giao trinh giao duc hoc dai cuong 0684

7/31/2019 Giao Trinh Giao Duc Hoc Dai Cuong 0684

1/36

TRNG I HC S PHM TP.HCM TS.H VN LINBI GING

GIO DC HC I CNG TP.HCM,2009Chng 1 GIAO DUC HC LA MT KHOA HC

I.GIAO DC LA MTHINTNGXAHICBIT1.1.Giao dc la nhu cu tn tai va pht trin ca xa hi loai ngi

Ngay t khi xut hin trn tri t, ton tai con ngi phai tin hnh hot ng lao ng. Trong laong va trong cuc sng hang ngay con ngi tin hnh nhn thc th gii xung quanh, dn dn tchluy c mt kho tang kinh nghim phong phu bao gm cac tri thc, k nng, k xo cung nhng gia trivn ha x hi nh cac chun mc v ao c, nim tin, cac dang hot ng giao lu cua con ngitrong x hi... duy tr s tn ti v pht trin ca x hi lai ngi, con1ngi c nhu cu trao i v truyn th li nhng kinh nghim tch ly y cho nhau. S truyn thv tip thu h thng kinh nghim o chnh la hin tng giao duc.

Giao duc la mt hin tng xa hi c bit vi ch co trong xa hi loai ngi gio dc mi nay sinh,phat trin va tn tai vinh hng. Luc u giao duc xut hin nh mt hin tng t pht, din ra theo liquan sat, bt chc ngay trong qa trnh lao ng (sn bt, hi lm, chn nui, trng trt.). Ve sau giodc tr thanh mt hoat ng t gic co t chc, c muc ch, ni dung va phng phap... ca con ngi.X hi loi ngi ngy cng bin i, pht trin, gio dc cng pht trin v tr thanh mt hoat ngc t chc chuyn bit: co chng trnh, k hoach, co ni dung, phng phap khoa hc. Nh vy,gio dc l hat ng truyn thu v finh hi kinh nghim lch s - x hi t th h trc cho th h saunhm chun bi cho th h sau tham gia lao ng sn xut v i sng x hi.

Mt quy lut cua s tin b x hi la th h trc phai truyn lai cho th h sau nhng hiu bit,nng lc, phm cht cn thit cho cuc sng ca mi c nhn, gia nh, cng ng. Th h sau khngch nh hi, k tha cc tri thc, k nng, k xo, gi tr. m cn phai tm ti, sng to v lam phongphu hn nhng gi tr o. Nh lnh hi, tip thu, pht trin nhng kinh nghim ma mi ca nhn hinhthanh va phat trin nhn cach ca mnh. Nhn cach mi ngi c phat trin ngay cang ay u, phong

phu, a dang, sc manh v tinh thn va th cht cua mi con ngi c pht huy s to nn ngun lcc bn p ng cc yu cu pht trin x hi trong nhng giai an lch s c th. Nh vy, s truynth v lnh hi nhng kinh nghim c tch ly trong qu trnh pht trin x hi lai ngi chnh l ntc trng c bn ca gio dc vi t cch l mt hin tng x hi c bit. Gio dc l hat ng c thc, c mc ch ca con ngi, la h thng cac tac ng nhm lam cho ngi hoc nm c h thngcac gia tri vn hoa cua loi ngi va t chc cho ngi hoc sang tao thm nhng gia tri vn hoa o.Gio dc lam nhim vu chuyn giao nhng tinh hoa vn hoa, ao c, thm m... cua nhn loai cho thh sau, la c s giup cac th h sau ni tip nhau sang tao, nng cao nhng gi m'a nhn loai a hocc. Cho nn c th coi giao duc nh mt kiu di truyn xa hi - gio dc thc hin c ch di san xahi: la c ch truyn tvafinh hi kinh nghim a c tich luy trong qua trinh phat trin cua x hi

loai ngi. Chung ta co th thy nu khng co c ch di san x hi - khng co giao duc th loai ngikhng tn tai vi t cach loai ngi, khng co tin b x hi, khng co hoc vn, khng co vn hoa, vnminh. V vy, bt k x hi no mun tn ti v pht trin c u phi t chc v thc hin hatng gio dc lin tc i vi cc th h con ngi. Gio dc l nhu cu tt yu ca x hi lai ngiv s xut hin hin tng gio dc trong x hi l mt tt yu lch s.

Tm li, gio dc la mt hin tng x hi c bit ch c trong x hi loi ngi, gio dc nysinh, bin i v pht trin cng vi s ny sinh, bin i v pht trin ca x hi lai ngi. Ban chtcua hin tng gio dc la s truyn th va linh hi kinh nghim lich s - x hi cua cac th h loaingi, chc nng trong yu cua gio dc i vi x hi la hinh thanh va pht trin nhn cach conngi. Vi ngha gio dc l nhu cu khng th thiu c cho s tn ti v pht trin ca x hi

loi ngi.


2/36

1.2.Cac tnh ch t c ban ca gio dc2.1.Tnh ph bin v vnh hngGio dc hin din trong tt ca cc ch , cac giai oan lich s cua nhn loai, khng hoan toan l

thuc vao tinh cht, c cu x hi nh th nao. Trong bt k mt ch x hi hay mt giai oan lich sno thi muc ich cua gio dc vn l chm sc, day d, o to con ngi, la truyn thu mt cach co ythc cho th h tre nhng kinh nghim x hi, nhng gia tri vn hoa, tinh thn cua loai ngi va dntc, lam cho th h tre co kha nng tham gia moi mt vao cuc sn g x hi. V vy gio dc tn ti vpht trin mi cng vi s tn ti v pht trin ca x hi loi ngi.

2.2.Tnh nhn vnGi tr nhn vn l nhng gi tr chung m bo cho s sng, tn ti v pht trin chung ca mi

ngi, mi dn tc, quc gia trn tri t, l nhng gi tr v con ngi, cho con ngi, nhng gi tr vs sng hm nay v ngy mai. Gio dc lun phan anh nhng gia tri nhn vn - gi tr vn ha, ao c,thm my chung nht cua nhn loai va nhng net ban sc vn ha truyn thng ca tng dn tc, tngquc gia. Gio dc lun hng con ngi n nhng ci hay, ci p, ci tt, pht huy nhng yu ttch cc trong mi con ngi nhm pht trin v hon thin nhn cch mi ngi.

1.2.Tnh x hi - lich sTrong sut qu trnh tn ti v pht trin, gio dc c mi lin h c tnh quy lut vi trnh pht

trin ca x hi, th hin tnh qui nh ca x hi i vi gio dc. Gio dc nay sinh trn c s kinh t- x hi nht inh, do o tinh cht, mc ch, nhim v, ni dung cua mt nn gio dc bao gi cungchiu s quy inh cua cac qua trnh x hi trong x hi . Lich s phat trin cua x hi loai ngi

tri qua cc hnh thi kinh t - x hi khc nhau, do cc nn gio dc tng ng cng khc nhau. Khinhng qua trinh x hi bin i, bt ngun t nhng bin i v trinh sc sn xut, tinh cht cuaquan h sn xut x hi keo theo nhng bin i v chinh tri - x hi, cu truc x hi, h t tng x hith toan b h thng gio dc tng ng vi hnh thai kinh t - x hi o cung phai bin i theo. Chnghn, lch s lai ngi pht trin qua 5 giai on v c 5 nn gio dc tng ng vi 5 giai on phttrin ca x hi, l nn gio dc cng x nguyn thu, nn gio dc chim hu n l, nn gio dcphong kin, nn gio dc t bn ch ngha v nn gio dc x hi ch ngha.

Ngay trong mt x hi nht nh, mi thi ky lich s cu th, giao duc mang nhng tinh cht vahnh thai cu th khac nhau. Mc ch, ni dung, phng php gio dc, hnh thc t chc gio dc,chnh sch gio dc...ti mt giai on pht trin ca x hi lun chu s qui nh bi cc iu kin x

hi giai on x hi y. V vy trong qu trnh pht trin ca gio dc lun din ra vic ci cch, imi gio dc nhm lm cho nn gio dc p ng ngy cng cao nhng yu cu pht trin ca thc tinx hi trong tng giai an nht nh.

T tnh cht ny ca gio dc c th thy gio dc khng nht thnh bt bin; vic sao chepnguyn ban m hnh giao duc cua mt nc nay cho mt nc khac, giai oan nay cho giai oan khac lamt vic lam phan khoa hoc. Nhng cai tin, thay i, iu chinh, cai cach gio dc qua tng thi kyphat trin xa hi la mt tt yu khach quan.

1.3.Tinh giai cpTrong xa hi co giai cp, giao duc bao gi cung mang tinh giai cp - o la mt tinh qui lut quan

trong trong vic xy dng va phat trin giao duc. Tinh giai cp cua gio dc l s phan anh li ch cuagiai cp o trong cac hoat ng giao duc, th hin gio cho ai? Gio dc nhm muc ch gi? Gio dccai gi? va gio dc u?... Trong x hi co giai cp, giao duc la mt phng thc u tranh giai cp,nha trng la cng cu cua chuyn chinh giai cp, hoat n g giao duc cung nh mi trng nha trngla mt trn ia u tranh giai cp. Tinh giai cp cua gio dc th hin trong toan b h thng giao ducva trong toan b hoat ng cua nha trng, t mc ch gio dc, ni dung gio dc n phng phpv hnh thc t chc gio dc.

Trong x hi co giai cp i khng thi giai cp thng tri bao gi cung danh c quyn v giao duc vadung giao duc lam cng cu, phng thc truyn ba t tng, duy tri vi tri xa hi, cung c nn thng triv s bc lt cua no i vi nhn dn lao ng. Do o toan b nn gio dc t mc ch, ni dung,phng php gio dc n vic t chc cac kiu hoc, cac loai trng va vic tuyn chon ngi hoc,ngi day...u nhm phuc vu cho mc ch va quyn li cua giai cp thng tri xa hi. Nn gio dc

trong x hi c giai cp i khng mang tnh cht bt bnh ng, phn dn ch r rt v tnh cht pht


3/36

tri n phi n din trong vic o to con ngi.Nn gio dc X hi ch ngha Vit Nam l nn gio dc mang tinh dn chu, tinh nhn ao su sc,

hng vao vic phat trin toan din va hai hoa nhn cach cua moi thanh vin trong xa hi. Nh trngca chng ta l cng c ca chuyn chnh v sn theo nh hng x hi ch ngha, nn mc tiu chungca gio dc l nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti cho t nc; to c hi v iukin cho mi ngi u c hc tp, c pht trin ton din v nhn cch v tr thnh ngi cngdn, ngi lao ng sng to, gp phn tch cc vo s nghip pht trin t nc giu mnh.

3. Cac chc nng xa hi c ban ca giao dcTrong qu trnh tn ti v pht trin, gio dc v x hi co mt mi quan h rang buc, tt yu, hu

c mang tnh quy lut. Chinh s phat trin cua mi quan h o lam cho x hi va gio dc u phat

trin. c bit trong thi ai ngay nay gio dc c xem khng chi la san phm cua x hi m'a a trthanh nhn t tich cc - ng lc thuc y s phat trin cua x hi loai ngi.

31.Chc nng kinh t - san xutX hi loai ngi mun tn tai va phat trin th phai co vic th h i trc truyn lai nhng kinh

nghim lch s - x hi cho th h i sau ho tham gia vao i sng x hi, phat trin sn xut, thoaman ngay cang cao nhu cu cua con ngi. Cng vic do gio dc m nhn. Bt k mt nc nomun pht trin kinh t, sn xt th phai co u nhn lc va nhn lc phai co cht lng cao. Nhn lcl lc lng lao ng ca x hi, l i ng nhng ngi lao ng ang lm vic trong tt c cc ngnhngh, cc lnh vc kinh t, vn ha, x hi. m bo cho x hi vn ng v pht trin ng quy lut.

Chc nng kinh t - sn xt ca gio dc th hin tp trung nht thng qua vic o to nhn lc.

C th l gio dc ao tao nhng ngi lao ng co trinh chuyn mn, nghip v v phm cht nhncach cao, gio dc tao ra sc lao ng mi mt cach kheo leo, tinh xao, hiu qua va thay th sclao n g cu bi mt i, va tao ra sc lao ng mi cao hn, gop phn tng nng sut lao ng, ymanh san xut phat trin kinh t - x hi. Chinh gio dc a tai san xut sc lao ngx hi, tao ra lclng trc tip san xut va quan ly x hi vi trnh , nng lc cao. Gao dc gip cho mi thnh vintrong x hi cc c hi c m mang tr tu, trau di nhn cch, pht trin cc sc mnh tinh thn vth cht vn ln lm ch trong lao ng, trong cuc sng cng ng.... Khi mi thnh vin ca xhi u c tip nhn mt nn gio dc ng n th x hi thc s c ti sn xut sc lao ng vicht lng cao hn. Ngi lao ng , do kt qu o to ca nh trng s c pht trin hi ha ccnng lc chung v ring v do x hi s c tng thm sc lao ng mi thay th sc lao ng c

b mt i. Sc lao ng mi c cht lng hn s em li nng sut lao ng nhiu hn.c bit trong x hi hin ai, khi trinh phat trin cua nn kinh t la do trinh cua con ngic giao duc va ao tao ra quyt inh th vai tr ca gio dc cng c khng nh. Trong nn kinh tth trng, ngun nhn lc cn c gi l ngun vn nhn lc (cng vi ngun vn ti nguyn, ngunvn sn xt v ngun vn khoa hc - cng ngh) vi t cch l mt nhn t tng trng kinh t. Trongcc ngun vn th vn nhn lc c coi quan trng nht bi l n khng n thun l mt ngun vnm n cn gi vai tr ch th i vi cc ngun vn khc, n quyt nh kh nng khai thc v hiu qus dng cc ngun vn khc. Theo l thuyt tng trng kinh t hin i, t l tng GDP ph thuc votc tng ca cc yu t u vo: nhn lc, vn sn xut, ti nguyn, khoa hc - cng ngh v hiuqu s dng chng. Tuy nhin nhng nghin cu ca cc nh kinh t hc, qun l x hi v qun lkinh t tha nhn vn v k thut ch gp mt phn nh vo tng trng kinh t, cn phn rt quantrng ca sn phm thng d gn lin vi cht lng ngun nhn lc (trnh c gio dc v thlc, tr lc, tm lc). Vai tr ca nhn lc ch, trc ht n l mt u vo ca tng trng GDP, sauna n cn c ngha quyt nh i vi t l tng ca cc ngun lc khc.

Nh vy, vi chc nng kinh t - sn xt giao duc la ng lc chnh thuc y nn kinh t phat trinva giao duc phai i trc s phat trin kinh t - x hi. Khi nn khoa hoc va cng ngh at n trnh phat trin cao, nhu cu xa hi a dan g, ngi lao ng phai la nhng ngi co trinh hoc vn cao, cokin thc rng, co tay ngh vng, co tinh nng ng, san g tao. th giao duc phai ao tao nhn lc mtcach co h thng, chinh qui trnh cao.

32.Chc nng chinh tri - x hiBn canh chc nng tai san xut sc lao ng x hi, gio dc con mang chc nng chnh tr -x

hi. Giao duc khng ng ngoai chinh tri ma no l phng thc tuyn truyn, ph bin ch trng,


4/36

ng l i, chnh sch. ca mt ch chnh tr, giai c p hay chnh ng c m quy n. Gio dc trc tipHuyn ba h t tng chinh tri, ng li chinh sach cua giai cp nm quyn va trc tip ao tao chunbi cho th h tre tham gia vao cuc sng, bao v ch chinh tri, xa hi ng thi.

X hi nao cun g co cu truc cua no - l mt tng th, mt tp hp bao gm cac b phn, cac yut tao thanh xa hi nh cng ng xa hi, dn tc, giai cp, tng lp, nhom xa hi.v.v. a c hnhthanh mt cach lich s - t nhin, tt yu khach quan trong nhng iu kin kinh t - xa hi nht inh.Giao duc tac ng n cu trc x hi l tc ng n tp hp cac b phn x hi v tnh cht ca ccmi quan h gia cc b phn o. Trong x hi phong kin, gio dc gop phn khng nho trong vickhoet su thm s phn chia giai cp, xy dng mt cu truc xa hi mang tinh cht giai cp va ng cpro rt. Nhng chnh sach gio dc phn bit, bt binh ng trong x hi phong kin a duy tri vi tri i

khang gia cac ng cp va giai tng xa hi. Gio dc x hi ch ngha gp phn lam cho cu truc xhi tr nn thun nht hn bng cach xoa bo s phn chia giai cp va lam cho cac tng lp xch lai gnnhau. Nn Gio dc x hi ch ngha Vit Nam l nn giao duc ca dn, do dn, v dn, nn gio dcbnh ng cho tt ca moi ngi, giao duc gp phn nng cao trnh hoc vn chung a lam cho cac tnglp xa hi c xch lai gn nhau. Nh , trong x hi ta cac tng lp x hi tuy khac nhau v li chx hi, v tinh cht va trinh x hi, v hoat ng va phat trin x hi, song cung oan kt, hp tacu tranh xy dng x hi nhm at ti muc tiu chung: dn giau, nc manh, xa hi cng bng, dnch, vn minh.

33.Chc nng t tng - vn haGio dc co tac dung to ln n vic xy dng mt h t tng chi phi toan xa hi, hnh thnh

mi c nhn th gii quan, t tng chnh tr, thc, tnh cm v hnh vi o c ph hp vi ccchun mc x hi. Nn gio dc Vit Nam l nn gio dc x hi ch ngha c tnh nhn dn, dn tc,khoa hc, hin i, ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng (iu 3, chngI, Lut gio dc 2005). Nn gio dc Vit Nam phi phc v mc ch chnh tr tt p v t tng caoqu ca ng Cng sn Vit Nam, hng ti mc tiu xy dng v pht trin t nc giu mnh.

Gio dc la qua trnh truyn at va linh hi kinh nghim lich s - xa hi cua cac th h, qua trnh naygiup cho mi ca nhn tch luy kin thc, m mang tri tu, hinh thanh va nng cao trnh vn hoa, aoc, thm my cho mi ca nhn va cho toan xa hi. Mt quc gia giau manh la mt quc gia co nn kinht vng manh, khoa hoc cng ngh tin tin, chnh tri bn vng va trinh dn tri cao. Gio dc gopphn xy dng v nng cao trinh dn tri - trnh vn ha chung cho ton x hi. Nn gio dc

khng ch hng vao vic nng cao dn tri, o to nhn lc m'a con hng vao qua trnh phat hin vabi dng nhn tai cho t nc.Giao duc khng chi thc hin s mnh lich s la chuyn tai nn vn hoa cua th h nay cho th h

kia ma con la phng thc c trng c ban bao tn va phat trin nn vn hoa cua dn tc va nhnloai. Gio dc bao tn, phat trin nn vn hoa dn tc va nhn loai thng qua cc con ng gio dc,trong dy hc l con ng c bn nht. Thng qua cc con ng gio dc hoc sinh khng ch bitgn gi m cn c kha nng lm phong ph, sang tao thm nhng gi tr vn hoa, nhng loai hnh vnhoa a dang, m a ban sc dn tc.

Tm li, thng qua ba chc nng x hi, gio dc a gop phn vao s phat trin cua xa hi, ap ngnhng yu cu ngy cng cao v s phat trin cua lc lng san xut, quan h xa hi, y thc xa hi. cbit, trong thi ai ngay nay, giao duc c quan nim khng chi la mt b phn thuc kin truc thngtng, m'a no con la mt b phn thuc ha tng c s, Gio dc khng ch l s phn nh n thuncc lc lng kinh t v x hi ang hat ng trong mt x hi. N cn l mt phng tin quantrng cu thnh cc lc lng kinh t - x hi v vn ha v quyt nh chiu hng pht trin cacc lc lng ny. n lt mnh ng lc ca cc lc lng ny li tc ng n c im ca giodc. Do vy, c mt mi quan h vng trn trong mi quan h qua li gia gio dc v mt lat ccnhn t x hi v con ngi khc. (Raja Roy Singh). Th gii coi gio dc la ng lc c ban, la onby manh me, la iu kin tin quyt thuc y s phat trin kinh t - x hi. ang CSVN khng inhphat trin giao duc la quc sach hang u v u t cho gio dc la u t cho s phat trin bnvng nht.

II.I TNG, NHIM V, PHNG PHAP NGHIN C CA GIO DCHCTrc khi nghin cu bt ky mt khoa hoc nao, mun co mt hng i ung n trong qua trnh linh


5/36

hi h thn g tri thc cua khoa hoc o, cn phai nh n thc c i tng nghin cu, nhim vu vaphng phap nghin cu cua khoa hoc o.

1.1.1.i tng nghin cu ca Giao dc hc1.2.Vi nt v s ra i v pht trin ca Giao dc hcGiao duc vi t cac h la mt hin tng xa hi xut hin cun g vi s xut hin cua xa hi loai

ngi. Giao duc hoc vi t cach la mt khoa hoc v giao duc con ngi lai c hinh thanh mun hnnhiu. Nhng cng trinh nghin cu cho thy Gio dc hc ra i khi giao duc ong mt vai tro ro rttrong cuc sng xa hi va xa hi co nhu cu tng kt nhng kinh nghim giao duc, c bit la nhu cuxy dng nhng c quan chuyn bit phu trach vic chun bi mt cach co k hoach cho th h tre i vaocuc sng. iu nay a c chng minh trong lich s phat trin cua Gio dc hc:

-Thc tin t chc va tin hanh qu trnh gio dc a lam nay sinh nhng kinh nghim giao duc.Nhng kinh nghim giao duc (c bit trong linh vc gio dc ao c, lao ng, thm my va giaoduc gia nh) a c ghi lai trong kho tang vn ha dn gian: ca dao, tuc ng, truyn thuyt, truynk.-T thi ky c ai, nhng kinh nghim giao duc a bt u c tng kt, song di dang nhng ttung giao duc. Nhng t tng giao duc nay c hnh thanh vi nhng t tng trit hoc va ctrinh bay trong nhng h thng trit hoc cua Xcrat (469 - 399 TCN), mcrit (460 - 370 TCN),Aristt (384 - 322 TCN), Khng t (551 - 479 TCN) v.v.-n cui th ky XIV, u th ky XV, khi mm mng cua Ch ngha t bn xut hin, nhn loaibc vao thi ky Phuc Hng. Theo cac nha nghin cu thi chnh bc qua t ch Phong kin

qua Ch ngha t bn a lam xut hin nhng h thng tri thc mi, trong o co nhiu khoa hoc tachra khoi Trit hoc, trong c Gio dc hc. u th ky th XVII, Gio dc hc vi t cach la mtkhoa hoc c tach ra t Trit hoc v tr thanh mt khoa hoc c lp gn lin vi tn tui cua J. A.Cmenxki (1592-1670) - nha giao duc ngi Sec vi ai vi tac phm ln nht cua ng: Php giangday vi ai.-Tip o, nhiu nha lich s t tng giao duc tip tuc gop phn phat trin Giao duc hoc nh la mtkhoa hoc c lp: J. Lcc (1632 - 1701) - nha trit hoc Anh; cac nha giao duc Phap nh: J.J.Rutx(1712 - 1778), .ir (1713-1784), nha giao duc Thuy si J.G.Pextalgi (1746-1827), nha giaoduc c F. ixtervec (1790-1866), nha giao duc Nga K.D. Usinxki (1824-1870). n gia th kyXIX vi s xut hin cua hoc thuyt Mac - Lnin v giao duc th Gio dc hc a thc s tr thanhmt khoa hoc v gio dc con ngi, c c s phng php lun ng n v vng chc.Nh vy, Gao dc hc a c hnh thanh va phat trin qua mt qua trinh lich s lu dai: t ch la

mt b phn cua Trit hoc n ch tr thanh mt khoa hoc c lp; t ch da trn nhng t tng giaoduc n ch xy dng c h thng ly lun ngay cang phong phu, a dan g; t ch cha co y u cs khoa hoc n ch thc s la mt khoa hoc da trn phng phap lun Mac xit. Gio dc hc la mtkhoa hoc vi y u 4 tiu ch:

-i tng nghin cu-Nhim v nghin cu-Phng phap nghin cu-H thng khi nim, phm tr, ly thuyt, gia thuyt khoa hoc.1.2.1.i tng nghin cu cua Gio dc hc

Co rt nhiu khoa hoc nghin cu v con ngi, Gio dc hc nghin cu linh vc nao v conngi? Gio dc hc l mt khoa hc v vic gio dc con ngi. N c i tng nghin cu la bancht, qui lut cua hat ng giao duc con ngi, mc ch, mc tiu gio dc, ni dung, phng php,phng tin v cc hnh thc t chc gio dc con ngi mt cch hiu qu nhm ap ng yu cu xahi trong nhng giai on lch s nht nh.

Vic gio dc con ngi din ra theo qui lut trong qu trnh gio dc (c m u, din bin, ktthc) hay hot ng gio dc (c ch th, i tng). y chng ta tip cn gio dc vi t cch lmt hot ng gio dc. Hat ng gio dc (HGD) - i tng nghin cu cua Gio dc hc chiu vi ham ngha rng, bao gm toan b cac tac ng giao duc c inh hng theo muc ch xacinh, c t chc mt cach hp ly, khoa hoc nhm hnh thanh va phat trin nhn cach con ngi.

Gio dc vi t cch l mt hat ng x hi nn no co nhng c trng chungnh: tinh inhhng, lu v thi gian, la mt dang vn ng va phat trin lin tuc, k tip cua cac trang thai, vn


6/36

ng do tac ng cua nhng iu kin bn trong va bn ngoai, tu n theo nhng qui lu t khch quan v nc cua n v biu hin thng qua hot ng cua con ngi...Tuy nhin hat ng gio dc c nhngc trng ch yu, ring bit:

-HGD l mt hat ng c mc ch, c t chc, co k hoach hp l, khoa hc hng vao vichnh thnh v pht trin ton din nhn cch con ngi theo nhng mc ch va iu kin do xa hiqui inh nhng giai oan lich s nht inh.-HGD lun co s tng tc va phi hp cht che, thng nht gia hoat ng cua nha giao duc(ngi day) v hat ng ca ngi c giao duc (ngi hoc), trong o nha giao duc gi vai trochu ao va ngi c giao duc la chu th hoat ng c lp sang tao. Mi quan h gia nh giodc v ngi c gio dc trong HGD l mt mi quan h x hi c bit - quan h gio dc.

-HGD la mt dang vn ng va phat trin lin tuc cua cac hin tng, cac tnh hung day hoc vagiao duc, cc loi hnh hot ng, giao lu ca ngi c giao duc... c nh gio dc t chc,hng dn thc hin theo nhng qui trnh nht nh.-HGD (theo nghia rng) hay hat ng s phm bao gm hat ng dy hc v hat ng giodc (theo nghia hp). Cac hat ng nay phan anh nhng qui lut chung cua hat ng gio dctng th, nhng chung cung phan anh cac qui lut c thu ring cua tng hat ng c th.-HGD co mi quan h cht che vi cac hat ng xa hi khac...HGD tng th la mt h thng ln (v m) bao gm nhng h thng nho (vi m) la nhng hat

ng giao duc b phn: hat ng dy hc v hat ng gio dc (theo ngha hp). Nhng hat ngb phn nay thng nht vi nhau, co mi quan h mt thit, h tr nhau va co th thm nhp vao nhau,

nhng chung khng phai ng nht ma co tinh c lp tng i cua no. Hat ng dy hc vi chcnng tri la trau di hoc vn, truyn thu va linh hi h thng tri thc khoa hoc, k nng, k xo nhnthc va thc hanh cho ngi hc. Hat ng gio dc (theo nghia hep) vi chc nng tri la hnh thnh,pht trin th gii quan khoa hoc, nhng phm cht ao c, phap lut, lao ng, thm m, thai , tinhcach, thoi quen. cho ngi c gio dc. Hai hat ng nay gn bo cht che vi nhau: dy hc phai in giao duc va giao duc da trn c s dy hc, thuc y dy hc.

Sau y l s v cu trc tng th ca hat ng gio dc:

Hat ng giao dc tn g th cng nh mi hat ng gio dc b phn u l cc h thng v ctao thanh bi cac nhn tsau:

-Ch th gio dc: Nh gio dc l ch th ong vai tr chu ao trong hot ng giao duc. Ch thgio dc cng chnh l ngi c gio dc.


7/36

-Khch th gio dc: Ngi c gio dc va la i tng giao dc va la chu th t giaodc.

-Mc ch, nhim v gio dcMc ch gio dc la mu nhn cach con ngi ma giao duc can ao tao ap ng yu cu cua xa hi

trong tng giai oan phat trin cua x hi. y la nhn t hang u cua hat ng gio dc inh hngcho s vn ng va phat trin cua toan b hat ng gio dc. thc hin tt mc ch ny, gio dcphi thc hin cc nhim v gio dc: gio dc tr tu, gio dc o c, gio dc thm m, gio dcth cht, gio dc lao ng. Cc nhim v gio dc c mi quan h bin chng vi nhau.

-Ni dung gio dcNi dung gio dc l h thng nhng kinh nghim x hi c chon loc trong kho tang kinh nghim

cua nhn loai, tao nn ni dung hoat ng thn g nht cho nha giao duc va ngi c giao duc nhmat c mc ch gio dc a inh.

-Phng php, phng tin, hnh thc t chc gio dcPhng php, phng tin, hnh tc t chc gio dc l cach thc, phng tin, hnh thc hoat ng

cua nha giao duc va ngi c giao duc nhm thc hin nhng nhim vu giao duc va at ti mc chgio dc a inh.

-Kt qu gio ducKt qu gio dc la kt qu tng hp ca ton b hat ng gio dc nhng th hin tp trung nht

mc phat trin nhn cach cua ngi c giao duc sau mi hat ng gio dc nht inh-Tham gia vao hat ng gio dc con co nhng iu kin gio duc bn ngoi (mi trng KT - XH

va KH - CN..nhng iu kin bn trong(mi trng s pham).Nhng nhn t cua HGD co mi qun h thng nht, tac ng bin chng vi nhau ng thi

nhng nhn t nay con co mi quan h mt thit, bin chng vi mi trng bn ngoi v mi trngbn trong. Khi mt nhn t thay i s ko theo s thay i ca cc nhn t khc.

KQGD1.2.2.Nhim v nghin cu ca Giao dc hoc-Nghin cu ban cht cua giao duc va mi quan h gia giao duc vi cac b phn khac cua xa

hi.-Nghin cu cac qui lut cua gio dc.-Nghin cu cac nhn t cua HGD (mc ch, ni dung, phng php, phng tin, hnh thc t

chc gio dc. ). T o m toi con ng nng cao cht lng va hiu qua HGD.Cung vi s phat trin va i mi giao duc, nhiu vn mi trong thc tin nay sinh, oi hoi s


8/36

ap ng cua Gio dc hc trong giai oan mi. Vi v y nhim vu cua Gio dc hc con th hin vicgii quyt nhng vn sau:

-Nghin cu va hoan thin nhng vn thuc pham tru phng php lun khoa hc giodc.

-Nghin cu gop phn giai quyt mu thun ln gia yu cu va phai phat trin nhanh qui m giaoduc, va phai nng cao cht lng trong khi kha nng va iu kin ap ng yu cu con nhiu hanch.-Nghin cu cac vn ly lun va thc tin giao duc trong ni dung, phng phap, hnh thc tchc giao duc trong nhng iu kin mi.-Cac vn trong h thng giao duc quc dn, trong quan ly giao duc va ao tao.

1.2.3.Phng phap ln v phng php nghin c Gio dc hc2.3.1.Phng php lun nghin cu Gio dc hcPhng php lun nghin cu khoa hc l l thuyt v phng php nhn thc khoa hc. Phng

php lun nghin cu Gio dc hc l l thuyt v phng php nghin cu cc hin tng gio dcnhm pht hin ra bn cht v qui lut ca chng, gp phn nng cao cht lng gio dc. Nhng quanim phng php lun cn c gi l quan im tip cn i tng nghin cu hay phng php tipcn. Nhng quan im phng php lun nghin cu Gio dc hc l kim ch nam nh hng, dndt nh nghin cu trn con ng tm ti, sng to. Trong nghin cu Gio dc hc c nhng quanim phng php lun sau y:

-Quan im h thng - cu trc

Quan im ny i hi trong qu trnh nghin cu phi xem xet i tng mt cach toan din, nhiumt, nhiu chiu, nhiu mi quan h khc nhau v trong trng thi vn ng, pht trin ca chng, t tm ra bn cht v qui lut vn ng ca i tng nghin cu.

-Quan im lch s - lgicQuan im ny i hi trong qu trnh nghin cu cn tm hiu, pht hin ngun gc ny sinh, pht

trin ca i tng trong nhng thi gian v khng gian c th vi nhng iu kin, hon cnh c th,t pht hin bn cht, cht lng mi v quy lut pht trin tt yu ca i tng nghin cu.

-Quan im thc tinQuan im ny i hi trong qu trnh nghin cu phi xut pht t thc tin gio dc, do yu cu

ca thc tin gio dc ra. i tng nghin cu ca Gio dc hc phi l mt trong nhng vn

cp thit ca thc tin khch quan m khi gii quyt vn th gp phn nng cao cht lng giodc.2.3.2.Cac phng php nghin cu Gio dc hc2.3.3.Nhom phng php nghin c l lny l nhm phng php nhn thc khoa hc gio dc bng con ng suy lun da trn cc ti

liu l thuyt c thu thp t cc ngun khc nhau nh sch bo, tp ch, ti liu tham kho, vnbn, ngh quyt, cng trnh nghin cu ca ngi khc v.v.Cc ti liu c phn tch, tng hp, phnlai, h thng ha to thnh nhng tri thc, l thuyt gio dc mi lm c s khoa hc cho vn nghin cu.

2.3.4.Nhom phng php nghin c thc tiny l cc phng php xem xet, phn tch i tng khoa hoc mt cach trc tip trong thc

tin.a.Phng php quan sat s phm-Quan st s phm l phng php thu thp thng tin v i tng nghin cu bng cach tri gic cochu inh i tng va cac yu t lin quan n i tng. Quan st vi t cch l phng phpnghin cu khoa hc l mt hot ng c mc ch, c k hoch v h thng ca nh nghin cunhm thu thp nhng ti liu v thc tin gio dc lm c s cho vic nh gi thc trng v xutgii php tng ng hoc kim chng cho l thuyt, gi thuyt.-Theo mi quan h gia i tng quan st v ch th quan st th c cc dng quan sat trc tip,quan sat gian tip, quan st cng khai, kn o. Theo du hiu v thi gian th c quan sat lu di,quan sat thi gian ngn. Theo nhim v th c quan sat phat hin, quan sat kim nghim.

-Nhngyu cu cua phng php quan st:


9/36

+ Xac inh r rng mc ch, nhim v v i tng quan st+ Xy dng k hoac h, tin trinh quan st+ Chun bi chu ao ve moi mt: ly lun, thc tin, phng php, phng tin quan st.+ Tin hanh quan sat cn thn va co h thng theo k hoch+ Ghi chep kt qu quan st khach quan, chinh xac+ Kim tra li kt qu quan st.b.Phng php iu tr giao duc*iu tr bng tro chuyn (phng vn)iu tra bng tr chuyn l phng php thu thp thng tin v i tng nghin cu qua trao i

kin trc tip vi nhng ngi c nghin cu.

Cac loi tro chuyn: tro chuyn trc tip; tro chuyn gian tip; tro chuyn thng; tro chuyn ngvong; tro chuyn b sung; tro chuyn i su; tro chuyn phat hin; tro chuyn kim nghim.

Mun tr chuyn c kt qu cn m bo cc yu cu:-Xac inh ro rng mc ch, yu cu cuc tr chuyn-Thit k h thng cu hi c bn ph hp vi mc ch tr chuyn-Tim hiu ngi i thoai la chon cach tro chuyn phu hp-Bit cach iu khin cu chuyn va ung muc ch.-Tao khng khi t nhin, thn mt, ci m trong khi tro chuyn.*iu tr bng phiu hi (nkt)iu tra bng phiu hi (ankt) l phng php s dng mt h thng cu hoi nht loat t ra cho

mt s lng ln i tng c nghin cu nhm thu thp y kin cua ho v vn nghin cu dihnh thc vit. Cn c vao muc ich, tinh cht cua vic iu tra, ngi ta co th s dung nhiu dang cuhoi khac nhau:

-Cu hoi ng la nhng cu hoi co kem theo phng an tra li. Ngi c trng cu y kin coth la chon mt s phng an phu hp vi nhn thc cua minh.-Cu hoi m la nhung cu hoi khng co sn phng an tra li va ngi c trng cu y kin ttra li theo yu cu ca ngi hi.iu tra bng ankt co thphn loi nh sau:-iu tra thm do (cu hoi rng va nng) nhm thu nhp tai liu mc s b v i tng.-iu tra su (cu hoi hp va i su) nhm khai thac su sc mt vai khia canh nao o cua i tng

nghin cu.-iu tra b sung nhm thu nhp tai liu b sung cho cac phng phap khac.Nhng yu cu ca phng php iu tra bng ankt:-Xc nh r mc ch v ni dung iu tra-Xy dng h thng cu hi r rng, chnh xc, m bo cho mi ngi hiu d dng v nh nhau,c nhiu loi cu hi c th b sung v kim tra ln nhau.-Hng dn tr li r rng-Phai iu tra nhiu ln va am bao s lng ngi c hoi u ln.-Sau khi thu thp thng tin phi x l thng tin chnh xc, khch quan.c.Phng php tng kt kinh nghimPhng php tng kt kinh nghim l phng php phn tch, nh gi, khi qut ha v h thng

ha nhng kinh nghim trong thc tin giao duc nhm rut ra nhng nhng bai hoc b ch, gp phnnng cao hiu qua giao duc.

Tiu chun la chon kinh nghim gio dc:-Kinh nghim phai mi-Kinh nghim co cht lng va hiu qua giao duc cao-Phu hp vi nhng thanh tu khoa hoc giao duc tin tin-Co tinh n inh

-Co kha nng ng dun g c Cc bc tng kt kinh nghim:-Chon in hnh (phat hin, xac inh ung i tng nghin cu)-M ta lai s kin mt cach khach quan da trn nhiu phng phap khac nhau nh: quan sat, tro

chuyn, iu tra.


10/36

-Khi phuc lai s kin a xay ra bng m hnh ly thuyt: phn tich s kin, h thng hoa cac s kin,rut ra cac khai quat ly lun.-Nhng ly lun tn g kt t kinh nghim can c ph bin rn g rai va ng dung vao thc t.d.Phng php thc nghim sphamThc nghim s phm l phng php nghin cu mt cach chu ng, co h thng mt hin tng

giao duc nhm xac inh mi quan h gia tac ng giao duc vi hin tng giao duc c nghin cutrong nhng iu kin a c khn g ch.

Net c trng cua phng php nay la nha nghin cu chu ng tao ra iu kin nghin cu va khicn thit co th lp lai nhiu ln iu kin o.

Co 2 loai thc nghim: thc nghim t nhin va thc nghim trong phong th nghim.

Cac bc tin hanh thc nghim:-Xac inh vn e thc nghim vi muc ch ro ran g-Nu gia thuyt va xy dng cng thc nghim-T chc thc nghim: chon mu thc nghim; bi dng cng tac vin; theo doi thc nghim: quansat, ghi chep, o ac.-X ly kt qua thc nghim, rut ra kt lun khoa hoc.Lu : Khi tin hanh thc nghim s phm khng c lam ao ln hoat ng binh thng cua qu

trnh s phm va chi c tin hanh trong nhng iu kin va tiu chun nghim ngt vi lun c khoahoc; Tin hanh thc nghim nhiu ia ban, trn cac i tng khac nhau va thc nghim nhiu lntrn mt i tng; S dun g cac phng php h tr: quan sat, iu tra, thng k toan hc...

e.Phng php nghin cu san phm hoat ngy l phng php phn tich cac san phm hoat ng cua i tng nghin cu (giao vin, hoc

sinh, cn b qun l.) nhm thu thp nhng thng tin cn thit v ca nhn hay tp th.Nhng yu cu:-Thu thp nhiu ti liu khac nhau, phn loai, h thng hoa ti liu vi nhng du hiu c ban, cthu.-Kt hp vi nhng ti liu lu tr.-Dng lai qua trinh hoat ng a n san phm .(lam nh th nao?)

-Tim hiu y u cac mt khac cua ngi tao ra san phm.g. Phng php ly y kin chuyn giaLa phng php thu thp thng tin khoa hoc, nhn xet anh gia mt san phm khoa hoc bng cach

s dung tri tu mt i ngu chuyn gia co trnh cao v linh vc nghin cu.Tin hanh ly kin chuyn gia bng cach: trc tip phon g vn xin y kin; Thng qua th t;Thng qua hi thao, tranh lun, anh gia, nghim thu cng trnh khoa hoc.

Yu cu:-Chon ung chuyn gia co trinh chuyn mn cao v linh vc ang nghin cu, co phm chttrung thc trong khoa hoc.-Xy dng h thng cac chun anh gia, cac tieu ch cu th, d hiu, tng minh nhn xet, anhgia theo cac chun y.-Han ch thp nht anh hng qua lai cua cac chuyn gia v y kin, quan im.2.3.5.Nhom phng php toan hcS dung cac ly thuyt Toan hoc, cac phng php lgic Toan hoc xy dng cac ly thuyt giao

duc hoc xac inh thng s lin quan ti i tng nghin cu cua mt tai nhm tim ra qui lutvn ng cua i tng.

S dng Toan thng k x ly cac ti liu thu thp t cac phng phap khac nhau.III. CAC KHI NIMCBANCAGIO DC HC1.1.Giao dc1.2.Gio duc (theo ngha rng)Giao duc (theo ngha rng) la hot ng gio dc tng th hinh thanh va phat trin nhn cach c

t chc mt cach co muc ich, co k hoach nhm phat trin a nhng tim nng (sc manh th chtva tinh thn) cua con ngi. Nh vy, giao duc la mt b phn cua qu trnh x hi hnh thanh ca nhncon ngi, bao gm nhng nhn t tac ng co muc ch, co t chc cua xa hi, do nhng ngi co

kinh nghim, co chuyn mn goi la nha giao duc, nha s pham am nhn. Ni t chc hot ng giodc mt cach co h thng co k hoach cht che nht la nha trng. Vi ngha rng nh trn, giao duc la


11/36

mt hot ng tng th bao gm gio dc tr tu, gio dc o c, gio dc th ch t, gio dc th mm, giao duc lao ng do nh trng ph trch trc x hi.

1.3.Giao duc (ngha hp)Gio dc (ngha hp) la mt b phn cua hot ng gio dc (ngha rng), la hot ng gio dc

nhm hinh thanh th gii quan khoa hoc, t tng chnh tr, ao c, thm m, lao ng, phat trin thlc, nhng hanh vi va thoi quen ng x ung n ca c nhn trong cc mi quan h xa hi. Theongha nay gio dc (ngha hp) bao gm cc b phn: c duc, my duc, th duc, giao duc lao n g.

3.1.Day hocDy hc l mt b phn ca gio dc (ngha rng), la hot ng tng tc, phi hp thng nht

gia hoat ng day ca giao vin va hoat ng hoc cua ngi hoc nhm truyn th v lnh hi h thng

tri thc khoa hoc, k nng, k xo, phat trin nng lc nhn thc va hnh ng, trn c s o hnhthanh th gii quan khoa hc, phm cht ao c ni ring v nhn cch ni chung cho ngi hc...

3.2.Giao dngGiao dng c hiu la qu trinh ngi hoc nm vng h thng tri thc khoa hoc, k nng, k xo

tng ng, hinh thanh phng phap nhn thc va thc hanh sang tao. Noi cach khac, giao dng chnhla qu trnh bi dng hoc vn cho ngi hoc (hoc vn la kt qua cua vic nm vng nhng tri thc, knng, k xo tng ng.).

-Giao dng co th c thc hin thng qua con ng day hoc trong nha trng hoc co ththng qua con ng t hoc, t bi dngcua ca nhn hoc kt hp ca hai con ng.3.3.T hoc

T hoc la hoat ng t gic, c mc ch ca c nhn, la t mnh ng nao, suy nghi, s dung cacnng lc tri tu va co khi ca c bp cung cac phm cht, ng c, tinh cam. chim lnh mt lnh vchiu bit nao o cua nhn loai, bin linh vc o thanh s hu cua mnh. Ct loi cua hoc la t hoc. Thoc la noi n ni lc cua ngi hoc, cht lng cua hoc tuy thuc chu yu vao ni lc. Du iu kintac n g t bn ngoai i vi hat ng hc tt n my, nhng nu con ngi khng co u n lc banthn t hoc, t bin i mnh n mc cn thit thi khng th nao at c muc tiu mong mun.

3.4.T giao dcT giao duc la mt b phn cua giao duc, la hoat ng t giac co y thc, co muc ch cua ca nhn

nhm t hoan thin nhng phm cht nhn cach cua ban thn cho phu hp vi yu cu chun mc cuax hi. Ban cht cua t giao duc la qua trinh y chi. Trong t giao duc co s n lc tich cc hoa mt hoat

ng nao o va song song vi qu trnh o la vic kim ham nhng c mun khng hp ly. T giao ducla nhng biu hin co y thc cua s t phat trin, cua s t vn ng ca nhn, la gia tc cua s phat trinca nhn, no thuc y s hnh thanh nhng phm cht quan trong va cn thit nht i vi ca nhn.

3.5.Giao dc hng nghipGio dc hng nghip l mt h thng bin php tc ng ca gia nh, nh trng, x hi, trong

nh trng ng vai tr ch o nhm gio dc hc sinh trong vic chn ngh, gip hc sinh tquyt nh ngh nghip tng lai trn c s phn tch khoa hc v nng lc, hng th ca bn thn vnhu cu nhn lc ca cc ngnh sn xut trong x hi. Mc tiu chung ca gio dc hng nghip nhmpht trin v bi dng phm cht nhn cch ngh nhip; gip hc sinh hiu mnh, hiu yu cu cangh; nh hng cho hc sinh i vo nhng lnh vc m x hi c yu cu. Nhim v ca gio dchng nghip bao gm nh hng ngh, t vn ngh v tuyn chn ngh.

3.6.Giao dc cng ngTheo UNESCO th gio dc cng ng c xem nh l mt t tng, mt cch lm mi m nhm

xy dng mi quan h bn vng, gn b gia gio dc vi cc qu trnh x hi, vi i sng v li chca cng ng. l cch thc tt v c hiu qu nhm to ra nhng iu kin, c hi thc hin scng bng x hi, to lp nn tng cho s pht trin v s n nh ca x hi. Gio dc cng ng chiu l gio dc cho tt c mi ngi, l p dng cho mi ngi trong x hi. Ni mt cch c th hngio dc cng ng l qu trnh bin i cc loi trng hc thnh cc trung tm gio dc v cu lc bvn ha cho mi la tui. Nu thc hin thnh cng ng li gio dc cng ng, x hi s l mttrng hc khng l, trong gio dc tr thnh mt ng lc pht trin trc tip v quan trng nhtca ton x hi.

3.7.Giao dc thng xynGio dc thng xuyn c hiu l mt h thng gio dc nhm mc ch to c hi gio dc lin


12/36

tc, thng xuyn, tho mn nhu c u hc tp su t i ca mi thnh vin trong x hi, gip h thchng vi s tin b nhanh chng v khoa hc - k thut, tham gia tch cc vo qu trnh pht trin kinht - x hi ca t nc.

3.8.Cng ngh giao dcS tc ng mnh m, su sc v thng xuyn ca khoa hc k thut vo nn sn xut i cng

nghip lm ny sinh mt khi nim khoa hc chuyn bit: cng ngh. i vi nn sn xut ra ca civt cht cng ngh l mt khoa hc chuyn nghin cu cch thc x l, ch tc, bin i trng thi, tnhcht, hnh dng ca nguyn vt liu (hay bn thnh phm) thnh sn phm. N pht hin ra cc qui lutc, l, ha c th vn dng vo cc qu trnh sn xut ra ca ci vt cht nhm nng cao cht lng,hiu qu, nng sut

Mt trong nhng xu th ca thi i mi l u t cng ngh pht trin. Khi u t trong lnh vcgio dc ni chung v dy hc ni ring, xu th chung l u t theo chiu su. Vic u t dy hctheo chiu su thc cht l u t cng ngh dy hc. Theo ngha hp, cng ngh dy hc l vic sdng nhng pht minh, nhng sn phm cng nghip hin i v thng tin v cc phng tin k thutvo dy hc. Theo ngha rng, cng ngh gio dc l khoa hc v gio dc, n xc lp cc nguyn tchp l ca cng tc dy hc v nhng iu kin thun li nht tin hnh qu trnh o to cng nhxc lp cc phng php v phng tin c kt qu nht t mc ch o to ra ng thi titkim c sc lc ca thy v tr (UNESCO).

IV.CU TRC CUA GIO DC HC V MI QUAN HGIAGIODC HC VI CC KHOAHC KHC

1.1.H thng cac khoa hc ve giao dcGio dc hc bao gm nhiu ngnh khoa hc c th to thnh mt h thng cc khoa hc gio dc:1.1.Giao dc hc i cng-Nhng vn chung ca gio dc hc-T chc hat ng day hoc-T chc hat ng giao duc-T chc quan ly nha trng-Lich s giao duc ...1.2.Gio dc hc chyn ngnh-Ly lun v phng phap day hc cac mn hoc

-Giao duc hoc t bit-Gio dc hc mm non-Gio dc hc ph thng-Gio dc hc ngh nghip-Gio dc hc i hc-Gio dc hc qun s-Xa hi hoc giao duc-Kinh t hoc giao duc.1.2.Moi quan h cua Gio dc hc vi cac khoa hc khc1.2.Trit hc: La khoa hoc v cac qui lut chung nht cua s phat trin t nhin, xa hi va t duy

con ngi, la nn tang cho s phat trin Giao duc hoc. Trit hoc cung cp cac quan im phngphap lun va cac qui lut cho vic nghin cu s vn n g va phat trin cua giao duc.1.3.Xa hi hc: Nghin cu anh hng cua mi trng xa hi i vi con ngi va quan h conngi, vac h ra nhng c im phat trin kinh t- vn hoa, xa hi va anh hng cua chun g n shnh thanh nhn cach con ngi. T o giup Gio dc hc giai quyt nhng vn v muc ich, nidung giao duc.1.4.Sinh ly hc thn kinh: Mun nghin cu v s phat trin cua con ngi, Gio dc hc phai davao cac phat hin, cac kin thc cua sinh ly hoc thn kinh nh: s phat trin cua h thn g thn kinh,cac c im cua h thn kinh.1.5.Tm ly hc la tui, Tm l hc s phm, Tm l hc x hi co vai tro rt quan trong i vivic nghin cu va phat trin cua Gio dc hc.1.6.Ly thuyt thng tin, iu khin hc, tin hc ngay cang c nghin cu va ng dung rng rai


13/36

trong Gio dc hc.V.INH HNG NGHIN CU VA PHAT TRIN GIAO DCHCTRONG GIAI ON HINNAY1.S pht trin nh v bo ca cuc cch mng khoa hc - cng ngh, s hnh thnh nn kinh t trithc, x hi thng tin v xu th ton cu ha. tc ng mnh m n tt c cc lnh vc ca isng x hi, trong c gio dc. Xu th pht trin gio dc th gii c UNESCO khi qutthnh 21 im vi cc t tng ch yu:-Gio dc thng xuyn phi l im ch o ca mi chnh sch gio dc; gio dc sut i, giodc bng mi cch, gio dc cho mi ngi, xy dng mt x hi hc tp. Gio dc phi lm chomi ngi tr thnh ngi dy v ngi kin to nn s tin b vn ha ca bn thn-Gio dc khng ch dy cho con ngi c hc vn m phi thc hnh, thc nghim c tay ngh,vo i khng b ng. Pht trin gio dc gn lin vi pht trin kinh t - x hi, ch gio dchng nghip c th lp thn, lp nghip-Gio dc tr em trc tui n trng phi l mt mc tiu ln trong chin lc gio dc. Gio dcph thng c s phi l mc tiu hng u ca chnh sch gio dc.-Gio vin phi c o to tr thnh nhng nh gio dc hn l nhng chuyn gia truyn tkin thc. Vic ging dy phi thch nghi vi ngi hc ch khng phi p t my mc buc ngihc tun theo.Cc nc trn th gii ang tin hnh ci cch gio dc theo cc hng ln sau:-Tng cng gio d c nhn vn

-Cng ngh - thng tin-o to nhng con ngi va c tri thc, va c k nng, nng lc thc s ng gp vo s phttrin x hi.-Hin i ha cc phng php day hc - gio dcNn gio dc Vit Nam cng ang trn con ng i mi nhm p ng vi nhng yu cu ca s

nghip cng nghip ha - hin i ha t nc. Cc gii php chin lc pht trin gio dc trong giaion hin nay l:

-Tng cng cc ngun lc cho gio dc - o to.-Xy dng i ng gio vin, to ng lc cho ngi dy - ngi hc-i mi ni dung, phng php gio dc - o to v tng cng c s vt cht cc trng hc

-i mi cng tc qun l gio dc-Thc hin cng bng x hi trong gio dc2.Cc nh hng pht trin gio dc trn th gii v trong nc trn vch ra cho Gio dc hcnhng nhim v v ni dung nghin cu:-Nghin cu v hon thin cc vn v phng php lun khoa hc gio dc-Nghin cu hon thin cc c s l lun v thc tin ca gio dc trong giai on mi, xc nhmi quan h bin chng gia gio dc v s pht trin kinh t - x hi.-Nghin cu cc vn v i mi mc tiu, ni dung, phng php dy hc - gio dc p ng vis pht trin thc tin-Nghin cu ng dng cc thnh tu ca khoa hc - cng ngh vo qu trnh dy hc - gio dc

nhm nng cao cht lng gio dc.Tm li, tt c cc vn trong Gio dc hc u cn phi c nghin cu, pht trin v honthin theo hng nng cao tnh khoa hc, tnh thc tin, lm cho Gio dc hc gp phn thc y mnhm nn gio dc quc dn p ng vi i hi ca s pht trin kinh t - x hi.

HNG DN HC TP CHNG 11.Gii thch gio dc l mt hin tng x hi c bit2.Phn tch cc tnh cht v chc nng x hi c bn c gio dc. T nu ln vi tr c giodc i vi s pht trin x hi hin i.3.Gii thch i tng nghin cu c Gio dc hc4.Phn bit cc khi nim c bn c Gio dc hc: Gio duc (ngh rng) - Dy hoc - Gio dc(ngh hp) v mi qun h c chng.5.Phc tho cc phng php nghin cu Gio dc hc tin hnh mt ti nghin cu kho


14/36

hc gio dc c th .6.Trnh by cc nh hng nghin cu v pht trin Gio dc hc trong gii on hin ny.

Chng 2 VAI TR CA GIAO DC I VI S HNH THNH VPHT TRIN NHNCCH

I.KHI NIM V NHN CCH V S PHT TRINNHNCCH1.Khi nim v nhn cchTheo Tm l hc, nhn cch l t hp cc thi , thuc tnh ring trong quan h hnh ng ca

tng ngi vi th gii t nhin, th gii vt do con ngi sng to ra, vi x hi v vi bn thn.(Phm Minh Hc - Mt s vn gio dc v khoa hc gio dc - 1986). Nhn cch l b mt tm l -

o c ca mi ngi, l ton b nhng c im, phm cht tm l qui nh gi tr x hi v hnhvi x hi ca ngi .Nhn cch ca con ngi c phn tch trn ba bnh din khc nhau v c nh gi ba mc

khc nhau :-Mc bn trong c nhn, nhn cch con ngi c th hin dng c tnh, s khc bit cangi ny vi nhng ngi khc. bnh din ny, nhn cch bc l trong tnh khng ng nht vimi ngi, vi ci chung, gi tr ca nhn cch l tnh tnh cc ca n trong vic khc phc nhngs hn ch ca hon cnh v s hn ch t nhin ca mnh.-Mc gia cc c nhn, nhn cch c th hin trong mi quan h m n tham gia trong qutrnh hot ng cng ng. Gi tr ca nhn cch c th hin trong cc hnh vi, c ch x hi can.-Mc cao nht, nhn cch dng nh vt ra ngoi khun kh ca c tnh v ra ngoi khun khca nhng mi quan h thc s vi cc c nhn khc. y nhn cch c xem xt nh l mtch th hot ng ang thc hin mt cch tch cc, c ch nh hay khng ch nh, nhng bini trong nhng ngi khc (c lin quan, quen bit hoc khng lin quan, khng quen bit). Gi trca nhn cch th hin nhng tc ng m nhn cch ny gy ra i vi nhng bin i ca ccnhn cch khc. Tt c nhng bin i c bn m c nhn to ra c nhng c nhn khc, cbit l bn thn mnh nh l mt ngi khc to thnh nt c trng y v c gi tr nhtca c nhn y nh l mt nhn cch.Nh vy nhn cch con ngi l mc ph hp gia thang gi tr v thc o gi tr ca ngi y

vi thang gi tr v thc o gi tr ca x hi, ph hp cng cao th nhn cch cng ln.

Theo Gio dc hc, nhn cch bao gm tt c cc nt, cc mt, cc phm cht c ngha x hitrong mt con ngi. Nhn cch l ton b cc c im tm sinh l ca c nhn c x hi nh gito nn gi tr ca c nhn . Ty theo trnh pht trin ca x hi m cc c im ca c nhnc nhn nhn v nh gi khc nhau. Nhng c im ca c nhn cng c nh gi khc nhautng ng vi nhng vai tr khc nhau ca h.

-Theo quan nim truyn thng nhn cch l s thng nht gia phm cht v nng lc ca c nhnbao gm cc phm cht chnh tr, t tng, o c, tc phong v cc nng lc, s trng, nngkhiu. Ngi c nhn cch phi l ngi thng nht c hai mt phm cht v nng lc, tc lthng nht gia mt c v ti.-Theo cch tip cn gi tr th ct li ca nhn cch l h thng nh hng gi tr m mi c nhn

la chn cho mnh, bao gm :+ Cc gi tr t tng: l tng, nim tin.+ Cc gi tr o c: lng tm, trch nhim, lng nhn i, lng trung thc ...+ Cc gi tr nhn vn: hc vn, ngh nghip, tnh yu, thi trang, ti nng.Nh chng ta bit, gi tr l tt c nhng g c ngha i vi x hi, tp th v c nhn, phn nh

nhng mi quan h ch th - khch th, c nh gi xut pht t nhng iu kin x hi - lch s cth v ph thuc vo trnh pht trin ca nhn cch. Khi c nhn thc, nh gi v chn la,gi tr tr thnh mt trong nhng ng lc thc y con ngi i theo mt xu hng nht nh. Trongthc t, nh hng gi tr phn nh nhu cu, nguyn vng ca con ngi, phn nh ci m h yu thchv cho l qu gi. nh hng gi tr ch o hot ng ca con ngi, n c ngha rt quan trng,

bit c nh hng gi tr ca con ngi th bit c thi , hnh vi ca h. Nm c nh hnggi tr, con ngi s d dng hn trong vic i nhn x th v t chc, iu khin hot ng cng


15/36

ng. nh hng gi tr c hnh thnh v cng c bi nng lc, nhn thc, kinh nghim s ng catng c nhn. Qu trnh hnh thnh nh hng gi tr rt phc tp, gn lin vi vic gii quyt cc muthun nh mu thun gia cc ng c khc nhau, mu thun gia thc ngha v v lng ham mun,mu thun gia kch thch thc dng vi hnh vi o c

1.Khi nim v s pht trin nhn cchCon ngi khi mi sinh ra cha c nhn cch. Nhn cch ch hnh thnh v pht trin trong qa trnh

con ngi sng, hot ng v giao lu trong i sng x hi. S pht trin nhn cch l qa trnh tngtrng, tch ly, hon thin v th cht, tm l v x hi ca c nhn.

-S pht trin v mt th cht: biu hin nhng bin i v chiu cao, trng lng, c bp, shon thin cc gic quan v s phi hp vn dng c th.

-S pht trin v mt tm l: th hin nhng bin i ca cc qa trnh nhn thc, tnh cm, ch.v s hnh thnh nhng thuc tnh tm l mi ca c nhn.-S pht trin v mt x hi: th hin nhng bin i trong thi c x vi ngi xung quanh, s tham gia tch cc vo cc quan h v hot ng x hi.Qa trnh hnh thnh v pht trin nhn cch chu tc ng ca nhiu yu t nh bm sinh - di

truyn, mi trng, gio dc v hot ng c nhn.I.VAI TRO CA^ DI TRUYN, MI TRNG V HAT NG C NHN I VI S HNH THNH V PHT TRIEN NHNCCH1.Vai tr ca di truyn i vi s pht trin nhn cchDi truyn l s ti to li th h sau nhng thuc tnh sinh hc ging vi th h trc. Cc thuc

tnh sinh hc c di truyn bao gm cu to gii phu, sinh l c th, nhng c im nh mu mt,mu tc, vc dng, th tng, cc gic quan, t cht, mt s c im ca h thn kinh.

Di truyn to tin vt cht cho s pht trin nhn cch. iu c ngha l nu c th khng tipnhn c vt cht di truyn ca ngi th s khng c c tin vt cht cho s pht trin nhncch. Mt c th lnh mnh, cc gic quan y , h thn kinh bnh thng s to tin thun li chos pht trin nhn cch.

Cc c tnh c th c nh hng n tc , mc v tnh cht ca vic hnh thnh cc k nng,k xo, nng lc ca c nhn ch khng quyt nh sn cho s pht trin nhn cch con ngi. Nhngt cht di truyn nh hng cho con ngi vo cc lnh vc hot ng rng ri ch khng vo mt lnhvc hot ng c th v cng khng qui nh trc nng lc c th ca c nhn. Nhng t cht bin

thnh kh nng hin thc cn ty thuc vo hon cnh sng, vo s gio dc v nht l ty thuc vo ch rn luyn ca c nhn.Hon cnh, gio dc, hot ng c nhn.T cht > Nng lc

Trong cng tc gio dc chng ta cn ch ng mc vai tr ca di truyn trong s pht trin nhncch trnh nhng thi sau y :

-Khng quan tm n nhng c im t cht ca hc sinh v i hi mi hc sinh phi c kh nnghon thnh nhng nhim v hc tp nh nhau hoc khng ch pht huy nhng t cht thun li mt s hc sinh cng nh khng tm cch h tr cho nhng hc sinh khng c t cht thu n li.- cao nh hng ca yu t di truyn n mc cho nhn cch l bm sinh v ph nhn kh nngbin i bn cht con ngi-H thp vai tr ca gio dc qua vic t chc gio dc theo mc pht trin b qui nh biyu t di truyn.2.Vai tr ca mi trng i vi s pht trin nhn cchMi trng l h thng cc hon cnh bn ngoi, cc iu kin t nhin v x hi cn thit cho hot

ng sng v pht trin ca c nhn. Mi trng gm hai loi: mi trng t nhin v mi trng xhi.

-Vai tr ca mi trng t nhinNhng c im v a hnh, thi tit, kh hu to iu kin rn luyn hnh thnh nhng phm cht

nhn cch ca c nhn. Thng thng tnh cch ca con ngi lin quan n c im a l ca khuvc sinh sng. Tuy nhin mi trng t nhin khng nh hng trc tip hay c ngha quyt nh m

ch c nh hng gin tip n s hnh thnh v pht trin nhn cch. Mi trng t nhin nh hngn s pht trin nhn cch nhng khng mnh m v quan trng bng nh hng ca mi trng x


16/36

hi.-Vai tr ca mi trng x hiMi trng x hi gm c: mi trng x hi ln v mi trng x hi nh.

Tr

n nhn cch. rng x hi,c nhn khng sng trong mi trng x hi s khng hnh thnh pht trin nhn cch ngi. iu c

chng minh qua nhng trng hp tr em b lu lc trong rng tuy c th vt nui dng nhng chc th sng theo kiu ng vt ch khng th pht trin nhn cch cho d sau c con ngia v nui dy trong mi trng x hi. Mt khc, mi trng x hi qui nh mc ch, ni dung vchiu hng ca s pht trin nhn cch, n gip con ngi hnh thnh nhn cch nh giao tip v hotng x hi.

*C ch tc ng ca mi trng x hi n c nhn:-Mi trng x hi ln khng tc ng trc tip n c nhn m tc ng gin tip thng qua mi

trng x hi nh. Mi trng x hi ln thng kh thay i nhng nu n thay i s ko theo sthay i tnh cht v cc mi quan h ca mi trng x hi nh.Ng Hot ng ngh nghip

-Mi trng x hi nh nh hng trc tip v tc ng thng xuyn, mnh m n si vi tr em, v cha tham gia cc hot ng x hi, ngh nghip nn mi trng x hi nh (gia

nh, nh trng, nhm bn) c nh hng quan trng; cn i vi ngi trng thnh, hot ng nghnghip tc ng n c nhn thng qua b lc c nhn mnh hn tc ng ca mi trng nh. Ngoi rac nhn khng ch l i tng nhn s tc ng ca mi trng m cn l ch th tham gia bin cimi trng nh cu ni ca Marx: Hon cnh sng to ra con ngi trong chng mc con ngi sngto ra hon cnh

Nh vy, mi trng khng ng vai tr quyt nh i vi s pht trin nhn cch, mc nh

hng ca mi trng ty thuc vo lp trng, quan im, thi , xu hng, nng lc ca c nhn.Trong cng tc gio dc, iu quan trng l gip c nhn hnh thnh kh nng t gio dc theo h thng


17/36

nh hng gi tr ph hp vi cc chu n mc x hi, h bi t chn la hc hi nhng i u tch cclnh mnh v bit loi b trnh xa nhng iu xu xa tiu cc trong mi trng sng.

3.Vai tr ca hat ng c nhn i vi s pht trin nhn cch*Hot ng c nhnHot ng l mi quan h tc ng qua li gia con ngi (ch th) v th gii (khch th) to ra

sn phm c v pha th gii, c v pha con ngi. Cuc sng ca con ngi l mt chui hot ng,bi l hot ng l phng thc tn ti ca con ngi, l nhn t quyt nh trc tip s hnh thnh vpht trin nhn cch. Hot ng gip c nhn tri nghim v thu thp vn sng trng thnh, phttrin; hot ng gip con ngi thch nghi c vi hon cnh v t khng nh nhn cch ca mnh.Thng qua hai qu trnh ch th ha v khch th ho, nhn cch con ngi bc l v hnh thnh. Thng

qua hot ng, con ngi dn dn hon chnh bn thn, hnh thnh nhng nt nhn cch thch hp viyu cu ca hot ng v ca x hi. Qu trnh pht trin nhn cch ca tr em thng din ra trong cchot ng c bn nh sau: hot ng giao tip, hot ng vui chi, hot ng hc tp, hat ng laong v hot ng x hi. Nhng hot ng c bn ny cng l nhng dng hot ng ch o catng thi k la tui, chi phi mnh m n s pht trin nhn cch la tui .

*Giao tip l mt dng hot ngGiao tip l s tc ng qua li gia ngi vi ngi trong x hi nhm tha mn nhu cu v ngi

khc. Giao tip l nhu cu khng th thiu ca s pht trin nhn cch. Qu trnh giao tip gip c nhngia nhp vo cc quan h x hi, lnh hi nn vn ha x hi, chun mc x hi, t to nn bn chtcon ngi, lm cho nhn cch pht trin. Tr em khi mi sinh ra c nhu cu giao tip vi ngi ln

(ngi m), cng ln ln nhu cu giao tip cng pht trin v m rng dn. Nh s giao tip ny tr mic th tn ti v pht trin tm l n nh. Nhng tr m ci c cc t chc x hi nui dngthng pht trin tm l chm chp do mc giao tip ca tr vi ngi ln t hn so vi nhng trem c nui dng trong gia nh bnh thng. i vi tr em cc quan h giao tip vi bn b vngi ln gn gi c uy tn nh cha m, thy c nh hng rt ln n s pht trin nhn cch.

Nh vy, hot ng v giao tip c nhn l yu t trc tip quyt nh i vi s hnh thnh v phttrin nhn cch. Con ngi lun sng trong mt mi trng, nhng mi trng khng quyt nh nhncch ca h m chnh nhng hot ng v cc mi quan h giao tip ca c nhn trong mi trng mi chi phi n i sng tm l v hnh thnh nhng tnh cch ca c nhn. iu ny c minh hatrong cu ngn ng Php: Anh hy cho ti bit, bn ca anh l ai, ti s cho anh bit, anh l ngi nh

th no hoc tc ng Vit Nam i mt ngy ng hc mt sng khn... S pht trin nhn cch catr c thc y mnh m bi tnh cht v mc giao tip ca tr vi ngi ln v bi cc hot ngch o tng ng vi mi giai on la tui.

II.VAI TR CA GIO DC I VI S HNH THNH V PHT TRIN NHNCCHGio dc l hat ng hnh thnh tan vn nhn cch c t chc mt cch c mc ch, c k

hach v h thng thng qua hai hot ng dy hc v gio dc lm pht trin cc sc mnh th chtv tinh thn ca con ngi, gip h tham gia c hiu qu vo i sng x hi.

1.1.Vai tr ch o ca gio dc i vi s pht trin nhn cchTheo thuyt sinh hc hay thuyt tin nh: S pht trin nhn cch do yu t di truyn quyt nh,

mi trng v gio dc khng c vai tr g trong s pht trin nhn cch. Sai lm c bn ca thuyt ny

l tuyt i ha nh hng ca yu t di truyn.Theo thuyt duy cm: Mi trng l yu t quyt nh s pht trin nhn cch, gio dc l vnnng. Thuyt ny cho rng tr em nh t giy trng, mi trng v gio dc tc ng nh th no thtr s pht trin nh th y. Sai lm c bn ca thuyt ny l tuyt i ha nh hng ca yu t mitrng v gio dc.

Theo quan im Mcxt: Gio dc ch l mt trong nhng yu t nh hng n s pht trin nhncch, gio dc khng c tnh vn nng, khng c tnh quyt nh m ch ng vai tr ch o i vis pht trin nhn cch. Vai tr ch o ca gio dc i vi s pht trin nhn cch th hin:

1.2.Gio dc nh hng v t chc dn dt qu trnh hnh thnh, pht trin nhn cch ca c nhn-Xc nh mc ch gio dc cho c h thng, cho tng bc hc, cp hc, trng hc v tng hotng gio dc c th-Xy dng ni dung, chng trnh, k hoch dy hc v gio dc, la chn phng php, phng


18/36

tin v hnh thc gio dc p ng mc ch gio dc, ph hp vi ni dung v i tng, i u kingio dc c th.-T chc cc hot ng, giao lu-nh gi, iu chnh ni dung, phng php, hnh thc gao dc...S nh hng ca gio dc khng ch thch ng vi nhng yu cu ca x hi hin ti m cn phi

thch hp vi yu cu pht trin ca tng lai thc y s tin b ca x hi. V vy, gio dc phi itrc, n u s pht trin. Mun i trc, n u s pht trin, gio dc cn c trn nhng d bov gia tc pht trin ca x hi, thit k nn m hnh nhn cch ca con ngi thi i vi h thngnh hng gi tr tng ng.

1.3.Gio dc can thip, iu chnh cc yu t khc nhm to s thun i cho qu trnh pht trin

nhn cchCc yu t bm sinh - di truyn, mi trng v hot ng cc nhn u c nh hng n s pht

trin nhn cch cc mc khc nhau, tuy nhin yu t gio dc li c th tc ng n cc yu tny to iu kin thun li hn cho s pht trin nhn cch.

*i vi di truyn-Gio dc to iu kin thun li nhng mm mng ca con ngi c trong chng trnh gnec pht trin. Chng hn, tr c di truyn cu to ct sng, bn tay v thanh qun ... nhng nukhng c gio dc th tr kh c th i thng ng bng hai chn, bit s dng cng c hay phttrin ngn ng.-Gio dc rn luyn, thc y s hon thin ca cc gic quan v vn ng c th.

-Gio dc pht hin nhng t cht ca c nhn v to iu kin pht huy nng khiu thnh nnglc c th.-Gio dc tm cch khc phc nhng khim khuyt c th hn ch nhng kh khn ca ngikhuyt tt trong s pht trin nhn cch (phc hi chc nng hoc hng dn s dng cng c htr). Ngoi ra gio dc cn gp phn tng cng nhn thc trong x hi v trch nhim ca cngng i vi ngi khuyt tt v t chc cho ton x hi chia s, h tr ngi khuyt tt vt quakh khn v s bt hnh ca mnh.*i vi mi trng-Gio dc tc ng n mi trng t nhin qua vic trang b kin thc v thc bo v mi trngca con ngi, khc phc c s mt cn bng sinh thi, lm cho mi trng t nhin tr nn

trong lnh, p hn.-Gio dc tc ng n mi trng x hi ln thng qua cc chc nng kinh t - x hi, chc nngchnh tr - x hi, chc nng t tng - vn ha ca gio dc.-Gio dc cn lm thay i tnh cht ca mi trng x hi nh nh gia nh, nh trng v ccnhm bn b, khu ph., cc mi trng nh to nn nhng tc ng lnh mnh. tch cc n spht trin nhn cch con ngi. Hin nay cng tc gio dc x hi ang ch tm xy dng gia nhl mt mi m dn ch, bnh ng, m no, hnh phc; nh trng l mt mi trng thn thin ivi hc sinh, cng ng dn c l khu vc vn ha ca mt x hi vn minh tin b.*i vi hot ng c nhn-Gio dc t chc nhiu loi hnh hot ng giao tip b ch, lnh mnh nhm pht huy nhng phmcht v nng lc c nhn (sn chi cc nh vn ha cho mi la tui, cc cu lc b xy dng gianh hnh phc ti a phng, ...); xy dng nhng ng c ng n ca c nhn khi tham giahot ng, giao tip ng thi hng dn c nhn la chn cc hot ng v giao tip ph hp vikh nng ca bn thn. c bit cng tc gio dc lun xy dng cc mi quan h giao tip tch ccgia thy tr, gia bn b vi nhau ng thi t chc v nh hng cho tr tham gia vo cc hotng ch o tng giai on la tui thc y s pht trin nhn cch.-Gio dc to tin cho t gio dc ca c nhn. T gio dc th hin tnh ch th ca c nhn khicon ngi p ng hoc t vn ng nhm chuyn ha cc yu cu ca gio dc thnh phm cht vnng lc ca bn thn. Nu c nhn thiu kh nng t gio dc th cc phm cht v nng lc ca hs hnh thnh mc thp hoc thm ch khng th hnh thnh. Trnh , kh nng t gio dcca c nhn phn ln bt ngun t s nh hng ca gio dc. Gio dc ng n v y s

gip con ngi hnh thnh kh nng t gio dc, khng trc nhng tc ng tiu cc ca x hi


19/36

pht tri n nhn cch mnh m. Ch c nhng ngi bit t gio dc mi l nhng ngi thcs c gio dc. (Bennet - Anh)2.iu kin gio dc gi vai tr ch o i vi s pht trin nhn cchNh vy thng qua cc tc ng n u s pht trin, gio dc khng ch thc y s pht trin

nhn cch c nhn m cn thc y s pht trin ca x hi. Tuy nhin gio dc khng phi l vnnng, khng th mt mnh quyt nh ton b tin trnh pht trin nhn cch. Gio dc ch l mt trongnhng yu t nh hng quan trng n s pht trin nhn cch thng qua nhng tc ng c tnh cho. V vy, gio dc thc s ng vai tr ch o i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch cnc cc iu kin sau:

-Cng tc d bo v xu hng pht trin ca x hi phi a ra nhng nh hng ng n gio

dc thc hin tt chc nng n u s pht trin.-Cc yu t trong qa trnh gio dc phi thng nht vi nhau, nh gio dc phi gi vai tr ch o,ngi c gio dc phi th hin vai tr ch ng.-Phi c s kt hp cht ch ba lc lng gio dc: gia nh, nh trng v x hi, trong nhtrng ng vai tr ch o. Nhng yu km ca gio dc thng c nguyn nhn t s thiu phihp ng b gia ba lc lng gio dc ny.-Nh gio dc phi nm vng c im tm sinh l ca ngi c gio dc.-Nh gio dc phi c phm cht v nng lc lm tt cng tc gio dcII.GIODCVCCGIAIONPHTTRINNHNCCHTHEO

LA TUI

Cc nh nghin cu ch ra rng s hnh thnh v pht trin nhn cch ca con ngi din ra ctnh quy lut theo tng la tui. Mi giai on pht trin u c nhng c im ring, c bit l uc nhng bc nhy vt v cht v to tin cho s pht trin cc giai on tip theo. Gio dc baogi cng hng vo con ngi c th vi nhng c im tm l ring v la tui, gii tnh... v nhngc trng c o trong nhn cch. Do , gio dc phi xut pht t nhng c im tm sinh l cai tng ra cc ni dung, cch thc tc ng tng ng v ph hp.

1.Gio dc v s pht trin nhn cch tr hi nhi ( 0 - 1 tui)*S pht trin nhn ccha tr khi mi sinh ra ch l mt sinh vt mang mm mng ngi, nhn cch cha hnh thnh.

Thng qua s giao lu vi nhng ngi ln trc tip chm sc (cha m, ng b, m nui.) tr hnh nhi

mi hc c cch ha nhp vi cuc sng x hi ngoi bng m. S pht trin ca tr hi nhi chyu l v mt c th c th hin nhng tin b trong cc hot ng ca cc gic quan v ca vnng (nhn, nghe, ngi, nm, lt, ngi, b, ng, i, cm nm.). Chiu hng pht trin ca cc gicquan v vn ng c th trong giai on ny cng ni ln tnh cht v mc pht trin v tr tu vtinh thn ca a tr.

*Ni dung gio dc-Thc y nhanh s hon thin ca cc gic quan v vn ng c th.-Cho tr tip xc, lm quen dn vi th gii vt dn dn hnh thnh thi v phng thc tcng vo vt sau ny.*Cch thc gio dc-Ngi ln trc tip chm sc, nui dng gio dc tr thng qua s giao lu tip xc v p ngcc nhu cu ca tr. Tu theo cch thc chm sc, nui dng, ty theo thi c x ca ngi lni vi tr m a tr nhn c cc loi n tng, hnh thnh cc thi quen hnh vi trong np sngv sinh hot sau ny (n, ng, v sinh c nhn.) Ngoi ra cch tip xc vi tr em v to iu kincho tr tip xc vi th gii cng gip a tr cm nhn, hnh thnh c cc loi cm xc, cc thi i vi vt, con ngi. lm nn tng sau ny tr c kinh nghim c x vi th gii xungquanh.2.Gio dc v s pht trin nhn cch tr u nhi (1 - 3 tui)*S pht trin nhn cchy l giai on tr u nhi nhn c cc tc ng x hi ha mt cch phong ph v mnh m.

Nh cc tin b v c th v tm l, c bit l vi ba thnh tu ln: luyn tp dng i thng, hot ng

vi vt - cng c, s pht trin ngn ng gp phn thc y s pht trin kh nng t thc catr, mt yu t th hin nhn cch con ngi.


20/36

*Ni dung gio dc-Gip tr u nhi t c ba thnh tu ca s pht trin: luyn tp dng i thng ng; hng dn,to iu kin cho tr tip xc, s dng cc loi vt theo ng chc nng v c tnh sng to; giptr pht trin ngn ng (tp cho tr ni, din t suy ngh v hiu iu ngi khc ni).-Bc u cho tr hc tp cch thc c x theo nhng qui tc hnh vi trong x hi i vi ngikhc (ngi trong gia nh, c gio, bn b.)-Kch thch tr pht trin kh nng t duy mc trc quan hnh ng.*Cch thc giao dc-Thng qua vic tip xc vi nhng ngi thn trong gia nh tr hc c cc qui tc hnh vi ivi th gii xung quanh. Ngi ln cn ch n cc biu hin ca mnh v li ni, hnh vi, c ch,

thi d i vi tr gip tr c mt khun mu tt p noi theo.-To iu kin cho tr c tip xc vi nhiu loi vt khc nhau, hng dn tr cch thc sdng, kch thch tr suy ngh, sng to ra tr chi vi cc vt y.-Xy dng nhng cch thc ng x thch hp vi cc bin chuyn tm l ca tr (s t thc, thi bng bnh.) s pht trin nhn cch ca tr c thun li.3.Gio dc v s pht trin nhn cch tr mu gio (3 - 6 tui)*S pht trin nhn cchy l giai on hnh thnh nhn cch ca tr th hin kh nng hnh ng theo ng c gin tip.

S hnh thnh nhn cch l thuc nhiu vo khun mu hnh vi ca ngi ln m tr em tip xc (cham, c gio , bn b, ngi xung quanh ...). Nhng du n ban u trn nhn cch ca tr thng c

lu gi li. S pht trin nhn cch ca tr trong giai on ny ch t mc thp nhng din ra vitc cao. c im nhn cch tr mu gio ni bt khuynh hng mun c c lp hot ngkhng c s km kp ca ngi ln, c bit l s cun ht tr vo trong cc loi tr chi. Thng qua tr nm c cc phng thc hnh ng, nh hng v thc c cc chun mc trong cc miquan h gia ngi vi ngi v vi th gii xung quanh

*Ni dung gio dc-Hnh thnh nhng nt nhn cch tt p lm c s cho mt nhn cch hon thin sau ny thng quas gng mu trong nhn cch ca nh gio dc.-Pht trin cc kh nng tm l ca tr nh: tr tng tng, kh nng t duy, tr nh, cc loi tnhcm cp cao. nh nhng phng tin gip tr thu nhn cc tc ng gio dc.

-Tip tc trang b cho tr nhng qui tc ng x trong cuc sng x hi .-Gip tr hnh thnh tm th i hc trng ph thng vo cui tui mu gio.*Cch thc gio dc-Thng qua s gng mu ca cc nh gio dc nh: cha m, c gio ...-T chc cho tr tham gia cc loi tr chi b ch, thch hp vi la tui : sm vai, hc tp, vnng.-a tr tham gia vo cc loi quan h rn luyn cch thc c x ph hp vi cc chun mc xhi.4.Gio dc v s pht trin nhn cch hc sinh tiu hc (6 - 11 tui)*S pht trin nhn cchy l giai on hc sinh bt u tham gia vo hot ng hc tp mang tnh x hi ha mnh m

tip nhn h thng tri thc khoa hc ca loi ngi. Di nh hng ca hot ng hc tp, nhn cchca hc sinh c nhiu bin i phong ph v su sc. c im nhn cch ca hc sinh tiu hc ni bt nhng nt sau :

-Kh nng nhn thc pht trin nhanh chng nh hot ng hc tp.-i sng xc cm, tnh cm chim u th hn v chi phi mnh m n cc hot ng, nhn thcca tr.-Tnh hn nhin, vui ti hng v nhng cm xc tch cc.-Hay bt chc nhng ngi gn gi, c uy tn vi tr (cha m, thy c, bn b.)-Hnh vi ch cha cao, bn tnh hiu ng, kh km ch, km t ch nn d phm li, nht l ivi cc yu cu c tnh nghim ngt, i hi s tp trung cao , gy cng thng.

Nhn cch ca hc sinh tiu hc chu nh hng ca nhiu yu t: gia nh, nh trng, x hi.


21/36

Trong nhng nh hng t cha m, th y c l r t quan trng vo u tu i v sau l cc nh hngt bn b v phng tin thng tin i chng, sch bo, phim nh.

*Ni dung gio dc-Pht trin kh nng nhn thc v phm cht tr tu thng qua hot ng hc tp.-Rn luyn tc phong v cc thi quen hnh vi o c c bn ca con ngi theo chun mc xhi.-Khc phc dn cc nhc im trong i sng tnh cm (tnh hay thay i, cch biu l tnh cmkhng ph hp.), gip tr bit cm nhn v biu l tnh cm ca mnh.-Rn luyn cc phm cht ca hnh vi ch (tnh t ch, c lp, kh nng t km ch.)-Gip tr bit chn la, thu nhn nhng tc ng lnh mnh t nhng phng tin thng

tin.*Cch thc gio dc-Ly s gng mu ca cc nh gio dc lm phng tin gio dc.-Xy dng, hng dn cc nhm bn b ca tr to nn nhng nh hng tch cc trn nhncch.-T chc, qun l cht ch cc phng tin thng tin i chng.-Cn c trn nhng nhu cu ca la tui t chc , hng dn tr tham gia cc hot ng cn thitcho s pht trin nh: hc tp, vui chi, lao ng, hot ng x hi.1.Gio dc v s pht trin nhn cch hc sinh trung hc c s (11 - 15 tui )*S pht trin nhn cch

S pht trin tm l, nhn cch ca thiu nin c nhiu bin ng v rt phc tp, gy ra nhng khkhn trong ni tm thiu nin cng nh trong mi quan h gia ngi ln vi cc em. Cng vi nhngbin i quan trng trong c th lin quan n s pht trin gii tnh, i sng tm l ca cc em xuthin nhng nhu cu tm l mi nh: khuynh hng mun lm ngi ln (mun sng t lp, mun lmnhng vic c ngha), nhu cu t khng nh mnh (khng nh gi tr v phm cht, nng lc ca bnthn). Nhng thc y tm l ny thng c tha mn trong quan h bn b ca thiu nin, nnnhng tc ng t cha m, gio vin c khi b gim nh trc cc chi phi ca nhng bn b cng la.Tui thiu nin hay c nhng suy ngh mnh dn v c tnh tuyt i. Cc em i hi v mong munc p ng m t chu suy xt iu kin tha mn. Tnh cm rt phc tp, mnh me, d a n kiuhnh ng qu khch, gy hn.

*Ni dung gi dc-Tip tc pht trin cc kh nng tr tu v rn luyn tc phong o c cho thiu nin.-Gip thiu nin c nhng hiu bit cn thit v gii tnh, v cc chun mc trong quan h c x vingi khc gii.-To iu kin cho thiu nin tha mn cc nhu cu tm l mt cch hp l v lnh mnh,*Cch thc gi dc-Nh gio cn ng vai tr l ngi bn ln tui, gn gi, ng tin cy ca thiu nin c th kpthi gip cc em vt qua nhng kh khn trong s pht trin ca bn thn.-Xy dng, hng dn cc nhm bn ca thiu nin i vo cc hot ng cn thit cho s pht trinla tui.-T chc cc loi hnh hot ng p ng nhng nhu cu nhn thc v vui chi ca thiu

nin.2.Gio dc v s pht trin nhn cch hc sinh trung hc ph thng (15 - 18t)*S pht trin nhn cchNhn cch ang trong giai on nh hnh vi ni dung phong ph v c chiu su. So vi hc sinh

THCS, hc sinh trung hc ph thng c kh nng nhn thc hon thin hn, cc em c th tm hiu suv nm c bn cht ca vn ch khng nhn nhn s vic cch nng ni v phin din. Nu ckhuyn khch s c nhng suy ngh , mnh dn c o. Xem xt cc hot ng v sn phm tr tu cacc em th hin trong hot ng hc tp hoc sinh hot ngoi kha, chng ta d nhn ra s tin bnhanh chng v mt nhn thc ca cc em. Trn mt bi bo tng, mt hc sinh lp 11 vit: Vy, trong vng tay ca cha m, thy c, bn b, em ln, mi su , mi by tui. Mi su hay

mi by, ci tui ca mt thi mng m dt do chp cnh cho bao k vng vn ln. Gi y em


22/36

thi lm th ca ngi o h ng trc ng m bit r ng con ngi phi bao nhiu mu xng cho tn c hoa hng; em thi m lm cng cha hay hong t trn tin gii, m mun rng hm nay,mnh phi sng xng ng, bit cho i v qun mnh trong hnh phc chung...

i sng ni tm pht trin, cc em thc r rt hn v ci ti v thch hnh dung v hnh nh bnthn. Nhu cu bc l bn thn t khng nh tr nn mnh m hn, cc em thch chia s vi bn bhoc i din vi chnh mnh trn nhng trang nht k. Hc sinh trung hc cng mang nhiu suy nghv k hoch cuc i v nh hng ngh nghip trong tng lai, iu ny b chi phi bi thn tngca cc em. Vic la chn thn tng li ph thuc vo kh nng xc nh hnh nh bn thn ca ccem. Nhng hc sinh khng nhn thc r v bn thn thng nh hung vo nhng thn tng xa vivi kh nng phn u, do thng nhanh chng thay i thn tng v cng hoang mang v bn

thn. La tui ny cng quan tm n tnh cm gia nam v n nhng cha iu kin xydng tnh yu i la bn vng. Hot ng hc tp vn l hot ng quan trng cho s pht trin nhncch v cuc sng tng lai ca cc em.

*Ni dung gi dc-Trang b cho thanh nin nhng hiu bit v tnh cht v cch thc c x trong tnh bn, tnh yu.-Hng dn thanh nin xy dng k hoch cuc i ph hp vi s pht trin c nhn trong x hi.-Gip thanh nin xy dng l tng sng cao p.v bit nh hng vo h thng gi tr lnhmnh, tch cc theo chun mc x hi.-To iu kin cho thanh nin la chn ng loi ngh nghip ca bn thn bng cch cung cpthng tin v cc loi ngh nghip trong x hi (c im, nhu cu ca ngh i vi ngi lao ng).

Xc nh cho cc em bit nhng ngh nghip m a phng ang c nhu cu pht trin. Gip hcsinh THPT nhn ra hng th ngh nghip v kh nng tng ng ca bn thn.*Cch thc gio dc-Xy dng mt cch a dng, phong ph cc loi hnh hot ng si ni, hp dn li cun thanhnin tham gia pht trin nhn cch lnh mnh.-Tng cng cc nh hng tch cc qua phng tin thng tin i chng n la tui thanh nin(sn xut phim nh, xut bn sch, pht hnh cc loi bo ch thch hp)-Xy dng h thng gi tr p ng yu cu ca thi i v tuyn truyn, thuyt phc thanh nin cnim tin la chn cc gi tr c x hi nh gi cao.-Nh gio dc tht s l ngi bn ng tin cy i vi h, c thi tn trng, khuyn khch cc

kh nng sng to, c o ca thanh nin.HNG DN HC TP CHNG 21.Nu khi nim nhn cch v s pht trin nhn cch?2.Trnh by vai tr ca yu t di truyn, mi trng v hot ng c nhn i vi s hnh thnh vpht trin nhn cch

3.Phn tch vai tr ca yu t gio dc i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch4.La tui hc sinh THPT c nhng c im nhn cch nh th no? Nhng ni dung v cchthc gio dc i vi la tui ny l g ?5.Su tm mt s cu tc ng, ca dao, danh ngn, quan nim... ni v nh hng ca cc yu t ns pht trin nhn cch v trnh by quan im c nhn v cc quan nim .

Chng 3 MC CH, NHIM V V CC CON NG GIO DCA.MC TIU HC TP-Phn bit v nu r c mi quan h gia mc ch, mc tiu, nhim v gio dc v cc con

ng gio dc.-Nhn bit v l gii c :+H thng gio dc Vit Nam,+ ngha ca vic xc nh mc ch, mc tiu, nhim v gio dc,+Cc c s xc nh mc ch, mc tiu, nhim v gio dc,+Cc hot ng (con ng) gio dc.-Nhn xt v so snh c cc mc tiu gio dc tng qut v mc tiu gio dc ca cc cp hc,

bc hc.-Phn tch v chng minh c cc iu kin cn v ca mc tiu gio dc v nhn xt thc


23/36

trng ca cc i u kin VN hin nay.-Hnh thnh v pht trin k nng pht hin v gii quyt vn lin quan n ni dung bi

hc.-Pht trin k nng t hc v hc nhm.-Pht huy tnh tch cc, ch ng v sng to hc tp.B.CU HI NHHNGHCTPBl.Cu hi khi qut-V sao cn c gio dc, cn c nh trng?-Gio vin cn phi lm g gio dc hc sinh tt hn?-Bn c nhng ngh g gio dc Vit Nam pht trin hiu qu hn?

B2.Cu hi bi hc-V sao cn phi xc nh mc ch, mc tiu, nhim v v cc hot ng gio dc?-Mc ch, mc tiu, nhim v v cc hot ng gio dc trng THPT Vit Nam hin nay l g?-Chng ta cn phi lm g v lm nh th no thc hin tt mc ch, mc tiu, nhim v v cc

hot ng gio dc?B3.Cu hi ni dung-Phn tch khi nim, ngha, c s xc nh mc ch, mc tiu, nhim v v cc hot ng gio

dc.-Trnh by v l gii h thng gio dc quc dn Vit Nam, cc mc tiu gio dc tng qut, mc

tiu gio dc ca cc bc hc, ngnh hc, mc tiu gio dc THPT.

-L gii v mi quan h gia mc ch, mc tiu, nhim v v cc hot ng gio dc?C.T LIUTHAMKHAOTHMB Gio dc & o to (1995), Gio dc hc i cng I- chng trnh gio trnh i hc.H Th Ng, ng V Hot (1987), Gio dc hc, tp 1, NXB Gio dc, HN.Trn Th Tuyt Oanh (ch bin 2005), Gio trnh Gio dc hc, tp 1, NXB i hc s phm H Ni.

Thi Duy Tuyn (2001), Gio dc hc hin i, NXB Gio dc HN.D.NI DUNGI.MC CH, MC TIU GIO DC1.1.1.Khi nim, ngha ca vic xc nh mc ch, mc tiu gio dc1.1.2.Khi nim v mc ch, mc tiu gio dca.Mc ch, mc tiu

Trc khi tin hnh mt hat ng nht nh, con ngi c kh nng thc trc s cn thit cahat ng, d kin trc kt qu ca hot ng. Khi nim mc ch, mc tiu xuthin u tin trong lch s l t hot ng ca ngi lnh; v d nh khi tp bn th ch m ngi tpngm bn trng c th l ci bia... Ngi tp bn nhn thy i tng cn bn trng (ci bia). Chonn mc ch y l nhn thy ci ch cn bn trng l ci bia. T cc khi nim ny c sdng trong nhiu lnh vc ca cuc sng nh : trc khi lm ngi nh ... ngi ta thng hnh dung (dkin) trc ngi nh s lm. Nh vy, trc khi thc hin hat ng no , con ngi xc nhc ch n ca hat ng, hot ng lm g?

Mc ch c hiu l s d kin trc (hnh dung trc) kt qu ca hot ng. hnh dung r hn mc ch cn phn tch mc ch ra thnh cc mc tiu.

Mc tiu c hiu l s c th ha ca mc ch, hnh dung mc ch theo cc giai on, cp ,phm vi, mc nht nh vi kt qu c th.Mc tiu c th xem xt tm chin lc (nh hng) v phm vi tc nghip (hot ng). Khi

xc nh mc tiu thng d kin v s lng, cht lng, c cu, ch v th ch.-Mc tiu (MT) v s lng l d kin s lng sn phm s t c. V d nh s lng hc sinhvo hc, ln lp, ra trng; s lng gio vin t chun, vt chun; s lng trng hc (mmnon, ph thng, dy ngh, cao ng, i hc).-MT v cht lng l d kin s t c cc yu cu ca cht lng sn phm. V d nh chtlng tuyn sinh, cht lng v hc lc v hnh kim, cht lng tt nghip; Trng cht lngcao, o to nhn ti v ngi lao ng cht lng cao...

-MT v c cu l d kin v cc thnh phn, cu trc m bo cn i, ph hp, phong ph, tondin. V d nh c cu cc mn hc trong chng trnh gio dc, ngnh ngh o to nhn lc, nhn


24/36

ti, cc loi hnh trng lp p ng c yu c u pht tri n kinh t - x hi v khoa hc - cngngh trong giai on hin nay.-MT v th ch l xem xt cc ch , chnh sch nhm p ng yu cu pht trin con ngi v xhi. V d nh xy dng th ch gio dc hin i theo nh hng x hi ch ngha c c cu hpl, hon chnh, ton din, ch linh hot, a dng; Pht trin cc loi hnh trng lp ngoi cnglp, cho php m cc trng hc ca ngi nc ngoi; m bo ch tin lng cho nh gio;khuyn khch v to iu kin cho vic hc v hc ln cao.Lin quan mt thit vi mc tiu l kt qu t c so vi mc tiu. Kt qu chnh l mc t

c mc tiu v cc mt ni trn (s lng, cht lng, c cu, th ch).b.Mc ch, mc tiu gio dc

Gio dc l mt qu trnh (c m u, din bin, kt thc) hay c hiu l mt hot ng (ch thv i tng hot ng). Kt qu ca qu trnh gio dc hay ca hot ng gio dc trc ht l s bini nhn cch ca ngi c gio dc.

Theo cch hiu mc ch nh trnh by trn th mc ch gio dc l s d kin trc kt qu cahot ng gio dc. Kt qu ca hot ng gio dc chnh l nhn cch ca ngi c gio dc. Vvy c th hiu mc ch gio dc l m hnh nhn cch ca con ngi (ngi hc) m gio dc cno to nhm p ng yu cu ca x hi trong mt giai an lch s c th.

Mc ch gio dc c th c hnh dung cc cp v m v vi m. Cp v m hay cn gi lmc ch gio dc tng qut l nhn mnh mc ch chung ca ton b h thng gio dc quc dn,phn nh cc yu cu ca x hi i vi mt nn gio dc. Chng hn mc ch gio dc ca h thng

gio dc quc dn l trnh dn tr, cht lng ngun nhn lc v nhn ti ca mt quc gia mtgiai on lch s nht nh. Cp vi m hay cn gi l mc tiu gio dc th hin tng bc hc, cphc, ngnh hc... cc giai on nht nh nh l mc tiu gio dc mm non, ph thng (mc tiugio dc tiu hc, THCS, THPT), mc tiu gio dc i hc.

Mc ch, mc tiu gio dc c mi quan h mt thit vi nhau. l mi quan h gn b, hu cgia ci tan th v ci b phn, gia ci chung v ci ring. Mc tiu gio dc l thnh phn, b phncu thnh ca mc ch gio dc. Vic xc nh v thc hin tt cc mc tiu gio dc l gp phn thchin mc ch gio dc tng th.

Tm li, mc ch gio dc l mt phm tr c bn ca Gio dc hc phn nh trc kt qu mongmun trong tng lai ca hat ng gio dc. l yu cu, l c m v hy vng vo tng lai ca s

pht trin con ngi, pht trin x hi.1.2.1. ngha ca vic xc nh mc ch, mc tiu gi dcMc ch, mc tiu gio dc c gi tr nh hngcho tan b hot ng gio dc. tm v m,

vic xc nh mc ch gio dc thng l do cc cp lnh o - qun l gio dc thc hin, m bocho h thng gio dc pht trin thng nht vi s pht trin v chnh tr, kinh t - x hi, vn ha.cat nc; gp phn thc hin mc tiu: Dn giu nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. cc trng hc, vic xc nh r mc tiu ca hot ng gio dc s nh hng cho vic chn la,s dng v iu chnh ni dung, phng php, hnh thc t chc gio dc.

Mc ch, mc tiu gio dc cn l tiu chun, thc o nh gi cht lng gio dc. Xem xt chtlng u vo, u ra quyt nh tuyn sinh, tuyn dng, so snh cht lng tuyn sinh v yu cuv cht lng tt nghip quyt nh t chc cc hot ng gio dc v huy ng cc ngun lc png yu cu ca cht lng gio dc.

Vic xc nh ng n mc ch, mc tiu gio dc c tc dng kch thch tch tch cc hot ngca con ngi, to ng lc cho hat ng gio dc. Vic xc nh mc ch, mc tiu gio dc thnghay quan tm n nhu cu ca cuc sng, ca c nhn do n c sc hp dn, to ra nhu cu, ng ccho hot ng ca ngi hc v c ngi dy. V vy cn hng dn, t vn cho ngi hc xc nh vla chn mc tiu gio dc.

1.1.3.C s xc nh mc ch gio dcLch s pht trin gio dc v c thc tin v l lun cho thy c mi quan h bin chng gia s

pht trin gio dc, pht trin nhn cch vi s pht trin x hi v kinh t - x hi, khoa hc - cngngh..., vi nhng iu kin v hon cnh thc hin gio dc. T mi quan h bin chng c th tm

thy cc c s l lun v thc tin ca vic xc nh mc ch gio dc.


25/36

1.3.1.Quan i m v s hnh thnh v pht tri n nhn cchNhn cch c hnh thnh v pht trin di nhng nh hng ca cc yu t: di truyn, mi

trng, gio dc v hot ng - giao tip c nhn. S tng tc bin chng gia c nhn v mi trngthng qua hot ng v giao tip c nhn lm cho nhn cch hnh thnh v pht trin.C.Mc ni: hon cnh sng to ra con ngi trong chng mc con ngi sng to ra hon cnh.

Giao duc la hot ng c t chc mt cch c muc ich, co k hoach, co ni dung, phng phapkhoa hc. nhm hnh thanh va phat trin nhn cach con ngi phu hp vi nhng yu cu cua x hitrong nhng giai oan phat trin nht nh. Tnh nh hng ca gio dc i vi s hnh thnh v phttrin nhn cch biu hin thng qua vic gio dc c th thit k c m hinh nhn cach co tinh toanven cua con ngi trong xu th phat trin va tin b x hi va thit k c muc tiu giao duc cho cac

giai oan khac nhau. Quan im v vai tr ca gio dc i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch lquan im rt c ban trong Gio dc hc, no va inh hng cho s phat trin giao duc, pht trin kinht - x hi va phat trin con ngi trong x hi cng nghip hin i.

1.3.2.Quan im v cn ngi pht trin tn din v s pht trin tn din nhn cchCac quan im hng vao s phat trin toan din nhn cac h con ngi a co mt b day trong lich

s. Nhng mi quc gia, mi thi ky lich s, khai nim pht trin toan din nhn cch co mt nidung ring. S phat trin cua cc quan im v s pht trin toan din nhn cch con ngi trong lichs la c s ly lun xy dng mc ch gio dc.

Con ngi pht trin ton din l yu cu tt yu, khch quan ca x hi cng nghip hin i (vinhng c im c bn nh : thay i nhanh v tnh a dng, phong ph ngy cng cao); nhng pht

trin ton din nhn cch cn c nhng iu kin nht nh ty theo kh nng, mong mun cng vi sn lc c gng ca mi ngi v cng ng.

T nhng c s khoa hoc, Mac - ng ghen a ch ra m hinh v con ngi phat trin toan din cax hi tng lai: la con ngi phat trin v c tr tu, o c, sc khe, lao ng v thm m; hi hav th cht v tm hn, hi ha gia cuc sng c nhn v x hi, gia ci chung v ci ring. Phttrin ton din nhn cch l pht trin ht kh nng, c tnh vn c ca tng c nhn; ch khng phil lm cho tt c mi ngi u hon ton ging nhau, u lm gii tt c mi vic nh nhau.

Con ngi pht trin ton din l c m t ngn xa ca loi ngi v l yu cu khch quan phhp vi c m ch quan ca mi ngi trong x hi hin i. V ch c trong x hi hin i, tin bvi c iu kin pht trin con ngi ton din.

Trong lich s cung nh trong x hi hin ai, vic phat trin toan din cho th h ang ln ln vinhng c trng ban cht trn vn la muc ch ly tng cua nn giao duc cac nc.1.3.3.Nhng c im v xu th pht trin ca thi iCuc cach mang KH - CN hin ai, khi u t gia th ky XX ngay cang phat trin vi nhng

bc i thn tc. Vic ap dung nhng thanh tu KH - CN lam thay i nhanh chong va su sc i sngvt cht va tinh thn cua x hi. Khoa hoc tr thanh mt lc lng san xut trc tip va nong ct, lang lc c ban cua s phat trin kinh t - xa hi. Cuc cch mng khoa hc - cng ngh pht trin nhv bo th hin r nt cc yu t sau:

-Bng n thng tin v s lc hu nhanh chng ca thng tin.-Vic s dng cc th h my tnh in t v cc phng tin cng ngh hin i vo sn xut vi sng ngy cng c gia tng nhanh chng.-Vic ng dng cc thnh tu mi ca khoa hc - cng ngh vo sn xut v i sng ang l c hiv thch thc i vi cc quc gia ang pht trin v chnh nhng con ngi ca cc quc gia y.S pht trin ca khoa hc - cng ngh vi nhng c im ni trn i hi con ngi phi c kh

nng cp nhp v ng dng thng tin - cng ngh tin tin, s dng c phng tin hin i. Khnng t hc hc sut i l yu cu tt yu i vi con ngi trong thi i ngy nay.

Xu th pht trin ca x hi ngy nay cng ang t ra nhng yu cu mi i vi con ngi, l:-S hnh thnh nn kinh t tri thc v x hi thng tin-Xu th ton cu ha, xu th hi nhp, giao lu quc t ngy cng c m rng v thn

thin.-c mun v chung sng ha bnh, dn ch, bnh ng, cng bng v kh nng gn gi ha bnh

ang c cng c.


26/36

-Cc v n c tnh ton c u nh xung t v s c tc, dn tc, tn gio; dn s v s di c tm ki mvic lm, suy gim mi trng v sinh thi, phn ha giu ngho ngy cng tng, nn tht nghip...i hi cc quc gia phi quan tm gii quyt.-T nn x hi v bo hnh ang c xu hng gia tng trong cc nh trng.Tt c cc vn trn cn c t ra, xem xt v gii quyt bt u t gio dc, bng gio dc.1.3.4.Chin c pht trin kinh t - x hi ca Vit NamT nhng thp k 80 ca th k XX, Vit Nam chuyn t nn kinh t tp trung quan liu bao cp

sang nn kinh t hng ha nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng, c s iu tit ca nhnc. S bin chuyn ca nn kinh t - x hi nh hng tch cc n mi c nhn nh:

-Pht huy cao tnh tch cc, sng to ca con ngi, kch thch con ngi nm bt nhanh nhy

yu cu ca kinh t - x hi.-i hi th h tr Vit Nam kh nng thch nghi trc nhng bin i ca mi trng kinh t - xhi, nng ng v sng to, c tri thc vn ho, khoa hc, c k thut ngh nghip vng vng, cphm cht o c v thi ng n...i hi IX ca ng Cng sn Vit Nam khng nh mc tiu tng qut ca Chin lc pht

trin kinh t - x hi 2001 - 2010 l:a t nc ta ra khi tnh trng km pht trin, nng cao r rti sng vt cht, vn ho, tinh thn ca nhn dn, to nn tng n nm 2020 nc ta c bn trthnh mt nc cng nghip theo hng hin i ho". T ng v Nh nc Vit Nam xc nhChin lc pht trin gio dc v o to (2001-2010) vi nhng quan im ch yu l:

-Gio dc v o to l quc sch hng u, l ng lc thc y, l iu kin c bn m bo cho

vic thc hin mc tiu kinh t - x hi.-Gio dc v o to phi i trc s pht trin kinh t - x hi-u t cho gio dc l mt hng chnh ca u t pht trin.-a dng ho cc hnh thc o to, thc hin cng bng trong gio dc.-Gio dc v o to phi gn cht vi yu cu pht trin ca t nc v ph hp vi tin b cathi i.1.3.5.Nhng c im truyn thng ca dn tc Vit NamGia tri truyn thng ca 1 dn tc la nguyn ly ao c ln ma con ngi trong nc thuc cac

thi ai, cac giai oan lich s u da vao phn bit phai trai, nhn inh nn chng nhm xydng c lp t do va tin b cua dn tc o. (GS. Trn Vn Giau). Dn tc Vt Nam co b day lch

s trn 4000 nm vn hin a hun uc c nhng truyn thng co gia tri trong qua trnh dng nc vagi nc:-Truyn thng yu nc, anh hung-Truyn thng lao ng cn cu, sang tao, lac quan.-Truyn thng nhn ai-Truyn thng vn hoa lu i.Cac gia tri truyn thng o phai c k tha, gn gi v pht huy se tr thanh ni lc tim nng,

sc manh cua con ngi Vt Nam.1.1.4.Mc ch gio dc Vit Nam trong giai an cng nghip ha - hin i ha

o o o o o Jr

(CNH - HH)1.4.1.Mc ch gio dc tng qut1.4.2.Mc ch gio dc xt trn bnh din x hiMc ch gio dc ca nn gio dc XHCN Vit Nam l hnh thnh v pht trin tan din nhn

cch con ngi Vit Nam. Mc ch c th hin c th trong tng giai an pht trin ca tnc, gn cht vi vic thc hin cc nhim v pht trin kinh t - x hi, xy dng v bo v T quc.Mc ch gio dc trong giai an hin nay c khng nh trong Vn kin Hi ngh ln th 4 Banchp hnh trung ng ng kha VII (1993) : Pht trin gio dc nhm nng cao dn tr, o tonhn lc, bi dng nhn ti...

a.Mc tiu nng cao dn trXy dng nn giao duc phuc vu s nghip nng cao dn tri - o la t tng ch ao toan b s phat

trin giao duc cua nc ta. Bac H a uc kt thanh chn ly: Mt dn tc dt la mt dn tc yu. Vi

vy, ngay sau khi gianh c lp vao thang 8/1945, mt trong nhng nhim vu cp bach la lam sao chomoi ngi bit oc, bit vit, co kin thc, hiu bit c quyn li va bn phn cua mnh. Vn nng


27/36

cao d n tri tr thanh quc sac h va la muc tiu han g u cua nn giao duc nc ta.Dn tri c hiu la trnh hiu bit, trinh vn hoa cua ngi dn trong tng thi ky lich s

nht inh. Dn tri biu hin tr lng hiu bit vn hoa cua mt dn tc. Mt bng dn tr c th hinbng s nm hc trung bnh ca ngi dn mt nc vo mt thi im nht nh.

Dn tri co lin quan n hanh phuc, li sng cua con ngi, n s phat trin kinh t - x hi cua tnc, n cac vn lin quan n dn tc va toan cu nh vn dn quyn, dn sinh, dn chu. Mtquc gia co trinh dn tri cao la quc gia o co i sng vn hoa tinh thn cua nhn dn cao, th hintrong i sng chinh tri, vn hoa, ao c, truyn thng xa hi, trong y thc, hanh vi cua ca nhn.

Hin nay nc ta hon thnh ph cp gio dc tiu hc, nhng vi trnh ny so vi cc nctrong khu vc v vi yu cu ca s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc, chng ta cn phi

phn u nng cao trnh dn tr rt nhiu.Mc tiu nng cao dn tr n 2020:-Cung c va nng cao thanh qua ph cp giao duc Tiu hoc va xoa mu ch. Thc hin va hoan thanhph cp gio dc trung hc c s vao nm 2010 va trung hc ph thng vao nm 2020.-Xy dng hoan chinh va phat trin bc hoc Mm non cho hu ht tre em trong tui.-Phat trin giao duc cac vung dn tc thiu s, vung kho khn, phn u giam chnh lch v phattrin giao duc gia cac vung lanh th.Nng cao dn tr l kt qu tng hp ca nhiu lnh vc gio dc nh gio dc nh trng, gio dc

x hi, gio dc gia nh, tuy nhin, gio dc nh trng trong h thng gio dc quc dn bao gi cnggi vai tr nng ct. t n trnh dn tr ngy cng cao, gio dc lun phi i mi v pht trin

lin tc theo hng nhn vn ho, x hi ho, a dng ho vi nhng phng thc thch hp, huy ngmi lc lng, mi tim nng ca x hi lm gio dc; nng cao cht lng v bo m s lng giovin cho ton b h thng gio dc...

b.Mc tiu o to nhn lcNhn lc la lc lng lao ng. Noi n ngun nhn lc la noi n sc manh tri tu, tay ngh, nng

lc, phm cht, sc khoe cua nhn lc. Cht lng va hiu qua lao ng trong thi ai cach mang khoahc - cng ngh phu thuc vao trinh ao tao nhn lc. Ngi lao ng co trinh se lun lun tipcn vi cai mi, nng ng sang tao trong san xut, trong cng ngh, se co nng lc thch nghi cao vinhng bin ng va phat trin cua nn kinh t - x hi.

Trong thc t, nc ta di do v nhn lc (khong trn 44 triu ngi) nhng cht lng thp,

cha p ng vi nhng yu cu ca s nghip CNH - HH t nc. Theo tnh ton ca B Lao ng- Thng binh v X hi, Vit Nam mi c khong hn 20% lc lng lao ng qua o to t scp tr ln. Trn thc t, cha c con s thng k chnh xc v bao nhiu phn trm lao ng p ngc yu cu s dng. Hin cht lng lao ng Vit Nam cn nhiu vn cn gii quyt. Khi VitNam hi nhp su hn vo nn kinh t th gii th cht lng lao ng thp s c tc ng xu ti khnng cnh tranh ca nn kinh t. y l kin ca phn ln cc chuyn gia lao ng khi ni v chtlng ngun nhn lc Vit Nam. V vy mc tiu o to nhn lc nc ta cng tr nn cp thit.

Muc tiu ao tao nhn lc n 2020:-ao tao nhn lc cho s nghip CNH - HH, trong o c bit chu y nhn lc khoa hc - cngngh trinh cao, can b quan ly gioi va cng nhn ky thut lanh ngh, ao tao nhn lc cho caclinh vc cng ngh u tin (cng ngh thng tin, cng ngh sinh hoc, cng ngh vt liu mi, cng

ngh t ng hoa), ao tao nhn lc cho nng thn thc hin vic chuyn dich c cu lao ng.-Phat trin ao tao i hc, cao ng. trung cp chuyn nghip v dy ngh, phn u n nm 2010at 40% ty l lao ng qua ao tao cac trinh .-Thay i c cu lc lng lao n g ap ng vi yu cu CNH - HH.-Nng cao cht lng va bao am u s lng giao vin cho toan h thng giao duc. Tiu chun hoava hin ai hoa cac iu kin day va hoc. Phn u sm co mt s c s ai hoc, trung cp chuynnghip, day ngh at tiu chun quc t...Vic o to nhn lc l trch nhim chnh ca h thng gio dc quc dn m trc tip h thng

trng o to ngh t thp n cao. Cc b phn ca h thng gio dc quc dn, h thng cc trngdy ngh t thp n cao cn phi i mi v mc tiu, ni dung, phng thc o to, c cu t chc

h thng; nng cao cht lng i ng gio vin, u t v c s vt cht, thit b dy hc i ngngi lao ng c o to lun lun tip cn vi ci mi trong k thut, trong cng ngh, rn luyn


28/36

tnh nng ng, sng to trong sn xu t h c th thch ng vi qu trnh bi n ng v pht tri n cann kinh t - x hi ang pht trin trong c ch mi, m bo cht lng o to i lin vi s phttrin v quy m o to

c.Mc tiu bi dng nhn tiNhn ti la nhng ngi co ti nng, nghia la ngi thng minh, tri tu phat trin, co nng lc lam

vic gioi, co mt s phm cht ni bt, giau tinh sang tao. Ti c cu trc gm 4 tng: khiu (cn gi lnng khiu) - nng lc - ti nng - thin ti. Cu trc ny c hnh thnh trn nn tng nhng tc ngphc tp qua li gia mt bn l hot ng ca con ngi (ch th) v mt bn l s pht trin ca ccyu t di truyn c khi dy nh hot ng c nh hng ca ch th.

Nhn ti co anh hng to ln n s phat trin xa hi. Ho la nhng ngi m ra nhng mui t pha

trong vn hoa, khoa hc - cng ngh, tao nn a phat trin manh me cua kinh t - x hi v khoa hc -k thut mt nc. Vi vy, thi ai nao, quc gia nao ngi ti cung c coi trong.

Trong iu kin t nc ta, phai t ra vn bi dng nhn ti co kha nng sang tao cao, co khanng khai pha nhanh chong nhng con ng mi me, gop phn xy dng cho t nc mt nn vnhoa, khoa hc - cng ngh cao. Mun vy:

-Hinh thanh tng bc nhng trung tm cht lng cao cac cp hoc, bc hoc, cac trng lp trongim, co cht lng cao.-M rng h thng trng lp nng khiu, chuyn chon ph thng. ao tao lc lng cng nhnlanh ngh bc cao, phat trin h ao tao bi dng sau ai hoc.-Tao moi iu kin ve c s vt cht, k thut, tai chinh hin thc hoa cac chu trng, t tng

chin lc v bi dng nhn tai.-Bi dng nhn tai phai i i vi thu hut va s dung nhn tai hp ly, tao iu kin i ngu trithc, cac nha khoa hoc co iu kin tip cn va phat huy tim nng cua ho.Vic pht hin v bi dng nhn ti l trch nhim ca c ba mi trng gio dc (gia nh, nh

trng v x hi), trong , gia nh gi vai tr quan trng.Tm li, ba muc tiu gio dc trn co mt mi quan h thng nht bin chng, tac n g qua lai vi

nhau. V vy, thc hin thnh cng s nghip CNH - HH t nc phai tin hanh thc hin ngthi 3 muc tiu: nng cao dn tri, ao tao nhn lc, bi dng nhn tai.

1.1.5.Mc ch gio dc xt trn bnh din nhn cchPht trin con ngi va l mc tiu, va l ng lc ca s pht trin x hi. Mc tiu pht trin

con ngi thc cht l xy dng v pht trin nhn cch con ngi Vit Nam p ng yu cu phttrin v tin b ca x hi trong thi k mi - cng nghip ho, hin i ho t nc. iu 2 ca LutGio dc 2005 nu: Mc tiu gio dc l o to con ngi Vit Nam pht trin ton din, c oc, tri thc, sc kho, thm m v ngh nghip, trung thnh vi l tng c lp dn tc v ch nghax hi; hnh thnh v bi dng nhn cch, phm cht v nng lc ca cng dn, p ng yu cu cas nghip xy dng v bo v T quc.

Thnh phn c bn trong cu trc nhn cch con ngi Vit Nam trong thi k mi bao gm: Thai - Ky nng - Tri thc

a.Thi : H thng thi i vi t quc, dn tc, vi lao ng, i sng x hi, vi bn thn nhthit tha vi l tng c lp dn tc v ch ngha x hi, kin cng xy dng v bo v t qucvi cng nghip ho, hin i ho t nc; k tha cc gi tr vn ho nhn loi ng thi gi gn

v pht huy gi tr vn ho dn tc; c tc phong cng nghip, c tnh t chc v k lut; c o ctrong sng, pht huy tnh tch cc, c sc kho.b.K nng: K nng thc hnh gii l kh nng vn dng ng, thnh tho, sng to nhng tri thckhoa hc v cng ngh lnh hi vo thc tin ngh nghip nhm to ra cc sn phm c chtlng, c sc cnh tranh trn th trng.c.Tri thc: Lm ch tri thc khoa hc v cng ngh hin i c ngha l hiu, nh v vn dng ctri thc khoa hc c ba phng din: s kin, hin tng; quy lut chi phi s kin, hin tng(khi nim v logic ca n); v cch thc hnh ng vi khi nim vn dng mt cch linh hot,sng to tri thc khoa hc lnh hi trong cc tnh hung hot ng khc nhau nhm to ra cc gitr mi cho x hi v pht trin t duy sng to ch th hot ng.

Ba thnh phn thi - k nng - tri thc trong cu trc nhn cch con ngi mi Vit Nam c miquan h nhn qu. Thi (th gii quan, l tng, nim tin, o c) nh hn

giao trinh giao duc hoc dai cuong 0684

Documents