grip op decentralisaties in het sociaal domein kapelle...het sociaal domein nu georganiseerd is en...
TRANSCRIPT
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
1
Gripopdecentralisaties
inhetsociaaldomein
Raadsversie1oktober2018tebesprekeninderaadsvergaderingvan20november2018
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Colofon
Uitgegevendoor: RekenkamerKapelle
Informatie:
E-mail: [email protected]
Datum: 1oktober2018
Status: Definitieveversie/Raadsversie
Versienummer: versie1.0
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
3
Inhoudsopgave. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VOORWOORD..........................................................................................5SAMENVATTING.......................................................................................61INLEIDING...........................................................................................12
1.1 INLEIDING..........................................................................................121.2 AANLEIDINGONDERZOEK......................................................................121.3 ONDERZOEKSDOELSTELLING...................................................................131.4 ONDERZOEKSVRAGEN...........................................................................131.5 ONDERZOEKSAANPAK...........................................................................141.6 AFBAKENINGVANHETONDERZOEK..........................................................141.7 LEESWIJZER........................................................................................14
2 DEFINITIES&KADERS.......................................................................152.1 INLEIDING..........................................................................................152.2 WETTELIJKEKADERS.............................................................................152.3 GEMEENTELIJKBELEIDSKADER................................................................16DEUITGANGSPUNTENBIJDEDECENTRALISATIES:..................................................182.4 NORMENKADER..................................................................................19
3 DECENTRALISATIESINDEPRAKTIJK...................................................213.1 INLEIDING..........................................................................................213.2 ACHTERGRONDENBIJBEVELANDSESAMENWERKINGINHETSOCIAALDOMEIN....213.3 BELANGRIJKSTESPELERSSOCIAALDOMEINOOSTERSCHELDEREGIO.................223.4 FINANCIËLEINVULLINGDECENTRALISATIESSOCIAALDOMEIN.........................273.5 ROLENPOSITIEVANDERAADBIJGEMEENSCHAPPELIJKEREGELINGEN..............273.6 EXTERNEONDERZOEKENGRDB..............................................................28
4 BEVINDINGEN&CONCLUSIES...........................................................314.1 INLEIDING..........................................................................................314.2 BEVINDINGENENCONCLUSIESPERGOVERNANCE-ASPECT..............................31
4.2.1 Organisatie..............................................................................314.2.2 Sturing.....................................................................................344.2.3 Beheersing...............................................................................394.2.4 Verantwoording.......................................................................434.2.5 Toezicht...................................................................................43
4.3 BEANTWOORDINGHOOFDVRAGEN...........................................................445 AANBEVELINGEN..............................................................................46
5.1 AANBEVELINGENREKENKAMERKAPELLE...................................................466 WEDERHOOR&NAWOORD..............................................................48
6.1 WEDERHOOR.....................................................................................48
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
4
6.2 NAWOORDREKENKAMER......................................................................66BIJLAGE1 AFKORTINGENLIJST.............................................................75BIJLAGE2 ACHTERGRONDEN“ZEEUWSMODEL”..................................76BIJLAGE3 LIJSTGEÏNTERVIEWDEPERSONEN.......................................80
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
5
Voorwoord
In dit rapport van de Rekenkamer Kapelle (verder te noemen rekenka-mer) wordt uiteengezet hoe de decentralisaties Participatiewet, Jeugd-wetenWMO2015binnendegemeenteKapelleinvullinghebbengekre-gen, zowel procesmatig als financieel, en in hoeverre de raadhierbij instaatishaarkaderstellendeencontrolerenderoluittevoeren.Inhetsociaaldomeinwordt toegewerktnaareenoverheiddieondersteu-ningenzorgbiedtwaardatnodigis.Deoverheiddoetdatdoorinsterkeremate dan voorheen aan te sluiten bij het zelfoplossend vermogen van desamenlevingendebehoeftevanmensenomzelfregietevoerenoverhunleven. De burger, zijn behoeften, mogelijkheden en directe leefomgevingstaan hierbij centraal. Dit vraagt om veranderingen in organisatie, cultuuren manieren van werken van de overheid en uitvoerende organisaties,waarbijinnovatieenpartnerschapkernbegrippenvormen.Om als raad onderbouwde keuzes te kunnenmaken is inzicht nodig inwateropdegemeente isafgekomen,welkedoelencentraalstaan,hoehetsociaaldomeinnugeorganiseerdisenhoedefinanciëngeregeldzijn.Ditrapportisopgesteldindeperiodeapril–september2018.Op13juliisdewederhoorversieingediendbijhetcollege.Op7septemberontvin-genwijhetwederhoorcommentaar.Dewederhoorreactievanhetcolle-geisintegraalopgenomeninditrapport.Wedankenhetambtelijkappa-raatenhetcollegevoordeuitgebreideengedetailleerdewederhoorrea-tie. Onze reactie op het wederhoor is transparant verwerkt in ons na-woord.Ineendegemeenteraadsvergaderingvan20november2018zullenwijhetrapporttoelichten.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
6
Samenvatting
InleidingDitrekenkameronderzoekgaatoverdedecentralisatiesbinnenhetsociaaldomein.HetonderzoekiseropgerichtnategaanhoededecentralisatiesvandeParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015bin-nendegemeenteKapelleinvullinghebbengekregen,zowelprocesmatigalsfinancieel,eninhoeverrederaadhierbijinstaatiszijnkaderstellendeencontrolerenderoluittevoeren.BovendienheeftdegemeenteKapelle indeperiode2016/2017geparticipeerd inhet landelijkeon-derzoekvandeAlgemeneRekenkamernaardeontwikkelingvanhetsociaaldomein.DerekenkamerKapelleheeftinhaaronderzoeknaardeinrichtingenwerkingvanhetsociaaldomeinhetonderzoekvandeAlgemeneRekenkamerbetrokken,maarisdieperingegaanopdespecifiekesituatiem.b.t.degovernanceinhetsociaaldomeininKapelle.Dedriehoofdvragenvoorditonderzoekzijn:
1. HoeisbinnendegemeenteKapelleinvullinggegevenaandetransitieentransformatievandeParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015?
2. Hoezietdefinanciëleinvullingvandezetransitieseruit?3. Inhoeverreisdegemeenteraadvoldoendeinpositiegebrachtomzijnkaderstellendeencon-
trolerenderolnaarbehorentevervullen,zowellokaalalsinregionaalverband?Enhoekande-zerolindetoekomstversterktworden?
Bijdebeantwoordingvandezeonderzoeksvragenzijndeelvragengeformuleerdenishetgovernancemo-deluitdeVZG-rapporten“Aandeslagmetgemeenschappelijkeregelingen(WerkgroepVerbondenPartij-en,VZG,2009)en“Aanpakvooreengoedesamenwerkingtussengemeentenengemeenschappelijkeregelingen,WerkgroepVerbondenPartijen,VZG,2015)alsnormenkadergebruikt.OokdeNotaVer-bondenPartijenKapelleisgebaseerdopdezetweeVZG-rapporten.
SituatieKapelleDeBevelandsegemeenten(Borsele,Goes,Kapelle,Noord-BevelandenReimerswaal)kenneneenlangehistorieophetgebiedvangemeentelijkesamenwerking.Deeerstevormhiervanwasdeop-richtingvanhetsamenwerkingsverbandWelzijnszorgOosterschelderegio(SVWO)in1980.Deelne-merswarendeBevelandsegemeenten,TholenenSchouwen-Duiveland.VervolgenshebbendevijfBe-velandsecollegesvanburgemeestersenwethouders(Kapelle,Reimerswaal,Borsele,Noord-BevelandenGoes)in2010eenintentieverklaringgetekendwaarinzijverklaardenmeetewerkenaanhetont-wikkelenvanvormenvan(verregaande)samenwerkingopdeindeintentieverklaringgenoemdetaakvelden(ICT,Brandweertaken,P&O,Facilitaireondersteuning,Handhaving,Belastingen,Milieu-takenenSocialezaken).HierisdegemeenschappelijkeregelingSamenwerkingDeBevelanden(GRDB)uitvoortgekomen.AnderebelangrijkespelersbinnenhetSociaalDomeinvandegemeente
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
7
Kapellezijno.a.deBetho,SMWO,GGDenCederhof.Eengrootdeelvandezeorganisatieszijnge-meenschappelijkeregelingen.SindsdedecentralisatiesvoertdegemeenteKapellenogeenbeperktaantalzakenbinnenhetSociaalDomeinzelfuit.Hetgaathieromo.a.Jeugd-enjongerenwerk,Preventiebeleidendeorganisatievannaschoolseactiviteiten(voorheenhetProjectDagarrangementen)enbeschermdwonen.Hetbetrefthierdusvooraltakenophetvoorliggendeveld1,welkevaninvloedzijnopdeuitkomsten/resultatenbinnenhetSociaalDomein.HetgrootstedeelvandewettelijketakenvangemeenteKapellebinnenhetsociaaldomeinwordtuitgevoerddoorgemeenschappelijkeregelingen.VoorwatbetreftdeParti-cipatiewetenWmowordtopregionaalniveau(o.a.GRDB,Betho,SWVO)samengewerkt,voordeJeugdwetopprovinciaalniveau(GGD,InkooporganisatieJeugdhulpZeeland).DegemeenteraadvanKapelleheeftinderaadsperiode2014-2018,n.a.v.deeerdergenoemdeVZG-rapporten,eenaantalaanpassingenindewerkwijzevanderaadingevoerdmetalsdoelderollenvanderaadinhetdualestelselteverstevigen.Hiervoorisdewerkgroep“WerkwijzeRaad”ingesteld.DezeheeftdeNotaVerbondenPartijenopgesteld,welkein2017doorderaadisvastgesteld.IndezenotawordthetonderscheidgemaakttusseneenGRvolgenshetcollegemodeleneenGRvol-genshetraads-encollegemodelHetverschiltussenbeidemodellenisdatbijhetcollegemodeldeGReenbevoegdheidisvanhetcollege,bijhetraads-encollegemodelisdeGReenbevoegdheidvanderaadencollege.Alsderaadgééndeelnemerisindegemeenschappelijkeregelinggeeftderaadhetcollegetoestemmingtothettreffenvaneengemeenschappelijkeregeling.Deraadheeftslechtseencontrolerenderoloverdeuitvoeringdoorhetcollegec.q.deburgemeester.GRDBendeBethozijnopgerichtalscollegemodel,GRSWVOiseenraads-encollegemodel.DekeuzevoorhetcollegemodelvoorGRDBligtvoordeRekenkamerinhetfeitdatdezeGRvanoorsprongbe-doeldisvoorgemeentelijkesamenwerkingophetgebiedvanbedrijfsvoeringstaken.Hoewel GRDB een frontoffice-functie heeft en GR SWVO in feite een backoffice-functie, is er eenoverlapophetgebiedvanbeleidsvoorbereiding.MetdevormingvandeafdelingWIZbinnenGRDzijndemeestebeleidsmedewerkersbelastmethetuitvoerendbeleidrondomSocialeZakenvandever-schillende gemeentehuizen overgegaan naar de afdelingWIZ. Hierdoor is de ambtelijke ondersteu-ningvandeportefeuillehoudersveruitgekleed.DeafdelingWIZ isdanookmeerdanalleenuitvoe-ring;zijstellenookbeleidop,waardoordetaakveldenvanSWVOenGRDBelkaardeelsoverlappen.EenfusievanGRDBenSWVOiseerdergeopperd,maarondertussenisdezegedachtelosgelaten.DeportefeuillehouderswordenmomenteelvooreengrootdeelondersteundengeadviseerddoordeGRDB.DoordeinvoeringvandemandmangementenDVO’sprobeertdegemeenteKapellemeergriptekrijgenopdeGR-en.
1Voorliggendveld:alhetgeorganiseerdeondersteunendeaanbodindegemeentedatvrijtoegankelijk
is.Erisgeenindicatieofbesluitvandegemeenteofhuisartsnodigomgebruiktekunnenmakenvan
dezeondersteuning.Hiervaltookdeondersteuningonderdiemenmetelkaaralsinwonersenals
vrijwilligersorganiseert.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
8
ConclusiesDeAlgemeneRekenkamerconcludeerdereedsdatvooreenkleinegemeentealsKapellehetsociaaldomeincomplex is ingericht.Doorde langehistorievan samenwerkingopdeBevelandenénde rolvandeProvincieZeeland(ZeeuwsModel)ereeningewikkeldbestuurlijklandschapisgegroeid,waar-doorgemeenteradeneenafwachtendehoudingzijngaanaannementenaanzienvangemeenschap-pelijkeregelingen.Ooklandelijkisereengevoeldatgemeenschappelijkeregelingende“vervanmijnbedshow”zijn.Besluitenwordengetraptgenomenenerkanalleenviaeenzienswijzealsraadgestuurdworden.DezegevoelenslevenookinKapelle.InKapellespeeltookmeedattweegroteGR-enzoalsGRDBendeBethobestuurdwordendoorhetcollegealscollege-model.RekenkamerKapelleisvanmeningdatdegemeenteradendoordekeuzevoorhetcollegemodelbijdezeGR-enop(extra)afstandzijnge-plaatst.HoeweldekeuzevooreencollegemodeltentijdevandeoprichtingvanGRDB(vóórdeinvoeringvandedecentralisaties’)voordehandliggendwasgezienhettakenpakket(vooralbedrijfsvoeringstaken),isdesituatiedoordetoevoegingvandeafdelingWIZvolgensderekenkamerveranderd.DaarnaastconcludeertderekenkamerdatdeKadernotaSociaalDomeinOosterschelderegionauwe-lijksconcretedoelenenindicatoren,opgestelddoordegemeenteraden,bevat.DezeKadernotagaatmeeroverhoemendetakenenverantwoordelijkhedenbinnenhetsociaaldomeinwilbeleggenenuitvoeren.Menkanhierbijnietsprekenvaneenstrategischkadervanderaad.OokwordenindeParagraafVerbondenPartijenvandebegrotingenjaarstukkenvandegemeenteKapellegeenprestatie-afsprakenopgenomen.HierdoorwordthetvoorderaadmoeilijkdeGR-en(viadeParagraafVerbondenPartijen)tecontrolerenopbehaalderesultaten.Dit leidt totdevolgende14conclusies. Inhoofdstuk4treftudebredereonderbouwingaanvandeconclusies.C1Hetbestuurlijk landschapbinnen (enbuiten!)het sociaaldomeinvandegemeenteKapelle iscomplex.Door samenwerkingenuit het verleden,oprichting nieuweGRDB, een veelvoud vanover-legplatformen en de rol van de provincie is er een ingewikkelde rol- en taakverdeling binnen hetsociaaldomeinindegemeenteKapelleontstaan.C2GRDBvoldoetnietaanhetnormenkaderVZG.DeRekenkamerKapelleconcludeertdatdeover-weginguithetrapportBerenschotoverdestructuurvanhetbestuurenportefeuillehouderopzeerkortetermijnterhandgenomenmoetworden.C3Beleidskaderszijnaanwezig.Notaverbondenpartijen,KadernotaSociaalDomeinOosterschelde-regio,RegionaleBeleidsnotaSociaalDomeinOosterschelderegio,onderliggendebeleidsplannen,ver-ordeningenetc.C4Kaderstellenderolvanderaadisbeperkt.DeKadernotaSociaalDomeinisgeennotametstrate-gischbeleidvangemeenteraden.Bijhetopstellenvandezekadernotaenregionalebeleidsnotahad-denSWVOenGRDBeenleidenderol,deradenzijnenkeld.m.v.informatieavondenhierbijbetrokkengeweest. C5Collegemodelzetraadop(extra)afstandvanGR.GRDBisontstaanuitdewensomgemeentelijkebedrijfsvoeringstakentebundelen.DoordedecentralisatievanhetSociaalDomeinisdeafdelingWIZdeeluitgaanmakenvanGRDB.DerekenkamerzietdeafdelingWIZnietalseenzuivereuitvoerings-organisatie,waardoorhetcollegemodelvoorditonderdeelvandeGRDBonsinziennietvoldoet.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
9
C6Erisnauwelijksstuurinformatievastgelegd.DekadernotaSociaalDomeinbevatgeenstuurin-formatie/geenstrategischekadersvanderaad.DoordatDVO’smetGRDBvanonvoldoendekwaliteitzijn(conclusieuitrapportBerenschot)ishethaastonmogelijkommetprestatie-indicatorentewer-ken.C7ParagraafverbondenPartijenvoldoetnietaanBBV-enVZG–normen.Erisgeen(structurele)informatieopgenomenm.b.t.prestatie-afsprakenenweerstandsvermogen.C8DoorhetgebruikvanhetcollegemodelbijGRDBenGRdeBethowordendemogelijkhedenvanderaadomtesturenentecontrolerenbeperkt.Degemeenteradenzijndoordekeuzevoorhetcol-legemodelbijdezeGR-enop(extra)afstandgeplaatst.C9TenaanzienvanbeleidsadviseringbestaatereenoverlaptussendetakenvanGRDBenSWVO.DoordatbijdevormingvandeafdelingWIZdeambtelijkeondersteuningvandeportefeuillehoudersverisuitgekleed,doetdeafdelingWIZindepraktijkmeerdanalleenuitvoering;zijstellenookbeleidop.HierdoorzijndetaakveldenvanSWVOenGRDBelkaardeelsgaanoverlappen.C10KapellezetinopdemandmanagementomgripopGR-entevergroten.TotnutoezijneralleenvoorGRDBDVO’sopgesteld,voordeoverigeGR-ennogniet.BovendienconcludeertBerenschotinhaarrapportdatdekwaliteitvandeDVO’smetGRDBvanonvoldoendekwaliteitzijn.RekenkamerKapelleconcludeertdathetdemandmanagementverderdoormoetvoeren.C11Informatievoorzieningrichtingraadisbeperkt.MonitorSociaalDomein:doorraadgeïnitieerd,maarondertussenalweergestopt(kostteteveeltijd/inspanning).Nuwordtinformatiem.b.t.sociaaldomeinopgenomeninbestuursrapportage.NieuwsbriefGR-en:alleenGRDBverstuurtopregelmati-gebasiseennieuwsbriefaanraadsleden.C12BijGRDBenGRdeBethokanderaadhetAB-lida.g.v.hetcollegemodelnietindividueelterverantwoordingroepen,alleenhetcollegeinzijngeheel.C13ParagraafVerbondenPartijengemeenteKapellevoldoetnietaandeVZG-norm.Indezepara-graafwordtgeeninformatiegegevenoverdeprestatie-afsprakenmetdeverschillendeGR-en.C14Decontrolerendeentoezichthoudenderolvanderaadisbeperkt.
AanbevelingenDerekenkamerbeveeltderaadaaneenmeeractievehoudingt.a.v.deGR-enaantenemen,middelsde Nota Verbonden Partijen Kapelle, strategische Kadernota Sociaal Domein, en de Paragraaf Ver-bondenPartijen.Ditallesbijvoorkeurafgestemdmetdegemeenteradenvandeoverigedeelnemen-degemeenten.HanteervoorGRDBeenstriktetoepassingvandeVZG-richtlijnenmaakgebruikvanhetVZG-model(ZeeuwsmodelGemeenschappelijkeRegeling).DezeaanbevelingisrecentelijkdoordeProvincieinhetrapportvandeCommissieExterneSpiegeling(#Hoedan)ookalonverkortherhaald.Pasvervol-gensdeNotaVerbondenPartijenKapellehieropaan.BijdeactualisatievandeKadernotaSociaalDomeinmoetdegemeenteraadvanKapellezichbewustzijnvanhetverschiltussenkadersvoorhetstrategischbeleidzoalsdoelen,indicatorenenbudgetten(optestellendoorderaad)enkadersvoorhetuitvoeringsbeleid(optestellendoordeGR).Eenstra-tegischbeleidskadervanderaaddientdebasis tezijnvoordedoorhetcollegeaf tesluitendienst-verleningsovereenkomsten(DVO’s)metdeverschillendeGR-en.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
10
Ookzouderaadhet instellenvanbegeleidingscommissiesofklankbordgroepenmoetenheroverwe-gen,mitsmeneenduidelijkbeeldheeftvandestrategischebeleidsuitgangspuntenenstuurindicato-renvanderaad.Ditleidttotdevolgende11aanbevelingen.Inhoofdstuk5treftudebrederecontextaanvandeaan-bevelingenA1HanteervoorGRDBeenstriktetoepassingvandeVZG-richtlijnenmaakgebruikvanhetVZG-model(ZeeuwsmodelGemeenschappelijkeRegeling).DezeaanbevelingisrecentelijkdoordePro-vincieinhetrapportvandeCommissieExterneSpiegeling(#Hoedan)ookalonverkortherhaald.A2PasdeNotaVerbondenPartijenKapellehieropaan.A3Neemhetstrevennaarminimaliserenvanhetaantaloverlegplatformenopinhetcoalitieakkoord.Ziehiervoordeaanbevelingenuithetrapport#Hoedan(CommissieExterneSpiegeling)omtrenthetOZO2endedoelstellingenvandeWerkgroepZeeuwsesamenwerkingsociaalDomeino.l.v.CeesvdBos.A4BijdeactualisatievandeKadernotaSociaalDomeinmoetdegemeenteraadvanKapellezichbe-wustzijnvanhetverschiltussenkadersvoorhetstrategischbeleidzoalsdoelen,indicatorenenbud-getten(optestellendoorderaad)enkadersvoorhetuitvoeringsbeleid(optestellendoordeGR).Derekenkamerbeveeltaaneenduidelijkescheidslijnhiertussenaantebrengen.A5ZetvaartachterdeprofessionaliseringvandemandmanagementbinnendegemeenteKapelle,enverbeteropdezemanierdekwaliteitvandeDVO’s.A6StelvooralleGR-eneenDVOop.A7ZorgdatindeDVO’sgoedeafsprakengemaaktwordenm.b.t.stuurinformatie(indicatoren),zodatdezedoorderaadgemonitordkunnenworden.A8DoordeVZGwordtaanbevolenomtewerkenmetnieuwsbrievenaandegemeenteraden.DeRe-kenkamerKapelleonderschrijftdezeaanbeveling.A9DecommissieExterneSpiegelingadviseertdeZeeuwsegemeenteradenzelfafsprakentemakenoverdemanierwaaropregionaleonderwerpenwordengeagendeerdenbesprokenindegemeente-raad.Griffiersdienenhierineentrekkendeenverbindenderoltespelen.Omdatraadsledenmeereffectieveinvloedkrijgenalsdatinallegemeentenopongeveerdezelfdemaniereniniedergevalophetzelfdetijdstipgebeurt,ishetaantebevelenomditregionaalaftestemmen.RekenkamerKapellesluitzichaanbijdezeaanbevelingenadviseertderaaddezeafsprakenvastteleggenindeNotaVer-bondenPartijen.A10VerbeterdeParagraafVerbondenPartijenconformBBV-enVZG-normen,doorookprestatie-afsprakenmetGR-en(indicatoren)eninformatieoverhetweerstandsvermogenvanGR-enindezeparagraafoptenemen.A11IndeVZGrichtlijnwordtgesprokenovereenbegeleidingscommissie.DeRekenkamergaateenstapverderenbeveeltnetzoalsbijGRVeiligheidsregioZeelandaaneenklankbordgroepintestellenvanraadsledeneneventueeldeskundigen.Ookdecommissieexternespiegelingheeftaanbevolen
2 OZO=OverlegZeeuwseOverheden
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
11
ombijgemeenschappelijkeregelingenraadsledeneenmeeractieveroltegevendoorhetinstellenvanregionaleadviescommissies,naarhetvoorbeeldvandeklankbordgroepdieinhetlevenisgeroe-penbijdeVRZ.IndenotaVerbondenPartijenvandegemeenteLeusdenheeftmengekozenvoorhetinstellenvanzogenaamde“rapporteurs”.RekenkamerKapellezietditalseengoedeaanvullingopdeeerdergenoemdeklankbordgroep.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
12
1Inleiding
1.1 Inleiding
HetRijkheeftdeafgelopenjarendetakenuitdeJeugdzorg,WmoenParticipatiewetaandegemeentenovergedragen.Daardooriserveelveranderd.Inwonersmoetenzelfredzaamzijnengemeentendoenvanuitdenieuwewetgevingmeereenberoepopdeeigenkracht(en)enhetnetwerkvandeinwoners.Gemeentenvoerendenieuwetakendichterbijhuninwonersuitenstaanvoordeuitdagingditgoedko-perendoelmatigertedoen.Ditrekenkameronderzoekgaatinophetverloopvandedecentralisatiesophetgebiedvanhetsoci-aaldomeinbinnendegemeenteKapelle,debelangrijkstespelersbinnenhetsociaaldomeinenderolenpositievandegemeenteraadinditveld.Defocusvanditrekenkameronderzoekligtdusopdegovernance-aspecten:organisatie;sturing;beheersing;verantwoordingentoezicht.
1.2 Aanleidingonderzoek
Derecentelijkedecentralisatiesinhetsocialedomeinnemeneengroterolinbinnendegemeenten,zowellandelijkalsbinnendegemeenteKapelle.Per1januari2015iseenaantalbelangrijkewetswij-zigingendoorgevoerd.AlsgevolghiervanzijnveelvandegemeentelijketakenophetgebiedvandeParticipatiewet, Jeugdwet en Wmo 2015 overgedragen aan gemeenschappelijke regelingen3. Ge-meenteradenvoelenzichhierdoorvaakopafstandgezetenhebbenhetgevoeldegripopdezeorga-nisatieskwijttezijn.OokinKapelleishetonderzoeksonderwerpdeafgelopenperiodedoormeerde-regemeenteraadsfractiesvoorgedragen.BovendienisindeNotaVerbondenPartijenKapelleopgenomendatdegemeenteKapelledeaanbe-velingvandeVZGtenaanzienvanrekenkameronderzoekenoverneemtenhetcollegeopdrachtheeftgegevenombinnendeVZGtewerkenaaneenconcreteafsprakenhierover,teneindevoorheteindevanderaadsperiode2014-2018tekomenmeteenvoorstelvoordecyclischeplanningvanrekenka-meronderzoekenbijgemeenschappelijkeregelingen.DaarnaastheeftdegemeenteKapelledeafgelopenperiode(2016-2017)geparticipeerdinhetlande-lijkeonderzoekvandeAlgemeneRekenkamernaardeontwikkelingvanhetsociaaldomein.Doelvanditmeerjarigeonderzoekisomlessen,knelpuntenensuccesfactorenmetbetrekkingtotdeinrichtingenwerkingvanhetsociaaldomeinnaarboventehalen.DeARheeftaangegevenderesultatenvanditonderzoekniettegebruikenomdegemeenteKapelletebeoordelen,maaromdeTweedeKamerenhetkabinettelatenzienwatdegevolgenvandezedecentralisatiesindepraktijkzijn.
3 StriktgenomengeldtditalleenvoordenieuwetakendieonderdeWmozijngebracht.Takenophet
gebiedvandeWmoenWswwareneerderalondergebrachtbijgemeenschappelijkeregelingen(SWVO,
DeBetho).VoorJeugdwettakenisin2014bepaalddatdaarvoorzouwordenaangeslotenbij
samenwerkingopprovinciaalniveau.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
13
De rekenkamerKapellewil inhaaronderzoeknaarde inrichtingenwerkingvanhet sociaaldomeinhetonderzoekvandeAlgemeneRekenkamerbetrekken,maarzaldieper ingaanopdespecifiekesi-tuatiem.b.t.degovernanceinhetsociaaldomeininKapelle.
1.3 Onderzoeksdoelstelling
HetonderzoekiseropgerichtnategaanhoededecentralisatiesParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015 binnen de gemeente Kapelle invulling heeft gekregen, zowel procesmatig als financieel, en inhoeverrederaadhierbijinstaatishaarkaderstellendeencontrolerenderoluittevoeren.
1.4 Onderzoeksvragen
Dedriehoofdvragenvoorditonderzoekzijn:
4. HoeisbinnendegemeenteKapelleinvullinggegevenaandetransitieentransformatievandeParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015?
5. Hoezietdefinanciëleinvullingvandezetransitieseruit?6. Inhoeverreisdegemeenteraadvoldoendeinpositiegebrachtomzijnkaderstellendeencon-
trolerenderolnaarbehorentevervullen,zowellokaalalsinregionaalverband?Enhoekande-zerolindetoekomstversterktworden?
Dezehoofdvragenzijnverdeeldintwaalfdeelvragengeordendvolgenshetgovernancemodel:
Organisatie
1. HoeziethetprocesvanmaatschappelijkeondersteuningophetgebiedvanParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015eruit?
2. Wiezijndespelers?Sturing
3. Zijndedoelgroepen(eneeneventueleoverlapdaartussen)inkaartgebracht?4. Watzijndesturings-encontrolerendemogelijkhedenvanderaadbijde3D-transities?5. Hoeishetprocesvankaderstellingtotnutoeverlopenenwelkerolspeeldedegemeente-
raaddaarbij?6. Welkesturingsmogelijkhedenheeftdegemeenteraadtenaanzienvandetransities,en‘aan
welkeknoppen’kanderaaddandraaien(metnameinhetkadervanbeleidsplan(nen),veror-deningen,budgetrecht/begroting)?
Beheersing7. Hoezijnderollen/takenverdeeldtussendezeverschillendespelers,maarookbinnendege-
meenteKapelle?8. Hoeisdelokaleenregionalesamenwerkingvormgegeven?9. HoelopendegeldstromentussenRijk,gemeenteenuitvoeringsorganisaties?10. Ishetduidelijkhoedekostenvoordirecteenindirectezorgzichtotelkaarverhouden?11. Hoeverlooptdekostentoedelingnaardegemeente?
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
14
Verantwoordingentoezicht12. Opwelkewijzeisderaadinstaatgesteldhaarcontrolerenderoloptimaaltevervullen?En
hoeheeftderaaddezerolvervuld?
1.5 Onderzoeksaanpak
Demethodevanonderzoekbestaatuitzesstappen:• Literatuurstudie.
• Richtinggevend gesprek: ter oriëntatie is een aantal verkennende gesprekken gevoerd met devoorditonderzoektoegewezencontactpersoon.
• Dossieronderzoek.
• Interviews: er zijn 8 interviews gehouden. Van de interviews is een verslag gemaakt, dat voorcommentaarisvoorgelegdaandegeïnterviewden.Indebijlageiseenlijstvandegeïnterviewdepersonenopgenomen.
• Rapportage:nacompleteringvandegegevensishetconceptrapportgeschreven.
• Wederhoor:DeconceptrapportageisvoorgelegdaanhetcollegevanB&W.HetcollegeheefteencommentaargeschrevendatalsbijlageistoegevoegdaanditrapportenopditcommentaarheeftdeRekenkamergereageerdmeteennawoord.
1.6 Afbakeningvanhetonderzoek
Ditonderzoekgaatvooraloverdegovernance,debeleidsmatigeenbestuurlijkekantm.b.t.detransi-tieentransformatiebinnenhetsociaaldomeinvoordegemeenteKapelle.Wegaanverdernietin-houdelijkinopdekwaliteitvandeuitvoeringvandeParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015.
1.7 Leeswijzer
Ditrapportbestaatuitvierhoofdstukken,naasthetwederhoorennawoord.Voorditinleidendehoofdstuk1heeftureedsdesamenvatting,conclusiesenaanbevelingenaangetroffen.Inhoofdstuk2staandekaderstelling,hetbeleidendebeleidsontwikkelingcentraal.Inhoofdstuk3wordtdeprak-tijkrondomonsonderzoeksonderwerpinbeeldgebrachteninhoofdstuk4wordendeonderzoeks-vragenpuntsgewijsbehandeldenaansluitenddebevindingenenconclusiesweergegeven.Inhoofd-stuk5wordendeaanbevelingenuiteengezet.
Zoalsgebruikelijksluitenweafmethetwederhoorvanhetcollegeenhetnawoordvanderekenka-mer.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
15
2 Definities&Kaders2.1 Inleiding
Metingangvan1januari2015kreegdegemeenteKapelletemakenmetdedecentralisatievandejeugdzorgopgrondvandeJeugdwet,deextramuraleAWBZ-takenwaaronderbegeleiding,dagbeste-dingenhetbeschermdwonenvoormensenmetpsychiatrischeproblemen,enhetsamenvoegenvanwerk-eninkomensgerelateerdewettenindenieuweParticipatiewet.Ditallesheeftindeafgelopenjarenvormgekregen.Per1januari2015zijndeJeugdwetendeWmo2015endeParticipatiewetookdaadwerkelijkinwer-kinggetreden.Hiermeeisdetransitiefaseafgerondenzijngemeententerechtgekomeninhetzoge-naamdetransformatieproces.Ditiseeninhoudelijkveranderingsprocesdatmoetleidentotmeerparticipatieenvergrotingvandeeigenkrachtvandeburger.Tevensmoetditleidentoteensnellereenmeerintegraleaanpakvansocialeproblematiek,liefstdichtbijhuis,meerslimmecombinatiesindeuitvoeringomechteresultatentebereiken,enhetvoorkomenvanzwarezorgindetweedelijn.Bovengenoemdestelselwijzigingenzijneropgerichtdat:
• mensensnellergeholpenwordenbijhunzorg-ofondersteuningsvragen;• mensenzorgenondersteuningkrijgendiezonauwmogelijkaansluitophunpersoonlijke
(thuis)situatie,mogelijkhedenennetwerk;• mensendieanderenzorgofhulp(willen)bieden,daarvooralleruimteensteunkrijgen;• deomvangendekostenvandeverzorgingsstaatbeperktworden.
Ditvraagtondermeerom:• hetandersorganiserenvandetoegangtotcollectiefgefinancierdezorgenondersteuning;• meersamenhanginhetaanbodvanzorg,jeugdhulpenondersteuning;
• meerenbeteresamenwerkingtussenprofessioneleenvrijwilligezorgverlenersenmantel-zorgers;
• passendeondersteuningvanmantelzorgersenzorgvrijwilligers;
• aansluitenbijdetalenten/mogelijkhedenvanmensenzonderevt.beperkingenuithetoogteverliezen;
• meerzorgdiensten,voorzieningenenhulpmiddelendiemenseninstaatstellenthuisteblij-venwonen;
• meerruimteenstimulansvoorzorginitiatievenvanparticulieren.IndithoofdstukzalingegaanwordenopdemanierwaaropzowellandelijkalsbinnendegemeenteKapelledezebeoogdeveranderingeninbeleidskaderszijnvastgelegd.
2.2 Wettelijkekaders
Hieronderzijninhetkortdebelangrijkstewettelijkekadersrondomdedecentralisatiessamengevat:
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
16
Wetmaatschappelijkeondersteuning2015In2007isdeWetmaatschappelijkondersteuning(Wmo)ontstaan.Daarzijnvanaf2015takenophetgebiedvanbegeleidingenondersteuningvanburgersenhetbeschermdwonenaantoegevoegd.Voordegemeentenbetekentditdatzijtemakenkrijgenmetnieuwedoelgroepen,zoalsbijvoorbeeldmensenvanuitdegeestelijkegezondheidszorg.DeWmo2015isvooralleinwonersvan18jaarenouderdiezorgen/ofondersteuningnodighebben.Dewetrichtzichopdatalleinwonerszelfredzaamzijnenkunnenparticiperenindemaatschappij.JeugdwetDeJeugdwetisvooralleinwonersjongerdan18jaar.MetdeinvoeringvandeJeugdwetgaandetakenovervanprovinciesnaardegemeenten.Anderenieuwetakenvoorgemeentenzijndegeslotenjeugdzorg(ookjeugdzorgplusgenoemd),dejeugd-geestelijkegezondheidszorg,dejeugdbeschermingendejeugdreclasseringendezorgvoorlichtverstandelijkgehandicaptejongeren.Eenanderenieu-weverantwoordelijkheidvoorgemeentenisafstemmingmethetonderwijsoverhetPassendOnder-wijs.ParticipatiewetDeParticipatiewetisvoorinwonersvanaf18jaardienietzelfstandiginvoldoendeinkomenkunnenvoorzien.DeParticipatiewetbundeltdriebestaanderegelingenoverwerkeninkomen.Dewetwerkenbijstand(WWB),dewetsocialewerkvoorziening(Wsw)eneendeelvandeWajong.DeWswblijftbestaanmaarvanaf1januari2015kanniemandmeerinstromenindeWsw.MensendievoorheeninaanmerkingzoudenkomenvoordeWswzijnvanaf2015aangewezenopdeParticipatiewet.OokdeWajongblijftbestaanmaarisvanaf2015alleennogtoegankelijkvoorjonggehandicaptendievolledigenduurzaamarbeidsongeschiktzijn.WetgemeenschappelijkeregelingenDeWetgemeenschappelijkeregelingen(Wgr)regeltvoorgemeenten,provinciesenwaterschappendesamenwerkinginpubliekrechtelijkeconstructies.Sinds1januari2015isdegewijzigdeWgrvankracht(Wgr2015).Eenbelangrijkewijzigingisdeversterkingvandecontrolerendepositievandegemeenteraadenhetalgemeenbestuur.Dewijzigingkangedeeltelijkgeplaatstwordeninhetlichtvandegeuitekritiekopdedemocratischelegitimatievangemeenschappelijkeregelingen.MetdewijzigingvandeWGRver-anderenvooralindeplanning-encontrolecycluseenaantalzaken.
2.3 Gemeentelijkbeleidskader
DegemeentenindeOosterschelderegiohebbeninaanloopnaardetransitiesophetgebiedvanwerkeninkomen,jeugdzorgenWmohunbestuurskracht,capaciteitenkwaliteitgebundeldomzichgeza-menlijkvoortebereidenopdeveranderingeninhetsociaaldomein.Ditheeftindeloopderjarengeresulteerdinverschillendekader-enbeleidsnota’s:KadernotasociaaldomeinOosterschelderegio(2014)Debasisvoordezekadernotazijneerdervastgesteldenota’svoorafzonderlijkedecentralisaties(bijv.UitgangspuntennotitieZeeuwsezorgvoorjeugd,ZeeuwstransitiearrangementenUitgangspunten-
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
17
voordeMaatschappelijkeOndersteuningindeOosterschelderegio).DezenotaisopgesteldbinnenhetProgrammaSociaalDomein,bestaandeuiteenaantalwerkgroepenonderleidingvanSWVO,hetSamenwerkingsverbandWelzijnszorgOosterschelderegio.Dezewerkgroepenhebbengesprokenmetcliëntenorganisaties,belangenorganisatiesengemeente-lijkeadviesraden.Ookzijnmaatschappelijkeorganisaties,zorgaanbiedersenonderwijsinstantiesdaarbijbetrokken.DenotageeftdekadersenuitgangspuntenaanwaarbinnendegemeentenindeOosterschelderegiodenieuwetaken(decentralisaties)uitwillenvoeren.Denotabiedtdekadersomtekomentotverde-reuitwerkingvandeverschillendebeleidsterreinen.Denotaschetsteenaantalontwikkelingen,maarneemthiergeenstandpuntoverin.Dezezijnnaderuitgewerktinbeleids-enuitvoeringsplannenwaarnabesluitvormingdoordeindividuelegemeentenkanplaatsvinden.Indekadernotastaandevolgendeuitgangspuntengenoemd:
• Deburgerstaatcentraal.Samenmetzijnsociaalnetwerkheefthijderegieoverdeonder-steuningendezorgdienodigis.
• Degemeenteheefteenregierolensteltdeinhoudelijkekadersenbudgettenvastwaarbin-nendeorganisatieskunnenopereren.
• Ondergemeentelijkeregiekrijgtdeprofessionalderuimte.Hijkanbeslissingennemenenre-sultatenboeken.Ookvormthijdetoegangtotzorgdienietvrijtoegankelijkis.
• Weorganiserenlokaalwatkanenregionaal,ofprovinciaalwatmoet,ofmeerwaardeheeft.DehuidigeKadernotaSociaalDomeinOosterschelderegioisin2014opgesteld,enismet1jaarver-lengdi.v.m.degemeenteraadsverkiezingen.Opditmomentwordt,samenmetdegemeenteraden,gewerktaaneennieuwe/geactualiseerdeKadernota.BeleidsnotaSociaalDomeinOosterschelderegio2015-2018Dezebeleidsnotagaatoverdeperiode2015totenmet2018eniseenuitwerkingvandeKadernotaSociaalDomeinOosterschelderegio.Indezenotawordtaangegevenwatmeninhetsociaaldomeinregionaalwilbereikenenhoemendatwildoen.Defocusindezenotaligtopdesamenhangtussendeverschillendetransities.Deoplossingenwordenzodichtmogelijkbijburgersgezocht.OmditterealiserenbundelendezevengemeentenindeOosterschelderegiohunkrachten.Maarwelopzo’nmanierdatervoldoenderuimteblijftvooreenlokalemaniervanwerken.Specifiekebeleidsinforma-tieoverjeugd,deWmoofdeParticipatiewetkrijgteenplekinafzonderlijkeparagrafenofbeleidsno-tities.Hoofdpunten:Metdeuitvoeringvanhetbeleidsplansociaaldomeinhebbendegemeentendevolgendemissie:
“IndeOosterschelderegiozijnburgerszelfredzaamenleverenzeeenwezenlijkebijdrageaandesamenleving.Maatschappelijkeorganisatiessluitenhundienstverleninggoedaanopdevraagvandeburger,zodatburgersmaximaalkunnenparticiperen.Desamenwerkingtussenmaatschappelijkeorganisaties,deoverheidenprivatepartijeniseffectiefenleidttottrans-formatieinhetsociaaldomein”.
Dezemissieisindebeleidsnotavertaaldindevolgendedoelstellingen:• inzettenopsignalering,preventieeninformelezorg
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
18
• zoveelmogelijktijdelijkeondersteuningeneenfocusopdeminstzwarezorg;• maatwerkindeondersteuning(juistevorm,plekenmoment);• kwaliteitstaatvoorop(efficiënteneffectief);• uitgavenblijvenbinnendebeschikbarebudgetten.
Deuitgangspuntenbijdedecentralisaties:
• Deburgerstaatcentraal• Ruimtevoordeprofessional• Degemeenteheeftderegie
Degemeentenwillenzichtbareeffectenbereikenmetdemissieendedoelstellingen.IndeOoster-schelderegiostrevenzijnaar:
• meervrijwilligers;
• mindergebruikvanpersoonsgebondenbudget(PGB)doordatdegewenstezorginnaturabe-schikbaaris;
• meermensenmeteenbaan;• minderarmoede;• mindersocialeuitsluiting;• minderjongerenindezwarezorg;• ouderendielangerzelfstandigblijvenwonen.
Onderliggendebeleidsnotities/paragrafengemeenteKapelle:
• KadernotaPreventiebeleidSociaalDomeingemeenteKapelle(2017)• BeleidsnotaParticipatiewetBevelandenenTholen• BeleidsplanWmogemeenteKapelle2015-2018• Beleidsplanjeugdhulp2015-2018gemeenteKapelle,"Kapellevoorelkaar”• RegionalenotagezondheidsbeleidOosterschelderegio2013-2016"Iedereeninbeweging”
metlokaleparagraaf"Kapelleinbeweging”.• JeugdnotagemeenteKapelle2011-2013• Handhavings-enafstemmingsverordeningParticipatiewet,IOAWenIOAZgemeente
Kapelle2015• VerordeningjeugdhulpgemeenteKapelle2015• Verordeningcliëntenparticipatie2015• Verordeningdeclaratiefonds2015• Verordeningindividueleinkomenstoeslag2015• Verordeningindividuelestudietoeslag2015• VerordeningRe-integratieenTegenprestatiegemeenteKapelle2015• VerordeningmaatschappelijkeondersteuninggemeenteKapelle2015
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
19
• VerordeningWetInburgering2015DaarnaastheeftdegemeenteraadKapelle,naaraanleidingvanhetVZG-rapportoverdeverbondenpartijen(‘Aanpakvooreengoedesamenwerkingtussengemeentenengemeenschappelijkeregelin-gen’,najaar2015),inmaart2016deWerkgroepWerkwijzeRaadverzochteenNotaVerbondenPartij-enoptestellen.Doordeaanwezigheidvanverschillendegemeenschappelijkeregelingenbinnenhetsociaaldomein,rekenenwijdezenotaooktothetgemeentelijkbeleidskader.KadernotaVerbondenPartijenKapelle(2017)Indezenotawordtbeschrevenopwelkemanierderaad(enhetcollege)omwilgaanmetdehuidigeentoekomstigeverbondenpartijen.Hetiseeninstrumentomderaadtepositionereninhaarkader-stellendeencontrolerendetaak.Degriffierkanmedeopgrondvandezenota,insamenspraakmetdeagendacommissieenhetcolle-ge,erzorgvoordragendatderaadoptimaalwordtgeïnformeerdmetbetrekkingtotverbondenpar-tijenendediverserollenzogoedmogelijkkanvervullen.ConformdelijndieuitgezetisinhetgenoemdeVZGrapportfocustdeNotaVerbondenPartijenzichmetnameopdeafsprakeneninformatieverstrekkingomtrentgemeenschappelijkeregelingen.Zoisindenotavastgestelddatderaadjaarlijksopeendrietalvastemomentendoorhetcollegegeïnfor-meerdwordttenaanzienvandestandvanzakenmetbetrekkingtotdeverbondenpartijen(enin-diennodighieroverbesluitenkannemen):
• jaarlijksinoktober/novemberviadeparagraafVerbondenPartijenindegemeentelijkebegroting(waarvandeinhoudgebondenisaandewettelijkeBBV-richtlijn);
• jaarlijksindecember/januari/februari:alsonderdeelvandevaststellingvandebudgettaireruimtevoordegemeentelijkekadernotawordto.a.deVZG-richtlijnvastgesteld;
• jaarlijksinmei/juni:bijdepresentatievandejaarstukkenendebegrotingenvandeGR’en.
2.4 Normenkader
Devolgenderapportendienenalsnormenkader:• Aandeslagmetgemeenschappelijkeregelingen,WerkgroepVerbondenPartijen,VZG,2009)
Eind2007heefthetVZG-bestuureenwerkgroepverbondenpartijeningesteld.HetVZG-bestuurheeftdezewerkgroepgevraagdomconcretevoorstellentedoendieleidentotverbe-teringindegovernancevanGemeenschappelijkeRegelingen.DewerkgroepheeftzichgerichtopdevijfaspectenvanGoodGovernance,tewetenorganisatie,sturing,beheersing,verant-woordingentoezicht.
• Aanpakvooreengoedesamenwerkingtussengemeentenengemeenschappelijkeregelingen,WerkgroepVerbondenPartijen,VZG,2015)Ditrapportvolgtheteerdererapport‘Aandeslagmetgemeenschappelijkeregelingen’op.HetVZG-bestuurvondhetin2014raadzaamomdatrapportteactualiseren.HetevaluerenvandeVZG-richtlijnwasookonderdeelvandeopdracht.Ditrapportheeftalsdoelomdeon-derlingesamenwerkingteverbeterenenderelatieteversterken,doorhetmakenvanheldere
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
20
samenwerkingsafsprakenwaarbijderollenvanzoweldeopdrachtgeveralsopdrachtnemerduidelijkzijnvastgelegd.
BeideVZG-rapportenzijndoordegemeenteraadvanKapellevastgesteld4waarbijdegedaneaanbevelin-genzijnovergenomen.Momenteelwordtgewerktaaneenactualisatievanhetrapportuit2015.Uitkom-stenhiervanwordenpasnadezomer2018verwacht.
4Op5april2016vastgesteld,opaanradenvanWerkgroepWerkwijzeRaadgemeenteKapelle.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
21
3 Decentralisatiesindepraktijk3.1 Inleiding
Voorafgaandaandedecentralisatieswareneralvervoor2015verschillendeontwikkelingengaandeinhetsocialedomeinopdeBevelanden.AandehandvaneendocumentenanalyseheeftdeReken-kamerKapellegetrachtdegeheleaanlooptotaandedecentralisatievanhetsociaaldomeininkaarttebrengen.HierbijhebbenwijookgebruikgemaaktvandeonderzoeksresultatenvandeAlgemeneRekenkamer.DeAlgemeneRekenkamerheeftin201612Nederlandsegemeenten–viahunrekenkamerofreken-kamercommissie-gevraagdmeetewerkenineenonderzoekophetgebiedvanhetSocialeDomein.GemeenteraadenB&WvanKapelleheeftvervolgens,doorhetontbrekenvaneenrekenkameropdatmoment-positiefopditverzoekgereageerd.Ditmeerjarigonderzoekiseind2016gestartenheefttotdoellandelijkknelpuntenensuccesfactorenmetbetrekkingtotdeinrichtingenwerkingvanhetsociaaldomeinnaarboventehalen.MetdezeonderzoeksresultatenwildeAlgemeneRekenkamerdeTweedeKamerenhetkabinetlatenzienwatdegevolgenvandedecentralisatiesindepraktijkzijnenwatzekunnendoenomtezorgendatgemeentenhuntaken,verantwoordelijkhedenenbevoegdhedenkunnenuitoefenen.VerderwildeAlgemeneRekenkamerdeTweedeKamerondersteunenindebesluitvormingovereventueletoe-komstigedecentralisaties.HetonderzoekisverdernietgebruiktomdegemeenteKapelletebeoorde-len.Op22mei2018zijndeonderzoeksresultatendoordeAlgemeneRekenkamertijdenseeninformeleraadsbijeenkomstaanderaadsledenvanKapellegepresenteerd.DeRekenkamerKapelleheeftinhaaronderzoekgebruikgemaaktvandeinformatiem.b.t.deinrichtingenwerkingvanhetsociaaldomein,welkeisopgenomenindedoordeARopgesteldemindmaps.
3.2 AchtergrondenbijBevelandsesamenwerkinginhetsociaaldomein
DeBevelandsesamenwerkingkenteenlangehistorie.Vanaf1979zijndeBevelandsegemeenteninwisselendesamenstelling,ookmetgemeentenvanbuitendeBevelanden,bezigmetsamenwerkinginuiteenlopendevormen:1980:oprichtingsamenwerkingsverbandWelzijnszorgOosterschelderegio(SVWO).Eerstevormvansamenwerkingophetgebiedvangemeentelijketaken.DeelnemerswarendeBevelandsegemeenten,TholenenSchouwen-Duiveland.2000:BestuurlijkPlatformDeBevelandenopgericht.HetBestuurlijkPlatformdeBevelandeniseenoverlegorgaanovereconomischeenruimtelijkeaangelegenhedenvandecollegesvanBurgemeester&WethoudersvandegemeentenBorsele,Goes,Kapelle,Noord-BevelandenReimerswaal.2001:uitgangspuntennotitieAdviesgroepeindmaart2001doorhetBestuurlijkPlatformdeBevelan-denvastgesteld.2002:“OntwikkelperspectiefvoorééndeBevelanden”:éénvandeconclusiesvandeAdviesgroepwasdateenevenwichtigeontwikkelingvanderegioalsgeheelgediendzouzijnmethetmiddelvaneenfusietussendevijfgemeenten.Zolanghiernoggeendraagvlakvoorwaseengemeenschappelij-keregelingtetreffenmetalsdoelregionaleaansturingenbesluitvorming.Hiernahebbenbesprekin-geneentijdlangindeijskastgestaan.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
22
2010:ondertekeningvaneenintentieverklaringdoordevijfBevelandsecollegesvanburgemeestersenwethouders(Kapelle,Reimerswaal,Borsele,Noord-BevelandenGoes). Hierinverklaardendedeelnemendegemeentenopeenproactievewijzetezullenmeewerkenaanhetontwikkelenvanvormenvan(verregaande)samenwerkingopdeindeintentieverklaringgenoemdetaakvelden(ICT,Brandweertaken,P&O,Facilitaireondersteuning,Handhaving,Belastingen,MilieutakenenSocialezaken).2011:conceptgemeenschappelijkeregelingSamenwerkingDeBevelanden(GRDB)opgesteld.2012:bestuursopdracht“SamenwerkingSocialeZaken”(vastgestelddoorAB/DBvandeGR(i.o.)).DoelhiervanwastoetewerkennaareengemeenschappelijkeafdelingWerk,InkomenenZorg(WIZ)metinbegripvandeWMO-voorzieningenvoordevierBevelandsegemeenten(Noord-BevelandhadzijnafdelingSocialeZakenalbijdegemeenteGoesondergebracht).2013:GRDBvastgesteldindecollegesmettoestemmingvanderaden(overdrachtvanbudgetbe-voegdheid).Indezegemeenschappelijkeregelingwasdeexacteinvullingvandebeoogdesamenwer-kingsgebiedennognietbeschreven.
3.3 BelangrijkstespelersSociaalDomeinOosterschelderegio
DeuitvoeringvandewettelijketakenvandegemeenteKapellebinnenhetsociaaldomeinwordenvooreenbelangrijkdeeluitgevoerddoorgemeenschappelijkeregelingen.OphettaakveldJeugdencomplexecasuïstiek(Buurtteam)ligtnogeendeelvandeuitvoeringbijdegemeentezelf.Daarnaastisdegemeentezelfverantwoordelijkvoorhetontwikkelenvaneengoedfunctionerendvoorliggendveld,eenbelangrijkonderdeelvandeWmo.DeverschillendeGR-enbinnendeOosterschelderegiobestaanuitverschillendesamenstellingenvangemeenten.Peronderdeelvanhetsociaaldomeinziethetspelersvelderalsvolgtuit:
Werk :GRDB/WIZ,Betho Inkomen :GRDB/WIZWmo :GRDB/WIZ,SWVO,Cederhof,SMWO,gemeentenJeugd :InkooporganisatieJeugd,SMWO,gemeentenGezondheidszorg :GGDZeeland
GemeenschappelijkeRegelingSamenwerkingdeBevelanden(GRDB)DegemeenschappelijkeregelingSamenwerkingDeBevelandenissinds20november2013vankracht.Op1januari2015zijnvanuitdevijfdeelnemendegemeenten–Borsele,Goes,Kapelle,NoordBevelandenReimerswaal–viertaakveldenonderdeGRDBgebracht.In2016werddoordecollegeseengewijzigdeGRvastgesteld,waarondervijftaakveldenvallen:(1)ICT,(2)informatievoorziening,(3)P&O,(4)salarisadministratie,en(5)werk,inkomenenzorg.Per1juli2017ishettaakveldInfor-matievoorzieningformeelinwerkinggetreden.DeGRDBwerktvoordegemeentenBorsele,Goes,Kapelle,Noord-BevelandenReimerswaalenbe-staatuit3afdelingen:ICT,P&OenWIZ.DeafdelingP&Obestaatuithetclusteradvies,gehuisvestinhetgemeentehuisKapelleenhetclusterPersoneels-enSalarisadministratie(PSA),gehuisvestinhetgemeentehuisNoord-BevelandinWissenkerke.DeafdelingICTbestaatuitdeclusterssysteembe-
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
23
heer,netwerkbeheer,databasebeheer,servicedeskenhetclusteradvies&projecten.DeafdelingICTisgehuisvestinhetstadskantoorvandegemeenteGoes.Daarnaastiserdeafdelinginformatievoor-zieningwelkeisgehuisvestinBorsele.DeafdelingWIZisgevestigdinhetStadskantoorinGoes.BijdeGRDBwerkenintotaalongeveer150fte. FormeelishetpersoneeluitdienstvandegemeentenenindienstvandeGRDBgegaan.DeGRDBwordtbestuurddooreenAlgemeenbestuureneenDagelijksbestuur.Totdedaadwerkelij-keinwerkingtredingvandeGRDBop1januari2015vormdendegemeentesecretarissenvande5Bevelandsegemeenteneendirectieraad.Dezedirectieraadhadalstaakomambtelijksturingtege-venaanhettrajectvandetotstandkomingeninwerkingtredingvandeGR.BijdefeitelijkeinwerkingtredingvandeGRop1januari2015,isdedirectieraadopgehoudentebe-staan,enomgevormdtotRegiegroep.Dezegeeftnamensdecollegesvandedeelnemendegemeen-teninhoudenvormaanhetopdrachtgeverschapvandewerkorganisatie.Hiervooriseenreglementvanordevastgesteld.DeRegiegroepvormtnietdedirectiefunctievanGRDB,maarlevertweldedi-recteur.Dedirecteurisbelastmetdedagelijkseleidingvanderegeling.Hetalgemeenbestuurbestaatuittienleden.VanuitiedereBevelandsegemeentewordtdeburge-meestereneenwethouderbenoemd.Hetalgemeenbestuurwordtondersteunddooréénvandegemeentesecretarissenvandedeelnemendegemeenten.Pertaakveldvansamenwerkingiseenver-antwoordelijkleidinggevendebenoemd.Verderwordtinderegelingdevervangingbijziekteenver-trekbepaald,evenalsdebevoegdhedenenverplichtingen.Hetdagelijksbestuurwordtgevormddoorde5burgemeesters.AlsvoorzittervanzowelhetAlge-meenbestuuralshetDagelijksbestuurfungeertdeburgemeestervandegemeenteGoestevensalsbestuurlijketrekkervandesamenwerkingDeBevelanden.Deambtelijkeondersteuningwordtinge-vulddoordegemeentesecretarisvanéénvandeandereBevelandsegemeenten.OpbasisvandezeafspraakwordtinhetAlgemeenbestuureninhetDagelijksbestuurgestemdopbasisvangewonemeerderheidvanstemmen.VoordeGRDBzijndriehoofddoelengeformuleerd:1.Hetoptimaliserenvandekwaliteitvandeteleverenproductenendiensten.2.Hetreducerenvandekostenvoordeteleverenproductenendiensten.3.Hetbiedenvancontinuïteitdoorhetverminderenvandeorganisatorischekwetsbaarheid.In2013isdeGRvastgesteldindecolleges,mettoestemmingvanderaden.In2015isdeGRinwer-kinggetredenmeteendelegatiebesluitwaarindebeschrijvingvandetaakveldenalsnogisopgeno-men.Ookisop01-01-2015hetpersoneelovergedragenaandeGR.MetdeinvoeringvandenieuwewetopGR-enisdeGRDBgeactualiseerd,waarbijhetdelegatiebesluitisgeïncorporeerdindenieuweGR-tekst.GRDB,afdelingWerk,Inkomen&Zorg(afdelingWIZ)Definanciëleopgavenwaardebetrokkengemeentendestijdsvoorstonden(economischecrisis)endegroteveranderingeninhetstelselvandesocialezekerheidwarendebelangrijksteaanleidingenomsamenwerkingtezoekenophetbeleidsterreinSocialeZaken.Hetdoelwasreductievankosten,hogerekwaliteitenverminderingvandekwetsbaarheid(vandeafzonderlijkegemeentelijkeafdelin-gen).Uitdeeerdergenoemdebestuursopdracht“SamenwerkingSocialeZaken”isinmei2013de“Vi-sieopdeafdelingWerk,InkomenenZorgG.R.deBevelanden”voortgekomen.Hierinwordtdevisie
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
24
vandeprojectgroepopdeinrichtingvanderegionaleafdelingWIZvoordegemeentenBorsele,Rei-merswaal,Kapelle,Noord-BevelandenGoesbeschreven.DehoofdtakenvandeafdelingWIZzijnteonderscheidennaar:1.Poortwachterfunctie2.Inkomensverstrekking3.Activering4.Zorg5.Handhaving.BijdeafdelingWIZkunneninwonersvandedeelnemendegemeententerechtvoorhetaanvragenvaneenbijstandsuitkering,tegemoetkomingenvoormensenmeteenlaaginkomenenmaatwerk-voorzieningenWMO.DeafdelingWIZisgevestigdinhetStadskantoorinGoes,heeftzo’n100fteindienstenbedientintotaalongeveer10.000cliënten.GemeenschappelijkeRegelingdeBetho(deBetho)DeBethoiseengemeenschappelijkeregelingvan6deelnemendegemeenten.HetBestuurvandeGRDeBethobestaatuithetAlgemeenBestuur,hetDagelijksBestuurendeVoorzitter.DeBethovoertnamensdegemeentenBorsele,Goes,Kapelle,Noord-Beveland,ReimerswaalenTho-lendeWetsocialewerkvoorziening(WSW)uit.DaarnaastverzorgtdeBethore-integratietrajectenvoormensendieaangewezenzijnopdeParticipatiewetendiverseandereregelingen.BijDeBethowerkenruim700medewerkers.Medevanwegedestopopdeinstroomindesocialewerkvoorzieningper2015isdeBethogenood-zaaktgeweestzichverderteontwikkelen,nl.toteenmensontwikkelbedrijfenaanbiedervanre-integratievoorzieningen.In2017zijndeonderdelentestentrainingenB-flexsamengevoegdopdelocatievandeBethoteGoesenomgedoopttotBethotrainingenontwikkeling(BTO).VerderisdeBethoeenbelangrijkepartnerindewerkgeversbenaderingdienodigisomgemeentelij-kedoelgroepenteplaatsenopbetaaldwerk.Beschutwerkenisper2017verplichtgesteld.Hetbeleidtenaanzienvanbeschutwerken(aanpassingvandeverordeningre-integratieentegenprestatie)isop1oktober2017ingegaan.DeuitvoeringvanbeschutwerkenligtbijdeBetho.GemeenschappelijkeRegelingSamenwerkingsverbandWelzijnszorgOosterschelderegio(SWVO)HetSamenwerkingsverbandWelzijnszorgOosterschelderegioverrichtbeleids-enuitvoeringstakenbinnenhetsociaaldomeinvoordegemeentenBorsele,Goes,Kapelle,Noord-Beveland,Reimerswaal,Schouwen-DuivelandenTholen.SWVOheefttottaakhetuitvoerenvanactiviteitenenhetkomentotbovengemeentelijkevoorzienin-genopdevolgendeterreinenvandewelzijnszorg:a.Algemeenmaatschappelijkwerk;b.Volwasseneneducatie,cultuureducatieenleerlingenvervoer;c.Wetmaatschappelijkeondersteuning;d.Gezondheidsbeleid;e.Kunstuitleen,bibliotheekwerk,jeugdbeleid.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
25
TakenSWVO:• Inkopenencontracterenvanzorg• Uitvoerenvancontractbeheer• Voerenvanonderhandelingenmetzorgaanbieders• Verzamelenvanbenodigdegegevenst.b.v.monitoringenverantwoording• BewakenvandeZeeuwsbredeafspraken• Optredenalsaanspreekpuntvoorzorgaanbiedersengemeenten
HetSWVOheefteenAlgemeenBestuurdatjaarlijksgemiddeldvijfkeerbijelkaarkomt.Hetsecreta-riaatsbureau,onderleidingvandeambtelijksecretaris,ondersteuntditbestuurbijdebeleids-enuitvoeringstaken.Debesluitvorminginhetbestuurwordtvoorbereidinambtelijkewerk-enproject-groepenvoordeverschillendethema’s.Hetmanagementoverleg,waarindehoofdenvandeafdelin-genwelzijnvandegemeentenzijnvertegenwoordigd,heefthierbijeencoördinerenderol.Ditover-legbereidtdeagendavoorhetABambtelijkvoor.HetsecretariaatvanhetSWVOondersteunthetbestuurlijkoverleg,hetmanagementoverlegendeambtelijkeoverleggen.DaarnaastheefthetsecretariaateentaakindeontwikkelingenuitvoeringvanbeleidnamensdesamenwerkendegemeentenindeOosterschelderegio.Voordeelopdrachtenwordenwerkgroepengebruiktdieonderverantwoordelijkheidvanhetambtelijkoverlegonderwer-penuitwerken.StichtingMaatschappelijkwerkenWelzijnOosterschelderegio(SMWO)DevijfgemeentenvandeBevelanden(Borsele,Goes,Kapelle,Noord-BevelandenReimerswaal)heb-benvoorhetAlgemeenmaatschappelijkWerk(AMW)eengezamenlijkcontractafgeslotenmetSMWO(StichtingMaatschappelijkwerkenWelzijnOosterschelderegio).Erwordencliëntgebondenureningekocht.Desamenwerkingsafsprakenenprestatieverwachtingenzijnoppapiergezeteneriseendienstenpakketsamengesteldmetbasisproductenenplusproducten.DoordeveleveranderingeninhetSociaalDomeinisdedrukophetAlgemeenMaatschappelijkWerk(AMW,uitgevoerddoorSMWOindeBevelandsegemeenten)delaatstejarentoegenomen.DezeontwikkelingenwarenaanleidingvoorSMWO,SWVOengemeentenommetelkaaringesprektegaanoverdetoekomstvanSMWO.Indeeerstehelftvan2017hebbenindatlichteenaantalontwik-kelsessiesplaatsgevonden,watheeftgeresulteerdineenontwikkelplan.Deresultatenhiervanzijnwaarmogelijkverwerktinhetsubsidiecontract2018.CederhofCederhofisdewerknaamvoordeStichtingOuderenzorgKapelle.Dezestichtingbestaatuitdriedochterondernemingen,waarvanéénorganisatieisgemaakt.Cederhofbestaatuitdriestichtingen:wonen,welzijnenzorg.Cederhofleverteengrootaantaldiensten,waaronder:ouderenzorg,tijdelijkeopnameendagverzor-ging.Ookwordencursussen,eenGrandCulinairCaféenandereactiviteitengeorganiseerd.Cederhofwerktmetruim225medewerkersen200vrijwilligers.CederhofheefteenRaadvanBestuureneenRaadvanToezicht.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
26
CederhofislidvanketenzorgZeelandenneemthieractiefaandeel.DaarnaastwerkenzemeteenaantalcollegazorgaanbiederssameninhetconsortiumZorgZekerZeeland.Oplokaalniveauisdesamenwerkingmetdiversepartijengeformaliseerdinhetbuurtteam(socialewijkteam),waarvanCederhofdeprocescoördinatievoertrichtingformeleeninformelehulpverleners.CederhofWelzijngeeftuitvoeringaanvoorliggendevoorzieningenvoorinwonersvan18jaarenou-der,zoalshetSteunpuntmantelzorg,Steunpuntvrijwilligerswerk,ouderenwerk,coördinatiesociaalwijkteam(buurtteam),informatieenadvies,educatieenactiviteitenindegemeenteKapelle.InkooporganisatieJeugdhulpZeelandDeInkooporganisatieJeugdhulpZeelandisopgerichtdoorde13gemeenteninZeelandenisonder-gebrachtbijdegemeenschappelijkeregelingGGDZeelandmeteeneigenbestuurlijkeaansturing.DeinkooporganisatiestaatzowelinhoudelijkalsorganisatorischlosvandeGGD.
Fig.1OrganogramInkooporganisatieJeugdhulpZeeland
Takenenrolvandeinkooporganisatie:
• Inkopenencontracterenvanjeugdzorg• Uitvoerenvancontractbeheer• Voerenvanonderhandelingenmetzorgaanbieders• Verzamelenvanbenodigdegegevenst.b.v.monitoringenverantwoording• BewakenvandeZeeuwsbredeafspraken• Optredenalsaanspreekpuntvoorzorgaanbiedersengemeenten
DezetakenzijnvastgelegdindeGemeenschappelijkeregelingGezondheidsdienstZeeland(GGD)enverderuitgewerktinhetinrichtingsplanInkooporganisatieJeugdhulpZeeland.Ditinrichtingsplanisvastgestelddoorde13Zeeuwsegemeenten.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
27
DaarnaastheeftgemeenteKapellebinnenhetsociaaldomeintemakenmeteenaantalspelersopprovinciaalniveau,zoalshetCollegeZorgenWelzijn,CZZorgkantoorZeelandenSabewa.VooreencompleetoverzichtvanspelersentakenkanmendemindmapsvandeAlgemeneRekenkamerraad-plegen.
3.4 FinanciëleinvullingdecentralisatiesSociaalDomein
HetRijksteltdemiddelenvoordegedecentraliseerdetakeninhetsociaaldomeinviaeenintegratie-uitkeringaangemeententerbeschikking.Deintegratie-uitkeringsociaaldomeinbestaatuitdemid-delendieper2015voordeuitvoeringvandeJeugdwetendeWMO(hetnieuwedeel)naargemeen-tenzijngegaanenuithetparticipatiebudgetzoalsdatper2015voordeParticipatiewetbeschikbaarisgekomen.Departicipatiemiddelenwerdentot2015aangemeentenbeschikbaargesteldviaeenspecifiekeuitkering.Hetvoornemenwasvoornoemdemiddelenviahetzgn.'deelfondssociaaldomein'aandegemeentenbeschikbaartestellen.Hetdeelfondszoueentijdelijke,bijzondereuitkeringsvariantbinnenhetge-meentefondszijn.Inseptember2014heeftdeministervanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrela-tiesditwetsvoorstelingetrokken.Beslotenisdemiddelenaandegemeententeverstrekkenindevormvaneenintegratie-uitkering.Hiermeezijndemiddelenvrijbesteedbaarvoordegemeenten.WelhebbenRijkenVNGafgesprokenomditgeldvoordeperiode2015-2018iniedergevalintezet-tenvoordeuitvoeringvandenieuwegedecentraliseerdetakeninhetsociaaldomein.HetbudgetvoordeWmowordtverdeeldoverallegemeenten.Eenuitzonderinghieropvormendebudgettenvoorbeschermdwonen,enhetbudgetvoordeAWBZ-takendiesamenhangenmetop-vang.Dezebudgettenwordenverdeeldoverdecentrumgemeenten,inditgevaldegemeenteVlissin-gen.
3.5 Rolenpositievanderaadbijgemeenschappelijkeregelingen
EengemeenschappelijkeregelingiseensamenwerkingsverbandtussengemeentenwaarbijdeGRtakenvoordegemeenteuitvoert.BijgemeenschappelijkeregelingendraagtdegemeenteraadtakenenbevoegdhedenoveraaneenGR.VoorgemeentenzijnGR-eneenverlengstukvanlokaalbestuur.Derolvanderaadbeperktzichhierdoortothetvaststellenvanbeleid,vaststellenvandebegrotingencontrolerenvanderealisatie.Deraadcontroleertookofdeovergedragentakengoedwordenuitgevoerd.Deuitvoeringvandezetakenligtbijhetbestuurvandegemeenschappelijkeregeling.IndeWgr2015isopgenomendatraden,collegesenburgemeestersafzonderlijkoftezamen,iedervoorzoverzijvoordeeigengemeentenbevoegdzijn,eengemeenschappelijkeregelingkunnentref-fenterbehartigingvanéénofmeerderebepaaldebelangenvandegemeente.DeraadsteltdebevoegdhedenenhettakenpakketvastvaneenGR,alsderaaddeelnemerisindegemeenschappelijkeregeling.InditgevalsprekenwevaneenGRvolgenshetraadsmodel(ofge-mengdemodel).Ookwijstderaadinditgevaldevertegenwoordigersinhetalgemeenbestuurvandegemeenschappelijkeregelingaan,enkanderaadbijhetnietfunctionerenvandevertegenwoor-digerdezevanzijnfunctieontslaan.BinnenhetraadsmodelishetABvandeGRverantwoordelijkvoordeinformatievoorzieningrichtinggemeenteraad.DegemeenteraadvanKapelleheeftinderaadsperiode2014-2018,n.a.v.deeerdergenoemdeVZG-rapporten,eenaantalaanpassingenindewerkwijzevanderaadingevoerdmetalsdoelderollenvanderaadinhetdualestelselteverstevigen.Hiervoorisdewerkgroep“WerkwijzeRaad”ingesteld.DezeheeftdeNotaVerbondenPartijenopgesteld,welkein2017doorderaadisvastgesteld.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
28
IndenotaVerbondenPartijenKapellewordthetonderscheidgemaakttusseneenGRvolgenshetcollegemodeleneenGRvolgenshetraads-encollegemodelHetverschiltussenbeidemodellenisdat:a)BijhetcollegemodelisdeGReenbevoegdheidvanhetcollege.Deportefeuillehouderisvanuithetcollegeaangewezen,dusderaadkanenkelhetcollegealsgeheelaanspreken,enkandeporte-feuillehoudernietontslaan.b)Bijhetraads-encollegemodelisdeGReenbevoegdheidvanderaadencollege.Deportefeuille-houderisdoorhetcollegevoorgedragenaanhetbestuurvandeGR,enderaadheefthiermeeinge-stemd.Deportefeuillehouderisdoorderaadaangewezen,dusderaadkandeportefeuillehouderindividueelaansprekenénontslaan.Alsderaadgééndeelnemerisindegemeenschappelijkeregelinggeeftderaadhetcollegetoestem-mingtothettreffenvaneengemeenschappelijkeregeling.Toestemmingkanalleenwordenonthou-denalshetinstrijdismethetrechtofhetalgemeenbelanginhetgedingis.Deraadheeftslechtseencontrolerenderoloverdeuitvoeringdoorhetcollegec.q.deburgemees-ter.InditgevalwordtgesprokenovereenGRvolgenshetcollegemodel.Ditbetekentdatalsderaadgeendeelnemeris,deraadooknietbetrokkenisbijdeinvullingvanhetopdrachtgeverschap.Deraadheeftgeenstemindebenoemingeneventueelontslagvanbestuursleden.Binnenhetcollege-modelishetlidvanhetalgemeenbestuur(wethouderen/ofburgemeester)viadeactieveinforma-tieplichtverantwoordelijkvoordeinformatievoorzieningrichtinggemeenteraad.BinnendegemeenteKapelle(enderestvandeBevelanden)zijnbeidemodellengebruikt.GRDBendeBethozijnopgerichtalscollegemodel,GRSWVOiseenraads-encollegemodel.DeraadheeftvolgensdeVZG-richtlijneniniedergevaldevolgendebevoegdheden:
• Vaststellenbegrotingvandegemeente;• Zienswijzeninbrengenoverconceptmeerjarenbeleidsplanenconceptbegrotingvan
degemeenschappelijkeregeling;• Controlerendetaak;• Rechtvaninformatie;• Motieenamendement.
3.6 ExterneonderzoekenGRDB
RecentelijkzijnbijGRDBeentweetalonderzoekenuitgevoerd,tewetenhetformatie-onderzoekaf-delingWIZvanBMCAdvies,enhetevaluatieonderzoekvanbureauBerenschot.DerekenkamerKa-pelleheeftdezerapportenbetrokkeninhaardocumentenanalyse.Beiderapportenwordenhieron-derkorttoegelicht.RapportBMCIn2014heeftBMCeenformatiecalculatieuitgevoerdvoordeafdelingWIZvanGRDB.Sinds2014hebbendiverseveranderingenplaatsgevondendiegevolgenhaddenvoordebenodigdeomvangvandepersonelebezetting,bijvoorbeelddetoenamevandeinstroomvanstatushoudersenhetRijksbe-leidrondomhetlangerzelfstandigwonenendesteedsouderwordendeinwoners,waardoorhetbestuurvandeGRin2016aanleidingzagomhetformatie-calculatiemodeluit2014teherijken.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
29
Daarnaastwildehetbestuurgraagopnieuwdethermometerindeorganisatiestekenomtebeoor-delenofdehuidigeformatienogaanslootbijdewerkzaamhedendieuitgevoerdwerden.DeonderzoeksresultatenzijngepresenteerdaanhetportefeuillehoudersoverlegWIZ.DaaruitisdevraaggeformuleerdomopbasisvandezeresultateneenPlanvanAanpakvoortebereiden.Medio2016heeftookhetDagelijksBestuurdeconclusiesvanhetexterneonderzoekgedeeldendaarmeedeopdrachtverstrektomineenPlanvanAanpakdeimplementatiehiervanuittewerken.KortdaarnaheefthetAlgemeenBestuurbeslotentotaanstellingvaneeninterimafdelingshoofdWIZ.Ditbesluitwasmedeingegevendoorlangdurigziekteverzuimvanenkeleleidinggevendenenbe-stuurlijkezorgoverdecontinuïteitenkwetsbaarheidvandemedewerkersenwerkzaamhedenvandeafdelingWIZ.HetinterimafdelingshoofdWIZheeftvervolgenshetPlanvanAanpakWIZopgesteld.Debelangrijksteaanbevelingenbetroffen:-HetherschikkenvandemultidisciplinaireteamstotspecifieketeamsvoordedisciplinesActivering,InkomenenZorg,-HetuitbreidenvanhettotaleaantalteamsbinnendeafdelingWIZvan5naar6teams(introductieTeamBeleidenKwaliteit).-VersterkingvanhetmanagementteamWIZ.Dehoofddoelstellingishetverbeterenvandekwaliteitvandetotaledienstverlening.Bovendienisdeverwachtingdatzoforsebesparingengerealiseerdkunnenworden,waardoordeverhogingvandestructureelgeraamdelastenin2019beperktblijft.RapportBerenschotInhetABvandeGRDBisafgesprokeneenevaluatietehoudenoverhetfunctionerenvandesamen-werkingsorganisatieinrelatietotdehoofddoelen.Indeperiodemeitotaugustus2017heeftbureauBerenschotzichoverdezevraaggebogen,meteenevaluatierapportalsuitkomst.Inditrapportwordteenantwoordgegevenopdedriehoofdvragenvanhetonderzoek:a)InwelkematezijndedriedoelstellingenvandeGRDBmedioapril2017gehaaldvoordeviertaak-veldendieonderdeGRDBzijngebracht,alsmedevoordeGRDBinzijngeheel(organisatie)?b)Welkeknelpuntenzijnerenwatbetekenendievoorhetvervolgvandesamenwerking?c)Maakeenvergelijkingtenopzichtevandesituatiewaarindevijfdeelnemersdetaakveldenafzon-derlijkwarenblijvenuitvoeren. Berenschotkomttotdeconclusiedatdegemeentennietallepuntenvanvooruitgangenknelpuntenpertaakveldindezelfdemateervaren,maardatzijallenpositiefzijnoverdematewaarindeGRDBinkortetijddetakenheeftingevuld.HetdraagvlakvoordeGRDBisdusgoed,maarzekernietonvoor-waardelijk.Berenschotzietvierdominantekwesties:
• Erisdevraagnaaraangepastedienstverleningmeteensterkenadrukopcouleurlocalevan-uitdedeelnemendegemeenten,entegelijkertijddevraagommeerharmonisatieensynergievanuitdeGRDB.
• Deverdereverbeteringvankwaliteitisweleenvoorwaardevoorhetbehoudvandraagvlak.• Deonderlinge(historische)verschilleningerichtheidopsamenwerkingzijnnietallemaalver-
dwenen.• EengedeeldbeeldovereentoekomstigeontwikkelingvandeGRDBontbreekt.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
30
InhetAB-besluitvan5september2017ishetbestaansrechtvanGRDBbenadruktenwordendeaan-bevelingenuithetrapportBerenschotovergenomen.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
31
4 Bevindingen&Conclusies4.1 Inleiding
Indithoofdstukzullenwijtrachtenaandehandvandedooronsuitgevoerdedocumentenanalyseeninterviewseenantwoordtegevenoponzeeerdergeformuleerdeonderzoeksvragen.Debevindingenvanditonderzoekverwerkenweindeantwoordenopdedeelvrageninonderstaandeparagraaf.Dezedeelvragen,onzebevindingendaaropendebijbehorendeconclusieszijngegroepeerdaandehandvande5aspectenvanGoodGovernance,zoalsgenoemdinhetVZG-rapport“Aandeslagmetgemeenschappelijkeregelingen”(2009),teweten:
• organisatie,• sturing,• beheersing,• verantwoording,en• toezicht.
Wesluitendithoofdstukafmeteeneindconclusieaandehandvandedriehoofdvragen.Deaanbeve-lingendiehieruitvolgenzullenwordenbesprokeninhoofdstuk5.
4.2 Bevindingenenconclusiespergovernance-aspect
4.2.1 Organisatie
HoeziethetprocesvanmaatschappelijkeondersteuningdoorgemeenteKapelleophetgebiedvanParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015eruit?(deelvraag1)VoorhetinbeeldbrengenvandestructuurvanhetSociaalDomeinvoordegemeenteKapellemakenwegebruikvandemindmapsdiedoordeAlgemeneRekenkamerzijnopgesteldinhetkadervanheteerdergenoemdelandelijkeonderzoeknaardeontwikkelingeninhetsociaaldomein.SindsdedecentralisatiesvoertdegemeenteKapellenogeenaantalzakenbinnenhetSociaalDomeinzelfuit.Hetgaathieromo.a.Jeugd-enjongerenwerk(lokaletoegangtotdejeugdhulp),hetgezond-heidsbeleid,preventiebeleid,onderwijsbeleid,organisatievannaschoolseactiviteitenenbeschermdwonen.
Fig.2TakenbinnenhetsociaaldomeinuitgevoerddoorgemeenteKapelle(Bron:AlgemeneReken-kamer).
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
32
Hetbetrefthierdusvooraltakenophetvoorliggendeveld5,welkevaninvloedzijnopdeuitkom-sten/resultatenbinnenhetSociaalDomein.HetgrootstedeelvandewettelijketakenvangemeenteKapellebinnenhetsociaaldomeinwordenuitgevoerddoorgemeenschappelijkeregelingen.
Letop:SWOVmoetzijnSWVO!
Fig.3TakenbinnensociaaldomeinuitgevoerddoorGR-en(Bron:AlgemeneRekenkamer)
5Voorliggendveld:alhetgeorganiseerdeondersteunendeaanbodindegemeentedatvrijtoegankelijkis.
Erisgeenindicatieofbesluitvandegemeenteofhuisartsnodigomgebruiktekunnenmakenvandeze
ondersteuning.Hiervaltookdeondersteuningonderdiemenmetelkaaralsinwonersenalsvrijwilligers
organiseert.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
33
VoorwatbetreftdeJeugdwetwordtdeinkoopvanjeugdzorguitgevoerddoorhetInkoopbu-reauJeugd.HetontwikkelenvanbeleidiseenverantwoordelijkheidvandegemeenteKapelle,alsookhetorganiserenvandetoegangtotdejeugdzorg.GemeenteKapelleheeftdetoegangtotjeugdzorgofandereuitvoeringsaspectenvandeJeugdwetnietbijdeafdelingWIZonder-gebracht,maarvoertdeze(grotendeels)zelfuit.InhetonderzoekkwamnaarvorendathetbeleidsveldJeugdzorgaltijdbuitendegemeentelijkesamenwerkingisgehoudenomdatdeCJG’svoorheenooknietbinnendeafdelingenSocialeZakenvielen.Ditisdusgeenbewustekeuzegeweest,maarvanuithetverledenzogegroeid.
Wiezijndespelers?(Deelvraag2)DebelangrijkstespelersbinnenhetsociaaldomeinvoorgemeenteKapellezijnhetSWVO,deafdelingWIZvanGRDB,GRdeBetho,Cederhof,SMWO,GGDZeelandendeInkooporganisatieJeugd.Zieookbeantwoordingvraag1.
Werk :GRDB/afdelingWIZ,Betho Inkomen :GRDB/afdelingWIZWmo :GRDB/afdelingWIZ,SWVO,Cederhof,SMWO,gemeentenJeugd :InkooporganisatieJeugd,SMWO,gemeentenGezondheidszorg :GGDZeeland,gemeenten
DaarnaastbestaatereengrootaantalverschillendeoverlegplatformenopZeeuwsniveau.Raadsle-denzijnnauwelijksopdehoogtevanhetbestaanervan,enwordenooknietopconsistentewijzegeïnformeerdoverinhoudenuitkomstenvandezeoverleggroepen.Ookisdestatuservaninveelgevallenonduidelijk.DedemocratischeinbrengvandegemeenteradenindeverschillendeZeeuwseoverlegplatformenisoverhetalgemeengenomengering.VerschillendecommissieshebbenzichgebogenoverdevraaghoeZeeuwseoverhedeninvullingge-venaanhuidigeentoekomstigemaatschappelijkeopgaven,hoedatkanwordenverbeterd,enwelkemaatregelengetroffenmoetenwordenomookindetoekomsteenkrachtigeendienstverlenendeoverheidtekunnenwaarborgen.VandevisitatiecommissieCalonin2011(dezesprakover‘hetZeeuwsemodel’,waarbijdeprovinciezicherghorizontaalofnaastdegemeenteninplaatsvanenigszinsopafstandofbovendegemeen-ten,enraaddehetprovinciebestuuraanhaarregierolweerkrachtigterhandtenemen),Tafelvan15in2013(éénbestuurZeeland),commissieBalkenendein2016(bestuurlijkeslagkrachtvanregionaleoverhedeninZeelandgering,resulteerdeininvesteringsprogramma“ZeelandinStroomversnelling”),endecommissieExterneSpiegeling(ingestelddoorGedeputeerdeStatenvanprovincieZeelandnaaraanleidingvandeaanbevelingenvandecommissieBalkenende).Dezesteldedatdeprovinciezichopwerptalshoedervanregionalebelangen,waardoorgemeentenzichhier(onbewust)minderver-antwoordelijkvoorvoelen.CommissieExterneSpiegelingheefthetadviesgegevendeTafelvan15omtevormenonderdewerknaamOverlegZeeuwseOverheden(OZO).Dezelaatstecommissieconcludeerdedateropbestuurlijkniveauveelonderlingesamenwerkingwordtgezocht,maardatopraadsniveautussenverschillendegemeentenhetvertrouwennietaltestevigis,doordatraadsledenvanverschillendegemeentenweinigonderlingcontactbuitenpartijlij-nenhebben.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
34
Daarnaasthebbenop1maart2016dewethoudersinhetCollegeZorgenWelzijn(CZW)dewerk-groepZeeuwsesamenwerkingSociaalDomein(onderleidingvanCeesvandeBos,wethouderge-meenteSchouwen-Duiveland)eenopdrachtgegevenomtekomentotverbeteringvandesamenwer-kingomhiermeeeeneindetemakenaaneensituatiemetteveelbestuurlijkeenambtelijkeoverleg-gen,metonvoldoendesturing,langebesluitvormingslijnenenteweinigsamenhang.Zievoorverdereachtergrondinformatiebijlage2.Hetrapport#HoedanvandecommissieExterneSpiegelingvermeldtdateropdiverseterreineneendominantievandeprovincieaanwezigis.DitzouvolgenshetrapportondervangenkunnenwordendoordebestuurlijkedruktetesanerenentekomentoteenOZO(OverlegZeeuwseOverheden).HetOZObestaatuitdrievertegenwoordigersnamensdeVZG,éénnamensdeprovincieenéénnamenshetwaterschap,meteenonafhankelijkevoorzitter.Decommissiesteltverdervoorominhoudelijkethema’steagendereninafzonderlijkeportefeuillhoudersoverleggen(PHO’s),waarbijdethema’suithetInterBestuurlijkProgrammaalsuitgangspuntgebruiktkunnenworden.ZoalsRapportBerenschotookvermeldzijnerrondGRDB30overlegplatformenactief.Ditzijninhetmerendeeloverleggenwaarindecollegesvertegenwoordigdzijn.Dooraldezeoverleggenstaatdegemeenteraadopachterstand.Decollegeledengevenwaarmogelijkactieveinformatiemaarderaadvoeltzichtochopafstandstaan.DeAlgemeneRekenkamerconcludeertdatvooreenkleinegemeentealsKapellehetsociaaldomeincomplexisingericht.ZijgevenaandatzijhetopmerkelijkvindendatgemeenteKapelleervoorheeftgekozeneendergelijkcomplexonderdeelvanhetSociaalDomeinalsdeJeugdwetzelfuittevoeren,enditnietheeftovergedragenaandeWIZ.DerekenkamerKapelleconcludeertdatdoordelangehistorievansamenwerkingopdeBevelandenénderolvandeProvincieZeeland(ZeeuwsModel)ereeningewikkeldbestuurlijklandschapisge-groeid,waardoorgemeenteradeneenafwachtendehoudingzijngaanaannementenaanzienvangemeenschappelijkeregelingen.Dehuidigeinrichtingvanhetsociaaldomeinlijkteerdereenge-groeidesituatiedaneenbewustekeuze.Conclusiet.a.v.organisatie:
C1Hetbestuurlijklandschapbinnen(enbuiten!)hetsociaaldomeinvandegemeenteKa-pelleiscomplex.Doorsamenwerkingenuithetverleden,oprichtingnieuweGRDB,eenveel-voudvanoverlegplatformenenderolvandeprovincieisereeningewikkelderol-entaak-verdelingbinnenhetsociaaldomeinindegemeenteKapelleontstaan.
4.2.2 Sturing
Welkesturingsmogelijkhedenheeftdegemeenteraadtenaanzienvandetransities,en‘aanwelkeknoppen’kanderaaddandraaien(metnameinhetkadervanbeleidsplan(nen),verordeningen,bud-getrecht/begroting)?(deelvraag3)Watzijndesturings-encontrolerendemogelijkhedenvanderaad?(deelvraag4)Deraadheeftdevolgendesturingsinstrumenten:
• KadernotaVerbondenPartijenKapelle• KadernotaSociaalDomeinOosterschelderegio
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
35
• Demandmanagement/DVO’s• Begrotingswijziging>zienswijzeraad
Deraadheeftdebeschikkingoverdevolgendecontrole-instrumenten:
• GemeentelijkeP&C-cyclusviaParagraafVerbondenPartijen• JaarstukkenGR-en
BinnendeP&C-cyclusleverendegemeenschappelijkeregelingenhunrapportagestegenwoordigoverhetalgemeentijdigaan.BegrotingenenjaarverslagenvanalleGR-enwordentezamenopspeci-aaldaarvoorbelegderaadsvergaderingenbehandeld.KwartaalrapportageswordeniederkwartaalaanderaadaangebodenviadeLijstIngekomenStukken,bijzonderhedenwordentoegelichtineenbegeleidendememo.VoorheenwerdhierbijookgebruiktgemaaktvandeMonitorSociaalDomein,eeninitiatiefvandeWerkgroepWerkwijzeRaad.DeraadervoervooraltenaanzienvandeJeugdwetechtereenbeperkteennietactueleinformatievoorziening.DitiséénvandevoornaamsteredenengeweestdatderaadhetgemeentelijkambtelijkapparaatdeopdrachtheeftgegevendeMonitorSociaalDomeinweerstoptezetten.Vanaf2017isinformatiem.b.t.hetsociaaldomeinverwerktinhetnieuweformatvandebestuursrapportage.Omderaadteinformerenwordenmomenteelbijdebesprekingvandekwartaalrapportagesdebe-langrijkstepuntendoordeportfeuillehouderineenmemomettoelichtingenbijbehorendecijfersbijdegriffieraangeleverd,waarnadoordeagendacommissiebepaaldwordtofdezeopdeagendage-plaatstwordt.GRDBinitieertregelmatigactieveinformatieavondenvoorraadsledenvandevijfgemeenten.Radenwordenbijdeinhoudbetrokken(voorbeeld:opstellenArmoedebeleid)endaarnaastviaP&C-rapportagesgeïnformeerdoverdevoortgang.ZowordenderadenviaeensideletterbijdeJaarreke-ning2017,welkeinmei2018gepresenteerdis,geïnformeerdoverdestandvanzakent.a.v.hetPlanvanaanpakWIZ.Daarnaastwordter3á4keerperjaareennieuwsbriefaanderaadsledenverstrekt6.OokSWVOorganiseertregelmatiginformatieavondenvoorraadsleden,enwerktaandeontwikkelingvaneendashboard.RaadsledenkunnenzichviadewebsitevanSWVOaanmeldenvoordenieuws-briefvanSWVO,welke1á2keerperjaarverschijnt.DoordeInkooporganisatieJeugdhulpZeelandwordtmomenteelookgewerktaaneendashboard.Ditisnaarverwachtingditnajaargereed.Momenteelzijndegemeentenvoorinzichtindeaantallenaf-hankelijkvandeinformatiediedeInkooporganisatiekanleverenwanneerditopgevraagdwordt.
6 Dezewordtdoordegriffierviadee-mailverzonden.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
36
InhettweederapportvanVZG(2015)wordtonderscheidgemaakttussenhetcollege-enhetraads-encollegemodel,waarbijoppag.16aangegevenwordtdatbijhetcollegemodelderaadnietbetrok-kenisbijdeinvullingvanhetopdrachtgeverschap.SWVOiseenGRvolgenshetraads-encollegemodel.Hetalgemeenbestuurvandegemeenschappe-lijkeregelingSWVOwordtgevormddoordeportefeuillehouderswelzijnindecollegesvanB&Wvandebetrokkengemeenten,hiertoeaangewezendoorderaadvanelkedeelnemendegemeente.GRDeBevelandeniseenregelingvolgenshetcollegemodel.Deraadheeftgeenstemindebenoe-mingvanhetAB.HetABenDBhebbenweleenactieveinformatieplichtnaarderaden.GRdeBethoisookeenGRvolgenshetcollegemodel.Degemeenteraadheeftdemocratischgezienbijhetcollege-modeldusminderinspraakdanbijeenGR-raadsmodel.BijdeoprichtingvanGRDBiseenbewustekeuzegemaaktvoorhetcollegemodeli.v.m.debedrijfsvoeringtakenvanGRDB.Ditwasnogvoordaterzichtwasopdeaankomendedecentralisaties.DeafdelingWIZismomenteelechtermeerdanal-leenbedrijfsvoeringdoordebeperktaanwezigebeleidsondersteuningopgemeentehuizen.Landelijkisereengevoeldatgemeenschappelijkeregelingende“vervanmijnbedshow”zijn.Be-sluitenwordengetraptgenomenenerkanalleenviaeenzienswijzealsraadgestuurdworden.DezegevoelenslevenookinKapelle.InKapellespeeltookmeedattweegroteGR-enzoalsGRDBendeBethobestuurdwordendoorhetcollegealscollege-model.DithoudtindatinformatievanuitdeGR-enviadeP&C-cyclusendeactieveinformatieplichtvanhetAB-lidvandeGR(ennietrechtstreeksvanuitdeGR)verstrektwordt.Ookbijoprichtingofstatutenwijzigingstaatdegemeenteraadmeeropafstand.IndetekstvandeGRDBisdeformatvandeVZGgebruikt,maarisergekozenvoordebenoemingvantweebestuursleden(burgemeesterenwethouder)inplaatsvanéén.DaarnaastiservoorwatbetreftdegemeenteKapellegeenprioriteitaandeportefeuillehouderSociaalDomeingegeven.OokisergebruikgemaaktvaneenregiegroepmeteenbelangrijkerolbinnendeGRDB.IndeformatvandeVZGwordtaanbevolenuitsluitendcollegeledeninhetbestuurvanGR-entebe-noemen.BovendienwordtinhetVZG-rapportnietgesprokenovereenregiegroep.BijdeaanpassingvandeGRDBin2015n.a.v.deaanpassingWgrishiergeenveranderinginaangebracht.InhetBerenschotrapportwordthetvolgendegeschreven:“EenDBmetportefeuillehoudersinplaatsvan(alleen)burgemeesterszoueeningrijpendebestuurlijkewijzigingbetekenen.Bijdeverde-reontwikkelingvandeGRiserzekerredennogeensnaardehuidigestructuurtekijkenendever-houdingportefeuillehouders-burgemeestersinhetDBnaderaftewegen”.Doorintezettenopdemandmanagementendienstverleningsovereenkomsten(DVO’s)kanderaadweermeersturendeencontrolerenderolpakken.DVO’smoetenhetantwoordvormenopdebe-hoeftevangemeenteraadaanmeersturingenprofessionalisering.VoorheenwasdeBegrotingGR–viahetinstrumentvanzienswijzen-eigenlijkhetenigesturingsinstrument.DeDVOisindebasishet-zelfdevoorallegemeenten,maareriswelmogelijkheidtotmaatwerk(couleurlocale).HetcollegesteltdeDVOopenvast.Zodraderaadbeschiktoverhaareigenstrategischebeleidskader(KadernotaSociaalDomein),kanhetcollegedezebijhetopstellenvandeDVO’salsleiddraadgebruikenenkanderaaddeDVO’shieraantoetsen.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
37
Hoeishetprocesvankaderstellingtotnutoeverlopenenwelkerolspeeldedegemeenteraaddaar-bij?(deelvraag5)
BijdetotstandkomingvandeKadernotaSociaalDomeinOosterschelderegio2014isnadrukkelijkge-kozenvooreengezamenlijkeintegraleaanpak,waarbijdedirecteurGRdeBevelandenendesecre-tarisSWVOambtelijkopdrachtgeverwaren.BestuurlijkopdrachtgeverwasdeStuurgroepDecentra-lisaties(namensGRSWVOenGRdeBevelanden,bestaandeuitdriewethouders).Radenzijnmiddelsinformatie-avondenbetrokkengeweestbijdetotstandkomingvandeKadernotaenderegionalebe-leidsnotaSociaalDomeinOosterschelderegio,enhebbenbeidenota’svastgesteld.VoordeactualisatievandeKader-enBeleidsnotaiseindjanuari2018eeninformatieavondgeorgani-seerdindeStenge,Heinkenszand,waarvoorderaden,cliëntenradenenadviesradenvandevijfge-meentenzijnuitgenodigd.Deuitkomstenvandezeavondzijngeëvalueerddooreenwerkgroepo.l.v.SWVO,waarinookbeleidsmedewerkersvangemeentenendeafdelingWIZzaten.Daarnaastisgesp-rokenmetbeleidsambtenarenenzorgaanbiedersuitdeOosterschelderegioenzijntrendsencijfersgeanalyseerd.Belangrijksteconclusievandezeevaluatie:detransitieisgelukt,transformatieisnuhethoofddoel.MomenteelwordtdoorbovengenoemdewerkgroepgewerktaaneenconceptKadernota,welkedezezomerdoorhetbestuurvanSWVOwordtbeoordeeld,waarnaditconceptnaarderadengezondenzalwordenendefinitiefgemaaktzalworden.Deinformatieavondrondomdetotstandko-ming/actualisatievandeKadernotawordendoorderaadsledenveelalervarenalseenrichtingsver-keervanuitdeSWVO.Verderiserweinigaandachtvoordestandpuntenvanderaad.Eengezamenlijkevoorbereidingvanderaadopdergelijkemomentenvaninbrengontbreekt.Ooktussendegemeenteradenvandever-schillendedeelnemendegemeenteniserweinigonderlingcontact.Opcollegeniveauzijnertalvanbestuurlijkeplatformen,maaropraadsniveauontbreektdatveelal.
Zijndedoelgroepen(eneeneventueleoverlapdaartussen)inkaartgebracht?(deelvraag4)In de kadernota Sociaal Domein Oosterschelderegio is aangegeven dat Scoop in 2014 een rapportover de bevolkingsontwikkeling en het gebruik van voorzieningen opgeleverd heeft. Hiervoor heeftScoopgegevensgebruiktvanbijvoorbeeldVektis,hetCIZ,hetCAKenhetCBS.Voorelkedecentralisa-tieheeft Scoopper kernofperwijkaangegevenhoeveelmenseneenbepaaldevoorzieninggebrui-ken. Ook schetst het instituut een beeld voor de gehele Oosterschelderegio.Met het rapport7vanScoop is een soort nulmetingper gemeenteopgesteld. Bedoelingwasomdaarmeehet beleidsplangoed aan te kunnen laten sluiten opwat er nodig is in gemeenten. Zowel in de Kadernota SociaalDomeinalsindeRegionaleBeleidsnotaisweinigterugtevindenm.b.t.deomvangensamenstellingvandeverschillendedoelgroepen.
7TransitiesinKapelleInformatienotitie,januari2014
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
38
Conclusiest.a.v.sturing:
• C2GRDBvoldoetnietaanhetnormenkaderVZGRekenkamerKapelleconcludeertdatdeoverweginguithetrapportBerenschotoverdestructuurvanhetbestuurenportefeuillehouderopzeerkortetermijnterhandgenomenmoetworden.
• C3BeleidskaderszijnaanwezigNotaverbondenpartijen,KadernotaSociaalDomeinOosterschelderegio,RegionaleBeleids-notaSociaalDomeinOosterschelderegio,onderliggendebeleidsplannen,verordeningenetc.
• C4KaderstellenderolvanderaadisbeperktDeKadernotaSociaalDomeinisgeennotametstrategischbeleidvangemeenteraden.BijhetopstellenvandezekadernotaenregionalebeleidsnotahaddenSWVOenGRDBeenleidenderol,deradenzijnenkeld.m.v.informatieavondenhierbijbetrokkengeweest.
• C5Collegemodelzetraadop(extra)afstandvanGRGRDBisontstaanuitdewensomgemeentelijkebedrijfsvoeringstakentebundelen.DoordedecentralisatievanhetSociaalDomeinisdeafdelingWIZdeeluitgaanmakenvanGRDB.DerekenkamerzietdeafdelingWIZnietalseenzuivereuitvoeringsorganisatie,waardoorhetcol-legemodelvoorditonderdeelvandeGRDBonsinziennietvoldoet.
• C6Erisnauwelijksstuurinformatievastgelegd
Ø KadernotaSociaalDomeinbevatgeenstuurinformatie/geenstrategischekadersvanderaad
Ø DoordatDVO’smetGRDBvanonvoldoendekwaliteitzijn(conclusieuitrapportBeren-schot)ishethaastonmogelijkommetprestatie-indicatorentewerken.
• C7ParagraafverbondenPartijenvoldoetnietaanBBV-enVZG–normenØ Erisgeen(structurele)informatieopgenomenm.b.t.prestatie-afsprakenenweerstands-
vermogen.
• C8DoorhetgebruikvanhetcollegemodelbijGRDBenGRdeBethowordendemogelijkhe-denvanderaadomtesturenentecontrolerenbeperkt.Ø DegemeenteradenzijndoordekeuzevoorhetcollegemodelbijdezeGR-enop(extra)af-
standgeplaatst.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
39
4.2.3 Beheersing
Hoezijnderollen/takenverdeeldtussendezeverschillendespelers,maarooktussendegemeenten?(ziedeelvraag6)
TakenGR-enzijnvastgelegdinGR-teksten.VoordeGR-engeldtdathetinprincipeuitvoeringsorgani-satieszijn,maarinzekeremateookbeleidopstellen.
VoorwatbetreftGRDBkanhetDBvandeGRgevraagdenongevraagdhetbestuurvandedeelne-mendegemeentenadviserenoverhettevoerenbeleidophetterreinvanwerk,inkomen,socialezekerheid,minimabeleid,zorgendeontwikkelingenopdelokale/regionalearbeidsmarkt.Hetdage-lijksbestuurvandeGRadviseerthetbestuurvandedeelnemendegemeenteniniedergevaltenaan-zienvandegemeenschappelijkeregelingdeBethoinhetkadervandeuitvoeringvandeWetsocialewerkvoorziening(Wsw)enParticipatiewet.
IndetekstvandeGRSWVOistenaanzienvandetaakverdelingo.a.hetvolgendeopgenomen:Deregelingisgetroffenmethetoogopdevolgendebelangen:a.derealiseringvandegezamenlijkebeleidsvoorbereiding,besluitvormingenbeleidsuitvoeringophetterreinvandewelzijnszorg;b.hetbevorderenvandeonderlingeafstemmingvanbeleidvandedeelnemersovervoorzieningenenaangelegenhedenophetterreinvandewelzijnszorg,andersdanbedoeldondera.HoewelGRDBeenfrontoffice-functieheeftenGRSWVOinfeiteeenbackoffice-functie,isereenoverlapophetgebiedvanbeleidsvoorbereiding.DitiseerderinderekenkamerbriefRegio-taxi/LeerlingenvervoergemeenteKapellegeconstateerd8.BijdeoprichtingvandeafdelingWIZheefthetSWVO,datnooiteenechteloketfunctieheeftgehad(meergerichtopinkoopenbackofficefunctie),geenbezwaargemaakttegenhetsamenvoegenvandegemeentelijkelokettentotéénfrontofficebijdeafdelingWIZ.Welzijnmetdevormingvandeafde-lingWIZdebeleidsmedewerkersbelastmethetuitvoerendbeleidrondomSocialeZakenvandever-schillendegemeentehuizenovergegaannaardeafdelingWIZ,waardoordeambtelijkeondersteuningvandeportefeuillehoudersisuitgekleed.DeafdelingWIZisdanookmeerdanalleenuitvoering;zijstellenookbeleidop,waardoordetaakveldenvanSWVOenGRDBelkaardeelsoverlappen.
8DeRekenkamerheeftinhaaronderzoekRegiotaxi/Leerlingenvervoer(2017)hetvolgendeopgemerkt:
• ErbestaateenoverlaptussendetakenvanGRdeBevelandenenGRSWVOophetgebiedvanWmo
(beleidsvoorbereiding).
• DeinvullingvandebestuursfunctiesbijdeGRdeBevelandenenGRSWVOkomtnietovereenmetde
taakveldenvandeverschillendewethoudersbinnenhetcollegevandegemeenteKapelle.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
40
OmdatGRDBvooraleeninitiatiefisgeweestvandeburgemeestersendeportefeuillehoudershierweiniginvloedophebbengehad,iserweleenperiodegeweestmeteenhoop“bestuurlijkgedoe”overderolenpositievanGRDBendievanhetSWVO.MetnamedegemeenteGoeszagindietijdeencentrumfunctievoorzichzelfweggelegdensteldedanookeenfusievanGRDBenSWVOvoor.Ondertussenisdezegedachtelosgelaten.
GemeenteKapelleismomenteelbezigomteinvestereninkennisophetgebiedvanregievoeringenopdrachtgeverschap(demandmanagement)ophetgemeentehuis,omviaDVO’sdeGR-enbeteraantekunnensturen.IneersteinstantiewerdendeDVO’sdoordeafdelingshoofdenvandeGRDBopge-steld.AangezienDVO’sdebasiszijnvoordejaarplannenvanGRDB,kwamditinfeiteneerophetkeurenvaneigenvlees.Viadeverdereprofessionaliseringvandemandmanagementbinnenhetamb-telijkapparaatvanKapelleishetdebedoelingdatdeDVO’sopgesteldwordendoordegemeentezelf.DeRegiegroepgaatvooraloverdebedrijfsvoeringsaspectenbinnendeorganisatie.Hierinhebbendegemeentesecretarissenendirectieledenplaats.DeRegiegroepvormtnietdedirectiefunctievanGRDB,maarlevertweldedirecteur.Dedirecteurisbelastmetdedagelijkseleidingvanderegeling.Hetportefeuillehoudersoverleg(POHO)wordtviahetdeelnemersoverleg(voorheencontactperso-nenoverleg,ambtelijkevertegenwoordigersvanuitgemeentehuizen)beleidsinhoudelijkgeïnformeerdoverdegangvanzakenbijGRDB/WIZ.HetportefeuillehoudersoverlegisbijGRDBvrijzwaaringezet,omdathetDBgeheeluitburgemeestersbestaat,enbesluitendusdoorburgemeestersgenomenworden.Dezebesluitenmogenalleenon-derbouwdafwijkenvanhetadviesvanhetPOHO.HetDBwordtingelichtoverhetadviesvandepor-tefeuillehoudersmeteenaldannietakkoordgevenopeenambtelijkadvies.Hierbijzijndeafzonder-lijkeargumentenofstandpuntenvandeverschillendeportefeuillehoudersnietinzichtelijk.
Hoeisdelokaleenregionalesamenwerkingvormgegeven?(deelvraag7)
DevijfBevelandsegemeentenBorseleGoes,Kapelle,Noord-BevelandenReimerswaalhebbeneenlangehistorievansamenwerking,zowelopbestuurlijkalsopambtelijkvlak.Momenteelwerkendevijfgemeentenmetelkaarsamenin31verbanden.Quaintergemeentelijkesamenwerkingzijnzijhetsterkstgerichtopelkaar,waarbijSchouwen-Duiveland(30verbanden)enTholen(29verbanden)invrijwelallegevallenaangehaaktzijn.
Kapelle Borsele Goes Reimerswaal Noord-Beveland
Tholen Schouwen-Duiveland
GRDB X X X X X
SWVO X X X X X X X
Betho X X X X X X
GGD/Inkooporga-nisatieJeugd
X X X X X X X
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
41
Aansturingviadienstverleningsovereenkomsten(DVO’s)DeDVO’sdiewordengeslotenmetGRDBwordenvertaaldinjaarplannen.Inhetjaarverslagwordtverantwoordingafgelegdoverdatgenewatinhetjaarplanisopgenomen.DezeDVO’smoetenhetantwoordvormenopdebehoeftevangemeenteraadaanmeersturingenprofessionalisering.Voor-heenwasdeBegrotingGR–viahetinstrumentvanzienswijzen-eigenlijkhetenigesturingsinstru-ment.DeDVOisindebasishetzelfdevoorallegemeenten,maareriswelmogelijkheidtotmaatwerk(couleurlocale).GRDBwordtdusd.m.v.DVO’saangestuurddoordecollegesvandedeelnemendegemeenten,SWVOenBetho(nog)niet.DeBethoissindsdeomvormingeninhetsociaaldomeineenzuiveruitvoerendeorganisatiegeworden.GRDBisdeinhoudelijkeopdrachtgevervandeBetho.Bestuurlijkopdrachtge-verszijndegemeenten,maaraangeziendezewethoudersvooreengrootdeelookinhetbestuurvanGRDBzitten,ishiereenduidelijkeoverlap.
CouleurLocaleIndeRegionaleBeleidsnotaSociaalDomeinisopgenomendaterbinnendesamenwerkingruimteblijftvoorelkegemeenteomaantesluitenbijdespecifieke,lokalesituatie,oftewel“couleurlocale”.BinnendeOosterschelderegiowordtdustussendedeelnemende7gemeentengetrachthetbeleidzoveelmogelijkopelkaaraftestemmen.Voorbeeldenvancouleurlocale:devakantieweek,hetar-moedebeleidenhetSociaalTeam.InhetbeginvandeGRverliepdeuitvoeringvanditgemeentespe-cifiekebeleidnogalstroef,maardoorverbeteringindesamenwerkingverlooptditnubeter.OpditmomentwordtgewerktaanverdereharmonisatievoorstellenvoorGRDB,omdatvasthoudenaandecouleurlocalevolgensGRDBdeefficiëntievoordelendietebehalenzijnindewegstaan.DitwordtookonderschreveninhetrapportBerenschot.
HoelopendegeldstromentussenRijk,gemeentenenuitvoeringsorganisaties?(deelvraag8)
HetRijksteltdemiddelenvoordegedecentraliseerdetakeninhetsociaaldomeinviaeenintegratie-uitkeringaangemeententerbeschikking.Deintegratie-uitkeringsociaaldomeinbestaatuitdemid-delendieper2015voordeuitvoeringvandeJeugdwetendeWMO(hetnieuwedeel)naargemeen-tenzijngegaanenuithetparticipatiebudgetzoalsdatper2015voordeParticipatiewetbeschikbaarisgekomen.Departicipatiemiddelenwerdentot2015aangemeentenbeschikbaargesteldviaeenspecifiekeuitkering.Vanaf2015wordendemiddelenaandegemeententeverstrektindevormvaneenintegratie-uitkering.Hiermeezijndemiddelenvrijbesteedbaarvoordegemeenten.WelhebbenRijkenVNGafgesprokenomditgeldvoordeperiode2015-2018iniedergevalintezettenvoordeuitvoeringvandenieuwegedecentraliseerdetakeninhetsociaaldomein.BudgettenvoorGRDB(vanuitIntegratie-uitkeringGemeentefonds)zijnnietovergedragenvanuitdegemeenten.Welisper01-01-2018deautomatischebevoorschottingo.b.v.hetUitvoeringsplanWIZgeregeld.Hetisaandeportefeuillehouderomtebeslissenofn.a.v.hetUitvoeringsplandegemeen-tebegrotingaangepastdientteworden.OokvoordeBethogeldtdatbudgettenvandegemeentennietovergedragenzijn.DestijdsisdoordekwartiermakervandeWIZvoorgesteldomdefinanciëlestromenvanuitdegemeenten(WSW-budgetten)viadeWIZtelatenlopen,maarhierwarendegemeentebesturenoptegen.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
42
SWVOwordtbevoorschotdoordegemeentenenverzorgtvervolgensdebetalingenaanzorgaanbie-ders.IndebegrotingvanGRDBstaatwelkebijdrageelkegemeenteverschuldigdisvoordeuitvoeringvandetakenvanderegeling.CederhofWelzijnontvingin2017eensubsidievan€247.000.InhetkomenderekenkameronderzoeknaarsubsidieverstrekkingdoorgemeenteKapellezalhiernaderopingegaanworden.
Ishetduidelijkhoedekostenvoordirecteenindirectezorgzichtotelkaarverhouden?(deelvraag9)IndebegrotingenjaarstukkenvandegemeenteKapellewordtbinnenhetProgrammaSociaalDo-meingeenonderscheidgemaakttussendirecteenindirectezorg.WelisindeparagraafVerbondenPartijeneenoverzichtgegevenvandegemeentelijkebijdrageperGR.ViadebegrotingenenJaarre-keningenvandeGR-enzoumeneendeelvandeindirectekostenkunnenbepalen/benaderenaandehandvandeinformatiediewordtgegevenm.b.t.deoverheadkosten.ZozijnvoorbijvoorbeeldSWVOdezekostenterugtevindenindebegrotingenjaarstukkenonderhetprogrammaSecretariaatkosten,welkeopgesplitstzijnpergemeente.VoorGRDBzijndeoverheadkostenterugtevindenindebijlageKostenplaatsenWIZ/P&O/ICT/DirectievandeJaarrekening.DerekenkamerKapellewijsthierbijopdeNotitieVerbondenPartijenvandeCommissieBBV(oktober2016),waarinbepalingenenrichtlijnenzijnopgenoment.a.v.derapportagevanoverheadkosten,zoweldoorgemeentenalsGR-en.DezezijnvoorGR-eninwerkinggetredenmetingangvanhetbe-grotingsjaar2018.AangezienindezeBBV-richtlijnenonderscheidgemaaktwordttussenGR-enmettakenindelegatie(zoalsWmo)enGR-enmetmedewerkersindienstdiealléénoverheadtakenvoordedeelnemersuitvoeren(o.a.financiëleadministratie,P&C,treasuryenICT),voorzietderekenkamerKapelledatuitvoeringvandezerichtlijneninhetgevalvanGRDBingewikkeldis.Hoeverlooptdekostentoedelingnaargemeenten?(deelvraag10)DekostentoedelingvanGR-ennaardegemeentenverlooptperGRverschillend.IndebegrotingvanSWVOwordtaangegevendenaarramingdoorelkegemeenteverschuldigdebij-drageindekostenvanhetsecretariaat.Terberekeningvandegemeentelijkebijdragenwordendesecretariaatskostentoegerekendnaardevoorzieningenenactiviteitenvolgenseenjaarlijksvasttestellenverdeelsleutel,welkedeeluitmaaktvandeontwerp-begroting.Dezewordtberekendopbasisvanhetaantalinwonersvandegemeentenop1januarivanhetjaar,voorafgaandaanhetjaarwaar-voordebijdrageisverschuldigd.VoorwatbetreftGRDBisinderegelingopgenomendatindebegrotingstaatwelkebijdrageelkegemeenteverschuldigdisvoordeuitvoeringvandetakenvanderegeling.HoedezebijdragewordtberekendstaatnietindetekstvandeGRvermeld.IndebegrotingvanGRDBstaatvermelddatdebijdragenwordentoegerekendopbasisvandeformatievandedeelnemendegemeenten,eenvastbedrag,hetaantaluitkeringsgerechtigdenenhetWmo-budget.Conclusiest.a.v.beheersing:
• C9TenaanzienvanbeleidsadviseringbestaatereenoverlaptussendetakenvanGRDBenSWVO
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
43
DoordatbijdevormingvandeafdelingWIZdeambtelijkeondersteuningvandeportefeuille-houdersverisuitgekleed,doetdeafdelingWIZindepraktijkmeerdanalleenuitvoering;zijstellenookbeleidop.HierdoorzijndetaakveldenvanSWVOenGRDBelkaardeelsgaanoverlappen.
• C10KapellezetinopdemandmanagementomgripopGR-entevergrotenTotnutoezijneralleenvoorGRDBDVO’sopgesteld,voordeoverigeGR-ennogniet.Boven-dienconcludeertBerenschotinhaarrapportdatdekwaliteitvandeDVO’smetGRDBvanon-voldoendekwaliteitzijn.RekenkamerKapelleconcludeertdathetdemandmanagementver-derdoormoetvoeren.
• C11InformatievoorzieningrichtingraadisbeperktØ MonitorSociaalDomein:doorraadgeïnitieerd,maarondertussenalweergestopt.Wordt
nuverwerktindebestuursrapportage.Ø NieuwsbriefGR-en:alleendoorGRDBwordtopregelmatigebasiseennieuwsbriefaan
raadsledenverstuurd.
4.2.4 Verantwoording
HetbestuurvaneenGRdientverantwoordingafteleggenoveralleopgedragentaken(realisatiedoelstellingenensamenwerkingsafspraken).Tevensdienenzijinzichttegeveninrechtmatigheid,doelmatigheidendoeltreffendheid.HetbestuursorgaandateenlidvanhetABheeftaangewezen(inhetgevalvanSWVOderaad,bijGRDBendeBethohetcollegevanKapelle)kanhetAB-lidterver-antwoordingroepenvoorhetdoorhemofhaargevoerdebestuur.HetalgemeenbestuurvaneenGRlegtaandegemeenteraadverantwoordingafviadejaarstukken(jaarverslagplusjaarrekening),waarophetBBV(BesluitBegrotingenVerantwoording)vantoepas-singis.DaarnaastwordtinhetVZG-rapport“Aandeslagmetgemeenschappelijkeregelingen”aanbe-volenomindedoorhetBBVverplichteparagraafVerbondenPartijendeprestatieafsprakenoptenemendiemetdeGR-enzijngemaakt.VervolgensdientdeGRinhaarjaarstukkentevermeldenofdeafgesprokenprestatie-indicatorenwelofnietbehaaldzijn.Conclusiet.a.v.verantwoording:
• C12BijGRDBenGRdeBethokanderaadhetAB-lida.g.v.hetcollegemodelnietindividueelterverantwoordingroepen,alleenhetcollegeinzijngeheel.
• C13ParagraafVerbondenPartijengemeenteKapellevoldoetnietaandeVZG-norm.Indezeparagraafwordtgeeninformatiegegevenoverdeprestatie-afsprakenmetdever-schillendeGR-en.
4.2.5 Toezicht
Opwelkewijzeisderaadinstaatgesteldzijncontrolerenderoloptimaaltevervullen?Enhoeheeftderaaddezerolvervuld?(deelvraag12)ViadejaarlijksebesprekingvandeGR-enineenaparteraadsvergaderingvoordegemeenteraadKa-pelle,wordenraadsledend.m.v.dereguliereP&C-producteninstaatgesteldhuncontrolerendetaaktenaanzienvanGR-enuitteoefenen.Debegrotingenenjaarstukkenwordenbehandeld,inclusief
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
44
eentoelichtendememovandeportefeuillehouder.VoordegemeenteraadKapelleisditmomenteelhetenigeinstrumentomhuncontrolerenderolt.a.v.GR-enuittevoeren.BijdeVeiligheidsregioZeelandisrecenteenraadsklankbordgroepopgerichtwaarbijnaalleZeeuwsegemeenteaanmeedoen.OokbijdeevaluatievanGRDBdoorBerenschotisgebruikgemaaktvaneenklankbordgroepwaarraadsledenzittinginhebbengehad.InhetoverdrachtsdocumentvandeWerkgroepWerkwijzeRaadwordtaangegevendatdestandpun-tenvanderaadinKapelletenaanzienvannutennoodzaakvaneendergelijkeklankbordgroepuit-eenlopen.Dewerkgroepadviseertterughoudendheidt.a.v.klankbordgroepen,enhieralleenaandeeltenemenwanneerereenduidelijkenafgebakenddoeliswaarmeederaadkaninstemmen.RekenkamerKapelleiszichervanbewustdatdoordekeuzevoorhetcollegemodelbijGRDBendeBethoderaadopindirectewijzeop(extra)afstandvandeGR-enisgeplaatst.Dithoudtindatderaadhaarbeslissingsbevoegdhedenoveruitvoeringstakenheeftovergedragenaanhetcollege.Ech-ter,derekenkamerisvanmeningdatdeverantwoordelijkheidvoorhetopstellenvaneenstrategischbeleidskadernogaltijddeverantwoordelijkheidvanderaadis.DitisvooralbijdeafdelingWIZvanGRDBvanbelang.Deelnameaaneenklankbordgroeplijktdusweinigzinvolvoorraadsleden,maarwanneerraadsledeneenduidelijkerbeeldzoudenhebbenvanhunstrategischebeleidsuitgangspuntenzoueendergelijkedeelnamedecontrolerendemogelijkhedenvanderaadweldegelijkkunnenvergroten.IndeKadernotaVerbondenPartijenvandegemeenteLeusdengaatmenzelfsnogeenstapverder.Indezenotawordtgesprokenoverhetbenoemenvanzogenaamderapporteurs.Deraadbenoemtvoorderaadsperiodeeenofmeerraadsledenpergemeenschappelijkeregelingalsrapporteurs.Dezeont-vangendeverslagenvandevergaderingenvanhetAlgemeenBestuurvanderegeling.Zijvolgennauwgezetdeontwikkelingenbinnendezegemeenschappelijkeregeling.Alsderaadomeenzienswij-zewordtgevraagdofdemogelijkheidtothetindienenvanwensenenbedenkingenwordtgeboden,gaandebetreffenderapporteurshiermeeaandeslag.Zijonderzoekenhoedefractiesdenkenoverdevoorstellenvanhetbestuur.Indiendaartoeaanleidingissteltderapporteureenzienswijzeop,eventueelindevormvanmotieofamendement,enstreefternaardatdeanderefractiesdaarmeekunneninstemmen.Indienhetnietluktomtotovereenstemmingtekomenpresenteertderappor-teurdediscussiepunteninderaad.RekenkamerKapelleonderschrijftdebenoemingvanrapporteursalsmogelijkheiddeafstandtusseneenGRendegemeenteraadteverkleinen.Conclusiet.a.v.toezicht:
• C14Decontrolerendeentoezichthoudenderolvanderaadisbeperkt.
4.3 Beantwoordinghoofdvragen
1. HoeisbinnendegemeenteKapelleinvullinggegevenaandetransitieentransformatievande
Participatiewet,JeugdwetenWmo2015?HetSociaalDomeinvoordegemeenteKapelleisalsgevolgvaneenlangehistorievansamen-werkingtussendeBevelandsegemeenten,dieallangvoordedecentralisatiesvanstartisge-gaan,eencomplexgeheelgeworden.Eengrootdeelvandegemeentelijketakenwordtuitge-
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
45
voerddoorgemeenschappelijkeregelingen,waarbijereenoverlapisontstaantussentakenvandeverschillendeGR-en(GRDBenSWVO).DaarnaastiserdoorhetverplaatsenvanbeleidsadviseursvandegemeentelijkeafdelingenSo-cialeZakennaardeafdelingWIZdesituatieontstaandatdeportefeuillehoudersondersteundengeadviseerdwordendoordegemeenschappelijkeregelingGRDB.MiddelsdeinvoeringvandemandmangementenDVO’sprobeertdegemeenteKapellemeergriptekrijgenopdeGR-en.
2. Hoezietdefinanciëleinvullingvandezetransitieseruit?DebudgettenvanuitdeIntegratie-uitkeringwordennietrechtstreeksnaardeGR-enoverge-heveld.DeGR-enwordenviabevoorschottinggefinancierd.Hierdoorbehoudtdegemeentezichtopdebudgettenbinnenhetsociaaldomein.Deorganisatie-ofsecretariaatskostenvandeGR-enwordenviaverdeelsleutelsaandedeelnemendegemeententoegerekend.
3. Inhoeverreisdegemeenteraadvoldoendeinpositiegebrachtomzijnkaderstellendeencon-trolerenderolnaarbehorentevervullen,zowellokaalalsinregionaalverband?Enhoekande-zerolindetoekomtversterktworden?DoordeWerkgroepWerkwijzeRaadisaanbevoleneenNotaVerbondenPartijenoptestellenendeVZG-rapporten“Aandeslagmetgemeenschappelijkeregelingen”en“Aanpakvooreengoedesamenwerkingtussengemeentenengemeenschappelijkeregelingen”vasttestellen.Ditisbeidegebeurd,zodaterwatbetreftGR-enendekaderstellendeencontrolerenderolvandegemeenteraadhierbijeenduidelijkkaderligt.VoorGRSWVOisditkadergrotendeelsgevolgd.BijdeoprichtingvanGRDBisweldeblauwdrukvandeVZGgebruikt,maarisommoverenderedenengekozenvooreenafwijkendsturingsmodel(collegemodel)eneenafwijkendebe-sturing(tweevertegenwoordigerspergemeenteinhetbestuuri.p.v.één).DemogelijkheidomtekiezenvooreencollegemodelisconformdeWgr2015endeNotaVerbondenPartijenKa-pelle,maarwordtnietaanbevolendoordeVZG.IndeblauwdrukvoorGR-envandeVZGwordtinartikel9,lid2gestelddatderaadéénbestuurslidbenoemt.DerekenkamerconcludeertdatdoordekeuzevooreencollegemodelvoorGRDBdegemeen-teraadopafstandisgeplaatst.HetcollegemodelvoldoetvolgensderekenkamervooreenGRophetgebiedvanbedrijfsvoeringstaken,maarnietvoordeafdelingWIZ.DerekenkamerconcludeertdattenaanzienvanditpuntdeNotaVerbondenPartijenKapellenietovereen-komtmetdeaanbevelingenuithetVZGrapport”Aanpakvooreengoedesamenwerkingtus-sengemeentenengemeenschappelijkeregelingen”welkedoordegemeenteraadvanKapelleisaangenomen.DaarnaastconcludeertderekenkamerdatdeKadernotaSociaalDomeinOosterschelderegionauwelijksconcretedoelenenindicatoren,opgestelddoordegemeenteraden,bevat.DezeKadernotagaatmeeroverhoemendetakenenverantwoordelijkhedenbinnenhetsociaaldomeinwilbeleggenenuitvoeren.Menkanhierbijnietsprekenvaneenstrategischkadervanderaad.OokwordenindeParagraafVerbondenPartijenvandebegrotingenjaarstukkenvandegemeenteKapellegeenprestatie-afsprakenopgenomen.HierdoorwordthetvoorderaadmoeilijkdeGR-en(viadeParagraafVerbondenPartijen)tecontrolerenopbehaalderesulta-ten.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
46
5 Aanbevelingen5.1 AanbevelingenrekenkamerKapelle
DeverschillendeGR-en(GRDB,SWVO,Betho)vormeneenonmiskenbareschakelvoordesamenwer-kingtussendeBevelandsegemeentenbinnenhetSociaalDomein,dusishetvangrootbelangdatdegovernanceduidelijkentransparantisingericht.Ditversterkthetwederzijdsvertrouwen,duidelijk-heidintaken,bevoegdhedenenverantwoordelijkheden,watdesamenwerkingtengoedekomt.Vandaardatwijonzeaanbevelingenookhebbengegroepeerdaandehandvande5governanceas-pecten:Aanbevelingent.a.v.organisatie:
Ø A1HanteervoorGRDBeenstriktetoepassingvandeVZG-richtlijnenmaakgebruikvanhetVZG-model(ZeeuwsmodelGemeenschappelijkeRegeling).Dezeaanbevelingisre-centelijkdoordeProvincieinhetrapportvandeCommissieExterneSpiegeling(#Hoedan)ookalonverkortherhaald.
Ø A2PasdeNotaVerbondenPartijenKapellehieropaan.Ø A3Neemhetstrevennaarminimaliserenvanhetaantaloverlegplatformenopinhetcoa-
litieakkoord.Ziehiervoordeaanbevelingenuithetrapport#Hoedan(CommissieExterneSpiegeling)omtrenthetOZO9endedoelstellingenvandeWerkgroepZeeuwsesamen-werkingsociaalDomeino.l.v.Ceesv/dBos.
Aanbevelingent.a.v.sturing:
Ø A4BijdeactualisatievandeKadernotaSociaalDomeinmoetdegemeenteraadvanKapel-lezichbewustzijnvanhetverschiltussenkadersvoorhetstrategischbeleidzoalsdoelen,indicatorenenbudgetten(optestellendoorderaad)enkadersvoorhetuitvoeringsbe-leid(optestellendoordeGR).Derekenkamerbeveeltaaneenduidelijkescheidslijnhiertussenaantebrengen.
Ø A5ZetvaartachterdeprofessionaliseringvandemandmanagementbinnendegemeenteKapelle,enverbeteropdezemanierdekwaliteitvandeDVO’s.
Ø A6StelvooralleGR-eneenDVOop.
9 OZO=OverlegZeeuwseOverheden
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
47
Aanbevelingt.a.v.beheersing:
Ø A7ZorgdatindeDVO’sgoedeafsprakengemaaktwordenm.b.t.stuurinformatie(indica-toren),zodatdezedoorderaadgemonitordkunnenworden.
Ø A8DoordeVZGwordtaanbevolenomtewerkenmetnieuwsbrievenaandegemeentera-den.DeRekenkamerKapelleonderschrijftdezeaanbeveling.
Ø A9DecommissieExterneSpiegelingadviseertdeZeeuwsegemeenteradenzelfafsprakentemakenoverdemanierwaaropregionaleonderwerpenwordengeagendeerdenbe-sprokenindegemeenteraad.Griffiersdienenhierineentrekkendeenverbindenderoltespelen.Omdatraadsledenmeereffectieveinvloedkrijgenalsdatinallegemeentenopongeveerdezelfdemaniereniniedergevalophetzelfdetijdstipgebeurt,ishetaantebe-velenomditregionaalaftestemmen.RekenkamerKapellesluitzichaanbijdezeaanbe-velingenadviseertderaaddezeafsprakenvastteleggenindeNotaVerbondenPartijen.
Aanbevelingt.a.v.Verantwoording:
Ø A10VerbeterdeParagraafVerbondenPartijenconformBBV-enVZG-normen,doorookprestatie-afsprakenmetGR-en(indicatoren)eninformatieoverhetweerstandsvermogenvanGR-enindezeparagraafoptenemen.
Aanbevelingent.a.v.Toezicht:
Ø A11IndeVZGrichtlijnwordtgesprokenovereenbegeleidingscommissie.DeRekenkamergaateenstapverderenbeveeltnetzoalsbijGRVeiligheidsregioZeelandaaneenklank-bordgroepintestellenvanraadsledeneneventueeldeskundigen.Ookdecommissieex-ternespiegelingheeftaanbevolenombijgemeenschappelijkeregelingenraadsledeneenmeeractieveroltegevendoorhetinstellenvanregionaleadviescommissies,naarhetvoorbeeldvandeklankbordgroepdieinhetlevenisgeroepenbijdeVRZ.IndenotaVer-bondenPartijenvandegemeenteLeusdenheeftmengekozenvoorhetinstellenvanzo-genaamde“rapporteurs”.RekenkamerKapellezietditalseengoedeaanvullingopdeeerdergenoemdeklankbordgroep.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
48
6 Wederhoor&Nawoord
6.1 Wederhoor
Hetconceptrapportis–zoalsgebruikelijk–voorgelegdaanhetcollegevoorwederhoor.Hierondertreftuaanhetintegralewederhoorcommentaarvanhetcollege.
NBOmdatdewederhoorversienoggeensamenvattingbevattewijktdedebladzijdenummeringindezede-finitieveversieaf.Dewederhoorreactievanhetcollegeverwijstdusnietnaardejuistebladzijdenindezeversie.Omtochdeverwijzingtekunnenteruglezenmoetvoordegenoemdebladzijdenummersinhetweder-hoor5bladzijdenwordenopgeteldnaardebladzijdeindezevoorliggendeversie.Eenverwijzingnaarbij-voorbeeldbladzijde31isindezeversiebladzijde35.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
49
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
50
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
51
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
52
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
53
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
54
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
55
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
56
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
57
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
58
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
59
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
60
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
61
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
62
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
63
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
64
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
65
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
66
6.2 Nawoordrekenkamer
Aandehandvandewederhoorreactievanhetcollegekomenwijtotdenavolgendereactie.Perop-merkingvandegemeentegevenweaanofwedeopmerkingovernemenenverwerkenofwedaareenanderemeningoverhebbenofdezevoorkennisgevingaannemen.
WederhoorreactiecollegegemeenteKapelle
Reactierekenkamer
Algemeeninhoudelijkeopmerkingen
1 Voordeinvullingvandehoofdvragenvanhetonder-zoekwordtaangeslotenbijdegovernanceaspectenuithetVZG-rapport"Aandeslagmetgemeenschappelijkeregelingen"uit2009.Deinhetrapportgekozenuit-werkingdaarvanleidttotveelaandachtvoorstructuurenorganisatie.Zowordterveelaandachtbesteedaandewijzewaaropdegovernancevansamenwerkings-verbandenoponderdelenaldannietanderszoukun-nenwordenopgezet.Daarbijkomtonvoldoendeheldertotzijnrechttenaanzienvanwelkeaspectendege-meenteraadeigenstandigebevoegdhedenheeft(enkaderstellendkanopereren)enwaarhetcollegebe-voegdhedenheeft(enwaardegemeenteraadcontrole-rendkanopereren).
DerekenkamerheeftzichbijditonderzoekinderdaadgebaseerdophetVZG-rapport"Aandeslagmetgemeenschappelijkerege-lingen"uit2009enhetVZG-rapport“Aanpakvooreengoedesamenwerkingtussengemeen-tenengemeenschappelijkerege-lingen”uit2015.DezerapportenvormdenookdebasisvoordeNotaVerbondenPartijenKapelle.Omdekaderstellendeencontro-lerenderolvanderaaduittekunnenoefenendientzijzichttehebbenopalleaspectenvandegovernance.Wijonderzoekenenbeschrijveninditrapportzakenmetnamedoorde“bril”vandegemeente-raad.
2 Watbetreftdeinrichtingvandeintergemeentelijkesamenwerkingen(endecomplexiteitdaarvan)be-steedtdeRekenkamerinhetrapportonvoldoendeaandachtaandebestuurlijkekeuzendieinhetverle-denzijngemaaktendedaarbijgehanteerdeafwegin-gen(metnamein2013).
Derekenkamerheeftkennisge-nomenvandebesluitenaan-gaandedeZeeuwsbredeaanpakJeugdzorgendesamenwerkingo.h.g.v.socialezakenen(uitvoe-rendezorgvoorzieningenbinnendeGRSamenwerkingdeBeve-landen(ziebijlage3bijweder-hoorreactie),maarziethierbijgeennoodzaakdetekstenonsstandpunttenaanzienvandebestuurlijkeinrichtingvanhetsociaaldomeintewijzigen.Webenoemeninhetrapportdeglobalegeschiedenisencontext
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
67
waarine.e.a.isontstaan.Het-geenonsinziensvoldoendeisvoorditrapport.
3 InhetrapportmaaktdeRekenkameronderscheidtus-seneen"collegemodel"eneen"raadsmodel"alshetgaatoverdeinrichtingvandeGRSamenwerkingDeBevelanden.Daarbijwordttenonrechtedesuggestiegewektdatereenvrijekeuzebestaatomvoorheteneofvoorhetanderemodeltekiezen,waarbijhetraads-modelbovendienalsideaalwordtbeschouwd.Hettehanterenmodelhangtechteronlosmakelijksamenmetdeaardvandeovergedragenbevoegdheden.
BinnendeWgrisvastgelegddatbijeengemeenschappelijkerege-linggekozenkanwordenvoorhetzogenaamdecollegemodel.Derekenkamerisnietopdehoogtevanhetbestaanvaneenverplichtingomvooreenderge-lijkmodeltekiezen.
4 DeconclusievandeRekenkamerdatdesturingvandeGRSamenwerkingDeBevelandennietaanhetnor-menkadervandeVZGzouvoldoenkunnenwenietdelen.InhetrapportvandeRekenkamerwordtinelkgevalonvoldoendeaandachtbesteedaandedaarbijrelevanteoverwegingen.
Aangeziendegemeenschappelij-keregelingdeBevelandennietconformdemodelregelingvandeVZGisopgesteld(zieookpunt3),meentderekenkamertekun-nenconcluderendatdesturingvanGRDB(middelshetcollege-model)nietvoldoetaanhetnormenkadervandeVZG.
5 Bijhetvoorstelomdegemeenteradenmeersturingtegevenopdegemeenschappelijkeregelingdoorintezettenopdienstverleningsovereenkomstenende-mandmanagement,besteedtdeRekenkameronvol-doendeaandachtaandeomstandigheiddatdevast-stellingvandienstverleningsovereenkomstenbehoorttotdeuitvoeringstaakvandecolleges.
Naaraanleidingvandezeopmer-kingheeftderekenkamerindedefinitieveversievanhetrapportdevolgendezinoppag.31toe-gevoegd:“HetcollegesteltdeDVOopenvast.Zodraderaadbeschiktoverhaareigenstrate-gischebeleidskader(KadernotaSociaalDomein),kanhetcollegedezebijhetopstellenvandeDVO’salsleiddraadgebruikenenkanderaaddeDVO’shieraantoetsen.”
6 DeRekenkamerlijkt(tenonrechte)teveronderstellendatbeleidsvoorbereidingniettotdeuitvoeringstaakvandecollegeshoort.
Zonderdebevoegdhedenvanhetcolleget.a.v.beleidsvoorbe-reidingterdiscussietestellen,wilderekenkamerhierbijnog-maalsnadrukkelijkstellendatderaadteallentijdeverantwoorde-lijkisvoorhet(laten)opstellenvaneenstrategischbeleidskader,aangezienderaadhethoogstebestuurlijkeorgaanbinnendegemeenteis.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
68
DaarnaastwijzenwehierbijooknogophetdocumentvandeVNG:“Intergemeentelijkesa-menwerkingtoegepast”(Hand-reikingvoortoepassingvandeWetgemeenschappelijkerege-lingen),pag.12.
7 Inhetrapportwordenderollenentakenvandirectie-raad,regiegroependirecteurbinnendeGRSamenwer-kingDeBevelandennietgoedonderscheiden.
Naaraanleidingvandeopmer-kingenhebbenwijdetekstindedefinitieveversieopditpuntaangepast.
Specifiekeopmerkingen(ziebijlagebijwederhoorreactie)
8 Blz.6en7:“HetRijkheeftdeafgelopenjarendetakenuitdejeugdzorg,WmoenParticipatiewetaandege-meentenovergedragen.”Striktgenomengeldtdital-leenvoordeJeugdzorg.Deinhetkadervandedecen-tralisatiesovergedragentakenWmokwamenuitdeAWBZ,terwijldetakendieonderdeParticipatiewetvallenalbijdegemeentenondergebrachtwaren.
Dankvoordezenuancering.Derekenkamerheeftdezeechternietindetekstmeegenomen.
9 Blz.7,par.1.2:“Per1januari2015iseenaantalbe-langrijkewetswijzigingendoorgevoerd.AlsgevolgdaarvanzijnveelvandegemeentelijketakenophetgebiedvandeParticipatiewet,JeugdwetenWmo2015overgedragenaangemeenschappelijkeregelingen.”DitgeldtalleenvoordenieuwetakendieonderdeWmozijngebracht.TakenophetgebiedvandeWmoenWswwarenalondergebrachtbijgemeenschappelijkeregelingen(SWVO,DeBetho),terwijldecollegesin2013aldeGRDBwarenaangegaan,waarinwasvastge-legddattakenophetgebiedvansocialezakenenWmoinsamenwerkingzoudenwordenuitgevoerd.EnvoordeJeugdwettakenisin2014albepaalddatdaarvoorzouwordenaangeslotenbijsamenwerkingopprovinci-aalniveau.Opbasishiervankanookdevraagwordengesteldofdedaaropvolgendezin(“Gemeenteradenvoelenzichhierdoorvaakopafstandgezetenhebbenvaakhetgevoeldegripopdezeorganisatieskwijttezijn”)ookopgaatvoordehieraandeordezijndeon-derdelenvanhetsociaaldomein.
Dankvoordezenuancering.Derekenkamerheeftdezealsvoet-noottoegevoegd,maarzietver-dergeennoodzaakomdezin“Gemeenteradenvoelenzichvaakopafstandgezetenhebbenvaakhetgevoeldegripopdezeorganisatieskwijttezijn”verderaantepassen.Zieverderhoofd-stuk3vanhetVZG-rapport“Aanpakvooreengoedesamen-werking”(2015),waarinookge-refereerdwordtaanditlandelij-kebeeldrondomdeproblema-tiekdieGR-eninzijnalgemeen-heidmetzichmeebrengen.
10 Blz.10,par.2.1:“Per1januari2015zijndeJeugdwetendeWmo2015endeParticipatiewetookdaadwerke-lijkinwerkinggetreden.Hiermeeisdetransitiefaseafgerondenzijngemeententerechtgekomeninhetzogenaamdetransformatieproces”.Deoverdrachtvan
Dankvoordezenuancering.Dezeisechternietovergenomenindetekst.Derekenkamervolgtdemeestgebruikelijketerminolo-gie.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
69
takenaandegemeenten(dushetprocesvandedecen-tralisatieszelf)iseenzelfstandigprocesgeweest.Pastoendieoverdrachtvantakenwasafgerondisdetran-sitiefaseingetreden.Naafrondingdaarvanvolgtdetransformatie.Erwasdussprakevandriefaseninplaatsvan2.
11 Blz.11,bovenaan,Wetmaatschappelijkeondersteu-ning2015.Gemeentenvoerdenalsinds1994deWetvoorzieningengehandicaptenuit,opbasiswaarvanvervoersvoorzieningen,rolstoelvoorzieningenenwoonvoorzieningenwerdenverstrektaangehandicap-ten.DeWvgisin2007opgegaanindeWmodoortoe-voegingvano.a.dehuishoudelijkehulp.
Dankvoordezenuancering.Derekenkamerheeftdeteksthier-opaangepast.
12 Blz.11,par.2.3,gemeentelijkbeleidskader.Indeeer-stealineawordtaangegevendatgemeentenindeOos-terschelderegioindeaanloopnaardetransitiesophetgebiedvanwerkeninkomen,jeudgzorgenWmohunbestuurskracht,capaciteitenkwaliteithebbengebun-deldomzichgezamenlijkvoortebereiden,watheeftgeresulteerdinverschillendekader-enbeleidsnota’s.AlseerstewordtdandeKadernotaverbondenpartijenKapellegenoemd.Maardatiseennotadieweinigmetbundelingvanbestuurskracht,capaciteitenkwaliteittemakenheeftnochmetvoorbereidingopdedecentrali-saties.DenotaisalleendoordegemeenteraadvanKapellevastgesteldvoorheteigenhandelen(omgaanmetGR-en).Hoortdezenotadanwelindezepara-graafthuis?
Derekenkamerkanzichnietvin-denindezeopmerkingoverdepositievandeKadernotaVer-bondenPartijenKapelle.Dere-kenkamerzietdezenotaalsdebasisvoorgemeentelijkesa-menwerking,waarinhetge-meentebestuur(college+raad)heeftbeschrevenhoeomtegaanmethuidigeentoekomstigever-bondenpartijen.Vandaardatdezeisopgenomenalsonderdeelvanhetgemeentelijkbeleidska-der.
13 Blz.12/13:Degemeenteraadheeftop11maart2014(alleen)ingestemdmetdeKadernotasociaaldomeinOosterschelderegio2014ennietvastgesteld(zichdusnieteigengemaakt).DatzelfdegeldtvoordeRegionalebeleidsnotasociaaldomeinOosterschelderegio2015-2018.Hetcollegeheeftop14oktober2014ingestemdmetdezeregionalebeleidsnota(endusooknietvast-gesteld),terwijldezevervolgensterkennisnameisaangebodenaandegemeenteraad.Tegendezeachter-grondkanduswordenafgevraagdofdezebeidenota’swelhetpredicaatvan‘sturingsinstrument’dienentekrijgenzoalsdatopblz.29,onderaan,wordtgesteld.Zieookblz.32bijdeconclusies:dedoorderaadvast-gesteldebeleidskaderszittenindebeleidsnota’senverordeningen.Erisveelmeeraanleidingomdebo-venaanpagina14genoemdebeleidsnota’senverorde-ningenalssturingsinstrumententebestempelen,om-
Inhetraadsvoorstelvan11maart2014wordtderaadinder-daadgevraagdintestemmenmetdeKadernotaSociaalDo-meinOosterschelderegio.ZowelindeagendavanbetreffenderaadsvergaderingalsindemotieCUwordtgesprokenovervast-stellingvandekadernota.Derekenkamergaaterdusvan-uitdatdezenota’salssturingsin-strumentbeschouwdkunnenworden.KadernotaPreventiebeleidSoci-
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
70
datindezestukkenderaadhaarbeleidvoorhetsoci-aaldomein(kaderstellend)heeftvastgesteld(zieookhiervooronderpunt5,beleidsvoorbereidingenWIZ).Overigensontbreektinhetrijtjeopblz.14nogdedoorderaadop24januari2017vastgesteldeKadernotaPreventiebeleidSociaalDomeingemeenteKapelle.
aalDomeingemeenteKapelleisindeteksttoegevoegd.
14 Blz.16,par.3.2:bijdezetoelichtingopdehistorievandesamenwerkinginhetsociaaldomeinmissendeGGDZeelandenDeBetho.
GRdeBethowordtnadertoege-lichtoppag.19,GGDZeelandzienwealseenprovincialesa-menwerking.
15 Blz.17,2010:deintentieverklaringisdoorvijfcolleges(engeenvier)ondertekend:Borsele,Kapelle,Goes,Noord-BevelandenReimerswaal.
Ditisindetekstaangepast.
16 Blz.17,20,28:opdiverseplaatseninhetrapportwordtgesprokenover‘Cederhof’,terwijlhetomCe-derhofWelzijngaat,zijndeeenonderdeelvandeover-koepelendestichtingCederhof.
Cederhofissinds2014ingevoerdalswerknaamvoordeStichtingOuderenzorgKapelle.OnsinzienswordtbijdebeschrijvingvanCederhof(pag.26)uitgelegddatmetnamehetonderdeelCeder-hofWelzijntakenvoordege-meenteKapelleuitvoert.
17 Blz.17,par.3.3,opsommingspelersveld:voordeWmoenvoordeJeugdontbreekthetSMWOdieooktakenopdebeideonderdelenuitvoert.Hetzelfdeopblz.28bovenaan.
Ditisindetekstaangepast.
18 Blz.18,bovenaan.HettaakveldInformatievoorzieningisop1juli2017formeelinwerkinggetreden.Ervallendusnu4afdelingenonderdeGR.
Ditisindetekstaangepast.
19 Blz.18,tweedealineavanonderen:“In2013isdeGRvastgesteldindecollegesmettoestemmingvanderaden(metoverdrachtvanbudgetbevoegdheid)”.On-duidelijkiswatmetditlaatstetussenhaakjeswordtbedoeld.Erisgeensprakevanbudgetoverdracht.DeGRDBdient,alsalleandereGR-en,eenbegrotinginennavaststellingvandezebegrotingwordtdeGRopba-sisvanbevoorschottingbekostigd.Debudgettenblij-veninbeheerbijdeafzonderlijkegemeenten.HetvoorsteliswelgedaanombudgettenrechtstreeksnaardeGRDBtelatenoverdragen,maardaarisniettoebesloten.
Ditisindetekstaangepast.
20 Dezelfdealinea:formeelishetpersoneeluitdienstvandegemeenteenindienstvandeGRgegaan.
Ditisindetekstaangepast.
21 Blz.19,onderaan:derolvanhetSWVOophetterrein Dankvoordezeaanvulling,ditis
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
71
vandeWetmaatschappelijkeondersteuningwordtnietbenoemd.Ditzijndezelfdealsopblz.21wordtbe-schrevenvoordejeugdzorg.
indetekstaangepast.
22 Blz.20,bovenaan:indeeerstedriealinea’sstaatdriekeerbeschrevenhoehetSWVOisgeorganiseerd.Eenorganogramzoalsopblz.21zouduidelijkerzijn.
Derekenkamerheeftdezedub-belingindetekstaangepast.
23 Blz.20,onderaan:hetkopjemoeteigenlijk‘CederhofWelzijn’luiden,omdatalleendatonderdeelvanCe-derhofvoordegemeentevanbelangis.DebeschrijvingvanderelatietussengemeenteenCederhofWelzijnisweergegevenindelaatstealinea.
Ziebeantwoordingonderpunt16indezewederhoorreactie.
24 Blz.21,bovenaan:hetkopjedienteigenlijkteluiden:‘InkooporganisatieJeugdhulpZeeland’.Bijdeopsom-mingvandetakenenrolmoetbijheteerstebolletje“zorg”wordenvervangendoor‘jeugdzorg’.
Ditisindetekstaangepast.
25 Blz.22,par.3.5,tweedealinea:waardoelthetgestelde“viadedelegatiebesluiten”op?Wordtbedoelddatraden,collegesenburgemeesteralleeneengemeen-schappelijkeregelingkunnenaangaanalszijdaartoeviadelegatiebesluitenbevoegdzijngeworden?(Watjuridischnietjuistis,hetaangaanvaneenGRkanookopbasisvaneenoriginairebevoegdheidstoekenningplaatsvinden).Ofwordtbedoelddatdegemeenschap-pelijkeregelingenviadelegatiebesluitentotstandko-men?(watookjuridischgeziennietjuistis,omdatdebevoegdheidsoverdrachtplaatsvindtalsonderdeelvanhetbesluittothetaangaanvandegemeenschappelijkeregeling).
Naaraanleidingvandezeopmer-kingisditisindetekstaange-pastconformWgr2015(art.1,lid1).
26 Blz.26,par.4.2.1:indetekstontbrekeneenpaares-sentiëletakenophetgebiedvanhetsociaaldomein,tewetendelokaletoegangtotdejeugdhulp(doetdegemeentezelf),hetgezondheidsbeleidenhetonder-wijsbeleid.InhetschemaontbreekthetGebiedsteamJeugd,delokaletoegangtotjeugdhulp.
Dezetakenzijnaandeteksttoe-gevoegd.Deschema’svandeAlgemeneRekenkamerzijnnietaangepast.Dezezijndestijdsterverificatieaandegemeenteaan-gebodenenvervolgensver-spreid.
27 Inhetschemaopblz.27bovenaanmistdeInkoopor-ganisatieJeugdhulpZeelanddiebijdeGGDisonderge-bracht.
Zievorigepunt.
28 Blz.28,bovenstealinea:degemeenteKapellevoertzoweldefrontoffice-alsdebackoffice-functiezelfuit.
Ditisindetekstaangepast
29 Blz.29,tweedealineavanboven:gesteldwordtdatvolgenshetrapportvandeCommissieSpiegelingZeeland,eendominantievandeprovinciekanworden
Ditisindetekstaangepast
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
72
ondervangenomineenOZOalleenportefeuillehou-derszittingtelatennemen,omdatdandegemeentelij-keaangelegenhedenbeteraansluitenbijeenInterBe-stuurlijkProgramma.DitadviesisinhetrapportSa-menwerkingskrachtinZeeland#HOEDAN?niettevin-den.Hetadviesvandecommissieisom:·de‘bestuur-lijkedrukte’tesanerenentekomentoteenOZO;·deinhoudelijkethema’steagendereninafzonderlijkePH-overleggen,maardatisheelietsanders.
30 Blz.29,Conclusiet.a.v.organisatie:“oprichtingnieuweGR-en”:eigenlijkisermaaréénnieuweGRopgericht,deGRDB.
Ditisindetekstaangepast
31 Blz.30,vijfdeenzesdealineavanboven:ookdeSWVOinitieertregelmatig(actieve)informatieavondenvoorraadsledenenwerktookaandeontwikkelingvaneendashboard.
Ditisaandeteksttoegevoegd.
32 Blz.31,eerstealineavanboven:“Dithoudtindatin-formatie(…)nietrechtstreeksvanuitdeGRwordtver-strekt”.ZoalseerderaangegeveninitieertdeGRDBregelmatigactieveinformatiebijeenkomsten,maarerverschijntookregelmatigeennieuwsbrief.Aanvullendwordterderhalveweldegelijkrechtstreeksinformatieverstrektaanradenenraadsleden.
Ditisindetekstaangepast.
33 Blz.31,onderaan:“bijdetotstandkomingkadernota”,ditgaatoverdeKadernotaSociaalDomeinOoster-schelderegio2014.
Ditisindetekstaangepast.
34 Blz.32,bovenaan:erisinhetprocesrondomdetot-standkoning/actualisatievandeKadernotaSociaalDo-meinnogmaaréénbijeenkomstgeweest,dusgeen“bijeenkomsten”enditwaseeninteractievebijeen-komstwaarbijvooral(advies)raadsledenhuninputgaven.
Ditisindetekstaangepast.
35 Blz.34,tweedealineavanboven:“taakveldenvanSWVOenGRDBelkaardeelsoverlappen”.Raakvlakkenzijnerzeker,overlapisernietmeerofminderdandateroverlapisopallegebiedenenbijallespelersbinnenhetsociaaldomein;erwordtimmersintegraalgewerkt.
Voorkennisgevingaangenomen.
36 Blz.34,derdealineavanboven:“OmdatGRDBvooraleeninitiatiefisgeweestvandeburgemeestersendeportefeuillehoudershierweiniginvloedophebbengehad,iseen(moetzijn:er)weleenperiodegeweestmeteenhoop‘bestuurlijkgedoe’overderolenpositievanGRDBendievanhetSWVO”.Dezeconstatering
Dezeconstateringkomtinder-daadvoorrekeningvandere-kenkamer,maarmoetgezienwordeninhetlichtvanonder-zoeksvraag6(hoezijnderollenentakenverdeeldtussendever-
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
73
komtvoorrekeningvandeRekenkamer,maarroeptvragenop.Overigenskanbijdehelealineavraagtekenswordengeplaatstbijderelevantieinhetkadervanhetonderzoek.
schillendespelers,maarooktus-sendeverschillendegemeen-ten?).
37 Blz.35,eerstealinea:“BesluitvormingbinnendeGRDBlooptdusviahetdeelnemersoverleg,POHO,vervolgensderegiegroepentenslottehetbestuur.Ditisonjuist.HetPOHOadviseertrechtstreeksaanhetdagelijksbe-stuur.Deregiegroepheefteenzelfstandigeadviesposi-tie,hoofdzakelijkophetgebiedvanbedrijfsvoeringenhetopdrachtgeverschap,aandagelijksenalgemeenbestuur.
Ditisindetekstaangepast.
38 Blz.35,tweedealineavanonderen:GRDBwordtdusd.m.v.DVO’saangestuurddoordedeelnemendecolle-ges(inplaatsvangemeenten).
Ditisindetekstaangepast.
39 Blz.37,conclusies,eerstebolletje:zieeerdereopmer-kingoveroverlap/raakvlakken.
Ziebeantwoordingpunt35.
40 Blz.37,conclusies,derdebolletje:
• Deraadheeftop11juli2017beslotendeMoni-torSociaalDomeinalsverantwoordingsinstru-menttelatenvervallen,omdatdeverantwoor-dingvanaf2017opeentransparantewijzekonplaatsvindeninhetnieuweformatvandebe-stuursrapportage;
• zowelGRDBalsSWVObrengenregelmatignieuwsbrievenuit.
Ditisindetekstaangepast.
41 Blz.38,conclusiest.a.v.verantwoording,eerstebolle-tje:deraadofraadsledenkunnenweldegelijkdeeigenvertegenwoordigersinhetalgemeenofhetdagelijksbestuurterverantwoordingroepenoverhetdoordievertegenwoordigergevoerdeenhettevoerenbeleid(ziehiervooronderpunt5,beleidsvoorbereidingenWIZ).
Ditisindetekstaangepast.
42 Blz.37en38:hoeweloppagina8dedeelvraag12on-derhetkopjeverantwoordingentoezichtwordtge-plaatst,wordtindeparagrafen4.2.4en4.2.5afzonder-lijkopdevraagingegaan.Warehetnietbeteromdittotéénparagraaftemaken.Hierdoorkunnendecon-clusiesookbetertotzijnrechtkomen.,omdatverant-woordingentoezichtzoaanelkaargerelateerdzijn.Nukomtheteenbeetjegekunsteldover.Decontrolerenderolvanderaadgaatimmersookoververantwoording.
Hoewelderekenkameronder-schrijftdatverantwoordingentoezichtaanelkaargerelateerdzijn,willenwijindithoofdstukdeindelingvandeconclusiesaandehandvanhetdoordeVZGgebruiktegovernancemodelhandhaven.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
74
43 Blz.39,par.4.3,punt1:geletopdegesteldehoofd-vraag(“hoeisinvullinggegevenaandetransitieentransformatie?”)kangeconstateerdwordendatindetweealinea’sdaaronder(absoluut)geenantwoordopdievraagwordtgegeven.
Zieparagraaf1.6,afbakeningvanhetonderzoek.
44 Blz.39,punt2:deGR-enwordenalheellangviabe-voorschottinggefinancierd.
Ditisindetekstaangepast.
45 Blz.40,laatstealinea:“DaarnaastconcludeertdeRe-kenkamerdatdeKadernotaSociaaldomeinOoster-schelderegionauwelijksconcretedoelenenindicato-ren,opgestelddoordegemeenteraden,bevat.(…)Menkanhierbijnietsprekenvaneenstrategischkadervoorderaad.”Ditklopthelemaal.DegemeenteraadheeftdanookslechtsingestemdmetdezeKadernotaennietvastgesteld.Deraadbehoudthiermeederuimteomzelfhet(eigen)strategischkaderinhoudelijktebepalen(metdoelenenindicatoren)omdelokaleinbrengtekunnenblijvenbepalen.
Voorkennisgevingaangenomen.Zieookpunt13vandezeweder-hoorreactie.
46 Hetcollegeconstateertdathetonderscheidtussenbevoegdhedenvanderaadenvanhetcollegeinditonderzoekdoorelkaarlopen.AanbevelingenoverhetVZG-model,demandmanagementenDVO’sbetreffendebevoegdheidvanhetcollege,duswordendeaanbe-velingenomtrentdezepuntengeachtgerichttewor-denaanhetcollegeennietaanderaad.
Ditonderzoekwordtaanderaadgepresenteerd.Degemeente-raadkanzelfbepalenwelkeaan-bevelingenuitditrapportwor-denovergenomen,envervolgenshetcollegevanB&Wdeopdrachtgevendeaanbevelingenverderuittewerken.OnsinziensgeldtditookvoordeaanbevelingenomtrenthetVZG-model,de-mandmanagementenDVO’s.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
75
Bijlage1 Afkortingenlijst
AB AlgemeenBestuurAMW AlgemeenMaatschappelijkWerkAWBZ AlgemeneWetBijzondereZiektekostenAR AlgemeneRekenkamerBBV BesluitBegrotingenVerantwoordingBMC Organisatie-AdvieskantoorCAK CentraalAdministratieKantoorCBS CentraalbureauvoordeStatistiekCIZ CentrumindicatiestellingCJG CentrumJeugdenGezinDB DagelijksbestuurDVO DienstverleningovereenkomstGGD GemeentelijkegezondheidsdienstGGZ GeestelijkeGezondheidZorgGR GemeenschappelijkeregelingGRDB GemeenschappelijkeregelingdeBevelandenICT InformatieCommunicatieTechnologieIOAW WetInkomensvoorzieningoudereengedeeltelijkearbeidsongeschiktewerk-
nemersIOAZ WetinkomensvoorzieningouderearbeidsongeschikteZelfstandigenIPO InterProvinciaalOverlegIBP InterbestuurlijkProgramma,overlegRijk,Provincie,Waterschapengemeen-
tenOZO OverlegZeeuwseOverhedenPOHO PortefeuillehoudersoverlegP&O PersoneelenorganisatieWMO WetMaatschappelijkeOndersteuning3-D 3DecentralisatiesScoop ZeeuwsinstituutvoorsocialeencultureleontwikkelingSWVO SamenwerkingsverbandWelzijnszorgOosterschelderegioVNG/King KwaliteitsinstituutNederlandseGemeentenVNG VerenigingNederlandseGemeentenVZG VerenigingZeeuwseGemeentenVektis LevertadministratieveuitvoeringsprocessenvoordezorgWLZ WetLangdurigeZorgWWB WetWerkenBijstandWSW WetSocialeWerkvoorzieningWajong WetArbeidsvoorzieningjonggehandicaptenWgr2015 WetgemeenschappelijkeRegelingen2015WIZ Werk,InkomenenZorg,afdelingvanGRDBZ4 OverlegGoes,Middelburg,TerneuzenenVlissingenZVW Zorgverzekeringswet
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
76
Bijlage2 Achtergronden“Zeeuwsmodel”
Zoalsaleerderopgemerktwarenervoorafgaandaandedecentralisatiesinhetsocialedomeinalontwikkelingengaandeophetgebiedvansamenwerking,nietalleenopdeBevelanden,maarookinderestvanZeeland.EnnietalleenbinnenhetSociaalDomeinmaarookopanderebeleidsvelden.DitheeftgeresulteerdineenveelvoudvanbestuurlijkeoverlegplatformeninZeeland.Dezebestuurlijkedrukteisnieteffectiefeninefficiënt:debestuurlijkekostenvansamenwerkingzijninZeelandhoog10.
Verschillendecommissieshebben zichgebogenoverdevraaghoeZeeuwseoverheden invullingge-venaanhuidigeentoekomstigemaatschappelijkeopgaven,hoedatkanwordenverbeterd,enwelkemaatregelen getroffenmoetenworden om ook in de toekomst een krachtige en dienstverlenendeoverheid tekunnenwaarborgen.Hierondervolgteenkorte,chronologischeopsommingvandever-schillendecommissiesenhunaanbevelingen.Startdocument“BestuursakkoordSocialeStaatvanZeeland”Deondertekeningvanditstartdocumentvondplaatsop10februari2011 indevergaderingvanhetbestuurlijkCollegeZorgenWelzijn.Ondertekenendepartijenwarende13Zeeuwsegemeenten,ver-tegenwoordigddoordeheerdrs.R.J.vanderZwaagendeprovincie,vertegenwoordigddoordeheerG.R.J. van Heukelom. Op 1 oktober 2010 hebben Provinciale Staten ingestemdmet het startdocu-ment SociaalBestuursakkoord.Hiermee is eenbelangrijkebasis gelegdvoor verdere samenwerkingenhebbengemeentenenprovincievertrouwenuitgesprokeninhetzogenoemdeZeeuwsmodelvoorzorgenwelzijn.Inhetakkoordwordenalleendegrotelijnenvandethema'sweergegeven.Opbasisvandeafsprakeninhetbestuursakkoordzijndethema'sverdergezamenlijkuitgewerkt.Dezeuitwerkingheeftplaats-gevondenviahetkadervanhetCollegeZorgenWelzijn.CommissieCalonOp8 februari 2011heeft een visitatiecommissieo.l.v. dhr.Calonhet rapport 'Ruimte voor verbeel-ding',bestuurskrachtmeting van het provinciebestuur van Zeeland, opgeleverd (in het licht van dekerntakendiscussieopprovinciaalniveau).Dezecommissieconstateerdedat‘deambtelijkeorganisa-tie op de schaal van Zeeland naar verhouding groot is. De provincie voert voor deze relatief groteomvangaandatdit zijnoorzaakvindt inhet strevenvandeprovincieommetnamedegemeentenvanZeelandteondersteunenentefaciliteren,bijgebrekaaneenechtegrotecentrumgemeentebin-nendeprovincie.Hierklevennadelenaan.Gemeentenzullenopdezewijzemoeilijkertoteeneigenpositioneringeneigenrolinvullingkomen.'In Zeelandwordt deze verhouding aangeduidmet de term ‘het Zeeuwsemodel’. Daarmee stelt de
10ZiehetrapportvandecommissieExterneSpiegelingZeeland:“SamenwerkingskrachtinZeeland
#Hoedan?”.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
77
provincie zich in feite erg horizontaal op naast de gemeenten in plaats van enigszins op afstandofbovendegemeenten”.HetmodelissuccesvolgeweestbijdeinvoeringvandeWetmaatschappelijkeondersteuning,maarisvervolgensverbreednaarhetruimtelijk-economischdomein.Daarmeedreigthetmodelteverwordentot‘Zeeuwseziekte’(Calon,2011).VolgensdecommissieCalonzouhetpro-vinciebestuurhaarregierolweerkrachtigterhandmoetennemen.Tafelvan15Eind2013hebbendediverseoverhedeninZeelandgesprokenoverdetoekomstvanhetopenbaarbestuurendeuitdagingendiedaarbijstaantewachten.Hetoverlegheeftgeresulteerdindeoprich-tingvandeTafelvan15,metdebedoelingomsameneenantwoordteformulerenopdevraagwelkemaatregelengetroffenmoetenwordenomookindetoekomsteenkrachtigeendienstverlenendeoverheidtekunnenwaarborgen.AandeTafelvan15wordtdeelgenomendoorbestuurlijkeverte-genwoordigersvandedertienZeeuwsegemeenten,waterschapScheldestromenendeprovincieZeeland.DeCommissarisvandeKoninginZeelandzitdebijeenkomstenvandeTafelvoor.AandeTafeliseenambtelijkewerkgroepverbonden,diebestaatuitdesecretarissen/algemeendirecteurenvandeprovincie,hetwaterschapenvandegemeentenTerneuzenenTholen.Op14mei2014isopeeninformatiebijeenkomstvoorgemeenteraden,WaterschapScheldestromenenPSeengezamenlijkPlanvanAanpak[PvA]gepresenteerd,getiteld"ZeelandZO",overtoekomstigesamenwerkingvandeZeeuwseoverheden.Daarnaiserveelruis/onrustontstaandooropmerkingenoverherindelingenéénbestuurZeeland.OpadviesvandeKringvangemeentesecretarissenmoeteenregiobureaumetviertopambtenarenervoorgaanzorgendatdeTafelvan15beterfunctioneert.HetisdebedoelingdatdeprovincieZeelandenwaterschapScheldestromeniederéénmedewerkerleveren.Detweeanderemedewerkerskomenvanuitdegemeenten(PZC02-01-2018).ActieprogrammaZeelandinStroomversnellingvandecommissieBalkenende.DecommissieEconomischeStructuurversterkingenWerkgelegenheidZeelandis in2016aandeslaggegaanonder leidingvan JanPeterBalkenende.Deze commissiedeed onderzoeknaarmogelijkhe-denomdeeconomischestructuurenwerkgelegenheidinZeelandteversterken.Eénvandeconclu-siesvandecommissiewasdatdebestuurlijkeslagkrachtvanregionaleoverhedeninZeelandgeringis.Zes concrete projecten zijn uitgewerkt in het investeringsprogramma Zeeland in Stroomversnelling.Het Rijk heeft hiervoor 25 miljoen euro beschikbaar gesteld. Hiervoor werd in november 2016 deTaskforceStructuurversterkingZeelandopgericht.DezeTaskforceondersteundeenstimuleerdeeenvoortvarendeuitvoeringvanhetadviesvandecommissie.DeTaskforceisinmiddelsopgeheven.Per1februari2018isdeEconomicBoardZeelandopgericht,welkebedrijven,overheidenonderwijs-instellingen rondde tafelmoetbrengenmetalsdoel:meereconomischegroeidoorbetere samen-werkingenmeerinnovatie.CommissieExterneSpiegelingGedeputeerdeStatenvanprovincieZeelandheeftnaaraanleidingvandeaanbevelingenvandecommissieBalkenendedecommissieExterneSpiegelingingesteld.DezecommissiewerdbijhaarwerkzaamhedenondersteunddoorBMCAdvies.Deopdrachtvandecommissiewasomnategaan
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
78
hoeZeeuwseoverhedeninvullinggevenaanhuidigeentoekomstigemaatschappelijkeopgavenenhoedatkanwordenverbeterd.DecommissieconstateerdedathetprovinciebestuurinZeelandeenbelangrijkerrolspeeltdaninanderedelenvanhetland.DeprovincieZeelandisbetrokkenbijveeltakendieeldersdoorgemeen-tenenhunsamenwerkingsverbandenwordenaangepakt.Deprovincieheefthiermeedeproblemenophetgebiedvanslagkrachtensamenwerkingskrachtnietopgelost,maarjuistmedeinstandge-houden,zooordeeltdecommissie.Omdatdeprovinciezichopwerptalshoedervanregionalebelan-gen,voelengemeentenzichhier(onbewust)minderverantwoordelijkvoor.HetopenbaarbestuurinZeelandheeftmetdeVZG,deTafelvan15,deZ4,deStuurgroepIJzendij-keendestuurgroepMaakVerschileenversnipperdeenondoorzichtigeoverlegstructuur.DatgeldtookvooroverleggentussenZeeuwseoverheden,bedrijveneninstellingen.NaastdeEBZenImpulsZeelandkentZeelandonderandereookhet3O-arbeidsmarktoverleg(overheid,onderwijs,organisa-tie).Aangeziendezeoverlegtafelsvaakdezelfdedeelnemershebben,isdatnietergeffectief,zekeralsbedachtwordtdaterinhoudelijkveeloverlapistussendethema’sdieaanelkeoverlegtafelwordenbesproken.Dezebestuurlijkedrukteiskosteninefficiënt:debestuurlijkekostenvansamenwerkingzijninZeelandhoog.DecommissieheefthetadviesgegevendeTafelvan15omtevormenonderdewerknaamOverlegZeeuwseOverheden(OZO).HetOZObestaatuitdrievertegenwoordigersnamensdeVZG,éénna-mensdeprovincieenéénnamenshetwaterschap,meteenonafhankelijkevoorzitter.HetOZOrichtzichopdekwaliteitvandesamenwerkingenbewaaktdesamenhangenvoortgangdaarin.Indiennodigtreedthetopalsmediatorbijregionalegeschillentussengemeenten.HetOZOiseveneensverantwoordelijkvoordegezamenlijkelobbyenpublicrelations.Decommissiesteltvoorominhou-delijkethema’steagendereninafzonderlijkeportefeuillhoudersoverleggen(PHO’s).Dethema’suithetInterbestuurlijkProgrammabiedeneengoedvertrekpunt.Datbetekentdathierookstedelijkevraagstukkenwordengeagendeerd,alsvervangervanhetseparateoverlegvandevierstedelijkegemeenten(Z4).DePHO’szijninprincipeeengemeentelijkeaangelegenheid,tenzijdedeelnamevaneenprovinciebestuurderofwaterschapsbestuurderaanwijsbaremeerwaardeheeft.Concreetsteltdecommissievoordatallenieuwegemeenteraden,ProvincialeStatenendeAlgemeneVergaderingvanhetwaterschapdegezamenlijkeaanpakvanhetInterbestuurlijkProgrammavaststellenalseerstestapnaareengezamenlijkeambitievoordetoekomst.HetInterbestuurlijkProgramma(IBP)ishetakkoordvanderijksoverheidmetdekoepelsvandeandereNederlandseoverheden(VNG,IPO,UvW)omsameneenaantalgrotemaatschappelijkeopgavenaantepakken,waarondertoekomstbestendigwonen,vitaalplatteland,regionaleeconomie,transformatiesociaaldomein,klimaatadaptatieengoedopenbaarbestuur.WerkgroepZeeuwsesamenwerkingSociaalDomeinOp1maart2016hebbendewethoudersinhetCollegeZorgenWelzijn(CZW)eenopdrachtgegevenomtekomentotverbeteringvandesamenwerkingomhiermeeeeneindetemakenaaneensituatiemetteveelbestuurlijkeenambtelijkeoverleggen,metonvoldoendesturing,langebesluitvormings-lijnenenteweinigsamenhang.WethouderCeesvandenBosvanSchouwen-Duivelandisbestuurlijktrekkervandezeopdracht.Eriseenstuurgroepgeformeerdmetdaaronderambtelijkeprojectleiders.Injuni2017isdenotitieuitgangspuntenenonderwerpenvoordeZeeuwsesamenwerkinginhetso-ciaaldomeindoordebestuurdersvastgesteld.Ookdecollegesvande13gemeentenhebbenhiermeeingestemdeninmiddelsisdewerkgroepbezigmethetuitwerkenvanvoorstellenomdesa-menwerkingteverbeteren.Eind2017zijndegemeenteradenbijgepraatoverdestandvanzakenen
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
79
isinformatieopgehaaldm.b.t.devraagopwelkewijzederadenbijdetoekomstigesamenwerkingoptimaalinpositiegebrachtkunnenworden.
GripopdecentralisatiesinhetsocialedomeinREKENKAMERKAPELLE
80
Bijlage3 Lijstgeïnterviewdepersonen
Dhr.A.v/dBerge gemeentesecretarisgemeenteKapelleDhr.E.Franken raadslidgemeenteKapelleDhr.P.Ganseman raadslidgemeenteKapelleDhr.J.Herselman wethoudergemeenteKapelleDhr.M.Kleppe (voormalig)wethoudergemeenteKapelleDhr.C.A.A.Roovers directeurdeBethoDhr.H.deRooij (voormalig)raadslidgemeenteKapelleMevr.A.Steketee-Daniëlse coördinatorSociaalDomeingemeenteKapelleDhr.P.vanStrien interimafdelingshoofdWIZDhr.L.deVries teamleiderbedrijfsvoeringWIZDhr.F.Witkam ambtelijksecretaris/directeurSWVO