greet hofmans affaire

8/6/2019 Greet Hofmans Affaire

http://slidepdf.com/reader/full/greet-hofmans-affaire 1/3

- 1 -

De Greet Hofmans-Affaire

Der Spiegel of 13 June 1956:

« Zwischen Königin und Rasputin – Geheimnisse in Haus Oranien: Hollands Prinzgemahl Bernhard » (Tussen koningin en Rasputin - geheimen in het huis van

Oranje: Hollands prinsgemaal Bernhard)

In juni 1956 komen de jarenlange voor het pu- bliek geheim gehouden strubbelingen op pa-leis Soestdijk in de openbaarheid. De lont inhet kruitvat is een artikel in het Hamburgse

opinieblad Der Spiegel van 13 juni 1956 overde vermeende invloed van gebedsgenezersGreet Hofmans op koningin Juliana. Bron is,zo wordt aangenomen, prins Bernhard diesinds jaar en dag probeert om Hofmans uitSoestdijk en uit het leven van Juliana te ban-nen. Geruchten gaan dat Juliana gedwongen wordt af te treden, al dan niet op grond vangeestelijke ontoerekeningsvatbaarheid, tengunste van kroonprinses Beatrix. De crisis wordt bezworen en Juliana blijft aan. Ze isechter wel gedwongen Hofmans en enkele le-den van haar hofhouding, onder wie haar pri-

vé-secretaris Walraven van Heeckeren vanMolecaten, aan de kant te zetten.

De Hofmans-affaire is een staaltje van opge-legde zelfcensuur waar het de Nederlandsepers aangaat. Reeds in 1954 spreken de ver-zamelde hoofdredacteuren af dat ze radiostilte

in acht zullen nemen over de kwestie Hofmans en de roerselen op Soestdijk. Als medio 1956de bom barst, beloven de hoofdredacteuren premier Drees en de zijnen dat ze niets over dekwestie naar buiten zullen brengen. De buitenlandse pers doet dat wel.

Correspondenten Henk Kersting en Nel Slis van persbureau Associated Press (AP) seinen aande lopende band berichten door. H.A. (Henk) Lunshof wijdt enkele artikelen in Elseviers

Weekblad aan de zaak. In de avond van 11 oktober 1956 heeft hij een vertrouwelijk interview met Van Heeckeren van Molecaten bij hem thuis. Die weet dan al dat hij ontslag zal moetennemen. Volgens de secretaris van Juliana, die ook een Hofmans-adept is, zitten Bernhard enBeatrix in het complot om Juliana te laten aftreden. Zover na te gaan is dit interview niet doorLunshof gebruikt in zijn artikelen. [Bron: Persmuseum – aan hun website ontleend op 9 juli2009]



- 2 -

Geen gewone koningin

→ Juliana (1909-2004)

In wezen was prinses Juliana de ultieme hippie-koningin, en in geen enkel opzicht een

‘gewone’ vrouw. Haar koninginneschap was evenmin gewoon. Het was van meet af aan

een uiterst hachelijke onderneming, die culmineerde in een politieke en persoonlijke

tragedie van oud-Griekse proporties.

Door René Zwaap (27 maart 2004)

…Na de ondertekening van de soevereiniteitsover-

dracht van 27 december 1949, waarbij Nederland

eindelijk de Indonesische onafhankelijkheid erkent,

komt Juliana wederom met mooie retorische zinnen, passend bij de historische allure van de handeling:

“Niet langer staan wij gedeeltelijk tegenover elkaar.

Wij zijn nu naast elkaar gaan staan, hoezeer ook

geschonden en gescheurd en vol van littekens en

spijt.”

Inmiddels heeft de vorstin Greet Hofmans leren ken-

nen, een relatie die haar gedachtegoed over de wenselijkheden van de nieuwe tijd aanzienlijk

verdiept. Hofmans is veel méér dan alleen de helderhorende die wordt geconsulteerd om de

oogziekte van prinses Marijke te verhelpen. De relatie doet inderdaad denken aan die tussen

de laatste tsarina en Raspoetin: het wederzijds vertrouwen is even groot en ook de mystieke

component ontbreekt niet. Hofmans is een door het leven getekende vrouw, afkomstig uit deAmsterdamse arbeiderklasse. Via haar moeder is ze van jongs af aan geschoold in de mys-

teriënleer van Helena Blavatsky, Annie Besant en Jiddu Krishnamurti, kopstukken van het

theosofische denken, dat als uitgangspunt de versmelting van alle wereldreligies heeft. Op de

jaarlijkse Sterren-kampen in Ommen, waar de Indische goeroe Krishnamurti zijn boodschap

van universele vrede predikt, is Greet Hofmans in de jaren dertig trouw van de partij. In de

oorlog neemt ze deel aan het verzet, ze is onder meer actief in een lijn om joodse kinderen uit

de Hollandse Schouwburg in Amsterdam te bevrijden (een plaats waar Joden verzameld

werden vóór hun deportatie naar de concentratiekampen). Na de oorlog doet ze afstand van

alle aardse begeertes, en krijgt aan de lopende band ‘doorgevingen’ uit een andere dimensie.

Aan Friedrich Weinreb, met wie ze een innige vriendschap ontwikkelt, vertrouwt Hofmans

eens toe dat ze haar opzienbarende positie in het Nederland van de jaren vijftig niet aan zich-zelf te danken heeft:

«« Ik wil helemaal niet genezen; ik heb het alleen maar met de mensen te doen, ik leef

met hen mee. Maar medelijden heb ik nooit gehad. Wat is medelijden nu helemaal? En

hoe lang duurt het, hoe lang houdt het aan? Het vervluchtigt snel. Een mens kan niet

zoveel medelijden opbrengen. Maar ik merkte dat datgeen wat uit mijn mond kwam,

niet van mij kwam, het ging mijn verstand zelfs te boven, ook de taal zelf, dat was niet

ikzelf. Door Juliana kwam ik in aanraking met de hogere kringen, waar de mensen in

Amsterdam of Friesland niets van af weten. Die mensen hebben psychische problemen,

of problemen die te maken hebben met de hoge politiek, of economie. Van die terreinen

weet ik niets. Maar de antwoorden kwamen op precies dezelfde manier binnen (...) Ik

ben zelf, zoals u wilt, een slachtoffer van deze doorgevingen. Waarom ik weet ik ook

niet. Want ik ben noch bijzonder goed noch intelligent. »»



- 3 -

Ook Bernhard maakt gaarne gebruik van de doorgevingen van het medium Hofmans, zij het

vooral ter optimalisering van de prestaties van zijn Olympische springpaard “No no Nanette”.

In het geval van Juliana is er sprake van een kruisbestuiving. Door Greet Hofmans krijgt zij

de kracht om van haar ambt een missie te maken met mondiale allure. De speeches van

Juliana in de jaren vijftig getuigen van een soort bevrijdingstheologie avant la lettre, ze zijn

radicaal in hun afwijzing van het verleden en visionair in hun toekomstverwachtingen. Tot

een gehoor van Franse studenten spreekt ze in mei 1950 in Parijs:

«« Kijk niet te veel naar het verleden, al is het interessant om te leren hoe het niet te

doen. Beschouw het gerust als een boze droom. De voorafgaande geslachten, hoewel zij

ook waren bezield door de brandende wil de wereld te verbeteren, hebben gefaald,

omdat zij niet definitief ‹halt› hebben gezegd tegen de krachten der vernietiging. Dit te

doen is nu precies de taak van de tegenwoordige generatie. »»

Het vurig uitgedragen internationalisme van Juliana, dat niet beperkt bleef tot Europa alleen,

had een intensiteit die anderen pas decennia later, toen het globaliseringsvraagstuk zijn op-

wachting maakte, wisten te doorgronden. Haar vermaningen aan het adres van het Congres

van Afgevaardigden in Washington, waar ze Amerika vergeleek met het Romeinse Rijk, ge-

tuigden midden in de Koude Oorlog van grote moed. De Duitse Abendpost schreef: “Wij

zouden bijna onze republikeins-democratische deugden overboord werpen en monarchisten

worden (…) natuurlijk slechts voor een koninkrijk, waar dergelijke gedachten werkelijkheid

zouden worden.”

Die Amerikaanse reis luidt echter ook de val van de tandem Juliana-Hofmans in. Dagblad

“Het Parool” deelt de eerste klap uit:

«« In elke speech (van de vorstin) is met meer of minder nadruk gesproken over een

blijkbaar acuut geacht oorlogsgevaar, waartegenover dan op nogal duistere wijze een

beroep gedaan werd op begrippen, die herinneringen oproepen aan redevoeringen en

geschriften van Nehroe en Krishnamurti en van denkbeelden, die men bij pacifisten,

mensen van de ‘derde weg’ en bij sommige mystici pleegt aan te treffen. »»

Juliana was natuurlijk een voorstandster van de Derde Weg, zoals alle belangrijke leiders van

de Europese sociaal-democratie en de Amerikaanse president Clinton vier decennia later dat

ook zouden worden. Haar noodlot was dat van de pionier: ze was te vroeg, of beter: de ande-

ren kwamen te laat. Wat volgde was een interne paleiscoup, met medeweten van de politiek,

waarbij Juliana langzaam maar zeker in een opperst isolement werd gedreven, na aanvanke-

lijk de wens te hebben uitgesproken zich van Bernhard te laten scheiden. Die stap had in de

breekbare politieke verhoudingen van die tijd zeer zeker het einde van het instituut monarchie

betekend.

Dat Juliana uiteindelijk heeft afgezien van die fatale stap is het geheim dat ze meeneemt naar

haar laatste rustplaats in de Oranje-grafkelder van de Nieuwe Kerk in Delft. Zoals bekend

nam Juliana uiteindelijk op last van de regering afscheid van Greet Hofmans en iedereen in

de hofhouding die met haar sympathiseerde. Daarmee nam ze ook afscheid van haar meest

ambitieuze periode. Tegenover zijn biograaf Alden Hatch zou Bernhard later verklaren dat

Juliana in zijn ogen in die tien jaren met Greet Hofmans “gehersenspoeld” was. Geruchten

over een dreigende opname van Juliana in de Sint-Ursulakliniek zijn nooit bevestigd, maar

bleven hardnekkig verbonden aan het droeve relaas van de paleisoorlog die als “de Greet

Hofmans-affaire” de boeken zou ingaan.

greet hofmans affaire

Documents