GMRBooKlet.indd 1 10/20/2012 9:11:22 AM

2

1 ޗެޕްޓަރ

ު ތަޢާރަފ

ބިައވިެރން ެ އެއްބްަސވުމުގ

ު މުއްދަތ ިދން ިދނުމިާއ ް ކުއްޔަށ

ް އޮތްގޮތ ު މީާލޙާލަތ ެ އެމްއީޭސއެލްގ ިދނިްއރު ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

2 ޗެޕްޓަރ

ާ މަންފ ިލބޭ މިައގަނޑު މީާލ ް ދައުލަތަށ ް ީޖއެމްއާރަށް އެއަރޕޯޓު ިދނުމުނ

ް މަދުކިުރގޮތ އާމްދީަނ ިލބެންޖެހޭ ް ދައުލަތަށ

ު ތަފީްޞލ ފިައާސގެ ބުނާ ް ހޭދަކުރާނެކަމަށ ް ތަރައީްޤކުރަނ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރުނ

ު ތަފީްޞލ ެ ފިައދާގ ާ ނަގ ް ީޖއެމްއާރުނ

3 ޗެޕްޓަރ

ނީަތޖާ ެ ިދނުމުގ ް އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު ފުރަުޞތ ެ ފާގ ވީަޒ

ް ިދނުނ ާ މުދ ިެތ އަގޮބޮޑ ނިެތ ް ިދނުމެއ ު ބަދަލ

ާ މުދ ެ އިެވއަޭޝންގ ް އިައލެންޑ

ް އުފުލަންޖެހުނ ާ ިޒންމ ެ ޚަރަދެއްގ ް އެތަކެއ ނޭނގޭ

ބޭރުކޮށްލުން ިދވިެހން ް ިފހާރަތަކުނ ިޑއީުޓ

ިބން ެ ހުޅުލޭގ

ިްލން ހެންޑ ް ގްރައުންޑ

ު އަގ ެ ތެލުގ

ް މަަސއްކަތ ެ ކާގޯގ

ް ބެލެހެއްޓުނ ް އެއަރޕޯޓުތައ ް ޑޮމްެސިޓކ

ް ޗާޖ ް ިޑވަލޮޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ

ޓެކްްސ

ް ިޑްސޓިްރކްޓ ް ފިައނޭނަްޝލ

ާ ނުރައްކ ހިުރ ް ގޮތުނ ަސލާމީަތ

ް ިދއުނ ް އަތްމައްޗަށ ެ ބައެއްގ ެ ބޭރުގ ު ބާރ ެ ފުނޑުފުނޑުކޮށްލުމުގ ިއޤިްތާޞދު ެ ޤައުމުގ

ު ފުރަުޞތ ެ ކުރުމުގ ު ނަފްރަތ ެ ޔާދެކ ިއނިްޑ ެ އާލާވ ު ޤައިުމއްޔަތ

4 ޗެޕްޓަރ

ތަފީްޞލު ެ ގެއްލުމުގ ިލބޭ ް ފަރާތްތަކަށ އިެކއިެކ ެ ދައުލަތުގ ް ގިުޅގެނ ިދނުމިާއ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު ިފހިުރްސތ

5

19

18

14

13

10

12

10

5

7

7

8

10

18

17

17

17

16

14

15

14

16

19

21

22

23

24

27

29

29

GMRBooKlet.indd 2 10/20/2012 9:11:22 AM

3

ް ގެއްލުނ ފިައދާއިާއ ިލބޭ ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ

ފިައާސ ު ިއތުރ ާ ގެއިްލގެންދ ް ގިުޅގެނ ިދނުމިާއ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ް ގެއްލުނ ހޮޓަލަށްވާނެ ް އިައލެންޑ ހުޅުލޭ

ް ިލބޭނެގެއްލުނ ް އަށ ޯ އްެސީޓއ

ް ގެއްލުނ ަސބަބުން ިލބޭ ގެ ް ފިައނޭނިްޝއަލް ިޑްސޓިްރކްޓ

އަަސރު ާ ކުރ ް ފިައާސއަށ ެ ބޭރުގ

5 ޗެޕްޓަރ

ް ކަނިްހނގާފިައވާގޮތ ިދނުމުގިައ ް ީޖއެމްއާރަށ ް އެއަރޕޯޓ

ު ދައުރ އިައއެފީްސގެ

ޯ ހަލްކްރ

ް މަަސއްކަތ ެ ިއވެލުއަޭޝންގ ް ިބޑ

ް އެވޯޑްކުރުނ ް ކޮންޓްރެކްޓ

ް ޮސިއކުރުނ ިޚލާފަށް އެއްބްަސވުމުގިައ ޤާނޫނިާއ ު މިާލއްޔަތ

6 ޗެޕްޓަރ

ު މަގ ދާންޖެހޭ ް ކިުރއަށ

ގެންދިެވދާނެތޯ؟ ް ކިުރއަށ ް އޮތްގޮތަށ ް އެއްބްަސވުނ

ހިޯދދާނެތޯ؟ ު ހައްލ ް ވާހަކަދައްކިައގެނ

ް ބިާތލުކުރުނ

ް ވުނ ް އެއްބްަސވުމަކަށ ނުރައްކާތިެރ ް ަސލާމަތަށ ޤައީުމ

ް ވުނ ް އެއްބްަސވުމަކަށ ާ ކޮށްފިައވ ނިުވްސނާ ް ވަރަށ ާ އެކީަށގެންވ

ް ފުށުއެރުނ ު މްަޞލަޙަތ

ވުން ް ިނންމުމަކަށ ު ިޚލާފ ޤާނޫނާ ެ މިާލއްޔަތުގ

ް ވުނ ް ިނންމުމަކަށ ު ިޚލާފ ޤާނޫނާ ބެހޭ ާ ކުންފުންޏ

ް ވުނ ް ިނންމުމަކަށ ު ިޚލާފ ޤާނޫނާ ޤާނޫނުއާަސީސއިާއ

ު ވަގުތ ު މުނަާސބ ެ އެންމ

ް ކަމެއ ކުރަންޖެހޭ ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކިައ ް ގުޅުނ އޮންނަ ު ދެމެދ ާ ޔާއ ިއނިްޑ

ް މަނާކުރުނ ް އެއަރޕޯޓު ތައ ު ިއތުރ

ް ވުނ ް ކިުރކަމަކަށ ް ދެކޮޅަށ ާ ރުހުމ ެ ރައިްޔތުންގ

ް ފުރަުޞތުއޮތްކަނ ެ ބެލުމުގ ް ިބޑެއްކަމަށ ކިާމޔާބުކިުރ ް އޮޅުވާލިައގެނ

ް އޮތުނ ިބރު ެ ކަމުގ ިހނގިައދާނެ ް ދިެމގެނ ް އެއްބްަސވުނ ް ތާއަބަދަށ

ް ނެތުނ ަސރުކާރުގިައ ް ޤިާބލުކަނ ެ ތަނީްފޛުކުރުމުގ

ު ިއހްމާލ އިައއެފީްސގެ

29

38

36

36

35

33

32

32

31

48

48

47

47

46

46

46

46

44

43

42

41

54

53

52

52

51

50

50

49

49

58

54

GMRBooKlet.indd 3 10/20/2012 9:11:22 AM

4

ް ބިައވިެރކުރުނ އޮތްކަމެއްގިައ ު މްަޞލަޙަތ އިައއެފީްސގެ

ް ހޯދުނ ު ބަދަލ ިދނުމިާއ ު ބަދަލ

ު ބަދަލ ިލބެންޖެހޭ ް ަސރުކާރަށ ް ީޖއެމްއާރުނ ބަދަލިާއ ިލބެންޖެހޭ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު ބަދަލ ިލބެންޖެހޭ އިައއެފީްސން

ް ިހންގާބެލެހެއްޓުނ ް ކަންކަނ ެ އެއަރޕޯޓުގ ު ޓަރިމނޭޓްކުރުމަށްފަހ

7 ޗެޕްޓަރ

1 އެނެކްްސ

2 އެނެކްްސ

3 އެނެކްްސ

4 އެނެކްްސ

5 އެނެކްްސ

6 އެނެކްްސ

7 އެނެކްްސ

8 އެނެކްްސ

9 އެނެކްްސ

10 އެނެކްްސ

59

63

59

60

59

82

79

75

74

70

65

65

97

93

91

85

GMRBooKlet.indd 4 10/20/2012 9:11:22 AM

5

1 ޗެޕްޓަރ

ު ތަޢާރުފ

ް އެތައ ް ފަޚުރެވެ. އަޅުގަނޑުމެނ ެ ިދވިެހންގ ް އަޅުގަނޑުމެނ ބަނދަރީަކ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ވިައގެ މާލޭ

ނީަތޖާއެވެ. ފިޮނ ބުރިައގެ އުފިުލ ް ިހލާޭސބަހަށ ޖުޯޝގިައ، ޤައީުމ އޮހޮރުވިައގެން، ާ ދ ެ ބައެއްގ

ފެށުމެވެ. ތަރައީްޤގެ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ދޮރާއްޓެވެ. ހުޅުވިައިދން ޯ ލ ް ދިުނޔެއަށ ް އަޅުގަނޑުމެނ

އެއަރޕޯޓީަކ ިމ ު ިމއަދ ދަންމަރެވެ. ިދއިްލ ހޯދުމުގިައ ޖާގަ ް ޗާޓުތަކުނ ެ ދިުނޔޭގ ިދވިެހރާއްޖެ

ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިއްސިތޤުލާލެވެ. ިމިނވަންކަމިާއ ެ ިދވިެހންގ ަޝރަފެވެ. ިހތެވެ. ެ އަޅުގަނޑުމެންގ

ފަތުރުވިެރން ޓިޫރޒަމިާއ މްަސވިެރކަމުގައެވެ. ިމވީަނ އެއަރޕޯޓަށެވެ. ިބނާވެފިައ ު ިއޤިްތާޞދ މިުޅ

ިމވީަނ ބޭނުންތައް ގިުޅފިައ އާަސީސ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ އެކްްސޕޯޓުގައެވެ. ް ިޒޔާރަތްކުރުމިާއ ިއމްޕޯޓ

ދަތުރުފަތުރު ކުރުމުގައެވެ. ު ދެމެދ ރަށްތަކިާއ ް އެހިެނހެނ ެ ރާއްޖޭގ މާލެއިާއ ް އެއަރޕޯޓާއެވެ. ވިެރރަށ

ދީޭސންނިާއ ބަނދަރެވެ. ވިައގެ އެ ހަބީަކ މިައ ބޯޓުތަކުގެ ޖައާްސ ް ކަނޑަށ މިަތންދާބޯޓުތަކިާއ

މަގުންނެވެ. ު ިމ އެއަރޕޯޓ ކުރީަނ ު ދަތުރ ް އިެކ ތަންތަނަށ ެ ރާއްޖޭގ ިބދީޭސން

ގިުޅފައެވެ. އެއަރޕޯޓިާއ ިމ އީޮތ ް ނިެތިދއުނ ދިެމިތބުމިާއ ެ ިދވިެހންގ ދަންނަވާނަމަ، ް ކުރުކޮށ

ގޮތުގިައ ް ނެތ ް ބާރެއ ތަނެއް އަޅުގަނޑުމެންގެ އެއްވްެސ ު ިމފަދަ މިުހންމ އޮތިްއރު، ް ިމހެނ ް ިމކަނ

ެ އެންމ ެ އެމަންފާގ މަންފާ ހޯދިައ، ް އެތަނުނ ް ގޮތަކަށ ިހތުހިުރ ް އަތްމައްޗަށް، އީެމހުނ ެ ބޭރުބައެއްގ

ކުޑަވްެސ ެ ޙުއްބުލްވަޠަންގ ދޫކޮށްލުމީަކ ް ނިުލބޭގޮތަށ ް ިދވިެހންނަށ ް އަޅުގަނޑުމެނ ނީޫނ 1%

ނޫނެވެ. ް ކަމެއ ރުހެވޭނޭ ް ދިަރއަކަށ ިދވިެހ ާ ިހތުގިައވ ް ިމންވަރެއ

ެ އޭގ ިދނުމިާއ، ީޖއެމްއާރަށް ިދން ު އެއަރޕޯޓ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިމ ހާމަކުރީަނ ޙާލު، ރޮވޭ ް ިހތުނ

ް އީެމހުނ ވާހަކައެވެ. ެ އެގީްރމަންޓުގ ގޮތިާއ، ިހނގިާދޔަ ކަން އެކަމުގިައ ވާހަކައެވެ. ެ ނީަތޖާގ

ވާހަކައެވެ. ގެ ިޑްސޓިްރކްޓް" ް ފިައނޭނަްޝލ "މޯލިްޑވްްސ ކޮށްދޭ ތަރައީްޤ

ް ލޮލުނ ް އެގީްރމަންޓ ެ ީޖއެމްއާރުގ ަސބަބީަކ ިނނިްމ ު އަޅުގަނޑ ް ޢާންމުކުރަނ ް ތައްޔާރުކޮށ ް ިމިލޔުނ

GMRBooKlet.indd 5 10/20/2012 9:11:23 AM

6

ހަމައެހެންމެ، މަދެވެ. ް ވަރަށ ވްެސ ެ ަސރުކާރުގ ިނިމިދޔަ އިަދ ަސރުކާރުގަވްެސ ިމ ު ދުށްބަޔަކ

ެ ިވޔަފިާރވިެރންގ ިއްސވިެރންނިާއ ެ ޕީާޓތަކުގ ިސޔީާސ މެންބަރުންނިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ

ވަރަށްވްެސ ފެނީުނ ް އެއްބްަސވުނ ެ ީޖއެމްއާރުގ ތެރިެއންވްެސ ެ ރައިްޔތުންގ ު ޢާންމ ް ިއތުރުނ

ް ަސބަބުނ ެ އެއްބްަސވުމުގ އެ ނުވަތަ ކޮން އެއްޗެއްކަން އީޮތ އެއްބްަސވުމުގިައ އެ މަދުބޭފުޅަކަށެވެ.

ް ބޭބޭފުޅުނ އެނގީެނ ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ ް ކޮބިައކަނ ގެއްލުމީަކ އިާއ ާ ފިައދ ިލބޭ ް ރާއްޖެއަށ

ބޭނުމީަކ ެ ިލޔުމުގ ިމ އެހެންކަމުން، އެއްޗަކުންނެވެ. ާ ިވދާޅުވ ވީަޞލަތްތަކުގިައ ާ ޚަބަރުފަތުރ

ިހއާްސ އާންމުންނާ ފުޅާދިާއރާއެއްގިައ ީވހާވްެސ ު މަޢުލޫމާތ ެ އެއްބްަސވުމުގ ާ ވެފިައވ ު ީޖއެމްއާރާއެކ

ކުރުމެވެ.

އިަދ ކުންފިުނތަކަށިާއ، ާ ިހއާްސވ ު ަސރުކާރ ަސރުކާރަށިާއ، ް ަސބަބުނ ެ އެއްބްަސވުމުގ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ެ ަސރުކާރުގ ތަފީްޞލުތަކީަކ ާ ިހމަނާފިައވ ފޮތުގިައ ިމ ް ކަމަށ ް ގެއްލުނ ިލބޭނެ ް ރައިްޔތުންނަށ

ް ިލޔިެކޔުންތަކުނ ާ ތައްޔާރުކޮށްފިައވ އީެހތިެރކަމާއެކު މިާހރުންގެ ފަނީްނ ް ރްަސީމިއދާރާތަކުނ

ތަފީްޞލެވެ. ާ ނަގާފިައވ

އެއްގޮތަކަށްވްެސ ިލޔުމީަކ ިމ ިލޔުމެކެވެ. ާ ިލޔެފިައވ ު އަޅުގަނޑ ް ހިައިސއްޔަތުނ ފަރީުދ ިލޔުމީަކ ިމ

ެ ިދނުމުގ ް ކުއްޔަށ ް ިދގުމުއްދަތަކަށ ް ީޖއެމްއާރަށ ެ ިއނިްޑއާގ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް ަސރުކާރުނ ކީުރގެ

ހިާޝމް ަސލާމްކުރައްވީަނ ޢީަލ ިމިންސޓަރ ިފނޭންްސ ު އެއްބްަސވުމުގިައ ޮސިއކުރުމަށްފަހ

GMRBooKlet.indd 6 10/20/2012 9:11:23 AM

7

މައަްސލާގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ ނުވަތަ ހިައިސއްޔަތުން ެ މަޤާމުގ ާ އަދާކުރ ު އަޅުގަނޑ ަސރުކާރުގިައ

ނޫނެވެ. ިލޔުމެއްވްެސ ިސފަކޮށްދޭ ް ދެކޭގޮތ ް ަސރުކާރުނ

ާ ިހމިެނފިައވ ނުނެރީުނ ފޮތުގިައ ް ިމފޮތ ނަމުގިައ ޕީާޓގެ ޤައީުމ ިދވިެހ ތަމީްސލުކުރާ ު އަޅުގަނޑ

ިލޔުމިާއ ިމ މަޢުލޫމާތުތަކަކަށް ނުވީާތއިާއ، ާ ިލިބފިައވ ް މެދުވިެރކޮށ އެ ޕީާޓ މައުލޫމާތުތީަކ ާ ހިުރހ

ގޮތުންނެވެ. ެ ހޯދުމުގ ް ބަލިައގަތުނ ެ ިގނަބައެއްގ ިވހާވްެސ ު މެދ

ބެއްލެވުމެވެ. ގޮތުގިައ ެ ކަމެއްގ ޤައީުމ މައަްސލަ ެ އެއަރޕޯޓުގ އެދުމީަކ ެ އަޅުގަނޑުގ

ް ިތމާއަށ ވޭތުވިެދޔަ ތަނުގިައ އިަދ ިފކުރިާއ، ޕީާޓގެ ާ ިންސބަތްވ ާ ިތމ އެދުމިާއ، ތަޢައުްޞބިާއ، އިަމއްލަ

ނުބެއްލެވުމެވެ. ް ހުރަހަކަށ ެ ިގރާނުކުރެވޭވަރުގ އީެއ ް އެއްޗެއ ބުނެވުނު ގޮތިާއ ކަންކުރެވުނު

ބިައވިެރން ެ އެއްބްަސވުމުގ

އީަކ ް އެމްއީޭސއެލ އިަދ މުދަލެކެވެ. ގެ އެމްއީޭސއެލް ބަނދަރީަކ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

ާ އުފިެދފިައވ ވިަކން ާ ަސރުކާރ އީެއ ނަމަވްެސ ް ކުންފުންޏެއ ާ ިހއާްސވ ަސއްތަ ަސއްތިައން ެ ަސރުކާރުގ

ެ އެއްބްަސވުމުގ ެ ިދނުމުގ ް ކުއްޔަށ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ ް އެހެންކަމުނ ަޝޚެްޞކެވެ. ޤާނީޫނ

ބިައވިެރވީަނ ު ަސރުކާރ އެއްބްަސވުމުގިައ އެވެ. ް އެމްއީޭސއެލ ީޖއެމްއާރާ، ބިައވިެރންނީަކ ޙީަޤީޤ

ފަރާތުގެ ހިައިސއްޔަތުންނެވެ. ގެރަނީްޓދޭ

ު މުއްދަތ ިދން ިދނުމިާއ ް ކުއްޔަށ

ބަނދަރުގިައވާ ވިައގެ އެ ބަނދަރިާއ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ ގިައ 2010 ޖޫން 28

ތަކެއްޗިާއ ާ އެތަނުގިައވާ އެންމެހ ފަޅިާއ އިަދ އެނޫންވްެސ ިބމިާއ، ެ ތަކެއްޗިާއ، ހުޅުލޭގ ާ އެންމެހ

ބޭނުން ިދނެވެ. ް ކުއްޔަށ ް 25 އަހަރަށ ް ީޖއެމްއާރަށ ެ ޔާގ ިއނިްޑ ް ަސރުކާރުނ ެ ނީަޝދުގ ތަންތަން

ް ީޖއެމްއާރަށ ު ިއޚިްތޔާރ ފިުރހަމަ ެ ނެގުމުގ ކިުލ ީފތަކިާއ ކުރުމިާއ، ް ިވޔަފިާރއެއ ެ ބާވަތެއްގ ެ ކޮންމ

ް ީމގިެއތުރުނ އިަދ މިަތންނެވެ. ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ޤަވިާޢދުތަކިާއ ޤާނޫނުތަކިާއ ެ ރާއްޖޭގ އީެއ ިދނެވެ.

ާ ނަގ ނަމުގިައ ިޑވަލޮޕްމަންޓް ޗާޖް ގެ ު އެއަރޕޯޓ ް އަތުނ ެ ީމހެއްގ ެ ބޭރަށް ފުރާ ކޮންމ ރާއްޖިެއން

އޫުޞލުންނެވެ. ާ ނަގ ު ނަގާ 2 ޑޮލަރާއެކ ގޮތުގިައ ގެ ިއނުްޝއަރެންްސ 25 ޑޮލަރިާއ

GMRBooKlet.indd 7 10/20/2012 9:11:24 AM

8

ް އޮތްގޮތ ު ޙާލަތ އެމްއީޭސއެލްގެމީާލ ިދނިްއރު ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

އީަކ ް އެމްއީޭސއެލ ިހންގަމުންއިައ ު އެއަރޕޯޓ ކީުރގިައވްެސ ެ ިދނުމުގ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

އަހަރާ 2009 ވަނަ 2000 ވަނަ ިމގޮތުން އެއް ކުންފުންޏެވެ. ު އެންމެ ފިައދާބޮޑ ެ ިދވިެހަސރުކާރުގ

ިބިލޔަން) 1.795) 1,794,508,374.00 ގޮތުގިައ ެ ފިައދާގ ް ކުންފުންޏަށ އެ ު ދެމެދ ާ އަހަރ

ަސރުކާރަށް %55 ކަމުގިައވާ 1,007,311,181 ވީަނ ޖުމްލަ ފިައާސގެ ިމ ިލިބފިައވެއެވެ. ާ ރިުފޔ

ތަފީްޞލެވެ. ެ ފިައދާގ ިލބުނު ް ކުންފުންޏަށ މުއްދަތުގިައ އެ ިމވީަނ ިތީރގިައ ދައްކާފައެވެ.

ް ޕެަސންޓޭޖ ެ ފިައދާގ ު އަދަދ ދެއިްކ ް ަސރުކާރަށ ާ ފިައދ ު އަހަރ

60% 85,444,681 142,005,705.00 2000

75% 72,453,569 96,604,758 2001

75% 125,500,666 167,334,221 2002

75% 143,769,590 191,692,787 2003

75% 170,975,717 227,767,623 2004

50% 72,001,925 144,003,848 2005

50% 93,231,021 186,462,042.00 2006

98% 129,000,000 132,543,013 2007

25% 45,949,585 229,748,141 2008

25% 68,984,427 276,346,236 2009

ކުންފީުނގެ އާމްދީަނގެ

ް ަސރުކާރަށ 55%

1,007,311,181 1,794,508,374.00

ތައްޔާރުކޮށްފިައވާ ކަރުދާހަކުން ނަގާފިައވާ ތަފީްޞލެވެ) (މީަތގިައވާ ތަފީްޞލީަކ އެމްއީޭސއެލް ިއން

ިެތ ބޮޑ ް ވަރަށ ާ ިތީރގިައިމވ ޙިާޞލުކީުރ ިއން ް އެމްއީޭސއެލ ާ ފިައދ ބަޔާންވެވުނު މީަތގިައ

އެކުގައެވެ. ގޮންޖެހުންތަކާވްެސ

GMRBooKlet.indd 8 10/20/2012 9:11:24 AM

9

އެއަރޕޯޓުގެ ް ވަންދެނ ު އަހަރ 16 ގޮތުން ެ ނިުދނުމުގ ބުރޫއިެރޔަ ް ފަތުރުވިެރކަމަށ

ުނުކޮށެވެ. ބޮޑ ީފ ާ ނަގ ގޮތުގިައ ގެ ިްލންގ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ

ީވއެޗްއެފް އާ ޓަވަރިާއ، ރާޑަރިާއ، އިަދ ް ިފޔަވީަހގެ ދަށުނ ތަރައީްޤގެ 4 ވަނަ ެ އެއަރޕޯޓުގ

ީފ ެ ވަންދެން ނިެވގަޭޝންގ ު 9 އަހަރ ކިުރިއރުވްެސ ް ިއންވްެސޓްމަންޓ ިެތ ބޮޑ ފަދަ

ުނުކޮށެވެ. ބޮޑ ު އަގ

ނުވެއެވެ. ް ގެންެސފައެއ ް ބަދަލެއ އެއްވްެސ ް ކުއްޔަށ ް ވަންދެނ ު އަހަރ 16

ގެ އާމްދީަނ ެ ރިުފޔާގ ިމިލޔަން ް ވަރަކަށ 100 އަހަރަކު ް އިެވއަޭޝނަށ ް އިައލެންޑ

ީދފިައވެއެވެ. ަސބިްސީޑ

(ިމތަންތަނީަކ ް ޚަރަދުތައ ެ އެއަރޕޯޓުތަކެއްގ ް ޑޮމްެސިޓކ ާ ހިުރހ ިހންގާފިައވީަނ ކުންފިުނ

ބަލަހައްޓަމުންނެވެ. ތަންތަން) ިހންގަންޖެހޭ ގެއްލުމުގިައ ިެތ ބޮޑ

ގެއްލުމުގެ ިލބުނު ް އެއަރޕޯޓަށިާއ ފަތުރުވިެރވިެރކަމަށ ުސނީާމގިައ ެ އަހަރުގ 2004 ވަނަ

ނުގެނެއެވެ. ް ބަދަލެއ ް ީފތަކަށ ކުންފީުނގެ ތެރޭގިައވްެސ

ނުދާވަރަށް ް މައްޗަށ ދުވަހަކުވްެސ ތީާރޚުގިައ ު އަގ ެ ތެލުގ ެ ދިުނޔޭގ

ގްޮސފިައވިަނކޮށްނެވެ.

ލޯނިާއ، ެ ޑޮލަރުގ ް ހޭދިަވ 25 ިމިލޔަނ ް ިފޔަވައަްސށ ތަރައީްޤގެ 3 ވަނަ ެ އެއަރޕޯޓުގ

ިއންޓަރްަސޓް ލޯނިާއ ެ ޑޮލަރުގ ް ިމިލޔަނ 50 ހޭދިަވ ް ިފޔަވައަްސށ ވަނަ 4 އިަދ

ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރުންގ ިނންމާފިައވީަނ ިފޔަވިަހ ދެ ިމ ދައްކަމުންވްެސ، ް ބަރާބަރަށ

ް ނެގުމެއ ް ފިައާސއެއ އެއްވްެސ ކުރުމަށްޓަކިައ ތަރައީްޤ ު އެއަރޕޯޓ ް ދައުލަތުނ ނުވަތަ

ނިެތއެވެ.

ހޯދުމެއް ް އެއ ަސބިްސީޑ ެ ބާވަތެއްގ އެއްވްެސ ް ަސރުކާރުނ ް ވަންދެނ ު އިަދ 10 އަހަރ

ނިެތއެވެ.

ނަގަމުންނެވެ. ް ދައުލަތަށ ފިައާސ ިލބޭ ފީްރން ިޑއީުޓ

GMRBooKlet.indd 9 10/20/2012 9:11:24 AM

10

2 ޗެޕްޓަރ

ިލބޭ ް ދައުލަތަށ ް ިދނުމުނ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ާ މަންފ މީާލ ު މިައގަނޑ

ިދނުމުން ދައުލަތަށް ިލބޭ އާމްދީަނ ް ކުއްޔަށ ު 25 އަހަރުގެ ިދގު މުއްދަތަށް އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ިމވީަނއެވެ. ިތިރގިައ

ގޮތުގިައ ީފގެ ް އަޕްފްރަންޓ ް ީޖއެމްއާރުނ - ފިައާސ ިދން ގޮތުގިައ ގެ އެޑްވާންްސ •

ޑޮލަރު ް ިމ 78 ިމިލޔަނ ދެއިްކއެވެ. ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ު ޑޮލަރ ް 78 ިމިލއަނ ާ އެއްފަހަރ

ހޭދަކޮށްފައެވެ. އެފިައާސ ވީަނ ް ަސރުކާރުނ ެ އިެއރުގ ު ިލބުމާއެކ

ް ފަހުނ 2015ގެ އިަދ 1% އާމްދީަނން ިލބޭ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ހަމައަށ އިާއ 2015 •

ދޭންޖެހެއެވެ. ް %10 ަސރުކާރަށ ިނމެންދެން ު މުއްދަތ ެ އެގީްރމެންޓްގ

އެގީްރމަންޓުގިައ ޙަވާލުކުރެވުނިުއރު ް އެއަރޕޯޓ ާ ީޖއެމްއާރ - ިހއާްސ ިލބޭ ް ތެލުނ •

15% އާމްދީަނގެ ިވޔަފީާރގެ ެ ތެލުގ ް ިނމެންދެނ ު އަހަރ ވަނަ 2014 ވާގޮތުން،

ަސރުކާރަށް ިދވިެހ 27% އާމްދީަނގެ ެ ތެލުގ ް ފިެށގެނ ް އަހަރުނ 2015ވަނަ އިަދ

ދޭންޖެހޭނެއެވެ.

ް މަދުކިުރގޮތ ިލބެންޖެހޭ އާމްދީަނ ް ދައުލަތަށ

ީޖއެމްއާރުން ް މައްޗަށ ެ ފަރާތްތަކުގ ް އެހެނ ިބޑްކިުރ ް ބަނދަރަށ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

ް ިންސބަތ ހުށަހިެޅ އެކުންފިުނން ް ދޭނ ް ދައުލަތަށ ިވޔަފިާރން ެ ތެލުގ ަސބަބީަކ ު އެންމެބޮޑ ކިުރހިޯދ

GMRBooKlet.indd 10 10/20/2012 9:11:25 AM

11

އާމްދީަނގެ %15 އިަދ ިވޔަފީާރގެ ެ ތެލުގ ް ިނމެންދެނ ު އަހަރ 2014 ވަނަ އީެއ ބޮޑުކަމުންނެވެ.

ިމފިައާސ ިދނުމަށެވެ. ް ަސރުކާރަށ އާމްދީަނގެ %27 ިދވިެހ ެ ތެލުގ ް ފިެށގެނ ް އަހަރުނ 2015 ވަނަ

ް ާސފުކޮށ ާ ިމހ ް ކަޅިާއހުދުނ ނިެތއެވެ. ް އިުނކުރުމެއ ް އެއްވްެސބައެއ ދައްކަންޖެހީެނ ް ަސރުކާރަށ

ބުރައަކަށްވެ، ް %15 ދެއްކުނ އެ ނުވެ، ް ދުވަހެއ މިާގނަ އެއްބްަސވެ، ް އެކަމަށ ިލޔެ، ިމވާހަކަ

ެ ނީަޝދުގ ް ގޮތަށ ާ ގެއްލުންވ ިެތ ނުހަނު ބޮޑ ް ދައުލަތަށ ފިައދާވާގޮތަށް އިަދ ް ީޖއެމްއާރަށ އެވްެސ

ވިަކކީުރއެވެ. ު އަގ ެ ިޚދުމަތުގ ެ ތެލުގ ކިުރގޮތީަކ ތެލުގެ އަގިާއ ް އެކަނ ބަދަލުކިުރއެވެ. ް ަސރުކާރުނ

ބަދަލުގިައ 1% ގެ 15% ދައްކަންޖެހީޭނ ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ް އަގުނ ެ ިޚދުމަތުގ ެ ތެލުގ އިަދ

ް އަޙުމަދ މީާލވީަޒރު ެ އިެއރުގ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ިދވިެހ 2011ގިައ ޖޫން 22 ހަދިައީދ ކަމުގިައ

ެ ލިުއކޮށިްދނުމުގ ް ިއތުރަށ ް ީޖއެމްއާރަށ އިަދވްެސ ގެންެސދެއިްވއެވެ. ު ބަދަލ ް އެއްބްަސވުމަށ ް ިއނާޒ

ް ދަށ ެ އެންމ ހަދަނީްވ ު ިހާސބ ދެއްކުމުގިައ ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ު އަގ ެ ިޚދުމަތުގ ެ ތެލުގ ް ގޮތުނ

ް އެއަރލިައންތަކަށ ް އަގެއ ު ބޮޑ ެ ިކތަންމ ް ީޖއެމްއާރުނ ް ަސބަބުނ ީމގެ ކަނޑައަޅިައިދނެވެ. ރޭޓުވްެސ

އެއްޗެކެވެ. ކުޑަ ް ވަރަށ ިލބީެނ ް ިދވިެހންނަށ ް އަޅުގަނޑުމެނ ިވއްަސ ޗާޖުކިުރކަމުގިައ

ް އެއ ާ ފިައދާކުރ ެ އެންމ ް ީޖއެމްއާރަށ އީެއ އާމްދީަނ ިލބޭ ް ީޖއެމްއާރަށ ިވޔަފިާރން ެ ތެލުގ

ިވޔަފިާރ ެ ތެލުގ ް ހަމައަށ ބަދަލިާއ ިމދެންނިެވ މީަތގިައ ިވޔަފީާރގިައ، ިމ އިަދ ިވޔަފިާރއެވެ.

ެ ތެލުގ ތެލިާއ ިބލްކޮށްފިައވީަނވްެސ ް އެއަރލިައންތަކަށ ް ތެލަށ އިަދ ބަލާފިައވީަނ، ކަމުގިައ

ކިުރން ެ އޭގ އިަދ ގޮތުގައެވެ. ެ އަގެއްގ ް އެއ ބަލިައ، ް ިވޔަފިާރކަމަށ ެ ތެލުގ އީެއ ް ިޚދުމަތ

އޫުޞލުންނެވެ. ހަމަ ކީުރ ް އެކަނ ިއންވްެސ ް އެމްއީޭސއެލ

ް މްަސލަހަތަށ ެ ިދވިެހންގ ް ަސރުކާރުނ ް އޮތ ު އޭރ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ދޭހަކޮށްދީެނ ިމ ިމކަމުންވްެސ ާ ީވމ

މީާލ ގެ ު ީޖއެމްއާރ ް ބޮޑަށ މަންފާއަށްވުރެ ލާބައިާއ ެ ިދވިެހންގ ިމންވަރެވެ. ް ނެތ ިވްސނާފިައ

އިެއން ީދލާލާތަނެވެ. ް ަސރުކާރުނ ް ބޭނުންގޮތަކަށ ް ީޖއެމްއާރުނ ިދންކަމެވެ. ް ިއްސކަނ ް ފިައދާއަށ

ނިެތއެވެ. ް ބެލުމެއ ް ގެއްލުމަކަށ ާ ކުރ ް ރައިްޔތުންނަށ ޤައުމަށިާއ

GMRBooKlet.indd 11 10/20/2012 9:11:26 AM

12

ާ ބުނ ް އެއަރޕޯޓު ތަރައީްޤކުރަން ހޭދަކުރާނެކަމަށ ް ީޖއެމްއާރުނ

ު ތަފީްޞލ ފިައާސގެ

އެއަށް 500 އެކަހިެރކީުރ ް ޕްލޭނ މްާސޓަރ ތައްޔާރުކިުރ ިވލަްސން ް ްސކޯޓ ު އަހަރ 2008 ވަނަ

ގަރަނީްޓ ު ަސރުކާރ ނުވަތަ ަސރުކާރުން ް ލޯނެއ ު ބޮޑ އެފަދަ ހޭދަވާނީެތވެ، ު ޑޮލަރ ް ިމިލޔަނ ް ވަރަކަށ

ް އެއަރޕޯޓު ތަރައީްޤކުރުނ ފިައާސިއން ެ ކުއްޔަށީްދގެން އެބައެއްގ ު އެއަރޕޯޓ ް ނެގުމަށް ވުރެނ ީދގެން

ބަލިައގެންނެވެ. ް ބުއިްދވިެރވާނެކަމަށ

އިެކއިެކ ު ތަފާތ އަޑިުއވީެނ ު އިެކފަހަރ ް ހޭދަކުރާނެކަމަށ ް ތަރައީްޤއަށ ެ އެއަރޕޯޓުގ ް ީޖއެމްއާރުނ

ިމވީަނއެވެ. ބައެއް ިމާސލުތައް ިތީރގިައ އަދަދުތަކެވެ.

ިމިލޔަން.1 511 •

ޑޮލަރު.2 ް ިމިލޔަނ 500 •

ޑޮލަރު.3 ް ިމިލޔަނ 400 އިާއ 450 •

ޑޮލަރު.4 ް ިމިލޔަނ 373 •

ް ތަރައީްޤއަށ ެ އެއަރޕޯޓުގ ިދޔަނަމަވްެސ ް އަޑިުއވެމުނ ް ޢަދުދަތައ ިެތ ބޮޑ ު ތަފާތ ް މެދުވިެރކޮށ ޔާ ީމިޑ

ޑޮލަރެވެ. ް 5368.46 ިމިލޔަނ ޖުމްލަ ހުށަހަޅާފިައވީަނ ިބޑްގިައ ް ޓެކިްނކަލ ް ހޭދަކުރަނ ް ީޖއެމްއާރުނ

ހޭދަކުރާނެކަމަށް ދުވްަސތެރޭގިައ ު އަހަރ 25 ާ ކަމުގިައވ ު މުއްދަތ މިުޅ ާ ކުއްޔަށީްދފިައވ ިމީއ

ޢަދަދެވެ. ފިައާސގެ ާ ިބޑުގިައވ ހުށަހިެޅ ް ީޖއެމްއާރުނ

1 Minivan News, Sep 5, 2012 (http://minivannews.com/business/indian-aviation-minister-urges-resolution-of-gmr-dispute-43433 )

2 The Economic Times, Sep 21, 2012 (http://articles.economictimes.indiatimes.com/2012-09-21/news/34002145_1_ibrahim-nasir-international-airport-airport-development-charge-gmr-infrastructure )

3 The Hindu Business Line Feb 8, 2012 (http://www.thehindubusinessline.com/industry-and-economy/article2872622.ece )

4 Minivan News, July 13, 2010 (http://minivannews.com/politics/gmr-not-worried-about-airport-politicking-will-invest-us373-million-9300 )

5 GMR Technical Bid (Strategic Development Plan)

GMRBooKlet.indd 12 10/20/2012 9:11:26 AM

13

ު ތަފީްޞލ ެ ނަގާ ފިައދާގ ީޖއެމްއާރުން

ިދވިެހރާއްޖޭގެ ިމކުޑަކުޑަ ިލބީުނ ް ފިައދާއެއ ު ބޮޑ ެ އެންމ ް ީޖއެމްއާރަށ ު އަހަރ ވަނަ 2011

އާމްދީަނއިާއ 26.14 ިމިލއަން ެ ޑޮލަރުގ ް އަހަރު 273 ިމިލއަނ 2011 ވަނަ އެއަރޕޯޓުންނެވެ.

ފިައދީާވވަރިާއ ް އެއަރޕޯޓުނ ެ ރާއްޖޭގ ހޯދާފިައވެއެވެ. ް ިމއެއަރޕޯޓުނ ާ ފިައދ ު ާސފ ެ ޑޮލަރުގ

18.686 ިމީއ ނުވެއެވެ. ް ފިައދާއެއ ީޖއެމްއާރަށް ް ިވޔަފިާރއަކުނ އެއްވްެސ ް އެހެނ ގާތަށްވްެސ

ިއްސތަންބޫލިާއ 6.83 ިމިލއަން އުޅޭ ް ީމހުނ ް 9.941 ިމިލއަނ ިދއީްލއިާއ، ީމހުން އުޅޭ ް ިމިލއަނ

އާބީާދ ެ ޤައުމުގ މިުޅ ހުއްޓާ، ް އެއަރޕޯޓުތައ ާ އޮޕަރޭޓްކުރ ް އީެމހުނ ހިައދަރުއާބާދުގިައ އުޅޭ ް ީމހުނ

ނަފާއެވެ. އީެމހުންނަށް ިލބުނު ް އެއަރޕޯޓުނ ެ އުޅޭ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް ީމހުނ 3 ލައްކަ 50 ހްާސ ެ އެންމ

ް ީޖއެމްއާރ ިމީއ ބިެލކަމުގިައިވއްަސ އެކިަނ ް ފިައދާއަށ ެ ކުއާޓަރުގ ު ފަހ ެ އަހަރުގ 2011ވަނަ

ނިެގިއރު ް ފިައދާއެއ ު ިމހާބޮޑ ް ވުރެ ބޮޑު ިހއާްސއެވެ.7 ީޖއެމްއާރުނ ް އަށ 40% ެ ފިައދާގ ކުންފީުނގެ

1.5 ިމިލޔަން ީޖއެމްއާރަށް އެކިަނވްެސ ް ކުއާޓަރަށ 2 ވަނަ ެ ިމއަހަރުގ ަސރުކާރުންވީަނ ިދވިެހ

ދައްކަންޖިެހފައެވެ. ު ޑޮލަރ

ގުނައަކަށް ް އެތައ ު އަހަރ ވަނަ 2012 ފިައދާ ިލބުނު ް ީޖއެމްއާރަށ ު އަހަރ ވަނަ 2011

ބޭރަށް ފުރާ ރާއްޖިެއން ް އެއަރޕޯޓުނ ް 2012 ިއން ފިެށގެނ ޖެނުއީަރ އީެއ ުވެގެންދާނެއެވެ. ބޮޑ

އިަދ ޑޮލަރު، 25 ގޮތުގިައ ެ ޗާޖުގ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ

އެކިަނވްެސ ިމފިައާސިއން ފެށުމުންނެވެ. ް ނަގަނ ު 2 ޑޮލަރ ގޮތުގިައ ެ ަސރޗާޖުގ ިއނޫްޝރަންްސ

ީޖއެމްއާރަށް ް އެހެންކަމުނ ިލބޭނެއެވެ. ު ޑޮލަރ ް މަދުވެގެން 30 ިމިލޔަނ 2012 ގިައ ް ީޖއެމްއާރަށ

ޑޮލަރު ް 60 ިމިލޔަނ ގާތްގަނޑަކަށް ގޮތުގިައ ފިައދާގެ ު އެކިަނވްެސ ާސފ ު އަހަރ 2012 ވަނަ

ިވޔަފިާރތަކުން އިެކއިެކ ފަދަ ިވޔަފިާރ ކުރާ ިޑއީުޓފީްރ އެއަރޕޯޓުގިައ ް ީޖއެމްއާރުނ ިމީއ، ިލބޭނެއެވެ.

ާ ތައްޔާރުވަމުންދ ް ކުރަނ ް ިއތުރަށ އެއަރޕޯޓުގިައ ް ީޖއެމްއާރުނ ނިުހމަނައެވެ. ް ފިައދާތައ ިލބޭ

ިއތުރުވާނެއެވެ. ގުނަ ަސތޭކަ ް އެތަކެއ ް ވުރެނ ް ިމހާރަށ ާ ފިައދ ިލބޭނެ ް ފެށުމުނ ް ިވޔަފިާރތައ

6 http://www.worldatlas.com/citypops.htm

7 މަޢުލޫމާތު.) ާ ވ އޮންލިައންގިައ ަސން ހަވާލީާދ އިާއ އިޭވއަޭޝން ް ޕިެސިފކ ާ އިޭޝއ ފޮރ (ެސންޓަރ

http://sun.mv/english/5014

GMRBooKlet.indd 13 10/20/2012 9:11:27 AM

14

3 ޗެޕްޓަރ

ނީަތޖާ ެ ިދނުމުގ ް އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު ފާގެ ފުރަުޞތ ވީަޒ

ް ިދވިެހންނަށ އެތަނުގިައ ކުންފުންޏެކެވެ. ެ ިދވިެހންގ ަސރުކާރުގެ، ިދވިެހ އެމްއީޭސއެލްއީަކ

ް ިލބޭނެގޮތ އާމްދީަނ ް ޢިާއލާއަކަށ ިދވިެހ ް ހަމަޖިެހ، އެތައ ް ފާތައ ވީަޒ ެ އީެމހުންގ ިއންވްެސޓުކޮށް،

ް ީމހުނ ު ބޭރ ް މަޤާމުތަކަށ އެންމެ ިއްސ ެ އީެމހުންގ ު ީޖއެމްއާރު ހަވާލުވުމަށްފަހ ހަމަޖިެހފިައވެއެވެ.

ިމހާރުވްެސ ް ިމގޮތުނ ފިެށއެވެ. ް އެކަހިެރކުރަނ ް ުނ ުމަޑ މަޑ ިދވިެހން ިއްސ ިތިބ އެތަނުގިައ ގެންެސ،

ބައެއްކަހަލަ ިދވިެހން އަނެއްބިައ އިަދ ލައްވިައިފއެވެ. ިބދީޭސން ް ޕާޓްމަންޓަކަށ ިޑ 3 ެ އެތަނުގ

ް ިސޔަާސތެއ ެ ބިޭތއްބުމުގ ް ބިައވިެރނުކޮށ ބައްދަލުވުމުގިައ އެކަހިެރކޮށް، ް ބައްދަލުވުންތަކުނ ު މިުހއްމ

ގެންގުޅެއެވެ.

ިސޔީާސ ް ބައެއ އެމީްވކޭއިާއ ް ދެކޮޅަށ އުދަގޫތަކިާއ ާ ކުރަމުންގެންދ ް ިވޔަފިާރވިެރންނަށ ިދވިެހ ޢަމަލުތަކަށިާއ ނޭއްގީާނ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ާ ކިުރ މުޒާހަރ މާލޭގިައ ް ޕީާޓތަކާ ގިުޅގެނ

GMRBooKlet.indd 14 10/20/2012 9:11:28 AM

15

ް އޮތ އެއްބްަސވުމުގިައ ާ ވެފިައވ ު ދެމެދ އެމްއީޭސއެލްއިާއ އިަދ ަސރުކާރިާއ ިދވިެހ ީޖއެމްއާރިާއ

2 ެ ލިާޒމްކުރީަނ އެންމ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ބިައިތއްބަނ ފާގިައ ވީަޒ ިދވިެހން ިތިބ ފާގިައ ގޮތުން، ވީަޒ

އިަދ ނޫނެވެ. ް ލިާޒމެއ ް ގެންގުޅެނ ފާގިައ ވީަޒ ިދވިެހން ު ހަމަވުމަށްފަހ ު ދެއަހަރ އެ ދުވަހަށެވެ. ު އަހަރ

ް ިކހާވަރެއްކަމެއ އީެއ ބުނެފިައވިާއރު ް ނަގަނ ް ފާތަކަށ ވީަޒ ިދވިެހން "ީވވަރަކުން" އެއްބްަސވުމުގިައ

ނެތެވެ. ް އެނގޭކަށ

50% ފާތަކުގިައ ވީަޒ ދިާއރާގިައ ެ ފަތުރުވިެރކަމުގ ކަމީަކ ޖެހޭ ް ފާހަގަކޮށްލަނ ިމކަމުގިައވްެސ

ޖެހޭނެ ް ބިައިތއްބަނ ފާގިައ ވީަޒ ިދވިެހން ފަދިައން ާ ލިާޒމްކުރ ް ިރޯސޓުތަކަށ ް ގެންގުޅެނ ިދވިެހން

ް މަަސއްކަތަށ ިބދީޭސން އިަދ ނުވެއެވެ. ް ލިާޒމްކޮށްފައެއ ް މައްޗަށ ެ ީޖއެމްއާރުގ ް ިމންވަރެއ އެފަދަ

ދޭންވްެސ ް ބިޯހޔާވިަހކަނ އެއަރޕޯޓުގިައ ީމހުންނަށް އެފަދަ ދެމުންދިާއރު، ް ކޯޓާތައ ް ގެންނަނ

ީޖއެމްއާރުން ރާވާފިައ އެބައޮތެވެ.

ް ދުވަހަށ ް އަނެއ ް އެއްދުވަހުނ ފާއެއްގިައ ިދވިެހން އުޅޭ ިންސބަތް ދީަނ ވީަޒ ިލބޭނެ ް އާމްދީަނއެއ

ު ދުވަހ ް އަނެއ އެއްދުވަހަށްވުރެ ދީަނ ް ޒުވާނުނ ފާނިެތފިައިތިބ ވީަޒ އިަދ ދަށްވަމުންނެވެ.

އެކަން ް އެހެނ ގައެވެ. 28% ް ގާތްގަނޑަކަށ ިމިންސބަތްވީަނ ިމހާރުވްެސ ިއތުރުވަމުންނެވެ.

ެ އެންމ ް މައްޗަށ ެ ީޖއެމްއާރުގ ް ގޮތަކުނ އެއްވްެސ ް ަސރުކާރަކަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ އޮތިްއރުވްެސ

ފާގިައ ވީަޒ ިދވިެހން އެ ތާނގިައ، ނުކުރެވުނު ް ލިާޒމ ް ފާދޭނ ވީަޒ ިދވިެހންނަށް ް ކުޑަިމނުނ

ު ީޖއެމްއާރ ެ ިދވިެހންނަށްވުރ ް އަޅުގަނޑުމެނ ނުކުރެވުނެވެ. ް މަަސއްކަތެއ ބިައިތއްބަންވްެސ

ިއްސީވއެވެ.

ް މުދާ ިދނުނ އަގުބޮޑިެތ ނިެތ ް ބަދަލު ިދނުމެއ

ކުންފުންޏަށް ް ީޖއެމްއާރ ް މުއްދަތަކަށ ު ިދގ ެ 25 އަހަރުގ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ މާލޭގ

އެއްވްެސ ިދީނ ް ީޖއެމްއާރަށ ާ އެ މުދ އިަދ ނުކުރެއެވެ. ް އަގެއ ާ ިދވިެހންގެ މުދ ާ އެތަނުގިައވ ިދނިްއރު

ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ ާ މްަޞލަޙަތަށްޓަކ ު ޢާންމ ާސބަހަށެވެ. ިހލޭ ނުލިައ، އަތުލުމަކިާއ ް ބަދަލެއ

ް ިމިލޔަނ ް އެތަކެއ ކަމެކެވެ. ާ ކަންކުރާ އޫުސލިާއ ިޚލާފަށް ކޮށްފިައވ ނަގިާއރުވްެސ ާ މުދ ެ ރައިްޔތުންގ

ިދވިެހންނަށް އެއްޗެއް ނިުލިބ، ް އަޅުގަނޑުމެނ ނުލާ، އަގަކިާއ އެއްވްެސ ޑޮލަރުގެ އަގުހިުރ ތަކިެތ،

ިދީނއެވެ. ް ނަގަނ ާ މަންފ ް ބައަކަށ ު ބޭރ

GMRBooKlet.indd 15 10/20/2012 9:11:29 AM

16

ާ މުދ ެ އިެވއަޭޝންގ ް އިައލެންޑ

ް އިައލެންޑ ހިުރ ތަނުގިައ އެ ިދނިްއރު ް ީޖއެމްއާރަށ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ މާލޭގ

އެކުންފިުނން ް ިއތުރުނ ީމގެ ިދނެވެ. ިހލޭ ް ީޖއެމްއާރަށ ް މުދަލެއ ް އެތަކެއ ު އަގުބޮޑ ެ އިޭވއަޭޝނުގ

ް އިައލެންޑ ިދނެވެ. ް ީޖއެމްއާރަށ ނުއަގުގިައ ް ިއންވްެސޓްމަންޓްތައ ިެތ ބޮޑ ާ ކޮށްފިައވ އެއަރޕޯޓުގިައ

ޤާނީޫނ އުފިެދފިައވާ ވިަކ ވިަކން ާ ަސރުކާރ އީެއ ނަމަވްެސ ް ކުންފުންޏެއ ެ އިެވއަޭޝނީަކ ަސރުކާރުގ

ޤާނޫނިާއ ކުންފުންޏާބެހޭ ޢަމަލުކުރަންޖެހީޭނ މުދަލާމެދުވްެސ އެކުންފީުނގެ ަޝޚަްޞކަށްވިާއރު

އޮތްގޮތަކަށެވެ. ު މްަޞލަޙަތ ެ އެންމ ކުންފީުނގެ މިަތން، ެ ގޮތުގ ާ އެއްގޮތްވ

ް ިޒންމާ އުފުލަންޖެހުނ ެ އެތަކެއް ޚަރަދެއްގ ނޭނގޭ

ފަހުން 2015ގެ އިަދ 1% އާމްދީަނން ިލބޭ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ހަމައަށ އިާއ 2015

ނަމަވްެސ ދޭންޖެހުނު ް ަސރުކާރަށ 10% ިނމެންދެން ު މުއްދަތ ެ އެގީްރމެންޓްގ

އެއްޗެކެވެ. ހަމަބުނެލާ އެކުންފިުނން ހޭދައީަކ ާ ކުރ ާ އާމްދީަނއަކ ިލބޭ ީޖއެމްއާރަށް

ޤިާބލުކަންވްެސ އިަދ ފުރަުޞތުވްެސ ެ ކުރުމުގ ު ތަޙީްޤޤ ާ ބަލ ހޯދާ، ު ތަފީްޞލ ެ އެކަންކަމުގ

2011 ވަނަ ދަންނަވާނަމަ ް ގޮތުނ ެ ިމާސލެއްގ ނުވެއެވެ. ް ިލިބގެނެއ ް ިދވިެހރާއްޖެއަށ

ޑޮލަރު ާ 35 ިމިލއަނެއްހ އޮތްގޮތުން ް ފެންނަނ ް ިރޕޯޓުނ ް އިޮޑޓ ެ ީޖއެމްއާރުގ ެ އަހަރުގ

ޑޮލަރު ް 105 ިމިލއަނ ް ހަވާލުވުމަށ ާ އެއަރޕޯޓ އެބައޮތެވެ. ތަފީްޞލުނީުދ ެ ހޭދަކިުރގޮތުގ

ދެއީްކ ް ިދވިެހ ަސރުކާރަށ ނަމަވްެސ އެހެން ވެއެވެ. ިރޕޯޓުގިައ ހޭދަކިުރކަމަށްވްެސ އެ

ނޭނގެއެވެ. އިޮޑޓިްރޕޯޓަކުން ީވގޮތެއްވްެސ ް އަނެއްބައަށ ޑޮލަރެވެ. ް 78 ިމިލއަނ ެ އެންމ

ެ ވާހަކަދެއްކެވ ކެނިޑނިޭޅ ފެންވަރުގިައ ޤައީުމ ް ހޫނުކޮށ ާ ިމހ މައަްސލަ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ނޭނގިޭއރު ީވނީުވގޮތެއްވްެސ ް ފިައާސއަށ ެ ޢަދަދެއްގ ިގނަ ާ ިމހ އިަދ މުންދިާއރު،

ު ެސޕްޓެމްބަރ ް ހޯދަނ ް ޙީަޤޤަތ ެ ިމކަމުގ ް މުއައަްސާސއަކުނ އެއްވްެސ ެ ދައުލަތުގ ިދވިެހ

އެއްބްަސވުމުގެ ނުވެއެވެ. ިމީއ، ް އެނިގފައެއ ް މަަސއްކަތް ކިުރކަމެއ ކިުރން 2012 ގެ

ިމ ަޝއުޤުވިެރކަންވްެސ ެ ިސޔީާސވިެރންގ ރައިްޔތުންނިާއ އިަދ ކީުރކޮޅުގިައ، ެ އެންމ

ޤައުމުގިައ ް ރަނގަޅަށ ވިަކ ެ ީޖއެމްއާރުގ އިަދ ވިަނކޮށް، އަމާޒުވެފިައ ް މައަްސލައަށ

GMRBooKlet.indd 16 10/20/2012 9:11:30 AM

17

ް އެހެންކަމުނ ިމންވަރެވެ. ާ ގްޮސފިައވ ބޮއުްސންލިައގެން ް ކަންކަނ ނިުހއްޕީަންސ

ތަަޞއްވަރުވްެސ ކުރަންދައްޗެވެ. ް ިހނގާނެގޮތ ް މްުސތަޤްބަލުގިައ ކަނ

ް ބޭރުކޮށްލުނ ިދވިެހން ް ިފހާރަތަކުނ ފީްރ ިޑއީުޓ

ާ ބޭނުންވ ް ކުރުމަށ ތަރައީްޤ އިަދ ތަރައީްޤކުރާށެވެ. ް އެތަނ ކުއްޔަށިްދީނ ް އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ ހަމަޖައަްސިއިދނެވެ. ް ަސރުކާރުނ ު ިއނިްތޒާމ ފިުރހަމަ ިލބޭނޭ ފިައާސ

ިވޔަފިާރ ާ ކުރ ިދވިެހން ިވޔަފިާރއަކަށް ވިެރވެގަނެ، ާ ކިުދބޮޑު އެންމެހ ާ ކުރ ތަނުގިައ ކުއްޔަށިްދީނ

ެ އެންމ ެ ޙަވާލުވ ާ ިހންގުމ ު އެއަރޕޯޓ އެހެންނަމަވްެސ ނޫނެވެ. ް ބޭރުކުރާކަށެއ ިދވިެހން ް ތަނުނ ނަގާ،

ކިުލ ެ ިފހާރަތަކުގ ފީްރ ިޑއީުޓ ާ ިހންގ އެއަރޕޯޓުގިައ އެއްކަމީަކ ކިުރ ް ީޖއެމްއާރުނ ފުރަތަމައަށްވްެސ

އިެވޔަފިާރ ު ބޭރުކޮށްލުމަށް ފަހ މިުޅތަނުންވްެސ ިދވިެހން ް ފަހުނ ެ އެންމ އަތްނުފޯރާވަރަށް ބޮޑުކޮށް،

ކުރަންފެށުމެވެ. ް އިަމއްލައަށ

ިބން ެ ހުޅުލޭގ

ދިެވފިައވާ ް ިހންގުމަށ ު އެއަރޕޯޓ ނުނަގިައ، ް ކުއްޔެއ އެއްވްެސ ް ީޖއެމްއާރަށ ިބމީަކ ެ ހުޅުލޭގ

އީައ ް ނަގަމުނ ކިުލ ކިުރން ް ިވޔަފިާރތަކުނ ިހންގާ ފަރާތްތަކުން ް އެހެނ ިބމުގިައ އެ ިބމެކެވެ.

ބޮޑުކޮށް، ް ިއނިްތހާއަށ ކިުލ ިމ ް ީޖއެމްއާރުނ ނަމަވްެސ ިހފަހައްޓިައގެންނެވެ. ިމންތަކެއްގިައ ވިަކ

ކިުލ ު ބޮޑ ިމންވަރުގެ ާ ދިަތވ ް އަދާކުރަނ ިދވިެހންނަށް އުޅޭ މަަސއްކަތްތަކުގިައ އިެކ ހުޅުލޭގިައ

ޖެހުނެވެ. ް ދޫކޮށްލަނ ް މަަސއްކަތ ެ އެއަރޕޯޓުގ ް ިދވިެހންނަށ އެފަދަ ް އެންގުމުނ ް ދައްކަނ

ިްލން ގްރައުންޑް ހެންޑ

އެމްއީޭސއެލިްއން ް ކުރަނ ް މަަސއްކަތ ިްލންގ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ ކިުރން ެ ިދނުމުގ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު އަހަރަކ ް އިޭވއަޭޝނަށ ް އިައލަންޑ ް މަަސއްކަތުނ ިމ އިޭވއަޭޝނާއެވެ. ް އިައލަންޑ ހަވާލުކޮށްފިައވީަނ

ވިައގެ ެ އެތެރޭގ ެ ރާއްޖޭގ ް ގޮތުނ ެ ިލބެމުނިްދޔައެވެ. ނީަތޖާއެއްގ އާމްދީަނ ެ ރިުފޔާގ 100 ިމިލޔަން

ު ިމހާރ ިލބުނެވެ. ނަމަވްެސ ު ފުރަުޞތ ެ ފޯރުކޮށިްދނުމުގ ކުންފިުނން އެ ދަތުރުފަތުރުތައް ހެޔޮއަގުގިައ

ނީަތޖާއަކަށީްވ: ީޖއެމްއާރުންނެވެ. ކުރީަނ މަަސއްކަތްވްެސ ިްލންގ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ

GMRBooKlet.indd 17 10/20/2012 9:11:31 AM

18

ިދވިެހ ބުރަ ެ އޭގ ުވެ، ބޮޑ ް އަގުތައ ެ އުދުހުމުގ ެ އެތެރޭގ ދޭ ް އިޭވއަޭޝނުނ ް އިައލަންޑ

ޖެހުމެވެ. ް އުފުލަނ ް ރައިްޔތުންނަށ

ގެއްލުން ިލބޭ ް އިޭވއަޭޝނަށ ް އިައލަންޑ ް ގިުޅގެނ ިދނުމިާއ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ގެ ަސބިްސީޑ 100 ިމިލއަން ރިުފޔާ ް އަހަރަކަށ ް ކުންފުންޏަށ އެ ް ގޮތުނ ެ ފޫބެއްދުމުގ

ެ ނީަތޖާއެއްގ ނުދެއެވެ. ް އެފިައާސ އެއ ނަމަވްެސ އިެއރު ބިުނ ް ދޭނެކަމަށ ް ަސރުކާރުނ

ާ ގެއްލުންތަކ ބޮޑިެތ ފޫނުބެއްދޭވަރުގެ ވީަނ ް އެއާލިައނަށ ޤައީުމ ިދވިެހ ް ގޮތުނ

ކިުރމިަތލާންޖިެހފައެވެ.

ް ގުނައެއ ް އެތައ އަގުވީަނ ެ ިްލންގ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ ް ޙަވާލިުވފަހުނ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރުނ

ެ އެންމ ެ ދިުނޔޭގ ބަނދަރީަކ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ މާލޭގ ު ިމއަދ ް ގޮތުނ ެ ނީަތޖާއެއްގ ބޮޑުކޮށްފައެވެ.

އޮޕަރޭޓަރުންނިާއ، ޓުއަރ އެއާލިައންތަކުންނިާއ، ު މްަޝހޫރ ެ ދިުނޔޭގ އެއަރޕޯޓެވެ. ް އެއ ު އަގުބޮޑ

ެ ހުއްޓާލަންޖިެހދާނެކަމުގ ް އައުނ ް މިަތންދާބޯޓުތައ ް ރާއްޖެއަށ ް ޖަމިްޢއްޔާތަކުނ ެ ފަތުރުވިެރންގ އިަދ

ދެމުންނެވެ. އަންނީަނ ކެނިޑނިޭޅ ު ިއންޒާރ

ު އަގ ެ ތެލުގ

ެ ތެލުގ ދީަނ ް ީޖއެމްއާރުނ ިވއްަސ، ކަމުގިައ ހިުރ އަގެއްގިައ ެ ކޮންމ ު އަގ ެ ތެލުގ ބާޒާރުގިައ ެ ދިުނޔޭގ

ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ް ަސބަބުނ ީމގެ ބޮޑުކުރަމުންނެވެ. ު ފަހަރ ް އަނެއ އެއްފަހަރަށްވުރެ އަގުވްެސ

ް ޓިޫރޒަމަށ ފާޅުކޮށް، ް ުވުނ ކަންބޮޑ ވީަނ (އިައއީޭޓއޭ) ިއން އޯެސިސއަޭޝން ް ޓްރާންްސޕޯޓ އެއަރ

ް ިމހެނ ީދފައެވެ. ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ިއންޒާރުވްެސ ެ ކަމުގ އަަސރުކޮށްފާނެ ނޭދެވޭ ެ އެކަމުގ

ެ އެކަމުގ ް ރާއްޖެއަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ މަދުވެ، ު ޢަދަދ ެ ޓިޫރްސޓުންގ އަންނަ ް ރާއްޖެއަށ ވެއްޖެނަމަ

ޙަވާލިުވ ާ އަންނާނެއެވެ. ީޖއެމްއާރުން އެއަރޕޯޓ ް ިދވިެހ ިއޤިްތާޞދަށް ީހނަރުކަނ ކޮށް، އަަސރު

ިހމިެނފިައވާނެއެވެ. ގިައ 8 އެނެކްްސ ު އަންގިައދޭ ތަފީްޞލ ް ގޮތ އަގު ބޮޑުކިުރ ެ ތެލުގ ް ފަހުނ

ް މަަސއްކަތ ެ ކާގޯގ

ވީަނ އެމަަސއްކަތްވްެސ ނިޯޓްސީދ، ް އެންމެންނަށ އުޅުނު މަަސއްކަތުގިައ ޯ ކާގ އެއަރޕޯޓުގިައ

GMRBooKlet.indd 18 10/20/2012 9:11:31 AM

19

ެ ޢިާއލާއެއްގ ް އެތައ ިދވިެހ ަސބަބުންވްެސ ީމގެ ހަދާފައެވެ. ް މަަސއްކަތަކަށ ާ ކުރ ް ީޖއެމްއާރުނ

ޖިެހ، ް އުފުލަނ ު ތަކީުލފ ެ ހޯދުމުގ ް މަަސއްކަތެއ އެހެން ގެއިްލ، ް މަަސއްކަތ ާ ކުރ ް ކިެއންބިުއމަށ

ިނކަމިެތކޮށްލެވީުނއެވެ. ް އީެމހުނ

ް ބެލެހެއްޓުނ ް އެއަރޕޯޓުތައ ް ޑޮމްެސިޓކ

ގެއްލުމުގައެވެ. އެހެންނަމަވްެސ އޮޕަރޭޓްކުރީަނ ެ އެއަރޕޯޓުތަކެއްހެންމ ް ހިުރހާ ޑޮމްެސިޓކ ެ ރާއްޖޭގ

ގޮތުންނިާއ ެ ހަމަޖައަްސިއިދނުމުގ ު ިއނިްތޒާމ ކުރެވޭނެ ު ދަތުރުފަތުރ ު ލިުއފޭަސހަކަމާއެކ ް ރައިްޔތުންނަށ

ް ގޮތުނ ެ ގެންގްޮސިދނުމުގ ް އަވަހަށ ް ކަނކޮޅުތަކަށ އިެކ ެ ރާއްޖޭގ ފަތުރުވިެރން ު ލިުއފޭަސހަކަމާއެކ އިަދ

ާ ރާއްޖޭގިައވ ިދނިްއރު ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ ިހންގަންޖެހެއެވެ. ް އެއަރޕޯޓުތައ ިމ ގެއްލުމުގިައވްެސ

ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ އެހެންކަމުން، މާލޭގ އެވެ. ް އެމްއީޭސއެލ އެއަރޕޯޓުތަކެއްގެ ބަލަދުވިެރއީަކ ާ ހިުރހ

ާ ފ ވީަޒ އެތަންތަނުގިައ ިހންގާ، ް އެއަރޕޯޓެއ ާ ހިުރހ ް ނަފާއަކުނ ިލބޭ ް ިހންގިައގެނ ު ބަނދަރ ވިައގެ

ކުންފިުނންނެވެ. އެ ކުރީަނ ކަންތައްތައްވްެސ ް އެހިެނހެނ މާުސރީަދ، ް ިދވިެހންނަށ ާ ހިުރހ ާ އަދާކުރ

ު ީޖއެމްއާރ އަޔަނީުދއެވެ. ނަމަވްެސ އެއަރޕޯޓިާއ ް ބުރަކަމެއ މިާލއްޔާއަށް އެއްވްެސ ކަހަލަ ެ ދައުލަތުގ

އެއަރޕޯޓުތަކަށިާއ ނިުލިބ، ަސރަހައީްދ ް އެމްއީޭސއެލްއަށ ާ ނަފ ިލބެމުން އިައ ކިުރން ޙަވާލުވުމުން،

ޚަރަދުތަކީަކވްެސ އެ ނިެތ، ކުންފީުނގިައ ޚަރަދުކުރާނެ ފިައާސ އެ ް ފުންނަށ މުވައްޒަ ެ އެތަންތަނުގ

ވެފައެވެ. ވީަނ ް ޚަރަދަކަށ ކުރަންޖެހޭ ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ

ް ޗާޖ ް ިޑވަލޮޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ

ު ތަރައީްޤކުރުމަށްފަހ ް އެއަރޕޯޓެއ ް މިުޅން އަލަށ ނަގީަނ ް ިޑވަލޮޕްމަންޓް ޗާޖ ު އެއަރޕޯޓ ް އޫުޞލުނ ު ޢާންމ

އެ ފެންވަރަކަށް ތަރައީްޤކުރުމަށްފަހު، ވިަކ ބައެއް، ވިަކ ެ ތަރައީްޤކޮށްފިައވާ އެއަރޕޯޓެއްގ ނުވަތަ

އިެކއިެކ ިވޔަފިާރތަކުން ނިުލބޭނަމަ، ާ ކުރ އެއަރޕޯޓެއްގިައ ިހނގާ ޚަރަދު، ް ތަރައީްޤކިުރ ތަނަކަށ

ނަގީަނ ް ޗާޖ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ ނަގިާއރުވްެސ ިމގޮތުން ގޮތުންނެވެ. ެ ފޫބެއްދުމުގ ބިައ ާ މަދުވ

ް މުއްދަތެއ ނަގަންޖެހޭ ިމންވަރަކިާއ އިޮޑޓްކޮށް، ް ފަރާތަކުނ ު ިމންވަރު މްުސތިަޤއްލ ހޭދިަވ ް އެކަމަށ

ފަހުގައެވެ. ް ކަނޑައެޅުމަށ

GMRBooKlet.indd 19 10/20/2012 9:11:32 AM

20

ހިުރ އެއަރޕޯޓެކެވެ. ާ ިހނގިަހނގ ކޮށްފިައވާ، ތަރައީްޤ ިލިބފިައވީަނ ް ނަމަވްެސ ީޖއެމްއާރަށ އެހެން

ް ީޖއެމްއާރުނ އެއާއެކުވްެސ އިައތަނެކެވެ. ް ިލބެމުނ ާ ފިައދ ު ބޮޑ ނުހަނު އަހަރަކުވްެސ ެ ކޮންމ އިަދ

ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ާ ފުރ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން ް އެއަރޕޯޓުނ ހުއްދިަދީނ، ް ަސރުކާރުނ އިަދ ބޭނުނީްވ،

ަސރޗާޖުގެ ިއނޫްޝރަންްސ އިަދ 25 ޑޮލަރު، ގޮތުގިައ ެ އެއަރޕޯޓު ިޑވަލޮޕްމަންޓް ޗާޖުގ ް އަތުނ

އިަދ ާ ހޭދައަކ ާ ކުރ ް ީޖއެމްއާރުނ ނަގާށެވެ. ް މުއްދަތަށ މިުޅ ެ އެއްބްަސވުމުގ ު 2 ޑޮލަރ ގޮތުގިައ

ނިެތއެވެ. ް ބެލުމެއ ް އާމްދީަނއެއ ް އެހެނ ިލބޭ ް އެފަރާތަށ ް އެއަރޕޯޓުނ

އެތަން ް ިދޔަފަހުނ ް ހުޅިުވގެނ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤުވީާމ މާލޭ ު އަހަރ ވަނަ 1981

ް އެމްއީޭސއެލ ާ ކުންފުންޏެއްކަމަށްވ ެ ަސރުކާރުގ ަސރުކާރިާއ، ިދވިެހ ވީަނ ިހންގާފިައ ް ތަރައީްޤކޮށ

އެ ނިެގއެވެ. ލޯނުވްެސ ް ިމންވަރަށ އިެކ ިފޔަވީަހގިައ އިެކ ް ތަރައީްޤކުރަނ އިަދ ިއންނެވެ.

ިދވިެހ ް އަޅުގަނޑުމެނ އުފީުލ ބުރަ ެ އޭގ ަސރުކާރަކުން ނޫނެވެ. އިަދ ިދވިެހ ިޒއްމީާވއީަކ ް ލޯނުތަކަށ

ހަމަ ދެއީްކ ީފ ބަލަހައްޓަމުން، އެ ް ީކއްތޯއެވެ؟ ހިުރހާ ޚަރަދެއ އިަދ ރައިްޔތުންނެއްވްެސ ނޫނެވެ.

ނުދެއެވެ. ަސބިްސީޑއެއްވްެސ ް ަސރުކާރުނ މެއެވެ. ިއންޓަރްަސޓަކާއެކުވްެސ ާ ހިުރހ ކުންފިުނންނެވެ.

ނުނަގައެވެ. ޗާޖެއްވްެސ ވިަކ ް ިޑވަލަޕްކުރަނ ު އެއަރޕޯޓ

ު ބަނދަރ ވިައގެ މާލޭ ް ޢަބްދުލްޤައްޔޫމ މައުމޫން އަލްއްުސތާޛު ރީައްސ ކީުރގެ ނިާޞރިާއ ިއބްރީާހމް ް އަލްމަރްޙޫމ ރީައްސ ކީުރގެ

ރްަސިމއްޔާތުގިައ ެ ހުޅުވުމުގ

GMRBooKlet.indd 20 10/20/2012 9:11:33 AM

21

ޓެކްްސ

ބާވަތެއްގެ އެއްވްެސ ް އަތުނ ެ ރައިްޔތުންގ މިަތން ެ ގޮތުގ ާ މާއްދާގިައވ 97 ވަނަ ޤާނޫނުއާަސީސގެ

ިދވިެހރާއްޖިެއން ް ިލިބގެންނެވެ. ފެށީުނއުްސރެނ ް ރުހުނ ެ ރައިްޔތުންގެ މިަޖީލހުގ ނަގަންވީާނ ް ޓެކްހެއ

ނަގާފިައާސއެވެ. ފްާސކޮށްގެން ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނެއްގ އީަކ ނަގާފިައާސ އަތުން ެ ފިަސންޖަރުންގ ާ ފުރ ް ބޭރަށ

ގޮތުގިައ ގެ ިއނުްޝއަރެންްސ ޗާޖިާއ ް ިޑވަލޮޕްމަންޓ ނިެތ، ް ޤާނޫނެއ އެފަދަ އެހެންނަމަވްެސ

ހުއްދިަދނެވެ. ް ަސރުކާރުނ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ނަގަނ ފިައާސ

ިމކަމިާއ ް އެއްބްަސވުމުނ ް ފިައާސ ނެގުމަށ ެ ޢަދަދެއްގ ު އަތުން އެހާބޮޑ ެ ރައިްޔތުންގ ނިެތ ް ޤާނޫނެއ

ް ިސިވލ އެމައަްސލަ ް ޯޞިލޙ ު ިޢމާދ ް އަލްފިާޟލ ނިައބުރީައްސ ޕީާޓގެ ޤައީުމ ިދވިެހ ް ުވެގެނ ކަންބޮޑ

އެއަރޕޯޓަކުން ެ ރާއްޖޭގ 78/71 (ިދވިެހ ު ނަންބަރ "ޤާނޫނު ނެގުމީަކ ފިައާސ ިމ ް ހުށަހެޅުމުނ ް ކޯޓަށ

ނެގުމާބެހޭ ޤާނޫނު)ގެ ު ޗާޖ ާސރިވްސ ް އަތުން އެއަރޕޯޓ ެ ފިަސންޖަރުންގ ާ ފުރ ް ރާއްޖިެއން ބޭރަށ

ެ ޙުކުމުގ ެ (ކޯޓުގ ޙުކުމްކިުރއެވެ. ް ކޯޓުނ ކަމުގިައ ކަމެއް" ު ިޚލާފ މަފްހޫމިާއ ެ އެޤާނޫނުގ މަޤަްޞދިާއ

ިހމިެނފިައވާނެއެވެ). ގިައ 10 އެނެކްްސ ް ކީޮޕއެއ

ބަހަނާ ދެއިްކ ް ީޖއެމްއާރުނ ހަދާ، ް ކަމަކަށ ިސޔީާސ ހުކުމީަކވްެސ އެ ނަމަވްެސ، އެހެން

ް އަލްފިާޟލ ް ޗެއަރމަނ ެ ކުންފީުނގެ އޭރުގ ު އެއަރޕޯޓ ގޮތަށް، ީޖއެމްއާރުން އެދުނު ޤަބޫލުކުރައްވާ،

ިސީޓއެއް ް ީޖއެމްއާރަށ ު ދުވަހ 5 ޖެނުއީަރ 2012 ވަނަ ނަމުގިައ ކުންފީުނގެ ަސީލމް، ް ިއބްރީާހމ

ު ިމންވަރ ާ އެއިުނވ ް އީެމހުންނަށ ް ނުނެގުމުނ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ޗާޖ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ ފޮނުވާ،

އެނިްގއެވެ. ް ދައްކަނ ފިައާސ ް ަސރުކާރަށ ކަނޑާފިައ

ް ަސީލމ ް ިއބްރީާހމ ހުއްދައެއްނިެތ، ެ އެކަމުގ ް ުނ ބޯޑ ކުންފީުނގެ ް އެއަރޕޯޓ ިސީޓއީަކ ިމދެންނެވުނު

ކުންފުންޏިާއ އީެއ ިސީޓއަކަށްވިާއރު، ާ ފޮނުވާފިައވ ނަމުގިައ ކުންފީުނގެ ހިައިސއްޔަތުން، އިަމއްލަ

ް ަސބަބެއ އެހެން ނަމަވްެސ ިމިސީޓއީަކ ކަމެއް ނޫނެވެ. ދަށުން އޭނާއަށް ކުރެވޭނެ ެ ޤާނޫނުގ ބެހޭ

ފިައާސިއން ދައްކަންޖެހޭ ް 2012އަށ ޖޫން 2012ން ް އެޕީްރލ ވީަނ ް ީޖއެމްއާރުނ ދައްކާ، ކަމުގިައ

ް ޢަދަދެއ ދަރިަނ ް ީޖއެމްއާރަށ ނީަތޖާއަކަށީްވ، ހެދުމުން ް ިހާސބުތައ ް އެގޮތަށ އިުނކޮށްފައެވެ. ިމބިައ

ާ ހިުރހ ިލބޭ ދެއްކުމެއްނިެތ، ް ފިައާސއެއ އެއްވްެސ ް ަސރުކާރަށ ީވމާ، ދެއްކުމެވެ. ިހާސބުތަކުން

1.5 ިމިލއަން ޑޮލަރުގެ ް ިދވިެހންނަށ ް އަޅުގަނޑުމެނ އިަދ ބޭނުންކޮށް، ފިުރހަމަ ެ އެންމ ެ މަންފާއެއްގ

GMRBooKlet.indd 21 10/20/2012 9:11:34 AM

22

ިހތުހިުރ ނަގާ، ް ހިުރހާ ނަފާއެއ ް އީެމހުނ ީދ، ު އެއަރޕޯޓ ް އާދެ، ީޖއެމްއާރަށ ފޮނުވުމެވެ. ް ިބލެއ

ފިައާސ ިދވިެހން ް އަޅުގަނޑުމެނ ް އީެމހުންނަށ ް ިއތުރަށ އިަދވްެސ ް ބޭނުންކުރަނ ެ އޭގ ް ގޮތަކަށ

ިނންމުމެކެވެ. ނުއެކަށޭނަ ިއޤިްތާޞދު ީހނަރުކުރާ، އަޅުގަނޑުމެންގެ މިުޅ ިމީއ ީވމާ، ިދނުމެވެ.

ް ފިައނޭނަްޝލް ިޑްސޓިްރކްޓ

ހުޅުލޭގިައ ަސރަހައްދެއް ިވޔަފިާރ ނަމުގިައ ގެ ިޑްސޓިްރކްޓް“ ފިައނޭނަްޝލް ”މޯލިްޑވްްސ

ް ކަންކަނ ް ބައެއ ާ ިތީރގިައިމވ ތެރޭގިައ ެ އޭގ ީދފައެވެ. ހުއްދަ ވީަނ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ތަރައީްޤކުރަނ

ިހމެނެއެވެ.

ގެ ބޭނިްކންގ ިވޔަފިާރއަކިާއ ާ ހިުރހ ް ަސބަބުނ ީމގެ – ު މަރުކަޒ ދޭ ް ިޚދުމަތްތައ މީާލ

ދަށުގިައ ެ އެތަނުގެ ކޮންޓްރޯލުގ ފިައާސއީަކ ާ ހިުރހ އެތަން ކަމުގިައވެ، މަރުކަޒީަކ މިައ

ެ ިދވިެހންގ ިނކަމިެތވެ، ބޭންކު އިަމއްލަ ިދވިެހންގެ އިަދ ވާނެއެވެ. ް އެއްޗަކަށ ާ ވ

ް ކަމަކުނ ާ ހިުރހ ާ ިހންގ އިަދ ހުޅުލޭގިައ އަތްމައްޗަށް ދާނެއެވެ. ެ އީެމހުންގ ު މިާލއްޔަތ

ު ފުރަުޞތ ެ ބޭރުކުރުމުގ ރާއްޖިެއން ނުވައްދާ، މީާލިނޒާމަށް ެ ރާއްޖޭގ ފިައާސ ިލބޭ

ވެގެންދާނެއެވެ. ތަނަވްަސ

ިވއްކާ ބޮޑުއަގުގިައ ް ީޖއެމްއާރުނ ިމީއވްެސ - ް ބިޯހޔާވިަހކަނ ެ ީމހުންގ 6000

ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ ް މަންފާއެއ އެއްވްެސ އޭގެ ނަމަވްެސ ތަންތަނެވެ. ކުއްޔަށްދޭނެ

މާލޭއިާއ ނަގިައގެން ލޯނު ިއންޓަރްެސޓްގިައ ު ބޮޑ ް ަސބަބުނ ެ ިމކަމުގ ނެތިްއރު،

ލޯނު ް ބައެއ އެތަކެއް އަގުދަށްވެ، ެ ިޢމާރާތްތަކުގ ާ ތަރައީްޤކޮށްފިައވ ހުޅުމާލޭގިައ

ެވެ. ިބރުބޮޑ ެ ިދއުމުގ ް ިހާސބަށ ާ ިވއްކ ް ގެތައ ް ނުދެއިްކގެނ

ިހންގުމީަކ ް ްސކޫލ ު ރަނގަޅ ު ފެންވަރ އަގުގިައ، ު ބޮޑ - ް ްސކޫލ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ

ިއތުރުކޮށް، ާ ނަފ ިވޔަފީާރގެ ެ އީެމހުންގ އެކަމަކު، ނެތް، ގުޅުން ިހންގުމިާއ ު އެއަރޕޯޓ

ކަމުގިައ ް މަގުފިަހކުރުނ ވަޒަންވިެރކުރުމަށް ް ީމހުނ ނޫން ިދވިެހން އެތަނުގިައ

އިަމއްލަ ިދވިެހ ް ފެށުމުނ ް ީޖއެމްއާރުނ މަަސއްކަތް ިމފަދަ އިަދ ބެލިެވދާނެއެވެ.

ް އެދިާއރާއަށ ދެކޮޅުނުޖިެހ، ް ިއންވްެސޓްމަންޓްތައ ާ ކުރ ތަޢީުލީމދިާއރާގިައ ް ފަރާތްތަކުނ

ހިަނވާނެއެވެ. ު ފުރަުޞތ ެ ވަނުމުގ ިދވިެހން

GMRBooKlet.indd 22 10/20/2012 9:11:34 AM

23

މަރުކަޒެއް ދޭ ް ިޚދުމަތ ފެންވަރުގިައ ިސއީްޙ ު ރަނގަޅ މަރުކަޒެއް - ދޭ ް ިޚދުމަތ ިސއީްޙ

ް އެހެނ ިވޔަފީާރގެ ިދވިެހ ހޯދިައ، ާ މަންފ ް ީޖއެމްއާރުނ އަނެއްކާވްެސ ޤިާއމުކޮށިްފނަމަ

ދެއެވެ. ް ވެގެނ ތަނަވްަސ ު މަގ ް އަތްގަދަކުރަނ ް ދިާއރާއަކަށ

- ް ވީަޞލަތްތައ ެ މިުނފިޫހިފލުވުމުގ އިަދ ިވޔަފިާރ ް ރްެސޓޯރަންޓ ިވޔަފިާރއިާއ ް ީރޓޭލ

ް ހުރުމުނ ް ތަންތަނ ފަދަ ް ރްެސޓޯރަންޓ އިަދ މިުނފިޫހިފލުވުން، ިވޔަފިާރއިާއ ް އެއްތަނަކުނ

ނީަތޖާއަކަށްވީާނ އެތަނެވެ. ވެގެންދީާނ ް މަރުކަޒަކަށ މިައ ެ ޒުވާނުންގ ިގނަ ެ މާލޭގ

ު މިައގަނޑ ާ ހޭދަކުރ އާމްދީަނ ެ ިދވިެހންގ ް ިއތުރުނ ެ ފަތުރުވިެރންގ ިބދީޭސންނިާއ

ިވިލިގީލގިައ އިަދ ެ ހުޅުމާލ އިަދ މާލެއިާއ ވެގެން ިދއުމެވެ. ް މޯލ ެ އެއަރޕޯޓުގ ް މަރުކަޒަކަށ

ޮޝިޕންގ ބަނގުރޫޓުވެގެންދާނެއެވެ. ދެކޮޅުނުޖިެހ ް ިވޔަފިާރތައ ިދވިެހ ެ ިމބާވަތުގ ހިުރ

ެ ހޯދުމުގ ް ތަކެއްޗެއ ާ ހިުރހ ް އެއްތަނަކުނ ް ހުޅުވުނ ް ިފހާރަތައ ް ީރޓޭލ ހަދާ، ކޮމްޕްލެކްްސ

އިަދ ިވިލިގީލގިައ ެ ހުޅުމާލ ބާޒާރުކުރަން ިދއުމުން، މާލެއިާއ، ް ފޭަސހިައގިައ، ހުޅުލެއަށ

ބަންދުކުރަން ް އިެވޔަފިާރތައ ދަށްވެ، ިވޔަފިާރ ެ ިވޔަފިާރތަކުގ މެދުފަނީްތގެ އިަދ ކިުދ ހިުރ

ޖެހޭނެއެވެ.

ހޮޓަލެއް ެ ފެންވަރެއްގ ު ރަނގަޅ ް ފިަސންޖަރުންނަށ ް ޓްރާނިްސޓ – އެޅުން ާ ހޮޓ

ހޮޓަލަށިާއ ް ހުޅުލޭ އިައލަންޑ ާ ިހއާްސވ މެޖިޯރީޓ ެ ހުރުމުން ަސރުކާރުގ އެއަރޕޯޓުގިައ

ް ިޑމާންޑ އޮންނަ ް ހައްުސތަކަށ ް ގްެސޓ ހޮޓާތަކިާއ ހިުރ ހުޅުމާލޭގިައ މާލެއިާއ

ިލބޭ ް ީޖއެމްއާރަށ އިަދ ިއތުރުވާނެއެވެ. ް ިޑމާންޑ ް ހޮޓަލަށ ެ ީޖއެމްއާރުގ ކުޑަވެ،

އެއްވްެސ ް ިދވިެހންނަށ ް ނަމަވްެސ އިެއން އަޅުގަނޑުމެނ އެހެން ިއތުރުވާނެއެވެ. ާ ނަފ

ނިުލިބއެވެ. ް ނަފާއެއ

ާ ހިުރ ނުރައްކ ް ަސލާމީަތ ގޮތުނ

ެ ފަރުދެއްގ (އިަމއްލަ ތަކީަކ ް ިއންވްެސޓްމަންޓ ު މިުހންމ ް ގޮތުނ ް ްސޓްރެޓިެޖކ ގޮތުންނިާއ ަސލާމީަތ

ް ދަށަށ ެ ބާރުގ ެ އިަދ ިބދިޭސންގ ކޮންޓްރޯލުކުރިެވ، ކޮންމެ ޤައުމެއްގިައވްެސ ނަމަވްެސ) ް މުދަލެއ

އޮންނަ ު ޕޯޓ ަސތޭކަ ް އެތަކެއ ދަންނަވާނަމަ، ިމާސލަކަށް ިއންވްެސޓްމަންޓެވެ. މަނާ ް ިދއުނ

ވޯލްޑްއަށް ޕޯޓްްސ ދުބިާއ ާ ކަމަށްވ ް ކުންފުންޏެއ ދުބީާއގެ ް މެނޭޖްމަންޓ ެ 6 ޕޯޓުގ ެ އެންމ ެ އެމިެރކާގ

GMRBooKlet.indd 23 10/20/2012 9:11:35 AM

24

ޢަރިަބ ކުންފުންޏީަކ އެ ަސބަބީަކ ނިުދނެވެ. ް ހުއްދައެއ އެމިެރކިާއން ު އަހަރ 2006 ވަނަ ިވއްކަން

ް ނުރައްކާތިެރކަމެއ ް އެމިެރކާއަށ ް ވުމުން، ަސލާމީަތގޮތުނ ް ކުންފުންޏަކަށ ެ ޤައުމެއްގ ު މްުސިލމ އިަދ

ފެންނީާތއެވެ. ް ޤައުމަށ އެ ް ިދމާވެދާނެކަމަށ

އޮތް ހަމައެކިަނ ރާއްޖޭގިައ މާނާގިައ ހީަޤީޤ އެއަރޕޯޓީަކ ިދން ް ީޖއެމްއާރަށ ިމހެން އޮތިްއރު، ް ކަނ

ެ ިއޤިްތާޞދުގ ެ ރާއްޖޭގ މިައދޮރެވެ. ެ އުޅުމުގ ެ ވަދިެނކުމ ް ިދވިެހރާއްޖެއަށ އެއަރޕޯޓެވެ. ބިައނަލްއަޤްވީާމ

ް ީޖއެމްއާރުނ މާދަމާވްެސ ތަނެވެ. ާ ބަރާޯސވެފިައވ ް އެމައްޗަށ ް ފަތުރުވިެރކަނ ާ ކަމުގިައވ ު މިައނާރ

ކުރަންޖިެހދާނެއެވެ. ް ކެނަްސލ ް ފްލިައޓުތައ ހިުރހާ އަންނަ ް ރާއްޖެއަށ ް ިފޔަވަޅަކުނ ެ އެންމ ާ އަޅ

ް ީޖއެމްއާރުނ ފުރުނަނީުދ އެއަރލިައންްސ ު ޤަތަރ ނޫނެވެ. ް ވާހަކައެއ ދައްކާލާ ހަމައެކިަނ ިމީއ

ވާހަކަ ކެނަްސލްކިުރ ް ފްލިައޓްތައ ް ބައެއ ް ެޝިޑއުލްޑ ެ އެއަރލިައނުގ އެ ިހފެހެއިްޓވާހަކައިާއ،

އަންނީަނ ކަންކަންވްެސ މާނުރައްކާތިެރ އިަދ ބޮޑިެތ ިމއަށްވުރެން ާ ޢާންމުނުވ ޢާންމިުވިއރު،

ާ އޮޕަރޭޓްކުރ ް ފްލިައޓ ިގނަ ެ އެންމ ު ދުވާލަކ ް ރާއްޖެއަށ ދަންނަވާނަމަ ް ިމާސލަކަށ ިހނގަމުންނެވެ.

ދިާދ ިބރު ެ ކަމުގ ކެނަްސލްކޮށްފާނެ ެ ހަމަދެންމެދެންމ ް ފްލިައޓްތައ ާ ހިުރހ ް އެއަރލިައނަކުނ

ެ އެއަރޕޯޓުގ ަސބަބުންނެވެ. ެ ދެބްަސވުމެއްގ އުފެދުނު ު ީޖއެމްއާރާއެކ ފެންމިަތިވއެވެ. ު ިއހަކަށްދުވަހ

ދީަނ ް ގެނައުނ ް ީޓމުތައ ގެންނަންޖެހޭ ދޭތެރެދޭތެރިެއން ް ކުރަނ ް ިއންްސޕެކްޓ ް ކަންކަނ ަސލާމީަތ

ަސލާމީަތ އެއަރޕޯޓީަކ މާދަމާވްެސ ް އެހެންކަމުނ ބަހަނާގައެވެ. ެ ުވުމުގ ބޮޑ ު ޚަރަދ ލްަސވަމުންނެވެ.

ނަމަ ކަނޑައަޅިައިފ ޖަމާޢަތަކުން ބިައނަލްއަޤްވީާމ ކަމާބެހޭ ް ނޫންކަމަށ ް ތަނެއ ރައްކާތިެރ ް ގޮތުނ

ގެއްލުންވާނެއެވެ. ެ ފޫނުބެއްދޭވަރުގ ް ިއޤިްތާޞދަށ ެ ރާއްޖޭގ

ް ދެއްވުމަށ ާ ިއްސިތއުފ ް ވިެރކަމުނ ރީައްސ ނީަޝދު ދަންނަވާލާނަމެވެ. ކީުރގެ ް ިމާސލެއ ު ިއތުރ

ް ނުއައުމަށ ރާއްޖެ ފަތުރުވިެރން ދައްކަވާ، ް ވާހަކަތައ ތަފާތުއިެކ ފަދަ ާ ބަދުނާމުވ ރާއްޖެ ު ފަހ

ާ ިވއްކ އެއަރޕޯޓުގިައ ް ީޖއެމްއާރުނ ިމދަނިޑވަޅު ވެގެނިްދޔީައ ް ގޮތުނ ކަނިްދމާކިުރ ގޮވާލެއިްވއެވެ.

ެ ދިުނޔޭގ ދުވްަސވަރިާއ ކުރަމުނިްދޔަ ް އެއަރލިައންތަކުނ ާ ަޝކުވ ެ ކަމުގ ު ބޮޑ ް ިއނިްތހާއަށ ު އަގ ެ ތެލުގ

ދުވްަސވަރަށެވެ. ކިުރމިަތިވ އިައީޓީބވްެސ ާ ކަމުގިައވ ފެއަރ ް އެއ ެ ފަތުރުވިެރކަމުގ ު ބޮޑ ެ އެންމ

ް ޓުއަރއޮޕަރޭޓަރުންނަށ އެއަރލިައންތަކަށިާއ ބޭނުނީްވ ް ކޮންމެހެނ ް ަސރުކާރުނ ް އެހެންކަމުނ

ިއްސވިެރން ެ އެންމ ެ ަސރުކާރުގ ް ިމގޮތުނ ގެންެސިދނުމަށެވެ. ް ިހންހަމަޖެހުމެއ ެ ވަރެއްގ ކޮންމެވްެސ

ް ބައްދަލުކުރައްވާ، އެއަރޕޯޓުނ އީޮފހުގިައ ެ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ު ީޖއެމްއާރުގެ ިއްސބޭފުޅުންނާއެކ

GMRBooKlet.indd 24 10/20/2012 9:11:37 AM

25

ު އަގ ެ ތެލުގ ް ވަންދެނ ް ދުވްަސކޮޅެއ ކުޑަ ނުވަތަ ް ިދނުމަށ ް ކުޑަކޮށ ް ވަގީުތގޮތުނ ު އަގ ެ ތެލުގ ާ ިވއްކ

ް ިއޖާބައެއ އެއްވްެސ ް އެކަމަށ ް ީޖއެމްއާރުނ ނަމަވްެސ އެދުނެވެ. ް ިހފަހައްޓިައިދނުމަށ ް ުނުކޮށ ބޮޑ

އެނިްގއެވެ! ް އެއަރލިައންތަކަށ ް ބޮޑުކޮށ ު އަގ ެ ތެލުގ ު އިައދުވަހ ް ޖިެހގެނ ނުދެއްވާ،

ް އީެމހުންގެ ފްލިައޓްތަކަށ ގިަޑތަކުގިައ ް ބޭނުނ ް އެއާރލިައންތަކުނ އެހެން ވާހަކައެކެވެ. އިަދވްެސ

ކީުރގިައ ވާހަކައެވެ. ިދނުމުގެ ު ފުރަުސތ ޖައަްސން ް ބަނދަރަށ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

ާ ބޭނުންވ ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ ިހނިްގިއރު ު އެއާރޕޯޓ ް ުނ ިލިމޓެޑ ކޮމްޕީެނ އެއާރޕޯޓްްސ މޯލިްޑވްްސ

ް ރާއްޖެއަށ ް ބޯޓުތައ ދޫކޮށް، ް ހުއްދަތައ އެ ް ގޮތަކަށ ވާނޭ ާ ފިައދ ެ އެންމ ް ިދވިެހންނަށ ގިަޑތަކުގިައ،

ެ ދޫކޮށްލާފިައ އޮތުމުގ ް އަތްމައްޗަށ ެ ީޖއެމްއާރުގ ިމކަންވްެސ ު ިމހާރ ނަމަވްެސ އާދެއެވެ. އެހެން

ް އެއާރލިައންތަކަށ އޮންނަ ް ގުޅުނ ީޖއެމްއާރިާއ ދެވީެނ ް ިއނާޔަތްތައ ލިުއތަކިާއ ިމފަދަ ަސބަބުން،

އެއާރލިައން ެ ިދވިެހންގ ް އަޅުގަނޑުމެނ ު ޚުދ ް އޮތުމުނ ް އެހެނ ް އެކަނ ީދގެންނެވެ. ް ިއްސކަނ

ެ ިދނުމުގ ް ގޮތަކަށ އެދޭ ް އަޅުގަނޑުމެނ ިލބީެނ ހުއްދަތައް ވަގުތުތަކިާއ ިވއަންއަށްވްެސ މޯލިްޑ

ެ އެންމ ދަތުރުތައްވްެސ ެ ިވއަންގ މޯލިްޑ ގޮތަކަށެވެ. ނީަތޖާއަކަށް ވީަނ ް ބޭނުނ ް ީޖއެމްއާރުނ ބަދަލުގިައ

ކިުރމިަތވުމެވެ. ް ހުރްަސތަކެއ ް ކުރުމަށ ގޮތުގިައ އެދެވޭ

އަވަށްޓިެރ ް ޚާއަްޞކޮށ ވިަކން އަތްމައްޗަށް، ެ ބައެއްގ ެ ބޭރުގ ް ތަނެއ ު ނާޒުކ ިމފަދަ ް އެހެންކަމުނ

ކޮށްގެންވާނެ ް ގޮތުނ ް ްސޓްރިެޓިޖކ ަސލާމީަތގޮތުންނިާއ ިދއުމީަކ އަތްމައްޗަށް، ެ ބޮޑުބާރެއްގ

ކަމެއްނޫނެވެ.

ު ބާރ ެ ފުނޑުފުނޑުކޮށްލުމުގ ިއޤިްތާޞދު ެ ޤައުމުގ ު ބޭނުނިްވިއރަކ

ް އަތްމައްޗަށް ިދއުނ ެ ބޭރުގެ ބައެއްގ

ބޭނުންނަމަ ް ފަރާތަކުނ ް އެހެނ ް މެދުވިެރކޮށ ު ީޖއެމްއާރ ނުވަތަ ބޭނުންނަމަ ް ީޖއެމްއާރުނ

ޫ ކުޑަކަކ ެ ިދވިެހރާއްޖ ު ބޭނުނިްއރަކ ފުނޑުފުނޑުކޮށްލާ، ިއޤިްތާޞދު ެ ރާއްޖޭގ ު ބޭނުނިްއރަކ

ް ނާދެވޭވަރަށ ެ ރާއްޖ ް ބޯޓުތަކަށ ާ މިަތންދ ކުރަންޖެހީެނ ހަމައެކިަނ ިތިރކުރެވޭނެއެވެ. ް މައްޗަށ

ާ ިލިބގެންވ ް ދަށުނ ެ އެއްބްަސވުމުގ ް ީޖއެމްއާރަށ ިމީއ ބޮޑުކޮށްލުމެވެ. ް ޗާޖްތައ ީފއިާއ ެ ތަނުގ

މިަތން ެ ޤަވިާޢދުތަކިާއ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ޤާނޫނުތަކިާއ ޖެހީެނ ް ކުރަނ ް ިއޚިްތޔާރެކެވެ. ިމކަނ ބާރަކިާއ

ް އެޤަވިާޢދުތަކަށ ް ީޖއެމްއާރުނ ނުއޮންނާނެއެވެ. ް ކަމެއ ކުރެވޭނެ ް ަސރުކާރަކަށ ިވއްަސ، ކަމުގިައ

GMRBooKlet.indd 25 10/20/2012 9:11:38 AM

26

ނިުހތައެވެ. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށެއ

ެ އެތަނުގ ް ދުވަހަށ ް އަނެއ ް އެއްދުވަހުނ ހަވާލީުވއުްސރެ އެއާރޕޯޓިާއ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ް ީޖއެމްއާރުނ

މިައ ދަތުރުފަތުރިާއބެހޭ ދިުނޔޭގެ ވިައގެ ް އެއްކޮޅުނ ުވަމުންނެވެ. ދީަނ ބޮޑ ު އަގ ެ ިޚދުމަތްތަކުގ ތެލިާއ

ް ބޮޑުކުރުމުނ ް ީފތައ ް ިމގޮތަށ ަސމާލުވުމަށިާއ، ު އެކަމާމެދ ުވެ، ކަންބޮޑ ް ިއނިްތހާއަށ ޖަމިްޢއްޔިާއން

ިހއާްސކުރަމުންދިާއރު، ަސރުކާރިާއ ވާހަކަ ެ އަަސރެއްގ ނޭދެވޭ ކޮށްފާނެ ް ިއޤިްތާޞދަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ

ް އެއަރލިައންތަކުނ ް ިއންޒާރުތައ ެ ޖިެހދާނެކަމުގ ް ހުއްޓާލަނ ް ކުރުނ ު ދަތުރ ް ރާއްޖެއަށ ް އަނެއްކޮޅުނ

ް އީެމހުނ ް ީޖއެމްއާރުނ ނީުދ، ދޫ ތަންފުކެއްވްެސ ެ އެންމ ހަމަ ނަމަވްެސ އެހެން ދީަނއެވެ. ް ދެމުނ

ގެނެއެވެ. ު ބަދަލ ް ީފތަކަށ ް ގޮތަކަށ ާ ބޭނުންވ އެ

ެ އެއާރވޭޒްގ ޤަޠަރު އެކަމިާއމެދު ިދއިައރު، ް ދެކެވެމުނ ވާހަކަ ާ ބޮޑުކުރ ީފތައް ީޖއެމްއާރުގެ

ވާހަކަދައްކާފިައވެއެވެ. ީޖއެމްއާރިާއ ު ފެބްރުއީަރމަހ ެ ިމއަހަރުގ ފާޅުކޮށް، ް ުވުނ ކަންބޮޑ ް ފަރާތުނ

އެއްގޮތަކަށްވްެސ ކުރުމީަކ ާ ބޮޑުކުރ ް ީފތައ ް ިމގޮތަށ ޤައުމެއްގިައ ކުޑަ ފަދަ ިދވިެހރާއްޖެ އިަދ

ދިާއީމގޮތެއްގިައ ް އެއާރވޭޒ ު ޤަޠަރ ދާނަމަ ް ކަންތައ ް އެގޮތަށ އިަދ ނޫންކަމިާއ، ް ކަމެއ ބަލިައގަނެވޭނެ

އިަދ ބުނެފިައވެއެވެ. ކިުރމިަތވާނެކަމަށް ް ހުރްަސތަކެއ ބޮޑިެތ ް ވަރަށ އުދުހުމަށް ް ރާއްޖެއަށ

ވިަކން ވެއެވެ. ގޮވާލާފިައ ް ިއދާރަތަކަށ ެ ރާއްޖޭގ ް ިވްސނުމަށ ް ފުންކޮށ ު އެކަމާމެދ ހަމައެއާއެކު،

ިއޤިްތާޞދަށް، މިުޅ ިސނާއަތަށިާއ ް ޓިޫރޒަމ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ް ަސބަބުނ ިމކަމުގެ ް ޚާއަްސކޮށ

ނޭދެވޭ ކުރާނެ ް ިމކަމުނ ް މްުސތަޤްބަލަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިދިރއުޅުމަށިާއ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ އިަދ

ގޮވާލާފިައވެއެވެ. ް ކަނޑައެޅުމަށ ް ގޮތްތަކެއ އެކަމުގިައ ިވްސނާ، ު އަަސރާމެދ

އެއާރލިައންްސގެ ް ްޝީރލަންކަނ ޖެހީުނ ް ދެނ ް އުޅިެނކޮށ ނުދިެވ ް ިއޖާބައެއ ް ވާހަކަތަކަށ ިމ

ިވްސނާ، ް ޓިޫރޒަމަށ ެ ރާއްޖޭގ މްަޝވަރާތަކުގިައ ކިުރ ީޖއެމްއާރިާއ ް އެފަރާތުނ މައަްސލައެވެ.

އޮޕަރޭޓްކުރާ ް ފްލިައޓ ިގނަ ެ އެންމ ް ރާއްޖެއަށ 5 ފްލިައޓާއެކު، ު ދުވާލަކ ްޝީރލަންކަންއީަކ އިަދ

ް ިއޤިްތާޞދަށ ިދވިެހ ިދވިެހންނަށިާއ ް ަސބަބުނ ެ ފްލިައޓުތަކުގ ް ްޝީރލަންކަނ ވީާތ، ް ކަމަށ އެއާރލިައން

ކޮންމެވްެސ ް އެފަރާތަށ ނެގުމުގިައ ު އަގ ް ިްލންގއަށ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ ބަލިައ، ް އަަސރަށ ހެޔޮ ާ ކުރ

ކަންފަތެކެވެ. ީބރު ިދީނ ް ީޖއެމްއާރުނ ނަމަވްެސ އެހެން އެދުނެވެ. ް ިދނުމަށ ް ލުޔެއ ެ ވަރެއްގ

ވީަނ ް ފަރާތުނ ްޝީރލަންކަންގެ ުވެގެން، ބޮޑ ު ޚަރަދ ެ ދަތުރުކުރުމުގ ް ރާއްޖެއަށ ފަހުން، ެ އެންމ

GMRBooKlet.indd 26 10/20/2012 9:11:40 AM

27

ް ގެންެސފައެވެ. އެފަރާތުނ ް އިަރއަހަށ ެ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްރާގ ިޢއްޒަތްތިެރ ެ މައަްސލަ ރާއްޖޭގ ިމ

ެ އެކަމުގ ގޮތިާއ، ހިުރ ް އަގުތައ ެ އެއާރޕޯޓުގ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިސީޓފުޅެއްގިައ ފޮނުއިްވ ް ރީައްސއަށ

ް ވަރަށ އަަސރު ނޭދެވޭ ކުރާނޭ ތަނުގިައ ް އޮތ ް ކިުރއަށ އިަދ ކުރާ، ް ިއޤިްތާޞދަށ ެ ރާއްޖޭގ ް ަސބަބުނ

ޚަރަދުތައްވްެސ ް އެހިެނހެނ ިްލންއިާއ އެގޮތުން ގްރައުންޑް ހެންޑ ބަޔާންކޮށްފިައވެއެވެ. ު އަަސރާއެކ

ނިެތ ް ަސބަބެއ އިަދ އެއްވްެސ ފާހަގަކުރަމުން، ް މިުހއްމުކަނ ެ ބޮޑުކުރަމުން ގެނިްދއުމުގ ް ުނ ުމަޑ މަޑ

ް ރާއްޖެއަށ ް އެއާރލިައންތަކަށ ްޝީރލަންކަންފަދަ ނީަތޖާއީަކ ެ ބޮޑުކުރުމުގ ާ މ ް އަގުތައ ް ކުއިްލއަކަށ

ް ނީަތޖާއަކަށ ވެއެވެ. ބަޔާންކޮށްފިައ ުވުންކަމުގިައވްެސ ބޮޑ ް ިއނިްތހާއަށ ު ޚަރަދ ާ ިހނގ ް އޮޕަރޭޓްކުރަނ

ް ހުއްޓާލަނ އޮޕަރަޭޝން އިަދ އިުނކޮށް، ް ުނ ުމަޑ މަޑ ް ފްލިައޓުތައ ާ ބާއްވ ް ރާއްޖެއަށ ް އެފަރާތުނ ވީާނ

ިމދީަނ ު ިމހާރ ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ ހިެކވްެސ ީމގެ ހުއްޓާލުމެވެ. ގްޮސިފނަމަ ް ިހާސބަށ ޖެހޭ

ިމހާރުވްެސ ް ފްލިައޓ ާ ީސދ ބޭއިްވ ްޝީރލަންކަނިްއން ު ދެމެދ ލަންޑަންއިާއ މާލެއިާއ ފެންނަމުންނެވެ.

ކަމެކެވެ. އަންނާނެ ް ީހނަރުކަނ ް ޓިޫރޒަމަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިމވްެސ ހުއްޓާލާފައެވެ. ވީަނ

ާ ޖުމްހިޫރއްޔ ް ރީައުސލ ެ ރާއްޖޭގ އިެދފިައވީަނ ްޝީރލަންކަނިްއން ހުރުމުން، ް ިމހެނ ް ިމކަންކަނ

ެ ރާއްޖޭގ ގެންެސދެއްވުމެވެ. ް ހައްލެއ އަވްަސ ް ިމކަމަށ ކަމުގިައިވއްަސ، ް ބައްލަވިައގެނ ް ިމކަނ

ިދވިެހން އަަސރުކުރީާތއެވެ. އިަދ ް ިއޤިްތާޞދަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ފަތުރުވިެރކަން ީހނަރުވެދާނީެތއެވެ.

ިނކަމިެތވީާތއެވެ.

ް ބޮޑަށ ަސރުކާރަށްވުރެ ް އޮތ ު އޭރ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ އެނގީުނ ް އަޅުގަނޑަށ ިމކަންކަމުންވްެސ

ިވްސނާކަމެވެ. ު ިދވިެހންނިާއމެދ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ އެއާރލިައންތަކުންވްެސ ެ ޤައުމުތަކުގ އަވައްޓިެރ

ު ފުރަުޞތ ެ ކުރުމުގ ު ނަފްރަތ ެ ޔާދެކ ިއނިްޑ ެ އާލާވ ު ޤައިުމއްޔަތ

އަޅުގަނޑުމެން އީެއ ގުޅުމެކެވެ. ވަރުގަދަ ް ވަރަށ އީޮތ ޒަމާނުއުްސރެވްެސ ު ރާއްޖެއިާއމެދ ިއނިްޑއާއިާއ

ް ަސބަބުނ ެ ިއޙިްތރާމްގ ކުރަމުންއިައ ް ިއންތަކަށ ިއޤިްތާޞީދ އިަދ ޤާނީޫނ ެ ބައެއްގ ް އަނެއ ު އެއްބައަކ

އޮންނަ ދެމެދުގިައ ެ ދެޤައުމުގ ް ފަހުނ ޙަވާލުކިުރ ީޖއެމްއާރިާއ ް އެއަރޕޯޓ އެހެންނަމަވްެސ، ނެވެ.

ް ވަރަށ ް ބަޔަކަށ ް އަނެއ ު އެއްބަޔަކ ް ވުމުނ ް އެހެނ ީހވެއެވެ. ް ީޖއެމްއާރާހެނ ލާމިެހފިަމވީަނ ް ގުޅުނ

ވަރުގަދަވެ، ިއހުނަށްވުރެ ރޫޙު ެ ޤައިުމއްޔަތުގ ިހތުގިައ ެ ިދވިެހންގ ބަލާ، ް ނަޒަރަކުނ ެ ަޝއްކުގ

GMRBooKlet.indd 27 10/20/2012 9:11:41 AM

28

ު ދެމެދ ާ ރާއްޖެއ ާ ިއނިްޑއ ނީަތޖާއަކަށް ވީާނ ުޝޢޫރުތައް ިގނަވާންފަށިައިފއެވެ. ު ދެކޮޅ ިއނިްޑއާއިާއ

ޖެހުމެވެ. ާ ިއނިްޑއާ އ ރޫޙެއްގިައ، ިދވިެހންނިާއ ީހނަރުވެ، ޤައީުމ ް ގުޅުނ ް ޒަމާނުއުްސރެ އޮތ

ރޯލަރ ގެނިައ ް ކުއްޔަށ ް ިސލޯނުނ ް ިބންގަނޑު އެއްވަރުކޮށް ހަރުކުރުމަށ ެ ރަންވޭގ ފުރަތަމަ ހިެދ ހުޅުލޭގިައ

GMRBooKlet.indd 28 10/20/2012 9:11:41 AM

29

4 ޗެޕްޓަރ

ެ ދައުލަތުގ ް ގިުޅގެނ ިދނުމިާއ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު ގެއްލުމުގެ ތަފީްޞލ ިލބޭ ް އިެކއިެކ ފަރާތްތަކަށ

ް ދައުލަތަށ ނުވަތަ ް އަށ ް ިލބޭ ގެއްލުމީަކ ހަމައެކިަނ އެމްއީޭސއެލ ް ިދނުމުނ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ާ ިވޔަފިާރކުރ ފަރާތްތަކިާއ، ާ ހިުރހ ާ ކުރ ް މަަސއްކަތ އެއަރޕޯޓުގިައ ނޫނެވެ. ް ގެއްލުމެއ ާ ވ އެކިަނ

އިެކއިެކ ު ތަފާތ ާ ކުރ ހުޅުމާލޭގިައ މާލެއިާއ އްެސީޓއޯއިާއ، އިޭވއަޭޝނިާއ، ް އިައލެންޑ ފަރާތްތަކިާއ،

ކުރެއެވެ. އަަސރު ެ އޭގ ިވޔަފިާރތަކަށްވްެސ

ް ގެއްލުނ ފިައދާއިާއ ިލބޭ ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ

ގެއްލުން ިލބޭ ް އަންނަގޮތުނ ް ޢަމަލުކުރަމުނ ް އެއްބްަސވުމަށ ު ިމހާރ .1

ެ އެ އެއްބްަސވުމުގ ް އޫުޞލުނ ާ ތަނީްފޛުކުރަމުންދ ު ިމހާރ ް އެއްބްަސވުނ ާ އެކު ވެފިައވ ާ ީޖއެމްއާރ

ިބިލޔަން 7.55 ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ މުއްދަތުގިައ އެ ތަނީްފޛުކުރާނަމަ، ް ިނމެންދެނ ު މުއްދަތ

ކިުރމިަތވީަނ ް ކުންފުންޏަށ އެ ް ގެއްލުމެއ ު ބޮޑ ިމފަދަ ވާނެއެވެ. ގޮތުގިައ ެ ގެއްލުމުގ ާ ީސދ ރިުފޔާ

25 ޑޮލަރިާއ ާ ނަގ އަތުން ެ ކޮންމެ ފިަސންޖަރެއްގ ާ ފުރ ގެ ގޮތުގިައ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ

ފިައާސއެއް ާ ނަގ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނުއާަސީސއިާއ އީެއ ު 2 ޑޮލަރ ާ ނަގ ިއނުްޝއަރެންްސ ގެ ގޮތުގިައ

ް އިުނކުރަނ ިލބޭ އާމްދީަނ ް ދައުލަތަށ ފިައާސ ާ ޢަދަދަށްވ އެ ކޯޓުން ިނންމުމުން، ް ިސިވލ ް ކަމަށ

ޖެހޭ ް ދައްކަނ ް ީޖއެމްއާރުނ އާމްދީަނން ެ ތެލުގ އިަދ ީދފިައވީާތއިާއ، ހުއްދަ އެމްއީޭސއެލިްއން

ަސބަބުންނެވެ. ަސރުކާރުން ިދން ލީުއގެ ް އެއްޗަކަށ

ް ިޚލާފަށ ާ އެއްބްަސވުމ ު އްަސލ ވެވުނު ު ީޖއެމްއާރާއެކ .2

ބަދަލުނުގެންެސ ް އެއްބްަސވުމަށ ު އްަސލ ވެވުނު ު ީޖއެމްއާރާއެކ ު ދުވަހ ވަނަ 2010 ޖޫން 28

GMRBooKlet.indd 29 10/20/2012 9:11:42 AM

30

ޑޮލަރު 2 ނަގާ ގޮތުގިައ ގެ ިއނުްޝއަރަންްސ ޑޮލަރިާއ، 25 ާ ނަގ ގޮތުގިައ ގެ (އީޭޑީސ

ިވޔަފިާރން ެ ތެލުގ ް އޫުޞލުނ އެއްބްަސިވ އިަދ އިުނނުކުރާނަމަ ފިައާސިއން ިލބޭ ް އެމްއީޭސއެލްއަށ

ޖުމްލަ ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ ިނމިޭއރު ު މުއްދަތ ެ އެއްބްަސވުމުގ ދޭނަމަ) ް ބަރާބަރަށ ފިައާސ އެއްބްަސިވ

ިލބޭނެއެވެ. ގޮތުގިައ ެ ފިައދާގ ރިުފޔާ ް 23.25 ިބިލޔަނ

ފިައދާ ިލބޭނެ ނަމަ ިދން ް އެމްއީޭސއެލްއަށ ު ފުރަުޞތ ިދން ް ީޖއެމްއާރަށ .3

ް ލިުއތައ ކޮނެްސަޝންތަކިާއ ިދން ް ީޖއެމްއާރަށ ް ދަށުނ ެ އެއްބްަސވުމުގ ިދން ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

61.80 ޖުމްލަ ް ކުންފުންޏަށ އެ ިނމިޭއރު ު މުއްދަތ ެ އެއްބްަސވުމުގ ިދންނަމަ ް އެމްއީޭސއެލްއަށ

ިލބޭނެއެވެ. ގޮތުގިައ ެ ފިައދާގ ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ

ް ގެއްލުނ ް އެހިެނހެނ ިލބޭ ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ .4

ވަމުން ް ގެއްލުންތައ ިެތ ބޮޑ ް އެމްއީޭސއެލްއަށ ިއތުރުންވްެސ ެ ގެއްލުމުގ ބަޔާންކުރެވުނު މީަތގިައ

ިހާސބުގިައ 2013 ނިުލިބއްޖެނަމަ ް ޙައްލެއ އެދެވޭ ް ިމކަންކަމަށ ް އަވަހަށ ް ވަރަށ އިަދ ދެއެވެ.

މަގުމީަތގިައވިާއރު، ެ ބަނގުރޫޓުވުމުގ ް އެމްއީޭސއެލ ބެލެވެއެވެ. ް ބަނގުރޫޓުވާނެކަމަށ ކުންފިުނ

ބަނދަރީަކ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ މާލޭގ ީޖއެމްއާރުންވީަނ ކުއްޔަށިްހިފ ު އެއަރޕޯޓ އެކުންފިުނން

ިއޢުލާންކޮށްފައެވެ. ފަޚުރުވިެރކަމާއިެއ ް ކުންފިުނކަށ ާ ފިައދާވ ެ އެންމ ކުންފީުނގެ ް ީޖއެމްއާރ

ް ކަންކަނ ު މިުހންމ ް ބައެއ ފާހަގަކުރެވޭ ތެރިެއން ެ ގެއްލުމުގ ިލބޭ ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ

ިތީރގިައިމވީަނއެވެ.

ެ އެއަރޕޯޓުތަކުގ ެ އަތޮޅުތަކުގ ފިައދިާއން ިލބެމުންއިައ ް އެއަރޕޯޓުނ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ •

ު ޚަރަދ އެ ު ބަލަހައްޓަމުން އިައނަމަވްެސ ިމއަދ ކަންކަން އެމްއީޭސއެލް ިއން ާ އެންމެހ

އަށް ިލިބގެނެއް ނުވެއެވެ. ް ކުރުމުގެ ޤިާބލުކަން އެމްއީޭސއެލ

ބަލަހައްޓީަނ ް ހިުރހާކަމެއ ގެ (އީޭޓީސ) ު ކޮންޓްރޯލ އެއާރޓްރިެފކް އެއަރޕޯޓުގެ •

ިމކަމަށްޓަކިައ ް ހޭދައެއ އެއްވްެސ ކަހަލަ ް ނަމަވްެސ ީޖއެމްއާރުނ ިއންނެވެ. ް އެމްއީޭސއެލ

ނުކުރައެވެ.

GMRBooKlet.indd 30 10/20/2012 9:11:42 AM

31

ޭ ކަމާބެހ އިާއ ް އެމްއީޭސއެލ ބަލަހައްޓީަނ ިސިކއިުރީޓ ެ އެއަރޕޯޓުގ - ިސިކއިުރީޓ •

ް ކުރާކަށެއ ް ހޭދައެއ ް ީޖއެމްއާރުނ ިމކަމަށްވްެސ ކަމަށީްވނަމަވްެސ ް ިއދާރާތަކުނ

ނުޖެހެއެވެ.

ް ގިުޅގެނ ިދނުމިާއ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ފިައާސ ު ިއތުރ ާ ގެއިްލގެންދ

ިތީރގިައިމވާ ިލބޭނެ މުއްދަތުގިައ އެ ް ިދނުމުނ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ިދގުމުއްދަތަށ ެ 25 އަހަރުގ

ނިުލބޭނެއެވެ. ު ިމހާރ ް ފިައާސއެއ

ރިުފޔާ. ިބިލޔަން 2.93 ް ިއންފްލިައޓ މޯލިްޑވްްސ ް ާސފުކުރުމުނ ް ބޯޓުތައ ާ މިަތންދ

ާ ިލބޭނެކަމަށް ލަފާކުރ ް ކޭޓިަރންގ އަށ

ރިުފޔާ. ިބިލޔަން 5.67 ާ ިލބޭނެކަމަށް ލަފާކުރ ް އިޭވއަޭޝނަށ ް ިއން އިައލެންޑ ޯ ކާގ

ރިުފޔާ. ިބިލޔަން 1.40 ް ކޮންޓްރޯލ ޕާޗާރ ިޑ ަސރިވަސްސ އިޭވއަޭޝން ް އިައލެންޑ

ާ ލަފާކުރ ް ިލބޭނެކަމަށ ް އަށ ް ިސްސޓަމ

ރިުފޔާ. ިބިލޔަން 7.58 ާ ލަފާކުރ ް ިލބޭނެކަމަށ ް ިދވިެހންނަށ ިހނިްގ ް ިފހާރަތައ ިޑއީުޓފީްރ

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 4.53 އިެވއަޭޝން ް އިައލެންޑ ިއން ިްލންގ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ

ާ ިލބޭނެކަމަށް ލަފާކުރ ް ަސރިވަސްސ އަށ

ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 0.29 ް އަށ ަސރިވަސްސ އިެވއަޭޝން ް އިައލެންޑ ް ލައުންޖުތަކުނ

ާ ލަފާކުރ ް ިލބޭނެކަމަށ

ރިުފޔާ. ް ިބިލޔަނ 2.16 ް ިލބޭނެކަމަށ ިއން ިްލންގ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ ެ ީސޕްލޭންތަކުގ

ާ ލަފާކުރ

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 24.56 ޖުމްލަ

GMRBooKlet.indd 31 10/20/2012 9:11:42 AM

32

ް ގެއްލުނ ހޮޓަލަށްވާނެ ް އިައލެންޑ ހުޅުލޭ

ވީަނ ަސރުކާރުން ިދވިެހ ވީަނ ހުށަހަޅާ، ް ީޖއެމްއާރުނ ް ހޮޓަލެއް އަޅަނ ް ޓްރާނިްސޓ އެއަރޕޯޓުގިައ

ް އެޅުމުނ ާ ިމހޮޓ ކިައީރގައެވެ. ް ޓަރިމނަލ ާ އަލަށްހަދ އަޅީަނ ާ ހޮޓ ިމ ީދފައެވެ. ހުއްދަވްެސ ް އެކަމަށ

ެ ހޮޓަލުގ ް އޮންނަ ހުޅުލޭ އިައލެންޑ ިހއާްޞ މެޖިޯރީޓ ެ ަސރުކާރުގ ދުރުގިައ ހުންނަ އިަދ ާ ޓަރިމނަލްއ

ލަފާކުރެވެއެވެ. ް ގެއްލުންވާނެކަމަށ ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 1.64 ް އެތަނަށ ކުޑަވެ، ް ިޑމާންޑ

ް ިލބޭނެގެއްލުނ ް އަށ ޯ އްެސީޓއ

ަސޕްލިައކުރީަނ ތެޔޮ އެއަރޕޯޓަށްވްެސ ކުންފިުނތަކަށިާއ ޔިުޓިލީޓްސ ްސޓެލްކޯއަށިާއ،

ނުވަތަ ް ގެނައުމަށ ތެޔޮ ް ރާއްޖެއަށ ހޭދަވީަނ ް ބައެއ ު ބޮޑ ެ އަގުގ ާ ިވއްކ ތެޔޮ އްެސީޓއިޯއންނެވެ.

ެ ބާވަތެއްގ ާ ހިުރހ ގޮތީަކ ާ ިއން ޢަމަލުކުރ ޯ އްެސީޓއ ް ކުޑަކުރުމުގެ ގޮތުނ ު ޚަރަދ ިމ ފްރިައޓަށެވެ.

ް ގާތްގަނޑަކަށ ޓަނަކަށް ޖެހީެނ ް އިެއރުނ ގެންނީަނއެވެ. ް އެއްބޯޓަކުނ ް ބިައބައަށް ބަހިައގެނ ތެލެއްވްެސ

ބޯޓަށް ާ މިަތންދ ތެލުގެ %50 އީަކ ގެންނަ ެ ރާއްޖ އްެސީޓއިޯއން ޑޮލަރެވެ. ާ އެމިެރކ ް 34 ވަރަކަށ

ނުދޭނަމަ ް އްެސީޓއޯއަށ ިވޔަފިާރ ިމ ް ީޖއެމްއާރުނ ިފއުލްއެވެ. ް ޖެޓ ގެންނަ ް އެއަރޕޯޓަށ ް އަޅަނ

ެ ތެލުގ ގެންނަ އްެސީޓއޯ ިއން ިނންމިައިފނަމަ ް ވަންނަނ ް ިވޔަފިާރއަށ ެ ީޖއެމްއާރުން ތެލުގ ނުވަތަ

ގާތްގަނޑަކަށް ް އަގަށްވުރެނ ެ ިމހާރުގ އީެއ ުވާނެއެވެ. ބޮޑ ް ވުރެނ ް 50 ޑޮލަރަށ ް ޓަނަކަށ ް ފްރިައޓ

އްެސީޓއިޯއން ް ިންސބަތުނ އެ ް ކަމުނ ް އެހެނ ޢަދަދެކެވެ. ު ބޮޑ ު ޑޮލަރ ާ އެމިެރކ ް 6 ިމިލޔަނ ް އަހަރަކަށ

ު ޚަރަދ ކަރަންޓް ރަށްރަށުގިައ މާލެއިާއ ިންސބަތުން އެ އިަދ އަގުބޮޑުކުރަންޖެހޭނެއެވެ. ގެ ު ތެލ

ުވާނެއެވެ. ބޮޑ

ް ނަގަމުނ ް ފިައދާއެއ ު ބޮޑ ެ އެންމ އްެސީޓއިޯއން ާ ކުންފިުނކަމަށްވ ް އެއ ު ބޮޑ ެ އެންމ ެ ިދވިެހންގ

ެ ބާވަތްތަކުގ ް ބައެއ ް ޢާއްމުންނަށ އްެސީޓއިޯއން އިަދ ިވޔަފިާރންނެވެ. ެ ތެލުގ އެކުންފީުނގެ އަންނީަނ

ިވޔަފީާރގެ ެ ތެލުގ ެ އީެމހުންގ ކުރުމުގިައވްެސ ް ަސބިްސޑިައޒ ް ިދނުމަށ ހެޔޮއަގުގިައ ާ މުދ

އާމްދީަނ އެފިައދިާއން ް ިހއާްސދާރުންނަށ ަސރުކާރަށިާއ ިދވިެހ އިަދ އީެހތިެރވެދެއެވެ. ާ މަންފ

ިއތުރުވެއެވެ.

GMRBooKlet.indd 32 10/20/2012 9:11:43 AM

33

ފިައާސ ގަނެފިައ ތެޔޮ އްެސީޓއިޯއން ް ގެތަކުނ ިއނީްޖނު ެ ރަށްރަށުގ ކުންފިުނތަކުންނިާއ ެ ަސރުކާރުގ

އެހެންނަމަވްެސ ިގނަ ފިައާސ އެބަހުއްޓެވެ. ރިުފޔާއަށްވުރެ 400 ިމިލޔަން ިމހާރުވްެސ ާ ނުދައްކ

ދިަތިވނަމަވްެސ ދެއްކުމުގިައ ފިައާސ ް ކުންފިުނތަކުނ ިމ ިޚދްމަތަކަށްވީާތވެ އާަސީސ ކަރަންޓީަކ

ާ ހިުރހ ެ ތެލުގ ާ ކުރ އްެސީޓއިޯއން ދެމުންނެވެ. ލިުއ އަންނީަނ އަބަދުވްެސ ިއން ޯ އްެސީޓއ

ެ އެއްބްަސވުމުގ ވީަނ ް ީޖއެމްއާރަށ ު ފުރަުޞތ ެ ވިެރވުމުގ ް ިވޔަފިާރތަކަށ އެ ެ ވަދ ް ިވޔަފިާރއަކަށ

ެ އެންމ ިވޔަފިާރ ެ ތެލުގ މްުސތަޤްބަލެއްގިައ ދުރުނޫން ް އެހެންކަމުނ ތަނަވްަސވެފައެވެ. ް ދަށުނ

ް އެފަރާތުނ ް ިޚދްމަތެއ ިމފަދަ އެކީަށގެންވެއެވެ. ް ވުނ ު ީޖއެމްއާރ ް ބަޔަކަށ ާ ކުރ ފުޅާދިާއރާއެއްގިައ

ް ރައިްޔތުނ ލްަސވާނަމަ، ނުދެއިްކ ފިައާސ ް ކުންފުންޏަކުނ ޔިުޓިލީޓްސ ނުވަތަ ްސޓެލްކިޯއން ދޭނަމަ

ީމގެ ހުއްޓާލާނެއެވެ. ް ަސޕްލިައކުރުނ ތެޔޮ ް ހަމަވަގުތުނ ނަމަވްެސ އުޅެންޖެހުނު ާ ކަރަންޓާނުލ

ނުދެއްކުމުން ބޮޑިެތ ބުނާގޮތަށް ފިައާސ ް ީޖއެމްއާރުނ ފެންނަން އަބަހުއްޓެވެ. ް ރަނގަޅު ިމާސލުތައ

ފެންނަމުންނެވެ. ދީަނ މަންޒަރު ާ ރަންވޭ މީަތގިައ ިހފަހައްޓ ފިުރއަނީުދ ް ބޯޓުތައ ެ އެއަރލިައނުގ

ެ ކުރުމުގ ިވޔަފިާރ ެ ރާއްޖޭގިައ ތެލުގ ް ދަށުނ ެ އެއްބްަސވުމުގ ާ ަސރުކާރުން ވެފިައވ ު ީޖއެމްއާރާއެކ

ް ދިޯނފަހަރުތަކަށ އިޮޑ ހުޅުލިެއން ް ދަށުނ ިމހުއްދިައގެ އިަދ ީދފައެވެ. ް އެކުންފުންޏަށ ހުއްދަވީަނ

ރާއްޖޭގިައ ވިަކ ކުންފީުނގެ މްުސތަޤްބަލުގިައ އެ އިަދ ިވއްކަންވްެސ ފިެށއެވެ. ތެޔޮ ް ީޖއެމްއާރުނ

އިެއގެ އިަދ ިއތުރުވާނެއެވެ. ް ިންސބަތ ވަންނާނެ ް ިވޔަފިާރތަކަށ ެ ިމބާވަތުގ ް ވަރަކަށ ިދޔަ ް ިހފަމުނ

ެ ގެއްލުމުގ ިލބޭ ް ކުންފިުނތަކަށ ިދވިެހ އިަދ ިއތުރުވާނެއެވެ. ބުރަ އުފުލަންޖެހޭ ް ރައިްޔތުނ ް ަސބަބުނ

ިއތުރުވަމުންނެވެ. ދީާނ ިންސބަތްވްެސ

ް ގެއްލުނ ިލބޭ ް ަސބަބުނ ގެ ް ިޑްސޓިްރކްޓ ް ފިައނޭނިްޝއަލ

ގެއްލުން ިލބޭނެ ް ިވޔަފިާރތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ ހުޅުމާލޭގ މާލެއިާއ .1

ް ކުރަނ ް ިވޔަފިާރތައ ިގނަގުނު ު ތަފާތ އެތަނުގިައ ް ޤިާއމުކޮށ ް ިޑްސޓިްރކްޓެއ ް ފިައނޭނަްޝލ މޯލްޑްވްްސ

ފިަޅ ިއރުމީަތ ެ ހުޅުލޭގ ް ހޭދަކޮށ ާ ިމިލޔަން ރިުފޔ އެތަކެއް ަސތޭކަ ިނންމާފައެވެ. ވީަނ ް ީޖއެމްއާރުނ

ް ފަރާތ ު ހުޅަނގ ެ ހުޅުލޭގ ް ިވޔަފިާރތަކަށ ިމފަދަ ބަދަލުކުރީަނވްެސ ް އެފަރާތަށ ް ޓަރިމނަލ ިހއްކިައ،

ތެރޭގިައ ެ ިވޔަފިާރތަކުގ ާ ިނންމާފިައވ ް ކުރަނ ް ީޖއެމްއާރުނ ބޭނުމުގައެވެ. ެ ހްުސކުރުމުގ ް އެއްކޮށ

ކެފޭ/ މިުނފިޫހިފލުވުމިާއ، ިޞއްޙަތިާއ، ތަޢީުލމިާއ، ބިޯހޔާވިަހކަމިާއ، ިވޔަފިާރއިާއ، ް ިރޓިެއލ

GMRBooKlet.indd 33 10/20/2012 9:11:45 AM

34

މާލެއިާއ ް ފެށުމުނ ް ިމިވޔަފިާރތައ ް ީޖއެމްއާރުނ ިހމެނެއެވެ. ް ިވޔަފިާރއެއ ް އެތަކެއ ފަދަ ް ރްެސޓޯރެންޓ

ިތީރގިައިމވީަނ ގެއްލުންވާނެއެވެ. ބޮޑިެތ ެ ފޫނުބެއްދޭވަރުގ ް ިވޔަފިާރތަކަށ ިމފަދަ ާ ކުރ ހުޅުމާލޭގިައ

ތަފީްޞލެވެ. ް ބައެއ ެ އޭގ

ތެރޭގިައ ު 25 އަހަރ

ގެއިްލދާ އާމްދީަނ

ތެރޭގިައ ު 25 އަހަރ

ފިައދާ ާ ގެއިްލދ

ާ ހުށަހަޅާފިައވ ް ީޖއެމްއާރުނ

ިވޔަފިާރ

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 69.01 ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 17.25 ިރޓިެއލް ިވޔަފިާރ

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 12.86 ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 3.2 ެސކްޓަރ ހައިުސންގ

ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 13.22 ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 2 ް އެހިެނހެނ ިޞއްޙަތިާއ ތަޢީުލމިާއ

ިވޔަފިާރ

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 95.09 ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 24.46 ޖުމްލަ

ް ގެއްލުނ ިލބޭނެ ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ .2

ް ަސރުކާރުނ ހުށަހަޅާ، ް ކުރަނ ް ީޖއެމްއާރުނ ިޑްސޓިްރކްޓްގިައ ް ފިައނޭނިްޝއަލ

ތެރިެއން ެ ފިައދާގ ިލބެންޖެހޭ ް އަށ ް އެމްއީޭސއެލ ް ަސބަބުނ ިވޔަފީާރގެ ާ އެއްބްަސވެފިައވ

މަހްރޫމުވާނެއެވެ. ފިައދިާއން ާ ިތީރގިައިމވ

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 24.56 ީޖއެމްއާރުން ތެރިެއން ިވޔަފީާރގެ ގުޅުންހުންނަ އިޭވއަޭޝނިާއ

ިވޔަފިާރ ނިެގ

ރިުފޔާ ް ިބިލޔަނ 3.92 ް ިވޔަފިާރތަކުނ ާ ހުށަހަޅާފިައވ ް ނަގަނ ީޖއެމްއާރުން

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 24.46 ް ފިައނޭނިްޝއަލ ާ ހުށަހަޅާފިައވ ް ތަރައީްޤކުރަނ ހުޅުމާލޭގިައ

ް ަސބަބުނ ެ ިވޔަފިާރތަކުގ ޤިާއމުކުރެވޭ ގިައ ް ިޑްސޓިްރކްޓ

ާ ރިުފޔ ް ިބިލޔަނ 52.94 ޖުމްލަ

GMRBooKlet.indd 34 10/20/2012 9:11:45 AM

35

ު ކުރާ އަަސރ ް ބޭރުގެ ފިައާސއަށ

ފިައާސ ު ބޭރ ާ ގޮތުގިައ ބަހައްޓ ެ ިރޒަރވްގ ކުންފީުނގެ ދުވަހަށިްލބޭ ފިައާސއިާއ ް ދުވަހުނ •

ބޭންކުގިައ ބެހެއިްޓނަމަވްެސ ކީުރގިައ ިދވިެހ ޤައީުމ ކަރަނީްސ ިރޒަރވް) (ފިޮރންގ

ް ހަމަބުއިްދއަށ ބޭރަށެވެ. ރާއްޖިެއން ފިައާސއެއްގެންދީަނ ާ އެހިުރހ ް ީޖއެމްއާރުނ ު ިމހާރ

ބަހައްޓީަނ ރާއްޖޭގިައ ދައްކަމުންނެވެ. ް ބަހާނަތައ އިެކއިެކ ު ތަފާތ ދިަތ ް ގަބޫލުކުރަނ

އެކަންޏެވެ. ު ފިައާސކޮޅ ބަހައްޓަންޖެހޭ ް ކޮންމެހެނ

އާމްދީަނ ވަންނަ ް ކުންފުންޏަށ ް ބޭރުނ ެ ރާއްޖޭގ ރާއްޖިެއންނިާއ ު ިމހާރ ް ިޚލާފަށ ާ ކިުރއ •

ނުޖެހެއެވެ. ް އަންނާކަށެއ ް މެދުވިެރކޮށ ު ބޭންކ ޤައީުމ ިދވިެހ ރިެމޓަންްސ) ް (ިއންވާޑ

ގަނިެވއްކާކަށެއްވްެސ ނުޖެހެއެވެ. ފިައާސ ެ ބޭރުގ ް އެމްއެމްއޭ މެދުވިެރކޮށ •

ފުންނަށް، މުވައްޒަ ިބދިޭސ ެ ޢަދަދެއްގ ިގނަ ބަދަލުގިައ ެ ފުންގ މުވައްޒަ ިދވިެހ ިތިބ ު ިމހާރ •

ް އީެމހުނ ް ިދނުމުނ ާ ފ ވީަޒ ފުންނަށް، މުވައްޒަ ިލބޭ މާުސރަ ބޮޑިެތ ް ޚާއަްޞކޮށ ވިަކން

ް ދުވަހަށ ް ދުވަހުނ ދީަނ ޢަދަދުވްެސ ފިައާސގެ ެ ބޭރުގ ާ ފޮނުވ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން

ިއތުރުވަމުންނެވެ.

ް ިއތުރުނ ިލބޭ އާމްދީަނގެ ް ިވޔަފިާރތަކުނ އިެކއިެކ ު ތަފާތ ާ އެއަރޕޯޓުގިައ ިހންގ ު ިމހާރ •

މާލެއިާއ ް ަސބަބުނ ގެ ިޑްސޓިްރކްޓް ް ފިައނޭނަްޝލ ާ ގެންދ ކިުރއަށް ް ީޖއެމްއާރުނ

ް އާމްދީަނއެއ ެ ބާވަތުގ ް އެތަކެއ ާ ހޯދ ް މަަސއްކަތުނ ބުރަ ިދވިެހން ހުޅުމާލޭގިައ

ރާއްޖިެއން ގޮތުގިައ ފިައާސގެ ެ ބޭރުގ އާމްދީަނ ިލބޭ އިެއންވްެސ ފުރިޮޅ، ް ީޖއެމްއާރަށ

ގެންދާނެއެވެ. ް ބޭރަށ

ް ދުވަހުނ ު ޢަދަދ ފިައާސގެ ެ އެނބުރޭ ބޭރުގ ތެރޭގިައ ެ ިނޒާމުގ ރާއްޖޭގެ މީާލ ވެގެންދީާނ ް ނީަތޖާއަކަށ

އެއްޗީެހގެ ެ ބާވަތެއްގ ާ ދަށްވެ، ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރާ ހިުރހ ު އަގ ެ ިދވިެހރިުފޔާގ މަދުވެ، ް ދުވަހަށ

ިދއުމެވެ. ް މައްޗަށ ް ިންސބަތުނ އެ ު އަގ

GMRBooKlet.indd 35 10/20/2012 9:11:45 AM

36

5 ޗެޕްޓަރ

ް ކަނިްހނގާފިައވާގޮތ ިދނުމުގިައ ް ީޖއެމްއާރަށ ް އެއަރޕޯޓ

ނުވީާތއިާއ، ް ތަނަކަށ އެންމެ އެކަށޭނަ ޒަމާނާ ވިައގެ ބަނދަރީަކ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ •

ް ރާއްޖޭގެ ިސިވލ ިދވިެހ ބޭނުންވީާތ ް ކުރަނ ތަރައީްޤ ް އެއަރޕޯޓ ް ރަނގަޅު ފެންވަރަކަށ

ިވލަްސން ް ްސކޮޓ ގިައ 2008 ޖެނުއީަރ ފަރާތުން، ެ ޕާޓްމަންޓުގ ިޑ އިޭވއަޭޝން

ތައްޔާރުކުރިުވއެވެ. ް ޕްލޭނެއ މްާސޓަރ އެކަށޭނަ ް ވަރަށ ރާއްޖެއިާއ ލައްވާ،

ެ ރަންވޭގ ް އޮތ ު ިމހާރ ް ރަންވޭއެއ ދެވަނަ ު އައ ޕްލޭންގިައ މްާސޓަރ ެ ިވލަްސންގ ް ްސކޮޓ •

ް ތަރައީްޤކުރުމަށ ފަރާތުގިައ ު ހުޅަނގ ް ިބލިްޑންގެއ ް ޓަރިމނަލ ު އައ އިަދ ިއރަށް،

ެ އެންމ އަޅުގަނޑުމެންނިާއ މްާސޓަރޕްލޭންގިައ ިމ ނަމަވްެސ ވެއެވެ. ހުށަހަޅާފިައ

ެ ީޖއެމްއާރުގ އިަދވްެސ ރަންވޭގެ ިއތުރުން ޓަރިމނަލްއިާއ ހުށަހެޅުމުގިައވްެސ އެކަށޭނަ

366 ިމިލއަން ބިެލފިައވީަނ ް ޚަރަދުވާނެކަމަށ ް ކަމަކަށ ާ ހިުރހ ހިުރ މްާސޓަރޕްލޭންގިައ

ޚަރަދު ެ އެންމ ް އޮތ ތެރިެއން ެ 9 ހުށަހެޅުންތަކުގ ެ ިވލަްސންގ ް ްސކޮޓ އިަދ ޑޮލަރެވެ.

މިުޅ ހަމައަށް، އަހަރިާއ ވަނަ 2030 ޓާރިމނަލްއާއެކު، 2 ހުށަހެޅުމުގިައ ު ބޮޑ

ޑޮލަރެވެ. ް 607 ިމިލއަނ ބޭނުންވީަނ ް ިނންމުމަށ ު މްަޝރޫޢ

ާ ބޭނުންވ ް ިމކަމަށ ނުކުރެވޭނީެތ، ް އިަމއްލައަށ ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ް ޚަރަދެއ ު ބޮޑ ިމފަދަ •

ިމފިައާސ، ް ުނ ފަންޑ ު ކުވޭތ ދެކެވުނެވެ. އިަދ ް ފަންޑިާއ ވާހަކަތައ ު ކުވޭތ ް ހޯދުމަށ ފިައާސ

ނަމަވްެސ ިދނެވެ. ް ިސގްނަލ ފިެހ ެ ދިެވދާނެކަމުގ ް ބަހާލިައގެނ ް ިފޔަވިަހތަކަކަށ

ބަދަލުވެ، ު ަސރުކާރ ނާންނީަންސ ް ހަމައަށ އެއްބްަސވުމަކިާއ ރްަސީމ ިމކަމާބެހޭގޮތުން

ބަދަލިުވއެވެ. ތަރައީްޤކުރުމުގިައ ިވްސނުންވްެސ ް އެއަރޕޯޓ

ިއންވްެސޓް މޯލިްޑވްްސ ވެބަްސިއޓްގިައ 27 ނޮވެމްބަރު 2008ގިައ ފުރަތަމަ، ެ އެންމ •

ް ތަރައީްޤކޮށ ިހންގާ، ު ވިައގެ ބަނދަރ މާލޭ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ވީަނ ިއޢުލާނުގިައ ނެރުނު

ފަރާތްތަކުން، ަޝއުޤުވިެރވާ ހަދަން ް ކުންފުންޏެއ ވެންޗަރ ް ޖިޮއންޓ ކިުރއެރުވުމަށް

GMRBooKlet.indd 36 10/20/2012 9:11:46 AM

37

ު ދަޢުވަތ ް މްަޝވަރާކުރަނ ު ގޮތަކާމެދ ކުރެވޭނެ ް އެކަނ ް ފިައދާވާނެގޮތަކަށ ދެފަރާތަށްވްެސ

ނެތެވެ. ް ވާހަކަތަކެއ ެ ޕްރިައވަޓިައޒްކުރުމުގ ް އެއަރޕޯޓ ީމގިައ ީދފައެވެ.

ް އެއަރޕޯޓ ިސީޓިއން، ާ ފޮނުވާފިައވ ިއން އިައއީޭޓއޭ 2009ގިައ އޭޕީްރލް 16 •

ް ފޯރުކޮށިްދނުމަށ ް އީެހތިެރކަނ ފަނީްނ ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ތަރައީްޤކުރުމުގިައ

ް އެފަރާތުނ އެކަމުގިައ އިަދ އެނގެއެވެ. ހުށަހަޅާފިައވާކަން ް ޖަމާޢަތަށ އެ އިެދ،

އިެސީޓގިައ އީެހތިެރވެދޭނެ ދިާއރާތައްވްެސ ް އެފަރާތުނ އޮތްކަމިާއ، އިަދ ް އީެހތިެރވެދެނ

ހާމަކޮށްފިައވެއެވެ.

ް ނަޭޝނަލ ް ގެނިްދއުމަށ ް ކިުރއަށ ް މަަސއްކަތ ް ހުށަހަޅާފިައވާގޮތަށ އިައއީޭޓއިޭއން •

ިނނިްމއެވެ. ް ކައުނިްސލުނ ޕްލިޭނންގ

ކޯޕަރަޭޝން ފިައނޭންްސ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ 28 ޖުލިައ 2009ގިައ ނަމަވްެސ، އެހެން •

ތެރިެއން، ެ ވެވުނު އެއްބްަސވުމެއްގ ު ދެމެދ ިދވިެހ ަސރުކާރިާއ އިާއ (“އިައއެފީްސ“)

ހޯދުމުގިައ ް ފަރާތެއ އެއްބިައވާނެ ް ތަރައީްޤކުރަނ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

ް އިައއެފީްސއަށ ް އަދާކުރަނ ު ދައުރ ެ ްވިައޒަރެއްގ އެޑ ް ީލޑ ހަރަކާތްތިެރވާނެ ިއްސވެ

ބަދަލުގިައ ގެ އިައއީޭޓއޭ ތެރޭގިައ ެ މްަސދުވަހުގ 2 ެ އެންމ ދެވުނެވެ. ު ފުރަުސތ

އީެއ ް ިދއުނ ް ބަދަލުވެގެނ މިުޅން ިވްސނުން ހޯދާ، ް އީެހތިެރކަނ ގެ އިައއެފީްސ

ކަމަކަށިްވއެވެ. ިދޔަ ް އުފިެދގެނ ު ުސވާލ މެދުގިައ ެ ބައެއްފަރާތްތަކުގ

ޕްރިައވަޓިައޒް ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ ގިައ 2009 އޮކްޓޫބަރު 6 •

އޮފް އެކްްސޕްރަެޝން ް ގޮތުނ ެ ހޯދުމުގ ް ފަރާތްތައ ާ އެކަމަށް ަޝއުޤުވިެރވ ކުރިާއރު،

މޯލިްޑވްްސ ް އޮޕަރޭޓަރަކަށ ް ޕްރިައވެޓ ހުޅުވާލިައ، ް ހުށަހަޅަނ (ީއއޯއިައ) ް ިއންޓަރްެސޓ

ފާޅުކޮށް، ް ަޝއުޤުވިެރކަނ ެ ިވއްކާލުމުގ ް އެބައަކަށ ިހއާްސ މެޖިޯރީޓ ކުންފީުނގެ ް އެއަރޕޯޓ

ފޮނުވާފިައވެއެވެ. ް ިސީޓއެއ ް ފަރާތުނ ެ ަސރުކާރުގ ިދވިެހ ް އިޮފަޝލުންނަށ އިައއެފީްސގެ

ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ިދވިެހ ހާމަކޮށް ް ިމކަނ ތީާރޚީަކ ިމ ކަމީަކ، ފާހަގަކޮށްލެވޭ

ކޮނެްސަޝން ީޖއެމްއާރު ް ދުވްަސކަމަށ ިއޢުލާނުކިުރ ް ޢާއްމުކޮށ ާޝިއޢުކޮށް،

އެހެން ދުވަހަކުވްެސ އިަދ ނަމަވްެސ ިމތީާރޚުގިައވްެސ، އެގީްރމެންޓުގިައ އޮތްކަމެވެ.

GMRBooKlet.indd 37 10/20/2012 9:11:47 AM

38

ް ިއޢުލާނެއ އެއްވްެސ ގެޒެޓުގިައ ެ ަސރުކާރުގ ިދވިެހ ް ކުރުމަށ ް ޕްރިައވަޓިައޒ ް އެއަރޕޯޓ

ނުވެއެވެ. ް ކޮށްފައެއ

ް ޢާއްމުކޮށ ް ފަރާތުނ ެ ަސރުކާރުގ ިދވިެހ ް ހުށަހަޅަނ ީއއޯއިައ އިެދ ް ިމކަމަށ •

ެ މޯލިްޑވްްސގ ް ިއންވްެސޓ ގިައ، 2009 ިޑެސމްބަރު 8 ިއޢުލާނުކޮށްފިައވީަނ

2 ާ ފޮނުއިްވތ ް އިައއެފީްސއަށ ިސީޓ ދެންނެވުނު ިއްސވެ އީެއ ވެބަްސިއޓްގައެވެ.

ފަހުންނެވެ. މްަސދުވްަސ

ު މަޢުލޫމާތ ު ިއތުރ ފަރާތްތަކަށް ކުރެވުނު ޯޝޓިްލްސޓު ގިައ 2009 ު 23ިޑެސމްބަރ •

ް އެފަރާތްތަކުނ ފޮނުއްވާ، (އާރްއެފިްކޔު) ކިޮލިފކަޭޝން ފޯރ ް ިރކުއްެސޓ ހުށަހެޅުމަށްޓަކިައ

ހުށަހިެޅއެވެ. ް ިލޔުންތައ 17 ޖެނުއީަރ 2010 ގިައ

(އާރްއެފީްޕ) ލް ޕްރޮޕޯޒަ ފޯރ ް ިރކުއްެސޓ ް ފަރާތްތަކަށ ކިޮލފިައިވ ތެރިެއން ީމގެ •

އަލުން މޭގިައ 22 ގެންެސ، ް ިއްސލާހުތަކެއ ް އެއަށ އިަދ ފޮނުއްވާ، މާޗްގިައ 18

ފޮނިުވއެވެ.

ިބޑް 24 ޖޫންގިައ ިއޖާބީަދ، ް ިއންވްެސޓަރުން ިމކަމަށ 2010ގިައ ،20 ޖޫން އިަދ •

ފަރާތް ިއޢުލާނުކުރެވުނެވެ. ކިާމޔާބުކިުރ

ު ދައުރ އިައއެފީްސގެ

އިައއެފީްސިއން ތަރައީްޤކުރުމުގެ މަަސއްކަތުގިައ ު ވިައގެ ބަނދަރ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ މާލޭގ •

ް ަސރުކާރުނ އެގޮތުން ިދވިެހ ީފއަކަށެވެ. ު ބޮޑ ް ވަރަށ މަަސއްކަތްކޮށްދޭން އެއްބްަސީވ

ް ޕްރޮޖެކްޓ ް ފަރާތުނ ާ ކިާމޔާބުކުރ ް ިބޑ ިމ ިއތުރުން، ެ ޑޮލަރުގ ހްާސ 50 ިދން

ދައްކަންޖެހެއެވެ. އިައއެފީްސއަށް ގޮތުގިައ ެ ީފއެއްގ ިމންވަރެއް ާ އަށްވ 1% ެ އަގުގ

3782200 (ިތން ޖުމްލަ ފިައާސއާއެކު، ީޖއެމްއާރުނިްދން ކިާމޔާބުކިުރ ް ިބޑ ް ިމގޮތުނ

ް އިައއެފީްސއަށ ް ީފއެއ ެ ޑޮލަރުގ ދިުއަސއްތަ) އަށިްޑހަދެހްާސ ހަތްލައްކަ ް ިމިލއަނ

ދައްކާފިައވެއެވެ.

ފާޅުކިުރ ް ަޝއުޤުވިެރކަނ ތަރައީްޤކުރަން ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ މާލޭގ •

GMRBooKlet.indd 38 10/20/2012 9:11:48 AM

39

ފަރާތްތަކެކެވެ. ާ އުފިެދފިައވ ް ގުޅުންތައ ިވޔަފީާރގެ ު އާއެކ އިައއެފީްސ ފަރާތްތަކީަކ ް ބައެއ

ް ީލޑ ާ ހަރަކާތްތިެރވ ިއްސވެ ެ މްަޝރޫޢުގ ިމ ް ފަރާތުނ އިައއެފީްސގެ ް އެހެންކަމުނ

ް ހިުރކަމަށ ް ކަންތައްތަކެއ ާ ފުށުއަރ ު މްަސލަހަތ އަދާކުރުމުގިައ ު ދައުރ ެ ްވިައޒަރެއްގ އެޑ

އަންގާފައެވެ. ިލޔުމުންވްެސ ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ވީަނ އިައއެފީްސިއން

އިައއީޭޓއޭގެ ނިެތ، އިަދ ް ބެއްލެވުމެއ ް އެކަމަށ ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ ނަމަވްެސ އެހެން •

ް ގެނިްދއުމަށ ް ކިުރއަށ ު މްަޝރޫޢ ު އިައއެފީްސއާއެކ ާ ިލބެންއޮއްވ އީެހތިެރކަންވްެސ

ކިުރއަށިްދޔައެވެ. ް އެމަގުނ ިނންމަވިައ،

ހުންނަ ިދއީްލގިައ ިތއްބީެވ ވަފްދުގިައ މާލެވަޑިައގެންނިެވ ް ފަރާތުނ އިައއެފީްސގެ •

ރައިްޔތުންނެވެ. ެ ިއނިްޑއާގ ާ މަަސއްކަތްކުރައްވ އީޮފހުގިައ ް ީރޖަނަލ އިައއެފީްސ

ކިުރންވްެސ ީމގެ ް މުޢާމަލާތްތަކެއ ިވޔަފީާރގެ ު ީޖއެމްއާރާއެކ އިައއެފީްސއިާއ އިަދ

ް ިވްސނާނެކަމަށ އިައއެފީްސ ފިައދާއަށް ެ ީޖއެމްއާރުގ ިމީއވްެސ ިހނގާފައެވެ. ވީަނ

ކަމެކެވެ. ތުހުމަތުކުރުމަށް ފުރަުސތު ިލބުނު

ްވިައޒަީރ އެޑ ް ފިައނޭނަްޝލ ވެވުނު ު ދެމެދ ަސރުކާރިާއ ިދވިެހ އިައއެފީްސއިާއ •

ފިައވާ އެކުލަވާލާ ް ަސރުކާރުނ ވާގޮތުން، ގިައ (a) ެ އެގީްރމެންޓުގ ާސރިވަސްސ

ހިުރ ިލޔުންތަކުގިައ އެ ކިުރން ެ ހުޅުވާލުމުގ ް ިބޑަށ ް އަލުނ މުރާޖަޢާކޮށް، ް ިލޔުމެއ ާ ހިުރހ

މްާސޓަރ ާ ތައްޔާރުކޮށްފިައވ ކީުރގިައ އޮވެއެވެ. އިަދ ް ފާހަގަކުރާނެކަމަށ ް މައަްސލަތައ

ފިައދާވާނެ ަސރުކާރަށްވްެސ ފަރާތަށިާއ ާ ކުރ ް ިއންވްެސޓ ކޮށް، ާ މުރާޖަޢ ޕްލޭންވްެސ

އެއްބްަސވުމުގިައ ިމ ތައްޔާރުކުރާނެކަމަށްވްެސ ް ޕްލޭންއެއ ް ިއންވްެސޓްމަންޓ ް ގޮތަށ

އެކުލަވާލެއިްވ ިވލަްސން ް ްސކޮޓ ް ކުރަނ ތަރައީްޤ ް އެއަރޕޯޓ ނަމަވްެސ އެހެން ވެއެވެ.

ނުކުރެއެވެ. ް ިދރާާސއެއ ގޮތުގިައ އެކަށޭނަ ެ އެންމ އިައއެފީްސިއން ް މްާސޓަރ ޕްލޭނ

އެ ވާހަކަދައްކިައގެން، ު ފަރާތްތަކާއެކ ާ ފާޅުކުރ ް ަޝއުޤުވިެރކަނ ް ިބޑްކުރުމަށ އިަދ •

ިވއްކާ، މެނޭޖްމަންޓް ކޮންޓްރޯލް ިދނުމަށްވްެސ ވާހަކަދައްކަން %51 ިހއާްސ ް ފަރާތަކަށ

އޮވެއެވެ. އެއްބްަސވުމުގިައ ިމ

ް މަޢުލޫމާތެއ ާ ހިުރހ ފަރާތުގެ ާ ހުށަހަޅ ް ކުރަނ ް (ިއންވްެސޓ ިލޖަންްސ ިޑ ު ިޑއ އިަދ •

GMRBooKlet.indd 39 10/20/2012 9:11:49 AM

40

ަ ވާނަމ ް ގެއްލުންތަކެއ ނަފާއިާއ، ިލބޭ ިވޔަފިާރން މިުޅ ޤިާބލުކަމިާއ، ެ އެފަރާތުގ އެއްކޮށް،

ް އޮތ ް ބެލުންތައް) ހަދާނެކަމަށ ާ ބަލ ް ިހމިެނގެނ ކަންކަންވްެސ އިަދ ޤާނީޫނ އެކަންކަމިާއ،

ނެތެވެ. ް އެނގޭކަށ ކިުރކަން އިައއެފީްސިއން ިމކަންވްެސ ނަމަވްެސ،

މްަޝވަރާކޮށް، ަސރުކާރިާއ ފޯރުކޮށިްދނުމަށިާއ، ް އީެހތިެރކަނ ކުރުމުގިައ ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ •

ާ ިދވިެހަސރުކާރ އެކުލަވާލާނެކަމަށްވްެސ ް ތަފީްސލުތައ ެ ގޮތުގ ކުރާނެ ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ

ް ިބޑް ތަފީްސލުކޮށ ް ޓެކިްނކަލ އެއްބްަސވެވުނެވެ. ީމގެ ތެރޭގިައ ު އާ ދެމެދ އިައއެފީްސ

ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ ނަމަވްެސ، އެއްބްަސވެވުނެވެ. އެހެން ް ގޮތްވްެސ އެކަށައެޅުމަށ ބަލާނެ

ް ތައްޔާރެއ ް އަކުނ އިައއެފީްސ ް ތަފީްޞލުތަކެއ އެފަދަ ިދޔިައރު ް ިހާސބަށ ާ ކުރ

ހަމައެކިަނ ފާހަގަލާނެ ބަދަލުގިައ ެ ކުރުމުގ ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ އީޮތ ނުކުރެއެވެ. އިެއރު

ހުށަހިެޅ އެ ހުށަހަޅާފިައވާނަމަ، ް އަޅަނ ް ޓަރިމނަލްއެއ ނަމަ ް ިމާސލަކަށ ފުރަުސތެވެ.

ހުށަހިެޅއްަސ، ް އަޅަނ ް ގޮތަކަށ ެ ކޮންމ ް ހުށަހެޅުމެއ ެ ކޮންމ ެ ފެންވަރެއްގ ެ ކޮންމ ް ފަރާތުނ

ް ހުށަހަޅާފިައވާކަމަށ ް އަޅަނ ޓަރިމނަލް ޖަހާ، ފާހަގަ ގީޮޅގިައވްެސ އޮންނަ ް އެކަމަށ

ޖެހެއެވެ. ް ފްާސކުރާނ ު އެބައަކ ބުނެ،

(ކޮނެްސަޝން ް ިޢނާޔަތްތައ ާ ފުރަުޞތުތަކ ދެވޭ ް ފަރާތްތަކަށ ާ ތަރައީްޤކުރ ު އެއަރޕޯޓ •

ިލބުނެވެ. ް ބޮޑަށ ް ވަރަށ ް އީެހތިެރކަނ އިައއެފީްސގެ ތައްޔާރުކުރުމުގިައ އެގީްރމެންޓް)

ާ ިހމިެނފިައވ އޭގިައ ފަރާތުންނެވެ. އިަދ އިައއެފީްސގެ ޑްރާފްޓް ކޮށިްދީނ ް ިލޔުނ މިުޅ އިަދ

ހުށަހަޅާފިައވީަނ ަސރަހައްދުވްެސ ިވޔަފީާރގެ އިަދ ް ޗާޖ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ް އެއަރޕޯޓ

ިވްސނާފިައވީަނ އިައއެފީްސިއން އެނގީެނ، ިމކަމުންވްެސ އިައއެފީްސިއންނެވެ.

ް ގޮތަކަށ ފިައދާހިުރ ަސރުކާރަށް) ިދވިެހ ފަރާތަށިާއ ާ ކުރ ް (ިއންވްެސޓ ް ދެފަރާތަށ

ް ފިައދާތަކެއ މީާލ ް ފަރާތަށ ާ ިއންވްެސޓްކުރ ް ބޮޑަށ ފިަހކޮށިްދނުމަށްވުރެ ް ކަންކަނ

ހޯދިައިދނުމަށްކަމެވެ.

ނުކޮށް، ް ލިާޒމ ް ހަދަނ ް ރަންވޭއެއ ު ިއތުރ ބަނދަރުގިައ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ •

ޭ ރަންވ ް ިމހާރުއޮތ މާނައީަކ ެ އޭގ ހުށަހިެޅގޮތަށެވެ. އިައއެފީްސިއން ފޮނީުވވްެސ އާރުއެފީްޕ

ޤަބޫލުކިުރކަމެވެ. ިއން އިައއެފީްސ ް ދިެމގެންދާނެކަމަށ ް ިދގުމުއްދަތަށ ެ އަހަރުގ 25

GMRBooKlet.indd 40 10/20/2012 9:11:49 AM

41

ޖެހުމެވެ. ް ބޮލަށ ެ ރައިްޔތުންގ ިދވިެހ ބުރަ ިމ ތެރޭގިައ ެ އޮޅުވާލުމެއްގ ނުވަތަ

އަހަރަށް 2 ު އެގީްރމެންޓ ެ ފާގ ވީަޒ ެ ިދވިެހންގ އެގީްރމެންޓުގިައ ކޮނެްސަޝން •

ބިައިތއްބަން ފާގިައ ވީަޒ ް އީެމހުނ ް ީޖއެމްއާރުނ ް ހަމަވުމުނ ު 2 އަހަރ އެ ހެދުމަށްފަހު،

އިައއެފީްސިއންނެވެ. ހަމަ ކީުރވްެސ ް ޑްރާފްޓ ް އެގީްރމެންޓ ހުށަހަޅިައ، ް ނުޖެހޭނެކަމަށ

ެ ޤައުމުގ ިދވިެހ ިދވިެހންނިާއ ިވްސނުމުގިައ އިައއެފީްސގެ ދޭހަވީަނ ިމކަމުންވްެސ

ް ީޖއެމްއާރަށ ބަލިާއރު ް މުއްދަތަށ ު ިދގ ނެތްކަމިާއ، ބަލާފިައ މަންފާއަށް ލާބައިާއ

ފިަހކޮށީްދފިައވާކަމެވެ. ް ފުރަުސތުތައ ް ކުރުމަށ ް ގޮތަކަށ ް ބޭނުނ ް ބޭނުންކަމެއ ް އީެމހުނ

ޯ ހަލްކްރ

އިައއެފީްސ ގެނިްދއުމުގިައ ް ކިުރއަށ ް މަަސއްކަތ ެ ކުރުމުގ ް ޕްރިައވެޓިައޒ ު އެއަރޕޯޓ •

ކީުރ ހަޔަރ އިައއެފީްސިއން ފޯރުކޮށިްދނުމަށްޓަކިައ ް އީެހތިެރކަނ ފަނީްނ ާ ބޭނުންވ ް އަށ

ރާއްޖެއީައވްެސ ް ފަރާތުނ ިމކުންފީުނގެ ކުންފުންޏެކެވެ. ިކޔާ ޯ ހަލްކްރ ހުންނަ ިދއީްލގިައ

މްާސޓަރ ތައްޔާރުކިުރ ިވލަްސން ް ްސކޮޓ ިމކުންފިުނން ރައިްޔތުންނެވެ. ެ ޔާގ ިއނިްޑ

ް ިދރާާސއެއ ާ އެކީަށގެންވ މްާސޓަރޕްލޭނީަކ ތައްޔާރުކިުރ ް އެކަހިެރކޮށ ް ޕްލޭނ

ް ީޖއެމްއާރަށ ް ބޮޑަށ ް ވުރެނ ް ދައުލަތަށ ިދވިެހ ނިެތ ް ކުރުމެއ ް މްަޝވަރާއެއ އިަދ

ޕްލޭނެކެވެ. މަގުފިައކޮށިްދން

މާލޭ ވުމާއެކު، ް ކަމަށ ް ކޮނަްސލްޓަންޓ ް ޓެކިްނކަލ އިައއެފީްސގެ ހަލްކްރޯއީަކ •

ހަދަން ޖެހީުނ ހަލްކްރޯއާއެވެ. ް ޓްެސޓްތައ ެ ރަންވޭގ ެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ވިައގެ ބަނދަރުގ

މައަްސލައެއް އެއްވްެސ ް 25 އަހަރަށ ރަންވޭ ް ިމހާރު އޮތ ހަލްކްރިޯއން ލަފިާދންގޮތުގިައ

ދިެމ އޮންނާނެއެވެ. ު ކިުދކިުދ މަރާމާތުތަކާއެކ ނިެތ،

ރަންވޭ ެ ރެއަކުހެންމ ެ ކޮންމ ދީަނ ް ީޖއެމްއާރުނ ިމހާރުވްެސ ނަމަވްެސ، އެހެން •

ހިެދ ެ ހަވާލުވ އެއަރޕޯޓިާއ ް ީޖއެމްއާރުނ އިަދ މަރާމާތުކުރަމުންނެވެ. ް އެތަނ ބަންދުކޮށް،

ިމކަމުގިައވްެސ ކަށަވަރިުވއެވެ. ް ނޫންކަނ ަޞއްޙަ ިނންމުން ިމ ެ ހަލްކްރޯގ ް ޓްެސޓުތަކުނ

ިއހުމާލުވެފައެވެ. ބެލުމުގިައ ް މަަސއްކަތ ެ ހަލްކްރޯގ ވީަނ އިައއެފީްސ

GMRBooKlet.indd 41 10/20/2012 9:11:50 AM

42

މަަސއްކަތް ެ ިއވެލުއަޭޝންގ ް ިބޑ

ކިޮމީޓއިާއ ކުރެވުނު ް އައްޔަނ ފުރަތަމަ ެ އެންމ ް ކުރުމަށ ް މަަސއްކަތ ިއވެލުއަޭޝން ް ިބޑ •

ޓެލެކޮންފަރެންްސގިައ ބޭއްވުނު ް އެކަމަށ ކުރެވުނިުއރު، ާ ދެމެދު މްަޝވަރ އިައއެފީްސއިާއ

ް ކޮންމެހެނ ކުރިާއރު ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ ް ޓެކިްނކަލ ް މެމްބަރުނ ކިޮމީޓ ިއވެލުއަޭޝން

ނުރުހުނެވެ. އެކަމިާއ ޯ ިޚޔާލު ފާޅުކުރުމުން ހަލްކްރ ު ކަންކަމިާއމެދ ު މިުހންމ

ކިޮމީޓގިައ ިއވެލުއަޭޝން ް ނުދެއިްކގެނ އެވާހަކަ ް ިއތުރަށ ނުރުހުންވުމުން، ޯ ހަލްކްރ •

ް އެހެނ ބަދަލުގިައ ެ އެބޭފުޅުންގ އިަދ ދެއިްވއެވެ. ާ ިއްސިތއުފ ް ބޭފުޅުނ ް ބައެއ ިހމެނުނު

ހަމަޖެއެްސިވއެވެ. ް ބޭފުޅުނ

ްވިައޒަރ އެޑ ް ިއކޮނިޮމކ ެ ނީަޝދުގ (ރީައުސ ކިޮމީޓ ެ 5 ބޭފުޅުންގ އައްޔަންކުރެވުނު ް ފަހުނ •

ް އޮފ ިމިންސޓީްރ ނިާޒމް، ް އަޙުމަދ އެއަރޓެކީްސން ް ިވއަނ މޯލިްޑ ިޝޔާމް، ޢީަލ

ް ޕާރޓްމަންޓުނ ިޑ ް އެއަރޕޯރޓ ް ީރޖަނަލ ޢިާރފް، ޢީަލ ޓްރަެޜީރން ް އެންޑ ިފނޭންްސ

މުޙައްމަދު) ޢަބްދުهللا ް ޕާރޓްމަންޓުނ ީޑ ިސިވލްއިޭވއަޭޝން އިަދ މަހީުރން ް އަޙުމަދ

ް ީޖއެމްއާރުނ ިއރު، ގެންދިެވ ކިުރއަށް ް މަަސއްކަތ ކުރުމުގެ ިއވެލުއޭޓް ް ިބޑްތައ

ް ކަންކަނ ް ބައެއ އުފައްދިައ، ު ުސވާލ ު ކަންކަމިާއމެދ ާ ިބޑްގިައވ ާ ހުށަހަޅާފިައވ

ިފލުއްވިައގެން ިލިބވަޑިައގެންނިެވ ް އޮޅުނ އިަދ ިފލުއިްވއެވެ. ް ިއތުރަށް އޮޅުނ ް އެފަރާތުނ

ް ިބޑ ގެ ު ީޖއެމްއާރ ނުގެން، ހަމަޖިެހވަޑިައ ު ިހތްޕުޅ ެ އެންމ މެދުވްެސ މަޢުލޫމާތުތަކިާއ

ކުރެއިްވއެވެ. ް ފިެއލ

ު އެކަމާމެދ ިތއްބަވާ، ގޮތުގިައ ެ އޮބްޒާރވަރުންގ ބޭފުޅުން، ެ ހަލްކްރޯގ ނަމަވްެސ އެހެން •

ހުންނިެވ ް ިއްސކޮށ ކިޮމީޓގެ ަސބަބުން، ެ ދެއްވުމުގ ު ިއންޒާރ ފާޅުކުރައްވާ، ް ނުރުހުނ

ބައްދަލުކުރެއިްވއެވެ. ވިަކން ބޭފުޅުންނިާއ ކިޮމީޓގެ ް ިޝޔާމ ޢީަލ

ާ ިނންމަވ ް އެ ބައްދަލުވުނ ް އަލުނ ް އެބޭފުޅުނ ނީަތޖާއަކަށީްވ، ެ ކުރެއްވުމުގ ު ބައްދަލ ިމ •

ް ވޯޓެއ ް މެދު އަލުނ ީޖއެމްއާރިާއ ގެންދިެވިއރު ް ކިުރއަށ ް ިއވެލުއަޭޝންގެ މަަސއްކަތ

ފްާސކުރުމަށެވެ. ް ިބޑ ް ޓެކިްނކަލ ެ ީޖއެމްއާރުގ ފްާސީވ 3-2 ން ިމ ވޯޓުގިައ ނެގުމެވެ. އިަދ

GMRBooKlet.indd 42 10/20/2012 9:11:51 AM

43

ކަމިާއ، ް ކޮނަްސލްޓަންޓެއ އިައއެފީްސގެ ހަލްކްރޯއީަކ ޖެހީެނ ް ފާހަގަކޮށްލަނ ީމގިައ

ް އެފަރާތުނ ވުމާއެކު، ކަމެވެ. ގޮތުގިައ ެ އޮބްޒާވަރުންގ ިތީބ އެތަނުގިައ ް އެފަރާތުނ

ނަމަވްެސ ކަމެވެ. ް އިައއެފީްސއަށ ހުށަހަޅަންޖެހީޭނ ް އެކަމެއ އޮތްނަމަ ް ކަމެއ ނުރުހޭ

ވޯޓަކުން 2-3 ގެ ު އެއާއެކ ހަމަ ކަމަކަށް ނިުވއެވެ. ު މާ ބޮޑ ިމީއ ް އިައއެފީްސއަކަށ

އެ ނަމަވްެސ އޮތް ފާހަގަކޮށްފިައ ިރޕޯޓުގިައ ިއވެލުއަޭޝން ިބޑް ފްާސިވކަމަށް

ިމ އެހެންކަމުން، ބޭފުޅުންނެވެ. (ހަތަރު) 4 ވީަނ ޮސިއކުރައްވާފިައ ިރޕޯޓުގިައ

އުފެދެއެވެ. ް ުސވާލުތަކެއ ު ިއތުރ ިއވެލުއަޭޝނިާއމެދުވްެސ

ކޮންޓްރެކްޓް އެވޯޑްކުރުން

ް ޮސިއކުރުމަށ އެއްބްަސވުމުގިައ ެ ިދނުމުގ ް ކުއްޔަށ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ •

ެ އ ް ނޭނިގ ޮސިއކުރުމަށ ް އޮތްއެއްޗެއ އެއްބްަސވުމުގިައ އެ ް އެމްއީޭސއެލްއަށް އެންގުމުނ

ާ އ ާ ބޯޑު އުވާލ އެ ް ކުރުމުނ ު ކިުރއެވެ. ބޯޑުން ިއންކާރ ު ިއންކާރ ް ުނ ކުންފީުނގެ ބޯޑ

ް ވަގުތުން ަސރުކާރުނ ހަމަ ބާއްވާ، ް ބޯޑުގެ ބައްދަލުވުނ އެ އެކުލަވާލާ، ް ވަގުތުނ ް ބޯޑެއ

ް މެންބަރުނ ގެ ު ބޯޑ އިަދ ރުހުން ިދނެވެ. ް އެއްބްަސވުމުގިައ ޮސިއކުރުމަށ ް ގޮތަށ ބޭނުނިްވ

އެއްބްަސވުމުގިައ ކިުރއެވެ. ޮސިއވްެސ އެއްބްަސވުމުގިައ އެ ހިާޟރުވެ، ް އީޮފހަށ ރީައްސ

އެއްބްަސވުން އެ ޮސިއކިުރިއރު، އެއްބްަސވުމުގިައ އެ އިަދ ރުހުނިްދނިްއރު، ޮސިއކުރަން

ެ ިދރާާސކުރުމުގ ބަލިައ، ް މައަްސލަތައ ިއޤިްތާޞީދ އިަދ ޤާނީޫނ އޭގިައހިުރ ބަލިައ،

އެއްބްަސވުމީަކ އެ އިަދ ނިުލބެއެވެ. ް މެންބަރުންނަކަށ ެ ބޯޑުގ ކުންފީުނގެ ް ފުރަުޞތެއ

ނުވަތަ ޯ އެއްބްަސވުމެއްތ ާ އެކުލިެވފިައވ އޮތްގޮތަށް ު މްަޞލަޙަތ ެ އެންމ ކުންފީުނގެ

ނުވެއެވެ. އެނިގފައެއްވްެސ ް މެންބަރުންނަށ ެ ބޯޑުގ ކުންފީުނގެ ވްެސ ޯ ނޫންތ

ބައްދަލުވުން ގެ ު ބޯޑ އެ އެކުލަވިާލގޮތީަކ، ު އާބޯޑ ގޮތީަކ، އުވިާލ ު ބޯޑ ެ އެމްއީޭސއެލްގ •

ޭ ބެހ ާ ކުންފުންޏ ިނނިްމގޮތީަކވްެސ ް ޮސިއކުރަނ އެއްބްަސވުމުގިައ އިަދ ބޭއިްވގޮތީަކ،

ާ ގަވިާއދ ާ ިހންގ އިަދ ާ ގަވިާއދ އާަސީސ ެ އެމްއީޭސއެލްގ މާއްދާތަކާ، ިގނަގުނަ ެ ޤާނޫނުގ

ކަންކަމެވެ. ާ ކޮށްފިައވ ް ިޚލާފަށ

GMRBooKlet.indd 43 10/20/2012 9:11:52 AM

44

ް އެއްބްަސވުމުގިައ ޮސިއކުރުނ ް ިޚލާފަށ މިާލއްޔަތު ޤާނޫނިާއ

ް ޤާނޫނަށ ު މިާލއްޔަތ ެ ދައުލަތުގ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ު ދުވަހ ހޯމަ 28 ޖޫން 2010ީވ •

ިދނުން، ގެރެނީްޓ ނެގުމިާއ ފިައާސ ް ދަރަންޏަށ ް ދައުލަތުނ ހުށަހަޅިައ، ިއްސލާހެއް

ް އޫުޞލުތަކެއ ޢަމަލުކުރާނެ ު އެއާމެދ ިވއްކުމިާއ ް ހުއްދަކުރިެވގެނ ާ މުދ ެ ދައުލަތުގ އިަދ

ދޭންވީާނ، ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ް މުދަލެއ "ދައުލަތުގެ އޭގެތެރޭގިައ ކަނޑައިެޅއެވެ.

ެ ދޫކޮށްލަންވީާނ....ރައިްޔތުންގ ކުއްޔަށް ދޭންވީާނ ނުވަތަ ނުވަތަ ިވއްކާލަންވީާނ، ނުވަތަ

ކަމުގިައ ގޮތުގެމިަތން" ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނެއްގިައ ކަމާބެހޭ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ

ފްާސކުރެވުނެވެ.

ެ ރައިްޔތުންގ ބަހްުސ ެ ިބލްގ ހުށަހިެޅ، ގިައ 4 ނޮވެމްބަރު 2009 ު ިއްސލާޙ ިމދެންނެވުނު •

ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ޕީާޓތަކުގ ު ިއިދކޮޅ އިެއރު އިަދ ދިަނކޮށް، ް ކިުރއަށ މިަޖީލހުގިައ

ެ މަޖީްލހުގ އޮތިްއރު، ިމކަމުގިައ ް އެނގެނ ފްާސވާނެކަން ު ިބލ އޮތިްއރު، ިމ މިަޖީލހުގިައ

ް ަސރުކާރުނ ިމިއްސލާހަށްވްެސ މިަޖީލހަށިާއ ނިެތ ް ހޯދުމެއ ް މްަޝވަރާއެއ އެއްވްެސ

ގޮންޖީެހއެވެ.

އެމްއީޭސއެލް ކިުރން ެ ކުރެއްވުމުގ ު ތްަޞީދޤ ު ިއްސލާހ ފްާސވުމާއެކު، އެ ު ިއްސލާހ ިމ •

ކުއްޔަށިްދނުމިާއ ު އެއަރޕޯޓ ތެރިެއން ެ ބޭފުޅުންގ ިތއްބިެވ ބޯޑުގިައ ކުންފީުނގެ

ް ބޭފުޅުނ ް އެހެނ ބަދަލުގިައ ެ އޭގ އިަދ ވިަކކުރެއިްވއެވެ. ް ުނ ބޯޑ ް ބޭފުޅުނ ު ިއިދކޮޅ

ެ ބޯޑުގ ް ވަގުތަށ ް ވަގުތުނ ް ުނ ބޯޑ އެކުލަވާލެއިްވ ް އަލަށ ޢައްޔަންކުރެއިްވއެވެ.

އެގީްރމަންޓުގިައ ެ ިދނުމުގ ް ކުއްޔަށ ް ިދގުމުއްދަތަކަށ ު އެއަރޕޯޓ ބާއްވާ، ް ބައްދަލުވުމެއ

ް ޗެއަރމަނ ު އައ ެ ފްާސކުރައްވިައ، ބޯޑުގ ިލއަުޝން ިރޒޮ ު ބޭނުންވާ ބޯޑ ް ކުރުމަށ ޮސިއ

ޮސިއކުރެއިްވއެވެ. އެއްބްަސވުމުގިައ ް ަސީލމ ް ިއބްރީާހމ

ޤްަޞދުގިައ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ެ އޭރުގ ނުވަން، ިކޔަމަން ް ޤާނޫނަށ ިމކަމީަކ އިަދ •

ް އަލުނ ނުކުރައްވާ، ތްަޞީދޤު ު ިއްސލާހ ިމދެންނިެވ ބެލެވީެނ ކަމުގިައ ް ކަމެއ ކުރެއިްވ

ް ހަމައެގޮތަށ ު އިެއްސލާހ 26 އޯގްަސޓް 2010ގިައ ފޮނުއްވުމުން، ް މިަޖީލހަށ ް ިވްސނުމަށ

ފަހުން، ެ އެންމ ިބލް ތްަޞީދޤު ނުކުރެއްވުމުންނެވެ. އެ ފްާސކުރެއްވުމުންވްެސ ް އަލުނ

GMRBooKlet.indd 44 10/20/2012 9:11:53 AM

45

ިޑެސމްބަރު 10 ކުރަން ު ތްަޞީދޤ ް ިބލ އެ ިދޔީައ ް ވެގެނ ް ނީަތޖާއަކަށ އިާޚރު

SC-C/27/2010 ްނަންބަރު ިއނ ާ ޤިަޟއްޔ ގެ ު ުސޕީްރމްކޯޓ ު 2010 ވަނަ ދުވަހ

ކުރުމެވެ. ް ޙުކުމ ް މައްޗަށ ެ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ

ބަޔާންކުރާ، މާއްދާގިައ ވަނަ 13 ެ ޤާނޫނުގ ެ މަނާކުރުމުގ ހުއްޓުވުމިާއ ް ކޮރަޕަްޝނަށ ިމީއ •

ާ ފިައދ ެ ކަމެއްގ (އެއްވްެސ) ް އޮތ ް ިލބެނ ް ފިައދާއެއ ް ދައުލަތަށ ނުވަތަ ް "ރައިްޔތުންނަށ

ް ފިައދާއަށ ް އޮތ ް ިލބެނ ނުވަތަ ގޮތަކަށް، ނިުލބޭ ް ދައުލަތަށ ނުވަތަ ް ރައިްޔތުންނަށ

ޕްރޮޖެކްޓިާއ މިުޅ ް އެގީްރމެންޓެއްކަނ ާ ކޮށްފިައވ ިލބޭގޮތަށް" ް އިުނކަމެއ (އެއްވްެސ)

އެނގެއެވެ. ބަލިައލުމުން ް އެގީްރމަންޓަށ

ް ީޖއެމްއާރަށ ު އެއަރޕޯޓ ދޭހަވީަނ ބަލިާއރު ް ގޮތަށ ާ ިހނގާފިައވ ް މުޢާމަލާތ ިމ މިުޅ •

ެ މިަޖީލހުގ ގްަސތުގިައ އިަދ ނޫންކަމެވެ. ު ރަނގަޅ ް ިނޔަތ ެ ަސރުކާރުގ ިދނުމުގިައ

ް އެދެވޭގޮތަށ ެ އެންމ ް ދައުލަތަށ ިދވިެހ ިދވިެހންނިާއ ދެކޮޅުހިެދކަމެވެ. ިނންމުމަކިާއ

ނެތްކަމެވެ. ިވްސނާފިައ ް ގެނިްދއުމަށ ް ކަންކަނ

ް ަސރުކާރުނ ް ކަންތައްތަކެއ ިގނަގުނަ ިޚލާފަށް ގަވިާއދާ ޤާނޫނިާއ ެ ހަމައެހެންމ އިަދ •

ު ިއިދކޮޅ ާ ގިުޅފިައވ ު ިއންޒާރ ެ އުވާލާނެކަމުގ ް އެއްބްަސވުނ އިަދ ކުރަމުނިްދޔިައރުވްެސ،

ކިުރއަށިްދޔީައ، ް އެއްބްަސވުމިާއގެނ ް ީޖއެމްއާރުނ ދެމުނިްދޔިައރުވްެސ ް ިއއިްތޙާދުނ

އެކުންފިުނ ޔިާއން ކިުރނަމަވްެސ ިއނިްޑ ް ކަމެއ ު ބޮޑ ެ ިޚލާފު ިކތަންމ ޤާނޫނާ ް އެފަރާތުނ

އެފަދަ ނަމަ ް އެހެންނޫނ ބޮޑުކަމުންނެވެ. ު ިމންވަރ ް އޮތ ް ޔީަޤންކަނ ެ ކަމުގ ިޙމާޔަތްކުރާނެ

ް ކުންފުންޏަކުނ ިވޔަފިާރ އެއްވްެސ ް ކުރާކަށެއ ް ިއންވްެސޓްމަންޓެއ ު އެހާބޮޑ ޙާލަތެއްގިައ

އެއްބަހެއްނުވާނެއެވެ.

GMRBooKlet.indd 45 10/20/2012 9:11:54 AM

46

6 ޗެޕްޓަރ

ު މަގ ދާންޖެހޭ ް ކިުރއަށ

އީެއ: ގޮތެކެވެ. ިތން އީޮތ ް ަސރުކާރަށ މައަްސލާގިައ ގެ ު ީޖއެމްއާރ

ނުވަތަ ިދއުން، ް ކިުރއަށ ް އޮތްގޮތަށ ް އެއްބްަސވުނ •

ަ ނުވަތ ހޯދުން، ް ޙައްލެއ އެދެވޭ ް ވާހަކަދައްކިައގެނ •

ބިާޠލުކުރުމެވެ. ް އެއްބްަސވުނ •

ގެންދިެވދާނެތޯ؟ ް ކިުރއަށ ް އޮތްގޮތަށ ް އެއްބްަސވުނ

ް އިައލެންޑ އަށިާއ، ް އެމްއީޭސއެލ ަސރުކާރަށިާއ، ް ަސބަބުނ ެ ިދނުމުގ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ް ިލބޭނެކަމަށ ް ިވޔަފިާރތަކަށ އިެކއިެކ ު ތަފާތ ެ ހުޅުމާލޭގ މާލެއިާއ އްެސީޓއޯއަށިާއ، އިެވއަޭޝނަށިާއ،

ް ކިުރއަށ ް އޮތްގޮތަށ ު ިމހާރ ް އެއްބްަސވުނ ް ހުރުމުނ ް އެހެނ ް ގެއްލުންތައ ބަޔާންކުރެވުނު މީަތގިައ

ް ީޖއެމްއާރުނ ް އޮތްގޮތުނ ް އެއްބްަސވުނ ު ިމހާރ އެނގެއެވެ. ް ާސފުކޮށ ް ވަރަށ ް ނުގެންދެވޭނެކަނ

ް ިއތުރަށ ް ީމހުންނަށ އެ ޖެހީެނ ިމ ދައުލަތުން ނަގިާއރު ފިައދާ ެ ޑޮލަރުގ ް ިބިލޔަނ ް އެތަކެއ

ފިައާސދޭށެވެ!

ހިޯދދާނެތޯ؟ ު ވާހަކަދައްކިައގެން ހައްލ

ެ އެންމ އީެއ ް ހޯދުނ ޙައްލު ް ވާހަކަދައްކިައގެނ ު ީޖއެމްއާރާއެކ ދެކޭގޮތުގިައ ފަރާތްތަކުން ް ބައެއ

ހޯދުމިާއ، ް ގޮތްތައ ިއތުރުވާނެ އާމްދީަނ ިލބޭ ް ަސރުކާރަށ ވާހަކަދައްކިާއރު ް ިމގޮތުނ ބުއިްދވިެރގޮތެވެ.

ިމ ދެކޭގޮތުގިައ ު އަޅުގަނޑ ކަންކަން ިހމެނެއެވެ. އެހެންނަމަވްެސ ފަދަ ް އެޅުނ ް ރަންވޭއެއ ު އައ އިަދ

މައަްސލައެކެވެ. ޚުޠޫރަތްތިެރ ވަރަށްވުރެ ހައްލުކުރެވޭ ް ވާހަކަދައްކިައގެނ ު ީޖއެމްއާރާއެކ މައަްސލައީަކ

GMRBooKlet.indd 46 10/20/2012 9:11:54 AM

47

ގޮތުންނިާއ ިސޔީާސ ގޮތުންނިާއ، ިއޤިްތާޞީދ ގޮތުންނެވެ. ެ ރައްކާތިެރކަމުގ ަސލާމަތިާއ ޤައީުމ

ހިޯދނަމަވްެސ ް ިމހާރު ުސލްޙަވިެރ ޙައްލެއ އިަދ ވާ ގެއްލުމުގެ ބޮޑުކަމުންނެވެ. ް ގޮތުނ ް ޕްލޮމިެޓކ ިޑ

މައަްސލަ ިމ ް އަލުނ ް ބޮޑުކަމުނ ެ ގެއްލުމުގ ިލބޭ ް ދައުލަތަށ ިދވިެހ ް ަސބަބުނ ެ އެއްބްަސވުމުގ ިމ

ީމގެ ެލްގެ ަސބަބުންނެވެ. މޮޑ ގެންގުޅޭ ިވޔަފީާރގެ އޫުޞލުތަކިާއ ް ފެންމިަތވާނީެތއެވެ. ީޖއެމްއާރުނ

ް ވާހަކަދައްކިައގެނ ބަލިާއރު ް އޫުޞލަށ ޢަމަލުކޮށްފިައވާ ީޖއެމްއާރުން ް ިހާސބަށ ިމހިައ ް ިއތުރުނ

ިތީރގިައ ިމވީަނއެވެ. ް ިމާސލުތައ ެ އެކަމުގ ނެތެވެ. ް އުނީްމދެއ ެ ހައްލުހޯދޭނެ ކަމުގ

ެ ކަމުގ ޢަމަލުކުރާނެ ް ބަދަލަކަށް ީޖއެމްއާރުނ އެއްބްަސވުމަށް ގެނެވޭ ް ވާހަކަދައްކިައގެނ •

ް ީޖއެމްއާރުނ ް އެއްޗެއ ާ ިލޔެފިައވ ް ކަޅާހުދުނ އެގީްރމަންޓްގިައ ކުޑައެވެ. އުނީްމދު

27% އާމްދީަނިއން ެ ތެލުގ ދަންނަވާނަމަ ް ިމާސލަކަށ ބަދަލުކުރާނެއެވެ. ު ބޭނުނިްއރަކ

އިެއރެއްގިައ ބަދަލުކުރުވާފައެވެ. އޮތްނަމަވްެސ އެކަން އެއީޮތ ް ދޭންޖެހޭނެކަމަށ ް ަސރުކާރަށ

ު ހުނަރ ބަދަލުކުރިެވދާނެ ް ިވްސނުނ ެ ިއްސވިެރންގ ެ ަސރުކާރުގ ަސރުކާރަކިާއ އޮންނަ

އެނގެއެވެ. ް ރަނގަޅަށ ް ީޖއެމްއާރަށ

ް ކަންކަނ ިވޔަފީާރގެ ބަލިާއރު، ނަޒަރުން ެ ރައްކާތިެރކަމުގ ަސލާމަތިާއ ޤައުމުގެ •

ނޫނެވެ. ް ކަމެއ ކޮށްގެންވާނެ އެއްގޮތަކަށްވްެސ ިނންމުމީަކ ް ވާހަކަދައްކިައގެނ

ް ބިާޠލުކުރުނ

ނެތެވެ. ިތީރގިައ ް ގޮތެއ ް އެހެނ ު ިއތުރ ާ ިފޔަވ ް ބިާޠލުކުރުނ ް އެއްބްަސވުނ އަޅުގަނޑު ދެކޭގޮތުގިައ

ް ބިާޠލުކުރުމުނ ް އެއްބްަސވުނ އިަދ ަސބަބުތަކެވެ. ބިާޠލުކުރަންޖެހޭ ް އެއްބްަސވުނ ިމވީަނ ބަޔާންކޮށްފިައ

ް ކަންތައ ު ބަދަލިާއމެދ އެ ބަދަލެއްވާނަމަ ދައްކަންޖެހޭ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ފަރާތުނ ެ ަސރުކާރުގ ިދވިެހ

ގޮތެވެ. ކުރާނެ

ް ވުނ ް އެއްބްަސވުމަކަށ ނުރައްކާތިެރ ް ަސލާމަތަށ ޤައީުމ

ހަމައެކިަނ ް އޮތ ރާއްޖޭގިައ ވިާއރު، ް ފަތުރުވިެރކަމަށ މިައނާރީަކ ެ ިއޤިްތާޞދުގ ެ ރާއްޖޭގ •

ެ ބޭރުގ ް ގޮތަކަށ ނުއޮންނަ ު ކޮންޓްރޯލ ެ ަސރުކާރުގ ު ބަނދަރ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ވިައގެ

ް ނަޒަރަކުނ ިއޤިްތާޞީދ އިަދ ބިެލނަމަވްެސ ް ނަޒަރަކުނ ަސލާމީަތ ިދނުމީަކ ް ފަރާތަކަށ

GMRBooKlet.indd 47 10/20/2012 9:11:55 AM

48

ނުރައްކަލެކެވެ. ް އޮތ ް ަސލާމަތަށ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ބިެލނަމަވްެސ

ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން ދަތުރެއްގިައ ު ިސއްރ ެ ިކތަންމ ު ވިެރއަކ ެ ދައުލަތުގ ު ިމއަދ •

ެ ރާއްޖ ދަތުރެއްގިައ ު ިސއްރ ެ ިކތަންމ ު ިއްސވިެރއަކ ެ ބޭރުގ ފުރާވަޑިައގަތްަސ،

ނިުހނގާނެއެވެ. ް ކަމެއ އެއްވްެސ އެފަދަ ގޮތަށް ނޭނގޭ ް ޔާއަށ ިއނިްޑ ވަޑިައގަތްަސ

ިމާސލެކެވެ. ެ އެންމ ހަމަ ިމީއ

ް ވުނ ް އެއްބްަސވުމަކަށ ާ ކޮށްފިައވ ނިުވްސނާ ް ވަރަށ ާ އެކީަށގެންވ

ފީެށ ް މަަސއްކަތ ެ ހޯދުމުގ ު ބަޔަކ ތަރައީްޤކުރާނެ ާ ިހންގ ު ވިައގެބަނދަރ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

އެހެންމެ ހަމަ ތެރޭގައެވެ. އިަދ ާ 2 ހަފުތ ެ އެންމ ާ ޙަވާލުވެވަޑިައގެންނިެވތ ވިެރކަމިާއ ު ނީަޝދ

ް ކޮށ އެވޯޑުވްެސ ިއވެލުއޭޓްކޮށް ކަނޑިައ، ިބޑު ތެރޭގިައ ދުވްަސ 4 ެ އެންމ ާ ހުށަހިެޅތ ު ިބޑ

ކަމުގިައ އެކަހިެރކޮށް، ް މްާސޓަރޕްލޭންތައ ހިުރ ތައްޔާރުކޮށްފިައ ް އަގީުދގެނ ު ބޮޑ އެވެ. ިނންމީާލ

އީޮތ ް އެއްބްަސވުނ މިުޅ މުޢާމަލާތެކެވެ. ކިުރ ނިެތ ް ވަޒަންކުރުމެއ ް ގެއްލުނ އިާއ ާ ފިައދ ހިުރ

ިދރާާސކުރުމުންނިާއ ް އެއްބްަސވުނ ެ ިދނުމުގ ް ކުއްޔަށ ު އެއަރޕޯޓ ު ިމހާރ ނަމަވްެސ ިސއްރުކޮށްފައެވެ.

ް ދުވަހަށ ް ދުވަހުނ ފެންނަމުން، އިަދ ދީަނ ް ގެއްލުނ ިލބޭ ް ޤައުމަށ ް ޢަމަލުކުރާ ގޮތުނ ް ީޖއެމްއާރުނ

ާ ލްަސވ މިުހންމެވެ. ް ބިާޠލުކުރުނ ް އެއްބްަސވުނ ިމ ނިެތ ް ލްަސކުރުމެއ ީވމާ، ިއތުރުވަމުންނެވެ.

ާ ިއްސކުރ ް އެދުނ އިަމއްލަ ދުވަހެކެވެ. ާ ިއތުރުވ ު ޢަދަދ ދޭންޖެހޭ ގޮތުގިައ ެ ބަދަލުގ ދުވަހީަކ ެ ކޮންމ

ދުވަހެކެވެ. ާ ީދލާލ ް ީޖއެމްއާރުކޮޅަށ ު ީމހަކ

ް މްަޞލަޙަތު ފުށުއެރުނ

ް ިއްސވިެރއަކަށ ޕްރިައވެޓިައޒަޭޝން ކިޮމީޓގެ ިނނިްމ ް ޕްރިައވެޓިައޒް ކުރަނ ް އެއަރޕޯޓ •

މަހްމޫދު ރީާޒއެވެ. ް ހުންނީެވ އަލްފިާޟލ

ިސިވލް އިެވއަޭޝން ފަރާތީަކ ާ ބަލަހައްޓ ް ރިެގއުލޭޓްކޮށ ކަންކަން ާ އެއަރޕޯޓުގެ އެންމެހ •

މަހްމޫދު ރީާޒއެވެ. ހުންނީެވ ވްެސ ް ިއްސވިެރއަކަށ ެ އެތަނުގެ އެންމ އޮތިޯރީޓއެވެ.

ާ އުފުލ ާ ިޒންމ ެ ކަމެއްގ ހިުރހިައ ިވޔަފީާރގެ ާ ިހމަނާފިައވ ިބޑުގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ •

GMRBooKlet.indd 48 10/20/2012 9:11:56 AM

49

ް ިމިންސޓަރަކަށ ިމިންސޓީްރގެ އެ ކަމަށްވިާއރު ިމިންސޓީްރ ް ިއކޮނިޮމކ ިމިންސޓީްރއީަކ

ރީާޒއެވެ. ު މަހްމޫދ ހުންނީެވ ވްެސ

އެއްބްަސވުމުގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ ް ުނ ބޯޑ ގެ ް އެމްއީޭސއެލ ް ގޮތަށ ބޭނުނިްވ ް ަސރުކާރުނ •

ެ ިއްސވ އެކުލަވާލުމުގިައ ް ބޯޑެއ ު އައ ް ބަދަލުކޮށ ު ބޯޑ ކުންފީުނގެ އެ ް ނުކުރުމުނ ޮސިއ

ިމިންސޓީްރިއންނެވެ. ް ިއކޮނިޮމކ ިއްސވެހުންނިެވ ރީާޒ ު ޙަރަކާތްތިެރީވ ވްެސ މަހްމޫދ

ު މަޢުލޫމާތ ް މުޚާތަބުކޮށ ާ ވީަޞލަތްތަކ ާ ޚަބަރުފަތުރ ު ޮސިއކުރުމަށްފަހ އެއްބްަސވުމުގިައ •

އެވެ. ރީާޒ ު މަހްމޫދ ވްެސ ދެއީްވ

ިއޤިްތާޞީދ ގެ ު ނީަޝދ ހުންނީެވ ް ިއްސވިެރއަކަށ ކިޮމީޓގެ ިއވެލުއަޭޝން ް ިބޑ •

ިއްސ ެ އެންމ ެ ަސރުކާރުގ ް ިއޤިްތާޞީދގޮތުނ ިޝޔާމެވެ. ޢީަލ ް އަލްފިާޟލ މީުޝރު

ލަފާދާރެވެ. ް އެއ

ް ކޮށްފިައވިަނކޮށ ު ފޭލ ު ިބޑ ް ޓެކިްނކަލ ެ ީޖއެމްއާރުގ ކިޮމީޓން ކިުރ ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ •

ު ިބޑ އެ ނަގާ، ް ވޯޓެއ ް އަލުނ ު ިބޑާމެދ ެ ީޖއެމްއާރުގ ް ަސބަބުނ ެ ނުފޫޛުގ އިެކއިެކ

ިދނެވެ. އެއަރޕޯޓުވްެސ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ފަހުނ ެ އެންމ ް ބަލިައގެނ

ް ވުނ ް ިނންމުމަކަށ ު ިޚލާފ ޤާނޫނާ ެ މިާލއްޔަތުގ

ިލބޭނެ ް ދައުލަތަށ ް ހުށަހެޅުންތަކުނ ހުށަހިެޅ ް ފަރާތްތަކުނ ް އެހެނ ިބޑުކިުރ ް އެއަރޕޯޓަށ .1

ފިައާސ ެ އަދަދެއްގ ު ބޮޑ ް އެޑްވާންްސކޮށ އެނގިޭއރު، ިއތުރުވާނެކަން ް މާބޮޑަށ އާމްދީަނ

ެ އެންމ ް ދައުލަތަށ ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުގ ެ މިާލއްޔަތުގ ިދނުމީަކ ު އެއަރޕޯޓ ް ދޭބަޔަކަށ

ު ދެކޮޅ ކުރުމިާއ ާ ލިާޒމުކުރ ޤާނޫނު ެ މިާލއްޔަތުގ ް ިދނުމަށ ް އޫުޞލުނ ފިައދާކުރިަނިވ

ިނންމުމެކެވެ.

ް ވުނ ް ިނންމުމަކަށ ު ިޚލާފ ޤާނޫނާ ބެހޭ ާ ކުންފުންޏ

ު ބޮޑ ު އަގ ެ އެންމ ކުންފީުނގެ ު އެއަރޕޯޓ ހުޅުލެއީަކ ބަނދަރިާއ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ މާލޭގ

ިމ ހިެދއެވެ. ު ދެކޮޅ ާ އެކަމ ބޯޑުން ް އުޅުމުނ ް ދޭނ ް ީޖއެމްއާރަށ ނުއަގުގިައ ާ އެމުދ މުދަލެވެ.

GMRBooKlet.indd 49 10/20/2012 9:11:56 AM

50

ޢައްޔަންކިުރއެވެ. ް ަސރުކާރުނ ް ބޯޑެއ ނުހަދާނެ ު ދެކޮޅ ް ބަދަލުކޮށ ު ބޯޑ ް ަސބަބުނ ެ ދެކޮޅުހެދުމުގ

ް އޮތ ު މްަޞލަޙަތ ެ އެންމ ކުންފީުނގެ އީެއ ވީަނ، ކޮށްފިައ ޮސިއ އެއްބްަސވުމުގިައ ް ުނ ބޯޑ ު އައ

އެ އެކުލަވިާލގޮތިާއ، ު ބޯޑ ު އައ ގޮތިާއ، އުވިާލ ު ބޯޑ ެ އެމްއީޭސއެލްގ ނިެތއެވެ. ް ބެލުމެއ ް ގޮތްކަނ

ހިުރހިައ ިމ ޮސިއކުރަން ިނނިްމގޮތިާއ، އެއްބްަސވުމުގިައ އިަދ ބޭއިްވ ގޮތިާއ، ް ބައްދަލުވުނ ެ ބޯޑުގ

ާ ކޮށްފިައވ ް ގޮތަށ ާ ފުށުއަރ ާ މާއްދާތަކ ިގނަގުނަ ެ ޤާނޫނުގ ބެހޭ ާ ކުންފުންޏ ވްެސ ކަންތައްތަކީަކ

ކަންކަމެވެ.

ް ވުނ ް އިާއ ޤާނޫނާ ިޚލާފު ިނންމުމަކަށ ޤާނޫނުއާަސީސ

ގޮތުގިައ ގެ ު ިޑވަލަޕްމަންޓް ޗާޖ ް އެއަރޕޯޓ ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ާ ބޭރަށް ފުރ ރާއްޖިެއން

ޤާނޫނުއާަސީސގެ ނަގާ 2 ޑޮލަރީަކ ގޮތުގިައ ގެ ިއނުްޝއަރެންްސ ޑޮލަރިާއ ާ 25 އެމިެރކ ާ ނަގ

ޓެކްްސ ް އަތުނ ެ ރައިްޔތުންގ މެނީުވ ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނެއްގ ާ ފްާސކުރ ް (މިަޖީލހުނ ާ މާއްދ 97 ވަނަ

ބޭރަށް ރާއްޖިެއން ް އެއަރޕޯޓަކުނ ެ ރާއްޖޭގ 71/78 (ިދވިެހ ު "ޤާނޫނު ނަންބަރ ނުނެގުން) އިާއ

ް ިނންމުމެއ ް ިޚލާފ ާ އ ޤާނޫނު) ނެގުމާބެހޭ ު ޗާޖ ާސރިވްސ ް އެއަރޕޯޓ ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރުންގ ާ ފުރ

ް ކޯޓުނ ިސިވލް ވްެސ ް ކަމަށ ް ފިައާސއެއ ނުނެގޭނެ ދަށުން ެ އެއްބްަސވުމުގ ިމީއ އިަދ ކަމިާއ،

ފަހަނައަޅިައ ވްެސ ު މުއްދަތ ކުރަންޖެހޭ ު ިއްސިތއުނާފ ާ ިނޔ އެ އިަދ ވެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ިނޔާ

ގްޮސފިައވެއެވެ.

ު އެންމެ މުނަާސބު ވަގުތ

ަސބަބީަކ: ވަގުތެވެ. ު މުނަާސބ ެ އެންމ ް ބިާޠލުކުރަނ ް އެއްބްަސވުނ ިމީއ،

ް ަސރުކާރަކަށ ާ ބިައވިެރވ ވްެސ ް ޕީާޓއެއ ހިުރހިައ ް އެހެނ ާ ިފޔަވ ީޕ އެމީްޑ ިމަސރުކާރީަކ •

ް އޫުޞލުނ ހަމަހަމަ ބުރަވްެސ ިހތްހަމަޖެހުމިާއ ިލބޭ ް ބިާޠލުކުރުމުނ ް އެއްބްަސވުނ ވީާތވެ،

ިހއާްސކުރަންޖެހޭނީެތއެވެ.

ް ކިުރއަށ ބިާޠލުނުކޮށިްފނަމަ ް އެއްބްަސވުނ ކިުރން ެ ވަގުތުގ ާ އެކީަށގެންވ ެ ިއނިްތޚާބުގ •

ިއނިްތޚާބީަކ އެ ިއއިްތހާދު ހަދާ، ް ދެކޮޅަށ ާ ީޖއެމްއާރ ވީާނ ު ިއނިްތޚާބ އޮތް ިރޔީާސ

ނުފެންނަ ފެންނަ ބޭއްވޭ ް މައްޗަށ ެ ނެގެހެއްޓުމުގ އުވާލުމިާއ ް އެއްބްަސވުނ ގެ ު ީޖއެމްއާރ

GMRBooKlet.indd 50 10/20/2012 9:11:57 AM

51

ވޯޓަކަށެވެ.

ނަމަ ބިާޠލުނުކޮށިްފ ް އެއްބްަސވުނ ކިުރން ެ މުއްދަތުގ ާ އެކީަށގެންވ ެ ިއނިްތޚާބުގ •

ދެކޮޅުވިެރ ާ ީޖއެމްއާރ ނުވަތަ ް ފަރާތަކަށ ާ ވަކާލާތުކުރ ް އެއްކޮޅަށ ާ ީޖއެމްއާރ ިއނިްތޚާބުގިައ

ް ވުނ ު ީޖއެމްއާރ ް ފަރާތަކަށ ކެމްޕިެއނަށް ބޮޑިެތ ފިައާސގެ ޢަދަދު ދޭ ެ ފަރާތްތަކުގ ާ ނުވ

ތެރޭގިައ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ް ަސގާފަތެއ ެ ގަނިެވއްކުމުގ ު ވޯޓ އެކީަށގެންވެއެވެ. ް ވަރަށ

ު ތަޣައްޔަރ ް ިއތުރަށ ް މްަސރަޙ ިސޔީާސ އިަދ ނުރައްކާތިެރ ިމީއ އަށަގެންފިައވިާއރު،

ފެނެއެވެ. ް ކަމެއްކަމަށ ވެގެންދާނެ

ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކިައ ް ގުޅުނ އޮންނަ ު ދެމެދ ާ ޔާއ ިއނިްޑ

ް ކަމެއ ކުރަންޖެހޭ

ިނމީެނ ވާހަކަތައް ގްޮސ ދެކެވޭ ދެމެދުގިައ ު ޤައުމ ދެ ް ިދންފަހުނ ު ީޖއެމްއާރަށް އެއަރޕޯޓ •

ަސރުކާރަށްވްެސ ިއްސވިެރންނިާއ ެ ަސރުކާރުގ ެ ޔާގ ިއނިްޑ ިހާސބުގައެވެ. ާ ީޖއެމްއާރ

ް މުޢާމަލާތަކަށ ިވޔަފީާރގެ ާ އެއިްކބާވެގެންވ ް ިއނާްސފުނ ފެންނީަނ މައަްސލަ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ް ކަމެއްގެ ގޮތުގިައހެނ ާ ގިުޅލާމިެހފިައވ ާ ގުޅުމ އޮންނަ ދެމެދުގިައ ެ ޤައުމުގ ބޮޑަށް ދެ ް ވުރެނ

ކަމުން، ް އެހެނ ީހވެއެވެ.

ް ިނމުމަކަށ ް އެއްބްަސވުނ

ދެ ް ގެނައުމުން ވަގީުތ ގޮތުނ

އޮންނަ ދެމެދުގިައ ެ ޤައުމުގ

ެ ވަރެއްގ ކޮންމެވްެސ ް ގުޅުމަށ

އިައނަމަވްެސ ް ީހނަރުކަމެއ

ުވާނެއެވެ. ބޮޑ ާ އަަސރު މ އެދެވޭ ާ ކުރ ް ގުޅުމަށ ެ ޤައުމުގ މްުސތަޤްބަލުގިައ ދެ

ވްެސ ް ލިުއތައ އިެކއިެކ އިާއ އީެހ ދޭ ް ރާއްޖެއަށ ޔިާއން ިއނިްޑ އެހެންމެ، ހަމަ •

ް ފަރާތުނ އެ ގޮތަކުންނެވެ. ާ ކަންކުރ ު މެދ ީޖއެމްއާރާ ގިުޅލާމެހީޭނ މްުސތަޤްބަލުގިައ

ާ ބޭނުންވ ް ގެންނަނ ް އެއްބްަސވުމަށ އިާއ، ޯ ނޫންތ ނުވަތަ ޯ ދޭތ ް ަސރުކާރުނ ދޫ ާ ބޭނުންވ

GMRBooKlet.indd 51 10/20/2012 9:11:58 AM

52

ަ ނުވަތ ޯ އާކޮށްދޭތ ް އެއްބްަސވުނ ް އިަދ އެންމެ ފަހުނ އިާއ، ޯ ނޫންތ ނުވަތަ ޯ ގެނޭތ ު ބަދަލ

އަށެވެ. ޯ ނޫންތ

އެހިެނހެން ެ ޔާގ ިއނިްޑ ާ ހަރަކާތްތިެރވ ރާއްޖޭގިައ ް ަސބަބުނ ެ އެއްބްަސވުމުގ ެ ީޖއެމްއާރުގ •

ް ީހނަރުކަނ ކުންފިުނތަކަށްވްެސ ާ ަޝއުޤުވިެރވ ިއންވްެސޓްކުރަން އިަދ ކުންފިުނތަކިާއ

ެވެ. ބޮޑ ު ފުރަުޞތ ެ ބަދަލުވުމުގ ް ދެކޭގޮތ ް ޢާންމުނ ު މެދ ކުންފިުނތަކިާއ އެ އިައްސ،

ބުރުއަރާނެއެވެ. ް ގުޅުމަށ ދެމެދުގިައ އޮންނަ ެ ޤައުމުގ އަނެއްކާވްެސ ދެ ވެއްޖެނަމަ ް އެގޮތަށ

ރާއްޖޭގިައ ް ކުންފިުނތަކުނ ް އެތަކެއ ެ ޔާގ ިއނިްޑ ހިެދ ާ މައަްސލައ ެ ީޖއެމްއާރުގ ިމހާރުވްެސ

ހުއިްޓފައެވެ. ވީަނ ް ިވޔަފިާރތަކެއ ް އެތަކެއ ާ އެއްބްަސވެފިައވ ހުށަހަޅާ، ް ކުރަނ

ު ދެމެދ ާ ރާއްޖެއ އިާއ ާ ިއނިްޑއ ް ހުރުމުނ އެހެން ް ކަންކަނ ބަޔާންކުރެވުނު މީަތގިައ •

ް އެއްބްަސވުނ ިމ ވްެސ ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކިައ ް ގާތްގުޅުނ އޮންނަ ް ޒަމާނުއުްސރެނ

އޫުޞލުންނެވެ. ޯ ބ ިހިތބްޭސ ހޯދުމަށްޓަކިައ ާ ިޝފ ގެންނަންޖެހެއެވެ. ް ިނމުމަކަށ

އޫުޞލުންނެވެ. ާ ކަނޑާލ ް ގުނަވަނ ާ ކެނަްސރުޖިެހފިައވ ރައްކަލަށްޓަކިައ ނަފުްސގެ

ެ ޤައުމުގ ދެ ް ގޮންޖެހުމަށްވުރެނ ވަގީުތ ކިުރމިަތިވ ް ފޮނުވާލުމުނ ިވޔަފިާރވިެރން ާ ވޯރ

ޙިާޞލުކުރަމުންނެވެ. ް ިޢބްރަތ ް ބޮޑުކަމުނ ެ ގުޅުމުގ ބަދިަހިވ ް ފަހުނ ދެމެދުގިައ

ް މަނާކުރުނ ް ތައ ު އެއަރޕޯޓ ު ިއތުރ

ސ.ގަމިާއ، ތެރޭގިައ ު 25 އަހަރ ް އޮތ ް ކިުރއަށ ދަށުން ެ އެއްބްަސވުމުގ ާ ވެފިައވ ީޖއެމްއާރާއެކު

ް ހެދުނ ް އެއަރޕޯޓެއ ތަނެއްގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ އެހެން އެއްވްެސ ެ ރާއްޖޭގ ިފޔަވިައ ޫ ހދ.ހިަނމާދ

މަނާކުރެއެވެ.

ް ވުނ ް ކިުރކަމަކަށ ް ދެކޮޅަށ ާ ރުހުމ ެ ރައިްޔތުންގ

ު ދެކޮޅ ގޮތެއްގިައ ު ބޮޑ ް ހާމަކަނ ް ވަރަށ ް ގިުޅގެނ ް ޕީާޓތައ ހިުރހިައ ު ިއިދކޮޅ އެއްބްަސވުމީަކ ިމ

ޮސިއކިުރ ގޮންޖަހާފިައ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ އިަދ އެފަރާތްތަކަށިާއ އިައިއރުވްެސ ް ހަދަމުނ

ފެންނަ ް ވީަޞލަތްތަކުނ ާ ފަތުރ ު ޚަބަރ މަޖައްލާތަކިާއ ންޫސ ިމއަދުވްެސ އެއްބްަސވުމެކެވެ.

GMRBooKlet.indd 52 10/20/2012 9:11:58 AM

53

ކަމެކެވެ. ދެކޮޅުހިެދ ް ިއނިްތހާއަށ ް ރައިްޔތުނ ިމީއ ބަލިާއރު ް ުތަކަށ އަޑ ިއވޭ މަންޒަރުތަކިާއ

ް އޮތްކަނ ު ފުރަުޞތ ެ ބެލުމުގ ް ިބޑެއްކަމަށ ކިާމޔާބުކިުރ ް އޮޅުވާލިައގެނ

ާ ތަޖިްރބ ެ އެފަރާތުގ ކަމަކަށް ބަރާޯސކޮށްގެންނެވެ. މިައގަނޑު ދެ ކިާމޔާބުކީުރ ު ިބޑ ް ީޖއެމްއާރުނ

ް ިބޑ ިމީއ އެހެންނަމަވްެސ ފިައާސިއންނެވެ. ހުށަހިެޅ ް ދޭނ ް ދައުލަތަށ ިވޔަފިާރން ެ ތެލުގ އިާއ

ިމގޮތުން: އެނގެއެވެ. ޢަމަލުން ެ ީޖއެމްއާރުގ ް ކިުރކަމެއްކަނ ް އޮޅުވާލިައގެނ ކިާމޔާބުކުރުމަށްޓަކިައ

ވީަނ ު ިމހާރ ް ޕެަސންޓ 27% އެއްބްަސިވ ް ދޭނ ް ަސރުކާރަށ އާމްދީަނިއން ެ ތެލުގ •

ް ަސރުކާރަށ ިވޔަފިާރން ެ ތެލުގ ް އަދަދެއ ު ބޮޑ ިމފަދަ ވްެސ ިބޑުކިުރިއރު ކުޑަކޮށްފައެވެ.

ވްެސ ކަނީްވ ބުނަމުންނެވެ. ިދޔީައ ް ފަރާތްތަކުނ ް އެހެނ ިބޑުކިުރ ް ނުދެއްކޭނެކަމަށ

ް ދެކޮޅުނުޖެހޭނެކަމަށ ބަދަލުކުރީުވއެވެ. ް އެކަނ ިބޑުކިާމޔާބުވުމާއީެކ ހަމައެހެންނެވެ.

ބުނެއެވެ.

ާ މެލިޭޝޔ އަދާކީުރ ް ދައުރެއ ު އެންމެ މިުހންމ ް ކިާމޔާބުކުރުމުގިައ ދެނ ް ިބޑ ް ީޖއެމްއާރުނ •

ިބޑްކުރުމެވެ. ގިުޅގެން އިާއ (އެމްއޭއެޗީްބ) ް ބަރްހާދ ހޯލިްޑންގްްސ އެއަރޕޯޓްްސ

ާ ތަޖިްރބ ޤިާބލުކަމިާއ ެ ިހންގުމުގ ް އެއަރޕޯޓުތައ ބޮޑިެތ ެ އެންމ ެ ދިުނޔޭގ އެކުންފުންޏީަކ

އެމްއޭއެޗީްބ ު ކިާމޔާބުކުރުމަށްފަހ ް ިބޑ އެހެންނަމަވްެސ ކުންފުންޏަކަށްވީާތއެވެ. ހިުރ

ް މަޤާމުތަކުނ ިއްސ ންވްެސ މިުޅި ނުފެނެއެވެ. ގޮތުގިައ އެދެވޭ ެ އެންމ ު ދައުރ ގެ

ކުންފީުނގެ އެ މެންބަރުންނިާއ ެ ބޯޑުގ ެ ީޖއެމްއާރުގ ީމހުންނެވެ. ެ ީޖއެމްއާރުގ ފެންނީަނ

ް އެހެނ ާ ިފޔަވ ީޖއެމްއާރު ބަލިާލއްަސ އެކިަނ ް ނަމަށ ެ އެއަރޕޯޓުގ ޗެއަރމަންއެވެ.

ނުފެނެއެވެ. ް އޮތްކަމަކަށ ް ދައުރެއ ެ ބައެއްގ

ް އޮތުނ ިބރު ެ ކަމުގ ިހނގިައދާނެ ް ދިެމގެނ ް އެއްބަސްވުނ ް ތާއަބަދަށ

ް ދިާއރާތަކަށ ިސޔީާސ ިހންގުމިާއ ް ިއތުރުނ ެ ދިާއރާގ ިއޖިްތމީާޢ ިއޤިްތާޞީދ، ެ ރާއްޖޭގ ް ީޖއެމްއާރުނ

ު މުއްދަތ ިދން ް ކުއްޔަށ ު އެއަރޕޯޓ ބަލިާއރު ް ިމންވަރަށ ހަލިުވިމނަށިާއ ާ ގަދަކުރަމުންދ ު ނުފޫޛ

ް އެބޭފުޅުންނަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށ ް ކުރާނެގޮތ ް އެކަނ ިއތުރުކުރާނެއެވެ. ު މުއްދަތ ހަމަވުމުގެ ކިުރން އެ

ނުހަނު ް ދައުލަތަށ ިދޔަ ކުރުމުއްދަތުގިައ ެ ވޭތުވ ިމ އެކަމުގެ ހެއްކީަކ، އެނިގވަޑިައގަންނަވާނެއެވެ.

GMRBooKlet.indd 53 10/20/2012 9:11:59 AM

54

ެ އެއްބްަސވުމުގ ގޮތަށް ާ ފިައދާވ ނުހަނު ް ީޖއެމްއާރަށ އިަދ ގޮތަކަށް، ިލބޭފަދަ ގެއްލުން ބޮޑިެތ

ވިަރންނިާއ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިދނުމުގިައ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ ބަދަލުކޮށްފިައވުމެވެ. ް ބިައތައ

25 އަހަރުން 99 އަހަރަށް އެއްބްަސވުން ެ ީޖއެމްއާރުގ ބަލިާއރު ް ގޮތަށ ާ ޢަމަލުކޮށްފިައވ ް ަސރުކާރުނ

ވާހަކަ ާ އާކުރ ް އެއްބްަސވުނ ެވެ. ބޮޑ ނުހަނު ިބރު ެ ބަދަލުކޮށްފާނެކަމުގ ިއރަކުވްެސ ެ ކޮންމ ހަމަ

ް އެއްބާރުލުނ އީެހތިެރކަމިާއ ަސރުކާރުގެ ޔާ ިއނިްޑ މިުޅ ް އެކަމަށ ފިެށގެން ް ިހާސބުނ ާ ފެންމިަތވ

އެކީަށގެންވާ ކަމެކެވެ. ް ިލބޭނެކީަމ ވަރަށ

ް ނެތުނ ަސރުކާރުގިައ ް ޤިާބލުކަނ ެ ތަނީްފޛުކުރުމުގ

ާ ކުރ ް ީޖއެމްއާރުނ ނުވަތަ ޯ ނިުލބޭތ ނުވަތަ ިލބޭތޯ ބަރާބަރަށް ް އެއްޗެއ ިލބެންޖެހޭ ް ދައުލަތަށ

ެ ބެލުމުގ ޯ ނޫންތ އެއްބްަސވުމާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މިަތންކުރާ ަޞއްޙަ ހޭދައެއްތޯ ނުވަތަ ހޭދަތަކީަކ

2011 ވަނަ ދަންނަވާނަމަ ް ގޮތުނ ެ ިމާސލެއްގ ިލިބފައެއް ނުވެއެވެ. ް ިދވިެހރާއްޖެއަށ ޤިާބލުކަން

ީވގޮތެއް ު ޑޮލަރ ާ 35 ިމިލއަނެއްހ އޮތްގޮތުން ް ފެންނަނ ް ިރޕޯޓުނ ް އިޮޑޓ ެ ީޖއެމްއާރުގ ެ އަހަރުގ

105 ިމިލއަން ގޮތުގިައ ެ ކްޮސޓްގ އެކިުއިޒަޝން ް ހަވާލުވުމަށ ާ އެއަރޕޯޓ އެބައޮތެވެ. ބުނެނުދިެވ

ދެއީްކ ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ނަމަވްެސ އެހެން ވެއެވެ. ިރޕޯޓުގިައ އެ ވްެސ ް ހޭދަކިުރކަމަށ ު ޑޮލަރ

ިމިއން އެއްވްެސ އެހެންނަމަވްެސ ނޭނގެއެވެ. ް ީވގޮތެއ ް އަނެއްބައަށ 78 ިމިލއަން ޑޮލަރެވެ. ެ އެންމ

ެ ޚަރަދުގ ިމ ވްެސ ފުރަތަމަ ނުވެއެވެ. ް އެނިގފައެއ ް ކަމެއ އުޅުނު ު ބަޔަކ ހޯދަން ް ތަފީްޞލެއ

ކިުރންނެވެ. ް ކޮޅެއ ދުވްަސ ީމގެ ކުޑަ އީެއ މަަސއްކަތްކީުރ އަޅުގަނޑެވެ. ހޯދަން ު ތަފީްސލ

ިހއާްސ 30% ެ ަސރުކާރުގ ިރޯސޓީަކ ާ ިހންގ ަޝނިްގިރއްލިާއން ިވިލިގނީލގިައ ު އަތޮޅ ު އައްޑ

ނިުލބެއެވެ. ް ފިައދާއެއ އެއްވްެސ ވްެސ ް ހަމައަށ ާ އަދ އިަދ ނަމަވްެސ އެހެން ކުންފުންޏެކެވެ. އޮންނަ

ް އަޑުއަހިައގެނ އެއްޗެއް ބުނާ ކުންފިުނން ނޭނގެއެވެ. ދުވަހެއްވްެސ ިލބޭނެ ފިައދާއެއް އިަދ

ނެތެވެ. ް ޤިާބލުކަމެއ ެ ބެލުމުގ ް އޮންނީަނއެވެ. ކަމުގެ ޙީަޤޤަތ ް ަސރުކާރުނ ް ޤަބޫލުކޮށްގެނ

ް ވުނ ް މޮޑެލްއަކަށ ދިަތ ް ބަލިައގަންނަނ މޮޑެލްއީަކ ާ ިވޔަފިާރކުރ ް ީޖއެމްއާރުނ

ް ޢަމަލްތައ ފާަސދިައގެ ކޮރަޕަްޝނިާއ ގެންގުޅޭ ކިާމޔާބުކުރުމުގިައ ް ޕްރޮޖެކްޓްތައ ް ީޖއެމްއާރުނ

ާ ފިެނފިައވ ދޭތެރިެއން ދޭތެރެ ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ ް ުސރީުޚތަކުނ ފަލަ ެ ންޫސތަކުގ ެ ިއނިްޑއާގ އީެއ

ހިަނމާދޫ ުތަކެވެ. އަޑ ާ ިއވެމުންދ ް އަޑުގަދަކޮށ ފިެށގެން، ް އަހަރުނ ވަނަ 2010 ވާހަކަތަކެވެ.

GMRBooKlet.indd 54 10/20/2012 9:12:00 AM

55

ތަރައީްޤ ް ފެންވަރަށ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ފުރަުސތާއެކުވްެސ، ެ ހިުރހިާރޯސޓެއްގ އެ އެއަރޕޯޓު،

ް ކުއިްލއަކަށ ް ަސރުކާރުގެ ިވްސނުނ ު އެއަރޕޯޓިާއމެދ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ވާހަކައިާއ، މާލޭ ނުކުރެވޭނެ

ިނންމުމެވެ. ިނނިްމ ް ދޭނ ް ީޖއެމްއާރަށ ް އެތަނ ވާހަކައެވެ. ބަދަލިުވ

ު ީޖއެމްއާރާމެދ ަސރުކާރު ެ ިއނިްޑއާގ ރައިްޔތުންނިާއ ިއނިްޑއާގެ ު ޚުދ

ގޮތުގައެވެ. ެ ކުންފުންޏެއްގ ް ގާތ ކޮރަޕަްޝނިާއ އަންނީަނ ް ދެކެމުނ

ާ ކުރ ް އިޯޑޓ އިަދ ޓެކްްސ ކަންކަމިާއ، ެ ކޮރަޕަްޝންގ ެ ިއނިްޑއާގ ް ޚާއަްސކޮށ

މުއައަްސާސތަކުންނެވެ.

ިއނިްޑއާގެ ފެންނީަނ ބަލިައލިާއރު ް ންޫސތަކަށ ެ ިއނިްޑއާގ 2012 ގެ ،11 އޮކްޓޯބަރ ިމިދޔަ ް ިމގޮތުނ

ހިައދަރުއާބާދު، ިދއީްލ) (ބެންގަލޫރު، ް އީޮފހަށ ިތން ެ ީޖއެމްއާރުގ ް ޕާޓްމަންޓުނ ިޑ ިއންކަމް ޓެކްްސ

ް ީޖއެމްއާރުނ ވާހަކައެވެ. ާ ޗެކުކުރ ޯ ިހާސބުތައް ހީުރ ރަނގަޅަށްތ ެ އެތަންތަނުގ ވަދެ، އެއްވަގުތެއްގިައ

ާ ހިުރހ ހެދެންހިުރ ް ނުދެއްކުމަށ ޓެކްްސ ދައްކަންޖެހޭ ވާހަކައެވެ. ާ އޮޅުވާލ އާމްދީަނ އެކުންފީުނގެ

މޯލިްޑވްްސ ގިައމުވްެސ ހަމަ ިމީއ ވާހަކައެވެ. ާ ޖަހ ް އެއ "މިަޅ" ޖެހެންހިުރ ހަދާ، ް ގޮތެއ

ް ބޭފުޅުންނަށ ާ ބަލަހައްޓަވ ް ކަންކަނ (އެމްއީޭސއެލް) ގެ ފިައާސގެ ް ިލިމޓެޑ ކޮމްޕީެނ އެއަރޕޯޓްްސ

ނުވާނެއެވެ. ް ވާހަކައަކަށ ު އައ

ިއްސ ިސޔީާސ ެ ިއްސވިެރންނިާއ ިއނިްޑއާގ ެ ީޖއެމްއާރުގ ތުހުމަތީަކ ް ކުރެވޭ އަނެއ ު ީޖއެމްއާރިާއމެދ

ާ ދެކޮޅަށް މަަސއްކަތްކުރައްވ ކޮރަޕަްޝނިާއ ިއނިްޑއާގިައ ވާހަކައެވެ. ެ ގުޅުން ބޮޑުކަމުގ ފަރާތްތަކިާއ

ް ީޖއެމްއާރ ގޮތުގިައ ާ ހާމަކުރައްވާފިައވ ް ކެރިްޖވާލ ް އަރިްވންދ މރ. ާ ކަމަށްވ ް އެކިްޓިވްސޓެއ ިއްސ

ް ގުޅުންތަކެއ ނުއެކަށޭނަ ު ދެމެދ ވިެރންނިާއ ިއްސ ިސޔީާސ ެ ިއނިްޑއާގ ވިެރންނިާއ ކުންފީުނގެ

އޭނާ ް އަވަހަށ ވަރަށް އަންގިައީދ، ް ރައިްޔތުންނަށ ެ ިއނިްޑއާގ ް އެގުޅުންތައ އިަދ އޮވެއެވެ.

ވެންޗަރ ް ޖިޮއންޓ ު ަސރުކާރާއެކ ީޖއެމްއާރަށް ކުރީަނ ު ތުހުމަތ އެއްބަޔަކު ހާމަކުރައްވާނެއެވެ.

ް އެއ ދެއްކުމުގެ" ް "ިހާސބުތަކުނ ެ އީެމހުންގ ް ނުވާކަމަށ ފިައދާ ް އެތަންތަނުނ ހަދާ، ކުންފިުނ

ަސބަބީަކވްެސ އީެއ ކަމުގައެވެ.

އޮންނަ ު ދެމެދ ީޖއެމްއާރިާއ ފަރާތްތަކިާއ ިއްސ ިސޔީާސ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިމގޮތަށް، ހަމަ

ތުހުމަތުތަކީަކވްެސ ާ ކުރ ް ފަރާތްތަކުނ ިސޔީާސ އެހެން އިަދ ޢާއްމުންނިާއ، ު މެދ ގުޅުންތަކިާއ

GMRBooKlet.indd 55 10/20/2012 9:12:01 AM

56

ަ އެއްކަލ މައަްސލަތަކުގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ ކަމެކެވެ. ަސމާލުވާންޖެހޭ ް އަޅުގަނޑުމެނ ު އެކަމާމެދ

ވާހަކަފުޅިާއ ާ ދައްކަވ މައަްސލަތަކުގިައ އެފަދަ ް އެބޭފުޅުނ ިވްސނުމިާއ، ެ ބޭބޭފުޅުންގ ިސޔީާސ

ެ ކޮންމ ް ީޖއެމްއާރުނ ނީޫނ ިވދާޅުވުމެވެ. ު ބްަސފުޅ ިދފާޢުގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ ގޮތެވެ. ާ ޢަމަލުކުރައްވ

ު ނުރަނގަޅ ެ ިކތަންމ ް ިދވިެހންނަށ ް ަސބަބުނ ެ ކަންކަމުގ ާ އެކުރ އިަދ ކަންކިުރއްަސ، ް ގޮތަކަށ

ް ިހމޭނ ާ ިތއްބަވ ދޫކޮށްލައްވާ، ގޮތްކަމުގިައ ު ރަނގަޅ ެ އެންމ ހަމަ އީެއ އަަސރެއްކިުރއްަސ،

ކަމެވެ.

ު އެއަރޕޯޓ ިދއީްލ ެ ިއނިްޑއާގ އިޮޑޓެވ1ެ. ކުރެއިްވ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ެ ިއނިްޑއާގ އީޮތ ް ދެނ

ް ީޖއެމްއާރުނ އިަދ ކަމެވެ. ާ އަގު ިއނިްތހާއަށް ބޮޑުކޮށްފިައވ ެ ޕްރޮޖެކްޓްގ ިދނުމުގިައ ް ީޖއެމްއާރަށ

ް ީޖއެމްއާރަށ ނުއަގުގިައ ިބން ެ އެއަރޕޯޓުގ ިދއީްލ ވާހަކައެވެ. ާ ނަގ ް ީފތައ ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރުންގ

ވާހަކައެވެ. ދޫކޮށިްލ

ދެއިްކ ާ އެއްފަހަރ ް ީޖއެމްއާރުނ ިބން، ެ 5106 އޭކަރުގ އަގުހިުރ ެ ރީުޕްސއެއްގ ިމިލއަން ް އެތައ

ދޭ 100 ރީުޕްސ ެ އެންމ ު އަހަރަކ ް ިބމަށ ު ބޮޑ އެ އޮތްތަނުގިައ ް ކިުރއަށ ބަދަލުގިައ ެ އަގެއްގ ު ބޮޑ

މާނަ ގެ ީފ" ް "އަޕްފްރަންޓ އީެއ ގޮތުންނަމަ ާ ފާހަގަކުރައްވ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ެ ިއނިްޑއާގ ގޮތަށެވެ.

އިެބމަށް އެންމެ 100 ރީުޕްސ އޭގެ ބަދަލުގިައ ދައްކާ، 6.19 ކުރޯޑް ރީުޕްސ ާ އޮޅުވާލިައ، އެއްފަހަރ

"ަސލާމަތް" ީވއެވެ. ް ދެއްކުމުނ ކުރޯޑް ރީުޕްސ 1461 ާ އަގަށްވ ެ ިބމުގ ދައްކިައގެން،

ް ނަގާގޮތަށ ް ޗާޖެއ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ޮސިއކިުރިއރު ް އެއްބްަސވުނ ެ އެއާރޕޯޓްގ ިދއީްލ ފުރަތަމަ ެ އެންމ

ާ ފިައދ ިލބޭ ް އީެމހުންނަށ ީޖއެމްއާރުން، ިނނީްމ ް ކުރަނ ް އެގޮތަށ ް އެކަނ ނެތެވެ. ް ހަމަޖިެހފައެއ

ގެންެސގެންނެވެ. ު ބަދަލ ް އެ އެއްބްަސވުމަށ ް ިނމުމަށްފަހު، މާފަހުނ ް ޮސިއކޮށ ިއތުރުކުރާށެވެ.

ބޭނުންވާނަމަ، ިއތުރު ް ީޖއެމްއާރުނ 30 އަހަރު ހަމަވުމުން، ާ އެއްބްަސވެފިައވ އެހެންމެ، ހަމަ އިަދ

ކަންކަން ިއތުރުކުރެވޭގޮތަށް ު މުއްދަތ ެ އެއްބްަސވުމުގ 30 އަހަރަށް ް އަނެއ ނިެތ، ް މްަޝވަރާއެއ

ފާހަގަކުރައްވާފިައވެއެވެ. ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓާރ ފިަހކޮށީްދފިައވާކަންވްެސ

ެ ިސިވލްއިޭވއަޭޝން ިމިންސޓަރުގ ެ އިެއރުގ ެ ިއނިްޑއާގ ކަމީަކ ް އަނެއ އެއާއެކު ފާހަގަކޮށްލެވޭ ހަމަ

ހަވާލުކުރުމުގިައ ް އެއާރޕޯޓ ކުރުމިާއ، ް ިއވޭލުއޭޓ ް ިބޑ ފިެށގެން، ް ހުޅުވާލުމުނ ް ިބޑަށ ވާހަކައެވެ.

ދައުރެވެ. ެ އެބޭފުޅާގ

GMRBooKlet.indd 56 10/20/2012 9:12:02 AM

57

ް އަޅުގަނޑުމެނ ކަމީަކވްެސ ހަމަ ާ ހިުރހ ާ ިމވ ފާހަގަކޮށްފިައ ިދނުމުގިައ ް ިދއީްލ އެއާރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު ީޖއެމްއާރ ކަންކަމެވެ. ާ ފިެނފިައވ ލޯމިަތން ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ވާހަކަތަކެވެ. އަޑުއިެހ ިދވިެހންވްެސ

ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިދނިްއރު، ު އެއާރޕޯޓ ް ކުންފުންޏަށ އެ މްަޝވަރާކޮށް، އަލުން ފޭލުކުރުމުން،

ިތއްބީެވއެވެ. ހަނު ް ބޭފުޅުނ ިއްސ ިތއްބިެވ ް ބައްލަވަނ ް އެކަނ ތެރިެއން

ް އެއާރޕޯޓަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ިލިބގެނިްދޔަ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ަސބަބުނ ެ ިތއްބެވުމުގ ހަނު ް އެގޮތަށ

އިަދ ފަހުންނެވެ. ެ މުއްދަތުގ ް ދައްކަންއޮތ ިލބީުނ ު ޑޮލަރ ް ިމިލއަނ 78 އެއްބްަސިވ ް ދައްކަނ

އިަދ ނިެތގެންނެވެ. ް އެނޫންގޮތެއ ދާފަހުން، ާ ފަހަނައަޅ ު މުއްދަތ ދައްކީަނ ފިައާސވްެސ ް އެހިެނހެނ

ެ ތެލުގ ބަދަލުގެންެސ، ް އެއްބްަސވުމަށ ނުވީަންސ ް މިާގނަދުވަހެއ ާ ޮސިއކިުރތ އެއްބްަސވުމުގިައ

ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ ު ިމހާރ އިުނކޮށިްފއެވެ. ދޭންޖެހޭބިައ ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ މަންފިާއން ިވޔަފީާރގެ

ް ނެގުނ ް ޗާޖ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ އެއްކަލަ ިބލްކުރީަނއެވެ. ް ކަމަށ ދޭންޖެހޭ ް ަސރުކާރުނ ނީުދ، ް އެއްޗެއ

އަމުރުކީުރީތއެވެ. ް ކޯޓުނ ް މަނާކޮށ

ް ވެގެނ ް އީެއ ކަންކަނ ގުޅުމެވެ. ް އޮތ ިއްސވިެރންނިާއ ެ ީޖއެމްއާރުގ ިސޔީާސ ފަރާތްތަކިާއ އީޮތ ް ދެނ

ކަމެކެވެ. ބިެލ ް ނަޒަރަކުނ ެ ަޝއްކުގ ު ބައަކ ިގނަ ް ވަރަށ ު ަސރުކާރިާއމެދ ކީުރގެ ގޮތުން، ިދޔަ

ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ގޮތިާއ، ގެނިައ ު ބަދަލ އެއްބްަސވުމަށް ގޮތިާއ، ިލބުނު ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ

ިދން ް އިުނކުރުމަށ ް ދައްކަންޖެހޭ އެއްޗަކުނ ް ަސރުކާރަށ ް ިލބޭނެ ިމންވަރެއ ް އެއަށ ނުނެގޭނަމަ ް ޗާޖ

ިއތުރުން، ީމގެ ވާހަކަދައްކަވާކަމެވެ. ިދފާޢުގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ އެވިެރން ިމހާރުވްެސ އިަދ ހުއްދައެވެ.

3 ް އެ މަަސއްކަތަށ ހަވާލުކިުރިއރު ް ކުންފުންޏަށ ު ލޯޑ ހީެވ ް މަަސއްކަތ ެ ިބން ިހއްކުމުގ ެ ހުޅުލޭގ

ް ކުންފިުނތައ ތަނަވްަސ ް ވީަސލަތުގެ ގޮތުނ އިަދ ތަޖިުރބާކާރު، ާ އަގުހެޔޮކޮށް، މ ު ޑޮލަރ ް ިމިލއަނ

އިެއރު ޙަވާލުކީުރ މަަސއްކަތް ޑޮލަރަށް ް ިމިލއަނ 20 ނަމަވްެސ އެހެން ހުށަހިެޅއެވެ. ު އަގ

ކުންފުންޏާއެވެ. މްަސލަޙަތު އޮންނަ ެ މިަނކުގ މާޫސ ޯ ީރކ ީލޑަރު ް ޕާލަމަންޓީަރ ގްރޫޕ ީޕގެ އެމީްޑ

ް ބަލަމުނ ހުށަހިެޅ، ް މައަްސލަތައ ިމ ކިޮމަޝނަށްވްެސ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ެ އަޅުގަނޑުމެންގ

ދެއެވެ.

1 http://www.ndtv.com/article/india/comptroller-and-auditor-general-s-cag-report-on-the-delhi-airport-256222

GMRBooKlet.indd 57 10/20/2012 9:12:02 AM

58

ު ިއހްމާލ އިައއެފީްސގެ

ކަންކަން ބަލަންޖެހޭ ިދނުމުގިައ ް ބަޔަކަށ ެ ބޭރުގ ް ިދގުމުއްދަކަށ ް މުދަލެއ ު އަގުބޮޑ ާ ިމހ ެ ދައުލަތުގ

ެ މީުޝރެއްގ ިއްސ ެ ިމކަމުގ މިުޅ ް ަސބަބުނ ެ ދައުލަތުގިައ ނެތުމުގ ިދވިެހ ް ޤިާބލުކަނ ފިުރހަމަ ެ ބެލުމުގ

އެހެންނަމަވްެސ އެއްބްަސވެގެންނެވެ. ް އަގުދޭނ ު ބޮޑ އާއެވެ. އިައއެފީްސ ޙަވާލުކީުރ ު ދައުރ

ފާހަގަކޮށްލެވޭ ް ިމގޮތުނ ިއހްމާލުވެފައެވެ. ވީަނ ް އެފަރާތުނ އަދާކުރުމުގިައ ާ ިޒންމ އިައއެފީްސގެ

ިމވީަނއެވެ. ިތީރގިައ ް ކަންތައްތައ ް ބައެއ

ެ ިވލަްސންގ ް ްސކޮޓ ާ އެކުލަވާލާފިައވ ް ގޮތަކަށ ފިައދާހިުރ ް ރާއްޖެއަށ ް ގިުޅގެނ ިގނަބަޔަކިާއ •

މްާސޓަރ ު އައ ެ އެއަރޕޯޓުގ ފަދަ ާ ފިަހވ ް ީޖއެމްއާރަށ ް އެކަހިެރކޮށ ް ޕްލޭނ މްާސޓަރ

އެކުލަވިާލކަން. ް ޕްލޭނެއ

ދިެމގެންދާނެ ް 25 އަހަރަށ ރަންވޭ އެ ވްެސ ކުރަންޖެހިޭއރު ު އައ ރަންވޭ ެ އެއަރޕޯޓުގ •

ް ނުޖެހޭގޮތަށ ހަދަން ރަންވޭ ު އައ ޚަރަދުގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ އިަދ ބުނުމިާއ ް ކަމަށ

އެކުލަވާލުން. ް އެއްބްަސވުނ

ް ިރޕޯޓެއ އެއްވްެސ އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ް ީފިސިބިލީޓއެއ ް ފިައނޭނަްޝލ ކަހަލަ އެއްވްެސ •

ނުވުން. ހުށަހަޅާފިައ ް ިލޔުމުނ

ެ ޤާނޫނެއްގ ނަގީަނ ް ީފއެއ އަބަދުވްެސ ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރުންގ ާ ފުރ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން •

ކުރަން ޤާނޫނުއާަސީސ ް އެކަނ ް އެނޫންގޮތަކަށ އިަދ ކަމަށްވިާއރު ް ހުއްދަ ިލިބގެނ ް ދަށުނ

ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ާ ފުރ ހުއްދައެއްނިެތ އެފަދަ އޮތިްއރު، ް އެނގެނ ޖާގަނުދޭކަން ވްެސ

ކޮށިްދނުން. ް އެއްބްަސވުން ބައްޓަނ ް ނެގޭ ގޮތަށ ފިައާސ ެ 27 ޑޮލަރުގ އަތުން

ް މްަޝރޫޢެއ ު ކިާމޔާބ ތެރިެއން ެ މްަޝރޫޢުތަކުގ ބިައވިެރިވ އިައއެފީްސ މްަޝރޫޢީަކ ިމ •

އަހަރުގެ ވަނަ 2010 ވެބަްސިއޓްގިައ ެ ިއދާރާގ އެ ް ކަމަށ (Success Story)

އެވޯޑުކިުރ ު ިބޑ މިަތން ެ ލަފާގ ެ ާޝިއޢުކޮށްފިައވިާއރު، އިަދ އެފަރާތުގ މަހުގިައ ު އޮކްޓޫބަރ

ފިައދާ ު ޑޮލަރ ް އެކިަނ ވްެސ ގާތްގަނޑަކަށް 60 ިމިލޔަނ ު 2012 އަހަރ ް ީޖއެމްއާރަށ

6 ް އޮތ ް ކިުރއަށ ް އެމްއީޭސއެލ ާ ކަމުގިައވ ކުންފިުނ ިމލްކުވިެރ ެ އެއަރޕޯޓުގ ވާނިެއރު

ިބރުއޮތުން. ެ ބަނގުރޫޓުވެދާނެކަމުގ ތެރޭގިައ މްަސދުވްަސ

GMRBooKlet.indd 58 10/20/2012 9:12:02 AM

59

ް ބިައވިެރކުރުނ އޮތްކަމެއްގިައ ު މްަޞލަޙަތ އިައއެފީްސގެ

އަންގާފިައ ް ިލޔުމުނ ް އެފަރާތުނ ާ ދުރާލ ް އޮތްކަމެއްކަމަށ ް މްަޞލަހަތ އިައއެފީްސގެ •

ިނންމުން. ގެންގްޮސ ް ކިުރއަށ ު މްަޝރޫޢ މިަތން ެ މްަޝވަރާގ ެ އެފަރާތުގ ވިަނކޮށް

ތަރައީްޤ ް ބިައވިެރވެގެން އެއަރޕޯޓ ގޮތުގިައ ެ ޕާޓްނަރުންގ ފަރާތަކާއެކު އެކިުއީޓ ާ މޮޅުވ •

އަންގާފިައ ް ހިުރކަނ ް ަޝއުޤުވިެރކަނ ގެންދަން ް ކިުރއަށ ް މަަސއްކަތ ެ ކުރުމުގ

ގެނިްދއުން. ް އެފަދަ ބައެއްގެ ލަފާގެ މިަތން މްަޝރޫޢު ކިުރއަށ ވިަނކޮށްވްެސ

އިައއީޭޓއޭ ް ދޭނ ާ ލަފ ާ ބޭނުންވ ް މަަސއްކަތަށ ެ ކުރުމުގ ް ޕްރިައވެޓިައޒ ު އެއަރޕޯޓ •

ނިެތ ް ަސބަބެއ އެއްވްެސ ު ކުރުމަށްފަހ ު ޤަބޫލ ް އެކަނ ް ަސރުކާރުނ ހުށަހަޅިައ، ިއން

ިނނިްމ ިނންމުން. ް ގެންދާނ ް ކިުރއަށ ު މްަޝރޫޢ މިަތން ެ ލަފާގ އިައއެފީްސ ގެ

ް ބަދަލު ހޯދުނ ބަދަލު ިދނުމިާއ

ް ީޖއެމްއާރަކަށ ހަމައެކިަނ ިލބެންޖެހީޭނ ު ބަދަލ ގެންނިައރު ް ިނމުމަކަށ ް އެއްބްަސވުނ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ެ އެހެންމ އިަދ ހަމަ ިލބެންޖެހެއެވެ. ީޖއެމްއާރުގެ ފަރާތުން ފިައާސ ިދވިެހ ަސރުކާރަށްވްެސ ނޫނެވެ.

ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ފަރާތުން ވްެސ އެ ު ބަދަލ ެ ގެއްލުމުގ ިލބުނު ް ިއހްމާލުން ަސރުކާރަށ އިައއެފީްސގެ

ދޭންޖެހޭނެއެވެ.

ބަދަލިާއ ިލބެންޖެހޭ ް ީޖއެމްއާރަށ

ު ބަދަލ ިލބެންޖެހޭ ް ަސރުކާރަށ ް ީޖއެމްއާރުނ

އަތުން ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ާ ފުރ ތެރޭގިައ ެ ބަދަލުގ ިލބެންޖެހޭ ް ީޖއެމްއާރަށ •

ިއނުްޝއަރެންްސ ޑޮލަރިާއ 25 ާ ނަގ ގޮތުގިައ ެ ޗާޖްގ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ

ނޫނެވެ. ަސބަބީަކ ް ފިައާސއެއ ިލބެންޖެހޭ ް 2 ޑޮލަރީަކ އެފަރާތަށ ާ ނަގ ގޮތުގިައ ގެ

ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ވާންޖެހީެނ ް ީފތައ ާ އެއްބްަސވުމުގެ ދަށުން ނަގ ާ ވެފިައވ ު ީޖއެމްއާރާއެކ

GMRBooKlet.indd 59 10/20/2012 9:12:02 AM

60

ެ ބާވަތުގ ދެ ޙަވާލާދެވުނު ީފތަކަކަށެވެ. ާ ނަގ މިަތން ެ ގޮތުގ ާ އެއްގޮތްވ ާ ގަވިާއދ ޤާނޫނިާއ

ނުނެގޭނެ ދަށުންނީޫނ ެ ޤާނޫނެއްގ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ވްެސ ފިައާސއީަކ

ިމ އިަދ ނުވެއެވެ. ް ފްާސކޮށްފައެއ ް ޤާނޫނެއ ފަދަ އެ ް މިަޖީލހުނ ީފއަކަށްވިާއރު،

ް ޙުކުމ ވީަނ ް ކޯޓުނ ް ިސިވލ ް ނުނެގޭނެ ފިައާސއެއް ކަމަށ ގޮތުން ޤާނީޫނ ފިައާސއީަކ

ކޮށްފައެވެ. ވްެސ

ް އެމްއީޭސއެލ ފިައާސ އެ ް ިސިވލް ކޯޓުން ޙުކުމް ކުރުމުނ ް ކަމަށ ނުނެގޭނެ ފިައާސ ިމ •

ެ ުގ ބޯޑ ކުންފީުނގެ ނިެތ، ހުއްދަ ކުންފީުނގެ އެ ް އިުނކުރަނ ފިައާސިއން ިލބޭ އަށް

ް ިއބްރީާހމ ް އަލްފިާޟލ ް ޗެއަރމަނ ެ އޭރުގ ކުންފީުނގެ ނިެތ، ވްެސ ް ިލއަުޝނެއ ިރޒޮ

ފޮނުވާފިައވާ ް ީޖއެމްއާރަށ ު ދުވަހ 5 ޖެނުއީަރ 2012 ވަނަ ނަމުގިައ ކުންފީުނގެ ަސީލމް،

ިސީޓއެކެވެ. ފޮނިުވ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނާ ކުންފުންޏިާއ ބެހޭ ިސީޓއީަކ

ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ު އެއަރޕޯޓ ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ާ ފުރ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން ީވިއރު، •

ނިެގ 2 ގޮތުގިައ ިއނުްޝއަރަންްސގެ 25 ޑޮލަރިާއ ނިެގ ް ިމހާތަނަށ ގޮތުގިައ ެ ޗާޖްގ

ފިައާސއެވެ. ަސރުކާރަށް ދައްކަންޖެހޭނެ ާ އަނބުރ ޑޮލަރީަކ

އެއްބްަސވުމުގިައ ު އްަސލ އިަދ އިާއ ާ ފިައދ ު ބޮޑ ނިެގ ތަނުން ިއރު ބަދަލުދޭ ް ީޖއެމްއާރަށ •

ެ ތެލުގ އިާއ، ާ ފިައދ ިލބެންޖެހޭ ިދވިެހދައުލަތަށް ިވޔަފިާރން ތެލުގެ މިަތން ެ ވާގޮތުގ

އޮޅުވާލިައގެން ބުނެ ް ދޭނެކަމަށ ް %27 ަސރުކާރަށ ގެ އާމްދީަނ ޖުމްލަ ިވޔަފީާރގެ

ް ބަރްހާދ ހޯލިްޑންގްްސ އެއަރޕޯޓްްސ މެލިޭޝޔާ އިަދ ކިުރކުރުމިާއ، ު ކިާމޔާބ ު ިބޑ

ް ިރޢާޔަތ ކުރުމަށްވްެސ ކިާމޔާބުކިުރ ު ިބޑ ް ބޭނުންކޮށްގެނ ް ިނވާފަތްގަނޑަކަށ

ކުރަންޖެހޭނެއެވެ.

ު ބަދަލ ިލބެންޖެހޭ އިައއެފީްސން

ިއްސވެ މްަޝރޫޢުގިައ އެއްބްަސވުމުގިައ ވެވުނު ު ދެމެދ ާ ަސރުކާރ ިދވިެހ ާ އިައއެފީްސއ •

ް ވަރަށ ް ކަންކަނ ކުރާނެ ް އެފަރާތުނ ް ހިައިސއްޔަތުނ ެ ްވިައޒަރެއްގ އެޑ ް ީލޑ ާ ހަރަކާތްތިެރވ

ާ ވިެވފިައވ ް ގެނިްދއުމަށ ް ބަހާލިައގެނ ް ިފޔަވައަްސކަށ ދެ ިލޔެފިައވެއެވެ. ް ަސީރޙަކޮށ

އިައއެފީްސގެ ް 8 ކަމެއ ިފޔަވީަހގިައ ފުރަތަމަ ެ މްަޝރޫޢުގ ަސބަބުން ެ އެއްބްަސވުމުގ

GMRBooKlet.indd 60 10/20/2012 9:12:03 AM

61

ލިާޒމްކޮށްފިައވެއެވެ. ް ކުރުނ ް މައްޗަށ

ާ ގުޅޭގޮތުން ތައްޔާރުކުރިެވފިައވ ާ ތަރައީްޤކުރުމ ު އެއަރޕޯޓ ކިުރން ެ ތެރޭގިައ އޭގ ެ އެކަންކަމުގ •

ް ަޝއުޤުވިެރކުރުވުމަށ ިއންވްެސޓަރުން މުރިާޖޢާކުރުމިާއ، ް ިލޔިެކޔުނ އެންމެހިައ

ާ އެކުލަވާލާފިައވ ކީުރގިައ ް ަސރުކާރުނ މްަޝވަރާކުރުމިާއ، އިެކގޮތްގޮތުން ު އެފަރާތާއެކ

ާ އެންމެހ ެ ކުރުމުގ ް ޕްރިައވަޓިައޒ ް އެމްއީޭސއެލ މުރިާޖޢާކުރުމިާއ، ް ޕްލޭނ މްާސޓަރ

ގުޅުންހިުރ ާ ކަމ ހެދުމިާއ، ިލޖަންްސ ިޑ ު ިޑއ މުރިާޖޢާކުރުމިާއ، ާ ބަލ ް ކަންކަމެއ

ް އެމްއީޭސއެލ އެކުލަވާލުމިާއ، ް ޕްރޮގްރާމެއ ެ ިދނުމުގ ު މަޢުލޫމާތ ް ފަރާތްތަކަކަށ ހިުރހިައ

ް ވެބަްސިއޓެއ ް ޕްރޮޖެކްޓ އިަދ މެނޭޖްކުރުމިާއ ް އަޕްޑޭޓްކޮށ ް އެތަނ ް މުރިާޖޢާކޮށ ް ޑާޓާރޫމ

ިހމެނެއެވެ. ް ތަރައީްޤކުރުނ

ް ކަންކަމަށ ިގނަ ާ ވ އެއްބްަސވުމުގިައ އެ ބަލިާއރު ް ކަންކަމަށ ދެންނެވުނު މީަތގިައ •

ާ ނީަތޖ ެ ިއހުމާލުގ އިައއެފީްސގެ ިއހުމާލުވެފައެވެ. ް ބޮޑަށ ް ވަރަށ ވީަނ އިައއެފީްސިއން

ް ީޖލުތަކަށ ިދވިެހން ބުރަ، ެ ިއހުމާލުގ އެ އިަދ ިހިތކޮށެވެ. ް ވަރަށ ފެނީުނ ް ިދވިެހންނަށ

ޖިެހފިައވެއެވެ. ް އުފުލަނ ދިެމގެންދާގޮތަށް،

އިަދ ޖެހޭނެއެވެ. ނަގަން އެފަރާތުން ާ ިޒންމ ފިުރހަމަ ެ ިއހުމާލުގ އިައއެފީްސގެ ާ ީވމ •

އިައއެފީްސިއން ު އަގ ެ ތަކީުލފުތަކުގ ޖެހުނު އުފުލަން ް ިދވިެހންނަށ ް ަސބަބުނ ެ އޭގ

ެ އެންމ ް ިލޔުންތައ ާ ތައްޔާރުކޮށްފިައވ ް ަސރުކާރުނ ް ިމގޮތުނ ޖެހޭނެއެވެ. ދައްކަންވްެސ

ް އެއަރޕޯޓެއ އެކަށޭނަ ެ އެންމ ރާއްޖެއަށް ނީަތޖާއީަކ ނުބެލުމުގެ ގޮތުގިައ އެކަށޭނަ

ެ ކޮނަްސލްޓަންޓެއްގ ް ޓެކިްނކަލ ޯ ހަލްކްރ އިަދ ނިުލބުމެވެ. ް ިދވިެހންނަށ ް އަޅުގަނޑުމެނ

25 އަހަރަށް ރަންވޭ އެ ނުކޮށް، ް ޓްެސޓެއ އެކަށޭނަ ެ ރަންވޭގ އުޅުނިުއރު ގޮތުގިައ

ު ޚުދ ު ިމއަދ ލަފައީަކވްެސ ިދން ިނންމިައ، ް އޮންނާނެކަމަށ ދިެމ ގޮތުގިައ ު ރަނގަޅ

ރަންވޭ ު ރެއަކ ެ ކޮންމ އިަދ ކަމެކެވެ. ާ އުފައްދ ު ުސވާލ ު އެކަމާމެދ ވްެސ ީޖއެމްއާރުން

ް ނީުސދާގޮތުނ ީސދާގޮތުންނިާއ އިައއެފީްސ މަރާމާތުތަކީަކ ާ ކުރ ް ބަންދުކޮށްގެނ

ކަމެކެވެ. ިޒންމާވާންޖެހޭ

ް ިއންވްެސޓްކުރަނ ް ގޮތަށ އެއްބްަސިވ އިައއެފީްސިއން އޮތުމިާއ، ާ ިލޖަންްސ ނުހަދ ިޑ ު ިޑއ •

GMRBooKlet.indd 61 10/20/2012 9:12:03 AM

62

ެ ނެތުމުގ ކޮށްފިައ ް ރަނގަޅަށ އެކަން ލައްވާވްެސ ް ފަރާތްތައ ފާޅުކިުރ ް ަޝއުޤުވިެރކަނ

ިލބޭ އިާއ ާ މަންފ ކުރާނެ ް ރާއްޖެއަށ ް ަސބަބުނ ެ ިދނުމުގ ް ބައަކަށ ު އެއަރޕޯޓ ް ަސބަބުނ

ިބމުގިައ ެ ހުޅުލޭގ ނީަތޖާއީަކ ގޮތުގިައ ބިެލފައެއް ނެތެވެ. ާ އެކީަށގެންވ ެ އެންމ ް ގެއްލުނ

ިދވިެހންނިާއ ް ަސބަބުނ ެ ަސރަހައްދުގ ިއޤިްތާޞީދ ާ ހަމަޖިެހފިައވ ް ތަރައީްޤކުރަނ

ނެތުމެވެ. ގޮތުގިައ ބިެލފިައ ާ އެކީަށގެންވ ެ އެންމ އަަސރު ިއޤިްތާޞދަށް ކުރާނެ ިދވިެހ

ނެގުމެވެ. (ީޖއެމްއާރުން) ް ފަރާތުނ ާ ިއންވްެސޓު ކުރ ާ މަންފ ފިުރހަމަ ެ އެކަމުގ އިަދ

95 ގާތްގަނޑަކަށް ތެރޭގިައ ު އަހަރ 25 ް ިދވިެހންނަށ ރާއްޖެއަށިާއ ިމކަމުންވްެސ

ިއޤިްތާޞީދ ހަމައެކިަނ ިމީއ ކުރެވެއެވެ. ާ އަންދާޒ ް ކަމަށ ގެއްލުންވާނެ ެ ރިުފޔާގ ިބިލއަން

ހިުރހިައ ިލބޭ ް ިދވިެހންނަށ ް ަސބަބުނ ެ ިމކަމުގ ް ކަމުނ ް އެހެނ ވާހަކައެވެ. ެ ަސރަހައްދުގ

އިައއެފީްސިއންނެވެ. ޖެހީޭނ ް އުފުލަނ ިޒންމާވްެސ ެ ގެއްލުމެއްގ

ިވޔަފިާރން ެ ތެލުގ އިަދ ް އިޭވއަޭޝންއަށ ް އިައލަންޑ އެމްއީޭސއެލްއިާއ ު ހަމައެއާއެކ •

ގާތްގަނޑަކަށް ބަލިާއރު ް 25 އަހަރަށ ް ގެއްލުމަށ ެ ނަފާގ އިައ ް ިލބެމުނ ް އްެސީޓއޯއަށ

އިައ ް ިލބެމުނ އީެއ ކުރިެވފިައވެއެވެ. ާ އަންދާޒ ް ގެއްލުނ ެ ރިުފޔާގ ިބިލއަން 80

ު ިމހާރ ިއތުރުން، ެ އޭގ ގެއްލުމެވެ. ެ ިނގުޅިައގަތުމުގ ް އަތުނ ެ ިދވިެހންގ ް ނަފާތަކެއ

ާ ގެނިެވފިައވ ް ގޮތަށ ނަގާނެ އަގު ެ ތެލުގ ިއްސލާހުގިައ ގެނިެވފިައވާ ް އެގީްރމަންޓަށ

ީދފިައ ް ދައްކަނ ކޮނެްސަޝން ީފ ކަނޑާފިައ ު ޗާޖ ް އެއަރޕޯޓު ިޑވަލަޕްމަންޓ ބަދަލިާއ،

ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ ނަގިައ، ީޖއެމްއާރުން ް ނަފާއެއ ހިުރހިައ އެ ަސބަބުން، ލީުއގެ ް އޮތ

ް މަންފާތައ ް އޮތ ް ިލބެނ އިަދ ޤުރުބާންކޮށް، ިދވިެހން ް އަޅުގަނޑުމެނ ާ ނަފ އިައ ް ިލބެމުނ

ަސރުކާރުން ޢަދަދަކަށް ިދވިެހ ާ ރިުފޔާއާ ގާތްކުރ 8 ިބިލއަން ފަހުވްެސ ް ޤުރުބާންކުރުމަށ

ެ ގެއްލުމެއްގ މީާލ ހިުރހިައ ިމ ިލބޭ ް ޖެހެއެވެ. ިދވިެހންނަށ ް ދައްކަނ ް ީޖއެމްއާރަށ

އިައއެފީްސއެވެ. ފަރާތީަކ ނަގަންޖެހޭ ިޒންމާވްެސ

ު އެއަރޕޯޓ އީެހގިައ ެ ޕްރޮގްރާމްތަކެއްގ ު ރަނގަޅ އެއްބްަސވެފިައވީަނ އިައފީެސިއން ް ދެނ •

ާ ފަރާތްތަކ ހިުރހިައ ކަމާބެހޭ ް މަޢުލޫމާތެއ ހިުރހިައ ެ ކުރުމުގ ް ޕްރިައވަޓިައޒ

އެއްވްެސ ެ ިމކަމުގ މެނީުވ ް ބައަކަށ ވިަކ ެ ަސރުކާރުގ ނަމަވްެސ އެހެން ިހއާްސކުރުމަށެވެ.

ނޭނިގފައެވެ. ާ ވާނުވ ިތީބ ް ީމހުނ ކުންފީުނގެ ު އެއަރޕޯޓ ނިުލބެއެވެ. ް މަޢުލޫމާތެއ

GMRBooKlet.indd 62 10/20/2012 9:12:04 AM

63

ނުކުރެއެވެ. ް ޚަބަރެއ ް އެއަރލިައންތަކަށ ކިުރއެވެ. ާ ަޝކުވ ާ އެކަމ ް ފަރާތްތަކުނ ިސޔީާސ

ް އިައއެފީްސއަށ އަދާނުކޮށެވެ. ާ ިޒންމ ެ އީެމހުންގ ވީަނ އިައއެފީްސ ިމކަމުގިައވްެސ

ިސއްރުކީުރއެވެ. ް ކަންކަނ ޤްަސދުގިައ އެނިގ، ް ރަނގަޅަށ ު މްަސރަޙ ެ ރާއްޖޭގ

ު މަޢުލޫމާތ ނިައްސ، ް ވުޖޫދަށ ވްެސ ް ވެބްްސިއޓ ް ޕްރޮޖެކްޓ ވަޢުދިުވ އިައއެފީްސިއން އިަދ •

ް ިބޑ ު އެއަށްފަހ ިނނީްމއެވެ. ް ކަމެއ ހިުރހިައ ގޮތެއްގިައ ިސއްރުވިެރ ހާމަނުކުރިެވ،

ު އަގ ނުއެކަށޭނަ ެ އެންމ ބައްޓަންކޮށް، ް ގޮތަކަށ ވިަކ ވްެސ ް މަަސއްކަތ ެ ިއވެލުއަޭޝންގ

ާ ިޒންމ ފިުރހަމަ ެ ކަމެއްގ ިމހިުރހިައ ވުމާއެކު، ިދީނއެވެ. ު އެއަރޕޯޓ ް ީމހުންނަށ ހުށަހިެޅ

ދޭންޖެހޭނެއެވެ. ް ިދވިެހންނަށ ު ބަދަލ ފިުރހަމަ ެ އެކަމުގ ނެގުމާއެކު، އިައއެފީްސން

އެހެންކަމުން، އިައއެފީްސިއންނެވެ. ބެލެހެއްޓީެވ ް ކަންކަނ ާ އެންމެހ ެ ިއވެލުއަޭޝންގ ް ިބޑ •

ެ ކިޮމީޓގ ކިުރ ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ ކިުރން ެ ޙަވާލުކުރުމުގ ް ޕްރޮޖެކްޓ ް ފަރާތަކަށ ވިަކ

ާޝިމލިްވ އެކަމުގިައ ިނންމުމުގިައ އެ އިަދ ިނންމުމެއްތޯ، ަޞއްޙަ އީެއ ް ިނންމުނ

ް އެހެނ އިައއެފީްސއަށްވްެސ ޖެހޭނެއެވެ. ް ކަށަވަރުކުރަނ ޯ ފަރާތްތަކުން ޮސިއކިުރތ ާ ހިުރހ

ިނންމުމުގިައ އެ ީޖއެމްއާރަށް ދޭން ިނނިްމކަމަށް އޮތް ިއރު، ް 2-3 ވޯޓަކުނ ނަމަވްެސ

ިމކަމުގިައ ނެތުމީަކވްެސ އެއްބްަސވެވަޑިައގެންފިައ ް ބޭފުޅުނ ާ ހިުރހ ކުރެއިްވ ް އެކަނ

ކަމެކެވެ. ާ ބިެލގެންދ ް ަޝއްކުގެ ނަޒަރަކުނ ު ިދޔަގޮތިާއމެދ ް ކަންތައ

ް ިހންގާބެލެހެއްޓުނ ް ކަންކަނ ެ އެއަރޕޯޓުގ ު ޓަރިމނޭޓްކުރުމަށްފަހ

އެއަރޕޯޓް، ޗަނީްގ ެ ިސންގަޕޫރުގ ް އަވަހަކަށ ީވހާވްެސ ު އުވާލުމަށްފަހ ް އެއްބްަސވުނ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ު މްަޝހޫރ ފަދަ ް އެއާރޕޯޓ ް ިއންޗޮނ ެ އިަދ ކޮރެއާގ އެއަރޕޯޓް، ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ހޮންގކޮންގ

ީދގެން މާުސރަ ު ބޮޑ ް ީޓމެއ ެ ީމހުންގ ް ވަރަކަށ 10 ތަޖިްރބާހިުރ ެ ިހންގުމުގ ް އެއަރޕޯޓެއ

ެ ިހންގުމުގ ު އެއަރޕޯޓ ު ިމިނވަންކަމާއެކ ފިުރހަމަ ކަނޑައަޅާ، ް ލަނޑުދަނިޑތައ ރާއްޖެގެންެސ،

މަަސއްކަތްތަކިާއ ާ ފަށާފިައވ އެއަރޕޯޓުގިައ ު ިމހާރ ނޫންނަމަަ އެހެން ފެނެއެވެ. ް ޙަވާލުކުރަނ ް މަަސއްކަތ

އިަދ އެކީަށގެންވެއެވެ. ް ނިުދއުނ ް ކިުރއަށ ގޮތުގިައ އެދެވޭ ް މަަސއްކަތ ކުރަންޖެހޭ ް ިއތުރަށ އިަދ

ކޮރަޕަްޝނިާއ ިއތުރުވެ ް ބަރުހިެލކަނ ބުރަހިެލކަމިާއ އެއްފަދިައން ކިުރއެކޭވްެސ ހަމައެހެންމެ،

GMRBooKlet.indd 63 10/20/2012 9:12:05 AM

64

ަ ޢަމަލުނުކޮށިްފނަމ ް އޫުޞލަކުނ ިމފަދަ ިގނަވާނެއެވެ. މުޢާމަލާތްތައްވްެސ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ފާަސދައަށ

ެ ިދއުމުގ ް އިާވްސނުންތަކަށ މާޔްޫސވެ، ް ރައިްޔތުނ ާ ަސރުކާރ ު މެދ އެއަރޕޯޓިާއ އަނެއްކާވްެސ

ުވާނެއެވެ. ބޮޑ ު ފުރަުޞތ

GMRBooKlet.indd 64 10/20/2012 9:12:06 AM

65

7 ޗެޕްޓަރ

1 އެނެކްްސ

އެއްބްަސވުން ީވ ނެގުމަށްޓަކިައ ާ އަނބުރ ު އެއާރޕޯޓ ް ޕީާޓއަކުނ 4 ިސޔީާސ

ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

ެ ހެދުމުގ ު ދެކޮޅ މަަސއްކަތިާއ ާ ކުރ ް ަސރުކާރުނ ް ޙަވާލުކުރަނ ާ ބޭރުގެފަރާތަކ

ް ގިުޅފިައވާ ބަޔާނ ނެރޭ، ޕީާޓތަކުން ގޮތުން ިސޔީާސ

ު ބަނދަރ ވިައގެ އަޤްވީާމ ް ބިައނަލ މާލޭ ކަމުގިައވާ ިމލްކު ް އެއ އަގުހިުރ ެ އެންމ ެ ިދވިެހންގ

ެ ރައިްޔތުންގ ް ގިުޅގެނ ާ ިނންމެވުމ ް ަސރުކާރުނ ް ިދނުމަށ ް ކުންފުންޏަކަށ ެ ބޭރުގ ބާރު، ެ ިހންގުމުގ

ީޕޕަލްްސ ޕީާޓއިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ ިދވިެހ ތެރިެއން ެ ޕީާޓތަކުގ ިސޔީާސ ާ މަަސއްކަތްކުރ މިަޖީލހުގިައ

ބައްދަލުވެ، މާލޭގިައ ު ިމއަދ ވިެރން ިއްސ ޕީާޓގެ ޖުމްހީޫރ ޤައީުމ ޕީާޓއިާއ ިދވިެހ އެލަޔަންްސއިާއ،

ް ވަރަށ ް އިެނންމެވުނ ފާޅުކޮށް، ް ުވުނ ކަންބޮޑ ް ވަރަށްބޮޑަށ ު ިނންމެވުމާމެދ ިނންމިެވ ް ަސރުކާރުނ

އެއްބްަސވަމެވެ. ް ކަންކަމަށ އަންނިަނިވ ް ކުށްވިެރކޮށ ް ބޮޑަށ

ފަރާތަކަށް ދޫކޮށްލުމީަކ ެ ބޭރުގ ް ިހންގުނ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލް އަޤްވީާމ ފުރަތަމަ ކަމަކަށް، މާލޭ

ު ޤައުމަށް އެންމެ ރަނގަޅ އިަދ ކަމެއްނޫންކަމަށިާއ ިޙމާޔަތްކުރެވޭ ު މްަޞލަޙަތ ޤައުމުގެ އެންމެ މީަތ

GMRBooKlet.indd 65 10/20/2012 9:12:06 AM

66

ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ ް އެތަނ ނުކުރެވޭކަމަށިާއ، ު ޤަބޫލ ް ކުރެއިްވކަމެއްކަމަށ ިވްސނުމުގިައ ިއޤިްތާޞީދ

ް ޤަބޫލުކުރެވޭނެ އޫުސލެއ އޫުސލީަކ ަސރުކާރުން ޢަމަލުކުރެއިްވ ދޫކޮށްލުމުގިައ ް ިދގު މުއްދަތަކަށ ާ އެހ

އެއްބްަސވަމެވެ. ް ނޫންކަމަށ

ކަންކަމީަކ ކުރެވެންހިުރ ް ކުރުމަށްޓަކިައ ޤާނީޫނގޮތުނ ު ނީަތޖާ ބަދަލ ެ ިނންމުމުގ އެ ެ ަސރުކާރުގ އިަދ،

ް ކުރުމަށ ް ކަންކަނ އެ ް ބޭރުނ ެ މިަޖީލހުގ އެ އެތެރޭންނިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ބަލިައ، ޯ ކޮބިައތ

އެއްބްަސވަމެވެ.

ފިައދާއެއް ދައްކަމުންދާ، ު ިމހާރުވްެސ ބޮޑ ވިައގެ ބަނދަރީަކ ބިައނަލް އަޤްވީާމ ދެވަނަ ކަމަކަށް، މާލޭ

އޮތް، ް ިއތުރުކުރެވެނ ާ ފިައދ އެ ް ގުނައަކަށ ް އެތައ އެކިަނވްެސ ް ބަދަލަކުނ ގެންނަ ް އަގުތަކަށ އިަދ

ިމިނވަންކަމިާއ ެ ދައުލަތުގ ިދވިެހ ތަނީަކ އެ ިމލްކުކަމަށިާޢ، ް އެއ އަގުބޮޑު ެ އެންމ ެ ިދވިެހންގ

ް ިމލްކެއްކަމަށ ް ްސޓްރެޓިެޖކ އިަދ ޙައާްސްސ ް ވަރަށ ާ ގިުޅފިައވ ާ ީސދ ާ އިަމއްލަވަންތަކަމ ެ ިދވިެހންގ

އެއްބްަސވަމެވެ.

ެ ރާއްޖ ް ގުޅުންތަކަށ ެ ޤައުމުތަކުގެ ދަތުރުފަތުރުގ ް ބައެއ ް ިމއޮތް ިހާސބުނ ެ ރާއްޖ ިދވިެހ ް ޤުދުރީަތގޮތުނ

ިޙމާޔަތްކުރުމަށްޓަކިައ ު މްަސލަޙަތ ޤައީުމ ިވްސނާ، ް މައްޗަށ ެ ަސބަބުތަކުގ ާ މިުހންމުވެގެންދ ް ތަނ ް އޮތ

އެއްބްަސވަމެވެ. ް ޖެހޭނެކަމަށ ް ިތބެނ ފަރުވާތިެރވެ ެ އަބަދުމ ް ޕީާޓތަކުނ ިސޔީާސ ިދވިެހ

ް ބުރުލެއ ް އިަމއްލަވަންތަކަމަށ ެ ރާއްޖޭގ އުޅެންޖިެހފިައވިާހނދު، ު ޙީަޤޤަތްތަކަކާއެކ އެފަދަ އިަދ،

އަތުވެދާނެ ް އިުނކަނ ް ިލިބދޭ ިއޚިްތޔާރަށ ް ރާއްޖެއަށ ް ކަންކަން ިނންމުމަށ ެ ރާއްޖޭގ ނުވަތަ އަރާފާނެ

އެއްބްަސވަމެވެ. ަސމާލުވާންޖެހޭނެކަމަށްވްެސ ް ނުކުރުމަށ ް ކަމެއ އެއްވްެސ

އެ ިޚދުމަތްތަކިާއ، ދޭނެ ބަނދަރުގިައ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ ިވްސނިާއރު، ް ިވްސނުމުނ ިމ

ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ ު ބާރ ެ ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގ ު އަގ ދޭނެ ް ިޚދުމަތްތައ އެ ދޭނެގޮތިާއ، ް ިޚދުމަތްތައ

އަތުވެދާނެ ް އިުނކަނ ް އޮތުމަށ ިޙމާޔަތްކުރިެވފިައ ް މްަސލަޙަތުތައ މީަތ ެ އެންމ ެ ިދވިެހންގ ދޫކޮށްލުމީަކ

އެއްބްަސވަމެވެ. ް ކަމެއްކަމަށ

ޤައުމުތަކުގިައ ހިުރ ޕްރިައވަޓިައޒްކޮށްފިައ ް ބަނދަރުތައ ވިައގެ ިތންވަނަ ކަމަކަށް، ބިައނަލްއަޤްވީާމ

ެ ޤައުމުގ ބޮޑިެތ ބެލެހެއްޓުންތަކާއެކު، ތެރިެއން، ެ ޤާނީޫނ އޫުސލުތަކެއްގ ިގނަ ކޮށްފިައހީުރ ް އެކަނ

ެ ަސރުކާރުގ އިަދ މްަޝވަރާކުރުމާއެކު، ދިާއރާއެއްގިައ ާ ފުޅ ް ރައްކާތިެރވާގޮތަށ ް މްަސލަޙަތުތައ

GMRBooKlet.indd 66 10/20/2012 9:12:07 AM

67

އެއްބްަސވަމެވެ. ް ކޮންޓްރޯލްވްެސ އޮންނަގޮތަށް ކަމަށ ފިުރހަމަ

ިގނަ ތަނީްފީޒގޮތުން، މީާލގޮތުންނިާއ ިއޤިްތާޞީދގޮތުންނިާއ ރާއްޖެއީަކ ބަލިާއރު، ް ހަމަތަކުނ އެ

އިަދވްެސ ް ޤިާބލުކަމަށ ެ މުއައަްސާސތަކުގ ވީަޞލަތްތަކަށިާއ ިއނާްސީނ އޫުސލުތަކަކަށިާއ ޤާނީޫނ

ް މައްޗަށ ެ ީބލަމެއްގ ާ ހުށަހަޅ ު ބަޔަކ ހަމައެކިަނ ީވިހނދު، ް ޤައުމަކަށ ާ ބޭނުންވެފިައވ ް ބޮޑަށ ނުހަނު

25 އަހަރަށް ް ކޮންޓްރޯލ ެ ތަނެއްގ ު މިުހންމ ފަދަ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ ް ިބނާކޮށ

ް ދިަތވާނެ ކަމެއްކަމަށ ނުހަނު ޖަވާބުދީާރކުރުވަން ބަލަހައްޓިައ، ރަނގަޅުގޮތުގިައ ދޫކޮށްލުމީަކ، އެކަން

އެއްބްަސވަމެވެ.

ޤިާބލުކަންނިެތ، އޫުސލުތަކިާއ އިޮނގަނޑުތަކިާއ ތަނީްފީޒ ޤާނީޫނ، އެކަށޭނަ ރާއްޖޭގިައ އިަދ

ް ކުރަނ ް ފަރާތުނ ކުއްޔަށް ިހިފ ކުރުމުން، ް އެކަނ ް ދަށުނ ެ ޮސިއކުރެވޭ އެއްބްަސވުމެއްގ ހަމައެކިަނ

ް ޢަމަލުކުރުން ލިާޒމުކުރުވުމަށ ް އެއްގޮތަށ އެއްބްަސިވގޮތިާއ ިހނދެއްގިައ، ކަންކަން ނުކޮށިްފ ހުށަހިެޅ

ދެކެމެވެ. ް ކަމެއް ރާއްޖެއަށް ނޯންނާނެކަމަށ އެއްވްެސ ކުރެވޭނެ

ިލިބގެންދާނެކަމެއްކަ ް ބާރުތަކެއ ިއޚިުތޔާރުތަކަކިާއ ު ބޮޑ ް ވަރަށ ް އެބައަކަށ ވުމީަކ ް އެކަނ ް އެހެނ އިަދ

ޤަބޫލުކުރަމެވެ. އޮންނާނެކަމެއްކަމަށްވްެސ ގާތުގިައ ކުރުމީަކ ް ިދވިެހންނަށ ް ގެއްލުނ ެ އެކަމުގ މަށިާއ

ް ީބލަންތަކަށ ާ ގުޅޭގޮތުން ހުށަހަޅާފިައވ ވިައގެ ބަނދަރިާއ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ހަތަރުވަނަ ކަމަކަށް، މާލޭ

ެ ދައުލަތުގ ނެތުމުން، ހާމަކޮށްފިައ ް ިމންގަނޑުތައ ބިެލ ިދރާާސކުރުމުގިައ ް އީެބލަންތައ ބަލިާއރު،

ް އެނގެނ ިލބުނުކަން ް ދައުލަތަށ ް ިމ މުޢާމަލާތުނ ު ރަނގަޅު އަގ ެ އެންމ ބުނާ ޤާނޫނުގިައ ެ މިާލއްޔަތުގ

އެއްބްަސވަމެވެ. ް ނެތްކަމަށ

ަސރުކާރުން ް ދޭނ ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ފްަސވަނަ ކަމަކަށް، މާލޭ

ާ ހަރުމުދ ެ ިދވީެހންގ ިޙމާޔަތްކޮށް، ު މްަޞލަޙަތ ެ ރައިްޔތުންގ ިދވިެހ އެކުރީަނ ް މަަސއްކަތ

ް ިބލެއ ބެހޭ ޕްރިައވަޓިައޒަޭޝނިާއ ިއްޞލާޙުކުރުމިާއ ޤާނޫނު ެ މިާލއްޔަތުގ ް ގޮތުނ ެ ިޙމާޔަތްކުރުމުގ

ެ މިަޖީލހުނިްބލުތަކުގ ދަނިޑވަޅެއްގިައ ާ ކުރަމުންދ ް މަަސއްކަތ ެ ފްާސކުރުމުގ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ

ް ިވްސނުނ ެ ރައިްޔތުންގ ިމީއ ގޮތުންކަމަށިާއ، ެ ިނންމާލުމުގ ް ކަންކޮށ ކިުރން ެ ިނންމުމުގ ް މަަސއްކަތ

އެއްބްަސވަމެވެ. ް ކަމަށ ް ހެއްކެއ ެ ނުކުރާކަމުގ ް ިއޙިްތރާމ ް ަސރުކާރުނ ް ގޮތަށ ހިުރ ިމކަމުގިައ

ގޮތުގިައ އެދެވޭ ެ އެންމ ު ޙައްޤ މްަޞލަޙަތިާއ ެ ރައިްޔތުންގ މުދަލިާއ ެ ހަވަނަ ކަމަކަށް، ދައުލަތުގ

GMRBooKlet.indd 67 10/20/2012 9:12:07 AM

68

ކުރުމަށް އެއްބްަސވަމެވެ. ް ިތީރގިައވާ ކަންކަނ ް ިޙމާޔަތްކުރުމުގެ ގޮތުނ

ގުޅުންހިުރ ިއދާރާތަކިާއ ާ ިމކަމ މީާލ ިއދާރާތަކުގެ ތެރިެއން ބިައނަލްއަޤްވީާމ އެގޮތުން، މާލޭ (ހ)

ެ ޕީާޓތަކުގ ިސޔީާސ ިވްސނުމިާއ ު ޢާއްމ ެ ިދވިެހންގ ބައްދަލުކޮށް، ފަރާތްތަކިާއ ހުށަހިެޅ ް ީބލަނ

ާސފުކޮށިްދނުން. ް ހިުރގޮތް އީެމހުންނަށ ިމކަމުގިައ ް ިވްސނުނ

ޚުތޫރަތްތިެރކަމިާއ، ިދނުމުގިައ ހިުރ ް ބޭރުގެ ފަރާތަކަށ ު ބަނދަރ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ވިައގެ މާލޭ (ށ)

ާ ފުޅ ީވހާވްެސ ު މަޢުލޫމާތ ފިުރހަމަ ެ ިލިބދާނެ ގެއްލުމުގ ް އެކަމުނ ް ރައިްޔތުންނަށ ދައުލަތަށިާއ

ިހއާްސކުރުން. ރައިްޔތުންނިާއ ދިާއރާއެއްގިައ

ެ ތަޢާރަފްކުރުމުގ ް އޫުސލުތައ ބޭނުންކުރެވޭނެ ގޮތުގިައ ހަރުދަނާ ެ އެންމ ާ މުދ ެ ދައުލަތުގ (ނ)

ު މިާލއްޔަތ ް އޮތ މަގުމީަތގިައ ެ ިނމުމުގ ު ިމހާރ ހުށަހިެޅ، ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ މަޤަްޞދުގިައ

ް މިަޖިލހުނ ް އަވްަސގޮތަކުނ ް ިބލ ެ ޕްރިައވަޓިައޒަޭޝނުގ ިބލިާއ ެ ގެނައުމުގ ު ިއްސލާޙ ް ޤާނޫނަށ

މަަސއްކަތްކުރުން. ް ފްާސކުރުމަށ

ތަބާވާންޖެހޭ ިހންގުމުގިައ ރައްކާތިެރކަމިާއ ިލިބދޭންޖެހޭ ް ބަނދަރަށ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ (ރ)

އެ ހުށަހަޅިައ، ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ވިަކ ާ ބަޔާންކުރ ް އޫުސލުތައ ކަންކަމިާއ

މަަސއްކަތްކުރުން. ް ފްާސކުރުމަށ ް އަވްަސގޮތަކުނ ޤާނޫނު

ާ ކުރ ް ިދނުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ު ިދގ ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ އިަދ

ބިާތލްކުރުން. ް އެއްބްަސވުންތައ ާ އެންމެހ ާ ވެފިައވ ް ިމހާތަނަށ ހުއްޓުވާ، ް މަަސއްކަތ

ިދނުމުގިައ ު ބަނދަރ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ވިައގެ މާލޭ ް ީޖ.އެމް.އާރަށ ހުށަހެޅުމުގިައ، އިަދ ް ީބލަނ (ބ)

ް ކިޮމަޝނަށ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ް ބަލިައިދނުމަށ ް ކަންކަނ ެ ކޮރަޕަްޝންގ ކުރެވޭ ު ތުހުމަތ

ހުށަހެޅުން. މައަްސލަ

ު ިމހާރ ް ހޯދުމަށ ާ އަނބުރ ު އަގ ބުނާ ް ީޖ.އެމް.އާރުނ ް ިއންވްެސޓްކުރާނެކަމަށ ް އެއަރޕޯޓަށ (ޅ)

ް ނަގަނ އަތުން ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ް ިއތުރުނ ެ ޗާޖުގ ާސރިވްސ ު އެއާރޕޯޓ ާ ނަގަމުންދ

އެއަރޕޯޓު ެ 25 ޑޮލަރުގ ާ އެއްބްަސވެފިައވ ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ އިަދ ހުށަހަޅާ، ް ީޖ.އެމް.އާރުނ

ް ފިައާސއެއްކަމަށ ނުނެގޭނެ ޤާނޫނަކުންނީޫނ ބެލެވީޭތ، އީެއ ް ޓެކުހެއްކަމަށ ޗާޖީަކ ް ިޑވެލޮޕްމަންޓ

GMRBooKlet.indd 68 10/20/2012 9:12:08 AM

69

ހުށަހެޅުން. މައަްސލަ ް ކޯޓަށ ކަނޑައަޅިައިދނުންއިެދ

ޤަވިާޢދިާއ ޤާނޫނިާއ ިދނުމުގިައ ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ (ކ)

ެ ކޮންމ އަޅަންޖެހޭ ް ގޮތުނ ަޝރީުޢ އިަދ ޤާނީޫނ ު ފަރާތްތަކިާއމެދ ާ އެންމެހ ާ ިޚލާފުވެފިައވ

އެޅުން. ް ިފޔަވަޅެއ

---------------

26 ޖޫން 2010

ބިައވިެރން

________________________

ަސީޢދު ޙަަސން ްޑރ. ިއބްރީާހމ ް ޢަބްދުهللا ޔީާމންޤިާސމ

ް ޢަބްދުލްޤައްޔޫމ

ޢީަލ ތްަސީމން ު އަޙުމަދ

ޕީާޓ ޤައީުމ ޕީާޓިދވިެހ އެލަޔަންްސޖުމްހީޫރ ޕީާޓީޕޕަލްްސ ެ ރައިްޔތުންގ ިދވިެހ

GMRBooKlet.indd 69 10/20/2012 9:12:08 AM

70

2 އެނެކްްސ

ް ިދނުމަށ ް ކުންފުންޏަކަށ ެ ބޭރުގ ބާރު، ިހންގުމުގެ ު ބަނދަރ ވިައގެ އަޤްވީާމ ް ބިައނަލ މާލޭ

މްަޞލަޙަތިާއ ެ ރައިްޔތުންގ މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ ހުއްޓުވިައ ް އެކަނ ގިުޅގެން، ާ ިނންމެވުމ ް ަސރުކާރުނ

ާ މަަސއްކަތްކުރ މިަޖީލހުގިައ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގޮތުނ ެ ކުރުމުގ ް ިޙމާޔަތ ގޮތުގިައ އެދެވޭ ެ އެންމ ު ޙައްޤ

ޤައީުމ ިދވިެހ އެލަޔަނާްސިއ، ީޕޕަލްްސ ޕީާޓއިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ ިދވިެހ ތެރިެއން ެ ތަކުގ ިސޔީާސޕީާޓ

ޕްލޭން. އެކަްޝން ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ިނންމާފިައވ ް ކުރަނ ް ގިުޅގެނ ޕީާޓ ޖުމްހީޫރ ޕީާޓއިާއ،

ްސޓޭޓްަސ ތަނީްފޛުކުރާނެ

ް ފަރާތްތައ

ް ިފޔަވަޅުތައ އަޅާނެ ާ ިނންމާފިައވ ް ކުރަނ

ް ކަންތައ

.1

ް ިއނިްޑއަނ ު ިމހާރ

ް ހިައކިޮމަޝނަށ

ް އެޕިޮއންޓްމަންޓަކަށ

އިެދފިައ.

ޕީާޓ. ޖުމްހީޫރ

ީޕޕަލްްސ

އެލައެންްސ.

ޕިާޓ. ޖުމްހީޫރ

ް ިމގޮތުނ

ބައްދަލުކުރަންޖެހޭ

ފަރާތްތައް:

ް ވޯލްޑ އިައއެފީްސ، (ހ)

ބޭންކް.

ހުށަހިެޅ ް ީބލަނ (ށ)

ފަރާތްތައް.

ް ިއނިްޑއަނ (ނ)

މީަޓ، ހިައކިޮމަޝން،

ެ ިވޔަފިާރވިެރންގ

ޖަމިްޢއްޔާ.

މީާލ އަޤްވީާމ ް ބިައނަލ

ާ ިމކަމ ތެރިެއން ެ ިއދާރާތަކުގ

ިއދާރާތަކިާއ ގުޅުންހިުރ

ާ ފަރާތްތަކ ހުށަހިެޅ ް ީބލަނ

ެ ިދވިެހންގ ބައްދަލުކޮށް،

ިސޔީާސ ިވްސނުމިާއ ު ޢާންމ

ޕީާޓތަކުގެ ިވްސނުން،

ް ހިުރގޮތ ިމކަމުގިައ

ް ާސފުކޮށ ް އީެމނުންނަށ

ިދނުން.

ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

ެ ބޭރުގ ު ބަނދަރ ވިައގެ

ިދނުމުގިައހިުރ ް ފަރާތަކަށ

ޚުތޫރަތްތިެރކަމާ،

ް ރައިްޔތުންނަށ ދައުލަތަށިާއ

ެ ިލިބދާނެކަމުގ ް އެކަމުނ

ީވހާވްެސ ު މަޢުލޫމާތ ފިުރހަމަ

.2

GMRBooKlet.indd 70 10/20/2012 9:12:08 AM

71

ފުޅާދިާއރާއެއްގިައ

ީވހާވްެސ ރައިްޔތުންނާ

ިހއާްސކުރުން. ް އަވަހަކަށ

ކުރީާނ ް ިމކަނ

4 ޕީާޓގިުޅގެން

ީޑއާރީުޕން

ީލޑްކޮށްގެން.

ކުރަންޖެހޭ ް ިމގޮތުނ

ކަންތައްތައް:

ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)

ެ މިަޖީލހުގ

ެ ިމކަމުގ ް މެންބަރުންނަށ

ް ޚުތޫރަތްތިެރކަނ

ް ތަފީްސލްކޮށ

ހާމަކޮށިްދނުން.

ު މްުސތިަޤއްލ (ށ)

ް މެންބަރުންނަށ

ިވްސނިައިދނުން.

ް ިމކަނ (ނ)

ެ ިހނގިާދޔަގޮތުގ

ާ އެކުލަވިައލ ް ިރޕޯޓެއ

ފޮނުވުން. ް މެންބަރުންނަށ

ީސއެޗީްސ (ރ)

ް ކިުދންނަށ

މްުސތަޤްބަލުގިައ

ހިުރ ް އެކިުދންނަށ

ް ފުރަުސތުތައ ެ ފާގ ވީަޒ

ް ގެއިްލގެންދާނެކަނ

ް އަންގިައިދނުމަށ

ް ކަރުދާހެއ

ތައްޔާރުކުރުން.

ެ އެންމ ާ މުދ ެ ދައުލަތުގ

ގޮތުގިައ ހަރުދަނާ

ް އޫުޞލުތައ ބޭނުންކުރެވޭނޭ

ެ ކުރުމުގ ް ތަޢާރަފ

ެ ރައިްޔތުންގ މަޤަްޞދުގިައ

ު ިމހާރ ހުށަހިެޅ، ް މިަޖީލހަށ

މަގުމީަތގިައ ެ ިނމުމުގ

ް ޤާނޫނަށ ު މިާލއްޔަތ ް އޮތ

ިއްސލާޙް ގެނައުމުގެ ިބލިާއ،

ު ިބލ ެ ޕްރިައވެޓިައޒަޭޝންގ

ް މިަޖީލހުނ ް އަވްަސގޮތަކުނ

ް މަަސއްކަތ ް ފްާސކުރުމަށ

ކުރުން.

.2

GMRBooKlet.indd 71 10/20/2012 9:12:08 AM

72

ް ިބލ ިިމ

ޑްރާފްޓްކުރީާނ

ީޑިކއީުޕ/

ު މުޙައްމަދ

ު ނީަޝދ

ކުރަންޖެހޭ ް ިމގޮތުނ

ކަންތައްތައް:

ް ިބލެއ ބެހޭ ާ ިމކަމ (ހ)

ޑްރާފްޓްކުރުން.

ް ޑްރާފްޓްކޮށ ް ިބލ (ށ)

ް މިަޖީލހަށ ް ިނމުމުނ

ހުށަހެޅުން.

އަޤްވީާމ ް ބިައނަލ މާލޭ

ިލބެންޖެހޭ ް ބަނދަރަށ ވިައގެ

ިހންގުމުގިައ ރައްކާތިެރކަމިާއ

ކަންކަމިާއ ތަބާވާންޖެހޭ

ާ ބަޔާންކުރ ް އޫުޞލުތައ

ެ ޤާނޫނެއް ރައިްޔތުންގ ވިަކ

އެ ހުށަހަޅިައ، ް މިަޖީލހަށ

ް އަވްަސގޮތަކުނ ޤާނޫނު

ް މަަސއްކަތ ް ފްާސކުރުމަށ

ކުރުން.

ް ބިައނަލ މާލޭ އިަދ،

ު އަޤްވީާމ ވިައގެ ބަނދަރ

ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ

ް ިދނުމަށ ް ިދގުމުއްތަކަށ

ް މަަސއްކަތ ާ ކުރ

ް ިމހާތަނަށ ހުއްޓުވާ،

ް އެއްބްަސވުންތައ ާ ވެފިައވ

ބިާތލުކުރުން.

.3

މައަްސލަ ިމ

އެނިްޓކޮރަޕަްޝން

ހުށަހަޅާފިައ ް ކިޮމަޝނަށ

ް މަަސއްކަތ ިމ

ކުރީާނ

ީޕޕަލްްސ

އެލައެނުްސން.

ކުރަންޖެހޭ ް ިމގޮތުނ

ކަންތައްތައް:

ެ ބޭރުގ ް އެއަރޕޯޓ (ހ)

ިދނުމުގިައ ް ބަޔަކަށ

ު ތުހުމަތ ކޮރަޕަްޝން

ް ކަންތައްތަކެއ ކުރެވޭ

ް އެކަނ ު ހުރުމާއެކ

ބެލުމަށްޓަކިައ

އެނީްޓކޮރަޕަްޝން

ހުށަހެޅުން. ް ކިޮމަޝނަށ

ހުށަހެޅުމުގިައ، ް ީބލަނ

މާލޭ ް ީޖ.އެމް.އާރަށ އިަދ

ިދނުމުގިައ ު ބަނދަރ ވިައގެ

ެ ކޮރަޕަްޝނުގ ތުހުމަތުކުރެވޭ

ް ބަލިައިދނުމަށ ް ކަންކަނ

އެނީްޓކޮރަޕަްޝން

މައަްސލަ ް ކިޮމަޝނަށ

ހުށަހެޅުން.

.4

GMRBooKlet.indd 72 10/20/2012 9:12:09 AM

73

ް މަަސއްކަތ ިމ

4 ޕީާޓ ކުރީާނ

ް ގިުޅގެނ

ކުރަންޖެހޭ ް ިމގޮތުނ

ކަންތައްތައް:

ެ މިަޖީލހުގ (ހ)

ކިޮމީޓއަށިާއ ު މިާލއްޔަތ

ް އެހިެނހެނ ކަމާބެހޭ

ިފނޭންްސ ް ކިޮމީޓތަކަށ

ިމިންސޓަރިާއ

ޕްރިައވެޓިައޒަޭޝން

ް ޗެއަރމަނ ކިޮމީޓގެ

ރީާޒ ު މަޙްމޫދ

ހިާޞރުކުރުން.

ިފނޭންްސ (ށ)

ު މަހްމޫދ ިމިންސޓަރިާއ

ު ިއތުބާރ ރީާޒގެ

ް ވޯޓްނެގުމަށ ެ ނެތްކަމުގ

ހުށަހެޅުން.

ް އެއަރޕޯޓ (ނ)

ިއްސވިެރން ކޮމްޕީެނގެ

ހިާޒރުކުރުން. ް ކިޮމީޓއަށ

ް ިއވެލުއޭޓ ް ިބޑ (ރ)

ު މިާލއްޔަތ ކުރުމުގިައ

ބުނާ ޤާނޫނުގިައ

ެ އެންމ ް ދައުލަތަށ

ް އެކަނ ް ގޮތަށ ާ ފިައދާވ

ް ިބޑ ކޮށްފިައނުވީާތ

ް ފަރާތްތައ ިއވެލުއޭޓްކިުރ

ހިާޒރުކުރުން. ް ކިޮމީޓއަށ

އެއަަރޕޯޓަށް

ް ކަމަށ ިއންވްެސޓްކުރާނެ

ު އަގ ބުނާ ް ީޖއެމްއާރުނ

ު އަނބުރާ ހޯދުމަށް ިމހާރ

ް ނަގަމުންދާ އެއަރޕޯޓ

ިއތުރުން ެ ޗާޖްގ ަސރިވްސ

ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ

ް ނަގަނ އަތުން

ާ ހުށަހަޅ ް ީޖއެމްއާރުނ

ާ އެއްބްަސވެފިައވ އިަދ

އެއަރޕޯޓް ެ 25 ޑޮލަރުގ

ޗާޖީަކ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ

ބެލެވީޭތ، ް ޓެކްހެއްކަމަށ

ނުނެގޭނެ ޤާނޫނަކުންނީޫނ

ް ފިައާސއެއްކަމަށ

އިެދ ް ކަނޑައަޅިައިދނުނ

ހުށަހެޅުން މައަްސލަ ް ކޯޓަށ

.5

GMRBooKlet.indd 73 10/20/2012 9:12:09 AM

74

3 އެނެކްްސ

ު ިސީޓފުޅ 1ވަނަ ފޮނުއިްވ ް ޕީާޓއަށ ިދވިެހ ޤައީުމ ާ މައަްސލާގިައ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިސީޓފުޅެއ ިމފަދަ ހަމަ ޕީާޓތަކަށްވްެސ ިސޔީާސ އެހެން ާ ބިައވިެރވ (ަސރުކާރުގިައ

ފޮނުއްވިެވއެވެ)

ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގެ އީޮފްސ

މާލެ،

ިދވިެހރާއްޖެ.

ަސީޢދަށް، ޙަަސން ޑޮކްޓަރ ރީައްސ ޕީާޓގެ ޤައީުމ

ދަންނަވަމެވެ. ު ަސލާމަށްފަހ ް ވެދުނ

ީޖ.އެމް. ެ ޔާގ ިއނިްޑ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ތަރައީްޤކޮށ ް އެއަރޕޯޓ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ މާލޭ

އެއްބްަސވުމީަކ ާ ޮސިއކޮށްފިައވ 26 ޖޫން 2010 ގިައ ަސރުކާރުން ިދވިެހ ު ކުންފުންޏާއެކ އާރު.

ިހމެނޭ ަސރުކާރުގިައ ް އެއްބްަސވުމެއްނޫންކަމަށ ާ ވިެވފިައވ ް ގޮތަކަށ ފިައދާހިުރ ެ އެންމ ް ރާއްޖޭއަށ

ް ޕީާޓއަށ ިތޔަ ް އަމަލުކުރުމަށ ު އެއްބްަސވުމާމެދ ިމ ިވދާޅުވަމުންދީާތ، ް ފަރާތްތަކުނ ް ބައެއ ެ ިއއިްތޙާދުގ

އަންގަވިައދެއްވުން އިެދ ް އަޅުގަނޑަށ ް ިލޔުމަކުނ ކިުރން ެ 18 ވަނަ ދުވަހުގ ެ ިމމަހުގ ް ފެންނަގޮތ

ދެންނީެވމެވެ.

1433 ު 24 ރަޖަބ

14 ޖޫން 2012

ޚިާދމުކުމް

މުޙައްމަދު ވީަޙދު

ޕީާޓ ޤައީުމ ިދވިެހ

މާލެ،

ިދވިެހރާއްޖެ.

GMRBooKlet.indd 74 10/20/2012 9:12:09 AM

75

4 އެނެކްްސ

ު ޖަވާބ ިދން ޕީާޓން ޤައީުމ ިދވިެހ ް ިސީޓފުޅަށ ގެ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ

DQP/2012/42

އަށް، ު މިަނކ ޙަަސން ވީަހދު ު މުޙައްމަދ ޑރ. ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ

ދަންނަވަމެވެ. ު ފަހ ް ވެދުނަްސލާމަށ

ިމ ް ޢަމަލުރަންވަނ ު އެއްބްަސވުމާމެދ ް ިދވިެހަސރުކާރުނ ު ކުންފުންޏާއެކ ު ީޖ.އެމް.އާރ

ފޮނުއިްވ މިަނކުފާނު ު ދުވަހ 14 ޖޫން 2012 ވަނަ އިެދ ް އަންގަވިައދެއްވުމަށ ް ފެންނަގޮތ ް ޕީާޓއަށ

ދަންނަވަމެވެ. ޙަވީާލ ް ިސީޓފުޅަށ

ިދވެހރާއްޖޭގެ އެއްބްަސވުމީަކ ާ ވެފިައވ ް ިދވިެހަސރުކާރުނ ު ކުންފުންޏާއެކ ު ީޖ.އެމް.އާރ

ް އެތަކެއ އެނޫންވްެސ އިަދ ޤާނޫނިާއ ެ މިާލއްޔަތުގ ޤާނޫނިާއ، ބެހޭ ކުންފުންޏިާއ ޤާނޫނުއާަސީސއިާއ،

އެއްބްަސވުމެކެވެ. އަންނަ ް ތަނީްފޛުކުރެވެމުނ އިަދ ާ ވެފިައވ ް ިޚލާފަށ ގަވިާއދުތަކިާއ ޤާނޫނުތަކިާއ

ިމ ް ނޫންކަމަށ ް ކަމެއ ކުރެވޭނެ ް ިދވިެހަސރުކާރަށ ދެމެހެއްޓުމީަކ ް އެއްބްަސވުމެއ ު ބިާތލ ީވމާ،

ދެކެމެވެ. ޕީާޓިއން

އަށް އެވޯޑް ކުރުމުގިައ ު ީޖ.އެމް.އާރ ު އެއާރޕޯޓ ް ިއބްރިާހމް ނިާސރު ިއންޓަރނަޭޝނަލ

ު އެހާބޮޑ ް ދައުލަތަށ ިދވިެހ ކުރުމިާއ، ވަންހަނާ ކަމާއ، ނިުކއަްސރު ގެންގުޅުނު ް ަސރުކާރުނ ެ އިެއރުގ

ް ބައެއ ެ ދައުލަތުގ ިދވިެހ ް ަސބަބުނ ެ ގެނިްދއުމުގ ް ކިުރއަށ ް ތިެޅފިޮޅގެނ ް މުޢާމަލާތެއ ާ ގެއްލުންވ

ެވެ. ބޮޑ ނުހަނު ު ފުުރަުޞތ ެ ތުހުމަތު ކުރުމުގ ް ކަމަށ ާ ފިައދާތަކެއް ނަގާފިައވ ް ޖިާއޒުނޫނ ިއްސވިެރން

އެދޭކަމަކެވެ. ިމ ޕީާޓިއްނ ބެއްލެވުމީަކ މައަްސލަ އެ ު މިާހރުންގެ އީެހތިެރކަމާއެކ ފަނީްނ ީވމާ،

އެއާރޕޯޓުގެ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ މާލޭ ިރޕޯޓުގިައ ް އިޮޑޓ ގެ ު ީޖ.އެމް.އާރ އިަދ،

ޑޮލަރުގެ އެމިެރކާ ިމިލއަން 105 ާ ބުނެފިައވ ހޭދިަވކަމަށް ް ހޯދުމަށ ރިައޓްްސ އޮޕަރިޭޓންގ

GMRBooKlet.indd 75 10/20/2012 9:12:09 AM

76

ާ ިކހ ިލިބފިައވީަނ ް ކޮމްޕީެނއަށ އެއަރޕޯޓްްސ މޯލިްޑވްްސ ނުވަތަ ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ ތެރިެއން

އެފިައާސއެއްވްެސ ނިުލިބވާނަމަ ް ފިައާސއެއ އެއްވްެސ އޭގެތެރިެއން ޔީަޤންކޮށް، ޯ ިމންވަރެއްތ

10 ިމިލއަން ު ިއތުރ ު އެއާއެކ އިަދ ކަމެކެވެ. ކުރެއްވުމީަކ ިމޕީާޓން އެދޭ ް މަަސއްކަތ ް ހޯއްދެވުމަށ

ހާމަކޮށްފިައވިާއރު ް ީޖ.އެމް.އާރުނ ް ޚަރަދިުވކަމަށ ގޮތުގިައ ެ ކްޯސޓެއްގ ޓްރާނެްސކަްޝން ޑޮލަރެއްވްެސ

ކަމުގިައވާނަމަ ް އާމްދީަނއެއ ިލބެންޖެހޭ ް ދައުލަތަށ އީެއ ބައްލަވިައދެއްވާ، ް ީވގޮތެއ އެފިައާސއަށްވްެސ

އެދެމެވެ. ް މިާލއްޔާއަށް ހޯއްދަވިައދެއްވުމަށް މަަސއްކަތްކޮށްދެއްވުނ ެ ދައުލަތުގ އެފިައާސ

ގޮތުގިައ ެ ޗާޖުގ ް ިޑވަލޮޕްމަންޓ ު އެއާރޕޯޓ ިއނޯްޝރެނާްސިއ މެނީުވ ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުއްގ

ިދވިެހ އެފިައާސ ް ިނންމުމުނ ް މަދީަނ ކޯޓުނ ް ކަމަށ ފިައާސއެއް ނުނެގޭނެ އެއްވްެސ ް ީޖ.އެމް.އާރަށ

ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ހުއްދީަދފިައވީަނ ް ަސރުކާރުނ ކީުރގެ ް އިުނކުރަނ އާމްދީަނިއން ިލބެންޖެހޭ ް ދައުލަތަށ

ް އެފިައާސ ިދވިެހދައުލަތަށ ކަމަށްވީާތވެ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނިާއ ެ މިާލއްޔަތުގ ެ ޤާނުނުއާަސީސއިާއ، ދައުލަތުގ

ު ވަރަށްބޮޑ ޕީާޓގެ ކުރުމީަކ ިމ ް ިމިހނދަށ ް ިމިހނދުނ ް މަަސއްކަތެއ ާ ކުރެވެންހިުރ ހިުރހ ް ހޯދުމަށ

އެދުމެކެވެ.

ކޮންމެ އަހަރެއްގެވްެސ އެއްބްަސވުމުގިައ، ާ ވެފިައވ ު ދެމެދ ީޖ.އެމް.އާރިާއ ިދވިެހަސރުކާރިާއ

ދެއްކުމަށް ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ (2014 ިނމެންދެން) ް ޕަަސންޓ 15 ެ ނަފާގ ިލބޭ ިވޔަފިާރން ެ ތެލުގ

ފޮނުއްވާފިައވާ ވީަޒރު މީާލ ެ ަސރުކާރުގ ިދވިެހ 22 ޖޫން 2011 ގިައ ވެފިައވިަނކޮށް، އެއްބްަސ

ެ ތެލުގ ް ިޚލާފަށ ބުނެފިައވާގޮތިާއ އެގީްރމެންޓުގިައ އިަދ ކުޑަކޮށްފައެވެ. ވީަނ ު ޢަދަދ ިމ ް ިސީޓއަކުނ

ިޚދުމަތުގެ އަގެވެ. ެ ތެލުގ އަގިާއ ެ ިވއްކުމުގ ެ ތެލުގ އީެއ ވެއެވެ. ބަހާފިައ ް ބަޔަކަށ ިވޔަފިާރ ދެ

ިޚދުމަތިާއ ެ ތެލުގ ިބލްކުރީަނ ިވޔަފީާރގިައ ެ ތެލުގ ް ީޖއެމްއާރުނ ޖެހޭކަމީަކ ް ފާހަގަކޮށްލަނ ނަމަވްެސ

ް ދައުލަތަށ ިދވިެހ ީވމާ، ގޮތުގައެވެ. ިވޔަފީާރގެ ެ ތެލުގ އެއްޗީަކ މިުޅ އެއްކޮށް، ިވއްކުމިާއ ތެޔޮ

އެދެމެވެ. ް ބައްލަވިައދެއްވުނ އެކަންވްެސ ގެންެސފިައވީާތ ް ބަދަލުތައ ް ގެއްލުންވާގޮތަށ ް ިއތުރަށ

އެގީްރމެންޓްގިައ ދެންނެވުނު ިއްސވެ ބައެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ ިމިނވަން އަޅުގަނޑުމެންނީަކ

މާލޭ ހަމައެކިަނ ކުރެވީޭނ ް އޮޕަރޭޓ ެ ބަނދަރުގ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ރާއްޖޭގިައ ިދވިެހ ް ވާގޮތުނ

އެއަރޕޯޓެވެ. ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ް ގަނ އެއަރޕޯޓިާއ ޫ ހިަނމާދ އެއަރޕޯޓިާއ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ

ކިުރމަގުގިައ ް ަސބަބުނ ީމގެ ނުޖެއޭްސނެއެވެ. ް ފްލިައޓެއ ް ެޝިޑއުލ ް އެއަރޕޯޓަކަށ ް އެހެނ ނަމަވްެސ

ކިުރމިަތވާނެއެވެ. ް ދިަތތަކެއ

GMRBooKlet.indd 76 10/20/2012 9:12:09 AM

77

ނިާޞރު ް ިއބްރިާހމ ވެފިައ ް ފަތުރުވިެރކަމަށ ބަރާޯސވެފިައވީަނ ު ިއޤިްތާޞދ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ

ު ިޞނާޢަތ ެ ފަތުރުވިެރކަމުގ ކަމަށްވިާއރު ު މިައދޮރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އެއަރޕޯޓީަކ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ

ޙަވާލިުވ ު އެއަރޕޯޓ ީޖ.އެމް.އާރިާއ އެހެންނަމަވްެސ، ވީަޞލަތަކަށެވެ. މަަސއްކަތްކޮށްދޭ ް ކިުރއެރުވުމަށ

ް ޗާޖްތައ ީފތަކިާއ ނިެތ ް ރަނގަޅު ކުރުމެއ ު ފެންވަރ ެ ދޭ ިޚދުމަތުގ ް އެއަރޕޯޓުނ ް ފިެށގެނ ް ިހާސބުނ

ް އެއާރލިައނުތަކުންނިާއ ޓޫއަރއޮޕަރޭޓަރުނ ް ނީަތޖާއެއްގެ ގޮތުނ ގުނަ ބޮޑުކޮށްފައެވެ. ް އެތަކެއ ވީަނ

ނިުލިބއްޖެނަމަ ް އަވްަސ ޙައްލެއ ް ަޝކުވާތަކަށ އެފަދަ އިަދ ކެނިޑނިޭޅަޝކުވާތައް ކުރަމުންނެވެ. ދީަނ

މަދުވަމުންނެވެ. ް ދީާނ ދުވަހުންދުވަހަށ ު ފްލިައޓްތަކުގެ އަދަދ އަންނަ ް ރާއްޖެއަށ

ިއނިްތހާއަށް ިޚދްމަތް ދީަނ ެ ނިާޞރު ިއންޓަރނަޭޝނަލް އެއަރޕޯޓުގިައ ތެލުގ ް ިއބްރިާހމ

ް ޓްރާންްސޕޯޓ އެއަރ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ް ިއތުރުނ ެ އެއާލިައންތަކުގ ް ބައެއ އީެއ އަގުބޮޑުކުރަމުންނެވެ.

ިމކަމިާއ ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފައެވެ. ިމކަމިާއ ވީަނ ފަރާތުންވްެސ (އިައއީޭޓއޭ) ގެ އޯެސިސއަޭޝން

އަވްަސ ިމކަމުގިައ ަސމާލުވެ، ް ގެއްލުމަކަށ ކިުރމިަތވެދާނެ ިއޤިްތާޞދްަސ ެ ރާއްޖޭގ ް ގިުޅގެނ

ެ އެއަރޕޯޓުގ މިައ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ވީަނ ލަފީާދފައެވެ. ީވމާ، ް އެފަރާތުނ އެޅުމަށްވްެސ ް ިފޔަވަޅެއ

ު މިުހންމ ިމދަނިޑވަޅުގިައ އެކައެޅުމީަކ ިމންގަނޑުތަކެއްވްެސ ގެންގުޅެވޭނެ ް އަގުތައ ެ ިޚދުމަތްތަކުގ

ދެކެމެވެ. ކަމެއްކަމުގިައ

ވީަނ ިދވިެހން އިައ ް ޙަވާލިުވފަހުން އެއާރޕޯޓުގިައ ިވޔަފިާރކުރަމުނ ު އެއަރޕޯޓ ާ ީޖއެމްއާރ

ިމ މަދުވަމުންނެވެ. ދީަނ ު އަދަދ ެ ފުންގ މުވައްޒަ ިދވިެހ ިލބޭ މާުސރަ ު ބޮޑ ނެރެފައެވެ. އެތަނުން

ް ީމހުނ ު މަަސއްކަތ ިބދިޭސ އެތަކެއް ހްާސ ް ީޖ.އެމް.އާރަށ ް ިލިބފިައވާ ގޮތުނ ު މަޢުލޫމާތ ް ޕީާޓއަށ

ިލބޭ ބޮޑުމާުސރަ ވެގެންދީާނ ް ނީަތޖާއަކަށ ީދފައެވެ. ް ިދވިެހަސރުކާރުނ ހުއްދަވީަނ ެ ގެނައުމުގ

ގްޮސހްުސވުމެވެ. ް ިބދިޭސންނަށ ފާތައްވްެސ ވީަޒ ިލބޭ ކުޑަމާުސރަ ނިުލބިޭއރު ް ފާއެއ ވީަޒ ް ިދވެއަްސކަށ

ިވޔަފިާރ ކޮމްޕްލެކްްސ ހޮޓަލިާއ ް ިސީޓ/ޓްރާނިްސޓ ކިުދކިުދ ހުޅުލޭގިައ ް ިއތުރުން ީޖ.އެމް.އާރުނ ީމގެ

ް ިވޔަފިާރތައ މެދުފަނީްތގެ އިަދ ިދވިެހ ކިުދ ާ ވ މާލެއިާއ ހުޅުމާލޭގިައ ް ފެށުމުނ ިވޔަފިާރ ާ ހަދ ް ތައ

ެވެ. ބޮޑ ބަނގުރޓުވުމުގެ ފުރަުޞތު ނުހަނު

ޒަމާނުއުްސރެން ު ފަހ ް ިދނުމަށ ު އެއާރޕޯޓ ް ީޖ.އެމްއާރަށ ބަލިާއރު ް ނަޒަރަކުނ ް ޕްލޮމިެޓކ ިޑ

ު ީޖ.އެމް.އާރ ލާމިެހފިައވީަނ ބަނދިެވ ު ިމހާރ ް ގުޅުނ އޮންނަ ު ދެމެދ ރާއްޖެއިާއ ޔާއިާއ ިއނިްޑ

ިޖ.އެމް.އާރުންނެވެ. ިނިމގެންދީަނ އިަދ ފިެށ ް ބައްދަލުވުމެއ ެ ކޮންމ ެ ދެމެދުގ ެ ޤައުމުގ ދެ އާއެވެ.

GMRBooKlet.indd 77 10/20/2012 9:12:09 AM

78

ހުރަހަކަށްވްެސ ް ގާތްގުޅުމަށް އޮތ ް އޮތ ް ޒަމާނުއުްސރެނ ދެމެދުގިައ ެ ދެ ޤައުމުގ ިމީއ ް އެހެންކަމުނ

ިމހާރުވީަނ ވެފައެވެ.

ކުރުމުގިައ ޕްރިައވެޓިައޒު ު އެއާރޕޯޓ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ނިާސރު ިއބްރިާހމް

ިއން އިައ.އެފް.ީސ ޙަވާލުކިުރ ް ިޒންމާއެއ ާ އެންމެހ ެ ލަފިާދނުމުގ ފަނީްނ ް ިދވިެހަސރުކާރަށ

ެ ވީަނ ފޫނުބެއްދޭވަރުގ ް ިދވިެހދައުލަތަށ ް ަސބަބުނ ެ ިއހުމާލުވުމުގ ިޒންމާ އަދާކުރުމުގިައ ެ އެފަރާތުގ

ާ ިލބެމުންދ އިަދ ދައުލަތަށް ިލބުނު، ިދވިެހ ް ިއހުމާލުނ ެ އެފަރާތުގ ގެއްލުންވެފައެވެ. ީވމާ، ބޮޑިެތ

ދެކޭވާހަކަ ޕީާޓިއން ިމ ިލބެންޖެހޭނެކަމަށްވްެސ ރާއްޖެއަށް ިއން އިައ.އެފް.ީސ ު ބަދަލ ެ ގެއްލުމުގ

ދެންނީެވމެވެ.

ިއބްރިާހމް ް އަތުނ ު ީޖ.އެމް.އާރ ް ިރޢާޔަތްކޮށ ް ކަންކަމަށ ބަޔާންކުރެވުނު މީަތގިައ

ޤާނީޫނގޮތުންނިާއ، ގޮތުންނިާއ، ދްުސތީޫރ ނެގުމީަކ ު އެއަރޕޯޓ ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ނިާސރު

ް ިމިހނދަށ ް ިމިހނދުނ ކިުރމަގަށްޓަކިައ ެ ޤައުމުގ ގޮތުންނިާއ ަސލާމީަތ ިއޤިްތާޞީދގޮތުންނިާއ،

ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއްކަމުގިައ ިމޕީާޓިއން ދެކެމެވެ.

އެދެމެވެ. ް ޤަބޫލުކުރެއްވުނ ް ިއހިްތރާމ

18 ޖޫން 2012

ޚިާދމުކުމް

ޙަަސން ަސީޢދު ޑރ.

ރީައްސ

އީޮފްސ ެ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ

މާލެ،

ެ ިދވިެހރާއްޖ

GMRBooKlet.indd 78 10/20/2012 9:12:09 AM

79

5 އެނެކްްސ

ު ިސީޓފުޅ ވަނަ 2 ފޮނުއިްވ ް ޕީާޓއަށ ޤައީުމ ިދވިެހ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ

ް ިސީޓފުޅެއ ިމފަދަ ހަމަ ިސޔީާސ ޕީާޓތަކަށްވްެސ އެހެން ާ ބިައވިެރވ (ަސރުކާރުގިައ

ފޮނުއްވިެވއެވެ) ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ

ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގެ އީޮފްސ

މާލެ،

ިދވިެހރާއްޖެ.

ަސީޢދަށް، ޙަަސން ޑޮކްޓަރ ރީައްސ ޕީާޓގެ ޤައީުމ ިދވިެހ

ދަންނަވަމެވެ. ު ަސލާމަށްފަހ ް ވެދުނ

ކުންފުންޏަކަށް ެ ބޭރުގ ް މުއްދަތަށ ެ ވިައގެ ބަނދަރު، 25 އަހަރުގ ރާއްޖޭގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ

ތަރައީްޤއާބެހޭ ެ އިަދ އެއަރޕޯޓުގ ިއޤިްތާޞީދ މީާލ، ޤާނީޫނ، ިދނުމީަކ، އޭގިައ ާ ީދފިައވ ް ކުއްޔަށ

ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ދަންނަވަން ް ފާހަގަކުރެއްވޭކަމަށ ހިުރކަމެއްކަމުގިައ މައަްސލަތަކެއް ފަނީްނ

ު ިޚޔާލުފުޅ ެ ބޭފުޅުންގ ިތޔަ ކަންކަމުގިައ ިެތ ބޮޑ ް އެހެނ ެ ދައުލަތުގ ވުމާއެކު، ިވދާޅިުވއެވެ.

ް ހޯއްދެވުނ ު ިޚޔާލުފުޅ ެ ބޭފުޅުންގ ިތޔަ ިމމައަްސލިައގިައވްެސ ފަދިައން، ާ ހޯއްދަވަމުންގެންދ

ިވދާޅިުވއެވެ. ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ދަންނަވަން ް މިުހންމުކަމަށ

ް ީޖ.އެމް.އާރަށ ެ ޔާގ ިއނިްޑ ބަނދަރު، ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ެ ރާއްޖޭގ ިމގޮތުން،

ތަރައީްޤގެ ފަނީްނ ެ އިަދ އެއަރޕޯޓުގ ިއޤިްތާޞީދ މީާލ، މުޢާމަލާތުގެ ޤާނީޫނ، ެ ިދނުމުގ ް ކުއްޔަށ

ބޭފުޅުންނާ ިތޔަ މަޢުލޫމާތު ެ ކަންކަމުގ ފާހަގަކުރެވުނު އެކަންކަމުގިައ ބަލިައ، ނަޒަިރއްޔާތަކުން

ީޖ.އެމް. ބައްދަލުވުމުގިައ، ބޭއްވުނު ިމއީޮފހުގިައ ގިައ 13 ެސޕްޓެމްބަރ 2012 ް ިޙއާްޞކުރުމަށ

އިަދ ފިައދާއިާއ، ިލބޭނޭ ގެއްލުމިާއ، މީާލ ިލބޭ ދައުލަތަށް މިުޅ ެ މުޢާމަލާތުގ ކުރެވުނު ު އާރާއެކ

GMRBooKlet.indd 79 10/20/2012 9:12:10 AM

80

ިވދާޅުވެފިައވީާތ، ބޭނުންފުޅުކަމުގިައ ް ިލޔުމުނ ު ޚަރަދ ިހނގާނޭ ް ގެނައުމަށ ް ިނމުމަކަށ ް އެއްބްަސވުނ

ފޮނީުވމެވެ. ު ިމިސީޓއާއެކ ް ކަރުދާހެއ ިހމެނޭ ު މަޢުލޫމާތ އެ

މުޢާމަލާތުން، ކުރެވުނު ު ީޖ.އެމް.އާރާއެކ ގޮތުގިައ، ފިެނވަޑިައގަންނަވާނޭ ް ިމކަރުދާހުނ

ް ކަމަށ ިލބޭނޭ ް ދައުލަތަށ ޙާލަތުގިައ ް އޮތ ނުގެންެސ ް ބަދަލެއ ް އޮތްގޮތަށ ިއރު މުޢާމަލާތްކުރެވުނު

އަރާކަމުގިައ ް މައްޗަށ ު އަގ ެ އެއްޗެއްގ ާ ދޫކޮށްލިެވފިައވ ް ދައުލަތުނ އެއްޗަކަށްވުރެ، ކުރެވޭ ާ އަންދާޒ

މުއްދަތުގިައ ެ އެއްބްަސވުމުގ ފިައދާއަކަށްވުރެ، ިލބޭ ް ދައުލަތަށ ިމޙާލަތުގިައ، އިަދ ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

ާ ކަނޑައަޅާފިައވ ް ގެނައުމަށ ް އެއަރޕޯޓަށ ީމގެ ިއތުރުން، ުވެއެވެ. ބޮޑ ް އެއްޗެއ ދައްކަންޖެހޭ ް ދައުލަތުނ

ް ކުރުމަށ ގިައ ޕްލޭން) ިވލަްސން ް (ްސކޮޓ ް މްާސޓަރޕްލޭނ ތަރައީްޤގެ ެ އެއަރޕޯޓްގ ތަރައީްޤއީަކ،

ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޕްލޭންގިައ ިވލަްސން ް ްސކޮޓ ިމންވަރަކަށް، ކުޑަ ކަންތައްތަކަށްވުރެ ާ ކަނޑައަޅާފިައވ

ގިުޅގެން، ާ މުޢާމަލާތ ިމ ކަންތައްތައްކަމިާއ، ާ ކަނޑައަޅާފިައވ ް ކުރުމަށ އަގެއްގިައ ު ބޮޑ ވުރެ ް އަގަށ

ިހމެނޭގޮތުން) ިވޔަފިާރ ެ ީމހުންގ އިަމއްލަ ާ ިހންގ (އެއަރޕޯޓުގިައ ް ިއޤިްތާޞދަށ ިދވިެހރާއްޖޭގެ

ް ިމއޮތްގޮތަށ ޙާލަތުގިައ ިމ ީވމާ، އަންދާޒާކުރެވެއެވެ. ް ކަމަށ ގެއްލުންތަކެއްވާނޭ ބޮޑިެތ ް ވަރަށ

ު ޤަބޫލުފުޅ ކަމެއްކަމުގިައ ކުރިެވދާނޭ ް ދައުލަތަށ ިދވިެހ ގެނިްދޔުމީަކ ް ކިުރޔަށ ް ިމއެއްބްަސވުނ

ިވދާޅިުވއެވެ. ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ދަންނަވަން ް ނުކުރެއްވޭކަމަށ

ބޮޑިެތ ް ގޮތުނ މީާލ އުވާލުމީަކ، ް ިމއެއްބްަސވުނ ނަމަވްެސ، ހިުރ ް ިމހެނ ް ިމކަންކަނ

ެ ިމހާރުގ ެ ދައުލަތުގ ިމީއވްެސ ފާހަގަކުރެއްވޭކަމަށިާއ، ް ކަމެއްކަމަށ ޚަރަދުތަކެއްކުރަންޖެހޭނޭ

ް ދެކެވަޑިައނުގަންނަވާކަމަށ ކަމެއްކަމުގިައ ކުރިެވދާނޭ ު ފޭަސހަކަމާއެކ ް އޮތްގޮތުނ ު ޙާލަތ މީާލ

ިވދާޅިުވއެވެ. ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ

ތަަޞއްވުރެއް ނުބިައ ު ރާއްޖެއާމެދ ް ފަރާތްތަކަށ ެ ބޭރުގ ާ ިއންވްެސޓްކުރ ރާއްޖޭގިައ އިަދ

ެ ރާއްޖޭގ އެއްފަރާތުގިައވީަނ، ެ ިމއެއްބްަސވުމުގ ވެދާނިެތއްޔިާއ، އޮތްކަމެއްކަމުގިައ ު ފުރަުޞތ ެ ިލބުމުގ

ިމީއވްެސ ޔާކަމުގިައވީާތ، ޤިާއމުކުރިެވފިައވާ ިއނިްޑ ް ޚާއަްޞ ގުޅުންތަކެއ ް ވަރަށ ދިާއރާގިައ ޚިާރީޖ

ދެކެވަޑިައގަންނަވައެވެ. ރީައްސ ކަމުގިައ ް ކަންކަނ ބަލަންޖެހޭނޭ ކަންކުރުމުގިައ ު ިމއެއްބްަސވުމާމެދ

ޢަމަލުކުރައްވަން ް ަސރުކާރުނ ިމމައަްސލިައގިައ ދަންނަވިައ، ް ިމވާހަކަތައ ވުމާއެކު،

އަންގަވިައދެއްވުމަށް ތެރޭގިައ ެ ފުރަުޞތެއްގ އަވްަސ ް ފިެނވަޑިައގަންނަވާގޮތެއ ް މިަނކުފާނަށ

GMRBooKlet.indd 80 10/20/2012 9:12:10 AM

81

ިވދާޅިުވއެވެ. ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ދަންނަވަން

އެދެމެވެ. ް ޤަބޫލުކުރެއްވުނ ް ިއޙިްތރާމ

1 ޛުލްޤިަޢދާ 1433

17 ެސޕްޓެމްބަރ 2012

ް ޚިާދމުކުމ

ު ިއްސމީާޢލް ަޝީރފ

ެސކްރެޓީަރ ޕިޮލީސ

ޕީާޓ ޤައީުމ ިދވިެހ

މާލެ،

ިދވިެހރާއްޖެ.

GMRBooKlet.indd 81 10/20/2012 9:12:10 AM

82

6 އެނެކްްސ

ު ޖަވާބ ިދން ޤައީުމ ޕީާޓިއން ިދވިެހ ް ިސީޓފުޅަށ ދެވަނަ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާ ގެ

ޕީާޓ، ޤައީުމ ިދވިެހ

މާލެ،

ެ ރާއްޖ ިދވިެހ

މިަނކަށް، ވީަޙދު ޙަަސން ު މުޙައްމަދ ޑރ. ާ ިދވިެހރާއްޖޭގެ ރީައުސލްޖުމުހިޫރއްޔ

ވެދުނަްސލާމަށްފަހުދަންނަވަމެވެ.

ިސީޓއަށް 1-POO(E)/PRV/2012/189 ނަމްބަރ ެ އީޮފހުގ ެ ރީައުސލްޖުމުހިޫރއްޔާގ

މުއްދަތަކަށް ެ 25 އަހަރުގ ބަނދަރު، ވިައގެ އަގުވީާމ ް ބިައނަލ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ދަންނަވަމެވެ. ޙަވާލީާދ

ދަންނަވަމެވެ. ް ިދނުމިާއގުޅެގޮތުނ ާ ީދފިައވ ް ކުއްޔަށ ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ

ިދން ް ކުއްޔަށ ް ކުންފުންޏަށ ު ީޖއެމްއާރ ް ިދގުމުއްދަތަކަށ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަގުވިާމ

ެ ޮސިއކުރުމުގ އެގީްރމަންޓުގިައ ެ ިދނުމުގ ް ކުއްޔަށ ު އެފަރާތާއެކ ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ ިދނުމީަކ،

ް ަސބަބުނ ެ އެކަމުގ ު ިގނަބަޔަކ ތެރިެއން ެ ިދވިެހރައިްޔތުންގ ފަހުންވްެސ ެ އޭގ އިަދ ކިުރންވްެސ

ާ ގްޮސފިައވ އަޑުއުފުލަމުން ް ތަކުރާރުކޮށ ް ުވާނެކަމެއްކަމަށ ބޮޑ ް ގެއްލުނ ފިައދާއަށްވުރެ ިލބޭނެ

2012 ވަނަ 28 ޖޫން ޕީާޓިއން ިމ އިަދ ީސީޓގިައވްެސ ޙަވާލާދެވުނު އިަދ ިހނދު، ކަމަށީްވ

ިދނުމުގިައ ކުއްޔަނިްދން ފަދިައން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ިސީޓގިައވްެސ ފޮނުއިްވ ް މިަނކުފާނަށ ު ދުވަހ

ް މައަްސލަތަކެއ ބޮޑިެތ ް ގޮތުނ ިއޤިްތާޞީދ އިަދ ފަނީްނ ގޮތުންނިާއ، ޤާނީޫނ ގޮތުންނިާއ، ދްުސތީޫރ

ެ ަސލާމަތްވުމުގ ް ިލިބދާނެގެއްލުމަކުނ ް ިއތުރަށ ް ރައިްޔތުންނަށ ދައުލަތަށިާއ ިދވިެހ ހިުރކަމަށްވިާހނދު،

ާ އަނބުރ ު އަގުވީާމ ވިައގެބަނދަރ ް ބިައނަލ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އަވްަސ ފުރަުޞތެއްގިައ ެ ީވއެންމ ް ގޮތުނ

ދަންނަވަމެވެ. ދެކޭގޮތްކަމުގިައ ިމޕީާޓިއން އަތުލުމީަކ

ގިުޅގެން ަސރުކާރަކިާއ އޮންނަ އިެއރެއްގިައ ވަދެ، ވަލުދޮރިޯށން ް ނެގުމުނ ާ އަނބުރ ު އެއަރޕޯޓ

ު ިއތުރ ާ ނަގަން ިޚޔާލުކުރ ް ިޚލާފަށ ާ އިަދ ޤާނޫނިާއ ގަވިާއދ ނުއަގުގިައ ާ ިދވިެހރައިްޔތުންގެ ހަރުމުދ

GMRBooKlet.indd 82 10/20/2012 9:12:10 AM

83

ް ރާއްޖެއަށ ް ނެގުމުނ ު އެއަރޕޯޓ ް އަތުނ ު ީޖއެމްއާރ ެ ހަމައެހެންމ އިަދ ފްަސޖެހޭނެއެވެ. ފަރާތްތަކުން

ާ ިއންވްެސޓްކޮށްފިައވ ފަތުރުވިެރކަމުގިައ ޓުއަރއޮޕަރޭޓަރުންނިާއ، ތަކިާއ، އަރލިައންްސ އަންނަ

ވެގެންދާނެއެވެ. ހަރުދަނާ ް ިއތުރަށ ު މެދ ރާއްޖެއިާއ ަސރުކާރިާއ ު ިއތުބާރ ެ ފަރާތްތަކުގ ާ އެންމެހ

ދެމެދު ޔާއިާއ ިއނިްޑ ރާއްޖެއިާއ ް ގެނައުމަކުނ ް ިނނުމަކަށ ް އެއްބްަސވުނ ެ ީޖއެމްއާރުގ

ިމ ޕިާޓިއން ނުދެކެމެވެ. ް އޮތްކަމަށ ް ަސބަބެއ އެއްވްެސ އަރަންޖެހޭ ް އޮންނަންޖެހޭ ގުޅުމަށް ލޮޅުނ

މުޢާމަލާތެެއްވްެސ މެއެވެ. ާ ކޮށްފިައވ ް ިޚލާފަށ ާ ޤަވިާއދ ޤާނޫނިާއ މުޢާމަލާތެކެވެ. ިވޔަފީާރގެ ަސބަބީަކ ިމީއ

ިއންވްެސޓްކޮށްފިައވިާއރު ރާއްޖޭގިައ ކުންފިުނތައްވްެސ ެ ޔާގ ިއނިްޑ ިެތ ބޮޑ ް ވުރެނ ް ީޖއެމްއާރަށ އިަދ

ެ ީޖއެމްއާރުގ ހަމައެކިަނ ާ ނުދައްކ ވާހަކަ ގެންނަ ް ިނމުމަކަށ ް އެއްބްަސވުނ ެ ފަރާތެއްގ އިެއން

ވްެސ ް ހާމަކޮށްދޭންޖެހޭނެކަމަށ ް ިއްސވިެރންނަށ ެ ަސރުކާރުގ ެ ޔާގ ިއނިްޑ ު ަސބަބ ދައްކަންޖެހޭ ވާހަކަ

ދެކެމެވެ. ިމޕީާޓިއން

ދައްކަންޖެހޭ ގޮތުގިައ ެ ބަދަލުގ އިަދ ިސޔަާސތިާއ ޚިާރީޖ ިއތުބާރިާއ، ެ ިވޔަފިާރވިެރންގ

ލާބަޔިާއ ެ ރަޢިްޔތުންގ ރައްކާތިެރކަމެވެ. ަސލާމަތިާއ ެ ޤައުމުގ މިުހނީްމ ް ވުރެނ ް އެއްޗަކަށ

މަންފާއާއެވެ.

ކަމުގިައވާ ް ިސނާއަތެއ ު ނާޒުކ ް ވަރަށ ިބނާވެފިައވީަނ ު ިއޤިްތާޞދ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ

ބަނދަރާއެވެ. ވިައގެ މާލޭ ގިުޅލާމިެހފިައވީަނ ް ފަތުރުވިެރކަނ މިުޅ ފަތުރުވިެރކަމަށްވިާއރު

ވީަނ ް ފްލިައޓްތައ ިދޔަ ް ރާއްޖެއަންނަމުނ ް ފަހުން ޔޫރަޕުނ ިދން ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ އެހެންނަމަވްެސ

ް ރާއްޖެއަށް ފްލިައޓްތައ ް ަސބަބުނ ެ ބޮޑުކުރުމުގ ް ިއނިްތހާއަށ ު ޚަރަދ ެ އެއަރޕޯޓުގ މަދުވެފައެވެ. އިަދ

ދެމުންނެވެ. އަންނީަނ ް ތަކުނ ިއންޒާރުވްެސ އެއަރލިައން ެ ޖެހޭނެކަމުގ ް ކެނަްސލްކުރަނ

ިވޔަފިާރތައް އިައ ް ކުރަމުނ ިދވިެހން ް ިދނުމުނ ު އެއަރޕޯޓ ް ީޖއެމްއާރަށ ެ ހަމައެންމ އިަދ

އިަދ ދެމުންނެވެ. އަންނީަނ ް ފުރަުޞތުތައ ެ ފާގ ވީަޒ ް ިބދިޭސންނަށ ބަދަލުގިައ ގެ ިދވިެހން ބޭރުކޮށް،

ިފލުވުމިާއ، މިުނފިޫހ ިޞއްޙަތިާއ، ތަޢީުލމިާއ، ް ގޮތަށ ާ ހުށަހަޅާފިައވ ް ީޖއެމްއާރުނ ހަމައެހެންމެ

ިލބޭ އިެއން ެ ީޖއެމްއާރުން ވަދ ް ހޮޓާ ފަދަ ިވޔަފިާރތަކަށ ިވޔަވިާރއިާއ، ް ބިޯހޔާވިަހކަމިާއ، ިރޓިެއލ

ތަަޞއްވަރުވްެސ ިމއަދު ް އަޅުގަނޑުމެނ ް ފެށުމުނ ް ފޮނުވަނ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން މަންފާ ާ އެންމެހ

GMRBooKlet.indd 83 10/20/2012 9:12:11 AM

84

ދުވަހެއްގިައ އެފަދަ އިަދ ވާނެއެވެ. ް ޤައުމަށ ރައިްޔތުންނަށިާއ ިދވިެހ ް ގެއްލުނ ިެތ ބޮޑ ނުކުރާފަދަ

ގޮތުގިައ ެ ބަދަލުގ އިަދ އުނދަގޫވާނެއެވެ. ާ މ ް ގެންނަނ ިނމުމަކްަސ ް އެއްބްަސވުނ ގެ ު ީޖއެމްއާރ

ުވާނެއެވެ. މާބޮޑ އަދަދުވްެސ ފިައާސގެ ދޭންޖެހޭ

ދާންޖިެހއްޖެނަމަ ް ިއނިްތޚާބަކަށ ިރޔީާސ ނުގެންެސ ް ިނމުމަކަށ ް އެއްބްަސވުނ އިަދ

އެއްބްަސވުން ެ އެފަރާތުގ ެ ވަދ ް ކަންކަމަށ ިސޔީާސ ެ ރާއްޖޭގ ް ީޖއެމްއާރުނ ް ބޮޑަށ ް ވުރެނ ް ިމހާރަށ

ު މެދ ކުރާނެކަމިާއ ު ފަންޑ ް ކެމްޕޭނަށ ކެނިްޑޑޭޓުންގެ ޕީާޓތަކަށިާއ ކަމަށްބުނާ ދަމަހައްޓާނެ

ނުކުރައެވެ. ް ަޝއްކެތ ިމޕީާޓިއން

ފްަސޖިެހވަޑިައގަތުމެއްނިެތ ނުލާ، ާ ލްަސކުރެއްވުމަކ މައަްސލާގިައ ިމ ާ ީވމ

ދެކެމެވެ. ިމޕީާޓިއން މިުހންމުކަމެއްކަމުގިައ ިފޔަވަޅުއެޅުއްވުމީަކ

ޤަބޫލުކުރެއްވުން އެދެމެވެ. ް ިއޙިްތރާމ

16 އޮކްޓޯބަރ 2012

ް ޚިާދމްކުމ

ޑރ. ހަަސން ަސީޢދު

ިދވިެހ ޤައީުމ ޕީާޓގެ ރީައްސ

އީޮފްސ ެ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ

ެ މާލެ،ިދވިެހރާއްޖ

GMRBooKlet.indd 84 10/20/2012 9:12:11 AM

85

7 އެނެކްްސ

ވެވުނު ު ީޖއެމްއާރާއެކ ް ިދނުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ު ިދގ ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ

ް ކަންކަނ ހިުރ ފާހަގަކުރެވޭ އެއްބްަސވުމުގިައ

ީފތައް: ކޮނެްސަޝން .1

ިދވިެހ ް ީޖއެމްއާރުނ ދުވަހު، ާ ޙަވާލުވ ނުވަތަ ކިުރން، ެ ޙަވާލުކުރުމުގ ް އެއަރޕޯޓ •

ދައްކަން ީފގެގޮތުގިައ ކޮނެްސަޝން ފުރަތަމަ ު ޑޮލަރ ިމިލއަން 78 ް ަސރުކާރަށ

ޖެހެއެވެ.

ް އެއިްމިލއަނ ގޮތުގިައ ގެ ީފ“ ކޮނެްސަޝން ް އެނުއަލ ް ”ިފކްްސޑ ު އަހަރަކ ެ ކޮންމ އިަދ •

ޖެހެއެވެ. ް ދައްކަނ ު ޑޮލަރ 5 ލައްކަ

މިުޅ ިލބޭ ް އެއަރޕޯޓަށ ް ިނޔަލަށ 2014ގެ ގޮތުގިައ ގެ ީފ“ ކޮނެްސަޝން ް "ވިޭރއަބްލ •

ޖެހެއެވެ. ް ަސރުކާރަށް ދައްކަނ ިދވިެހ 1% އާމްދީަނގެ

މިުޅ ިލބޭ ް އެއަރޕޯޓަށ ހަމަވަންދެން، ު މުއްދަތ ެ އެގީްރމެންޓުގ ް ފިެށގެނ 2015ން އިަދ •

ޖެހެއެވެ. ް ަސރުކާރަށް ދައްކަނ ިދވިެހ 10% އާމްދީަނގެ

މިުޅ ިވޔަފިާރނިްލބޭ ެ ތެލުގ ް ިނޔަލަށ 2014ގެ ގޮތުގިައ ގެ ީފ“ ކޮނެްސަޝން ް "ިފޔުލ •

ދޭންޖެހެއެވެ. ް ަސރުކާރަށ %15 ިދވިެހ އާމްދީަނގެ

ިވޔަފިާރނިްލބޭ ެ ތެލުގ ހަމަވަންދެން، ު މުއްދަތ ެ އެގީްރމެންޓުގ ް ފިެށގެނ 2015ން އިަދ •

ދޭންޖެހެއެވެ. ް ަސރުކާރަށ ިދވިެހ 27% އާމްދީަނގެ މިުޅ

ް ބައެއ އެއްވްެސ ނިެތ، ް އިުނކުރުމެއ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ ތަކީަކ ީފ ިމދެންނިެވ •

ހާލަތީަކ، ިއްސިތްސނާ ހަމައެކިަނ ފިައާސއެވެ. ދައްކަންޖެހޭ ނިެތ، ް ބަދަލުކުރުމެއ

ެ ކަމެއްގ ާ ކުރ ް ަސރުކާރުގެ ފަރާތުނ ކުރިަނކޮށް، ް މަަސއްކަތ ް އެއްގޮތަށ އެއްބްަސވުމިާއ

GMRBooKlet.indd 85 10/20/2012 9:12:11 AM

86

ެ ގެއްލުމެއްގ ިލބޭ ޙާލަތެއްގިައ އެފަދަ ިލބުމެވެ. ް ގެއްލުމެއ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ަސބަބުނ

އިުނކުރިެވދާނެއެވެ. ް ީފއަކުނ އެފަދަ ް ިމންވަރެއ ގެއްލުނީްވ އެ ބަދަލުގިައ،

ޙައްޤުތައް: ެ ީޖއެމްއާރުގ .2

ް ިޒއްމާއެއ ޙައްޤަކިާއ ާ ހިުރހ ެ ބެލެހެއްޓުމުގ ިހންގުމިާއ ކުރުމިާއ، ް އޮޕަރޭޓ ް އެއަރޕޯޓ •

ިްލންއިާއ ހެންޑ ް ގްރައުންޑ ީމގެ ތެރޭގިައ ީޖއެމްއާރަށް ީދފައެވެ. ވީަނ ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ

ވެއެވެ. ިހމިެނފިައ ިވޔަފިާރވްެސ ެ ތެލުގ

ެ ހޭދަކުރުމުގ ް ބޭނުމަށ ެ އެފަރާތުގ އިަދ ބަހައްޓާ، ފިައާސ އެ ނަގާ، ް ޗާޖ އެއަރޕޯޓް •

ީދފައެވެ. ީޖއެމްއާރަށް ވީަނ ބާރިާއ ިއޚިުތޔާރުވްެސ ފިުރހަމަ

ް ބޭނުނ ް އެފަރާތުނ ހިުރހާތަނެއް، ތަރައީްޤކުރެވޭ ް ބޭނުމަށ ިވޔަފީާރގެ އެއަރޕޯޓުގިައ •

ް އެފަރާތަށ ް ނަފާއެއ ާ ހިުރހ ިލބޭ ް އެތަނުނ ތަރައީްޤކޮށް، ް ފެންވަރަކަށ ް ބޭނުނ ގޮތަކަށް،

އެއްވްެސ ް ނަފާއަކުނ އެފަދަ އިަދ ޙައްޤެކެވެ. ާ ިލއްބިައީދފިައވ ް އެފަރާތަށ ނެގުމީަކ

ނުޖެހެއެވެ. ް ދައްކާކަށ ް ަސރުކާރަށ ް ިމންވަރެއ

އެކިަނ ް އެފަރާތަށ ބޭނުންކުރުމީަކވްެސ ް މުދަލެއ ނުއުފުލޭ ާ ހިުރހ ާ އެއަރޕޯޓުގިައވ އިަދ •

ޙައްޤެކެވެ. ާ ިލއްބިައީދފިައވ

ް ިރޒާރވ ް ބޭނުމަށ ރްަސީމ ެ ިއދާރާތަކުގ އިެކ ތެރިެއން ެ ތަންތަނުގ ިބމިާއ ެ އެއަރޕޯޓްގ •

ް ބޭނުނ ް ީޖއެމްއާރުނ ތަނެއްވްެސ ާ ހިުރހ ދެންހިުރ ިފޔަވިައ ް ތަންތަނ ާ ކުރިެވފިައވ

ދިެވދާނެއެވެ. ް ކުއްޔަށ ް ބައަކަށ

ީފތައް: ް އެއަރޕޯޓ .3

ާ ހިުރހ ެ ބެހެއްޓުމުގ އެފިައާސ ިލިބގަތުމިާއ، ނެގުމިާއ، ް ީފތައ ް އެއަރޕޯޓ ނަގަންޖެހޭ ީޖއެމްއާރުން

ިހމެނެއެވެ. ް ީފތައ ާ ިތީރގިައިމވ ތެރޭގިައ ީމގެ ވެއެވެ. ިލިބީދފިައ ް އެފަރާތަށ ް ޙައްޤެއ

ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ާ ފުރ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން ގޮތުގިައ ެ ޗާޖުގ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ް އެއަރޕޯޓ •

ު ޑޮލަރ 25 ާ ނަގ އަތުން

GMRBooKlet.indd 86 10/20/2012 9:12:11 AM

87

ެ ަސރޗާރޖުގ ިއނޫްޝރަންްސ ް އަތުނ ެ ފިަސންޖަރެއްގ ެ ކޮންމ ާ ފުރ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން •

2 ޑޮލަރު ާ ނަގ ގޮތުގިައ

ީފ ލޭނިްޑން •

ީފ ޕާރިކންގ •

ިހމިެނގެން) ީފތައްވްެސ ީފތައް (ކާރގޯއިާއ ގުޅޭ ިްލން ހެންޑ ް ގްރައުންޑ •

ޑޮލަރު) 100 ް ބިްރޖަކަށ ެ (ކޮންމ ީފ ް ބިްރޖ ޯ އިޭވއ •

ް ތެލުގެ ީފތައ •

އާމްދީަނ ިވޔަފިާރއަކުން ިލބޭ ާ ހިުރހ ާ އެއަރޕޯޓުގިައ ކުރ •

ް ކިުލތައ •

ީފ ލޭނިްޑން ެ ބޯޓުތަކުގ ޖައާްސ ް ކަނޑަށ •

ީފތައް. ް ނޮން-އޭރޮނިޯޓކަލ އެހެން އިަދ •

ކަންތައްތައް: ކުރަންޖެހޭ ް 4. ީޖއެމްއާރުނ

ނުވުން. ދަށްވެގެން ީސއަށްވުރެ ް ލެވެލ ެ އިައއީޭޓއޭގ ު ފެންވަރ ެ ޓަރިމނަލްގ ު އައ •

ް އެކަމަށ ފޯރުކޮށިްދނުމިާއ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ިޚދުމަތެއް، ާ ހިުރހ ދެވޭ އެއަރޕޯޓުގިައ •

ކުރުން. ް ޚަރަދެއ ާ ހިުރހ ޖެހޭ ް ކުރަނ

ް ިއްސކަނ ް ިދވިެހންނަށ ް ީވވަރަކުނ ހޮވިާއރު ް ފުނ މުވައްޒަ ް ފާތަކަށ ވީަޒ އެއަރޕޯޓުގިައ •

ިދނުން.

ހެދުމިާއ ް ބަޔަކަށ ާ ިލިބފިައވ ާ ތަޖިުރބ ތަމީްރނިާއ ާ އެކީަށގެންވ ފުންނީަކ މުވައްޒަ •

ް ޕްރޮފަެޝނަލ ޕްރޮގްރާމްތަކިާއ ތަމީްރނު ް ކިުރއެރުމަށ ތަރައީްޤއަށިާއ ެ ފުންގ އެމުވައްޒަ

ިހންގުން. ް ގަވިާއދުނ ް ޕްރޮގްރާމްތައ

ިއރަކުވްެސ ެ ކޮންމ ދަށުން، ެ ޤަވިާޢދުތަކުގ ޤާނޫނުތަކިާއ ް ފުނ މުވައްޒަ ެ އެއަރޕޯޓުގ •

GMRBooKlet.indd 87 10/20/2012 9:12:11 AM

88

އަހަރު 2 ާ ޙަވާލުވާތ ް ީޖއެމްއާރުނ އިަދ ވިަކކުރިެވދާނެއެވެ. ފިާއން ވީަޒ ެ އީެމހެއްގ

ު ބާރ ެ ވިަކކުރުމުގ ފިާއން ވީަޒ ް ފުނ މުވައްޒަ ނުލާ، އެންގުމަކިާއ ު ިއތުރ ފިުރހަމަވުމުން،

ިލިބގެންވެއެވެ. ް ީޖއެމްއާރަށ

އެމްއީޭސއެލް ިއން ކުރަން ޖެހޭ ކަންކަން: .5

ް ފޯރުކޮށ ް ިޚދުމަތ ެ ޓްރިެފކްގ އެއަރ އެއަރޕޯޓުގިައ ޚަރަދުގިައ އިަމއްލަ ެ އެފަރާތުގ •

ޖިެހ، ް މަރާމާތުކުރަނ ް އެއްޗެއ އެއްވްެސ ބޭނުންކުރާ ިޚދްމަތިްދނުމުގިައ ިދނުން.

ނުވަތަ ނުކޮށިްފނަމަ، ު މަރާމާތ އަންގިައ، ް އެމްއީޭސއެލްއަށ ް ީޖއެމްއާރުނ ް އެކަނ

ިހނިގ އެކަމަށް ް ރަނގަޅުކޮށ ް އެކަމެއ ް ފަރާތުނ ެ ީޖއެމްއާރުގ ނުކޮށިްފނަމަ ބަދަލު

ް ީޖއެމްއާރަށ ު ިއޚިްތޔާރ ެ އިުނކުރުމުގ ފިައާސިއން ޖެހޭ ް ދައްކަނ ް ަސރުކާރަށ ު ޚަރަދ

ިލިބގެންވެއެވެ.

ިދނުން. ް ފޯރުކޮށ ް ިޚދުމަތ ިސިކޔިުރީޓގެ ޚަރަދުގިައ ެ އެފަރާތުގ •

ލައްވިައ، ް އެފަރާތްތައ ިޚދުމަތްތައް، ފޯރުކޮށްދޭންޖެހޭ ް ިއދާރާތަކުނ ެ ަސރުކާރުގ •

ފޯރުކުރުވުން. ޚަރަދުގިައ އިަމއްލަ ެ އެބައެއްގ

އެއްވްެސ ް މަަސއްކަތަށ ެ ތަރައީްޤކުރުމުގ ް އެއަރޕޯޓ ާ ކުރަމުންގެންދ ް ީޖއެމްއާރުނ •

ް އެހެނ ކަމިާއބެހޭ އިަދ އެމްއީޭސއެލިްއންވްެސ ް ކަމެއ އެއްވްެސ އަރާފަދަ ް ބުރުލެއ

ނުކުރުން. ިއދާރާއަކުންވްެސ

ް ބޭނުމަށ ިވޔަފީާރގެ އިަދ ނެގުމަށިާއ ް ޗާޖ ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ް އެއަރޕޯޓ ާ ނަގ ް ީޖއެމްއާރުނ •

ް ކަމެއ އެއްވްެސ އަރާފަދަ ް ބުރުލެއ އެއްވްެސ ބެހެއްޓުމުގިައ އެ ނެގުމަށިާއ، ް ީފތައ ާ ނަގ

ނުކުރުން. ިއދާރާތަކުންވްެސ ް އެހެނ ކަމިާއބެހޭ އިަދ އެމްއީޭސއެލިްއންވްެސ

ލްަސވެއްޖެނަމަ ް މަަސއްކަތ ެ އެއަރޕޯޓުގ ް ކަމަކުނ ާ ކުރ ް ަސރުކާރުނ ނުވަތަ ް އެމްއީޭސއެލ •

ިއތުރުކުރަންޖެހެއެވެ. ު މުއްދަތ ެ އެގީްރމެންޓުގ ް މުއްދަތެއ އެލްަސިވ

ު އަގ ެ މަަސއްކަތުގ ަސބަބުން ެ ކަމެއްގ ާ ކުރ ް ަސރުކާރުނ ނުވަތަ ް އެމްއީޭސއެލ •

ފިައާސ އެ ނީޫނ ޖެހޭނެއެވެ. ް ިލބެނ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ބައެއ ިުވ ބޮޑ އެ ުވެއްޖެނަމަ، ބޮޑ

GMRBooKlet.indd 88 10/20/2012 9:12:12 AM

89

އިުނކުރެވޭނެއެވެ. ފިައާސިއން ޖެހޭ ް ދައްކަނ ް ަސރުކާރަށ

ް ޗާޖަކަށ ް ނަގާ އެއްވްެސ އެއަރޕޯޓ ީޖއެމްއާރުން ަސރުކާރުންވްެސ، އެމްއީޭސއެލްއިާއ •

ނުވާނެއެވެ. ގެންެސގެން ް ބަދަލެއ

ު ބަނދަރ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ް އެހެނ ާ ިހންގ ރާއްޖޭގިައ މުއްދަތުގިައ ެ އެގީްރމެންޓުގ •

ވާދަވިެރ ް ގޮތަށ ާ ގެއްލުންނުވ ް ީޖއެމްއާރަށ ކަނޑައަޅަންޖެހީޭނ ް ީފތައ ނެގޭ ތަކުންވްެސ

ގޮތަށެވެ.

ޯ އިޭވއ އިަދ އިާއ އިާއ، ޕާރިކންގ ީފ ީފ ލޭނިްޑންގ ޗާޖިާއ، ް ިޑވަލަޕްމަންޓ ް އެއަރޕޯޓ •

ޤަވިާޢދުތަކިާއ ޤާނޫނުތަކިާއ ެ ރާއްޖޭގ ީފއެއްވްެސ ާ ހިުރހ ް އެހެނ ިފޔަވިައ ީފ ް ބިްރޖ

ިދވިެހ ް ީޖއެމްއާރަށ ް ިމިނވަންކަނ ފިުރހަމަ ެ ކަނޑައެޅުމުގ މިަތން ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ

ދެއެވެ. ް ަސރުކާރުނ

ް ެޝިޑއުލ ް ބޭރަށ ރާއްޖިެއން ނުވަތަ ް ރާއްޖެއަށ މުއްދަތުގިައ ެ އެގީްރމެންޓުގ ިމ •

އެއްވްެސ ހުއްދަ ް ފްލިައޓްތައް އޮޕަރޭޓް ކުރުމުގެ އެކްްސކްލިޫސވ ޕެެސންޖަރ ް ކޮމަާޝލ

ނުވާނެއެވެ. ީދގެން ް ަސރުކާރުނ ިދވިެހ ް ފަރާތަކަށ

ަސރުކާރުން، ިދވިެހ އެމްއީޭސއެލްއިާއ ފިެށގެން، ް ދުވަހުނ ާ ޮސިއކުރ އެގީްރމެންޓުގިައ •

ފީްރ ިޑއީުޓ ބަނދަރުގިައ ވިައގެ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މާލޭ ް ފަރާތަކުނ އެހެންވްެސ ނުވަތަ

ނުވާނެއެވެ. ީދގެން ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ހުއްދަ، ެ ިވއްކުމުގ ާ މުދ

ް ފަރާތަކަށ ް އެހެނ އެއްވްެސ ިހއާްސ ެ އެމްއީޭސއެލްގ މުއްދަތުގިައ ެ އެގީްރމެންޓުގ •

ނުވާނެއެވެ. ިވއްކިައގެން

ު ބަނދަރ ވިައގެ ރާއްޖޭގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ މުއްދަތުގިައ ިދވިެހ ެ އެގީްރމެންޓުގ އިަދ •

ބަނދަރީަކ އެ 3 ބިައނަލްއަޤްވީާމ ވިައގެ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ިގނަވެގެން ެ ވުރ ް 3 އަކަށ

ވިައގެ ބަނދަރެވެ. ބިައނަލްއަޤްވީާމ ާ ހަދ އިަދ ހިަނމާދޫގިައ ް ގަނ މާލެ،

GMRBooKlet.indd 89 10/20/2012 9:12:12 AM

90

ތަންތަން: ާ ކުރ ތަރައީްޤ ް ބޭނުމަށ ިވޔަފީާރގެ .6

ް ތަނެއ އެއްވްެސ ް ބޭނުމަށ ިވޔަފީާރގެ އެއަރޕޯޓުގިައ މުއްދަތުގިައ ެ އެގީްރމެންޓުގ •

ެ ީޖއެމްއާރުގ އިަދ ީޖއެމްއާރަށެވެ. ހަމައެކިަނ ވީަނ ިލިބފިައ ު ޙައްޤ ެ ކުރުމުގ ތަރައީްޤ

ޙައްޤު ދެވޭފަރާތަކަށެވެ. އެ ް ފަރާތުނ

GMRBooKlet.indd 90 10/20/2012 9:12:12 AM

91

8 އެނެކްްސ

ު ތާވަލ އަންގިައދޭ ު ގަނިައ ބަދަލ ް އަގަށ ެ ތެލުގ ް ފަހުނ އެއަރޕޯޓިާއ ޙަވާލިުވ ް ީޖއެމްއާރުނ

މްަސ ް ދަތުރުތަކަށ ެ ބޭރުގ ް ދަތުރުތަކަށ ެ އެތެރޭގ

10 - 0.761441$ ޖެނުއީަރ $0.810245

10 - ފެބްރުއީަރ $0.769924 $0.820028

10 - ް މާޗ $0.727712 $0.774522

10 - ް އެޕީްރލ $0.785823 $0.836351

10 - މިޭއ $0.824704 $0.877839

10 - ް ޖޫނ $0.824704 $0.877839

10 - ޖުލިާއ $0.774514 $0.824677

10 - ް އޯގްަސޓ $0.774514 $0.824677

10 - ެސޕްޓެމްބަރ $0.773983 $0.824104

10 - އޮކްޓޫބަރ $0.749946 $0.798195

10 - ނޮވެމްބަރ $0.817405 $0.870536

10 - ިޑެސމްބަރ $0.82880 $0.88282

11 - ޖެނުއީަރ $0.88408 $0.94171

11 - ފެބްރުއީަރ $0.96636 $1.04599

11 - ް މާޗ $1.10442 $1.19500

11 - ް އެޕީްރލ $1.17807 $1.26791

GMRBooKlet.indd 91 10/20/2012 9:12:12 AM

92

މްަސ ް ދަތުރުތަކަށ ެ ބޭރުގ ް ދަތުރުތަކަށ ެ އެތެރޭގ

11 - މިޭއ $1.25692 $1.35280

11 - ް ޖޫނ $1.20527 $1.28279

11 - ޖުލިާއ $1.20527 $1.28279

11 - ް އޯގްަސޓ $1.23577 $1.31573

11 - ު ެސޕްޓެމްބަރ $1.17356 $1.24941

11 - ު އޮކްޓޫބަރ $1.17356 $1.24941

11 - ު ނޮވެމްބަރ $1.13635 $1.20958

11 - ު ިޑެސމްބަރ $1.20998 $1.28767

12 - ޖެނުއީަރ $1.13981 $1.20128

12 - ފެބްރުއީަރ $1.18049 $1.15819

12 - ް މާޗ $1.22620 $1.20299

12 - ް އެޕީްރލ $1.22620 $1.20299

12 - މިޭއ $1.25149 $1.22803

12 - ް ޖޫނ $1.22329 $1.20046

12 - ޖުލިާއ $1.18309 $1.16451

12 - ް އޯގްަސޓ $1.12893 $1.11209

12 - ެސޕްޓެމްބަރ $1.09091 $1.07365

12 - އޮކްޓޫބަރ $1.21809 $1.19856

GMRBooKlet.indd 92 10/20/2012 9:12:12 AM

93

9 އެނެކްްސ

ިއނިްޑއާގެ ު ދުވަހ 18 ެސޕްޓެމްބަރު 2012 ވަނަ ފަރާތުން ޕީާޓގެ ޤައީުމ ިދވިެހ

ް ބައެއ ިސީޓފުޅުގިައ ިހމެނޭ ފޮނުއިްވ ް ިސންހަށ ް މރ. މަންމޯހަނ ުވީަޒރު ބޮޑ

ާ ތަރުޖަމ ިދވިެހ ެ ނުކުތާތަކުގ

ޕީާޓ، ޤައީުމ ިދވިެހ

މާލެ،

ެ ިދވިެހރާއްޖ

ް ިސންހަށ ް މަންމޯހަނ މރ. ުވީަޒރު ބޮޑ ް ިއނިްޑއާގ

ދަންނަވަމެވެ. ު ަސލާމަށްފަހ ް ވެދުނ

އަޅުގަނޑުމެން ިމިލޔީަނ ިމިސީޓ ް މިަނކުފާނަށ ް ފަރާތުނ ޕީާޓގެ ޤައީުމ ިދވިެހ ު އަޅުގަނޑ

ިސޔާދަތިާއ ެ ދެޤައައުމުގ އެކުވިެރކަން، ރަޙުމަތްތިެރކަމިާއ ް އޮތ ޒަމާނުއުްސރެ ދެމެދުގިައ ެ ދެޤައުމުގ

ގެނައުމަށެވެ. ް ަސމާލުކަމަށ ެ މިަނކުފާނުގ ް މައަްސލައެއ ާ ގިުޅފިައވ ހަމަޖެހުމިާއ

ާ ދެމެދުގިައވ ެ ދެޤައުމުގ ް އަޅުގަނޑުމެނ ފަދިައން، އެނިގވަޑިައގަންނަވާނޭ މިަނކުފާނަށްވްެސ

ިއނިްޑއިާއން ް ވަންދެނ ް ޒަމާންތަކެއ ނޫނެވެ. ް ގާތްކަމެއ ް އޮތ ް ގޮތުނ ިޖއޮގްރީަފ ހަމައެކިަނ ގުޅުމީަކ

ދެއްވާފައެވެ. ް އީެހއެއ ް އެތަކެއ ބަހައްޓަވާ، ް ގާތްކަމެއ ޚާއަްސ ދޭތެރޭ ރާއްޖެއިާއ ވީަނ

ގުޅުމެކެވެ. ޒަމާނީްވ ވަރުގަދަ، ް ވަރަށ ގުޅުމީަކ ިވޔަފީާރގެ ާ ދެމެދުގިައވ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ

ް ބައަކަށ ް އަނެއ ު އެއްބައަކ ގުޅުމަކަށްވުރެ، ބޭއިްވ ް ބަލިައގެނ ް މަންފާއަކަށ ިލބޭ ހަމައެކިަނ އެއީަކ

3 ނޮވެމްބަރު ގޮތެއްގިައ ޚާއަްސ ވިަކން އީެހތިެރކަމަށް އޮންނަ ގުޅުމެކެވެ. ދޭ ިއޙިުތރާމަށިާއ ާ ކުރ

ިމ އީެހތިެރކަމީަކ ފޯރުކޮށިްދން ިއނިްޑއިާއން ހަމަލާގިައ ޢުދްވީާނ ކިުރމިަތިވ ް ރާއްޖެއަށ 1988ގިައ

ިއނިްޑއާގެ އީެހތިެރކަމީަކ ދިާއރާގިައ ިސއީްޙ ތަޢީުލމިާއ އިަދ ހެއްކެވެ. އެންމެ އިަލގަދަ ެ ގުޅުމުގ

އީެހތިެރކަމެވެ. އަދާނުކުރެވޭނެ ު އަގ ެ އޭގ ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ

GMRBooKlet.indd 93 10/20/2012 9:12:12 AM

94

ް ދަންނަވަނ ިދވިެހންނެކޭވްެސ އެއްފަދިައން އަޅުގަނޑުވްެސ ް އެހެނ ިމހިުރހާކަމަކަށްވްެސ،

ާޝިމލްވާގޮތަށެވެ. ފަރާތްތައްވްެސ ިއްސ ާ ހިުރހ ެ ިއނިްޑއާގ ުވީަޒރިާއ ބޮޑ އެވެ. "ުޝކިުރއްޔާ" އީޮތ

އަނެއްބައަކިާއ ު އެއްބައަކ ް ކަންކަނ ާ ުވ ކަންބޮޑ ް އަޅުގަނޑުމެނ ޙާލު، ާ ުޝކުރުވިެރވ ް ކަމަކަށ ާ ިމހިުރހ

ކަމެކެވެ. ް އޮތ ިހއާްސކުރުމީަކ

ް ގޮތުނ ާ ގެންގްޮސފިައވ ް ކިުރއަށ ް ކަންކަނ ް ަސރުކާރުން ބައެއ ކީުރގެ ެ ިދވިެހޖުމްހިޫރއްޔާގ

ެ ިއނީްޑއާގ އިައްސ، ު އިައ ިއޙިުތރާމަށް ބަދަލ ް ކުރަމުނ ް ދެފަރާތުނ އަރާ، ޫ ބުރ ް ގުޅުމަށ ިމދެންނިެވ

ވެއެވެ. ވެއިްޓފިައ ް ތެރެއަށ ެ ތުހުމަތުތަކުގ ިެތ ބޮޑ ެ ކޮރަޕަްޝންގ ް ކުންފިުނތައ ބޮޑިެތ ް ބައެއ

ިއންޓަރނަޭޝނަލް މާލޭ ކަމީަކ ާ ިހނގާފިައވ ް ބޮޑުކޮށ ް ފާޅުކަނ ެ އެންމ ީމގެތެރިެއން

ް ތަރައީްޤކުރަނ ާ ިހންގ އެއަރޕޯޓް) ް ިއންޓަރނަޭޝނަލ ނިާސރު ް ިއބްރީާހމ ް (ފަހުނ ް އެއަރޕޯޓ

ް އެއަރޕޯޓ ިމ ިދނުމެވެ. ިދން ކުންފުންޏަށް ު ީޖއެމްއާރ ާ ކަމަށްވ ކުންފުންޏެއް ު ބޮޑ ިއނިްޑއާގެ

ކޮމްޕީެނ މޯލިްޑވްްސ އެއަރޕޯޓްްސ ާ ކަމަށްވ ް ކުންފުންޏެއ ެ ަސރުކާރުގ ިހންގާފިައވީަނ ިދވިެހ ކިުރން

ގޮތިާއ، ިދޔަ ާ ކަނިހނގ ިމކަމުގިައ ިމދަންނަވީަނ ިތީރގިައ ނެވެ. (އެމްއީޭސއެލިްއން) ް ުނ ިލިމޓެޑ

ަސބަބެވެ. ާ ވ ް މިުހއްމުކަމަކަށ ާ އެހ ް އެކަނ

.............................................................

ީހނަރުވުން: ް ގުޅުނ އޮންނަ ދޭތެރޭ ު ދެޤައުމ

ޒަމާނުއުްސރެވްެސ ު ރާއްޖެއިާއމެދ ިއނިްޑއާއިާއ ފަދިައން، އެނިގވަޑިައގަންނަވާނޭ މިަނކުފާނަށްވްެސ

އިަދ ޤާނީޫނ ެ ބައެއްގ ް އަނެއ ު އެއްބައަކ ް އަޅުގަނޑުމެނ އިަދ ގުޅުމެކެވެ. ވަރުގަދަ ް ވަރަށ އީޮތ

ް ގުޅުނ ް ގާތ ް އޮތ ދެމެދުގިައ ެ ދެޤައުމުގ ް ަސބަބުނ ެ ިއޙިްތރާމްގ ކުރަމުންއިައ ް ިއންތަކަށ ިއޤިްތާޞީދ

ޙަވާލުކިުރ ީޖއެމްއާރިާއ ް އެއަރޕޯޓ ެ ރާއްޖޭގ ނަމަވްެސ، އެހެން ވަމުންނެވެ. ހަރުދަނާ ް ިއތުރަށ އީައ

ް ިހާސބުންނެވެ. އެހެނ ީޖއެމްއާރިާއ ިނމީެނ ފިެށ އިަދ ް ވާހަކަތައ ދެޤައުމު ދޭތެރޭގިައ ދެކެވޭ ް ފަހުނ

ޖެހީެނ ކިުރއަށް ނުގްޮސ، ވާހަކަތައްވްެސ އާދިައގެ ފަދަ ް ފޭަސހަކުރުނ ް ކަންކަނ ވުމުން ިވާސގެ

ީޖއެމްއާރުގައެވެ.

ު މްަސލަހަތ ެ ކޯވްެސ ީޖއެމްއާރުގ ް ޕްލޮމިެޓކ ިޑ ެ ިއނިްޑއާގ ާ ރާއްޖޭގިައ ޙަރަކާތްތިެރވ ު އެއާއެކ ހަމަ

ާ ޔ ިއނިްޑ ހިުރ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ފެނެއެވެ. ް މަަސއްކަތްކުރާތަނ ފީޯރގިައ ް ވަރަށ ް ިހމާޔަތްކުރަނ

GMRBooKlet.indd 94 10/20/2012 9:12:13 AM

95

ު މްަސލަހަތ ެ ިއންވްެސޓްމަންޓްތަކުގ ް ޕްރިައވެޓ ިެތ ބޮޑ އިަދ ކުންފިުނތަކިާއ ިެތ ބޮޑ ެ ަސރުކާރުގ

ނުފެނެއެވެ. ް މަންޒަރެއ ާ ޖުޯޝގިައ މަަސއްކަތްކުރ އެ ް އެފަރާތުނ ް ިހމާޔަތްކުރަނ

................................................

އީެހ: ެ ިއނިްޑއާގ

ިެތ ބޮޑ ާ ދެމުންދ ް ރާއްޖެއަށ ިއނިްޑއިާއން ަސބަބުން، ެ ވާހަކަތަކުގ ނޭދެވޭ ާ ގިުޅފިައވ ީޖއެމްއާރިާއ

ިެތ ބޮޑ ިމފަދަ ބަލިައނުގަނިެވއެވެ. އެކީަށގެންވާގޮތުގިައ ެ އެންމ ދީަނ ު އަގ ެ ލޯނުގ ފޯރުކޮށްދޭ އީެހތަކިާއ

ާ އަށަގަންނަމުންދ ިހތްތަކުގިައ ެ ިދވިެހންގ ް ދެކޮޅަށ ިއނިްޑއާއިާއ ފޯރުކޮށްދިޭއރުވްެސ ް އީެހތިެރކަނ

ދިަތކަމަކަށް ވެދާނެއެވެ. ް ފަހުމްވާނ ް ަސރުކާރަށ ެ ުޝޢޫރުތަކީަކ ިއނިްޑއާގ

އަނެއްބައަކިާއ ު އެއްބައަކ ީކއްތޯއެވެ. އިަދ ނޫނެވެ. ް ފިައާސއެއ އީެހއިާއ ދޭ މިުހއްމުވީަނއީަކ

ކަންކުރީަނ ދޭތެރޭ އަޅުގަނޑުމެންނިާއ ިއނިްޑއިާއން ކީުރގިައ ީމގެ މުޢާމަލާތުކުރާގޮތެވެ.

ް ބައެއ ެ ިއނިްޑއާގ ު ިމހާރ ނަމަވްެސ އެހެން ކުރަމެވެ. ފާހަގަ ު އުފަލާއެކ ް އެއްހަމައެއްގިައކަނ

ު ިމހާރ ް ކަންކުރާ ގޮތުނ ދޭތެރޭ އަޅުގަނޑުމެންނިާއ ިހމާޔަތްކުރަންޖިެހ، ު ިވޔަފިާރތަކުގެ މްަސލަހަތ

ް ފޯރުވަނ ު ބާރ ް ިސޔާދަތަށ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ކުޅޭ، ބިައ ބޭބެ“ގެ ު ގެންގުޅީެނ ”ބޮޑ ިއނިްޑއިާއން

ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ. ު ިމއަދ ް ިދވިެހންނަށ ް ކަމަށ ް އޫުސލުތަކެއ ާ މަަސއްކަތްކުރ

.............................................

ގޮތް: ކިުރއަށްދާން ފެންނަ

ް ބައަކަށ ާ ގެންދ ް ީހނަރުކުރަމުނ އިަދ ާ ކުރ ު ީހނަރ ް ގުޅުނ ް އޮތ ދޭތެރޭގިައ ު ދެޤައުމ ް އަޅުގަނޑުމެނ

ިސޔީާސ ެ އަޅުގަނޑުމެންގ ދީަނ ް އީެމހުނ ް ވަރަކަށ ާ ދުވްަސވ އިަދ ފަށިައިފއެވެ. ް ވާނ ު ީޖއެމްއާރ

ިރޔީާސ 2013ގެ ފެންނީަނ ް އަޅުގަނޑުމެންނަށ ިމހާރުވްެސ ވަންނަމުންނެވެ. ް ތެރެއަށ ެ ކަންކަމުގ

ފަދަ ް ނެގުނ ވޯޓެއް ނުފެންނަ ފެންނަ ެ ރައިްޔތުންގ މައަްސލާގިައ ެ ީޖއެމްއާރުގ ިއނިްތޚާބީަކ

ވިެދއުމެވެ. ް ިއނިްތޚާބަކަށ ާ ިއތުރުވ ު އަދަދ ެ ބުނީާމހުންގ ބްަސ ު ބަދ ް ިއނިްޑއާއަށ އިަދ ކަމަކަށްވެ،

ާ ވެފިައވ ު ދެމެދ ަސރުކާރިާއ ިދވިެހ ީޖއެމްއާރިާއ ހުށަހެޅުމީަކ ިއޚްލްާޞތިެރ ގެ ު އަޅުގަނޑ

ގެނައުމުގިައ ް ިނމުމަކަށ ކިުރން، ެ ިއނިްތޚާބުގ ިރޔީާސ 2013ގެ އަވަހަކަށް، ެ އެންމ ީވ ް އެއްބްަސވުނ

ދެއްވުމެވެ. ް އީެހތިެރކަނ ް ަސރުކާރުނ ާ ިއނިްޑއ

GMRBooKlet.indd 95 10/20/2012 9:12:14 AM

96

ެ އަޅުގަނޑުގ މިަނކުފާނު ް ހިައިސއްޔަތުނ ެ ވިެރއެއްގ ިއްސ ެ އެންމ ެ ިއނިްޑއާގ އުއީްމދީަކ ެ އަޅުގަނޑުގ

ެ އަޅުގަނޑުގ ު ނަޒާހަތްތިެރކަމާމެދ ެ މިަނކުފާނުގ ކަމަށެވެ. ބައްލަވާނެ ް ކަންކަމަށ ާ ވ ިސީޓގިައ ާ ާސދ ިމ

ިވޔަ ފްަސގަނޑުގިައ ެ ިއނިްޑއާގ ް އެއްބްަސވުމެއ ިމފަދަ މިަނކުފާނު އިަދ އޮވެއެވެ. ު ިއތުބާރ ފިުރހަމަ

އޮވެއެވެ. ޔީަޤންކަންވްެސ ެ ނުދެއްވާނެކަމުގ

އެދެމެވެ. ް ޤަބޫލުކުރެއްވުނ ް ިއޙިްތރާމ

ް ޚިާދމްކުމ

ު ޑރ. ހަަސން ަސީޢދ

ިދވިެހ ޤައީުމ ޕީާޓގެ ރީައްސ

GMRBooKlet.indd 96 10/20/2012 9:12:14 AM

97

10 އެނެކްްސ

ކީޮޕ ެ ޙުކުމުގ ކިުރ ް ކަމަށް މަދީަނ ކޯޓުނ ިއނޯްޝރެންްސގެ ފިައާސ ނުނެގޭނެ އީޭޑީސއިާއ

GMRBooKlet.indd 97 10/20/2012 9:12:14 AM

98

GMRBooKlet.indd 98 10/20/2012 9:12:14 AM

99

GMRBooKlet.indd 99 10/20/2012 9:12:14 AM

100

GMRBooKlet.indd 100 10/20/2012 9:12:15 AM

101

GMRBooKlet.indd 101 10/20/2012 9:12:15 AM

22 އޮކްޓޯބަރ 2012

GMRBooKlet.indd 102 10/20/2012 9:12:15 AM