgende randvoorwaarden voorop gesteld:
- het bewaren van de eigenheid van de landelijke kernen en het afstemmen op de draagkracht van de
omgeving;
- het voorzien van een voldoende aanbod met verschillende woontypologieën in functie van een
gedifferentieerd woonbeleid (studio, appartement, kavels, huisvesting senioren, sociale huisvesting…);
- de historische context en beeldbepalende elementen (gebouwen, bomen, plekken) van het centrumgebied
worden zoveel mogelijk behouden om de authenticiteit van de individuele kern te bewaren;
- meergezinswoningen en appartementen zijn alleen mogelijk indien ze op een harmonische wijze ingepast
worden in het bestaande gabariet van de straat en de typologie van de aanwezige bebouwing;
- een belangrijk aandachtspunt bij het bepalen van het aantal bouw- en woonlagen is de bijkomende
verkeersgeneratie die meergezinswoningen met zich meebrengen. De nabijheid van openbaar vervoer en
het voorzien van voldoende parkeervoorzieningen op eigen terrein zijn vereist;
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 84 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- binnen de woonkernen worden leegstaande woningen en gebouwen aan de uitgeruste wegen prioritair
benut;
- de kwalitatieve inrichting van het openbaar domein;
- het nastreven van een architecturale kwaliteit van toekomstige bouwprojecten die inspeelt op de bebouwde
omgeving.
7.4. Woonkern Huizingen in het buitengebied
Kaart R 11: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Huizingen
Voor Huizingen wordt een verdere ontwikkeling van wonen en werken op niveau van de lokale kern
vooropgesteld. Hierbij dienen aanwezige voorzieningen behouden en verder uitgebouwd te worden zodat
Huizingen een zekere graad van zelfvoorziening voor zijn inwoners kan realiseren. Lokale voorzieningen,
verzorgende, sociaal-culturele, gemeenschapsfuncties en commerciële activiteiten ondersteunen de woonfunctie
en dienen geconcentreerd te worden in het centrumgebied. Op de gewenste ruimtelijk structuur voor Huizingen
wordt indicatief wonen in kerngebied en een centrumgebied afgebakend (ontwikkelingsperspectieven zie 3.2.2.2).
De exacte afbakening zal onderdeel uitmaken van het onderzoek bij de opmaak van een concreet RUP. Rond het
kerngebied van Huizingen komt landelijk wonen voor.
De stationsomgeving en het nabijgelegen industriegebied Heideveld – De Gijzeleer maken eveneens deel uit van
de aanwezige voorzieningen. Het industriegebied vormt een belangrijke mogelijkheid tot werkgelegenheid voor de
bevolking en het aanwezige station maakt deel uit van het openbaar vervoernetwerk te Beersel dat in de
toekomst verder uitgebreid zal worden De stationsomgeving van Huizingen kan verder verdicht worden. Het kan
hier evenwel echter enkel gaan om inbreiding. Er is immers geen ruimte voor uitbreiding van het woongebied. De
wijk ‘Neerdorp’ wordt afgebakend van de omliggende industriegebieden, er wordt voorgesteld om alle
doorgaande wegen tussen de omliggende bedrijvigheid en de woonomgeving van Neerdorp te ‘knippen’ voor het
verkeer. Enkel en alleen op deze wijze kan de woonkwaliteit van deze buurt gevrijwaard worden. Langsheen de
Molenbeek worden toegankelijke en beleefbare open ruimtes voorzien als zuurstof voor Neerdorp. De ruimtelijke
en functionele band tussen Neerdorp en de woonkern van Huizingen wordt aangehaald.
Ten noorden van het kerngebied komt het gemende open ruimtegebied voor van de Sollembeemd. In dit gebied
wordt het lokale recreatiegebied gecombineerd met de bestaande natuur- en landschapswaarden en ruimte voor
water. Voor het gebied van de Sollembeemd wordt een natuurinrichtingsproject voorzien. De Molenbeek
structureert dit gebied. Er dient dan ook afdoende ruimte geboden te worden aan water. Het landelijk wonen kent
er een aangenaam karakter te midden van het gemengde open ruimtegebied ondanks zijn nabijheid bij het
Vlaams strategisch gebied rond Brussel. Het behoud van de gemengde open ruimtegebieden zorgt voor een
groene dooradering van het woonweefsel en voor een recreatieve meerwaarde van het gebied.
Globaal kan gesteld worden dat te Huizingen dient gestreefd te worden naar een gezond evenwicht tussen ruimte
voor wonen, werken, voorzieningen, recreatie, groen en natuur om zo te komen tot een structuur waarbij de
verschillende elementen elkaar ondersteunen en versterken. Om deze beleidsopties te concretiseren kan een
RUP worden opgemaakt. De opmaak ervan biedt garanties voor een integrale kijk op de ruimtelijke
ontwikkelingsperspectieven te Huizingen. Voor verdichting op specifieke locaties binnen dit RUP worden
volgende randvoorwaarden voorop gesteld:
- het bewaren van de eigenheid van de landelijke kernen en het afstemmen op de draagkracht van de
omgeving;
- het voorzien van een voldoende aanbod met verschillende woontypologieën in functie van een
gedifferentieerd woonbeleid (studio, appartement, kavels, huisvesting senioren, sociale huisvesting…);
- de historische context en beeldbepalende elementen (gebouwen, bomen, plekken) van het centrumgebied
worden zoveel mogelijk behouden om de authenticiteit van de individuele kern te bewaren;
- meergezinswoningen en appartementen zijn alleen mogelijk indien ze op een harmonische wijze ingepast
worden in het bestaande gabariet van de straat en de typologie van de aanwezige bebouwing;
- een belangrijk aandachtspunt bij het bepalen van het aantal bouw- en woonlagen is de bijkomende
verkeersgeneratie die meergezinswoningen met zich meebrengen. De nabijheid van openbaar vervoer en
het voorzien van voldoende parkeervoorzieningen op eigen terrein zijn vereist;
- binnen de woonkernen worden leegstaande woningen en gebouwen aan de uitgeruste wegen prioritair
benut;
- de kwalitatieve inrichting van het openbaar domein;
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel 85 ruimtelijk structuurplan
D+A Consult versie GR2 2012
- het nastreven van een architecturale kwaliteit van toekomstige bouwprojecten die inspeelt op de bebouwde
omgeving.
7.5. Woonkern Dworp in het buitengebied
Kaart R 12: Gewenste ruimtelijke structuur woonkern Dworp
Voor Dworp wordt een verdere ontwikkeling van wonen en werken op niveau van de lokale kern vooropgesteld.
Hierbij dienen aanwezige voorzieningen behouden en verder uitgebouwd te worden zodat Dworp een zekere
graad van zelfvoorziening voor zijn inwoners kan realiseren. Lokale voorzieningen, verzorgende, sociaal-
culturele, gemeenschapsfuncties en commerciële activiteiten ondersteunen de woonfunctie en dienen
geconcentreerd te worden in het centrumgebied. Het betreft in de eerste plaats een versterking van de lokale
handelsvoorzieningen. De vestigingen zijn op maat van de kern, de aanwezige bouwmorfologie en de
verkeersdoortocht. Nieuwe baanontwikkelingen kunnen niet meer toegelaten worden. Op de gewenste ruimtelijke
structuur voor Dworp wordt indicatief wonen in kerngebied en een centrumgebied afgebakend
(ontwikkelingsperspectieven zie 3.2.2.2). De exacte afbakening zal onderdeel uitmaken van het onderzoek bij de
opmaak van een concreet RUP. In Dworp wordt de bestaande toestand inzake woonontwikkeling geconsolideerd
en beperkt afgewerkt. Deze kern dient zijn landelijke (kleinschalige) karakter te behouden. De afwerking van de
nederzettingsstructuur dient te gebeuren met respect voor de kleinschaligheid van de kern, zijn morfologie en
functioneren. Rond het kerngebied komt residentieel woongebied en landelijk wonen voor.
De Alsembergsesteenweg snijdt grote delen van het woongebied van Dworp in tweeën. Een
doortochtherinrichting, waarbij een evenwichtige relatie tussen het doorgaande en lokale verkeer wordt
gerealiseerd, kan de steenweg een belangrijke functie verschaffen in de kernversterking van Dworp. Hierbij staat
de afbakening van het woongebied en het woonkerngebied door ruimtelijke en verkeerskundige poorten voorop.
De buitenpoorten die het woongebied aankondigen kunnen voorzien worden ter hoogte van Het Gravenhof en de
gemeentegrens. De binnenpoorten worden ingericht aan de Kerkstraat en de Wijmenhofstraat. De binnenpoorten
dienen duidelijk het verblijfsgebied van Dworp aan te duiden en dit met een aangepast verkeersregime. In dit
kerngebied worden fietser en voetganger centraal gesteld.
In de vallei van de Molenbeek aan de noordelijke dorpsrand staat landschaps- en natuurontwikkeling voorop
samen met waterberging. Het landelijk wonen aan de Brouwerijstraat en de Molenbeekstraat wordt op dit
valleigebied afgestemd. De open ruimtegebieden omheen Dworp kunnen passend toegankelijk gemaakt worden
vanuit de woongebieden door de herwaardering van het trage wegennetwerk.
Om deze beleidsopties te concretiseren kan een RUP worden opgemaakt. De opmaak ervan biedt garanties voor
een integrale kijk op de ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven te Dworp. Voor verdichting op specifieke locaties
binnen dit RUP worden volgende randvoorwaarden voorop gesteld:
- het bewaren van de eigenheid van de landelijke kernen en het afstemmen op de draagkracht van de
omgeving;
- het voorzien van een voldoende aanbod met verschillende woontypologieën in functie van een
gedifferentieerd woonbeleid (studio, appartement, kavels, huisvesting senioren, sociale huisvesting…);
- de historische context en beeldbepalende elementen (gebouwen, bomen, plekken) van het centrumgebied
worden zoveel mogelijk behouden om de authenticiteit van de individuele kern te bewaren;
- meergezinswoningen en appartementen zijn alleen mogelijk indien ze op een harmonische wijze ingepast
worden in het bestaande gabariet van de straat en de typologie van de aanwezige bebouwing;
- een belangrijk aandachtspunt bij het bepalen van het aantal bouw- en woonlagen is de bijkomende
verkeersgeneratie die meergezinswoningen met zich meebrengen. De nabijheid van openbaar vervoer en
het voorzien van voldoende parkeervoorzieningen op eigen terrein zijn vereist;
- binnen de woonkernen worden leegstaande woningen en gebouwen aan de uitgeruste wegen prioritair
benut;
- de kwalitatieve inrichting van het openbaar domein;
- het nastreven van een architecturale kwaliteit van toekomstige bouwprojecten die inspeelt op de bebouwde
omgeving.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
86
8. Aanpak van zonevreemde entiteiten
8.1. Toetsingskader
Al de elementen met betrekking tot de zonevreemde constructies werden in een beslissingsboom gegoten. Deze beslissingsboom dient als algemeen afwegingskader
gehanteerd te worden voor zonevreemde constructies. Deze figuur bundelt de verschillende ‘componenten’ en ‘schakels’ die worden besproken in de aparte sectorale aanpak
(cfr. aanpak zonevreemde woningen, bedrijvigheid en recreatie.)
ja nee
ontwikkelingsperspectieven
op niveau woongebied (8.4.1)
ja nee
Zonevreemde recreatie Zonevreemde bedrijvigheid Zonevreemde woningen
ja nee
behoort de woning tot het markant bouwkundig erfgoed van de gemeente?
sluit de woning direct (50 m)
aan bij het woongebied?
ontwikkelings-perspectieven markant
bouwkundig erfgoed (8.3.1)
ja nee
is het bedrijf gelegen aansluitend bij het woonweefsel? -
is de zonevreemde recreatie gelegen in het woonweefsel ?
grondgebonden landbouwgebieden
het gevarieerde valleigebied van de Zenne
- lokale gebieden voor natuur -
open ruimtestructuur
parkgebieden met verweving van functies
open ruimte corridors -
- open ruimtecorridors - stapsteenverbindingen in het
bebouwde weefsel
open ruimtecategorieën
grondgebonden
landbouwgebieden gevarieerde valleigebied
van de Zenne
- lokale gebieden voor natuur - elementen van de bovenlokale
open ruimtestructuur parkgebieden met
verweving van functies
open ruimte corridors
- ecologische verbindingen
- open ruimteverbindingen - stapsteenverbindingen in het
bebouwde weefsel bebouwde weefsel
wanneer de zonevreemde constructie voorkomt in het ‘hart’ van het land van Teirlinck gelden steeds specifieke randvoorwaarden
ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gewenste open
ruimtestructuur (8.2)
ontwikkelingsperspectieven op niveau woongebied (8.5.1)
ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gewenste open ruimtestructuur (8.2)
nee ja
ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gebieden voor bedrijvigheid en
gemeenschapsvoorzieningen (8.3.3)
ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gewenste
open ruimtestructuur (8.2)
situeert de woning zich in een zone bestemd voor
bedrijvigheid of
gemeenschapsvoorzieningen
ontwikkelings-perspectieven op niveau
woongebied (8.3.2)
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
87
8.2. Ontwikkelingsperspectieven op niveau van de gewenste open ruimtestructuur
Binnen de open ruimte worden verschillende gebieden onderscheiden met eigen gewenst ontwikkelingsperspectief (cfr. de gewenste open ruimte structuur). Afhankelijk van
deze ontwikkelingen wordt een verschillend beleid uitgezet voor de aanpak van de zonevreemde constructies.
I. De grondgebonden landbouwgebieden
Gewenste ontwikkeling Toetsingskader voor zonevreemde constructies
- ruimte voor grondgebonden landbouw vrijwaren;
- versterken van het typische plateaulandschap met
markante solitaire bomen op kruispuntjes van veldwegen,
voetwegen...;
- versterken van landschapsvormende elementen zoals
houtkanten, taluds en KLE’s in het algemeen;
- behoud en aandacht voor holle wegen met taludschouder
en houtkanten;
- behoud van onverharde wegen en landbouwwegen;
- versterken van de akkervogelgemeenschap door middel
van vrijwillige beheersovereenkomsten;
- ruimte voor recreatief medegebruik en plattelandstoerisme;
- bestaande grootschalige gebouwen integreren in het
landschap (erfbeplanting aanmoedigen rond bedrijven,
loodsen, en nieuwe boerderijen);
- geen nieuwe niet-agrarische bebouwing toelaten;
- landschappelijk kaderen / integreren van de bestaande
agrarische gebouwen;
- kleinschalige horecavoorzieningen kunnen toegelaten
worden in functie van uitbouw toeristische voorzieningen
(land van Teirlinck).
Woningen
- vergunde woningen: ver- en herbouwen, uitbreiden, uitbreiding tot 1000m³.
Bedrijven
- vergunde bedrijven kunnen behouden blijven. Vernieuwing van milieu- of exploitatievergunning of
uitbreiding van activiteiten kan slechts indien zij voldoen aan volgende voorwaarden:
- indien zij hetzij kleinschalig zijn; hetzij meer grootschalig maar verweefbaar zijn met de agrarische
functie. Bedrijven die de agrarische structuur en specifiek de landbouwgebieden verder aantasten
kunnen niet behouden blijven;
- indien zij goed ontsloten zijn via het bestaande wegennet;
- indien zij geen milieuhinder veroorzaken die niet door het nemen van maatregelen kan beperkt
blijven tot de site;
- indien ze geen afbreuk doen aan de ecologische waarde van het gebied.
- uitbreiding kan uitsluitend indien hierdoor geen bijkomende overlast wordt gegenereerd voor de open
ruimte. Dit impliceert dat er geen bijkomende verkeersoverlast of parkeerdruk, geen bijkomende
milieuhinder en geen verdere landschappelijke aantasting van de open ruimte veroorzaakt wordt.
Recreatieve voorzieningen
- recreatieve voorzieningen worden maximaal afgebouwd tenzij zij gekoppeld zijn aan of aansluiten bij een
geselecteerde kern en bij het woonweefsel uit de gewenste nederzettingstructuur. In dit geval dienen zij
bijkomend te beantwoorden aan volgende randvoorwaarden:
- van goede kwaliteit zijn;
- goed ontsloten zijn via het bestaande wegennet;
- geen hinder veroorzaken die niet door het nemen van maatregelen kan beperkt blijven tot de site.
- uitbreiding kan uitsluitend indien hierdoor geen bijkomende overlast wordt gegenereerd voor de open
ruimte. Dit impliceert dat er geen bijkomende verkeersoverlast of parkeerdruk, geen bijkomende
milieuhinder en geen verdere landschappelijke aantasting van de open ruimte veroorzaakt wordt;
- een uitzondering wordt gemaakt voor deze laagdynamische recreatieve voorzieningen die niet aansluiten
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
88
bij het woonweefsel maar dermate zijn uitgebouwd dat zij een meerwaarde bieden aan de lokale
recreatieve structuur of een meerwaarde vormen binnen de uitbouw van het land van Teirlinck.
II. Het gevarieerde valleigebied van de Zenne
Gewenste ontwikkeling Toetsingskader voor zonevreemde constructies
- behoud en versterking van de mozaïekstructuur gevormd
door het patchwork van kleinschalige akkers, permanente
graslanden en lijnvormige landschapselementen;
- landbouw en landschapsbeheer gaan hand in hand met het
doel een ecologische meerwaarde te creëren (stimuleren
van beheersovereenkomsten);
- herstel, behoud en aanplanten van hoogstamfruitbomen;
- vegetatiebescherming langsheen de sloten;
- versterken van de amfibieënpopulatie door uitbreiding en
onderhoud van alluviale land– en waterbiotopen;
- beekvalleien in het landschap zichtbaar maken door ruimte
te geven aan oevervegetatie, meanders en herstel van
moerassige gebieden;
- maatregelen inzake overstromingsproblematiek;
- verbindingen creëren tussen geïsoleerde waardevolle
biotopen;
- natuurgericht bosbeheer bij kleine broekbossen en
populierenaanplanten;
- aangepast beheer op de graslanden toepassen;
- ruimte voor recreatief medegebruik en plattelandstoerisme;
- bestaande vergunde constructies kunnen onder bepaalde
voorwaarden worden behouden;
- geen nieuwe niet-agrarische bebouwing toelaten.
Woningen
- vergunde woningen: verbouwen, uitbreiden, uitbreiding tot 1000m³;
Bedrijven
- vergunde bedrijven kunnen behouden blijven. Vernieuwing van milieu- of exploitatievergunning of
uitbreiding van activiteiten kan slechts indien zij voldoen aan volgende voorwaarden:
- indien zij hetzij kleinschalig zijn; hetzij meer grootschalig maar verweefbaar zijn met de agrarische
functie. Bedrijven die de agrarische structuur en specifiek de landbouwgebieden verder aantasten
kunnen niet behouden blijven;
- geen afbreuk doen aan ecologisch-landschappelijke waarden van het gebied;
- geen barrière vormen voor de corridorfunctie van het valleigebied;
- indien zij goed ontsloten zijn via het bestaande wegennet;
- indien zij geen milieuhinder veroorzaken die niet door het nemen van maatregelen kan beperkt
blijven tot de site.
- uitbreiding kan uitsluitend indien hierdoor geen bijkomende overlast wordt gegenereerd voor de open
ruimte. Dit impliceert dat er geen bijkomende verkeersoverlast of parkeerdruk, geen bijkomende
milieuhinder en geen verdere landschappelijke aantasting van de open ruimte veroorzaakt wordt.
Recreatieve voorzieningen
- recreatieve voorzieningen worden maximaal afgebouwd tenzij zij gekoppeld zijn aan of aansluiten bij een
geselecteerde kern en bij het woonweefsel uit de gewenste nederzettingstructuur. In dit geval dienen zij
bijkomend te beantwoorden aan volgende randvoorwaarden:
- van goede kwaliteit zijn;
- goed ontsloten zijn via het bestaande wegennet;
- geen hinder veroorzaken die niet door het nemen van maatregelen kan beperkt blijven tot de site.
- uitbreiding kan uitsluitend indien hierdoor geen bijkomende overlast wordt gegenereerd voor de open
ruimte. Dit impliceert dat er geen bijkomende verkeersoverlast of parkeerdruk, geen bijkomende
milieuhinder en geen verdere landschappelijke aantasting van de open ruimte veroorzaakt wordt;
- een uitzondering wordt gemaakt voor deze laagdynamische recreatieve voorzieningen die niet aansluiten
bij het woonweefsel maar dermate zijn uitgebouwd dat zij een meerwaarde bieden aan de lokale
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
89
recreatieve structuur of aan de uitbouw van het land van Teirlinck. Zij kunnen behouden blijven en verder
ontwikkelen.
III. De lokale gebieden voor natuur en de elementen van de bovenlokale open ruimtestructuur
Gewenste ontwikkeling Toetsingskader voor zonevreemde constructies
- groene ruimten grensstellend aan de stedelijkheid;
- verweving met recreatief medegebruik, maar in globo blijft
recreatie ondergeschikt aan de natuurdoelstellingen.
Periodiek kan recreatie geweerd worden;
- tegengaan verdere versnippering als gevolg van
bebouwing of infrastructuur;
- geen nieuwe harde functies of nieuwe bebouwing toelaten;
- kleinschalige horeca in functie van toeristisch-recreatieve
ontwikkeling kan toegelaten worden;
- geen nieuwe herbestemmingen naar harde functies;
- medegebruik van de landbouw met het oog op ecologische
doelstellingen en onder strikte randvoorwaarden;
- verbindingen creëren tussen geïsoleerde waardevolle
biotopen;
- uitbreiden van waardevolle bospercelen (versterking van
de historische boskernen);
- verbinden van de verschillende waardevolle bossen;
- overgangszones creëren tussen bos en aanpalende
functies opdat de bosranden als ecologische gradiënt
kunnen ontwikkeld worden;
- behoud en uitbreiding hoogstamboomgaarden;
- ecologische structuur van de waterlopen herwaarderen en
de waterkwaliteit verbeteren;
- aangepast beheer op de graslanden toepassen met het
oog op verschraling;
- vegetatiebescherming langsheen de sloten;
- versterken van de amfibieënpopulatie door uitbreiding en
onderhoud van alluviale land –en waterbiotopen;
- herstel van moerassige gebieden.
Woningen
- vergunde woningen kunnen altijd behouden blijven en verbouwd worden binnen bestaand volume;
- in kader van een RUP-benadering (cf. infra) kunnen ruimere ontwikkelingsperspectieven worden
toegestaan.
Bedrijven
- bedrijven kunnen uitsluitend behouden blijven indien het een vergunde activiteit betreft. Nieuwe
vergunningen voor bestaande bedrijven kunnen uitsluitend verleend worden mits de betreffende
bedrijven:
- opgenomen zijn binnen groengebieden verweven in de nederzettingsstructuur en hier verweefbaar
zijn met de woonfunctie;
- goed ontsloten zijn via het bestaande wegennet;
- geen enkele milieuhinder veroorzaken;
- gerekend worden onder kleinschalige horeca die in functie van toeristisch-recreatieve ontwikkeling
kan toegelaten worden.
- uitbreiding wordt niet toegestaan.
Recreatieve voorzieningen
- recreatieve voorzieningen worden maximaal afgebouwd tenzij zij:
- gekoppeld zijn aan of aansluiten bij een geselecteerde kern;
- aansluiten bij een recreatief knooppunt van bovenlokaal belang;
- geselecteerd zijn als te behouden infrastructuur voor de jeugdbeweging.
- indien zij nabij een geselecteerde kern gelegen zijn en een lokale voorziening betreffen dienen zij
bijkomend te beantwoorden aan volgende randvoorwaarden:
- van goede kwaliteit zijn;
- goed ontsloten zijn via het bestaande wegennet;
- geen enkele vorm van hinder veroorzaken die een nieuwe aantasting van de natuurlijke structuur
inhoudt;
- geen behoefte hebben aan uitbreiding.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
90
IV. De parkgebieden met een verweving van functies
Gewenste ontwikkeling Toetsingskader voor zonevreemde constructies
- behoud van groen karakter met gevarieerde invulling en
verweving van functies;
- maximale toegankelijkheid in functie van openbaar nut en
recreatie;
- verdere recreatieve ontwikkeling vergelijkbaar met de
huidige invulling is toegelaten;
- lawaaisporten worden niet toegelaten;
- horecavoorzieningen worden toegelaten in functie van
uitbouw toeristische voorzieningen op bovenlokaal niveau
evenals kampeervoorzieningen;
- diverse vormen van dagrecreatie en kleinschalige
verblijfsaccommodatie.
- behoud van alle kasteelparken (in aansluiting op de
aanwezige bosgebieden);
- behoud van het groene parkkarakter;
- mogelijkheid tot beperkte uitbreiding van bestaande
gebouwen die reeds een woonfunctie hebben;
- behoud van bestaande open ruimten en natuurwaarden
(behoud van alle aanwezige boscomplexen als groene
entiteiten binnen de gemeente);
- opmaak van adequate beheersplannen voor boscomplexen
met inbegrip van hun cultuurrecreatieve voorzieningen.
Woningen
- vergunde woningen: verbouwen, uitbreiden, uitbreiding tot 1000m³.
Bedrijven
- bedrijven kunnen uitsluitend behouden blijven indien ze behoren tot het recreatief kader (dienstverlening
of horeca;
- dienstverlenende bedrijven ten behoeve van recreatie (zoals fietsenverhuur…) en horecavoorzieningen
kunnen behouden blijven en verder ontwikkelen.
Recreatieve voorzieningen
- recreatieve voorzieningen worden maximaal afgebouwd tenzij zij:
- gekoppeld zijn aan of aansluiten bij een geselecteerde kern;
- aansluiten bij een recreatief knooppunt van bovenlokaal belang;
- geselecteerd zijn als te behouden voorziening en gelegen in effectief parkgebied (niet geldig voor
kasteelparken).
- indien zij nabij een geselecteerde kern gelegen zijn en een lokale voorziening betreffen dienen zij
bijkomend te beantwoorden aan volgende randvoorwaarden:
- van goede kwaliteit zijn;
- goed ontsloten zijn via het bestaande wegennet;
- geen enkele vorm van hinder veroorzaken die een nieuwe aantasting van de natuurlijke structuur
inhoudt.
- bij de verdere ontwikkeling van recreatieve voorzieningen dient maximaal rekening gehouden te worden
met de draagkracht van de omgeving.
V. Corridors
Gewenste ontwikkeling Toetsingskader voor zonevreemde constructies
Ecologische verbindingen
- hoofdfunctie (landbouw, bos, wonen…) blijft behouden;
- behoud van kleinere natuurgebieden;
- herstel en ontwikkeling van kleine landschapselementen;
- bouwvrij houden onbebouwde delen.
Voor het toetsingskader voor de zonevreemde constructies i.v.m. de gebieden voor ecologische
verbindingen, de open ruimteverbindingen en de stapsteenverbindingen in het bebouwde weefsel
worden de ontwikkelingsperspectieven bepaald zoals voorgeschreven voor de onderliggende geselecteerde
open ruimtegebieden.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
91
Open ruimteverbindingen
- functionele of visuele verbinding op lokaal niveau;
- verbindingselement in het netwerk van landbouwgebieden,
beekvalleien en natuurgebieden.
Stapsteenverbindingen in het bebouwde weefsel
- maximaal vrijwaren en versterken van groenelementen in
het bebouwde weefsel;
- groene verbindingen waarbij wordt ingespeeld op
bestaande natuurwaarden.
Aanvullend hierop zijn er echter een aantal specifieke randvoorwaarden van belang:
- ecologische verbindingen:
- maximale aandacht voor groenelementen en het optimaliseren van de natuurlijke waarden;
- de ingreep mag geen onherroepelijke schade toebrengen aan de aanwezige natuurlijke en
ecologische waarden of mag de totstandkoming van een ecologische verbinding in de toekomst niet
hypothekeren.
- open ruimteverbindingen:
- aandacht voor het optimaliseren van functionele en visuele relaties;
- de ingreep mag geen onherroepelijke schade toebrengen aan de aanwezige functionele en visuele
relaties of mag de totstandkoming ervan in de toekomst niet hypothekeren.
- stapsteenverbindingen in het bebouwde weefsel:
- maximale aandacht voor groenelementen en het optimaliseren van de natuurlijke waarden;
- de ingreep mag geen onherroepelijke schade toebrengen aan de aanwezige natuurlijke en
ecologische waarden of mag de totstandkoming van stapsteenverbindingen in de toekomst niet
hypothekeren.
VI. Zonevreemde constructies gelegen in Speciale Beschermingszones
Gewenste ontwikkeling Toetsingskader voor zonevreemde constructies
Zonevreemde constructies die gelegen zijn in VEN- gebieden (Vlaams ecologisch netwerk) en Speciale Beschermingszones (vogel- en habitatrichtlijnen) vereisen een specifieke
aanpak. Indien er in deze zones een vergunningsplichtige activiteit die, of een plan of programma dat, afzonderlijk of in combinatie met een of meerdere bestaande of
voorgestelde activiteiten, plannen of programma’s, een betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van een Speciale Beschermingszone en de VEN-gebieden kan
veroorzaken, dient het project onderworpen te worden aan een passende beoordeling wat betreft de betekenisvolle effecten voor de Speciale Beschermingszone of natuurtoets
betreffende de VEN-gebieden.
De goedkeuring van de vergunning, het plan of programma kan slechts gebeuren indien de uitvoering ervan geen betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken kan
veroorzaken, eventueel door het opleggen van voorwaarden om de schade te voorkomen, te beperken of te herstellen. De algemene natuurtoets en de passende beoordeling (=
verscherpte natuurtoets) gaat na of er vermijdbare schade wordt veroorzaakt.
De Speciale Beschermingszones (SBZ) zijn afgebakende gebieden die het voortbestaan op lange termijn dienen te garanderen van de habitat en soorten op de bijlagen I en II
bij de habitatrichtlijn
Gemeente Beersel 92 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
8.3. Zonevreemde woningen
Bij de aanpak van zonevreemde woningen wordt er een globaal kader gehanteerd en wordt er niet gefocust op de
problematiek van de individuele woning. Dit globaal kader is reeds grotendeels vastgelegd in de Vlaamse codex
Ruimtelijke Ordening. De gemeente wenst dit globaal kader verder aan te vullen. Dit kan gerealiseerd worden
door de opmaak van een RUP zonevreemde woningen. De krijtlijnen van het beleid dat de gemeente wenst te
voeren met betrekking tot zonevreemde woningen worden hier vastgelegd. Het merendeel van de zonevreemde
woningen in de gemeente zullen behandeld worden volgens de regelgeving uit de codex en zullen dan ook niet
opgenomen worden in het RUP zonevreemde woningen. In dit RUP wenst de gemeente volgende categorieën
van zonevreemde woningen op te nemen:
- woningen aansluitend bij het woongebied;
- woningen in de gebieden voor bedrijvigheid en gemeenschapsvoorzieningen;
- woningen in open ruimtebestemmingen (indien de gemeente hier bijkomende bepalingen t.o.v. de codex
wenst op te leggen).
Hieronder wordt voor deze drie categorieën een algemeen beleidskader uitgewerkt. Het RUP zonevreemde
woningen heeft als doel ontwikkelingsperspectieven te formuleren voor de zonevreemde woningen. Hierbij wordt
het gewestplan niet gewijzigd, maar het RUP vormt een aanvullend instrument bij het gewestplan voor wat betreft
de zonevreemde woningen. Alleen vergunde woningen of woningen die vergund worden geacht, komen in
aanmerking. Daarbij wordt als bijkomende voorwaarde gesteld dat het om volwaardige woningen moet gaan die
permanent bewoond zijn. Illegaal opgetrokken woningen komen niet in aanmerking. Volgende randvoorwaarden
dienen gerespecteerd te worden:
- verwaarloosde woningen, woningen die langer dan twee jaar leegstaan en illegaal opgetrokken woningen
komen niet in aanmerking binnen de opmaak van het thematische RUP;
- een herbestemming mag de toekomst van de omliggende landbouwbedrijven niet hypothekeren;
- nieuwe functies moeten passen bij de aard van het buitengebied;
- er dient een degelijke aansluiting te zijn op de openbare riolering of het afvalwater dient verwerkt te worden
doormiddel van kleinschalige waterzuivering;
- woningen in de beeklandschappen en de bosgebieden op de plateaus moeten ruimtelijk ingepast worden in
de omgeving;
- voor de ontwikkelingsmogelijkheden en de differentiatie wordt er verwezen naar de
ontwikkelingsperspectieven inzake de gewenste open ruimtestructuur.
Naast dit beleid omtrent zonevreemde woningen wenst de gemeente eveneens een specifiek beleid voor zijn
markant bouwkundig erfgoed uit te werken. Hiertoe kan eveneens een RUP worden opgemaakt.
De beslissingsboom onder 8.1 bepaalt tot welke categorie een zonevreemde woning behoort.
8.3.1. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN MARKANT BOUWKUNDIG ERFGOED
De gemeente wenst aan zijn zonevreemd markant bouwkundig erfgoed dezelfde ontwikkelingsperspectieven te
geven als aan zijn zone-eigen markant bouwkundig erfgoed. Deze ontwikkelingsperspectieven werden uitgewerkt
onder Markant bouwkundig erfgoed (zie 3.3.2.3).
8.3.2. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU WOONGEBIED
In een beperkt aantal situaties worden op perceelsniveau ontwikkelingsperspectieven toegestaan gelijkaardig aan
deze van de bestemming woongebied op het gewestplan. Dit geldt uitsluitend voor zonevreemde woningen die
aansluiten bij de bestaande kernen zoals zij geselecteerd zijn in de gewenste ruimtelijke structuur.
Daarnaast wenst de gemeente deze regel ook toe te passen voor woningen gelegen in aansluiting op landelijke
woonlinten langs de goed uitgeruste wegen van de gemeente. Hierbij dient echter een afweging gemaakt te
worden ten opzichte van de gewenste open ruimtestructuur.
Het betreft meerdere zonevreemde woningen waarvan de afstand tussen de gevel van de zonevreemde
woningen en de grens van het dichtstbijzijnde juridisch woongebied maximaal 50 m bedraagt. Bovendien dient de
woning zich te bevinden op maximaal 60 m van een volledig uitgeruste weg (nutsleidingen, rioleringen, verhard,
openbare verlichting…) en in eerste bouworde. Woningen in 2de
bouworde binnen de 60 m van de openbare weg
met een toegangsweg gecreëerd in een goedgekeurde verkaveling komen eveneens in aanmerking. Bij dit alles
is het in geen geval de bedoeling om een bijkomend juridisch aanbod te creëren. Het creëren van nieuwe
bouwpercelen is uitgesloten. Het kan geenszins de bedoeling zijn om verlintingen in de hand te werken.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
93
Het RUP moet rekening houden met volgende ontwikkelingsperspectieven:
- de verordeningen van de aangrenzende gebieden (percelen) bepalen mee de ontwikkelingsperspectieven
voor de woningen. Vergelijkbare bestemmingen, functies en inrichtingsprincipes worden nagestreefd opdat er
een uniforme ruimtelijke structuur kan ontstaan. Daarbij dient een onderscheid gemaakt te worden tussen de
meer dense bebouwing in de kernen (wonen in de kernen) en de verspreide bebouwing en wijken
(residentieel en landelijk wonen);
- de woningen mogen behouden blijven; herbouw en verbouwen is toegestaan tot 1000 m³ globaal volume;
- de bouwmaterialen dienen geïntegreerd te zijn in het landschap;
- de tuinoppervlakte kan integraal als tuin worden aangewend;
- in de tuinzone van het perceel met de zonevreemde woning mag maximaal 1 constructie tot 30 m² per
perceel worden toegestaan als bijgebouw bij een bestaand hoofdgebouw.
8.3.3. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU VAN DE GEBIEDEN VOOR BEDRIJVIGHEID EN
GEMEENSCHAPSVOORZIENINGEN
Woningen binnen de gebieden voor bedrijvigheid en gemeenschapsvoorzieningen zullen afhankelijk van hun
omgeving al dan niet behouden kunnen blijven. De leidraad hierbij is dat de aanwezige of volgens de vigerende
bestemming bedoelde activiteiten verweefbaar zijn met de woonfunctie.
Indien de functies verweefbaar zijn gelden volgende ontwikkelingsperspectieven:
- de woningen mogen behouden blijven; her- en nieuwbouw is toegestaan tot het decretaal bepaald volume;
- de woonfunctie is toegelaten eventueel in combinatie met een activiteit die afgestemd is op de bestemming
(bedrijvigheid, recreatie, gemeenschapsvoorziening);
- de bestaande tuinoppervlakte kan integraal als tuin behouden blijven;
- een kleinschalig tuinhuis is toegelaten;
- geen bergingen, werkhuizen of garages in de tuinzone tenzij dit verenigbaar is met de bestaande
bestemming.
Indien de geëigende functies van de bestaande bestemming niet verenigbaar zijn met de woonfunctie, krijgen
deze functies prioriteit in ontwikkeling ten opzichte van de woonfunctie. Volgende ontwikkelingsperspectieven
worden voorop gesteld:
- de woningen mogen behouden blijven maar beperkt tot hun huidig volume. Binnen dit volume is geen
herbouw en nieuwbouw toegestaan. Slechts constructieve ingrepen zijn toegelaten;
- alleen de woonfunctie is toegelaten;
- de tuinoppervlakte wordt beperkt tot de huidig ingerichte private tuin die bij de woning hoort;
- een kleinschalig tuinhuis is toegelaten;
- geen bergingen, werkhuizen of garages in de tuinzone.
8.3.4. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU VAN DE GEWENSTE OPEN RUIMTESTRUCTUUR
De ontwikkelingsperspectieven voor zonevreemde woningen in de open ruimtestructuur die niet behoren tot één
van bovenstaande categorieën worden weergegeven in sectie 8.2.
8.4. Zonevreemde bedrijvigheid
8.4.1. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU WOONGEBIED
Voor zonevreemde bedrijvigheid aansluitend bij het woongebied gelden de ontwikkelingsperspectieven die
aansluiten bij het niveau van het woongebied. Hiertoe wordt de regelgeving voor zonevreemde constructies, niet
zijnde woningbouw, zoals vastgelegd in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening toegepast. De ontwikkelingen
mogen echter geenszins een afbreuk doen aan de woonkwaliteit.
8.4.2. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU VAN DE GEWENSTE OPEN RUIMTESTRUCTUUR
De ontwikkelingsperspectieven voor zonevreemde bedrijvigheid in de open ruimtestructuur die niet behoren tot
één van bovenstaande categorieën worden weergegeven in sectie 8.2.
Richtinggevend deel
Gemeente Beersel ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
94
8.5. Zonevreemde recreatie
8.5.1. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU WOONGEBIED
Voor zonevreemde recreatie in of aansluitend bij het woongebied gelden de ontwikkelingsperspectieven die
aansluiten bij het niveau van het woongebied. Hiertoe wordt de regelgeving voor zonevreemde constructies, niet
zijnde woningbouw, zoals vastgelegd in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening toegepast. De ontwikkelingen
mogen echter geenszins een afbreuk doen aan de woonkwaliteit.
8.5.2. ONTWIKKELINGSPERSPECTIEVEN OP NIVEAU VAN DE GEWENSTE OPEN RUIMTESTRUCTUUR
De ontwikkelingsperspectieven voor zonevreemde recreatie in de open ruimtestructuur die niet behoren tot één
van bovenstaande categorieën worden weergegeven in sectie 8.2.
Bindend deel
Gemeente Beersel i ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Inhoudstafel
Algemene bepalingen ......................................................................................................... 1
1. UITVOERING STRUCTUURPLAN ..................................................................................................................... 1
Specifieke bepalingen ......................................................................................................... 1
2. OPEN RUIMTESTRUCTUUR ........................................................................................................................... 1
1. Selectie grondgebonden landbouwgebieden op de Kouters .................................................................... 1
2. Selectie gevarieerd valleigebied van de Zenne ....................................................................................... 1
3. Selectie lokale gebieden voor natuur ....................................................................................................... 1
4. Selectie parkgebieden met een verweving van functies .......................................................................... 1
5. RUP’s ter realisatie van het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’ .................................. 2
3. NEDERZETTINGSSTRUCTUUR ....................................................................................................................... 2
6. RUP hoofddorp Alsemberg ...................................................................................................................... 2
7. RUP’s woonkernen in het buitengebied ................................................................................................... 2
8. RUP Kerk Lot ........................................................................................................................................... 2
9. RUP Vroenenbos ..................................................................................................................................... 2
10. RUP Kerkeveld ........................................................................................................................................ 2
11. RUP Zonevreemde woningen .................................................................................................................. 2
12. Selectie markant erfgoed ......................................................................................................................... 2
4. ECONOMISCHE STRUCTUUR ......................................................................................................................... 3
13. RUP Zenneveld ....................................................................................................................................... 3
14. RUP’s Zonevreemde bedrijven ................................................................................................................ 3
5. RECREATIEVE STRUCTUUR .......................................................................................................................... 3
15. RUP Rilroheide ........................................................................................................................................ 3
16. RUP kasteelpark Gravenhof .................................................................................................................... 3
17. RUP Sanatoriumstraat ............................................................................................................................. 3
18. RUP Speelbos – Bricout .......................................................................................................................... 3
Bindend deel
Gemeente Beersel 1 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Algemene bepalingen
1. Uitvoering structuurplan
De gemeente verklaart zich bereid om de nodige financiële middelen ter beschikking te stellen tot het realiseren
van de gewenste ruimtelijke structuur. Daarvoor maakt zij jaarlijks een selectie uit de bindende bepalingen
gekoppeld aan de begroting.
Specifieke bepalingen
2. Open ruimtestructuur
1. Selectie grondgebonden landbouwgebieden op de Kouters
In zoverre deze selecties geen onderwerp uitmaken van een selectie op gewestelijk of provinciaal niveau
selecteert de gemeente Beersel volgende grondgebonden landbouwgebieden binnen de gewenste ruimtelijke
structuur:
- het landbouwgebied Wouweringen – Krabbos;
- het landbouwgebied van Dworp (Grootheide, Rilroheide, Destelheide);
- het landbouwgebied Bruine Put – Dikke Mier – Meigemheide;
- het landbouwgebied tussen Gasthuisbos, Dwersbos en Kleetbos.
2. Selectie gevarieerd valleigebied van de Zenne
In zoverre deze selecties geen onderwerp uitmaken van een selectie op gewestelijk of provinciaal niveau
selecteert de gemeente Beersel volgende gebieden als het gevarieerde valleigebied van de Zenne binnen de
gewenste ruimtelijke structuur:
- de Zennebeemden;
- gebied van de Lotbeek – Hellestraat;
- het gemengde open ruimtegebied rondom Lot.
3. Selectie lokale gebieden voor natuur
In zoverre deze selecties geen onderwerp uitmaken van een selectie op gewestelijk of provinciaal niveau
selecteert de gemeente Beersel volgende lokale gebieden voor natuur binnen de gewenste ruimtelijke structuur:
- bosgebied Kleetbos en omgeving;
- bosgebieden van de Dekt;
- bosgebieden van de Eikenheide en Elsemheide;
- bosgebieden van de Disbeek;
- bosgebieden aansluitend op het provinciaal domein;
- open ruimtegebied van de Laarheide;
- open ruimtegebied van de Nering;
- vallei- en bosgebieden van de Molenbeek – Ten Broek;
- open ruimtegebied van de Beemd – Sollenberg;
- vallei van de Koekoekbeek;
- vallei van de Zenne en de Lotbeek.
4. Selectie parkgebieden met een verweving van functies
In zoverre deze selecties geen onderwerp uitmaken van een selectie op gewestelijk of provinciaal niveau
selecteert de gemeente Beersel volgende parkgebieden binnen de gewenste ruimtelijke structuur:
- Dachelenberg – Frankveld;
- Rondenbos;
- kasteelpark van Beersel;
- park Molenbeek – Het Broek (zuidwestelijk van Alsemberg);
- kasteelpark Gravenhof;
- lokale gebieden van het provinciaal domein en in zover deze niet behoren tot een bovenlokale selectie;
Bindend deel
Gemeente Beersel 2 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
- parkgebied Brusselsesteenweg – Deneyerstraat;
- parkgebied Kerkeveld/Grote Baan te Beersel;
- parkgebied De Ceder;
- parkgebied te Dwersbos.
5. RUP’s ter realisatie van het natuur- en landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’
De gemeente zal de nodige RUP’s opmaken om te komen tot een realisatie van het natuur- en
landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’. De concretisering van de 10 strategische projecten en het realiseren
van de gewenste open ruimtestructuur en het gewenste landschapsbeeld vormen hierbij een belangrijk
uitgangspunt.
3. Nederzettingsstructuur
6. RUP hoofddorp Alsemberg
Om de verdere ontwikkelingen in zijn hoofddorp Alsemberg te sturen zal de gemeente een RUP opmaken. Hierbij
zullen het voorop gestelde kwantitatief woonbeleid en de gewenste ruimtelijke structuur geconcretiseerd worden
en dient ingezet te worden op een maximaal behoud van de open ruimte binnen het bebouwde weefsel. De
opmaak van dit RUP wordt gekoppeld aan de opmaak van het RUP Kerkeveld en het RUP Speelbos-Bricout.
7. RUP’s woonkernen in het buitengebied
Om de verdere ontwikkelingen in de woonkernen Huizingen, Dworp en Beersel te sturen zal de gemeente een
RUP opmaken. Hierbij zullen het voorop gestelde kwantitatief woonbeleid en de gewenste ruimtelijke structuur
geconcretiseerd worden.
8. RUP Kerk Lot
In het kader van het toekomstig gebruik van de kerk van Lot en omgeving wenst de gemeente via een RUP BPA
Blockbos te wijzigen. Ze wenst hier projecten mogelijk te maken binnen het doelgroepenbeleid samen met
handel, horeca, ontspanning en recreatie, scholen, kinderopvang, lokalen voor verenigingsleven. Welke
ontwikkelingsperspectieven hier concreet kunnen geboden worden zal onderdeel uitmaken van het onderzoek in
kader van de opmaak van het RUP.
9. RUP Vroenenbos
De gemeente zal binnen dit RUP een herbestemming van de KMO-zone doorvoeren om een woonproject i.f.v.
doelgroepenbeleid mogelijk te maken. Het gaat om het heropstarten als RUP van het BPA Vroenenbos – in
opmaak.
10. RUP Kerkeveld
Met de opmaak van dit RUP wenst de gemeente ruimte te bieden aan projecten in het kader van haar
doelgroepenbeleid en/of horeca (hotel). De opmaak van dit RUP wordt gekoppeld aan het RUP hoofddorp
Alsemberg en het RUP Kerkeveld.
11. RUP Zonevreemde woningen
De gemeente wenst voor de zonevreemde woningen op zijn grondgebied, meer bepaald de woningen in
kwetsbare gebieden, specifieke ontwikkelingsperspectieven vast te leggen afgestemd op de draagkracht in de
omgeving.
12. Selectie markant erfgoed
De gemeente zal een selectie maken van het markant erfgoed op zijn grondgebied. Om het behoud en een
kwalitatieve ontwikkeling ervan voor de toekomst te garanderen zullen ze specifieke ontwikkelingsperspectieven
vastleggen. Hiertoe zal een stedenbouwkundige studie worden uitgevoerd, eventueel gevolgd door de opmaak
van een RUP.
Bindend deel
Gemeente Beersel 3 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
4. Economische structuur
13. RUP Zenneveld
Met de opmaak van dit RUP wenst de gemeente de aanwezige bedrijvigheid zone-eigen te maken en sturend op
te treden in toekomstige ontwikkelingen op het terrein.
14. RUP’s Zonevreemde bedrijven
De gemeente wenst voor de zonevreemde bedrijven op zijn grondgebied specifieke ontwikkelingsperspectieven
vast te leggen afgestemd op de draagkracht in de omgeving. Er zal enkel een RUP opgemaakt worden voor de
zonevreemde bedrijven die onvoldoende ontwikkelingsperspectieven of rechtszekerheid kennen volgens hun
huidige juridische toestand. Het zal steeds gaan om een gebiedsspecifiek RUP.
5. Recreatieve structuur
15. RUP Rilroheide
Met de opmaak van dit RUP wenst de gemeente de recreatieve voorzieningen op de Rilroheide zone-eigen te
maken en in te zetten op een behoud en optimaliseren van de huidige infrastructuur. Er zal eveneens een
nabestemming vastgelegd worden.
16. RUP kasteelpark Gravenhof
Met de opmaak van dit RUP wenst de gemeente de toekomstige ontwikkelingsperspectieven voor het kasteelpark
Gravenhof vast te leggen.
17. RUP Sanatoriumstraat
Met de opmaak van dit RUP wenst de gemeente in te zetten op de ontwikkeling van een ontspanningsgebied in
kader van plattelandsontwikkeling met verblijfsrecreatie. Op deze wijze wil ze inzetten op het versterken van de
recreatieve waarden van het ‘Land van Teirlinck’.
18. RUP Speelbos – Bricout
Met de opmaak van dit RUP wenst de gemeente ruimte te bieden aan zijn gemeentelijke speelpleinwerking en
een speelbos te ontwikkelen. De opmaak van dit RUP wordt gekoppeld aan het RUP hoofddorp Alsemberg en het
RUP Kerkeveld.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 2 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Activiteitsgraad
De activiteitsgraad is de verhouding tussen de beroepsbevolking (d.i. de werkende bevolking en de werkloze
bevolking) en de actieve bevolking.
Afbakening
Een afbakening geeft precieze aanduiding van gebieden waar een specifiek gebiedsbeleid van toepassing is. De
afbakening gebeurt via een afbakeningsproces waarin alle betrokkenen samenwerken.
Afbakening van stedelijke gebieden
Afbakening van stedelijke gebieden is de precieze aanduiding van de delen van een gemeente waarin een beleid
van groei, concentratie en verdichting van toepassing is (= stedelijk-gebiedbeleid). De afbakening moet toelaten
binnen de grens van het stedelijk gebied de wenselijke kwalitatieve en kwantitatieve behoefte inzake
woningbouw, economische activiteit en andere activiteiten (de zogenaamde taakstellingen) op te vangen. De
afbakening gebeurt in een afbakeningsproces waarin alle betrokkenen samenwerken.
Agrarisch gebied
Het agrarisch gebied is het gebied dat aldus bestemd wordt op het gewestplan. Agrarisch gebied is een juridisch
begrip. De oppervlakte agrarisch gebied bestaat uit landbouwnuttige oppervlakte en niet landbouwnuttige
oppervlakte.
Bebossing / herbebossing / ontbossing.
Bebossing is de bezetting met bos, door menselijke ingreep of spontaan, van een oppervlakte, sinds vijftig jaar
niet meer met bos bezet. Herbebossing is de herbezetting, door menselijke ingreep of spontaan met een
bosvegetatie van een stuk grond dat de jongste vijftig jaar reeds met bos was bezet. Ontbossen is iedere
handeling waardoor een bos geheel of gedeeltelijk verdwijnt en aan de grond een andere bestemming of gebruik
wordt gegeven.
Bebouwingsdichtheid
De bebouwingsdichtheid is de dichtheid die de bebouwing aanneemt. Deze kan met verschillende kengetallen
worden uitgedrukt:
woningdichtheid = aantal woningen/totale oppervlakte (woningen/ha)
bruto-bebouwingscoëfficiënt = bebouwde oppervlakte/totale oppervlakte
netto-bebouwingscoëfficiënt = bebouwde oppervlakte/oppervlakte percelen (bouwpercelen privé en
openbaar)
(bruto) Vloer/Terreinindex (V/T) = vloeroppervlakte gebouwen/totale oppervlakte
(netto) Vloer/Terreinindex (V/T) = vloeroppervlakte gebouwen/oppervlakte percelen (bouwpercelen privé
en openbaar)
Beheersovereenkomst
Een beheersovereenkomst is een contract waarbij de beheerder met de overheid op vrijwillige basis afspraken
maakt over het natuur- en milieubeheer. In ruil ontvangt de beheerder een vergoeding. Beheersovereenkomsten
zijn erop gericht om de kwaliteit van het milieu of het landschap te behouden of te verbeteren. Mogelijkheden in
beheer zijn:
beheer van kleine landschapselementen;
botanisch beheer van akker- en grasland;
perceelsrandbeheer;
aanplanten van bomenrijen, houtkanten, knotbomen enz.;
verminderde bemesting in kwetsbaar gebied.
Beheersovereenkomsten zijn het aangewezen instrument voor de doelstelling verweving landbouw en natuur te
realiseren en alzo een grotere natuurwaarde te creëren.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 3 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Bereikbaarheid
Bereikbaarheid is de relatieve kwaliteitsmaat van een gebied die de gewogen reisweerstand naar al de erop
betrokken overige gebieden weergeeft. Anders gesteld is bereikbaarheid het gemak waarmee een plaats of een
voorziening kan worden bereikt.
Bermvegetaties.
Bermvegetaties zijn begroeiingen op bermen. Het zijn ecologische groene aders in het cultuurlandschap waar
vele planten en dieren tijdelijk of permanent een leefgebied hebben gevonden. Volgens het Bermbesluit (1984)
gaat het om bermen en taluds langs wegen, waterlopen en spoorwegen. In de omzendbrief van 4 juni 1987 is het
begrip bermen nader gedefinieerd als: alle terreinen, die bestaan uit zowel vlakke als hellende overgangszones
tussen de eigenlijke weginfrastructuur en andere gebruikersterreinen en die beheerd worden door een
publiekrechtelijke rechtspersoon. Wat de bermen langs waterlopen betreft wordt de strook bedoeld, waarop
plantengroei voorkomt. Met begraasde bermen worden de bermen bedoeld die in hoofdzaak begroeid zijn met
grassen en kruidachtige vegetaties.
Beroepsbevolking
De personen op arbeidsleeftijd (18-64 jaar) die actief zijn op de arbeidsmarkt, hetzij als werkzoekende (niet-
werkende werkzoekenden (NWWZ)), hetzij als werkende (loontrekkenden en niet-loontrekkenden). De
beroepsbevolking wordt aangegeven als een jaargemiddelde.
Beroepslandbouw
Beroepslandbouw is de beroepsmatige landbouwbedrijfsvoering: het voortbrengen (kweken) van planten en/ of
dieren in hoofd- of nevenberoep.
Beschermingsgebied voor grond- en oppervlaktewater
De beschermingsgebieden voor grond- en oppervlaktewater zijn de waterwinningsgebieden en hun
beschermingszones die op grond van het decreet van 24 januari 1984 houdende maatregelen inzake het
grondwaterbeheer worden afgebakend en waarin een aantal handelingen verboden of gereglementeerd zijn in
functie van de kwaliteitsbescherming van het grondwater.
Bindende bepaling
De bindende bepalingen van een ruimtelijk structuurplan zijn de spil tussen de in het richtinggevend gedeelte
uitgewerkte gewenste ruimtelijke structuur en de realisatie ervan. De functie van de bindende bepalingen bestaat
erin het dwingend karakter aan te geven voor de uitvoering van het ruimtelijk structuurplan via uitvoerende
instrumenten. De bindende bepalingen van het Ruimtelijk Structuurplan Beersel zijn bindend voor de gemeente
Beersel en haar diensten. De bindende bepalingen zijn niet bindend voor de burger.
Buffering
Ruimtelijke buffering is het van elkaar afschermen van twee of meer functies of activiteiten hetzij door ze op een
zekere afstand van elkaar te houden, hetzij door het aanbrengen van een andere functie of activiteit ertussen,
bijvoorbeeld een groenscherm tussen een bedrijventerrein en een woonwijk.
Buitengebied
Het buitengebied is het gebied waarin de open (onbebouwde) ruimte overweegt en waar een buitengebiedbeleid
wordt gevoerd. Elementen van bebouwing en infrastructuur die in functionele samenhang zijn met de niet-
bebouwde ruimte maken er onderdeel van uit en kunnen plaatselijk overwegen. Buitengebied is aldus een
beleidsmatig begrip.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 4 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Collectief en openbaar vervoer
Vervoer is het verplaatsen van personen en goederen. Onderscheid wordt gemaakt in:
particulier vervoer: niet voor iedereen onder gelijke voorwaarden toegankelijk (alleen voor de eigenaar
of de gemachtigde gebruiker);
openbaar vervoer: voor iedereen onder gelijke voorwaarden toegankelijk;.
collectief vervoer: vervoer waarbij er groepen van personen worden vervoerd
Doortocht
Een doortocht is een weg ingericht als doortocht of op basis van het doortochtenconcept. Het is een weg met een
verbindingsfunctie waarvan de inrichting ter hoogte van de passage van een woonkern is ingericht met prioriteit
voor verkeersveiligheid, verkeersleefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit van de woonkern. Dergelijke inrichting
bestaat bijvoorbeeld uit met een verlaagde ontwerpsnelheid uitgewerkt gemengde verkeersafwikkeling,
beveiligde oversteekplaatsen, pleinvorming, bijzondere stedenbouwkundige vormgeving, éénheid in vormgeving
en materiaalgebruik, begroening, ... en is specifiek voor de ruimtelijke kenmerken van de woonkern.
Duurzame mobiliteit
Duurzame mobiliteit is mobiliteit die past binnen de uitgangshouding van duurzame ruimtelijke ontwikkeling.
Hierbij worden de economische, de sociale en de ecologische componenten geïntegreerd benaderd.
Duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee
voor de toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoefte te voorzien. Dit
begrip is ontleend aan de Agenda 21 van de Verenigde Naties.
Duurzame ruimtelijke ontwikkeling
Duurzame ruimtelijke ontwikkeling is de vertaling van het begrip duurzame ontwikkeling naar het ruimtelijk beleid
toe. Dit wordt in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen als uitgangshouding genomen voor het formuleren van
de visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen. Dit is een ruimtelijke ontwikkeling gebaseerd op
draagkracht en kwaliteit voor de vrijwaring van een leefbare ruimte voor de volgende generaties, zonder de
aanspraken van de huidige generatie te hypothekeren. Deze algemene benadering wordt in het Ruimtelijk
Structuurplan Vlaanderen geoperationaliseerd op het niveau van Vlaanderen.
Ecologische basiskwaliteit
De ecologische basiskwaliteit garandeert het voortbestaan van organismen die gebonden zijn aan een milieu
waar de invloed van de menselijke activiteit overheerst of laat migraties toe van organismen die gebonden zijn
aan meer specifieke biotopen. De ecologische basiskwaliteit heeft voor wat het ruimtelijk aspect betreft,
betrekking op het voorkomen van natuurlijke elementen in het landschap en op de structuurkenmerken ervan.
Frictieleegstand
De frictieleegstand is de leegstand die noodzakelijk is om de woningmarkt naar behoren te doen functioneren.
Fysisch systeem
Het fysisch systeem is het geheel van eigenschappen, processen en onderlinge relaties van klimaat, lucht,
bodem en water. In ruimtelijke context zijn vooral de bodemeigenschappen en -processen en het watersysteem
van belang.
Gebiedsgericht beleid
Gebiedsgericht beleid is beleid dat zich richt op de ruimtelijke kenmerken van een bepaald gebied.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 5 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Hoevetoerisme
Hoevetoerisme is de vorm van toerisme die geïntegreerd is in een actief agrarisch bedrijf. Zie ook het begrip
‘plattelandstoerisme’.
Hoogdynamische recreatie
Onder hoogdynamische recreatieve infrastructuur wordt die infrastructuur verstaan die, omwille van haar
intrinsieke aard, in haar onmiddellijke omgeving sterke veranderingen en dynamiek teweegbrengt in de wijze van
functioneren van de bestaande ruimtelijke en sociaal-economische structuur en daardoor in belangrijke mate het
bestaande ruimtegebruik wijzigt (bv. door een sterk geconcentreerd voorzieningspakket of één grote voorziening
op één plaats, door de aanwezigheid van een grote groep mensen per oppevlakte-eenheid…)
Huiskavel
Kadastraal perceel of kadastrale percelen die ofwel behoren bij een vergunde woning ofwel behoren bij de stal of
stallen van de landbouw- en/of veeteeltinrichting zoals bedoeld in het mestdecreet en met de vergunde woning,
stal of stallen een ononderbroken geheel vormen; de begrenzing van de huiskavel vindt plaats op basis van een
duidelijk herkenbaar specifiek gebruik of op basis van een in het landschap duidelijk herkenbaar element.
Inbreiding
Inbreiding is de functionele of morfologische verdichting van het bebouwde weefsel.
Kern van het buitengebied
De beleidscategorie 'kernen van het buitengebied' bestaat uit de hoofddorpen en de woonkernen. In de kernen
van het buitengebied wordt, in toepassing van het principe 'gedeconcentreerde bundeling', de ruimtelijke
ontwikkeling met betrekking tot het wonen en de verzorgende activiteiten geconcentreerd. Deze dynamiek moet
op de schaal en op het tempo van het buitengebied worden gehouden. De specifieke eigenheid van het wonen
en werken in het buitengebied moet erkend en in relatie gebracht worden met het duurzaam functioneren van de
agrarische en de natuurlijke structuur.
Kernversterkend beleid
Kernversterkend beleid is het beleid dat vooropgesteld wordt voor de kernen van het buitengebied met het oog
op de kwalitatieve versterking en vernieuwing van de kernen en het ruimtelijk functioneren ervan. Het
kernversterkend beleid is noodzakelijk om de uitbreiding en uitwaaiering van kernen tegen te gaan. Het
kernversterkend beleid houdt maatregelen in voor een attractieve woonfunctie, een gedifferentieerde
woningvoorraad, het behoud van de economische dynamiek, het behoud van de voorzieningen, de leefbaarheid,
de bereikbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit in het algemeen.
Kleine landschapselementen
Kleine landschapselementen zijn waardevolle punt-, lijn- of strookvormige ecotopen met inbegrip van de
bijhorende vegetaties waarvan het uitzicht, de structuur of de aard al dan niet resultaat zijn van menselijk
handelen, en die deel uitmaken van de natuur zoals: bermen, bomen, bronnen, dijken, graften, houtkanten,
hagen, holle wegen, hoogstamboomgaarden, perceelsrandbegroeiingen, sloten, struwelen, poelen,
veedrinkputten en waterlopen.
Laagdynamische recreatie
Onder laagdynamische recreatieve infrastructuur wordt verstaan de infrastructuur die omwille van haar intrinsieke
aard, in haar onmiddellijke omgeving eerder beperkte veranderingen teweegbrengt in de bestaande ruimtelijke
en sociaal-economische structuur en in het bestaande ruimtegebruik.
Landschap
Het landschap is de resultante van de dynamische wisselwerking tussen de fysische omstandigheden (het
abiotisch en biotisch milieu) en de menselijke activiteiten.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 6 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Landschapselement
Een landschapselement is een discreet object in het landschap : een gebouw, een perceel, een boom, een meer,
een rivier, …
Lijninfrastructuur
Lijninfrastructuur is het geheel van verkeersinfrastructuur en haar omgeving bedoeld voor verkeer en vervoer van
mensen, goederen en berichten. Het omvat autowegen, waterwegen, spoorwegen, luchthavens, pijpleidingen,
elektriciteitsleidingen en infrastructuur t.b.v. telecommunicatie.
Lint
Een lint is één van de beleidscategorieën voor het voeren van een gedifferentieerd ruimtelijk beleid t.a.v. de
nederzettingsstructuur van het buitengebied. In dit beleid worden volgende categorieën onderscheiden: kernen
(hoofddorp en woonkern), lint, verspreide bebouwing en bebouwd perifeer landschap. Een lint is een bebouwde
omgeving aan één of aan beide zijden van een straat met een typische lineaire structuur en die niet als woonkern
is geselecteerd.
Lintbebouwing
Lintbebouwing is een nederzettingsvorm die bestaat uit vrijwel aaneengesloten bebouwing, bestaande uit
alleenstaande gezinswoningen en/ of bedrijfsgebouwen langs wegen, waarbij achterliggende gronden
onbebouwd blijven. Het begrip lintbebouwing heeft geen beleidsmatige betekenis.
Locatiebeleid
Het locatiebeleid is het beleid dat er op gericht is nieuwe verkeersgenererende activiteiten te voorzien op die
locaties waar de capaciteit en kwaliteit van het vervoerssysteem (langzaam verkeer inbegrepen) dit toelaten. Met
locatiebeleid wordt aldus het mobiliteitsprofiel van de activiteit afgestemd op het bereikbaarheidsprofiel van de
locatie.
Lokaal bedrijf
Een lokaal bedrijf is een bewerkend en verwerkend bedrijf (inclusief tertiaire dienstverlening) dat een verzorgend
karakter heeft ten aanzien van de omgeving, dat wat schaal betreft aansluit bij de omgeving (schaal van de kern,
schaal van het stedelijke gebied, ...) en beperkt is van omvang.
Markant erfgoed
Beersel hanteert de term markant erfgoed, als een uitbreiding op de selecties van het (voorlopig) beschermd
erfgoed. Indien een onroerend ensemble niet is aangeduid als (voorlopig) beschermd erfgoed, kan het
opgenomen worden in de gemeentelijke lijst van markant erfgoed en dit op basis van een (bouw)historisch
onderzoek met evaluatie van architecturale kwaliteit, zeldzaamheid, materiële staat, bakenwaarde,…De
gemeente zal voor het markant erfgoed een gemeentelijk erfgoedbeleid hanteren. Om zich van de
instandhouding te verzekeren, kunnen bestemmingswijzigingen voor het markant erfgoed doorgevoerd worden.
Bestemmingswijzigingen dienen volledig te passen binnen het kader dat in het ruimtelijk structuurplan wordt
uitgewerkt.
Mobiliteitsbeleid
Het mobiliteitsbeleid is het beleid dat zich richt op het geheel van de mobiliteitsproblematiek. Het mobiliteitsbeleid
omvat :
de maatregelen gericht op het al dan niet voldoen aan de behoefte aan verplaatsingen
(mobiliteitsvraag);
de maatregelen gericht op het aanbieden van verplaatsingsmogelijkheden (mobiliteitsaanbod);
het beheer van de feitelijke verkeersdeelname en omgevingseffecten (mobiliteitsbeheer).
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 7 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Nederzettingsstructuur
De nederzettingsstructuur is het patroon dat gevormd wordt door het geheel van alle bebouwingsvormen in een
bepaald gebied. De nederzettingsstructuur van het buitengebied wordt beleidsmatig geoperationaliseerd door de
beleidscategorieën: de kernen (woonkernen en hoofddorpen), de gehuchten en linten, de verspreide bebouwing
en de perifeer bebouwde landschappen.
Open ruimte
Een open ruimte is een ruimte die weinig of niet bebouwd is. Open ruimte is een ruimtelijk begrip, in tegenstelling
tot buitengebied, dat een beleidsmatig begrip is.
Open ruimteverbinding of -corridor
Een open ruimteverbinding is een niet of weinig bebouwde ruimte in de buurt van sterk bebouwde gebieden.
Open ruimteverbindingen voorkomen het aan elkaar groeien van de bebouwde gebieden en verzorgen een
verbindingsfunctie ten aanzien van de structuurbepalende elementen van het buitengebied.
Plannen van aanleg
De plannen van aanleg worden in de wet op de stedenbouw (decreet betreffende de ruimtelijke ordening,
gecoördineerd op 22 oktober 1996) omschreven; bedoeld zijn het gewestplan, het algemeen plan van aanleg
(APA) en bijzonder plan van aanleg (BPA).
Plattelandstoerisme
Plattelandstoerisme is de vorm van toerisme waarbij gebruik gemaakt wordt van de specifieke toeristisch-
recreatieve infrastructuur in het buitengebied. Zie ook het begrip ‘hoevetoerisme’.
Poort
Op Vlaams niveau zijn poorten plaatsen waar ontwikkelingen worden gestimuleerd omwille van de bestaande of
potentiële positie in het internationale communicatienetwerk (water, weg, spoor, lucht, telcommunicatie). Zij zijn
een element van de economische structuur op internationaal niveau en kunnen internationale investeringen
aantrekken. Het zijn die plaatsen waar vanuit ruimtelijk oogpunt het wenselijk is de ontwikkeling en de verdichting
te stimuleren omwille van:
de aanwezigheid van hoogwaardige ontsluitings- en verbindingsfunctie (water-, weg-, spoor, pijpleiding,
telematica-infrastructuur);
de omgevingskwaliteiten (met name stedelijkheid in de stationsomgevingen), de infrastructuren in de
zeehavens (kaaimuren, kranen, opslagruimtes, logistiek,...), de hoogwaardige luchthaveninfrastructuren
en luchthavengebonden functies (hotels, businesspark,...);
de draagkracht van de omgeving zowel op milieuhygiënisch, als op ruimtelijk vlak.
Poorten zijn aldus een beleidsmatig begrip.
Reconversie / reconversieregio / reconversiegebied
Een reconversiegebied of reconversieregio is een gebied of een regio waar de bestaande productiestructuur een
drastische en structurele wijziging heeft ondergaan. Hierdoor dienen bestaande nog bruikbare elementen van de
productiestructuur en de infrastructuur aangepast te worden om opnieuw een bijdrage te kunnen leveren aan de
regionale economie.
Recreatief medegebruik
Recreatief medegebruik heeft betrekking op de vormen van openluchtrecreatie die plaats vinden in een
omgeving met een niet-recreatieve hoofdfunctie of hoofdgebruik, en waarbij het medegebruik ondergeschikt is
aan de hoofdfunctie en het hoofdgebruik.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 8 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Regionaal bedrijventerrein
Regionale bedrijventerreinen zijn uitgeruste terreinen bestemd voor de inplanting van economische activiteiten
die de schaal van hun omgeving overschrijden.
Richtinggevend gedeelte
Het richtinggevend of indicatief gedeelte van een ruimtelijk structuurplan formuleert op basis van de analyse van
de bestaande ruimtelijke structuur en de trends (het informatief gedeelte) en vanuit de uitgangshouding, een visie
op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van Beersel. In het richtinggevend gedeelte wordt de visie in ruimtelijke
termen vertaald in ruimtelijke principes voor de gewenste ruimtelijke structuur en op basis van de ruimtelijke
principes wordt een gewenste ruimtelijke structuur uitgewerkt voor de structuurbepalende componenten.
Het indicatief of richtinggevend gedeelte van het Ruimtelijk Structuurplan is dat deel waarvan door de overheid
slechts bij gemotiveerde beslissing kan afgeweken worden.
Ruimtelijke kwaliteit
Het begrip ruimtelijke kwaliteit wordt opgevat als de waardering van de ruimte. Kwaliteit in de zin van 'waardering'
spreekt een oordeel of een wenselijkheid uit. Ruimtelijke kwaliteit handelt niet in de eerste plaats om de
hoedanigheid van het object op zich (de intrinsieke kenmerken van een landschap, van een binnenstad, van een
stedelijke ruimte, ...) maar om de waarde die eraan wordt gehecht. Die waardering wordt in belangrijke mate mee
bepaald door de betrokkenheid van de beoordeler (bewoner, doelgroep, gemeenschap, ...) en niet door de
kenmerken van de ruimte zelf. Die waardering is sociaal-cultureel bepaald en is bijgevolg tijdsafhankelijk.
Ruimtelijke structuur
Ruimtelijke structuur is de samenhang tussen ruimtelijke elementen en activiteiten. Structuur heeft tegelijkertijd
en in samenhang betrekking op het morfologische (hoe iets is) en op het functioneren (de processen achter iets).
Ruimtelijke structuren komen voor op alle schaalniveaus (bv. de ruimtelijke structuur van de tuin, van de wijk, van
de kern, van de provincie of van het Vlaams Gewest).
Ruimtelijk structuurplan
Een ruimtelijk structuurplan is een plan waarin de keuzes met betrekking tot de ruimtelijk-structurele ontwikkeling
van een bepaald gebied aangegeven worden, de ruimtelijke potenties worden belicht en waarin richtlijnen en
organisatieprincipes voor grond- en ruimtegebruik worden aangegeven. Het heeft betrekking op het gehele
grondgebied en op alle ruimtebehoevende activiteiten waarvan de ordening aan een respectievelijk
bestuursniveau is toevertrouwd. Het beoogt tevens de bevordering van de doeltreffendheid en van de interne
samenhang van het ruimtelijk beleid.
Ruimtelijk uitvoeringsplan
Een ruimtelijk uitvoeringsplan is een instrument om uitvoering te geven aan een ruimtelijk structuurplan. Het
planningsdecreet van 24 juli 1996 voorziet hiervoor twee uitvoeringsinstrumenten: de plannen van aanleg en
verordeningen.
Samenhangend netwerk
Een netwerk bestaat uit takken en knopen. In een wegennetwerk zijn de takken wegen en de knopen kruispunten
of knooppunten. Een netwerk is samenhangend als men van elke knoop naar om het even welke andere kan
gaan via de takken van het netwerk.
Sectoraal
Een sectorale benadering is een benadering vanuit één bepaalde sector zonder daarbij expliciet of impliciet
rekening te houden met andere sectoren.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 9 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Speelruimteweefsel
Een ruimtelijk netwerk met formele kindvoorzieningen (speelterreinen, speelbossen, jeugdlokalen,…), informele
kindvoorzieningen (woonstraten, pleinen, groene ruimte, bibliotheek, zwembad, buurthuis,…) en verbindingen
(trage wegen, autoluwe straten, overbruggen van barrières, kindroutes…)
Stationsomgeving
Een stationsomgeving is een omgeving binnen de stedelijke gebieden en de stedelijke netwerken die een
strategische ligging heeft rond de hoofdstations en waar een hoge dichtheid en de lokalisatie van
personenvervoergerichte activiteiten wordt nagestreefd. Stationsomgeving is aldus een beleidsmatig begrip.
Strategisch project voor het buitengebied
Strategische projecten voor het buitengebied zijn projecten in het buitengebied die betrekking hebben op het
behoud, de ontwikkeling en de verweving van de natuurlijke, de agrarische structuur, de nederzettingsstructuur
en de infrastructuur.
Strategisch stedelijk project
Strategisch stedelijk projecten zijn projecten die de grote potenties van de stedelijke gebieden op een
gecoördineerde wijze en efficiënt moeten illustreren en op korte en halflange termijn kunnen worden uitgevoerd.
Ze moeten het kwaliteitsniveau van de gewenste ontwikkeling van het stedelijk gebied weergeven. De
strategische stedelijke projecten hebben de volgende kenmerken :
ze werken op zich vernieuwend/stimuleren een vernieuwingsproces in het stedelijk gebied;
ze hebben een performante voorbeeld- en signaalfunctie voor andere delen van het stedelijk gebied;
ze stellen een kwaliteitsnorm voor de aanpak op andere plaatsen in het stedelijk gebied;
ze zijn structurerend voor het geheel of voor delen van het stedelijk gebied;
ze hebben een functionele, ruimtelijke en administratief-institutionele complexiteit die de mogelijkheden
van het lokale bestuur voor de realisatie ervan overstijgen;
zij hebben een integraal karakter (economisch, sociaal, ruimtelijk) dat een meerwaarde oplevert voor het
stedelijk gebied.
Structuurplanning
Structuurplanning is een dynamisch en continu proces van visie- en beleidsvorming met betrekking tot de
kwaliteit van de ruimte en de realisatie ervan. Het tot stand komen van een structuurplan vormt het moment in dit
proces waarop belangrijke uitspraken worden gedaan. Het Ruimtelijk Structuurplan Beersel is het resultaat van
een structuurplanningsproces op het niveau Beersel.
Verdichting
Verdichting is één van de sleutelbegrippen in een ruimtelijk beleid waar openheid en stedelijkheid voorop staat.
Verdichting betekent voor het ruimtelijk beleid in de stedelijke gebieden en de kernen van het buitengebied het
volgende:
het concentreren van het wonen en het werken in de stedelijke gebieden en de kernen van het
buitengebied;
het differentiëren van de woningvoorraad;
het versterken van de multifunctionaliteit door verweving;
het opleggen van minimale dichtheden.
Verkeersafwikkeling
De verkeersafwikkeling is een kwaliteitsmaat voor de doorstroming van het verkeer.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 10 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Verkeersleefbaarheid
Verkeersleefbaarheid verwijst naar een bepaalde toestand van een bepaald gebied, waarbij de draagkracht van
het gebied al (niet-verkeersleefbaar) dan niet (verkeersleefbaar) overschreden wordt door de negatieve impact
van het verkeer (zowel rijdend als stilstaand) dat er doorheen gaat of er zijn bestemming vindt.
Vernieuwbouw
Vernieuwbouw staat voor een bestaand vergund gebouw dat geheel of gedeeltelijk weder opgebouwd wordt
binnen het bestaande bouwvolume om het geschikt te maken of te houden voor de in de vergunning aangegeven
functie. Het oorspronkelijke gebouw blijft niet noodzakelijk herkenbaar na de verbouwingswerkzaamheden.
Verspreide bebouwing
Verspreide bebouwing is één van de beleidscategorieën voor het voeren van een gedifferentieerd ruimtelijk
beleid t.a.v. de nederzettingsstructuur van het buitengebied. Verspreide bebouwing wordt als beleidscategorie
omschreven als de bebouwing die niet behoort tot: de kernen (hoofddorp en woonkern), lint, verspreide
bebouwing en bebouwd perifeer landschap. Het begrip verspreide bebouwing heeft aldus een beleidsmatige
betekenis.
Verweven
Het in elkaars nabijheid brengen van functies en activiteiten op een dusdanige wijze dat er ruimtelijke
meerwaarden, vormen van synergie en complementariteit ontstaan. De wijze waarop het verweven haalbaar is,
heeft te maken met het karakter (hinder of positieve effecten die nabijheid van andere functies of gebruik
teweegbrengen) en het structurerend vermogen van de activiteiten. Ruimtelijke meerwaarden zijn onder meer het
concentreren van activiteiten en het creëren van ruimtelijke nabijheid met voordelen ten aanzien van
bereikbaarheid en mobiliteit.
Woningpatrimonium
Het woningpatrimonium is het geheel van voor het wonen beschikbare gebouwen.
Woongelegenheid
Een woonruimte voor één persoon of één groep van personen met een minimale zelfstandigheid die (samen) in
deze ruimte gedurende de grootste tijd van het jaar al of niet met georganiseerde hulp eten, slapen en zich
ontspannen (=wonen). Hierin zijn begrepen de ééngezinswoningen, appartementen, studio's (serviceflats,
studio's voor begeleid zelfstandig wonen, gewone studio's,..) en studentenkamers. Rusthuizen, weeshuizen en
andere opvangcentra met verschillende kamers worden als één woongelegenheid voor een collectief gezin of
huishouden beschouwd.
Woonkern
Een woonkern of morfologische agglomeratie is het landschapsdeel dat aaneensluitend bebouwd is door huizen
met hun hovingen, openbare gebouwen, kleine industriële of handelsuitrustingen met inbegrip van de
tussenliggende verkeerswegen, parken, sportterreinen enz. Het wordt begrensd door landbouwgrond, bossen,
braak en woeste gronden waartussen zich eventueel een 'verspreide bebouwing' bevindt. Zowel steden, dorpen
als gehuchten kunnen woonkernen vormen. Ze kunnen ook de vorm aannemen van de in ons land zo veelvuldig
voorkomende lintbebouwing.
Een woonkern is één van de beleidscategorieën voor het voeren van een gedifferentieerd ruimtelijk beleid t.a.v.
de nederzettingsstructuur van het buitengebied.
Zoneren
Indelen van een gebied in strikt gescheiden zones waaraan een eigen, eenduidige bestemming wordt toegekend.
Begrippenlijst
Gemeente Beersel 11 ruimtelijk structuurplan – ontwerp
D+A Consult versie GR2 2012
Zonevreemd
Een gebouw, activiteit of functie, kan pas als zonevreemd worden beschouwd, wanneer zowel de juridische
toets, met name het al dan niet overeenstemmen met bestaande voorschriften, als de planologische toets, met
name de (on)verenigbaarheid met verschillende activiteiten en functies, duidelijk daartoe besluiten.