gospodarski kriminalitet u kaznenom zakonu - modus operandi

25
Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi (ekonomski aspekt) - podarskih kaznenih djela preuzetih iz dvaju relevantnih izvora. U nastavku - - *

Upload: duongdang

Post on 30-Jan-2017

253 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!

"#$%&'()&*+'+,)) %-,.)/0/123/./045!/)64201789:;<=>?@A.):B>C@)D44E1

+'#F)G$*GH(I!

Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu

- modus operandi (ekonomski aspekt)

!"#$%"&

!"#$%&"'$()$&*+)$,*&-%.#-.&$/0.1)02)0.&$&3$04"&*&$/*50260*4.&7$,3$(.%,-$7&

-%*4*).5*#2#.8&9$0.')*&$/5*:*&$'2&'%,#2&-%*4*).5*#2#.&,"&;2#2%$72)*<&.&"&%.("&

,2<&-.$&3$5.+*1).&$,)$'.&+.&(.50)02&%.+4.#%.)02<&).'$(2&3%*-.+*&3$(0252&7$,-

podarskih kaznenih djela preuzetih iz dvaju relevantnih izvora. U nastavku

."#$%&(.02&'5.,#*#"&-.#27$%*+.:*0"&7$,3$(.%,-*;&-.+)2)*;&(025.&*+&=.+)2)$7&

+.-$).<&%.+'%,#.'.0">*&*;&3%24.&-%*#2%*0"&4$(",.&$32%.)(*&?).@*).&3$@*)02-

)0.A8&B'.0&3%*,#"3&"-.+"02&(.&,2&7$,3$(.%,-*&-%*4*).5*#2#&4.)*C2,#*%.&-%$+&

)*+&-.%.-#2%*,#*@)*;&%.()0*&3$@*)*#250.&-$02&,"&2-,35*:*#)$&,.(%6.)2&*&"&,.4*4&

).+*'*4.&-.+)2)*;&(025.8&D&%.("&,"&3$,2/)$&$/%.E2)2&+5$3$%./2<&3%*02'.%2<&

-%*'$#'$%2)0.<&3$(4*>*'.)0.<&1#2#).&"7$'.%.)0.<&3$'%2(2&3%.'.&*5*&$/'2+.&#2&

)2,.'02,).&3$,#"3.)0.&*&#$&).&).@*)&(.&,"&(.#*&2-$)$4,-*&-$)$#*%.)*&$3*,*&

,.(%6.0.& 3$02(*)*;& #*3*@)*;& -.+)2)*;& (025.& *+& ).'2(2)*;& -.#27$%*0.<&42E"&

-$0*4.&,"&*&,'*;&32#&7$,3$(.%,-*;&-.+)2)*;&(025.&-$0.&"&,'$4&).+*'"&*4.0"&

,*)#.74"&F"&7$,3$(.%,-$4&3$,5$'.)0"F8&!"#$%&+.-50"@)$&).'$(*&(.&7$,3$-

(.%,-*&-%*4*).5*#2#&)*02&($'$50)$&*,#%.62).&3$0.'.&#2&(.&+).),#'2)*&3%*,#"3&

#%2/.& /*#*& C$-",*%.)& ).& *,#%.6*'.)02& (2G)*:*02<& C2)$42)$5$7*02<& 2#*$5$7*02<&

(2#2-:*02&*&-$)+2-'2):*0.&7$,3$(.%,-$7&-%*4*).5*#2#.&#2&).&%2.-:*0"&(%"1#'.&

3%24.&#$0&)27.#*')$0&3$0.'*8

'()*+,$- ./)$+/0& 7$,3$(.%,-.& -.+)2).& (025.<&4$(",& $32%.)(*<& +5$3$%./.<&

3%*02'.%.<& -%*'$#'$%2)02<& 3$(4*>*'.)02<& 1#2#)$&"7$'.%.)02<& 3$'%2(.&3%.'.&

*5*&$/'2+.<&)2,.'02,)$&3$,#"3.)028

* <:1)JK1)+@L?)G:=AM;N5)@CO?=@;P)GQ>?=C)RAJSAQC:JPAR)P:;<;@C=;L?LC);)PA:BSK;>?5)$CM@CL?=>JLMA)SA=;K;>?5)T%9)$U1

Page 2: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

2

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&'%()*&+,#+*,-,.)/,010#2#'%3)-

!"#$%&#"'()*%+,+-"'./$&0$("1&#$/'#1+2+%"3+4)4".'%)'0$&4$-+5'61$73)2"4+#"'/$&0$("1&#$/'

#1+2+%"3+4)4"'-)'&0),+*8%"9'&3$:)%"'+'1";%$<1&%"5'='>";%)%$2';"#$%?'%)#$3+#$'()&)4"#"'

#";%)%+@'(-)3"'?$7+8"-)%$'&)'&2"41"-?'/$&0$("1&#+25'A+-)8' -)'$'1)3"4+<%$'@)4)1$/)%$-'

&#?0+%+'#";%)%+@'(-)3"'#$-"'&?'1";<1&4"%"'?'$&"2'/3"<"'>";%)%$/';"#$%"5'B$&0$("1&#+'

#1+2+%"3+4)4'%"-;"&4?03-)%+-+'-)'?'B3"<+'CCD5'E'!"#$%$"&'(%)"&*+,-./&0.12+$,0-.&*)"-$,1&

prometa i poslovanja5'F<"'/3"<"' &"(1:+'GH'/$&0$("1&#"'#";%)%"'(-)3"'$('?#?0%$'IJ'

#$3+#$'+@'&"(1:+'>";%)%+';"#$%5'F&4"3"'(-)3"'/$&0$("1&#$/'#1+2+%"3+4)4"9'?'%"<)()%$2'

!"#$%?9'$7?@<"K)%"'&?'?'/3"<"2"'#";%)%+@'(-)3"'01$4+<'+2$<+%)9'<-)1$($&4$-%$&4+'+&01"<"9'

&3?:7)%)'(?:%$&4+9'&3$7$()'+'01"<"'8$<-)#"'+'/1"L"%+%"9';(1"<3-"'3-?(+'4)'01$4+<'<1+-)(%$&4+'

;"M4+K)%+@'2)L?%"1$(%+2'01"<$25N

B$&0$("1&4<$'+'#1+2+%"3+4)4'&?'1)3)<"%4%)'(1?M4<)%)'8+%-)%+,)'8+-"'&+%4);"'8+%+'%$<+'

0$-"2'E'1,0*,'"+03.&3+.4.$").-%-5'O)*%+1"%-)' 4$/'%$<$/'0$-2"'2$:)'7+4+' 1)&41+#4+<%$'

+' )#&4)%;+<%$5 A)&41+#4+<"%' 01+&4?0' $(1)L?-)' /$&0$("1&#+' #1+2+%"3+4)4' #"$' ?#?0%$&4'

#":%-+<+@' 1"(%-+' 0$8+%-)%+@'?' &P)1+' ?01"<3-"8#+@9' +;<1M+4)3-&#+@' +' %"(;$1%+@' P?%#,+-"' ?'

/$&0$("1&#+2'&?7-)#4+2"'01+'$7"<3-"%-?'/$&0$("1&#+@'(-)3"4%$&4+'$(%$&%$'01+'1";2-)%+'

($7"1"'%"'41:+M4?5'Q#&4)%;+<"%'01+&4?0'$(1)L?-)'("'/$&0$("1&#+'#1+2+%"3+4)4'?#3-?8?-)'

#":%-+<)'1"(%-)'0$8+%-)%)'+'?'+;<"%/$&0$("1&#+2'R(1?M4<)%+2S'&?7-)#4+2"9'"#$'&?'$%)'

0$<);"%)'&'?01"<3-"%-)2'+'#$1+M4)%-)2'R/$&0$("1)%-)2S'+2$<+%$25

B$&0$("1)%-)'+2$<+%$2'1";?2+-)<"'$&4<"1+<"%-)'01"<%+@'0$&3$<"'?'&<);+'&'+2$<+E

%$29'$(%$&%$'$&4<"1+<"%-)'01$2-)%"'<);"%+@';"'%-);+%')#$%$2&#+'+3+'01"<%+'&4"4?&5'6$E

-"<%+'$73+,+'+2$<+%)'&?'%$<",9'&4<"1+'+'01"<"5'D2$<+%"'&)'2$:)'&4-),"4+9'$4?L+<"4+9'#$1+&4+4+9'

$M4)K+<"4+9'0$;"-23-+<"4+9'$04)1)K+<"4+9'?3"/"4+9'01+#1+<"4+9'?2"%-+<"4+9'?<)K"<"4+9'01+&<"-"4+9'

?4"-+<"4+9'01$%)<-)1+4+9'("<"4+9'01+2"4+'+4(5'B$&0$("1&4<$'-)'P$#?&+1"%$'%"'/$&0$("1)%-)'

+2$<+%$29'"'/$&0$("1&#+'#1+2+%"3+4)4'-)'%)/",+-"'3)/"3%+@'/$&0$("1&#+@'4+-)#$<"5

B$&0$("1&#+'&)'#1+2+%"3+4)4'2"%+P)&4+1"'?'0$(1?8-?'0$&3$<%+@'"#4+<%$&4+'&?7-)#"4"'

+;'&<+@'/$&0$("1&#+@9'"3+'+'+;<"%/$&0$("1&#+@'$(%$&%$'(1?M4<)%+@'(-)3"4%$&4+5'T?#3"(%$'

4$2?9'01)(2)4'#1+2+%"3+&4+8#+@'$71"("'/$&0$("1&#$/'#1+2+%"3+4)4"'&?'1)3)<"%4%)'$#$3%$&4+'

?'0$&3$<"%-?'+'*%"%,+-&#+2'4$#$<+2"'?'0$3-$01+<1)(+9'M?2"1&4<?9'+%(?&41+-+9'1?("1&4<?9'

/1"L)<+%"1&4<?9'$714%+M4<?9'01$2)4?9'41/$<+%+9'#$2?%+#",+-"2"9'?/$&4+4)3-&4<?9'4?1+;2?9'

7"%#"1&4<?9'$&+/?1"%-?9'(1:"<%+2'+%&4+4?,+-"2"9'-)(+%+,"2"'3$#"3%)'?01"<)'+'&"2$?01"<)9'

#$2?%"3%$2'/$&0$("1&4<?9' +&41":+<"%-?9'$71";$<"%-?' 4)'$&4"3+2'(-)3"4%$&4+2"' 1";%+@'

&?7-)#"4"'+;'01+<"4%$/'+'-"<%$/'&)#4$1"5

U)(%$' $(' 7+4%+@' &<$-&4"<"' /$&0$("1&#$/' #1+2+%"3+4)4"' -)' %-)/$<"' 01+#1+<)%$&45'

F%"'/)%)1+1"'$0"&%$&4'%)$4#1+<"%-"'$<+@'#";%)%+@'(-)3"'E'4;<5'4"2%?'71$-#?5'>";%)%$'

(-)3$'+'0$8+%+4)3-'?'<1+-)2)'0$8+%-)%-"'%"-8)MK)'&?'%)$4#1+<)%+5'6$8+%-)%-)'#";%)%$/'(-)3"'

N'61$73)2"4+#"'/$&0$("1&#$/'#1+2+%"3+4)4"'+'#$1?0,+-)'$7?@<"K)%"'-)';"#$%&#+2'$(1)(7"2"'+'2%$/+@'

(1?/+@';"#$%"V'!"#$%'$'$(/$<$1%$&4+'01"<%+@'$&$7"';"'#";%)%"'(-)3"'RWW'NINXYH5S9'!"#$%'$'41/$<"8E

#+2'(1?M4<+2"'RWW'NNNXZH59'H[XZZ59'IGXYY59'NN\XYH59'NY]XY]5S9'!"#$%'$'()<+;%$2'0$&3$<"%-?'RWW'ZJXYH59'

N[YXYI59'NHGXYJ5S9'!"#$%'$'41:+M4?'<1+-)(%$&%+@'0"0+1"'RWW'\[XYG59'NH\XYJ5S9'!"#$%'$'41:+M4?'#"0+4"3"'

RWW'\\XY\5S9'!"#$%'$'&01-)8"<"%-?'01"%-"'%$<,"'+'*%"%,+1"%-"'4)1$1+;2"'RWW'\]XY\5S9'!"#$%'$'1"8?%$E

<$(&4<?'RWW'NYZXY]5S9'!"#$%'$'&41"4)M#+2'1$7%+2';"3+@"2"'RWW'\]XYG5S9'!"#$%'$'"?4$1&#$2'01"<?'+'

&1$(%+2'01"<+2"'RWW'NJ]XYH59']ZXY]5S'4)'2%$/+@'(1?/+@';"#$%"5

Page 3: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

"#$%&'%()*&"+()+#+,)-&./0&+/+,)1#%2,*&+'&3%&.2*()4+2+'&*252*()+'&6/*/0)%(2+()+*&,72%*&+/+#&8/62()*&9+:)0)$;/(2+1&3'&-2,3$/<+$2=*)*/<+-()%2+/=+7*&1/<+,2=%&12+()+&0)>2*2+0)+3)+-&12?24+#+',2./%#4+32+=*262(*/7+.,)7)*3$/7+&-72$&79

@&%/;/(3$/+ 3%#>8)*/;/+1&3'&-2,3$&1+$,/7/*2%/0)02+ /+$&,#';/()+#+ 0/()$#+',&.&?)*(2+$,/7/*2%/30/6$/<+&8,2-24+&./3*&+&+.,30/+/+$2,2$0),#+',&8%)720/$)4+&30.2,#(#+'),72*)*0*#+3#,2-*(#+32+30,#6*(2;/72+/=+7*&1&8,&(*/<+*2-%)>*/<+/*30/0#;/(292+A*)+3#4+#+',2./%#4+&8.)=*)+/+&.%250)*)+-&302.%(20/+'&%/;/(/+'&-20$)+$&(/72+,23'&%2>#+0)+/=+3.&1+23')$02+-2.20/+30,#6*)+*2%2=)+/+7/5%()*(2+&+$&*$,)0*&(+',&8%)720/;/+$&(2+3)+$,/7/*2%/30/6$/+&8,2?#()9+B)?#/*30/C0#;/&*2%*2+3#,2-*(2+*2-%)>*/<+0/()%2+#+D)'#8%/;/+E,.203$&(+#+8/0*&7)+#.()0#()+#6/*$&./0&30+'&%/;/(3$&1+'&30#'2*(2+0/()$&7+/=./-2+$2=*)*/<+-()%29+:&8/.)*/+,)=#%020+$,/7/*2%/30/6$/<+&8,2-2+'&3%()-/6*&+/72+.)%/$/+#0();2(+*2+F*)G#3'()5*&30+,2-2+-,>2.*/<+&-.()0*/502.2+',/+'&-#=/72*(#+$2=*)*&1+',&1&*2+'&6/*/0)%(2+$2=*)*/<+-()%2+1&3'&-2,3$&1+$,/7/*2%/0)02+',)-+*2-%)>*/7+3#-&./729

!"#$%&'%()*&+,#+*,-,.)/,010#2#'%3)4.,#%5/,6,

H&8/62()*&+()+-2+3)+#+5/,&(+(2.*&30/+1&3'&-2,3$/+$,/7/*2%/0)0+'&()-*&302.%()*&+'),;/'/,2+'&-+'&(7&7+1&3'&-2,3$/<+72%.),=2;/(29!+I&+()+()-/*30.)*+%2/6$/+'&(27+$&(/+&8#<.2J2+3')$02,+.,%&+,2=%/6/0/<+2$0/.*&30/+F,2-*(/+'&6/*()*(2G+'&6/*/0)%(2+1&3'&-2,3$/<+$2=*)*/<+-()%29+K,/0),/(/+,2=.,302.2*(2+'&(2.*/<+&8%/$2+*)$)+-,#50.)*)+'&(2.)+7&1#+8/0/+,2=%/6/0/9+L302+'&(2.2+,256%2*()*2+,2=%/6/0/7+$,/0),/(/72+'&$2=#()+3.&(+/=-252*+M)*&7)*&%&5$/+$2,2$0),9+N2.&-/7&+3%()-)J)+',/7(),)9

H+D()6*/$#+$2=*)*&1+',2.24+ $2=*)*2+-()%2+ ',&0/.+ 3/1#,*&30/+ '%20*&1+',&7)02+ /+'&3%&.2*(2+3.,302*2+3#+#+O%2./+PPL9+K2=*)*&1+=2$&*29+@,)72+#>)7+=250/0*&7+&8()$0#+dijele se u šest skupina:

1) kaznena djela krivotvorenja+F$,/.&0.&,)*()+*&.;24+$,/.&0.&,)*()+.,/()-*&3*/<+'2'/,24+$,/.&0.&,)*()+=*2$&.2+=2+.,/()-*&304+/=,2-824+*282.%(2*()4+'&3()-&.2*()4+',&-2(2+/%/+-2.2*()+*2+#'&,28#+3,)-302.2+=2+$,/.&0.&,)*()4+$,/.&0.&,)*()+=*2$&.2+=2+&8/%()>/.2*()+,&8)4+7(),)+/+#0)12G

2 :,>2.*/7+&-.()0*/50.&74+H,)-&7+=2+3#=8/(2*()+$&,#';/()+/+&,12*/=/,2*&1+$,/7/*2%/0)02+FHQKAKG4+:,>2.*/7+#,)-&7+=2+,)./=/(#4+:,>2.*/7+/*3')$0&,20&74+H,)-&7+=2+3',()62.2*()+',2*(2+*&.;24+E,.20C3$&7+21)*;/(&7+=2+*2-=&,+R*2*;/(3$/<+#3%#12+FESNTSG4+Q,)-/5*(&7+-)'&=/02,*&7+21)*;/(&74+T/*2*C;/(3$/7+/*3')$0&,20&7+F8/.5/7+:)./=*/7+/*3')$0&,20&7G4+@&,)=*&7+#',2.&7+F'&3)8/;)+A-()%&7+=2+&0$,/.2*()+'&,)=*&+$2=*)*/<+-()%2+/+A-()%&7+=2+*2-=&,G4+U2,/*3$&7+#',2.&74+T/*2*;/(3$&7+'&%/;/(&74+T/*2*;/(3$&7+21)*;/(&7+FTLNSG4+E,.203$&7+*2,&-*&7+82*$&74+0,1&.26$/7+3#-&./724+7/*/302,30./C724+ #,)-/72+V%2-)+D)'#8%/$)+E,.203$)4+:,>2.*&7+$&7/3/(&7+=2+ $&*0,&%#+ '&30#'$2+ (2.*)+*282.)4+E,.203$/7+M&*-&7+=2+',/.20/=2;/(#4+E,.203$/7+=2.&-&7+=2+7/,&./*3$&+&3/1#,2*()4+E,.203$/7+=2.&C-&7+=2+=-,2.30.)*&+&3/1#,2*()4+:,>2.*/7+=2.&-&7+=2+ /*0)%)$0#2%*&+.%23*/50.&4+V&(*&7+'&%/;/(&74+Q/1#,*&3*&C&82.()502(*&7+21)*;/(&74+LNIWD@AXC&74+WHDA@AXC&74+'&%/;/(272+3#3()-*/<+-,>2.24+,2=*/7+;/./%*/7+#-,#12724+',2.*/7+&3&8272+/+/*30/0#;/(2729!+S*/J4+V94+O&%-30)/*4+L9Y+D()6*/$+30,2*/<+,/()6/4+N&./+%/8),4+Z21,)84+[\\\94+FB2%.),=2;/(2+]+',&*).(),24+#02(24+=%&#'&0,)82+3%#>8)*&1+'&%&>2(2^ fr. malversation = malvereseY+',&*).(),/0/+]+%209+male versari:

,#>*&+3)+'&*2520/G94 E&,.20/J4+_9+F1%9+#,9GY+D()6*/$+$2=*)*&1+',2.24+B237)-/(24+Z21,)84+`aa`94+[bc9

Page 4: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

4

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&'('%#)*(+%#,#-(&.#/%#/0(1%*(2!"#$%$&$'()*+!'*+,$')-.(/!01$2#$,(3(!45+6(*(/!

01$2#$,(3(!2!#$452#.2!45+6(*(7

3"#$%&'('%#)*(+%#45-6()(#067.8'59#'%0*(:%'*%!"#$',+&(!,(')$#,(')$45-!2!$3('8

1*()*2!%$4#$&(,4.+!&*+1(5)$45-/!45'(,()*+!9$)$#$1-45-6.$%!#$1$:(*(!)(!5,:-;52/!

)+1$*(1)(!.$).2,+)<-*(!2!'()*4.$5,%$'-)4.$9!#$41$'()*27

4) kaznena djela u gospodarskom poslovanju!")+4('*+4)$!%$4#$&(,4.$!#$41$'(8

)*+/!01$2#$,(3(!$'1(45-!2!%$4#$&(,4.$9!#$41$'()*2/!#,-*+'(,(!2!%$4#$&(,4.$9!

#$41$'()*2/! 4.1(#()*+! ;5+5)$%! 2%$'$,(/! -0&('()*+! -! )+$'1(;5+)$! #,-3('1*()*+!

#$41$')+!5(*)+7

5) kaznena djela u vezi s proizvodnjom i trgovinom! "$39()*-'()*+! .2#(<(/!

#$',+&(!#,('(!-)&245,-*4.$%!'1(4)-;5'(!-!)+$'1(;5+)(!2#$,(3(!52=+!5',5.+/!)+8

&$0'$1*+)(!5,%$'-)(!01(5$9/!)+&$0'$1*+)(!#,$-0'$&)*(/!)+&$0'$1*+)(!5,%$'-)(7

6) ostala kaznena djela "#,-.,-'()*+!#,$520(.$)-5$!&$3-'+)$%!)$'<(/!25(*(!#$,+0(!

-!&,2%->!&('()*(/!#$',+&(!$3'+0+!'$=+)*(!5,%$'(6.->!-!#$41$')->!.)*-%(/!-03*+8

%('()*+!<(,-)4.$%!)(&0$,(7?

@$4#$&(,4.(!.(0)+)(!&*+1(!9$%2!4+!#$&-*+1-5-!-!)(!41*+&+A-!)(6-)BC

%"#,#$56./0#;&.1$.<#5/5=%#8 01$2#$,(3(!#$1$:(*(!-!$'1(45-!"61?!DDE?!FG8(7/!#,$)+'*+,(!

"61?!DHC?!FG8(7/

="#$%&'('%#)*(+%#451.'*('%#,#$56./0#46%-'.<#5/5=%!8!01$2#$,(3(!$'1(45-!2!%$48

#$&(,4.$9!#$41$'()*2!"61?!IJI?7/!#,-*+'(,(!2!%$4#$&(,4.$9!#$41$'()*2!"61?!IJD?!

FG8(7/

:"#$%&'('%#)*(+%#451.'*('%#'%#80(0,#46%-'.<#5/5=%!8!)+4('*+4)$!%$4#$&(,4.$!

#$41$'()*+!"61?!IJK?7/!4.1(#()*+!;5+5)$%!2%$'$,(!"61?!IJH?!FG8(7/

d) antikorupcijska kaznena djela 8!#,-9()*+!9-5(!"61?!DHE?!FG8(7!-!&('()*+!9-5(!

"61?!DHL?!FG8(7/

e) kazneno djelo pranja novca 8!#,-.,-'()*+!#,$520(.$)-5$!&$3-'+)$%!)$'<(!"61?!

IEJ?!FG8(7/

>"#$%&'('%#)*(+%#4650.-#/+5=5)(#067.8'59#'%0*(:%'*%#"61?!ILM?/!ILH?/!ILL?/!ILJ?/!

IJH?!-!IJH?(!FG8(7/

9"#/0(1%*'%#$%&'('%#)*(+%#"61?!ILK?8ILD?!FG8(7/

h) carinska kaznena djela "61?!IJL?!FG8(7/

i) porezna kaznena djela "61?!ILN?/!ILE?!FG8(7/

*"#$%&'('%#)*(+%#.&#45)6,1*%#-6.*()'5/'.<#4%4.6%#.#0695-%1$.<#)6,80%-%!"61?!

KHJ?8KCH?!GOPQ8(6! -! 61?! NIH?8NIJ?!GOR8(E7! -! $45(1(! &*+1(! -0! 50'?! #$4+3)$%! -1-!

&$#2)4.$%!0(.$)$&('45'(?

C!F(1+3/!G?B!@$4#$&(,4.(!.(0)+)(!&*+1(!-0!#$&,26*(!5,%$'(6.->!&,2;5('(!-!',-*+&)$4)->!#(#-,(/!G%$93-A!

S!#(,5)+,-!8!)(.1(&)-;5'$!-!-)T$,9(5-.(!&?$?$?/!G(%,+3/!IMMN?/!D?6 G(.$)!$!5,:-;52!',-*+&)$4)->!#(#-,(?E!G(.$)!$!5,%$'(6.-9!&,2;5'-9(?

Page 5: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&'%()*&+)#+),-.-)#(/.0)#1#'*.2)#-)34-5#'%34-/.-/)#

(MODUSU OPERANDI)

"#$%&%'( $#)*%+( ,( %*-*.&/%'0)*-(*1%*2%*( .&3-'%*4*5)*-( 2-'24,6( ,( 2#-*-(%#$'7,(

)#$%&%*8( 19&4#6( '$3'0&( 2,5.'%,( 3#1%9&( :*0'%'.&49#( )*9#( ;&( 2&( 2#%)<'*%'3#.'=( >#)*%2)#(

.&3-'%*4*8'9#()#$%&%'/(19&4#(.#)*?&3(-*@&(A'.'()3'.&3'9($#(3#$732.#7#%9&(:*9#7%'/(*A4')#(

8*2:*1#32)*8()3'-'%#4'.&.#=(B,)4#1%*( .*-,6( #4'( '( ,7#@#7#9,;'( )#.#4*8()#$%&%'/(19&4#(

'$(%#14&@%*2.'(C19&4#(8*2:*1#32)*8()3'-'%#4'.&.#('()*3,:<'9&(DEFG#(HI6(,("#$%&%*-(

$#)*%,(8*2:*1#32)#()#$%&%#(19&4#(2&(*2.7#3,9,()3*$J

!"#$%&%'()*

1. 04#%#)(KKL=(">G#(G($4*,:*3#A#(0&)#('()3&1'.%&()#3.'<&

2. 04#%#)(KKM=(">G#(G($4*,:*3#A#(:*79&3&%9#

3. 04#%#)(K+K=(">G#(G($4*,:*3#A#(2.&0#9#

4. 04#%#)(K+N=(">G#(G($4*,:*3#A#(,(:*2.,:),(2.&0#9#

5. 04#%#)(KOK=(">G#(G($4*,:*3#A#(*74#2.'(,(8*2:*1#32)*-(:*24*7#%9,

6. 04#%#)(KOK=#(">G#(G($4*,:*3#A#(*74#2.'(,(27&$'(2#(23&12.7'-#(P,3*:2)&(,%'9&

7. 04#%#)(NNM=(">G#(G($4*,:*3#A#(:*4*@#9#('(*74#2.'

8. 04#%#)(NN+=(">G#(G($4*,:*3#A#(*A#749#%9#(1,@%*2.'(13@#7%&(74#2.'

!"&'+,*-('*

9. 04#%#)(KKQ=#(">G#(G(3#0,%#4%#(:3'9&7#3#

10. 04#%#)(KKQ=A(">G#(G(:*2&A%'(24,0#9&7'(:3'9&7#3&(%#(5.&.,(R%#%<'92)'/('%.&3&2#(

P,3*:2)&(,%'9&

11. 04#%#)(KON=(">G#(G(:3'9&7#3#(,(8*2:*1#32)*-(:*24*7#%9,

12. 04#%#)(NQQ=(">G#(G(:3'9&7#3#(,(24,@A'

!".'+-%/-%'*0,(

13. 04#%#)(KKN=#(">G#(G(3#0,%#4%*()3'7*.7*3&%9&

14. 04#%#)(KM+=(">G#(G()3'7*.7*3&%9&($%#)*7#($#(*A'49&@#7#%9&(3*A&6(-9&3#('(,.&8#

15. 04#%#)(NSK=(">G#(G()3'7*.7*3&%9&(24,@A&%&('2:3#7&

16. 04#%#)(NSN=(">G#(G(:*2&A%'(24,0#9&7'()3'7*.7*3&%9#('2:3#7&

17. 04#%#)(NSL=(">G#(G('$1#7#%9&('(,:*3#A#(%&'2.'%'.&(4'9&0%'0)&('4'(7&.&3'%#32)&(

279&1*1@A&

!"&'%0*-,*'*1"2/(,*1"&'+.'+-(0,(

18. 04#%#)(KMO=(">G#(G(:3')3'7#%9&(:3*.,$#)*%'.*(1*A'7&%*8(%*7<#

19. 04#%#)(K+L=(">G#(G(,.#9#(:*3&$#('(13,8'/(1#7#%9#

20. 04#%#)(NQ!=(">G#(G(:3*%&79&3#

!"&%3%4%-(0,(1"%)5(0,+-(0,(1"+#),*3(-(0,(

21. 04#%#)(K+S=(">G#(G(:*8*1*7#%9&(79&3*7%')#

22. 04#%#)(K+Q=(">G#(G(*A-#%9'7#%9&(),:#<#

23. 04#%#)(KO+=(2.=(S=('(N=(">G#(G('$A9&8#7#%9&(<#3'%2)*8(%#1$*3#

+("#$%&%'( $#)*%( T">U(VV( SSWXOM=6( KMXO+=( G( '2:3#7#)6( !WXWW=( G(C14,)#(EBHI6( A3=(EGYGKQSXKWWW( *1((((((((((

SW=(!=(KWWW=(T,)'%,.&(2,(*13&1A&(04=(KWQ=(2.=(K=('(N=U6(SKOXWW=6(!SXWS=6(SSSXWN=6(SOWXWN=(G(C14,)#(EBHI6(((((

A3=(EGYGK!LLXWN6(EGYGK+OKXWN(*1(KM=(SS=(KWWN=( T,)'%,.( 9&(>#)*%(*( '$-9&%#-#('(1*:,%#-#("#$%&%*8(

$#)*%#6(VV(SSSXWN=(,(<'9&4*2.'U6(SW!XWQ=6(+QXW!=6(MSXWL=

Page 6: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

6

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&'(')*+,*

24. !"#$#%&'()*#&+,-#&-&./01#$23&104#&5&678.79#/8%71&.78"7:#$25

25. !"#$#%&'()*;&+,-#&-&9#:#$23&104#&5&678.79#/8%71&0"0&9/5671&.78"7:#$25

26. !"#$#%&<)=*&+,-#&-&./01#$23&104#

27. !"#$#%&<)>*&+,-#&-&9#:#$23&104#

!"-./.+*"01$)*2*+,*

28. !"#$#%&'<<*&+,-#&-&"0?:#/8%0&567:7/

29. !"#$#%&'()*&+,-#&-&8%"#.#$23&@434$76&567:7/#

"!"$%*)*+,/".*,+'

30. !"#$#%&'(A*&+,-#&-&0B9#:#$23&0&$37:"#@43$7&./0;#:"2#$23&.78"7:$3&4#2$3

31. !"#$#%&<AC*&+,-#&-&79#:#$23&8"5D;3$3&4#2$3

!"#$)2/%/"#2*)*"'3'"$4)/5*

32. !"#$#%&CC)*&+,-#&-&.7:/39#&./#:#&$#&/#9&0&9/560?&./#:#&0B&/#9#

33. !"#$#%&CCA*&+,-#&-&.7:/39#&./#:#&$#&B9/#:84:3$5&0&0$:#"098%5&B#@4045

34. !"#$#%& ''<*&+,-#& -& .7:/39#& 4#2$7840E& F23"7:047840& 0& 97845.$7840& /#!5$#"$0?&

.79#4#%#E&./76/#1#&0"0&8584#:#

35. !"#$#%&''>*&+,-#&-&.7:/39#&45G0?&./#:#

36. !"#$#%&''(*&+,-#&-&.7:/39#&./#:#&#547/#&0"0&51234$0%#&0B:7G#!#

37. !"#$#%&'<C*&+,-#&-&.7:/39#&./#:#&./70B:79043"2#&B:5!$3&0"0&8"0%7:$3&8$01%3&0&

./#:#&5&8:3B0&8&/#90790H5B028%01&310802#1#

38. !"#$#%&'<'*&+,-#&-&.7:/39#&./#:#&0B&./02#:"23$76&0"0&B#@40I3$76&0B51#

39. !"#$#%&'>J*&+,-#&-&.7:/39#&/#:$7./#:$7840&5&7;#:"2#$25&678.79#/8%3&923"#4$7840

40. !"#$#%&'>A*&+,-#&-&.7:/39#&./#:#&0$9584/028%76&:"#8$0@4:#&0&$37:"#@43$#&5.7/#;#&

45G3&4:/4%3

41. !"#$#%&'>=*&+,-#&-&.7:/39#&7;:3B3&:7G3$2#&4/67:#!%0?&0&.78"7:$0?&%$206#

!"+/%$5)$3,/+/6"+/$)3*-./+/6"#2$.0#2*)+/"'"#2$.05*7$+'./"*7.')+$8.'

42. !"#$#%&C><*&+,-#&-&$37:"#@43$7&79#@0"2#$23

43. !"#$#%&'<J*&+,-#&-&$397B:7"23$#&5.7/#;#&#547/8%76&923"#&0"0&0B:39;3&51234$0%#&

0B:7G#!#

44. !"#$#%&')=*&+,-#&-&./70B:79$2#&0&84#:"2#$23&5&./7134&@%79"20:0?&D0:3D$0?&$#10/$0F#

45. !"#$#%&'A'*#&+,-#&-&./745./#:$#&6/#9$2#

46. !"#$#%&'KC*#&+,-#&-&./745./#:$#&3%8."7#4#F02#&/59$76&;"#6#

47. !"#$#%&'(K*&+,-#&-&$397B:7"23$#&./70B:79$2#

48. !"#$#%&'(=*&+,-#&-&$397B:7"23$#&4/67:0$#

49. !"#$#%&<)<*&+,-#&-&./745B#%7$047&.78/397:#$23

50. !"#$#%&<)K*&+,-#&-&$37:"#@43$#&5.7/#;#

51. !"#$#%&<AJ*&+,-#&-&./745B#%7$04#&$#."#4#&0&08."#4#

!"+/8*),/8+*"#$8.0#*+,*

52. !"#$#%&')>*&+,-#&-&$38#:238$0&./36"39&138#&B#&./3?/#$5

53. !"#$#%&'(C*&+,-#&-&$38#:238$7&678.79#/8%7&.78"7:#$23

54. !"#$#%&<<(*&+,-#&-&$38#:2384#$&/#9&5&8"5D;0

!"+/3$,*3+$8.'"0".29'-+$&"+*.,/:*+,0

55. !"#$#%&'>>*&+,-#&-&84:#/#$23&17$7.7"0840!%76&.7"7D#2#&$#&4/D0@45

56. !"#$#%&'>(*&+,-#&-&$3"72#"$#&%7$%5/3$F02#&5&:#$28%74/67:0$8%71&.78"7:#$25*

Page 7: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&'&()*+,-&#.#/$,0,#$/-&1,(,2#3/0$/1*%04,2

4*'(&(,2#1-&5*

"#$%&'(#)*%+&,)-#(%+./#(#,/%0.0,0#,/1+,0#2)1+,30,3/#45).($0#)20&/,.+6#-)$2)./&$*+'#

*/7,0,+'#.308/9#7/#2):&0;0#)%)-#&/./9#(#,/$:/%*(#./305)#2&070,:/<+3(#,0*)8+<+,0#).#,3+'9#

50=(#*)3+5/#$(#+#$%+'#20:#-)$2)./&$*+'#*/7,0,+'#.308/#*)3/#(#$%)5#,/7+%(#+5/3(#$+,:/-5(#

"!"#$%&$'()%*$+"&$%,$-(./!01

a) Zloporabe.#>/.,3/#2)1+,30,3/#)%+'#*/7,0,+'#.308/#)$:%/&(30#$0#*&)7#2&+530,3+?

%/,309#2)$8(@+%/,30#+#+$*)&+A:/%/,30#,0*+'#2&/%/#+8+#)%8/$:+#,/#,0+$2&/%/,#).,)$,)#

,07/*),+:#,/1+,B

C#!"#$%#&'(')#*"'+,-)$).#+%#/'&+0#1)%#+"#*'23$)45"6)7876)9!:';6#D%8/$:+#(#-)$2)./&?

$*)5#2)$8)%/,3(#2&)+78/70#+7#E(,*<+30#*)3(#).&0=0,/#)$);/#);,/A/#(#-)$2)./&$*)5#+8+#

.&(A:%0,)5#$(;30*:(B#F/7,0,+#7/*),#:/*%0#)$);0#:&0:+&/#*/)#).-)%)&,0#)$);09#:3B#),0#

*)3+5/#30#2)%30&0,#).&0=0,+#.308)*&(-#2)$8)%/#+7#2).&(13/#.308)%/,3/#2&/%,0#)$);0#(#*)3)3#

$(#7/2)$80,+B#"#-)$2)./&$*+5#$(;30*:+5/#:)#$(#,/310AG0#.+&0*:)&+9#2&0.$30.,+<+#+#18/,)%+#

(2&/%/#.&(A:/%/9#50,/.@0&+#:0#)$:/80#$:&(1,0#)$);0B#D%8/$:+#).-)%)&,+'#)$);/#$0#)1+:(3(#

(-8/%,)5#*&)7#);/%83/,30#50,/.@0&$*+'#E(,*<+3/#*/)#A:)#$(#28/,+&/,309#)&-/,+7+&/,309#

*/.&)%+&/,30#4(2&/%83/,30#83(.$*+5#&0$(&$+5/69#%)=0,30#+#*),:&)8+&/,30B

H+:*/#7/#:&@+A,+#)2$:/,/*#-)$2)./&$*)-#$(;30*:/#+8+#2)'802/#7/#)$:%/&0,305#0*$:&/#

2&)I:/#).,)$,)#2&):(2&/%,)#2)-).)%/,30#.&(-+5#-)$2)./&$*+5#$(;30*:+5/#(#:&@+A,)3#

(:/*5+<+#5):+%+J2):+</3+#$(#).-)%)&,+5#)$);/5/#./#78)2)&/;0#$%)30#)%8/$:+#(#-)$2)./&?

$*)5#2)$8)%/,3(B#K+83#)%)-#*/7,0,)-#.308/#4&/.,30#2)1+,30,3/6#,+30#2&+;/%83/,30#2&):(2&/%,0#

+5)%+,$*0#*)&+$:+#7/#$0;0#%0G#7/#$%)3(#+8+#.&(-(#2&/%,(#)$);(B

L:30</,30#:/*%0#*)&+$:+#5)@0#$0#)$:%/&+:+#5/,+2(8/<+3)5#2)./<+5/#+#1+,30,+</5/#)#

2)$8)%/,3(#-)$2)./&$*)-#$(;30*:/B#M0+$:+,+:)#2&+*/7+%/,30#$:/,3/#+#*&0:/,3/#$&0.$:/%/#+#

($230'/#2)$8)%/,3/#5)@0#$0#(1+,+:+#,/#.%/#,/1+,/N#/6#2&+*/7/:+#2)$8)%/,30#7,/1/3,)#;)83+5#

+8+#;6#2&+*/7/:+#$:/,30#7,/1/3,)#8)A+3+5#).#$:%/&,)-#$:/,3/B#O):+%/<+3/#7/#2&%+#$8(1/3#30#)$:%/?

&+%/,30#;)830#&02(:/<+30#-)$2)./&$*)-#$(;30*:/#,/#:&@+A:(9#$:30</,30#2)%30&0,3/#$/./A,3+'#+#

2):0,<+3/8,+'#2)$8)%,+'#2/&:,0&/9#2)-).,+30#$(.308)%/,30#+#.);+%/,30#2)$8)%/#,/#3/%,+5#

,/:301/3+5/#(#2)$8)%+5/#3/%,0#,/;/%09#2)%0G/,30#*&0.+:,)-#&03:+,-/#,/#I,/,<+3$*)5#:&@+?

A:(#*).#;/,/*/#+#.&(-+'#I,/,<+3$*+'#+,$:+:(<+3/9#)$:%/&+%/,30#2):+</3/#+#2)&07,+'#)8/*A+</#

).,)$,)#.&(-+'#2)-).,)$:+#*)30#.&@/%/#2&)%).+#*&)7#I$*/8,(# +#-)$2)./&$*(#2)8+:+*(#

2&05/#-)$2)./&$*+5#.308/:,)$:+5/#+#$(;30*:+5/#+:.B#"#.&(-)5#$8(1/3(#5):+%/<+3/#5)@0#

;+:+#(5/,3+%/,30#*%/,:+:/:+%,0#)$,)%0#2&+#+7%&A/%/,3(#);%07/#2&05/#2&)&/1(,+5/#+#E),?

.)%+5/9#:3B#.308)5+1,)#+8+#(#<+308)$:+#($*&/G+%/,30#$&0.$:/%/#*)3/#2&+2/./3(#:+5#E),.)%+5/#

2)#)$,)%+#&/7,+'#2)&07/#+#.)2&+,)$/B

P8)2)&/;/#)%8/$:+#(#-)$2)./&$*)5#2)$8)%/,3(#$0#5)@0#2)1+,+:+#/*)#).-)%)&,/#)$);/#

,/530,$*/#$&0.$:%/#*)3+5/#&/$2)8/@0#*)&+$:+#2&):+%,)#,3+')%)3#,/530,+B#Q&@/%/#+8+#:+308/#

8)*/8,+'#%8/$:+#5)-(#./%/:+#2)$0;,0#2)-).,)$:+#-)$2)./&$*+5#$(;30*:+5/#(#<+83(#2&)%)?

=0,3/#2)8+:+*0#7/2)A83/%/,3/9#&0-+),/8,)-#+8+#$:&(*:(&,)-#&/7%)3/#:0#)$:%/&+%/,3/#.&(-+'#

.&(A:%0,)?-)$2)./&$*+'#+,:0&0$/B#Q);+%0,+#2):+</3+#47/#7/2)A83/%/,30#,)%+'#&/.,+*/6#+8+#

2)%8/$:+<0#+,%0$:+:)&+5/#42)%)83,0#<+30,0#70583+A:/#(#+,.($:&+3$*+5#7),/5/#(#).&0=0,+5#

&0-+3/5/#+#7/#).&0=0,09#,2&B#2&)+7%).,0#.308/:,)$:+69#$(;%0,<+30#2)83)2&+%&0.,+<+5/#47/#

2&)+7%).,3(#).&0=0,+'#/-&)*(8:(&/6#+7&+1+:)#$(#,/530,$*)-#*/&/*:0&/B#L%/*/#5/,+2(8/<+3/#

Page 8: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

"#"$%&'"()*$+,"&-."(-)/0$"#"$+,"&,"(-)/0$1")/0)"2-$3$4(0."$4$'"5$4,064'("5-$7#060$)/"8*(-$&*,"9'0)/-$+,064'-(#/-$.#*+*,-:3$*(#-4'";$<4'-$/0$4"'3-2"/-$"$4-$4#"1)"5$5-)"+3#-2"/-5-$3$+*4'3+&3$*6*:,-(-)/-$ '"8$ 4,064'-(-;$=0)-5/0)4&"5$ ',*90)/05$)-5/0)4&"8$ 4,064'-(-$*67*(*,)0$*4*:0$)07",-/3$,-()*+,-()*4'$3$',>"9)*/$3'-&5"2"$'0$"."7,-(-/3$)-10#-$"$4(,83$6,39'(0)*?7*4+*6-,4&"8$2"#/0(-$.:*7$&*/"8$43$"5$)-5/0)4&-$4,064'(-$6*6"/0#/0)-;

@(*$&-.)0)*$6/0#*$40$5*>0$+*1")"'"$"$4'(-,-)/05$)06*.(*#/0)"8$A*)6*(-$3$.05#/"$"#"$4',-)*/$6,>-("$".$&*/"8$40$*)6-$4,064'(-$',*90$)-$)0',-)4+-,0)'-)$)-1")$B.-$+*',0:0$&*?,3+2"/4&"8$-&'"()*4'"C$3#-7-)/-$3$#07-#)0$7*4+*6-,4&0$"$%)-)2"/4&0$'"/0&*(0$4$2"#/05$+,-)/-$)*(2-$"$6,;D;$E5"4-*$")&,"5")",-)/-$)-(060)"8$,-6)/"$*67*(*,)"8$*4*:-$/0$4+,/01-(-)/0$4("8$*:#"&-$&,90)/-$.-&*)-$"#"$+,-("#-$+*4#*(-)/-$7#060$3+*,-:0$"$3+,-(#/-)/-$"5*(")*5;$F"50$.-&*)*6-(-2$9'"'"$,-()*+,-()*4'$',>"9)0$3'-&5"20C$,073#-,)*4'$'"/0&*(-$+,"8*6)0$"$ ,-48*6)0$ 4',-)0$+,*,-13)-C$ #07-#)*4'$ +*4#*(-)/-$7*4+*6-,4&"8$ 43:/0&-'-$3$+,-()*5$+,*50'3C$-#"$"$*+G0$")'0,040$9",0$6,39'(0)0$.-/06)"20;H

!"!"#$%#&'(')*+,')-),&+.-/0+),'&/-1+)2*"3)4453)6!7'83$I0&*(0C$&,06"')0$"#"$:-)&*5-'$B60:"')0D$&-,'"20$7,-J-)"$+*4/063/3$'050#/05$37*(*,-$4$)0&*5$:-)&*5$"#"$6,37*5$%)-)?2"/4&*5$34'-)*(*5;$K"/01$/0$*$(,"/06)*4)"5$+-+","5-$&*/"$40$".6-/3$'050#/05$*'(*,0)*7$,-13)-$3$:-)2"L6,37*/$%)-)2"/4&*/$34'-)*(";$E#3>0$.-$*:-(#/-)/0$%)-)2"/4&"8$',-)4-&2"/-$*6)*4)*$.-$+#-G-)/0$,*:-$"$34#37-$)-$+,*6-/)"5$5/04'"5-$"#"$.-$+*6".-)/0$7*'*(")0$".$:-)&*5-'-;$M*:"1-/0)*$ /0$6-$40$+,"#"&*5$".6-(-)/-$&-,'"2-$*6,0J3/3$6)0()"$ #"5"'"$.-$"4+#-'0C$-$37*(*,*5$*$*'(-,-)/3$,-13)-$3'-)-13/3$40$5-&4"5-#)"$".)*4"$6*+39'0)*7$+,0?&*,-10)/-$B'.(;$5")34-D;$N*#"1")-$4,064'-(-$&*/"5-$&#"/0)'$5*>0$,-4+*#-7-'"$4-4'*/"$40$*6$".)*4-$+*."'"()*7$4-#6-$)-$,-13)3$3(0G-)*7$.-$".)*4$6*+39'0)*7$+,0&*,-10)/-;

O#*+*,-:-$+,0650')"8$(,"/06)*4)"8$+-+",-$*6)*4)*$")4',350)-'-$+#-G-)/-$*5*73?G0)-$/0$.:*7$4-5*7$&-,-&'0,-$'-&(*7$)-1")-$+#-G-)/-;$P,*204$+#-G-)/-$10&*5$*6("/-$40$)-$)-1")$6-$&3+-2$&-*$".6-(-'0#/$10&-$B',-4-)'D$*:(0.3/0$:-)&3L%)-)2"/4&3$34'-)*(3$B',-4-'-D$6-$"4+#-'"$3$10&3$)-.)-10)"$".)*4$+,*6-(-'0#/3$&-*$"5-'0#/3$?$&*,"4)"&3$10&-$B,05"'0)'3D$"$'*$4$,-13)-$&*/07$&3+-2$B',-4-)'D$"5-$&*6$:-)&0L%)-)2"/4&0$34'-)*(0$B',-4-'-D;$E#"1)*$/0$"$4$&-,'"2-5-$4-5*$9'*$40$P<=?*5$+*'(,J3/0$(/0,*6*4'*/)*4'$"5-'0#/-$?$&*,"4)"&-$&-,'"20$)-$P@E$3,0J-/"5-$+,"$ +#-G-)/3$ ,*:0$ )-$ +,*6-/)"5$5/04'"5-;$K-.("6)*$ /0$ +*4'*/-)/0$(,050)4&0$6"4'-)20$".50J3$',0)3'&-$)*(1-)0$',-)4-&2"/0$B+#-G-)/-D$"$',0)3'&-$.-63>0)/-$,-13)-$&#"/0)'-$ B'0,0G0)/-DC$-$ '*$*'(-,-$+,*4'*,$5-)"+3#-2"/-5-$*6)*4)*$.#*+*,-:-5-;$M&*#"&*$3&3+)*$.-63>0)/0$,-13)-$&#"/0)'-$+,05-93/0$6*+39'0)*$+,0&*,-10)/0C$-$&#"/0)'$.)-$6-$)05-$+*&,"G-$.-$31")/0)"$',*9-&$"$37*(*,*5$40$*:(0.-*$)-$".,"1"'3$.-:,-)3$'-&(0$3+*,-:0$?$'-6-$*)$1")"$&-.)0)*$6/0#*$.#*3+*,-:0$10&-$"#"$&-,'"20;$P*1")"'0#/$/0$+,0'8*6)*$+,":-("*$40:"$&*,"4'C$-$:-)&3L%)-)2"/4&3$34'-)*(3$/0$*:(0.-*$)-$)-&)-6)*$+*65",0)/0$".)*4-$,-13)-$&*/"$/0$+*1")"'0#/$(0G$,-)"/0$+,*6-(-'0#/3$Q+#-'"*Q$10&*5$"#"$&-,'"2*5;

H$R*4+*6-,4&"$43:/0&'$ B+*63.0G0D$ ?$+,-()-$*4*:-$&*/-$*:-(#/-$7*4+*6-,4&3$6/0#-')*4'$ B+,*".(*6)/3C$+,*50'C$34#370D$,-6"$4'/02-)/-$6*:"'";$@)*$/0$4(*/0(,4)*$")'0,04)*$36,3>0)/0$+*63.0')"&-C$50)-6>0?,-C$,-6)"&-C$%)-)2"/0,-C$-#"$"$6,>-(0$*6)*4)*$6,39'(0)0$.-/06)"20;$P*63.0G0$/0$4-5*4'-#)"$43:/0&'C$-$)/07*(-$4-5*4'-#)*4'$40$5-)"A04'",-$&,*.$ekonomsku samostalnost$B3$45"4#3$*6-:",-$4(*/0$6/0#-')*4'"C$,043,4-C$+*4#*()"8$+-,')0,-C$6*)*90)/3$+*4#*()"8$*6#3&-$"'6;D$"$pravnu samostalnost$B&-*$+,-()-$*4*:-$"5-$+,-(-$"$*:(0.0$'0$*67*(*,)*4'$3$+*4#*(-)/3$"$+,-()*5$+,*50'3D;

Page 9: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

"#$%&%'#(#)*%(+,*+&$-+,+&#)+.#,#*/0+0+*+,%(+&1*2#&#$#34&#&)+.5$+6*150#&%(#*+*

5+71-&%50*%'&%5&%*(.8-%'%50%.&%50*9:#0&%7*9-%,80#;*<#=&8&+*9%5019#$*=#*%(%*$#=&8&%*

'.8:%*58*9%$-8>8*9%(%'%,*9-+.8':%7#*=#*$#=&8&+*9-%7%&*9%'&858&+,*%'*50-#&8*%/08>8&+$#;

?*!"#$%#&'(')*+,-'.')/-"0)1210)3!4'50*@08A#.*7%59%'#-5$%7*512.8$0#*.8*&87#)+.#*&.87%(%7*

9%5:%(#&.#*&#*0-B+/01;*<#$%*2+*2+:#*159.8/&#*9%'1=8>#*,%-#.1*9%5:%(#0+*9%*%'-8C8&+,*

8$%&%,5$+,*&#A8:+,#;*D%* 51E* #F* &#A8:%* 9%5:%(&%50+* G9-%H85+%&#:&%50I* %'7%(%-&%50I*

9-#(%(-8,8&%50* +* $(#:+080#* +=(-/#(#&.#* %2(8=#* +0';FI* 2F* &#A8:%* 8$%&%,5$8* 84$#5&%50+*

G9-%+=(%'&%50*-#'#I*8$%&%,+A&%50*9%5:%(#&.#I*-8&0#2+:&%50*$#9+0#:#F*+*)F*&#A8:%*%'-B#&.#*

$%&0+&1+080#*9%'1=8>#*G$%&0+&1+-#&#*%950%.&%50*9%'1=8>#*&#*0-B+/01F;*@08A#.*.8I*1*9-#(+:1I*

51'5$+*9%5019#$*8:+,+&+-#&.#*9%'1=8>#*5*0-B+/0#*%'&%5&%*+=*9-#(&%7*9-%,80#*=2%7*&.8J

7%(8*9-8=#'1B8&%50+*+*+&5%:(8&0&%50+I*0.;*&859%5%2&%50+*=#*9:#>#&.8;*K950%.&%50*,1*1*0+,*

5+01#)+.#,#*(+/8*&+.8*,%71>#;

L+:.*508A#.&%7*9%5019$#*.8*/0%*84$#5&+.8*+,%(+&1*7%59%'#-5$%7*512.8$0#*$#%*508J

A#.&%7*'1B&+$#*9-8&+.80+*1*508A#.&1*,#51*+=*$%.8*>8*58*&#,+-+(#0+*9%0-#B+(#&.#*508A#.&+6*

(.8-%(&+$#;*M#,.8-&%*1,#&.+(#&.8*(-+.8'&%50+*+,%(+&8*$%.#*9-8'50#(:.#*21'1>1*508A#.&1*

,#51*51/0+&#*.8*%(%7*$#=&8&%7*'.8:#;*N-+.8,8*9%A+&.8&.#*.8*-#='%2:.8*&89%5-8'&%*9-+.8*

%0(#-#&.#*508A#.&%7*9%5019$#;*@(8*,#&+91:#)+.8*15,.8-8&8*9-8,#*1,#&.+(#&.1*5(%.8*+,%(+J

&8*1*0+,*%$%:&%50+,#*9-8'50#(:.#.1*=:%9%-#21*508A#.#;*O&$-+,+&#)+.8*58*5#50%.8*%'*5:.8'8>+6*

-#'&.+*1*%'&%51*&#*9%.8'+&8*%2:+$8*+,%(+&8*9%'1=8>#*J*&%(#)*G9-8$%,.8-&%*0-%/8&.8FI*

50(#-+* G%01C8&.8*1*285).8&.8F* +*9-#(#* G9-%91/0#&.8*9-#(%'%2&8*&#9:#08* 5(%.+6* 0-#B2+&#I*

9-81=+,#&.8*&8-#=,.8-&+6*%2(8=#I*:#$%,+5:8&%*$%-+/08&.8*+:+*'#(#&.8*=#.,%(#I*5$:#9#&.8*

9%5:%(#*5*%5%2%,*&859%5%2&%,*=#*9:#>#&.8F;*P%59%'#-8&.8* +,%(+&%,*&8-#)+%&#:&%* +*

519-%0&%*8$%&%,5$+,*&#A8:+,#*1*9-8'508A#.&%,*-#='%2:.1*9-8'50#(:.#*=:%9%-#21*508A#.#;*

K(+,8*9%A+&+08:.+* %/08>1.1* 508A#.&8*(.8-%(&+$8*$%.+* 51*&#.A8/>8* =#9%5:8&+)+* G&8+59:#0#*

9:#>#FI*'%2#(:.#A+* G&89%',+-8&.8*9%0-#B+(#&.#*=#* +59%-1A8&8*-%28* +*15:178FI*4&#&)+.8-+*

G&8(-#>8&+*$-8'+0+*+*=#.,%(+FI*'-B#(#*G&819:#>8&+*9%-8=+*+*'%9-+&%5+F;

@(+*508A#.&+*(.8-%(&+)+*&8,#.1*+50+*9%:%B#.*9-+*%50(#-+(#&.1*9-#(#*&#,+-8*5(%.+6*0-#BJ

2+&#;*Q%50%.8*(+/+*+*&+B+*+59:#0&+*-8'%(+*&#9:#08*+=*508A#.&8*,#58;*R*9-+(+:87+-#&%,*9%:%B#.1*

51*=#9%5:8&+)+I*'-B#(&+*9-%-#A1&I*S-(#05$+*=#(%'*=#*='-#(50(8&%*%5+71-#&.8I*S-(#05$+*

=#(%'*=#*,+-%(+&5$%*%5+71-#&.8I*S-(#05$+*=#(%'*=#*=#9%/:.#(#&.8;*D#$(%*9-+(+:87+-#&%*

9-#(%*+,#.1*+*%&+*(.8-%(&+)+*$%.+*51*5(%.#*9%0-#B+(#&.#*%5+71-#:+*&8$+,*50(#-&%9-#(&+,*

+&50-1,8&0+,#*%5+71-#&.#*$#%*/0%*51*6+9%08$#*+:+*=#:%B&%*9-#(%;*M#$%&*%$%&A#&.#*508A#.&%7*

9%5019$#*7%59%'#-5$+*512.8$0*58*2-+/8*+=*51'5$%7*-87+50-#*D-7%(#A$%7*51'#;TU

b) Prijevare.*V#'&.#*9%A+&.8&.#*%(+6*$#=&8&+6*'.8:#*%50(#-1.8*58*$-%=*:#B&%*9-+J

$#=+(#&.8*+:+*9-+$-+(#&.8*A+&.8&+)#*5*)+:.8,*%2,#&.+(#&.#*+*'%(%C8&.#*'-17%7#*

1*=#2:1'1*$%.#*1=-%$1.8*&.87%(%*/080&%*9%&#/#&.8*1*%'&%51*&#*5(%.1*+,%(+&1;

?*6&7.,8'&')$)9#*%#:'&*;#<)%#*"#8'=.$)/-"0)1>?0)3!4'50*P%59%'#-5$+*512.8$0+*1*5(%,*

9%5:%(#&.1*5$:#9#.1*-#=:+A+08*9%5:%(8*&#*0-B+/01*5*'-17+,*9-#(&+,*%5%2#,#;*R%2+A#.8&+*

%2:+$*9%5:%(&%7*%'&%5#*+=,8C1*'(#*512.8$0#*.8*-#=,.8&#*(-+.8'&%50+*%'&%5&%*-%2&%J&%(J

TU*Q-%2:8,#0+$#*508A#.#*-871:+-#&#*.8*1*@08A#.&%,*=#$%&1*+*'+.8:%,*1*"#$%&1*%*0-7%(#A$+,*'-1/0(+,#;*

R*"DWJ1*.8I*9-+,.8-+)8I*1*A:;*XYX;*Z9%(-8'#*'1B&%50+*1*5:1A#.1*712+0$#I*9-8=#'1B8&%50+*+:+*&859%5%2J

&%50+*=#*9:#>#&.8Z*5#&$)+%&+-#&%*&89%5019#&.8*%'7%(%-&+6*%5%2#*J*A:#&%(#*19-#(8*1*9%7:8'1*0-#B8&.#*

%0(#-#&.#*508A#.&%7*9%5019$#*&#'*7%59%'#-5$+,*512.8$0%,;

Page 10: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%$&'($%)$*+,-$.&/*0&)1&2(,-1%0)&(031&,&2(,-1%0)&%04+$&%1&054,-$-6&6&,)'07&'(1%6'*6&'$5$&

718605%0)&,97186&20):04%,;&2$('%1($&<*62+$&,&2(05$4$'1:-$=&2(1:$9,&6&56>%,#*0?4-1(04?

%,#*,&05%0).&@4,&A0)205$()*,&)63-1*',&',-1*07&)40A&20):04$%-$&%17,%04%0&)1&20-$4:-6-6&,&

6&6:09,&*62+$&,&6&6:09,&2(05$4$'1:-$.&B03,#$-1%0&-1&5$&2(05$4$'1:-&(036&,)20(6#6-1&*62+6&

69& 05(181%6&4(171%)*6&05A056&2:$C$%-$& ,)'1& (031.&D$5$&2(05$4$'1:-& 9$2($40&20)'$-1&

4-1(04%,*E&$&*62$+&56>%,*.

F(05$4$'1:-&70($&9$G',',',&)40-1&,%'1(1)1&69,7$-6C,&05&*62+$&05A04$($-6C1&,%)'(671%?

'1&0),A6($%-$&2:$C$%-$&<7-1%,+1E&9$56>%,+1=&*0-1&C1&$*',4,($',&20&,)'1*6&56>%,#*0?4-1(04?

%,#*0A&05%0)$&<HIJ=.&B*0:,*0&*62$+&<56>%,*=&%1&2057,(,&)40-6&034196&9$&2(1691'6&(036&

6&50A040(1%0-&4$:6',&2:$C$%-$E&'-.&50&,)'1*$&56>%,#*0?4-1(04%,#*0A&05%0)$&'$5$&2(05$4$#&

<4-1(04%,*=&*0%967,($&*62#14&,%)'(671%'&0),A6($%-$&2:$C$%-$&6&)4(;6&2(,),:%1&%$2:$'1&

20'($>,4$%-$&)&*62#140AK56>%,*040A&($#6%$.&L$%*$&6&*0-0-&56>%,*&,7$&0'40(1%&($#6%&

%1C1&70C,&503$4:-$#6K4-1(04%,*6&,)2:$',',&%-1A040&20'($>,4$%-1&'171:-17&50)'$4:-1%0A&-0-&

,%)'(671%'$&0),A6($%-$&2:$C$%-$&6*0:,*0&%$&($#6%6&56>%,*$&%17$&50)'$'%,;&)(15)'$4$.&

J5A040(%$&0)03$&6&A0)205$()*07&)63-1*'6&<56>%,*6=&*0-$&-1&%$(6#,:$&,&2(1691:$&(036&

)&%$7-1(07&5$&-1&%1&2:$',&'1&2(,&'07&5041:$&05A040(%1&0)031&2(05$4$'1:-$K4-1(04%,*$&6&

9$3:656&,95$4$%-17&%1%$2:$',4,;&,%)'(671%$'$&0),A6($%-$&2:$C$%-$&20#,%,:$&-1&2(,-14$(6.&

F0#,%,'1:-&2(,-14$(1&6&A0)205$()*07&20):04$%-6&%,-1&,7$0&%$7-1(6&2:$',',&(036&503$4:-$?

#6&6&4$:6',&2:$C$%-$.&D$*081(E&0%&-1&9%$0&5$&503$4:-$#&20&50)2,-1C6&4$:6'1&2:$C$%-$&%1C1&

70C,&%$2:$',',&)40-1&20'($>,4$%-1&%,',&,%)'(671%'07&0),A6($%-$&2:$C$%-$&-1(&56>%,*&6&'07&

'(1%6'*6&%1C1&%$&)407&($#6%6&,7$',&50)'$'%,;&)(15)'$4$&9$&2057,(1%-1&50)2-1:1&034191.

F0#,%,'1:-,& 2(,-14$(1&70A6& ,& %$& 5(6A,& %$#,%& 5041)',& 6& 9$3:656&2(05$4$#$&5$& ,7&

,)20(6#,&(036&*0-6&04,&%,*$5&%1C1&6)2-1',&%$2:$',',&(1504%,7&26'17.&D,2,#%1&),'6$+,-1&)6&

0%1&*$5$&54$&A0)205$()*$&)63-1*'$&'1*&)'62$-6&6&20):04%1&05%0)1&6&*0-,7$&($%,-1&%,)6&

3,:,&'1&)1&7186)03%0&5040:-%0&%1&209%$-6&6&20):04%07&)7,):6.&M62$+&'$5$&05&503$4:-$#$&

%$(6#6-1&(1:$',4%0&7$%-1&*0:,#,%1&(031&*0-6&2:$C$&,:,&$4$%)%0&<6%$2(,-15E&2(,-1&,)20(6*1=&

,:,&057$;&20&,)20(6+,&*$*0&3,&)'1*$0&204-1(1%-1&2(05$4$'1:-$E&05%0)%0&50-$7&5$&20):6-1&

)&6(15%,7&,&4-1(050)'0-%,7&*62+17.&N$*0%&'0A$&):,-15,&%$(65>3$&4,G1)'(6*0&41C1&*0:,?

#,%1&(031&*0-6&2(05$4$'1:-&<2(1';05%0&504151%&6&9$3:656&5$&C1&76&'$&(03$&%$&,)',&%$#,%&

*$0&,&6&($%,-,7&):6#$-14,7$&3,',&6(15%0&2:$C1%$=&)2(17%0&,)20(6#6-1&*62+6&%,&%1&):6'1C,&

5$&C1&'6&*0:,#,%6&(031&'1G*0&,:,&%,*$*0&20):,-1&%$2:$',',.&F(05$4$#,&6&'$*4,7&),'6$+,-$7$&

,:,&9$%17$(6-6K$2)'($;,($-6&(,9,*&,:,&A$&2(,;4$C$-6&*(,40&2(0+-1%-6-6C,&5$&-1&(,-1#&0&7$:0-&

(,9,#%0)',& 9$& %170A6C%0)'& %$2:$'1& ,)20(6#1%1& (031.&M0%*6(1%+,-$& ,& '(>,G%$& 6'$*7,+$&

)40-,7&%17,:0)(5%,7&9$*0%,'0)',7$&'$*081(&O'-1($-6O&A0)205$()*1&)63-1*'1&?&2(05$4$?

'1:-1&<4-1(04%,*1=&6&;$9$(5%6&)P1(6&2(141:,*0A$&20):04%0A&(,9,*$.&J%,&($97,G:-$-6&5$&)1&

20):04$',&70($E&$&,93-1A$4$%-17&*62$+$&)7$%-6-1&)1&2(071'&2$&',71&2(0Q'&'1&6&*0%$#%,+,&

,&70A6C%0)'&02)'$%*$&%$&'(>,G'6.

F0#,%,'1:-&*$0&05A040(%$&0)03$&6&A0)205$()*07&)63-1*'6&040&5-1:0&70>1&20#,%,',&

)$70&)&,9($4%07&%$7-1(07&2(,3$4:-$%-$&2(0'62($4%1&,704,%)*1&*0(,)',&9$&)40-6&,:,&5(6A6&

2($4%6&0)036.&B&2($*),&%,-1&-15%0)'$4%0&50*$9$',&,9($4%6&%$7-1(6&20#,%,'1:-$&9$&20#,%-1%-1&

*$9%1%0A&5-1:$&2(,-14$(1&6&A0)205$()*07&20):04$%-6.&H-1:07,#%0&2:$C$%-1&,9%0)$&2(1691'1&

(031&,&6&7,%,7$:%07&,9%0)6&P0(7$:%0&0204(A$4$&'196&20#,%,'1:-141&,9($4%1&%$7-1(1&9$&

2(,-14$(07&503$4:-$#$K4-1(04%,*$.&J40&-1&9$&6)2-1G%0)'&*$9%1%0A&2(0A0%$&4(:0&9%$#$-$%&

2(03:17&-1(&$*0&)1&%$&02,)$%,&%$#,%&70>1&1)*,4,($',&50*$9,4$%-1&%$7-1(1&*$0&3,'%0A&1:1?

Page 11: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!!

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

"#$%&'()*&'+&,$#$-.'/0#1&'-$/&'2#'%)"#'/-3-/)'4'5)%&$0#'-5-6%4$-2%'5-+6#%&$0&'+&,$#$-.'

5-2%45+&'56-%)3'56#3&6&$&%&'%&+3#'362%#7'8#94%)":'4;)$+-3)%-2%'56&3$#'/6<&3#'+6-,'%4<(#'

)'5&6$);+#'5-2%45+#'4'2")214'(6,#')'#=+&2$#'$&51&%#'5-%6&<)3&$0&'24/2+)"'54%#"'"-<#'

-/36&%)%)'5-%#$>)0&1$#'56#3&6&$%#'-/'56-%4,&+-$)%)?'&+%)3$-2%)'-3#'362%#7

@&+-$-/&3&>'-3-"' )$+6)")$&>)0-"'5-+4A&3&' ,&A%)%)' 30#6-3$)+#'-/'56#3&6&$&%&'

+-0)')?'56-%4,&+-$)%-'-A%#*4047'B)10'0#'56-")>&%)'5-21-3&$0#'4'/-(6-0'30#6):'2'5-A%#$-"'

$&+&$-"')'4'2+1&/4'2'56&3-"'C!"#$%&'()D:'&'2&$+>)-$)6&%)')'2'%6<)A%&'-/2%6&$0)3&%)',1-$&E

"0#6$-:'$#5-A%#$-')'56-%456&3$-'5-21-3&$0#'C*$+$%&'().

c) Krivotvorenja.'F&/$0&' 5-;)$0#$0&' -3)?' +&,$#$)?' /0#1&' 42"0#6#$&' 0#' 56-%)3'

30#6-/-2%-0$-2%)')256&3&'+-0#'4'56&3$)"'-/$-2)"&'214<#'+&-'/-+&,'-/6#9#$)?'

;)$0#$)>&7'G6)3-%3-6#$0#')256&3&'0#'5-+4A&0'56)+&,)3&$0&')'-2%3&6)3&$0&'=+%)3$)?'

56&3$)?'-2$-3&'4'56&3$-"'242%&347

H'!"#$%&$%"'()'*+,-./'('*#+0"1$'*23,4*5674*!891:4'I-25-/&62+)'24(0#+%)'-'23-"'5-21-E

3&$04'"-6&04'3-/)%)'6&,$#'#3)/#$>)0#'$&'%#"#104'J-6"&1$#'5-21-3$#'/-+4"#$%&>)0#')'%-'

+6-$-1-A+)')'242%&3$-7'K256&3&'$&0;#A*#')"&'5)2"#$4'J-6"4')&+-'%-'$)0#'$4<&$'430#%7'L'

.-25-/&62+-"'5-21-3&$04' 23&+)'5-21-3$)'/-.&9&0' 0#'5-56&*#$' ),/&3&$0#"'-/6#9#$-.'

/-+4"#$%&:'&+-'2#'%&0'/-.&9&0'-/$-2)'$&'56-"0#$4'56)?-/&')1)'6&2?-/&'-/$-2$-')"-3)$#'

)1)'),3-6&')"-3)$#7'M&+3)'/-+4"#$%)'2#'$&,)3&04'+$0).-3-/2%3#$)"')256&3&"&'+-0#'214<#'

+&-'%#"#10'+$0)<#$0&'4'5-21-3$)"'+$0).&"&7

@&+-$'-'6&;4$-3-/2%34'C;17'N7D'-(3#,40#'5-/4,#%$)+#'$&'56)+4510&$0#')'2&2%&310&$0#'

+$0).-3-/2%3#$)?')256&3&:'3-9#$0#'5-21-3$)?'+$0).&'%#'2&2%&310&$0#'.-/)A$0)?'=$&$>)02+)?'

),30#A%&0&'$&'$&;)$'/&'0#'"-.4*#'56-30#6)%)'5-21-3$#'/-.&9&0#:'=$&$>)02+)'5-1-<&0')'4250#AE

$-2%'5-21-3&$0&'5-/4,#%$)+&7'O-21-3$#'+$0).#'24'/$#3$)+:'.1&3$&'+$0).&')'5-"-*$#'+$0).#7'

I-/)A$0)'=$&$>)02+)'),30#A%&0)'24'()1&$>&:'6&;4$'/-()%)' )'.4()%+&:' ),30#A%&0'-'$-3;&$-"'

%)0#+4:'),30#A%&0'-'56-"0#$&"&'+&5)%&1&:'()10#A+#'4,'=$&$>)02+&'),30#A*&7'G$0).-3-/2%3#$#'

)1)'6&;4$-3-/2%3#$#')256&3#'-/$-2$-')$J-6"&>)0#'+-0#'),'$0)?'56-),1&,#'5-%6#($#'24'.-2E

5-/&62+)"'24(0#+%)"&:'=$&$>)0#6)"&:'41&.&;)"&'&1)')'/6<&3$)"'%)0#1)"&'+&+-'()'4%36/)1)'

0#24'1)')2+&,&$#')'5-/")6#$#'23#'5-6#,$#'-(3#,#')'/64.&'/&3&$0&'/6<&3$)"')$2%)%4>)0&"&7'

G6)3-%3-6#$0#'214<(#$)?' )256&3&:'56#"&',&+-$2+-"'-5)24'-3-.'+&,$#$-.'/0#1&:'"-<#'

2#'5-;)$)%)'$&'5#%'$&;)$&7'O63&';#%)6)'$&;)$&'-/$-2#'2#'$&'6&/$0#'.1#/#'$#)2%)$)%#')256&3#'

C),6&/&:'-30#6&3&$0#:'-"-.4*&3&$0#'),6&/#')'45-6&(&D:'&'5#%)'$&;)$'-/$-2)'2#'$&'6&/$0#'

.1#/#' )2%)$)%-.'/-+4"#$%&'C4$)A%#$0#:'56)+6)3&$0#:'-A%#*#$0#'4'3#*-0'"0#6)' )1)'$&'/64.)'

$&;)$';)$0#$0#'/-+4"#$%&'$#45-6&(10)3)"D7

G6)3-%3-6#$0#'214<(#$)?')256&3&'"-<#')"&%)',&'>)10'/0#1-");$-')1)'4'>)0#1-2%)'#2+)3)E

6&$0#'5-/")6)3&$0&'5-6#,$)?')'/64.)?'-(3#,&'56#"&'/6<&3)7'M-'2#'5-2%)<#'$#),/&3&$0#"'

5-21-3$#'/-+4"#$%&>)0#:'$##3)/#$%)6&$0#"'5-21-3$)?'/-.&9&0&:'4"&$0)3&$0#"P43#*&3&E

$0#"'),$-2&'2%3&6$-'$&2%&1)?'5-21-3$)?'56-"0#$&:'),/&3&$0#"'/3-2%64+#'/-+4"#$%&>)0#'

,&')2%)'5-21-3$)'/-.&9&0:'$&+$&/$)"'+6#)6&$0#"')'Q4A%)"&3&$0#"Q'5-21-3$)?'/-+4"#$&%&')'

%-"#'21);$-7'R/.-3-6$&'-2-(&'4'.-25-/&62+-"'24(0#+%4'+6)3-%3-6#$0#"'214<(#$#')256&3#'

"-<#'2%3&6&%)')'56)+&,)3&%)'$#)2%)$)%#'C=+%)3$#D'56&3$#'-2$-3#'4'6&,$)"'56&3$)"'5-21-3)"&7

L'56&+2)'24'/#%#+%)6&$)'5-0&3$)'-(1)>):'56)"0#6)>#'),/&3&$0&'$#)2%)$)%)?'5-%36/&'-/E

.-3-6$)?'-2-(&'.-25-/&62+-.'24(0#+%&'-'2%&%424',&5-21#$)+&')'3)2)$)'56)"&$0&P/-?-%+&'

4'236?4'-"-.4*&3&$0&'%)"'-2-(&"&'/&'-2%3&6#'56&3&'5-'%-0'-2$-3)'4'$#+-0'5-21-3$-0'

Page 12: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'(')'(*+,-./(0%$%&'/12./(,13$%.4'5(6.(17(.*%.1'(8+'9$+%.(%$(.34$+$%/7(372,:';(+$<,%$=(

'>*$4$%/7(2+7*'3%';(2$+3'&$=(8.*'>$%/7(%7%$9/7%12';(2+7*'3$=(2,8.4$%/7($,3.9.#')$(%$(

!"#$%&'=($(147(1(2+$/%/'9(&')/79(.#9$%/'4$%/$('(8.<'%/7%/$(8+'/74$+7(%$(?373,(#$%27@*+,-7(

0%$%&'/127(,13$%.475(A4*/7(/7(+'/7<(,-)$4%.9(.(BC$%3.912'9B(0+9$9$(2./7(17(.1%,/,(D')'(

%$(*+,-'(%$<'%(1372%,E(+$*'(2+$32.+.<%.-(B8.1).4$%/$B(37(#+>.-(%713$%2$(%$2.%(,#'+$%/$(

8).*.4$(2+'9'%$)%7($23'4%.13'(%/';.4';(4)$1%'2$5

A1'9(%$47*7%.-(8.>%$3'( 1,( '(*+,-'( 1),<$/74'(2+'4.34.+7%/$( 1),F#7%';( '18+$4$( '>(

2+'9'%$)'13'<27(8+$217(2$*$=(8+'9/7+'&7( 1),F#7%'&'(#$%$2$( ')'(.1'-,+$4$/,:';(*+,?3$4$(

2.+'137:'(14./7(.4)$13'(.*%.1%.(*.13,8%.13( '( +$18.)$-$%/7(#$>$9$(8.*$3$2$=( 3797)/79(

2+'4.34.+7%7(*.2,97%3$&'/7(D'18)$3%'&7E(134$+$/,(023'4%'(8+'2$>(.#$4)/7%';(3+$%1$2&'/$(

,(2.+'13(14./';(2)'/7%$3$=($(>$8+$4.(17#'(')'(*+,-.97(D17#'(#)'12./(0>'<2./(')'(8+$4%./(.1.G

#'E(8+'#$4)/$/,(8+.3,8+$4%,('9.4'%12,(2.+'13('18)$3.9(*78.>'3%';(1+7*13$4$(2)'/7%$3$(D1(

+$<,%$(,(#$%&'E(')'(%/';.4';(0%$%&'/12';(8+$4$(2./$('9(8+'8$*$/,(8.(.1%.4,(%$2%$*7(>$(

?373,(D.1'-,+%'%$E5(H$2.(#$%27@*+,-7(0%$%&'/127(,13$%.47=(>#.-(14.-(,-)7*$(%$(3+F'?3,(

.*%.1%.(,(/$4%.13'(.8:7%'3.=(,.#'<$/7%.(%'1,(12).%7(8+'/$4)/'4$3'(#').(2$247(9$)47+>$&'/7(

14./';(1),F#7%'2$(,(.*%.1,(%$(8.1).4$%/7(,(12).8,(%/';.4';(+$*%';(9/713$=(,(8+$21'(/7(

>$#')/7F7%('%37+71$%3$%(1),<$/(2$*$(/7(4.*'37)/'&$(8.1).4%'&7(/7*%7(#$%27('>(2+,-$(14./';(

8.>%$%'2$(>$8+'9$)$(+7)$3'4%.(47)'27('>%.17(%$('97(.+.<7%';(*78.>'3$(37(';(/7(>$*+F$4$)$(

>$(17#7=($(023'4%,(*.2,97%3$&'/,(#$%27(D,-.4.+7(.(*78.>'3,E('18.13$4)/$)$(3'9(-+$I$%'9$(

'$2.(3'(*.2,97%3'(%'(8+'9)/7%'(*78.>'3'(%'2$*$(%'1,(134$+%.(>$8+'9)/7%'(,(#$%&'(%'3'(1,(

74'*7%3'+$%'(,(%/7>'%'9(7)723+.%12'9@'%C.+9$3'<2'9(#$>$9$(8.*$3$2$5

6$2.I7+(1,(,(8+$21'(>$#')/7F7%$(>%$<$/%$(2+'4.34.+7%/$(8.1).4%7(*.2,97%3$&'/7(

47>$%7(>$('>4.I7%/7(-+$I74'%12';(+$*.4$('(2.%>$)3'%-(,1),-$5(J'23'4%'(8.1).4%'(.*%.1'(

'>97I,(+7)$3'4%.(+7%.9'+$%';(-.18.*$+12';(1,#/72$3$('(BC$%3.912';B(0+9'(2./7(,-)$4%.9(

'9$/,(/7*%.-(D'(3.(8.38,%.(%72.98737%3%.-E(>$8.1)7%'2$(1),F7(>$(B'>4)$<7%/7B(%.4&$(1(

+$<,%$(-.18.*$+12.-(1,#/723$(37(%/7-.4.(3+$%1C7+'+$%/7(BC$%3.912./B(0+9'(<'/$(.*-.4.+%$(

.1.#$(')'(8.*'F7(-.3.4'%127('>%.17(1$(F'+.+$<,%$('(%73+$%18$+7%3%.(';(3+.?'(')'(4+?'(3+$%1C7+(

3+7:./(8+$4%./(.1.#'(D3$2.I7+(BC$%3.912./B(0+9'E(-*/7(17(.%*$(.*4'/$(8.*'>$%/7(-.3.4'%7(

'(%/7>'%$(%73+$%18$+7%3%$(*'13+'#,&'/$5(K47(.4.(/7(B8.2+'47%.B(2+'4.34.+7%.9(8.1).4%.9(

*.2,97%3$&'/.9(D,-.4.+'9$=(C$23,+$9$=(-+$I74'%12'9(*%74%'&'9$=(8+'4+797%'9(1'3,G

$&'/$9$('3*5E=(1(4/7+./$3%'9(78').-.9(*$(1,(,-.4.+7%'(+$*.4'(*.'13$('>47*7%'(D4/7+./$3%.(,(

9$%/79(.817-,(.*(,-.4.+7%.-E(.*(13+$%7(1$97(2.98$%'/7(D%$+,<'37)/$(+$*.4$E(')'(B%$(&+%.B(

37(*$(17(-.3.4'%12'(%.4$&(,(2.%$<%'&'(4+$:$(14.9('>4.+,(G($(3.(/7(+7%.9'+$%$(34+32$(2./$(

8+4.3%.('18)$:,/7(>%$<$/%7(%.4<$%7('>%.17(1$(14.-(+$<,%$(BC$%3.912'9B(8.*'>4.I$<'9$5

L.?(/7*$%(72)$3$%3$%(.#)'2(2+'4.34.+7%/$(8.>%$3(/7(,(8+$21'(2$.(,-.4$+$%/7('(C$23,+'G

+$%/7(023'4%';('%37)723,$)%';(,1),-$(D2.%>$)3'%-=('13+$F'4$%/7(3+F'?3$('3*5E('(3.(%$(%$<'%(*$(

*.9'&')%'(-.18.*$+12'(1,#/723(3$247(,1),-7(8)$:$(())*$+(,"(2.98$%'/$9$(,('%.>79134,(

2./7(1,( D%7E'>+$4%.(8.47>$%7(1(4)$1%'&'9$( ')'(.*-.4.+%'9(.1.#$9$(*.9'&')%7( 34+327@

-.18.*$+12.-(1,#/723$5(6'97(17(%.4$&(%7.1%.4$%.(B'>4)$<'B('>(34+327=(%/'97(17(%73+$%G

18$+7%3%.(*'18.%'+$=($(*.#'3(34+327(17(023'4%.(19$%/,/7(8$(17(3'97(8.1)/7*'<%.(,9$%/,/7(

'( 8.+7>%$( .#47>$( D8.+7>( %$( *.#'3E( -.18.*$+12.-( 1,#/723$5( K+7*134$( 3+$%1C7+'+$%$( %$(

+$<,%(())*$+(,"(34+327(1),F7(>$(%7>$2.%'3.(#.-$:7%/7=(.*%.1%.(8+$%/7(%.4&$(,)$-$%/79(,(

%72+73%'%7=(8.2+73%'%7=(4+'/7*%.1%7(8$8'+7(%$(3+F'?3,(2$8'3$)$(')'(,(-.18.*$+127(1,#/7237(

,(M78,#)'&'(N+4$312./(D8.>$/9'&7=(2,8%/$(4)$1%'<2';(,*/7)$('(1)5E5

Page 13: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'&()*+',()-./0(10(.'&+$)2,345'&')/26.$0')6(7/&+'&()3)(*&(23)&$)0+'.(*(21(+$&8)1+9)/21/&/1)*(-3:'&1);3&/<1'&+'8)6./-./0$&+'8)(<1'='&+')3)0'=(+):+'./>)%$6.$0()+')-(:6,':'&?1$.&()2)-$%&'&/:)*+',(:)6(0.'*')(50'%')0(@'&+$)1.A(0$7-/B)/)6(2,(0&/B)-&+/A$)/%)7,$&-$)CDE9)#F?$9)G/,+)6(7/&+'&/B):$&/63,$H/+$)/21/&/1/:)/26.$0$:$8)-&+/A$:$)/,/)26/2/:$)/21/)+')-$()/)-(*)-./0(10(.'&+$)3)6.'1B(*&()(6/2$&/:)2,37$+'0/:$8)$)1()+')30/+'-)&'1.$&26$.'&1&()6(2,(0$&+')1')3)-(&$7&/H/)(210$./0$&+')&'6./6$*$+3=/B)6.$0$)/,/)3:$&+/0$&+$)*34&/B)(50'%$)/)1()&$)<1'13)*.4$0')/,/)*.3A/B)I%/7-/B)/,/)6.$0&/B)(2(5$9

F$-(&(*$0$H)3)#$%&'&(:)%$-(&3)6./*$+')6(2'5&3)0$4&(21)0+'.(*(21(+&(21/)/26.$0$9)J,$0$)KKLLL9)&(2/)&$%/0)#$%&'&$)*+',$)6.(1/0)0+'.(*(21(+&(21/)/26.$0$9)L26.$0'8)3)5/,()-(+':)(5,/-38)&'/%(21$0$&)23)7/:5'&/-)4/0(1$)3.'@'&')*.3<10'&')%$+'*&/H'9)M1(A$)&/+')6(1.'5&()*(*$1&()&$A,$<$0$1/)-(,/-()+')(0$)6.(5,':$1/-$)0$4&$)/)3)A(26(*$.2-(:)6(2,(?0$&+3)1')6.$0&(:)6.(:'13)A(26(*$.2-/B)235+'-$1$)&$)*(:$=':)/):'@3&$.(*&(:)1.4/<139

!"#$%!&'(')*+,*- N$*&+$)6(7/&+'&+$)(0/B)-$%&'&/B)*+',$)(7/13+')2')3)6./:$&+3)*$.$)-$()&$A.$*')%$)6(*3%/:$&+')/,/)&'6(*3%/:$&+')(*.'@'&/B)$-1/0&(21/8)<1()1.'5$).'%3,1/.$1/)(210$./0$&+':)(*.'@'&')-(./21/)%$)(&(A$)-(+/)*$+')1$-03)&'%$-(&/13)&$A.$*39)O./)1(:')23).$*&+')(5$+3)23*/(&/-$)-$4&+/0');6./:$&+')/)*$0$&+'):/1$>9

!"#$%&'()*"&%+'","-./0.1'$/2.&"0./3.4'(),"5637"89:7'";<='>7!!)#(.36H/+$)3)6./0$1&(:)2'-1(.38)0'%$&$)%$)A(26(*$.2-()6(2,(0$&+')/%:'@3)A(26(*$.2-/B)235+'-$1$8)(6='&/1()2')2:$1.$).',$1/0&():$&+/:)6.(5,':(:)(*)-(.36H/+')3)+$0&(:)2'-1(.39)P)6./0$1&(:)2'-1(.3)-(.36H/+$)/:$)(A.$&/7'&)&'A$1/0$&)31+'H$+)3)(*&(23)&$)+$0&3)-(.36H/+3)-(+$)/:$)<1'1&')6(2,+'*/H')%$)H/+',3)*.3<10'&3)%$+'*&/H39)Q$+(6$2&/+$) +')-(.36H/+$)-(+$)2')6(+$0,+3+')3):'@3(*&(23)+$0&(A)/)6./0$1&(A)2'-1(.$9)R'B$&/%:/)$&1/-(.36H/+2-')-(&1.(,')3)6./0$1&(:)2'-1(.3)/:$+3)36(./<1')3)0,$2&/<103)(*&(2&()3)&'6(2.'*&/:)/&1'.'2/:$)0,$2&/-$)%$)26.+'?7$0$&+':)<1'1&/B)(5,/-$)-(.36H/+2-(A)*+',(0$&+$)&+/B(0/B)%$6(2,'&/-$)%$)&+/B(0()6(*3%'='9

O./:$&+'):/1$)3)A(26(*$.2-(:)6(2,(0$&+3)+')-(.36H/+2-()-$%&'&()*+',()6.(1/0&()&$7',3)*(5.(A)A(26(*$.'&+$)3)6(2,(0$&+3)+'.)&+/:')6(7/&/1',+)6.(3%.(-3+')<1'13)A(26(?*$.2-(:)235+'-13)3)-(+':)+')%$6(2,'&9)O(7/&/1',+)(0(A)-$%&'&(A)*+',$):(4')5/1/)2$:()(*A(0(.&$)(2(5$)3)6.$0&(+)(2(5/9)S&$)1():(4')37/&/1/)&$)*0$)&$7/&$9

O.0/)+')*$)6./:/):/1()%$)6.(1332,3A3)*$)6./,/-(:)2-,$6$&+$)6(2,$)/,/)6.34$&+$)32,3A')6(A(*3+')*.3A(A$)1$-()*$)6.(3%.(7/)<1'13)(&(:')-(A$)%$2136$9)O(7/&/1',+'0()6(A(*(0$&+')*.3A(A$)2')(7/13+')3)(:(A3=$0$&+3)(210$./0$&+$)&'6./6$*$+3=/B)6.$0$)*.3A(:')(*&(2&()3:$&+/0$&+3)&+'A(0/B)(5$0'%$9)O(2,+'*/H$)1$-0(A)6(2136$&+$)6(7/&/1',+$)+')<1'1$)6./7/&+'&$)6.$0&(+)(2(5/)-(+3)%$2136$)(*&(2&()A(26(*$.2-(:)235+'-13)3)-(+':3)+')(&)(*A(0(.&$)

!!)#$%&'&()*+',()6./:$&+$):/1$)3)A(26(*$.2-(:)6(2,(0$&+3)30'*'&()+')3)-$1$,(A)-$%&'&/B)*+',$)F$-(?&(:)()/%:+'&$:$)/)*(63&$:$)#$%&'&(A)%$-(&$);QQ)!TEUTV9>)-(+/)+')2136/()&$)2&$A3)!9),/21(6$*$)CTTV9)A(*/&'9)N'635,/-$)W.0$12-$)6(16/2&/H$)+')#$%&'&(6.$0&')-(&0'&H/+')()-(.36H/+/)7/+')(*.'*5')+')*34&$)/:6,':'&1/.$1/)3)20(+)#$%&'&/)%$-(&9)X,$&$-)D9)#(&0'&H/+')/%.$0&()2').'Y'./.$)&$)6$2/0&()6(*:/=/0$?&+')3)6./0$1&(:)2'-1(.39)QQ?RP)!!UTT9)F$-(&)()6(10.@/0$&+3)#$%&'&(6.$0&')-(&0'&H/+')()-(.36H/+/9)X,$&$-)D9)OZML[QS)OS\RL]L[ZQ^_)P)ONL[Z`QSR)M_#`SNP)?)M0$-$)%':,+$)6(16/2&/H$)*(&/+'1)=')(&')&34&')6.$0&')/)*.3A'):+'.')-(+/:$)2')6.':$)&+'&(:)13%':&(:)%$-(&38)-$%&'&/:)*+',(:)2:$?1.$)20+'2&()/)3)1/+'-3)6(2,(0&')$-1/0&(21/)6(1.$4/0$&+')/,/)6./:$&+'8)/%.$0&()/,/)&'/%.$0&(8)(*)5/,()-(+')(2(5')-(+$)36.$0,+$)/,/)3)5/,()-(+':)20(+2103).$*/)3)1/+',3)6./0$1&(A)2'-1(.$8)5/,()-(+')&'6./6$*$+3=')-(./21/)/,/)(5'=$0$&+')/21/B)%$)&+3)/,/)&'-(A)*.3A(A8)/,/)6./B0$=$&+')6(&3*')/,/)(5'=$0$&+$)1$-0')-(./21/8)&')5/),/)*+',(0$,$)/,/)23%*.4$,$)2')(*)*+',(0$&+$)&$)&$7/&)-(+/)-.</)&+'&')(50'%'9

Page 14: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$#%&'()*+,-.(/&012,(3#4#0#5&12&(0/.4#4&(6(3/#.*/#7,12&(89,9,(4#$3#0&/$:#+($.%2,:9.(:#2,4(*&$9.3&(3#$9#26(6*/&51&(.*/#71#;3#$<2,0671&(3#5,*&1#$9'

=#0+6>,1&(#04#5#/1&(#$#%&(.($69.&?62&+&(:&0&(2,(12,*61(4#$3#0&/$:6($.%2,:9(.($5#2$95.(1&/.769,<2&(6<6(:.3?&(+#@,(3/6(1&%&56(/#%,(6<6(.$<.4&(#0(3#0+6>65&7&(3/6A5&9696(?62,1.(5,>.(#0(9/@681,(6(9#(.(56$616(6*1#$&(3/6+<2,1#4(+69&(6<6(7&:(6(568,(#0(9#4&(/&06(3/6;%&5<2&12&(,:$9/&(3/#B9&(3#0+6>65&7.'(C&:#-,/D(#5#(:&*1,1#(02,<#($,(+#@,(+&16E,$96/&96(:/#*(1&/.765&12,( %,$3#9/,%1,( 6( 1,,:#1#+671,( /#%,( 6( .$<.4&D( 3/6*1&5&12,( 1,6*5/8,16A(/&0#5&D( #0#%/&5&12,( 1,3#$9#2,>6A( 3#9/&@65&12&D( 3/6A5&>&12,( #01#$1#( 1,/,:<&+6/&12,(+&12:&5,(/#%,(6<6(<#8,(6*5,0,16A(/&0#5&(#0(0#%&5<2&7&(6(9#+,($<671#'(F($69.&?62&+&(:&0&(2,(4#$3#0&/$:6($.%2,:9(.($5#2$95.(0#%&5<2&7&(6<6(6*5#-&7&(/&0#5&D(3#0+6>,1&(#04#5#/1&(#$#%&(.(12,+.(+#@,(3#0+6>65&7.(6$3#/.7696(5,>,(:#<6761,(/#%,(6<6(/#%.(5,>,(:5&<69,9,(.(#01#$.(1&(.4#5#/,1#D(1&(6$96(1&761(3#4#0#5&96(6(3/6(6*5#-,12.(.4#5#/,16A(/&0#5&D(1,3#;9/,%1#(#936$65&96(3#9/&@65&12&(:#2&(6+&(3/,+&(3#0+6>65&7.D(3/6*1&5&96(1,6$96169,(/&*<#4,(*&(.+&1265&12,(5/62,01#$96(/#%,(6(.$<.4&(4<,0,(+&12:&5#$96D(:5&/#5&(6(89,9&(3/6(9/&1$3#/9.(6(6$3#/.?6D(1,6$96169#(3/6:&*65&96(6<6(1&+2,/1#(3/,:#/&765&96(/#:#5,(6$3#/.:,(/&06(1&3<&9,(3,1&<&(6(9#+,($<671#'

G&0&<2,D(6&:#(2,(.(3/&56<.(3#0+6>65&7(9&2(:#26(@,<6(3#4#0#5&12,(6*/&51#(.($5#2.(:#/6$9D(162,(1.@1#(0&($,(9#(9&:#(.562,:(6(/,&<6*6/&(5,>($,(:#/6$9(+#@,(#$95&/696(6(:/#*(1,6*/&5&1(3#$<#516(#01#$'(H04#5#/1&(#$#%&(+#@,(*&A962,5&96( 6<6(3/6+696(+69#(#0( 2,01,(#$#%,D(.($5/A.(0&($5#26+(/&012&+&(3#4#0.2,(0/.4#2(#01#$1#(1,:#2(I9/,>#2I(J3/&51#2(6<6(B*67:#2K(#$#%6'(=#0+6>65&7(3/6(9#+(*1&(0&(>,(1&:1&01#(1&(%6<#(:#26(1&761(#0(9,(9/,>,($9/&1,(/,;E.106/&96($5#2(9/#8&:(1&$9&#(0&5&12,+(+69&'(F(4#$3#0&/$:#+(3#$<#5&12.(3#$9#26(5,<6:&(9&+1&(%/#2:&(#56A(:&*1,16A(02,<&(*&9#(89#(2,(1&:1&016+(:/6+61&<6$967:6+(#%/&0&+&(9,8:#(#9:/696(3#76169,<2,5#(3#4#0#5&12,(0/.4#4&(6(3#$<2,0671#(3/#.*/#7,12,(89,9,(#1#+,(:#4&(*&$9.3&D(9,(#:#<1#$9(0&(2,(3#76169,<2(3/,9A#01#(*&A962,5&#(6<6(3/6+6#(0&/(6<6(#%,>&12,(0&/&'

L<2.71#( 2,( 369&12,( 0,B16/&12,( 89,9,!M( #01#$1#( :/69,/62&( *&( 12,*61#( #0/,-65&12,'(F(,:#1#+$:#+($+6$<.(3/#.*/#7,1&( 89,9&( *&(3/&51.(#$#%.( 2,(#1&(:&0&(3/&51&(#$#%&($:<&3&12,+(3#$<&(6<6(3/.@&12,+(.$<.4&(#$95&/6(4.%69&:D(&<6( 2,(89,9&1(6(#1&2(3#$&#(:&0&(4#$3#0&/$:6($.%2,:9(#$95&/6(0#%69D(#769#(1,(#1#<6:.(:#<6:.(2,(+#4&#(6(9/,%&#(#$95&/696D(5,>(%691#(+&12.'(F(3/&51#+($+6$<.D(&:#(%6($,(3/6+62,16<&(&1&<#462&(1,:6A(9.+&7,12&(6($.0$:,(3/&:$,(5,*&1#(*&(:&*1,1#(02,<#($:<&3&12&(89,91#4(.4#5#/&(9&0&(%6(#5#(02,<#(%6<#(3#7612,1#(6$:<2.765#(#10&(&:#(2,(1&$9.36<&(89,9&(*&(3/&51.(#$#%.D(&(1,(#10&(:&0&(2,(3/&51&(#$#%&(#$95&/6<&(%691#(.+&12,1.(0#%69'(C.($,(1,(%6(3/,:<&3&<&(,:#1#+$:&(6(3/&51&(<#46:&D(+,-.96+($5&:&(3#2,061&($69.&?62&(2,($3,?6B71&(6(9/,%&(2,(*&$,%1#(3/#+&9/&96'

N/.46(1&761(3#7612,12&(#5#4(:&*1,1#4(02,<&(2,$9(0&(3#76169,<2,5&(3/#9..$<.4&(*&(3/6+<2,1#(+69#(%.0,($&+&(7612,16?&($:<&3&12&(3#$<&(6<6(3/.@&12&(.$<.4,'!O(H5&:5.($69.&?62.D(.(:#2#2(3#0+6>,1&(#04#5#/1&(#$#%&(162,(.7616<&(89,9.(3/&51#2(#$#%6(:#2.(*&$9.3&D(:/6+6;

!M(=#2&+(I89,9&I(162,(0,B16/&1(L&*1,16+(*&:#1#+'(P9,9&D(3/,+&(7<'(!Q"R'(S&:#1&(#(#%5,*16+(#01#$6;+&D(#0/,-,1&(2,(:&#(.+&12,12,(1,762,(6+#561,(J#%671&(89,9&K(6($3/2,7&5&12,(12,*61&(3#5,>&12&(J6*+&:<&(:#/6$9K(6(3#5/,0&(3/&5&(#$#%1#$96(J1,6+#561$:&(89,9&K'!O(G,2&$1&(2,(619,1?62&(*&:#1#0&5?&(0&(06E,/,1?6/&(3#2+#5,(sklapanja posla i !"#$%&'()#*+#,(. U eko;1#+$:#+($+6$<.D(.$<.4&(2,(2,0&1(#0(#%<6:&(3#$<#51,(&:9651#$96D(&(1,(1,:&:&5(&<9,/1&965&1(3#2&+(3#$<.(#01#$1#(3#$<#5&12.'

Page 15: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'(&)$*+,*+-.*(,/,*-(01&(&*&*2-0$3$(&4*5$6(&+,7$#-*&%&*81&)%+,#-*)&(-*+,*81-(99'%9:$*3$*'0%$8$#+,*8-'%$*&%&*819/$#+,*9'%9:,4*;&(-*+,*)-(&7*8-<&#&(,%+9*2$*9*#,0-)*8-'%9*&%&*819/$#+9*9'%9:,*8-:-29+,*8-2)&=&7$<9*#$*#$<&#*2$*8-'%9+,*981$7-*'*#+&)>*$*#,*'*219:&)*?81$7#&)*&%&*@3&<0&)A*-'-B$)$*8-2*&'(&)*&%&*#,3#$(#-*1$3%&<&(&)*97+,(&)$4*C1/&.#$*9($0)&D$*9*#$<,%9*+,*#,)&%-'12#$4*C-*+,*0-#(&#9&1$#$*B&(0$*&3),E9*0-#091,#('0&6*:-'8-2$1'0&6*'9B+,0$($*2$*8-B+,E9+9*9*(-)*#$(+,D$#+9*'*D&%+,)*(1/&.#-:*-8'($#0$>*1$'($>*&%&*2-)&#$D&+,4*F,'(-*+,*81&7&%,:&+*2-B&(&*8-'$-*#$*(1/&.(9*9*'&(9$D&+$)$*0$2$*'9*:-'8-2$1'0&*'9B+,0(&*9*&'(-+*B1$#.&*D&+,#-)*&*07$%&(,(-)*81&B%&/#-*&3+,2#$<,#&>*$*8-(1$/#+$*3$*#+&6-7-)*1-B-)*&%&*9'%9:$)$*+,*#,7,%&0$*-2#-'#-*B&(#-*-:1$#&<,#$4*G7$*-0-%#-'(*+,*8-7-%+#$*3$*-2:-7-1#,*-'-B,*9*:-'8-2$1'0&)*'9B+,0(&)$*0-+&*(1,B$+9*1-B9*&%&*9'%9:9*0-+9*#92,*7&.,*'%&<#&6*(71(0&*($0-*2$*-#,*0$-*098D&*3$81$7-*)-:9*8-'($7%+$(&*2-2$(#,*97+,(,*8-(,#D&+$%#&)*2-B$7%+$<&)$4*5$*0-19)8&1$#9*-2:-7-1#9*-'-B9*9*:-'8-2$1'0-)*'9B+,0(9*+,2$#*-2*(&6*2-2$(#&6*97+,($*?$0-*#,*&*817&A*)-/,*B&(&*'81,)#-'(*8-#92&(,%+$H2-B$7%+$<$*2$*+-+*2$+9*)&(-*1$2&*2-B&7$#+$H9:-7$1$#+$*8-'%$4*C-*+,*-B%&0*8-2)&=&7$#+$*0-+&*8-2)&=&7$<9*-'&:91$7$*8-'$-*B,3*2-2$(#&6*8-:-2#-'(&*9*B929=,)*8-'%-7#-)*-2#-'9>*$%&*'$)$*<&#+,#&D$*2$*8-'%9+,*-)-:9=$7$*)9*0$0$7I($0$7*(1/&.#&*-8'($#$04*F$0*&*0$2*',*90$%09%&1$*(1-.$0*2$7$#+$*)&($4*J-2)&=,#$*-2:-7-1#$*-'-B$*-2#-'#-*:-'8-2$1'0&*'9B+,0(*0-+,:*3$'(98$*=,*9*($07-)*8-'%9*2-B&(&*-2:-7$1$+9=9*1-B9*&%&*9'%9:9*8$*)9*',*(&),*B&(#-*')$#+9+,*1&3&0*2$*#$0#$2#-*B92,*-(I01&7,#*&*81-D,'9&1$#4

K1$E$#&>*-2#-'#-*8-293,(#&D&*&*),#$2/,1&*0-+&*)-:9*B&(&*?#,A&31$7$#*&37-1*'$3#$I#+$*-*-7-)*0$3#,#-)*2+,%9*9*81$0'&*#,)$+9*'0%-#-'(*81&+$7%+&7$(&*8-%&D&+&*?&%&*21/$7#-)*-27+,(#&.(79A*'&(9$D&+,*9*0-+&)$*',*-2*#+&6*3$6(&+,7$*2$1*1$2&*#,0-:*8-:-2-7$#+$*9*8-'%94*L,'0%-#-'(*'91$2#+&*81-&3%$3&*3B-:*0$'#&+&6*&)8%&0$D&+$*3$*#+&6*0$-*81&+$7&(,%+,*9*8-'%-7I#-)*-019/,#+9*9*0-+,)*2+,%9+94*M19:&*)-:9=&*1$3%-:*#,'91$2#+,*+,*81&'($#$0*#$*2$7$#+,*)&($*0-+,*8-2)&=&7$<&*?0$-*7%$'(&(&*(1-.$0A*0-)8,#3&1$+9*3$1$2-)*9*2-B&7,#-)*8-'%94*C-*&*+,*-'#-7#&*81-B%,)*0-198D&+'0&6*0$3#,#&6*2+,%$*0-2*0-+&6*#,)$*0%$'&<#-:*8-<&#&(,%+$*&*/1(7,4*J-2)&=&7$<*&*8-2)&=,#&*&)$+9*3$+,2#&<0&*&#(,1,'*&*9*')&'%9*-'(7$1,#,*0-1&'(&*&*9*')&'%9*&3B+,:$7$#+$*0$3#,#-:*81-:-#$4!N

!"#$%$&'(")*+$","-./0.1$2/3.)"*"12,-.)"0./4.%$&',"5647"89:7;"<=>$?7!"*O$3#,#-*2+,%-*2$7$#+,*)&($*9*:-'8-2$1'0-)*&*219:-)*8-'%-7$#+9*+,*0-198D&+'0-*2+,%-*0-+,*+,*$#(&8-2*

!N*J-',B#-*-8$'$#*-B%&0*-7-:*0$3#,#-:*2+,%$*+,*'&(9$D&+$*0$2$*8-2)&=,#$*-2:-7-1#$*-'-B$*2-%$3&*&3*81$7#,*-'-B,*0-+$*',*B$7&*:-'8-2$1'0&)*8-'%-7$#+,)>*$*($*81$7#$*-'-B$*+,*9*+$7#-)*7%$'#&.(79*?#814*-8=&#,*&%&*:1$2$A4*P$3%-:*(-)9*+,*#+&6-7*&)8,1Q,0($#*(1/&.#&*'($(9'4*P&+,<*+,>*81&)+,1&D,*-*8-293,=&)$*0-)9#$%#-:*:-'8-2$1'(7$*0-+$*'7-+,*81&6-2,*2&+,%-)*-'(7$19+9*819/$#+,)*9'%9:$*#$*(1/&.(9>*$*2&+,%-)*&3*81-1$<9#'0&6*'9B7,#D&+$*0-+,*&)*(1$#'Q,1&1$*#+&6-7*7%$'#&04*M+,%$(#-'(&*(1:-7$<0&6*219.($7$*0-)9I#$%#-:*:-'8-2$1'(7$*-B967$=$+9*'($#-:1$2#+9>*-21/$7$#+,*:1$2'0&6*81-),(#&D$>*7-2-7-2*&*-27-2#+9>*3B1&#+$7$#+,*0-)9#$%#-:*-(8$2$>*-21/$7$#+,*3,%,#&6*8-71.&#$*&(24!"*O$3#,#-*2+,%-*2$7$#+,*)&($*9*:-'8-2$1'0-)*8-'%-7$#+9*97,2,#-*+,*9*0$($%-:*0$3#,#&6*2+,%$*($0-E,1*5$0-#-)*-*&3)+,#$)$*&*2-89#$)$*O$3#,#-:*3$0-#$*?LL*!R"HRN4A*0-+&*+,*'(98&-*#$*'#$:9*!4*%&'(-8$2$*SRRN4*:-2&#,4*P,89B%&0$*T17$('0$*8-(8&'#&D$*+,*O$3#,#-81$7#,*0-#7,#D&+,*-*0-198D&+&*<&+,*-21,2B,*+,*29/#$*&)8%,),#(&1$(&*'7-+*O$3#,#&*3$0-#4*F%$#$0*U4*O-#7,#D&+,*&31$7#-*',*1,Q,1&1$*#$*$0(&7#-*8-2I)&=&7$#+,*9*81&7$(#-)*',0(-194*LLI;V*!!HRR4*5$0-#*-*8-(71E&7$#+9*O$3#,#-81$7#,*0-#7,#D&+,*-*0-198D&+&4*F%$#$0*U4*WOCXYLG*JGM;XZXYWL[\*V*JPXYWCLG;*]\OCGPV*I*]7$0$*3,)%+$*8-(8&I'#&D$*2-#&+,(*=,*-#,*#9/#,*81$7#,*&*219:,*)+,1,*0-+&)$*',*81,)$*#+,#-)*(93,)#-)*3$0-#9>*0$3#,#&)*2+,%-)* ')$(1$* #$)+,1#-* &* 9* (&+,09* 8-'%-7#,* $0(&7#-'(&* -B,=$7$#+,>* #9E,#+,* &%&* 2$7$#+,>* &31$7#-* &%&*

Page 16: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'()*($)+,-./*0*(1,2304.,&'56.*3.,65).,%,1($&(2.'$-(6,&($4(7.*3%8,9./45-.,30,5,)(,:)(,&(;5*5)043,(7(1,2304.,6(<0,=5)5,$7.-.,($(=.8,9530;,30,(,(&>06,-./*0*(6,2304%,#delicta

communia).

?.-(*(2.7.@,30,5*-'565*5'.(,5,&($'02(7.*30,%,2.7.*3%,65).8,A($'02(7.*30,30,(=45-,&(6.1.*3.,($(=5,-(3.,2.30,65)(B,.,($(=.,-(3.,&($'02%30,30,$730$*.,$7(30,.-)57*0,%4(10,%,&(;5*30*3%,-./*0*(1,2304.8,A(;5*5)043,-(35,30,2.(,65)(,*.,/.C)307,(21(7('*0,($(=0,%,&'.7D*(3,($(=5,5,&'53.75(,2304(,&'530,*301(7.,()-'57.*3.,545,&'530,$./*.*3.,2.,30,2304(,()-'570*(,D,($4(=(25),>0,$0,-./*08,E7560,/.-(*(2.7.@,&()5;0,&(;5*5)0430,*.,6('.4*(,($730:).7.*30,$,(21(2(68,F,).-7(,*.-*.2*(,'./%65307.*30,:)0)*($)5,-('%&@530,=5).*,30,-('.-,%,&'.7@%,&'070*@530,5,$.*-@5(*5'.*3.,)0,:)0)*0,2'%:)70*0,&(3.708

F,-(2,(7(1,-./*0*(1,2304.,&'5$%)*.,30,7045-.,).6*.,='(3-.8,9./4(1,)(6%,30,*0'.$D&(4(<57($),(2*($*(,*02(7(43*.,2($)%&*($),'0407.*)*5C,5*G('6.@53.,'02.'$)70*56,74.$)56.,#545,2'<.7*(6,(2730)*5:)7%+8,H0$-4(*($),&'53.74357.*3.,-('%&@53$-(1,&(*.:.*3.,1'.I.*5,%14.7*(6,(=3.:*3.7.3%,74.$)5)56,-(6G('(68,J.-:0,56,30,(2=5)5,5,*0,$%2304(7.)5,%,).-7(3,&'()%&'.7*(3, 2304.)*($)5B, *01(, $%'.2*3(6, $, )530456.,-./*0*(1,&'(1(*., K-(6&45@5'.)5K,$7(3,&'57.)*5,5,&($4(7*5,<57(),D,5,)(,-'(/,'04.)57*(,2%430,7'530608,E*5,-(3%,5&.-,$%2304%3%,%,-('%&@53$-(6,&(*.:.*3%,56.3%,27.,3.$*.,@543.L,&'()%&'.7*(,$0,(-('5$)5)5,)0,5/=30>5,()D-'57.*30,-./*0*(1,2304.8

e) Štetna ugovaranja. 9.2*3.,&(;5*30*3.,(75C,-./*0*5C,2304.,(;5)%30,$0,%,:)0)5,-(3.,*.$).30,/.,302*%,(2,$)'.*.,&'5,$-4.&.*3%,%1(7('.8,A(;5*5)043,%1(7('(6,(:)0>%30,545,2'%1%,%1(7('*%,$)'.*%,545,&'.7*%,($(=%,-(3%,/.$)%&.8

M,!"#$%$&'()*+(+&,-).-,/,0$)12#3)4563)789$:3 N1(7('56.,$0,'01%45'.,*.$).*.-B,&'(630*.,545,&'0$).*.-,&'.7*(1,(2*($.,5/60I%,27530,$)'.*0,545,75:0,$)'.*.8,O-4.&.*30,:)0)*(1,%1(7('.,30$),;5*,/.-43%;57.*3.,&'.7*(1,.-).,(2,$)'.*0,/.$)%&*5-.,&'.7*0,($(=0,$.,:)0)*56,&([email protected].,/.,&'.7*%,($(=%,-(3%,/.$)%&.8,P)0)*.,&($43025@.,30B,*.;04*(,1(7('0>5B,*01.)57*5,*0'./630',%1(7('0*5C,&'.7.,5,(=70/.,/.,&'.7*%,($(=%8

A(;5*5)043,(7(,2304(,6(<0,&(;5*5)5,*.,27.,*.;5*.L,.+,$-4.&.*306,%1(7('.,/.,-(35,/*.,2.,30,:)0).*,/.,&'.7*%,($(=%,-(3%,/.$)%&.B,545,=+,$-4.&.*306,%1(7('.,&'()57*(,$7(356,(74.$)56.,D,$,&($43025@(6,:)0)*($)5,/.,&'.7*%,($(=%,#(7230,&(;5*5)043,%,7'53060,&(;5*30*3.,*0,6('.,/*.)5,2.,30,%1(7(',:)0).*,/.,&'.7*%,($(=%,-(3%,/.$)%&.+8,A(;5*5)043,(7(1.,-./*0*(1,2304.,6(<0,=5)5,$.6(,/.$)%&*5-,&'.7*0,($(=08,A(3.6,K/.$)%&*5-.K,&'.7*0,($(=0,%,Q./*0*(6,/.-(*%,*530,20R*5'.*8,?.$)%&*5-,&'.7*0,($(=0B,%,&'.-$5B,*.3;0:>0,30,(21(7('*.,($(=.,545,$4%<=0*.,($(=.!"8,?.$)%&.*30,)'1(7.;-5C,2'%:).7.,30,&'(&5$.*(,?.-(*(6,(,)'1(7.;-56,2'%:)756.B,S4.7.,FT8B,;4.*@5,U!8DVW8,N,$65$4%,)(1,/.-(*.,/.$)%&*5@5,6(1%,=5)5L,/.$)%&*5@5,&(,/.-(*%B,/.$)%&*5@5,&(,&%*(6(>5B,&%*(6(>*5@5,&(,/.&($40*3%B,&'(-%'5$)5B,)'1(7.;-5,&%*(6(>*5@5,5,)'1(7.;-5,&%)*5@5,&(,&%*(6(>58,A'.7*.,($(=.!X,6(<0,=5)5,1($&(2.'$-5,5,*01($&(2.'$-5,$%=30-)8,N1(7(',-(35,$0,-./*0*(&'.7*(,)'0)5'.,(756,-./*0*56,2304(6,(2*($5,

*05/'.7*(B,=54(,-(30,*0&'5-4.2*0,-('5$)5,=54(,-(3(3,($(=5B,-(3.,%&'.743.,545,'.25,%,=54(,-(306,$7(3$)7%,%,)530456.,&'57.)*(1,$0-)('.,/.,*3%,545,*0-(1,2'%1(1B,*0,=5,45,2304(7.4.,545,$%/2'<.4.,$0,(2,2304(7.*3.,*.,*.;5*,-(35,-':5,*30*0,(=70/08!",E21(7('*.,5,$4%<=0*.,($(=.,D,&(36(75,$%,(2'0I0*5,Q./*0*56,/.-(*(6B,;48,WY8,$)8,Z8,5,X8!X,A'.7*.,($(=.,D,&(3.6,(2'0I0*,;48,WY8,$)8,"8,Q?D.8

Page 17: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'%()#*)+',#-.%+/$0'1&)#1%*,'2&$%)#)3$4%51$1&6%.()2),6%-)/6%&6#.%67%#8$,$%()#*)+',#-)(%+/$0)2'&/'%*,'2&$%)#)3$%9)(.%3616%#'&-:6)&6,'&6%+,.(69%-'7&$&69%+/$069'4!;

<1-,62'&/$%)2)(%-'7&$&)(%+/$0'%&'/=$>?$%/$%6&6:6,'&)%*,6/'2'9'%7'*)#0$&6-'%()#@*)+',#-)(%#.3/$-1'%-)/6%/$%)>1$?$&4%A6%7'*)#0$&6:6%#.%9$&'+B$,6%#,$+&/$(%6%26>$(%,'&('%-)/6% #.% *)% 8.&-:6/6%9)(06% 606%9),'06% +)?6% +)% #'7&'&/'% )% >1$1&)9% #'+,B'/.% #-0)*0/$&)(%.()2),'4%C'/=$>?$%#.%1)%)&6%9$&'+B$,6%-)/6%&'%8.&-:6/6%&'#0/$D./.%)#)3.%-)/'%/$%#-0)*60'%1'-'2%.()2),4%E,6/'2$%*)+&)#$%6%)&6%9$&'+B$,6%-)/6%#.%*,6/$%*)1*6#62'&/'%.()2),'%69'06%#'7&'&/'%)%>1$1&69%.2/$169'%67%.()2),'F%*'%&6#.%3606%#.(0'#&6%#%&/69'F%'06%&6#.%.%2,6/$9$%7'-0/.=62'&/'%.()2),'%9)(06%.1/$:'16%&'%&/6G)2$%679/$&$4%H'%1'-2$%*,6/'2$%/$%.)36='/$&)%+'%#.%'&)&69&$4%I6&+6-'06#16%6%)#1'06%7'*)#0$&6:6%1'-)D$,%*)+&)#$%*,6/'2$%7'%)2)%+/$0)F%'-)%#.%69%+)#1.*&'%#'7&'&'%)%>1$1&)#16%.()2),'4%J#1)%1'-)F%#.9&/.%.%>1$1&)#1%*)/$+6&)(%.()2),'%.%()#*)+',#-)9%*)#0)2'&/.%*)06:6/6%606%+,B'2&)9%)+2/$1&6>12.%*,6/'20/./.%+,.('%&'+0$B&'%16/$0'%KE),$7&'%.*,'2'F%L6&'&:6/#-'%*)06:6/'F%M,B'2&6%.,$+%7'%,$2676/.F%M,B'2&6%6&#*$-1),'1N% -)/'% 16/$-)9% #2)(%*)#1.*'&/'% +)0'7$%+)% 1'-26G% #'7&'&/'4%E)06:6/'%9)B$% 6%#'9'%+)?6%+)%#'7&'&/'%)%)2)9%-'7&$&)9%+/$0.%*,)2)+$?6%+,.($%-,696&'06#16=-$%)3,'+$F%,'>=0'93)9%*,63'20/$&$%*)#0)2&$%+)-.9$&1':6/$%1$%.#*),$+3)9%,$0$2'&1&6G%*)+'1'-'%67%.()2),'%#'%#06=&69%*)#0)2&69%)+&)#69'4%I'7&'&/'%)%)2)9%-'7&$&)9%+/$0.%*)06:6/'%9)B$%$2$&1.'0&)%+)3616%6%)+%#2)(%6&8),9'1),'%K*)2,$9$&)(%606%#1'0&)(N%606%1'/&)(%672/$#161$0/'4

M)-'762'&/$%>1$1&)#16%#-0)*0/$&)(%.()2),'%&'/=$>?$%/$%-)9*0$-#&'%7'+'?'%*)06:6/$4%C$%.% 8),9'0&)9%#96#0.%2$?%.% #.>16&#-)94%C'-)&%7'*,690/$&6G% #'7&'&/'% 1$% 672,>$&6G%*,$0696&',&6G%*,)2/$,'F%*)06:6/'%9)B$%*)+.7$16% ,'+&/.%*,62,$9$&)(%)+.769'&/'%*,$+@9$1'%@%#.-0'+&)%[email protected]%P7%*)12,+.%)%*,62,$9$&)9%)+.769'&/.%*,$+9$1'%*)06:6/'%)+%)+()2),&$%)#)3$%.%()#*)+',#-)9%#.3/$-1.%)+.769'%),6(6&'0&6%*,69/$,'-%.()2),'4%I2'-6%#$%.()2),F%.%*,'260.F%#'#1'20/'%.%26>$%*,69/$,'-'%*'%.%1)9%#96#0.%*)06:6/6%&6/$%1$>-)%+)?6%+)%),6(6&'0'F%6'-)%1)%.26/$-%&6/$%&616%&.B&)4%H'%*)1,$3$%-,696&'06#16=-$%)3,'+$F%)26#&)%)%)-)0&)#169'F%+)2)0/&)%/$%*)#/$+)2'16%6%*,$#06-.%+)-.9$&1'4%<#69%.()2),'%*)06:6/'%9)B$%*,63'2616%6%#2.%)#1'0.%,$0$2'&1&.%*)#0)2&.%+)-.9$&1':6/.4%J%)&.%-)/'%/$%2$7'&'%7'%#'+,B'/%.()2),'%1$%)&.%-)/'%9.%/$%*,$1G)+60'F%'06%6%)&.%-)/'%/$%67%&/$('%*,)67'>0'4%P%1)9%#96#0.F%-)+%)2)(%-'7&$&)(%+/$0'F%36)%36%672,>$&%8),9'0&6%)3.G2'1%-)&-,$1&$%*,)30$9'16-$4%<&)%>1)%#06/$+6%/$%'&'067'%#'+,B'/'%*,63'20/$&$%*)#0)2&$%+)-.9$&1':6/$4

O0/.=&)%*61'&/$%6%.%)2)9%-'7&$&)9%+/$0.%/$%+$Q&6,'&/$%>1$1$%)+&)#&)%-,61$,6/'%7'%&/$&)%)+,$D62'&/$4%J%)2+/$%#$%*,'2&6:6%6%$-)&)96#16%&$%36%#0)B606%>1)%/$%>1$1'%7'%()#*)+',#-6%#.3/$-1%)+&)#&)%-)06-6%/$%&/$76&%67&)#%.%-)&-,$1&69%#61.':6/'9'4!R%E,)30$96%&'%-)/$%#$%&'60'76%16/$-)9%-,696&'06#16=-$%)3,'+$%)2)(%-'7&$&)(%+/$0'%#.%*61'&/'%*)#0)2&)(%,676-'F%*61'&/'%*)#0)2&)(%)+0.=62'&/'F%-')%6%-0/.=&)(%*61'&/'%&'9/$,$%K#26/$#16F%7&'&/'N%*)=6&61$0/'%+'%*,).7,)=6%>1$1.%*,'2&)/%)#)36%=6&)9%#-0'*'&/'%-)&-,$1&)(%.()2),'4%S-#1$&762&)%K>6,)@-)N%1.9'=$&/$%)2$%7'-)&#-$%)+,$+3$%9)B$%69'16%7'%*)#0/$+6:.%+'%#$%-'7&$&)*,'2&)%1,$16,'%#2'-6%.()2),$&6%*)#')%.%#96#0.%)+()2),&)#16%7'#1.*&6-'%)&$%*,'2&$%)#)3$%-)/'%/$%.%1)9%*)#0.%*)#16(0'%(.361'-%606%/$%)#12',60'%T&$+)2)0/&.T%+)3614%U$#1,6-162&)%K.#-)N%1.9'=$&/$%

!;%S2$&1.'0&)V% &$#'2/$#&)% ()#*)+',#-)% *)#0)2'&/$F% 70).*),'3'% *)0)B'/'% 6% )20'#16F% &$#'2/$#1'&% ,'+% .%#0.B364!R%U'79'1,'&/'%)%,'706=61)9%*)69'&/.%>1$1$%.%*,'2.%6%$-)&)96/6%+'&'%#.%-)+%-'7&$&)(%+/$0'%*,69'&/'%961'%.%()#*)+',#-)9%*)#0)2'&/.%K26+6%8.#&)1.%RN4

Page 18: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'(%)*&+,)+-)*.&/)*+&0)(12*+&*$3(1,$42,$'5$*%$#')')*&+6&0&,'&(12*3&72'21)85$* 5),*(9*#'$'5)*:2#,$0'$*'$.5),$;*2*<1)1$*9*3&(8&0$'59*,)8$120'2=*15>*,)8$120'&*+&%$#202*3&5.&02>*?'$'5)*&*<1)1'&(12*.&/)*()=*9*+&%$#'&.*(.2(89=*%&'1$.2'2,$12*')%2.*(9-5)%120'2.=*$82*2*&-5)%120'2.=*&%&8'&(12.$*9*3&(8&0$'59*@*3,)15),$'2.*3&(8&0'2.*&312.2#.&.=*')2(%9@(10&.=*')+&0&85'&.*3,23,).&.*#$*+&'&<)'5)*&+89%)=*')+&(1$1%&.*2'A&,.$B25$=*')+&@(1$1%&.*0,).)'$=*3$*9*%&'$7'2B2*2*')#'$'5).=*15>*')3&#'$0$'5).*3&(8&0'24*3,&B)($*21+>*C0)*&%&8'&(12*')*$.')(12,$59*3&72'21)85$=*$82*&10$,$59*.&69D'&(1*%0$82E%$B25)*'5)6&0&6*3&'$<$'5$*')%2.*+,962.*%$#')'2.*+5)8&.*:'3,>*%$#')'&*+5)8&*')($05)('&*6&(3&+$,(%&*3&(8&0$'5);>*F1)1'&(1*9*6&(3&+$,(%&.*3&(8&0$'59*()=*3,2.5),2B)=*.&/)*3,&.$1,$12*(1$127%2*:(0$%2*3&5)+2'2*3&(8&0'2*+&6$G$5*282*96&0&,;*2*+2'$.27%2*:%&'12'92,$'2*3&(8&0'2*&+'&(*2#@.)G9*3$,1'),$;*3$*0)D*&02('&*&*1&.)*@*<1)1'&(1*3&5)+2'&6*96&0&,$*2.$*,$#827219*%&'&1$B259>

H*3,$%(2*()=*9*&+,)G)'2.*(219$B25$.$=*3&5$085959*5&<*')%)*3,$0')*+0&5-)*9*(0)#2*(*.&69D&.*%0$82E%$B25&.*&0)*3,&19#$%&'21&(12>*I%&*5)*<1)1$'*96&0&,*(%8&385)'*9#*#'$'5)*3&72'21)85$*321$'5)*5)*<1&*5)*&'+$*'5)6&0$*(10$,'$*'$.5),$J*&<1)1212*6&(3&+$,(%2*(9-5)%1*%&5)6*#$(193$*282*3,2-$0212*%&,2(1*+,96&5*3,$0'&5*:282*E#27%&5;*&(&-2*(*%&5&.*5)*%&'%,)1'2*96&0&,*(%8&385)'K*C0&*+,96&*5)*7)<D)*2*8&627'25)*&-5$<'5)'5)*3&(193$'5$*3&72'21)85$>*H*(219$B25$.$*%$+$*()=*&(2.*3&72'5)')*<1)1)=*3&72'21)859*.&/)*+&%$#$12*2*&('&0$'$*(9.'5$*+$*5)*3&(193$&*(*'$%$'&.*+$*3,2-$02*%&,2(1*+,96&.)*@*1$+$*3&(1&5)*3,)08$+$0$59D2*)8).)'12*+$*()*3&72'21)85$*3,25$02*#$*%$#')'&*+5)8&*#8&93&,$-$*&08$(12*9*6&(3&+$,(%&.*3&(8&0$'59*282*#8&93&,$-$*3&8&/$5$*282*&08$(12>*C0+5)*5)*<1)1$*()%9'+$,'$*3&(85)+2B$*B285$'&6*3&72'2@1)85)0$*3&(193$'5$=*$*3,2-$085$'5)*%&,2(12*+,96&.)*5)*'5)6&0*3,2.$,$'*.&120>*L&,2(1*5)=*+$%8)=*(10$,'2*A&%9(*'$*%&52*5)*3&72'21)85*9(.5),)'*2*1&*5)*,$#8&6*3&72'5)'5$*%$#')'&6*+5)8$>

M$+$85)=*$%&*5)*<1)1$'*96&0&,*(%8&385)'*3,&120'&*&08$(12*3&72'21)85$*<1&*-2*#'$728&*968$0'&.*3,)%&,$7)'5).*6,$'2B$*'5)6&024*&08$(12*:3&132(20$'5)*96&0&,$*-)#*3&1,)-'24*&08$<1)'5$;=*$*96&0&,*3,&9#,&72*<1)19*3,$0'&5*&(&-2=*&+'&('&*2(1&+&-'&*-9+)*3,2-$085)'$*%&,2(1*+,96&5*3,$0'&5*282*E#27%&5*&(&-2*@*1$+$*(9*2(39'5)'2*2*-21'2*)8).)'12*%$#')'&6*+5)8$*#8&93&,$-$*3&8&/$5$*2*&08$(12=*#$*%&5)*-2*&'+$*1,)-$8&*3&72'21)85$*2*3,25$0212>*N)(1&*()*9*3&82B25(%&5*3,$%(2=*9*72'5)'27'&*2*3,$0'&*+0&5-)'2.*(219$B25$.$=*3,)A),2,$*3,25$08520$'5)*%$#')'&6*+5)8$*#8&93&,$-)*3&8&/$5$*2*&08$(12*9*&+'&(9*'$*%$#')'&*+5)8&*!"#$%$&'()*+(+&,- .-,/,0$>*C0$*()*$'&.$825$*+&6$G$*2$%&*5)*%,2.2'$82(12.$*@*3,$%127$,2.$*3&#'$1&*+$*5)*%$#')'&*+5)8&*#8&93&,$-)*3&8&/$5$*2*&08$(12*(93(2+25$,')*3,2,&+)*1)*()=*9*3,$0289=*3,25$08595)*9*(219$B25$.$*%$+$*')*3&(1&5)*72(1$*&-285)/5$*')%&6*+,96&6*O%&'%,)1'&6O*+5)8$>

M$3&(85)1%9=*$%&*5)*<1)1$'*96&0&,*(%8&385)'*9#*#'$'5)*3&72'21)85$*+$*5)*<1)1$'*282*3,&120'&*&08$(12*3&72'21)85$*1)*&'*3,&9#,&72*<1)1')*3&(85)+2B)*#$*3,$0'9*&(&-9*%&59*#$(193$=*$*3,2*1&.)*()*'21%&*'25)*&%&,2(12&*:'212*3&72'21)85*'212*+,96$*3,$0'$*282*E#27%$*&(&-$;*282*()*')*.&/)*+&%$#$12*+$*5)*3&72'21)85*3&(193$&*(*'$.5),&.*+$*+,96&.)*3,2-$02*%&,2(1=*1$+$*5)*(219$B25$*-21'&*.$'5)*&31),)D)'$*+0&5-$.$*5)*82*3&(,25)+2*%$#')'&*+5)8&*!"#$%$&'()*+(+&,- .-,/,0$)282*)0)'19$8'&*')%&*+,96&*%$#')'&*+5)8&>

f) Povrede prava ili obveza. P$+'5$*3&72'5)'5$*&024*%$#')'24*+5)8$*&72195)*()*9*3&+9#2.$'59*$%120'&(12*%&52.$*()*3&0,)G959*#$%&'&.*91).)85)'$*3,$0$*+,9624*E#27%24*282*3,$0'24*&(&-$>*Q$%&G),*3&0,)+)*()*.&69*&+'&(212*2*'$*')3&<1&0$'5)*&-0)#$*%&5)*(9*#$%&'&.*3,&32($')>

Page 19: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&'('")&*%*"+,(-./&+0.1$2"%3*.,+4/%*"+",'$%3*4/',*"-)$&*5*"/-6'"/%&/1'"7839":;<9"

=>?*@9#$%&'()*+#,-#./-#012#(1,./#01234-5-#01673,-8#973:.#4)#.2-;'.<()=.,3#.#.;2.%.23)7.4)>=.,3#01234-5)#3#?16012)&6(1/#01671%);,3#12;16;1#3#3(30;1/#0&)%;1/#0&1/-'38#$%&'()#6-#/1&)#,)6;1#&)47.(1%)'.#12#'%&'(-#2&3?.@#01234-5)#30.6);.@#3#.6'.#6326(.#&-?.6')&#.6'1?#'&?1%)A(1?#632)8#B1?1'.0#,-#016-C;1#(1;6'&3.&);./#D;-6');2)&2;./E#671%./)#.60.6);1#./-#01234-5)#D.7.#0&1.4%12)E#(1,-#)(1#6-#&-?.6'&.&)#673:.#()1#4)F'.';.#4;)(8

Industrijsko vlasništvo#,-#1C7.(#;-/)'-&.,)7;-#./1%.;-#01234-5)8#G7)6;.F'%1#&)43>/.,-%)#016,-21%);,-#./1%.;-#12;16;1#01'03;1#0&)%1#&)6017)?);,)#;,1/-8#H3?1'&),;)#./1%.;)#01234-5)I#16./#;-/)'-&.,)7;1?#1C7.()I#/1:-#./)'.#.#1C7.(#/)'-&.,)7;-#./1%.;-I#<;);=.,6(-#./1%.;-#'-#1C7.(#01'&):.%);,)8#J-/)'-&.,)7;)#./1%.;)#63#.42)=.#4)#.6'&):.%);,-#.#&)4%1,I#0)'-;'.I#7.=-;=-I#(1;=-6.,-I#)7.#.#4)F'.';.#4;)(I#/)&()#.7.#C&-;2I#71?1I#?112K.77I#./.2:#.#'1/-#67.A;18#L%)#./1%.;)#;-/)#/)'-&.,)7.4.&);3#D<4.A(3#.#10.07,.%3E#2./-;4.,3I#)7.#1;)#/1:-#./)'.#.4;./;1#%.61(3#'&:.F;3#%&.,-2;16'#'-#01234-53#21;16.'.#%-7.(3#-(1>;1/6(3#(1&.6'8#M)(1;12)%)=#3#10.63#1%1?#()4;-;1?#2,-7)#.42%),)#:.?I#/12-7#.7.#341&)(#D.;236'&.,6(.#2.4),;E#'-#14;)(3#012&.,-'7)#0&1.4%12)#()1#1C7.(-#.;236'&.,6(1?#%7)6;.F'%)8#N7);(1/#*O*8#PM>)#6);(=.1;.&);-#63#01%&-2-#0&)%)#.4#0&.,)%7,-;1?#.7.#4)F'.5-;1?#.43/)#D0)'-;'E8#J)%-2-;.#1C7.=.#.;236'&.,6(1?#%7)6;.F'%)#34#'101?&)<,-#0173%12.A(.@#0&1.4%12)#4)0&)%1#0&.0)2),3#10363#.;'-7-('3)7;1?#%7)6;.F'%)I#(1,-#,1F#1C3@%)5)#)3'1&6(1#0&)%1#.#6&12;)#0&)%)*!.

Q;'-7-('3)7;1#%7)6;.F'%1#,-#(&-)'.%;.#0712#7,326(1?#.;'-7-(')I#)#2)#C.#'),#0712#;,-?1>%1/#6'%)&)'-7,3#0&.6(&C.1#12&-R-;-#C-;-<'-#01'&-C;1#?)#,-#0&)%;./#.;6'&3/-;'./)#0&.#H&:)%;1/#4)%123#4)#.;'-7-('3)7;1#%7)6;.F'%1#&-?.6'&.&)'.#.#'./-#4)F'.'.#12#;-1%7)F'-;1?#(1&.F'-;,)8#S-?.6'&)=.,1/#6-#6',-A3#.6(7,3A.%)#0&)%)#(1&.F'-;,)#12;16;1#-(6071)')=.,-#3#(1&.6'#1;1?)#(1,.#,-#'./-#016')1#;16.'-7,#0&)%)#.;'-7-('3)7;1?#%7)6;.F'%)8

P1;(3&-;=.,)#.4/-R3#?16012)&6(.@#63C,-()')#0&-26')%7,)#;,.@1%1#;)',-=);,-#'(1#5-#360,-F;.,-#4)21%17,.'.#01'&-C-#01'&1F)A)#;)#'&:.F'3#;32-5.#./#12?1%)&),35-#0&1.4%12-#.7.#3673?-#(1,-#63#(%)7.'-'1/#.#=.,-;1/#0&.@%)'7,.%.,-#4)#=.7,;-#01'&1F)A-#12#.6'1%&6;-#01;32-#(1;(3&-;)')8#$1#4)@'.,-%)#6')7;)#37)?);,)#3#.6'&):.%);,-#'&:.F')I#',8#3#0&)5-;,-#.#);'.=.0.&);,-#01'&-C)#01'&1F)A)#()1#.#(1;(3&-;=.,6(-#(7./-#;)#12&-R-;./#=.7,;./#'&:.F'./)8#T)&)7-7;1#6#'./#01'&-C;1#,-#&)2.'.#4;)A),;-#.;%-6'.=.,-#3#'-@;171?.,3#.#&)4%1,#2)#C.#6-#21F71#21#10>'./)7;.@#&,-F-;,)#(&-.&);,)#'&:.F;-#01;32-#3#1C7.(3#0&1.4%12)#.7.#3673?)8#B,326(.#&-63&6.#63#(7,3A);#A./C-;.(#360,-@)#3#?16012)&6(1/#01671%);,3I#12;16;1#;,.@1%)#/1'.%.&);16'I#(&-)'.%;16'#.#.;1%)'.%;16'8#$1#')(1R-&#&)43/.,-%)#4;)A),;-#.;%-6'.=.,-#'-#6')7;)#37)?);,)#.#3#4)01F7,)%);,-#.#3#-23()=.,3#4)0167-;.()#?16012)&6(.@#63C,-()')8#P)2)#6-#()1#&-437')'#6%.@#;)%-2-;.@#(1/01;-;'.#360.,-#21C.'.#0&1.4%12#60161C);#4)#360,-F;3#'&:.F;3#3')(/.=3#01'&-C;1#/3#,-#2)'.#;)4.%I#12&-2.'.#71?1'.0I#1C.7,-:.'.#?)#4;)(1/#.7.#)/C7-/1/I#3&-2.'.#)/C)7):3#.#2&3?-#-7-/-;'-#(1,.#5-#/3#2)'.#.2-;'.'-'#;)#'&:.F'38#Q2-;'.'-'#673:.#'1/3#2)#0&1.4%12#C32-#0&-014;)'7,.%#01'&1F)A./)#;)#'&:.F'3I#)#2)#C.#'1#/1?)1#01;),0&.,-#/1&)#C.'.#&)47.A.'#12#2&3?.@#67.A;.@#0&1.4%12)8#U.?1/#6-#4)F'.53,3#;)%-2-;.#-7-/-;'.#.2-;'.'-')#

*+#G.2.V#M)(1;#1#'&?1%)A(./#2&3F'%./)I#A78#!!8*!#W3'1&6(1#0&)%1#6-#12;16.#;)#.;'-7-('3)7;-#'%1&-%.;-#()1#F'1#63#(;,.:-%;)#2,-7)I#?7)4C-;)#2,-7)I#(.>;-/)'1?&)X6()#2,-7)I#2,-7)#7.(1%;.@#3/,-';16'.#D67.()&6'%1I#(.0)&6'%1#.#)&@.'-('3&)EI#X1'1?&)X6()#2,-7)#.#678#9&12;)#0&)%)#12;16-#6-#;)#.4%-2C-#3/,-';.()#.4%1R)A)I#X1;1?&)/-I#-/.'.&);,-#&)2.,)#.#'-7-%.4.,-8

Page 20: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'(%)*+,%-&+./+'*#$*(%+$*'0&,%(1*+%2&0-34-*5+*+6&0-+ -3+)*+%1*+#%.7*1/+#$3#%'1*70-&(*+#%7$%8*9&:*+%)1%.1%+87%+8&$&:+,$/;%(&:*+/,/#13+-*(1%.7&<+=&;+&0&+7$*)3:*$,+%.&;/$*(*+(0*.1&,/+&.,0-/9&(%+#$*(%+)*+%'1*9*(*+#$%&'(%)3+'*87&>31&:+303:317&:*+&)317&737*+?&:35+0%;%7&#5+'*87&71&+'1*,@+,%-&+./+&1)&(&)/*01&+&+:%$*-/+.3+$*'0&,%(*7+%)+$*1&-&A+4&;%(*<+B-&:3+#$%&'(%C*9&+87&73+.(*+73A1%0%8,*5+:*73$&-*01*+&+:*$,37&18,*+/0*;*1-*+/+#%-3)&1&+#$%&'(%)5+0&1&-/+#$%&'(%)*+&0&+6&-30&+*.%$7&:*1<+=&;+'*87&>/-3+#$%&'(%C*9*+1*+7$4&87/+%)+,%1,/$317.,&A+#$%&'(%)*5+&1)&(&)/*0&'&$*+;*5+)*-3+:/+&)317&737+&+9&1&+0*,%+#$3#%'1*70-&(&:<+D1+7*,%C3$+-*:9&+.7*1)*$)+,(*0&7373+#$%&'(%)*+,/#6&:*+,%-&+,/#/-/+#$%&'(%)3+#%)+7&:+4&;%:<+E'*+/.#-381&A+4&;%(*+,$&-/+.3+/.#-381&+2$31)%(&<

B30%-*01*+,%1,/$316&-*+:%7&(&$*1*+ 7$4&81&:+/.#-3A%:+&+*7$*,7&(1%8>/+#%-3)&1&A+2$31)%(*+#$&2-3;*(*+#$%7/'*,%1&7%-+)-30*71%.7&+F+,$&(%7(%$31-/+#$%&'(%)*+&+1-&A%(&A+'*F87&>31&A+$%21&A+%'1*,*<+G+#$*,.&5+1*+7$4&87/+.3+#%-*(0-/-/+,$&(%7(%$&135+./$%;*7&5+,%#&-35+&:&7*6&-3+&+,0%1%(&+%$&;&1*01&A+#$%&'(%)*<+H*1-3+,(*0&73713+,%#&-3+1&.,%:+6&-31%:+?*+&.7%+7*,(%:+,(*0&737%:@+#$&(0*93+,/#63+.0*2&-3+,/#%(13+:%>&+)*+.&+#$&/873+#$%&'(%)+,%-&+&A+2*$3:+I%$:*01%+#%).-3>*+1*+#%'1*7&+2$31)+&0&+:*$,/<+J$%)*-*+%(*,(&A+#$%&'(%)*+)%;*C*+.3+1*-938>3+1*+%7(%$31&:+#$%.7%$&:*+,*%+87%+./+.*-:%(&5+7$41&635+#$&;%)1&+87*1)%(&+73+#/73:+1*$/)42&+#$3,%+%;0*.1&,*+&+.0&91%<+K&:3+,$&(%7(%$&730-&+&+)&.7$&2/73$&+%)/'&:*-/+:*1-&+)&%+7$4&81%;+/)-30*+.7(*$1&:+#$%&'(%C*9&:*+2$31)%(*5+*0&+&.7%)%21%+&:+1*$/8*(*-/+&:&)45+#$&(0*91%.7+&+#$3#%'1*70-&(%.7+2$31)*<+G.#-3813+,%#&-35+7'(<+,0%1%(&5+:%;/+#$%/'$%,%(*7&+-%8+(3>/+8737/+#$%&'(%C*9&:*+%$&;&1*01&A+#$%&'(%)*+-3$+&:+:%;/+%737&+$30*7&(1%+'1*9*-1&-3+7$4&813+/)-3035+*0&+&+,%)+,/#*6*+&'*'(*7&+)/;%$%91%+0%8/+#3$63#6&-/+#$%&'(%C*9*+2$31)*+-3$+.3+7*,%C3$+$*)&+%+#$%&'(%)&:*+9&-*+-3+,(*0&737*+/+2&71%:3+&.#%)+.7*1)*$)*+#$*(%;+2$31)*<+L,%+.3+/':/+/+%2'&$+#$%6&-31-313+($&-3)1%.7&+1*-#%'1*7&-&A+.(-37.,&A+2$31)%(*+,%-3+&'1%.3+%)+13,%0&,%+)3.37*,*+)%+13,%0&,%+.7%7&1*+:&0&-/1*+)%0*$*+?13,&+($&-3)3+9*,+&+#/1%+(&83+%)+7%;*@+7*)*+.3+:%;/+#$37#%.7*(0-*7&+&+$*':-3$&+8737*+,%-3+7$#3+73+,%:#*1&-3+%)1%.1%+$*':-3$&+,%$&.7&+,%-3+.7-39/+,$&(%7(%$&730-&+&+)&.7$&2/73$&+13%$&;&1*013+$%23<

K$3>&+9&:231&,+/+7%:3+-3+&+)$4*(*+?)$/87(31*+'*-3)1&6*@+,%-*+-3+7*,%C3$+;/2&71&,+'2%;+,%1'3,(316&-*+,%-3+#$%&'0*'3+&'+.:*1-31%;+#$%:37*+03;*013+$%235+*+7%+./+:*1-&+#%$3'1&+#$&A%)&5+:*1-&+2$%-+'*#%.031&,*5+.0*20-31-3+7$4&81&A+&1.7&7/6&-*5+0%8+&:&)4+)$4*(35+$*.7+.&(3+3,%1%:&-35+#%(3>*1-3+*,7&(1%.7&+#$*1-*+1%(6*+&+)$/;&A+,$&:&1*01&A+$*)1-&+.+)/;%$%91%+87371&:+#%.0-3)&6*:*<+M*%+4*$&873+#$%&'(%)1-3+13%$&;&1*01&A+#$%&'(%)*+;0%2*01%+#%'1*7&A+$%21&A+:*$,&+#3$6&#&$*-/+.3+'3:0-3+N*03,%;+&.7%,*<+D(%+,*'131%+)-30%+-3+,%:#03:317*$1%+.+,*'131&:+)-30%:+%2:*1-&(*1-*+,/#*6*+-3$+-3+6&0-+#%($3)3+#$*(*+&1)/.7$&-.,%;+(0*.1&87(*+O/,$*.7&O+&:%(&1/+#$%&'(%C*9/+$%23+'*87&>313+4&;%:+73+-3+#$3#$%)*7&+,/#6&:*+%2:*1-/-/>&+&A+/+#%;03)/+.*)$4*-*5+($.735+#%)$&-370*+&0&+,*,(%>3+#$%&'(%)*+,%-&+&:+1/)3<

g) Nesavjesna postupanja! P*)1-*+ #%9&1-31-*+ %(&A+ ,*'131&A+ )-30*+ %9&7/-3+ .3+/+ #%)/'&:*1-/+ &0&+ #$%#/87*1-/+ *,7&(1%.7&+ ./#$%71%+ '*,%1.,&:+#$%#&.&:*+ &0&+#$*(&0&:*+%+#%.0%(*1-/5+9&:3+#%9&1&730-+#$%/'$%,/-3+8737/+#$*(1%-+%.%2&+,%-/+'*.7/#*+&0&+)$/;%:3<

Q+"#$%&'#$()*+)$,)-%.$/)*,)$0)&%('#*120!*345!*678%9! D);%(%$13+%.%23+/+;%.#%)*$.,&:+./2-3,7&:*+$*.#%0*4/+%)$3C31%:+$*'&1%:+%(0*.7&+&+%);%(%$1%.7&+'*+)-30%,$/;+#%.0%(*+,%-&+&:+-3+#%(-3$31+&'+#%)$/9-*+)-30%(*1-*+#$*(13+%.%23<+D13+,$%'+.(%-+$*)+/;0*(1%:+&'($8*(*-/+:31*)43$.,3+I/1,6&-3+#0*1&$*1-*5+%$;*1&'&$*1-*5+(%C31-*+ &+,%17$%03<+R(%-&:+

Page 21: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&'()(*+#$,#-#./0+#1#20*+34.(-/#+&5607&+/(+#15-(.3-(/60+8.39#$(+3+.(19#$(+8#$&40:(*+;5#+10+&+'#/(7/3<3+.0=0'53.(+/(+$#235+3%3+,&235('+&+,#18#$(.1'#)+8#1%#-(/6&>

?.#&4.#70/60+;5050+8.(-/#6+#1#23+'#6&+4(15&8(+)#@0+/(15(53+3+42#,+/0#$,#-(.(6&:0,+8#15&8(/6(+#$,#-#./0+#1#20>+A('#/#$(-(<+60+&+#-#)+$60%&+8.#831(#+$(+10+3/'.3)3/3.(/3)+smatra !"#$!+/01(-601/#+8#1%#-(/60+3%3+%&'(!+8#-.60B3-(/60+$&@/#153+1'.23+#+3)#-3/1'3)+3/50.013)(+8.(-/0+#1#20>+C735#+ /01(-601/#+8#1%#-(/60+ &+ 8.('13+)#@0+2353*+ 8.3)60.3<0+318#.&73-(/60+ 4/(5/0+'#%373/0+ .#20+/#-#)+'&8<&+204+8.#-60.0+ 3$0/53505(+ 3D3%3+ 2#/3505(+#$/#1/#+204+&43)(/6(+#$,#-(.(6&:39+3/15.&)0/(5(+#13,&.(/6(+8%(:(/6(>+E.&2#+8#-.60B3F-(/60+$&@/#153+1'.23+)#@0+2353+/034-.;(-(/60+8.0,%0$(+318#.&70/0+.#20+3%3+&1%&,0+#$+15.(/0+$#2(-%6(7(+,%0$0+/6043/0+'-(/535050+3D3%3+'-(%35050+#$/#1/#+/0)(.+&+1-043+1+($0'-(5/3)+&1'%($3;50/60)+3+7&-(/60)+50+.#20>

G+#2(+/(-0$0/(+1%&7(6(+8#5.02/#+60+$(+/(15(/0+;505(+4(+8.(-/&+#1#2&+3%3+&+1)31%&+/0)#,&:/#153+/(8%(50+318#.&70/0+.#20+H/08.#-60.0/#)H+'&8<&+3%3+&+1)31%&+4(8.3)(/6(+H/0($0'-(5/0H+.#20+#$+$#2(-%6(7(+204+8.(-#$#2/0+.0'%()(<360+#$/#1/#+&+1)31%&+/(15(/'(+;5050+/(+.#23+42#,+/6043/(+/08.(-#$#2/#,+&1'%($3;50/6(+3+%#;0,+7&-(/6(>

G+2(/'(.1'#)+8#1%#-(/6&+#735#+/01(-601/#+8#1%#-(/60+8.3)60.3<0+)#@0+2353+318%(5(+4/(5/39+/#-7(/39+1.0$15(-(+&+,#5#-3/3+'%360/5&+)3)#+8.#831(/0+8.#<0$&.0+2(/'0+3+204+('53-3.(/6(+1-39+'#/5.#%/39+)09(/34()(+8.#-60.0+3$0/53505(+3+#-%(153+'%360/5(+4(+.(18#%(,(F/60)+5#%3'3)+34/#1#)+,#5#-3/1'#,+/#-<(>+E.&2#+8#-.60B3-(/60+$&@/#153+1'.23+#+3)#-3/3+8.(-/0+#1#20+)#@0+2353+/08.(-#$#2/#+('53-3.(/60+3/15.&)0/(5(+#13,&.(/6(+/(8%(50+8%(13F.(/39+'.0$35/39+1.0$15(-(>+I#+)#@0+2353*+8.3)60.3<0+4(%#@/#+8.(-#+&+#2%3'&+938#50'0+J+50+;505/#+#$&,#-%(70/60+&+1)31%&+&%(@0/6(+&+8#160$+3150*+8#5#)+8.#$(60+50+/()3.0/60+1-#,+8#5.(@3-(/6(>+G+8.('13+60+23%#+3+1%&7(60-(+#)#,&:(-(/6(+2.31(/6(+4(23%60@20+/(+/0'.05/3/3+'%360/5(+&+40)%63;/3)+'/63,()(+42#,+/60,#-(+#20:(/6(+$(+:0+$(53+4()60/1'&+938#50'&+4(+#13,&.(/60+'.0$35(*+(+/('#/+;5#+8.#$(+/0'.05/3/&+/($+'#6#)+2(/'(+1($(+3)(+938#50'&+60.+-0:+3)(+4(3/50.013.(/#,+'&8<(+4(+315&+50+:0+/('#/+/(8%(50+'&8#8.#$(6/0+<360/0+8#15(53+%3'-3$(/+3+1#%-0/5(/+8(+:0+3/-0153.(53+&+/#-&+8.#34-#$/&+9(%&+'#6&+:0+8#5#)+4(%#@353+'(#+/#-&+938#50'&+ 4(+ 8#$)3.0/60+ '.0$35/39+ #2-04(+8.0)(+2(/<3>+K0,$60+ &+ 53)+ %(/7(/3)+5.(/1('<36()(+60+$#;%#+$#+4(15#6(+3+2(/'(+60+#15(%(+204+938#50'0>

G+(/(%343+8#15&8(/6(+#$,#-#./0+#1#20+5.02(+&4053+&+#243.+1-0+73/60/3<0+3+#'#%/#153>+L015#+60+&+8.('13+50;'#+#<360/353+60+%3+/6043/#+8#15&8(/60+H#237/(H+/0)(./#15+&+.($&*+#735#+/01(-601/#+8#1%#-(/60+3%3+4%#8#.(2(+#-%(153>+G+8.-#)+1%&7(6&+/0+23+10+.($3%#+&#8:0+#+'(F4/0/#)+$60%&+-0:+0-0/5&(%/#+#+$31<38%3/1'#6+#$,#-#./#153*+&+$.&,#)+1%&7(6&+60+'(4/0/#+$60%#+(%3+1+2%(@#)+1(/'<36#)+#$+'(4/0/#,+$60%(+&+5.0:0)+1%&7(6&>+M(18#/+#$,#-#./#153+60+4/(7(6(/+5('#+$(+'-(%3N'(<36(+8#/(;(/6(+#$,#-#./0+#1#20+)#.(+2353+8.0<34/(+3+(.,&F)0/53.(/(>+G+#$/#1&+/(+3/'.3)3/3.(/&+.($/6&+H/01(-601/#,+8#1%#-(/6(H+8#73/350%6&+10+)#.(+$#'(4(53+/()60.(+#$/#1/#+1-601/#+'.;0/60+4('#/(+3%3+$.&,39+8.#831(+#+8#1%#-(/6&>+?#1%60$3<(+8#15&8(/6(+8#73/350%6(+)#.(+2353+8.#&4.#70/60+;5050+8.(-/#6+#1#23+'#6&+4(15&8(>

O0B&53)*+&'#%3'#+60*+#13)+;5050+4(+8.(-/&+#1#2&+'#6&+4(15&8(*+8#73/350%60-#+8#15&F8(/60+3)(%#+4(+8#1%60$3<&+P315#-.0)0/#+3%3+/('/($/#Q+8.32(-%6(/60+'#.3153+$.&,#6+8.(-/#6+3%3+N437'#6+#1#23+F+5($(+&+'(4/0/#8.(-/#)+5.053.(/6&+8#73/350%60-(+8#15&8(/6(+)#@0+8#15#6(53+$3%0)(+#$/#1/#+5.3%0)(>+R-(%3N'(<36(+.($/63+8#73/350%6(+&+#$/#1&+/(+/60,#-&+/()60.&+3+8#1%60$3<0+'#60+1&+/(15&83%0+)#@0+10+#-31/#+#+1-3)+$.&,3)+#'#%/#153)(+8#$-0153+3%3+8#$+

Page 22: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

22

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&"#!'()'#*'+$,#-'(*'#.'%$!&"(/./(0.'*',$12('%.$#3/(2()'#*'+$,#-'4(*'#.'%$!&2(/./(

0.'*',$12(*'.'5$&$(/('%.$#3/6

7$!-8/'!/,$!&"4(!"#$%&"#!')(*'#.'%$!&$(2()'#*'+$,#3%2(0$-'!'+$%$8(*'#3/5"(+%$(

29/!-$6(:,%/( &"( #%'&"%,#!/(-$0!"!'*,$%!/(;$*".;(!$(4',$.<(*,'="#/'!$.!2("3/-2( /(*2!2(

'+)'%',!'#3('+)'%',!/>('#'1$(2()'#*'+$,#-/4(#21&"-3/4$(2(8/.&2(+$(#%'&/4('10/,!/4(/(

#$%&"#!/4(*'#32*$!&"4(2(!$&%"?'&(4')2?'&(4&",/(0$@3/3"(/4'%/!#-"(/!3","#"(*,$%!"('#'1"(

9/&/(#2(0$*'#."!/8/6(A,2)/(29/!$-(&"(/0,$%!$(0$@3/3$(*'#.'+$%8$('+(!"#$%&"#!')(*'#.'%$!&$(

!&")'%/>(0$*'#."!/-$(-'&"(/4$(0$(*'#.&"+/82(*,'20,'-'%$!&"(@3"3"()'#*'+$,#-'4(#21&"-32(

-'&"4(&"('!(%.$#!/-6(:,'4/8$!&"(*,'="#/'!$./04$(/(4',$.!"('+)'%',!'#3/(#%/>(#2+/'!/-$(

2()'#*'+$,#-'4(*'#.'%$!&2(2(/!3","#2(&"(/(@/,"(+,2@3%"!"(0$&"+!/8"6

!"#$%&'%()*&+,#+*,-,.)/,010#2#3)+/456.)#*)3-)0*).4)

B'#*'+$,#-/(-,/4/!$./3"3(!/&"(+'%'.&!'(/#3,$5"!$(*'&$%$(*').$%/3'(2('+!'#2(!$(0!$9$&(

!&"0/!/>( %/@"+/4"!0/'!$.!/>( /4*./-$8/&$6(C')2?/( -,/3",/&/( *,'29$%$!&$( )'#*'+$,#-')(

-,/4/!$./3"3$(#2(,$0!/<('%/#!'('(*,/#32*26(D!$!#3%"!/(*,/#32*(/#3,$5/%$!&2('%"(*'&$%"(3,"1$(

1/3/( ='-2#/,$!(!$(2!$*,&"E"!&"( 0!$!#3%"!/>( #*'0!$&$()."+"(!"#$%&%'"() *"$+,"$+-+.%'"()

"/%+-+.%'"() !"/"0&%'") %) 0+$1"02"$&%'3( )'#*'+$,#-')(-,/4/!$./3"3$6(Reakcija( +,2@3%$(!$(

)'#*'+$,#-/(-,/4/!$./3"3( &"(#2@3/!#-'(*/3$!&"(-'&/4(#"(0$3%$,$(-,2)($+"-%$3!')(0!$!F

#3%"!')(#*'0!$%$!&$(3')(="!'4"!$6

B'#*'+$,#3%'( '12>%$?$( #.'5"!"(4"E2'+!'#"( .&2+#-/>( /(4$3",/&$.!/>( ,"#2,#$6(

G,"E/%$!&"(3/>(4"E2'+!'#$(-.&29!'(&"(0$('#'1!/(/(+,2@3%"!/(*,'#*",/3"36(:'%/&"#!/(,$0%'&(

)'#*'+$,#3%$( &"( 8/%/./0$8/&#-$( 3"-'%/!$( .&2+#-"( 0$&"+!/8"6( 72%,"4"!$( *,$%!$( +,5$%$(

'+,"E2&"('-%/,"(=2!-8/'!/,$!&$(0$&"+!/9-')(5/%'3$(*'&"+/!$8$(/(#-2*/!$6(H!$(#%/4(#%'&/4(

),$E$!/4$(&$49/('#3%$,/%$!&"(.&2+#-/>(*,$%$(/('#'1!/>(#.'1'+$6(B,$E$!/!('+!'#!'(+,2@F

3%"!$(0$&"+!/8$<(-$'(/("-'!'4/&$<(1"0(*,$%!"(+,5$%"(!"(1/(4')./(!',4$.!'(=2!-8/'!/,$3/(

/(,$0%/&$3/(#"6

A,2@3%'<(-,'0( /!#3/328/&"(*,$%!"(+,5$%"<( #$4'#3$.!'('+.292&"(-'&$(?"(*'!$@$!&$(

),$E$!$( 3'.",/,$3/<( $( -'&$( ?"(-,/4/!$./0/,$3/6(H%'( #"('+!'#/( /( !$(*'!$@$!&$(),$E$!$(2(

#=",/()'#*'+$,#3%$6(D$-'!<( ,"+( /('1/9$&/( 3"4".&/( #2(!',4$.!')(5/%'3$(2(+"4'-,$3#-'4(

+,2@3%26(I#3'(%,/&"+/(/(0$()'#*'+$,#3%'('+!'#!'("-'!'4/&26(B,9-$(,/&"9("-'!'4/&$(J),96(

+%0+4((+'4<($+,+4((0$-'!<('1/9$&<(,"+K(2(#%'&'&(#2@3/!/(#$+,5$%$(#*'4"!23"(-2.32,'.'@-"(

*'#32.$3"6(A&".'%$!&"(2(#2*,'3!'#3/(#(!&/4$(&"(!""-'!'4#-'<($(2('+,"E"!/4('-'.!'#3/4$(

&"(/(*,'320$-'!/3'6

L&2+#-'(+,2@3%'(!/&"(/+"$.!$(-$3")',/&$6(M-'!'4/&$('12>%$?$(0+,$%"(/(-,"$3/%!"(

+,2@3%"!"(#!$)"<(,"#2,#"(/(+&".$3!'#3/6(N,/4/!$./3"3(*'%"0$!(#("-'!'4/&'4(&"(+,2@3%"!$(

$!'4$./&$(-'&$('12>%$?$(+"%/&$!3!"(/(+"#3,2-8/&#-"(*,'8"#"(2()'#*'+$,#-/4(3/&"-'%/4$6(

O"-/(,"."%$!3!/(-,/4/!'.'0/(#4$3,$&2(+$(&"(-,/4/!$./3"3(1'."#3(3"(+$(&"(-$'(3$-$%(*,/,'+!$(

*'&$%$(2(5/%'32(!"-')(+,2@3%$622(N,/4/!$./3"3(&"(-'!#3$!3$<(2%/&"-(&"(*'#3'&$'(/(2%/&"-(?"(

*'#3'&$3/6(O/()'#*'+$,#-/(-,/4/!$./3"3(2(3'4(#4/#.2(!/&"(/0!/4-$6

22 7/!)",<(C6<(N'%9'(P2-$+/!<(I6<(Q$&!",(C,$'%/?<(I6R(N,/4/!'.')/&$<(O$-.$+!/(0$%'+(B.'12#(/(M+2-$F

8/&#-'F,">$1/./3$8/&#-/(=$-2.3"3(7%"29/./@3$(2(D$),"12<(D$),"1<(STTS6<(SS6

Page 23: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

#$%&$'()%*+,*)+-+.(/+010,213,45$6,%7$21,&)+%80.$%0+,8,%7+-,6$%&$'()%*+-,+,')89071:

.+-,'21/(0.$%0+-(,*($,+,45$6,)(4.$7)%.$%0+,&)$084(*$.+0+;,)('.2+,*)$4,*$21,%1,&$2(7/28213,

7)/$,*$-&/1*%(.,')89071.+,&)$5/1-<,=.,21,+,+4.+-.$,71/+*,')89071.+,&)$5/1-,+,0$,45$6,

.216$7+;,4.(>(2.+;,&$%/21'+?(,*$21,@.1A+4)(7.$,0(.6+)(28,8*8&.8,')89071.8,4(21'.+?8,5+/$,

8,-(01)+2(/.$-3,%$?+2(/.$-,+/+,&$/+0+>*$-,%-+%/8<,B/+,$%+-,'(,&$%0$2+3,8,*)86$7+-(,%0)8>.1,

+,4.(.%071.1,2(7.$%0+3,$,6$%&$'()%*$-,*)+-+.(/+0108,%1,)1/(0+7.$,-(/$,4.(<,C1'$%0(0.$%0,

%8%0(7.+;,+%0)(D+7(.2(,'$&)+.$%+,.10)(.%&()1.0.$%0+,$71,&$2(71<,C1'$7$/2.$%0,01$)+2%*$6,+,

4.(.%071.$6,0)10+)(.2(,6$%&$'()%*$6,*)+-+.(/+010(,7)/$,21,$>+0(<,E$%0$21,.1-(/1,&$019*$F1,

$*$,%(-$6,'1G.+)(.2(,0$6,.16(0+7.$6,')89071.$6,H1.$-1.(<,C1,&$%0$2+,>(*,.+,4(*$.%*(,

'1G.+?+2(,6$%&$'()%*$6,*)+-+.(/+010(3,(,')861,&$%0$21F1,'1G.+?+21,+,%(')D(2.(,$')1I1.2(,

0$6,&$2-(,.+%8,?21/$7+01,+,$&F1&)+;7(F1.1<!"

#$%&$'()%*+, *)+-+.(/+010, 21, ')89071.+, &)$5/1-,*$2+3, &)+, &)$8>(7(.283, 4(;0+217(,

+.01)'+%?+&/+.()(.,01$)+2%*+,&)+%08&<,E)(7$3,%$?+$/$6+2(,+,1*$.$-+2(,*($,4.(.$%0+,$'.$%.$,

*)+-+.$/$6+2(, +, *)+-+.(/+%0+*(,*($,4.(.%071.1,'+%?+&/+.1, +4)(7.$, %8,&$714(.1, %,.2+-<,

J%&)*$%,0$-83,&)+%80.(,21,.1'$%0(0.$%0,4.(.%071.$6,+%0)(D+7(.2(,H1.$-1.(,6$%&$'()%*$6,

*)+-+.(/+010(<,E$6/(7+0$,21,7(D.$,'(,1*$.$-+2(,*($,4.(.$%0,.1,+6.$)+)(,$7(2,&)$5/1-3,

-()6+.(/+4+)(,6(,+/+,%1,.2+-1,%(-$,H)(6-1.0().$,5(7+<,#$%&$'()%*+,+/+,1*$.$-%*+,*)+:

-+.(/+010,&)$+4/(4+, +4, 1*$.$-+21, +,84,.28, 21, %890+.%*+,714(.<,=., 21,.(>1/.$,&)1&$4.(0,

*($,5+0(.,6$%&$'()%*+,+,')89071.+,&)$5/1-3,(/+,21,+%0$'$5.$,&)1&8901.,&)(*0+>()+-(,'(,

%1,.$%1,%,.2+-,*(*$,.(25$/21,4.(28<,E)$8>(7(.21,6$%&$'()%*$6,*)+-+.(/+010(,+4,(%&1*0(,

1*$.$-+21,8,5+0.$-1,&)$9+)821,%&$4.(2.1,'+-1.4+21,$,0$2,&$2(7+<,K.(.%071.+,&)+%08&,8,

+%0)(D+7(.28,6$%&$'()%*$6,*)+-+.(/+010(,0)15($,5+,&)$9+)+0+3,8&$0&8.+0+, +,%+%01-(0+4+)(0+,

7+91'+-1.4+$.(/.(,4.(.2(, +, %&$4.(21,$,.21-83,(, 0$,5+,&$%/21'+>.$, 0)15(/$,8.(&)+21'+0+,

1G*(%.$%0,%0)8*08)(,')89071.1,4(21'.+?1,6/1'1,+'1.0+G?+)(.2(,&$2(7.$%0+,01,$0*/(.2(.2(,

84)$*(,+,&$%/21'+?(,&)1'-10.1,')89071.$,.16(0+7.1,&$2(71<,L+.1)6+2%*+,1H1*0+,%0)(019*$6(,

&()0.1)%*$6,$'.$%(,+.%0+08?+2(,&$/+0+>*1,7/(%0+3,6$%&$'()%*+;,%0)8*08)(,+,%8%0(7(,4.(.%071:

.1,4(21'.+?1,.(-1F8,%1,*($,&)1'87210,?21/$7+0$6,%&$4.(7(.2(,+,%845+2(.2(,6$%&$'()%*$6,

*)+-+.(/+010(,8,;)7(0%*$-,')89078<,M$)+%0+,$',0$6(,+-(0,F1,;)7(0%*+,6$%&$'()%071.+?+,8,

)1(/.$-,&$'8410.+90783,(/+,+,;)7(0%*$,')8907$,8,?21/+.+,*)$4,&$5$/29(.+,+-+'D,+,&1)?1&?+28,

;)7(0%*$6,6$%&$'()%07(,$'.$%.$,.216$78,*$.*8)1.0.$%0,.(,.(?+$.(/.$-3,18)$&%*$-,+,

%7210%*$-,0)D+908<

!",M$7>$,N8*('+.3,O<P,#$%&$'()%*+,*)+-+.(/+010,:,*)+-+.$/$9*(,$5+/21D2(3,Q)7(0%*+,/210$&+%,4(,*(4.1.$,

&)(7$,+,&)(*%8,@K(6)15A3,RS<,!TUV<3,SS!<,WJ,%08'+2+,X)D(7.$6,4(7$'(,4(,%0(0+%0+*8,@!UUYPRZ3,&)+)1'+/+P,

[$6+F:Q('D(/+F3,C$7$%1/A,$,&$*(4(01/2+-(,6$%&$'()%*$6,*)+-+.(/+010(,4(,&1)+$',$',R\\]<,'$,!UUS<,6$:

'+.1,8,$')1I1.28,&$2-(,*$.%0(0+)(,%1,'(,.(-,%1,$'6$7$),.(,&+0(.21,90$,21,6$%&$'()%*+,*)+-+.(/+010,>+.+,

7)/$,21'.$%0(7.+-3,.$,W*('(,08,$&F1.+08,'1G.+?+28,&$*89(-$,&)+-+21.+0+,8,&)(*%+,+,+4'7$2+0+,*(4.1.(,

'21/(,6$%&$'()%*$6,*)+-+.(/+010(3,%8%)1F1-$,%1,%,019*$F(-(<W

Page 24: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

24

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!"#$%&#'%&

!"#$%&'()*#+"#,-..-/"#!"#$%&%'#'(#&$#)*"&+#,'$#&-#.*/01'%'.-*)*.%/*'$"*.**#0&%12#3#4256278%&5913*#:%4&;'*#!"*#<"7=."

-"#$;>?2*#@"*#$38%?*#+"*#A(>82&(*#B"*#C;&;>D(>21()*#C"*#E1%>3F;G*#C"*#H&%5()*#I"*#H&;4%&*#+"*#@J%8(>;2*#E"*#K2125;J*#C"*#B;?3J()*#C"#,-..L/"#2#"1$3%0*'4'$#0*./%'#5-%3%'%',06"6'7*'suzbijanje*#E>M;>N;&5?(#'(&2#8"8"*#:%4&;'"

<"#$2J24>%*#+"*#BO%P*#0"#,!QQR/"#8#"$#"*96'3"%,6'%/.6&9%(*9%#/:'$399;&P2&9O7S;(>;T%>>"

="#$355T%>>*#H"#C"#,-..R/"#;3#/#,%3'3"%,6<'$6#$-6:'31-91"6'*/)'3#/9"#-&=#UO;#=9O#'(;>>(%J#VJ2'%J#W82>2T(G#A&(T;#B3&1;X"#E>1;59(4%9(2>5#%>8#Y2&;>5(G#B;&1(G;5"#0&(G;P%9;&O235;#A226;&5"

Z"#VJ(>(4*#@"*#VJ(>(4*#V"#,-..!/"#>6?1/*"#)/6'@/*/3%0&+6'$"%06.*"6*#U(5?%&%#ET6&;5*#:%4&;'"

["#S2&1%9()*#\"#,4J%1>(#3&;8>(?/#,-..-/"#A06B/%+'+*7/6/#('$"*.*"#@%5T;8(N%*#:%4&;'"

R"#S&1%95?(#JN;926(5#]%#?%]>;>2#6&%12#(#6&%?53*#S&1%95?2#38&3M;>N;#]%#?%]>;>;#]>%>259(#(#6&%?53*#!="*#-"#,-..R/*#:%4&;'*#,@%9;&(N%J#]%#^^"#5%1N;921%>N;#38&3M;>N%_#Gospodarski

+"%,%/*-%969'4'%7*7#.%'%'+*7/6/#$"*./%'#)(#.#"'1'A6$15-%3%'C".*9&+#0).

L"#H%J;'*#:"#,-..[/"#D#&$#)*"&+*'+*7/6/*')06-*'%7'$#)"1B0*'9"(#.*B+%E')"1F9*.*'%'."%06)-

nosnih papira*#:42T'()#`#6%&9>;&(#a#>%?J%8>(F912#(#(>b2&T%9(?%#8"2"2"*#:%4&;'"

Q"#H%93F()7+;&421()*# B"#!"%-#(' "*7,*9"*/01' +*7/6/%E' )06-*' (#&$#)*"&+#(' +"%,%/*-%969* $"6,*'%7,06/*,*'2*7/6/#('7*+#/**#S&1%95?(#JN;926(5#]%#?%]>;>2#6&%12#(#6&%?53*#!."*#-c.<"*#Z!<"7Z=Z"

!."#H25*#C"_#2*7/6/#$"*./*'#)(#.#"/#&9' 7*'+*7/6/*')06-*'(#&$#)*"&+#('+"%,%/*-%969**#S&1%95?(#JN;926(5#]%#?%]>;>2#6&%12#(#6&%?53*#12J"#R"*#-c.."*#<L!"7<QL"

!!"#d21&(>D;1()*#\"*#@(?3J()*#C"*#$29&()*#e"*#@%&()*#:"*#V2&N%>#$&;4;F*#@"*#f&J21()*#g"#,-..Z/"#!"#306/*'&%.6'6+#/#,%06'1'A6$15-%3%'C".*9&+#0'1'"*7)#5-01'GHHH=IJKKJ=*#,:%1&F>%#59378(N%/*#W?2>2T5?(#(>59(939#:%4&;'*#@(>(59%&5912#h>%>G(N%#i;63'J(?;#S&1%95?;*#:%4&;'"

!-"#@(J(12N;1()#H&3JN%G*#d"#,-..R/"#2#"1$3%0&+*'+*7/6/*')06-*'4'$"%+*7"#S&1%95?%#6&%1>%#&;1(N%*#&3N%>*#!.!"7!!."

!<"#K;J?;>*#C"#,-..-/"#White collar crime"#j_#@"#@%43(&;*#Y"#@2&4%>*#i"#i;(>;&#,;85"/_#UO;#fkb2&8 O%>8'22?#2b#G&(T(>2J24X"#B%4;*#d2>82>"

!="#K2125;J;G*#0"#Gospodarska kaznena djela. S&1%95?%#6&%1>%#&;1(N%*#E>M;>N;&5?(#'(&2#8"8"*#:%4&;'*#Zc.!"*#R!"7L["

!Z"#0%6;F*#C"#,!QL[/"#!"%."6)/*'+"%,%/*-%&9%+*:'iBj0#Bi#S&1%95?;*#:%4&;'"

!["#0%1(F()*#$"*#V&2]8%>()*#e"*#e;()*#0"#,-..R/"#2#,6/9*"'+*7/6/#('7*+#/*#a#EEE"#(]T(N;>N;>2#(#8263>N;>2#(]8%>N;*#K%&28>;#>21(>;*#:%4&;'"

!R"#B(>4;&*#@"*#H21D2#e3?%8(>*#E"*#A%N>;&#@&%21()*#E"#,-..-/"#2"%,%/#-#(%0*"#K%?J%8>(#]%128#VJ2'35#(#W83?%G(N5?27&;O%'(J(9%G(N5?(#b%?3J9;9#B1;3D(J(F9%#3#:%4&;'3*#:%4&;'"

!L"#e%>#C3X>;*#0;9&35*#A"*#0O;(Nbb;&*#@"#H3(NJ*#S%>5#V"*#e%>#C(N?#g&9O3&#UO"#S"*#$%??;&*#V"#,3&"/#,-..</"#L%/*/3%*-'%/.6&9%(*9%#/'#M'3"%,6:'l2Jb#d;4%J#03'J(5O;&5"

!Q"#l(JJ(%T5*#S2P%&8#W"# ,!QQR/"# N/.6&9%(*9%/('OE%96'8#--*"'8"%,6:';,5677-6,6/9' */)'Financial#Y&%38*#AO%&J;5#A"#UO2T%5"#03'J(5O;&#d"U"C"#B6&(>4h;J8*#EJJ(>2(5*#jBg"

-."#2*7/6/%'7*+#/=#KK#!!.cQR"*#!!!c.<"*#!.Zc.="*#R!c.["*#!!.c.R"

-!"#P96B*0/%'7*+#/=#KK#==cQ["*#-QcQQ"*#!-Qc.."*#!-<c.<"*#L-c.["

22. Q*+#/'#'#&%(1"*/01'$#9"*R%.*/0*'"*)/%+*'1'&-1B*01'&96B*0*'$#&-#)*.3*=#KK#L[c.L"

Page 25: Gospodarski kriminalitet u Kaznenom zakonu - modus operandi

!"

Ante Orlović: Gospodarski kriminalitet u KZPolic. sigur. (Zagreb), godina 18. (2009), broj 1, str. 1-25

!#$%Zakon o obveznim odnosima.%&&%!"'("$)%*+'(,$

24. !"#$%&$&'$()*+,)"%-.&/"0%1%$'*")%1&#$%)1%2,-1&$&#$*.'2,-13%&&-./%++'(($

!"$%!"#$%&$&'$()*+,)"%-.&4$5"(%$6&'*$($#$7"&.0&/"0%1%$'*")%.&#$%)1%2,-.&$&#$*.'2,-,3

&&-./%#'("$

26. !"#$%&$&*"8.%$)$59().3%&&%+(0'(1$

!1$%!"#$%&$&(*6$)"8#,:&5*.;(),:"3%&&%+++'0#$)%#*'00$)%++,'(#$)%+(1'(1$

2344567

!"#$%&'()*+,

ECONOMIC CRIME IN THE CRIMINAL CODE - MODUS OPERANDI (THE ECONO-

MIC ASPECT)

89:% 53;9<6% =6>:?7% >@;6<A3B:C% :DEF5@5;><@C% 5=<3;% ;9:% B<@B:E;% 5@A% B9565B;:6>C;>BC% <G% :B<@<4>B%

B6>4:$%H4:6I:@;% G<64C%<G% ;9>C% ;7E:%<G%B6>4:%56:%9:;:6<I:@:<3C)%5@A% >;%B5@%=:%3C:A% >@%5%J<6K)%

5C% ;9:%C;56;>@I%=5C>C% G<6% G36;9:6%B<@C>A:65;><@)% C9<J>@I% ;9:%C:E565;><@%<G% ;9:%:B<@<4>B%B6>4:C%

J9>B9%95L:%=::@%;5K:@%G6<4%;9:%;J<%6:F:L5@;%6:C<36B:C$%89:%53;9<6%I>L:C%9>C%<J@%B5;:I<6>M5;><@%

<G%%:B<@<4>B%B6>4:C%>@%;9:%N6>4>@5F%N<A:%5@A%9:%BF5CC>G7>@I%;9:4%5BB<6A>@I%;<%modus operandi.

89>C%5EE6<5B9%C3II:C;C%;95;%:B<@<4>B%B6>4:%>C%45@>G:C;:A%;96<3I9<3;%5%C:6>:C%<G%CE:B>OB%5B;><@C%

<G%;9:%E:6E:;65;<6C%<G%J9>B9%56:%:DEF>B>;F7%B<@;5>@:A%>@%;9:%5B;35F%@54:C%<G%B6>4>@5F%<GG:@B:C$%89>C%

B<@B:E;%:4=65B:C%;9:%@34:6<3C%;7E:C%<G%<GG:@B:C%J9>B9%J:%56:%G5B>@I%>@%5%A5>F7%J<6K%@54:F7%

5=3C:)%G653A)%G<6I:67)%=6>=:67)%9564G3F%B<@;65B;)%>@G6>@I:4:@;%<G%6>I9;C%<6%<=F>I5;><@C)%<6%5B;>@I%

@:IF>I:@;F7%>@%5%J57%;95;%;9:7%E6<L>A:%:B<@<4>B%B<@@<;5;><@C%5@A%A:CB6>E;><@C%<G%;9:%B<@;:@;C%<G%

C<4:%;7E>B5F%<GG:@B:C%<G% ;9:%5=<L:%4:@;><@:A%B5;:I<6>:C)%5@A%54<@I%<;9:6C% ;9:%OL:%:B<@<4>B%

B6>4:C%J9>B9%95L:%>@%;9:>6%@54:C%F>@I3>C;>B%B<@C;63B;><@%P>@%:B<@<4>B%<E:65;><@CP$%Q>@5FF7)%;9:%

53;9<6%C57C%;95;%:@A>@I%:B<@<4>B%B6>4>@5F>;7%>C%@<;%:@<3I9%6:C:56B9:A%E9:@<4:@<@%5@A%=:B53C:%

<G%;95;%5%CB>:@;>OB%5EE6<5B9%C9<3FA%=:%G<B3C:A%<@%6:C:56B9%A:O@>;><@C)%E9:@<4:@<F<I7)%:;><F<I7)%

A:;:B;><@%5@A%B<@C:R3:@B:C%<G%:B<@<4>B%B6>4:%5C%J:FF%5C%;9:%6:5B;><@%<G%C<B>:;7%;<J56AC%;<%;9>C%

@:I5;>L:%E9:@<4:@5$

Key words:%:B<@<4>B%B6>4:C)%modus operandi)%5=3C:)%G653A)%G<6I:67)%=6>=:67)%9564G3F%B<@;65B;)%

>@G6>@I:4:@;%<G%6>I9;C%<6%<=F>I5;><@C)%@<@%B<@CB>:@B:%;6:5;4:@;$