grondig 2 - 2013

vakblad voor specialisten in groen, grond en infraFe

brua

ri 20

13 224 - olde bolhaar groeit over de grens 12 - effectief communiceren is een kunst 30 - eerste gebruikers-ervaring liebherr a916 44 - special teelt snijmais

+NIEUW

Nóg meer melken met de LG Ruwvoerdeal!“Goed nieuws voor u en uw maïstelende klanten! Via de LG Ruwvoerdeal kunnen veehouders de komende weken namelijk voordelig kennismaken met de gouden ruwvoerformule van LG Animal Nutrition. Want wie nu LG 30.218, LG 30.211, LG 30.224 (nieuw) of een ander Animal Nutrition maïsras bij u bestelt, ontvangt gratis LG Havera: het eerste weidegras met diezelfde unieke LG Animal Nutrition voederwaardegarantie als maïs.

De winst van LG 30.218, LG 30.211 en LG 30.224 zit hem in de kolf (zetmeel) én de veel betere benutting van de restplant (celwanden). Dat levert volgens onafhankelijke veevoedingsdeskundigen méér dan 0,5 liter melk per koe per dag extra op! En met hoogwaardig gras uit de nieuwe Havera-lijn zal een kg droge-stof tot een nóg hogere voereffi ciëntie en melkgift leiden. Begeleid uw maïsklanten komend seizoen ook naar meer melk van een hectare ruwvoer en profi teer samen met hen van de Ruwvoerdeal. Op www.lganimalnutrition.nl leest u hoe het werkt.”

Leo Gerritsen, ruwvoeradviseur Limagrain Nederland

www.lganimalnutrition.nlRUWVOER VOOR EEN

TOPMELKPRODUCTIE

Profi teer met uw klanten tot 1 maart van de

Ruwvoerdeal op www.lganimalnutrition.nl.

Zij ontvangen dan voor elke hectare maïs

een kilo gratis graszaad en maken ook nog

eens kans op één van de vijf volledig

vergoede deals. En ook uw voordeel kan

behoorlijk oplopen!

LIMA1231 230x297 fc afl Grondig.indd 1 20-12-12 12:00

4 GRONDIG - Februari 2013

De maïs-uitdaging

Afgelopen maand was één van ons op de prijsuitreiking van de MaïsChallenge van Limagrain, waar de beste maïsteler van 2012 werd gekozen. Deze competitie was opgezet door Limagrain en het NAJK om meer aandacht te krijgen voor de maïsteelt en vee-houders bewust te maken van de mogelijkheden om met maïs veel goed ruwvoer te winnen.De winnaar was maatschap Mensink uit Dedemsvaart. Toen we Bert Mensink vroegen naar het geheim van het succes was zijn antwoord even verrassend als simpel: “We laten het meeste over aan de loonwerker. Die zorgt gewoon goed voor het gewas.”Een mooi compliment voor onze sector, maar dit bedrijf is niet maatgevend, denken wij. Onderweg in het land zie je veel te veel maïs die niet aan het predicaat ‘topgewas’ voldoet. Dat blijkt ook uit cijfers die in dit nummer van Grondig worden gepresenteerd. Op meer dan de helft van de maïspercelen is de pH niet in orde. Voor de vorst inviel, waren er veel te veel percelen waar de eendjes zwommen in de oogstsporen. De kalibemesting wordt zorgelijk en zo zijn er in de teelt nog veel meer fouten aan te wijzen. Problemen die de cumelasector zich mag aanrekenen, want al jaren laat de veehouder in het volste vertrouwen de teelt over aan onze sector. Jaren hebben we dankzij de grote hoeveelheden mest die onder de maïs gingen heel gemakkelijk een goed gewas kunnen telen, maar nu dat is veranderd, komt het aan op echte teeltkunde. Dan zakken er toch heel veel door het ijs. Het illustreert dat er vooral passief wordt geopereerd. Hoe kan het anders dat de pH zo terugloopt, terwijl het kalkstrooien al van oudsher een echte loonwerkersactiviteit is. En waarom zorgen we in het najaar niet beter voor het land, werken we niet aan een goede groenbemester? Adviseren we niet om wat vroegere ras-sen te telen, zodat de oogst niet nog later wordt, met als gevolg nieuw zwemwater voor de eendjes? Het vreemde is: het zijn al-lemaal activiteiten die ook geld in het laatje kunnen brengen. Voor de loonwerker, maar ook voor de klant. Hij verdient het namelijk dubbel en dwars terug door betere opbrengsten van een gewas dat tegenwoordig veel geld waard is. De MaïsChallenge was bedoeld om veehouders meer bewust te maken van een goede maïsteelt. Het lijkt er echter op dat ook voor de loonwerker een MaïsChallenge op zijn plaats zou zijn…

Redactie GrondigMichiel, Toon en Gert

Cumelabedrijf in actieColofon

Grondig is het vakblad voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra. Grondig wordt uitgegeven door CUMELA Communicatie in opdracht van CUMELA Nederland, de branche organisatie voor ondernemers in cultuurtechnische werken, grondverzet, meststoffen-distributie en agrarisch loonwerk. Leden van CUMELA Nederland ontvangen bij vakblad Grondig exclusief het katern Cumelactief.

Adres CUMELA NederlandPostbus 11563860 BD Nijkerktel. (033) 247 49 00fax (033) 247 49 01

CUMELA-infolijn(033) 247 49 99 / [email protected] / www.cumela.nl

Adres Grondig / CUMELA CommunicatiePostbus 11563860 BD Nijkerktel. (033) 247 49 50fax (033) 247 49 51www.grondig.com / [email protected]

BladmanagerMichiel Pouwels

RedactieToon van der Stok (hoofdredacteur)Gert Vreemann, Michiel PouwelsTon Herbrink (eindredacteur)

VormgevingDe Drie Poorten, Nijkerk

VoorplaatCUMELA Communicatie

AdvertentiewervingMarjet van Ruitenbeek

DrukOffset Print, Valkenswaard

AbonnementenEen abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Een opzegging van het abonnement dient schriftelijk, vóór 1 november door ons ontvangen te zijn. Kosten abonnement: Nederland € 77,- per jaarBuitenland € 101,- per jaarCollectieve abonnementen: op aanvraag

© Stichting CUMELA Communicatie, NijkerkHet geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toe- stemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260

REDACTIONEEL

inh

ou

dso

pgav

e

GRONDIG - Februari 2013 5

Februari 2013

Van Nico Verkerk sloopwerken uit Montfoort ontvingen we deze foto’s van een sloopklus in Friedrichshaven in Noord-Duitsland. Via jachtrelaties kreeg Verkerk de opdracht om een oude monumentale graanfabriek op te ruimen. Een klus die bij elkaar met 4 mensen ruim 26 weken in beslag nam. Het ging niet alleen om het afbreken van de fabriek, maar ook om het breken en afvoeren van het puin. In April gaat het werk verder en wacht al weer een nieuwe klus. Heeft u ook een mooie klus, stuur foto’s of meld deze.

Cumelabedrijf in actie

CUMELACTIEF (exclusief voor leden)

4 - Gewijzigde sociale regels 8 - Toolbox: voorkomen van rugklachten10 - Veel verkeersovertredingen niet meer voor de rechter14 - Cumelaria

ALGEMEEN

12 - Communiceren is kijken en luisteren

18 - Straks groeien in openheid en collegialiteit

23 - Wetten en regels20 - Economie23 - Wetten en regels64 - Zijwegen: IJzersterk64 - Uitsmijter

GROEN

8 - Elektronisch VDM (bijna) van start24 - Grensverleggend: Olde Bolhaar

Eco-Service, Bad Bentheim44 - Bollenbeurs scoort in Vijfhuizen38 - Teeltfouten staan topopbreng-

sten in de weg46 - Mest van maïs naar gras50 - Keuzestress54 - Maïs afstemmen op vanggewas

INFRA

30 - Gebruikerservaring Liebherr A916

32 - Wie B zegt...36 - Het ijs smeden als het niet vriest57 - Met Grondig naar Bauma60 - Flirten met rugbatterijen

GROND

28 - Grondverzetnieuws


rub

riek

Over het algemeen is de sectie Meststoffendistributie van CUMELA Nederland goed te spreken over de plannen die staatssecretaris Dijksma van Economisch Zaken onlangs aan de Kamer stuurde. Daarin gaf zij aan definitief af te willen zien van mestplaatsingsover-eenkomsten als de sector zelf zorgt voor voldoende verwerkings-capaciteit van mest. In dat geval zullen in 2015 ook de dierrechten vervallen. Dat geeft agrarische ondernemers weer de kans om te groeien.De staatssecretaris stelt voor om de agrarische sector tot eind 2013 de tijd te geven om zelf voorstellen te doen om tot voldoende ver-werkingscapaciteit van mest te komen. Dat kan zijn via export of door verwerking van de mest. De staatssecretaris schrijft dat dit voldoende moet zijn om alle overige mest in Nederland te plaat-sen. Juist op dat punt vindt Hans Verkerk, secretaris van de sectie Meststoffendistributie van CUMELA Nederland, de brief te vaag. “Wij vinden het een goede zaak dat de sector nu initiatieven mag nemen, maar dan willen we wel graag weten hoe hoog de lat is waar we over moeten springen. Pas als we dat weten, kunnen we gericht plannen maken.”

Hij vreest dat het ontbreken van zo’n doel leidt tot veel geldverspil-ling. “Er zijn nu al heel veel initiatieven bekend voor het opzetten van mestverwerking, terwijl we nu al alle mest geplaatst krijgen. Natuurlijk zitten daar een paar mooie jaren voor het uitrijden bij, maar het geeft aan dat we niet ver van een evenwicht zitten. Zie ook de huidige, relatief lage prijzen voor het ophalen van mest.”CUMELA Nederland zal daarom van de staatssecretaris vragen om duidelijke normen aan te geven. “Als we precies weten hoeveel ver-werkingscapaciteit er nodig is, kunnen we ook voorkomen dat er weer veel geld verloren gaat doordat er veel te veel wordt geïnves-teerd in verwerkingscapaciteit en uiteindelijk bedrijven weer failliet gaan doordat ze te duur mest moeten binnenhalen.”Zorgen zijn er ook over de andere doelen die in de brief van Dijksma worden aangehaald. “Je moet niet alles aan alles willen koppelen”, stelt Verkerk. “Het mag niet zo zijn dat we investeren in mestverwer-king en dat we toch weer dierrechten krijgen, omdat bijvoorbeeld de emissie uit de stallen te groot is. Op die manier hou je onzekerheid en zet niemand stappen.”

duidelijke doelen gewenstHet is mooi dat het ministerie het bedrijfsleven aan zet laat in het nieuwe mestbeleid, maar dan wil CUMELA

Nederland wel graag wel duidelijke doelen. Het moet volgens de brancheorganisatie vooral duidelijk zijn

hoeveel mestverwerkingscapaciteit er nodig is.

Zaaizaadontsmetting met neonicotinoiden weer onder vuur

Nieuw onderzoek van de Europese warenautoriteit (EFSA) zet een twee-tal zaaizaadbehandelingsmiddelen opnieuw in de verdachtenbank. Bij de middelen Cruiser, Poncho en Gaucho lijkt het op basis van nieuw on-derzoek niet uit te sluiten dat ze een schadelijk effect hebben op bijen bij toepassing in mais en erwten. Staatssecretaris Dijksma heeft in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven het Europese toelatingscomité om een snelle nieuwe beoordeling van andere veldtoepassingen te vragen volgens een nieuwe dit voorjaar nog vast te stellen beoorde-lingsrichtlijn. Dit omdat van een groot aantal toepassingen nu niet uit te sluiten is dat bijen daarvan schade ondervinden. Het grote probleem is dat er te weinig onderzoek is verricht om dit goed vast te stellen. Een direct verbod van de middelen is niet mogelijk, omdat er nog geen nieuwe normen zijn en de producenten dus geen gelegenheid hebben gehad om aanvullend onderzoek te doen. Zo’n direct verbod is daarom volgens Dijksma niet aan de orde, omdat dit zou leiden tot grote scha-declaims van de producenten.Voor Nederland betekent dit dat er komend seizoen zeker nog geen wijzigingen zullen optreden. Opvallend is wel dat één van de proble-men die wordt genoemd nog steeds stofdrift is. Dit terwijl nagenoeg alle zaaimachines de afgelopen jaren zijn uitgerust met deflectoren om stof te voorkomen. Het is ook onduidelijk hoe dit heeft meegewogen in het onderzoek. Ongetwijfeld zal dit onderzoek de komende maanden veel in de aandacht blijven.

alg

emeen

nieu

ws


rub

riek

Betalingsmoraal

Ik ben groot en jij bent klein. Kleine kinderspelletjes in de grote-men-senwereld? Reken maar! Normaal maak je afspraken over de ‘regels van het spel’ vóór je begint. En je kunt inschatten of het leuk wordt… of niet.We hebben allemaal geleerd dat je tijdens het spel de regels alleen mag veranderen als je het er samen over eens bent. Wanneer je zonder overleg zo je eigen, afwijkende regels toepast, speel je vals. Meestal is dat slechts leuk voor één partij. Of, als je dat niet al te stiekem doet, kun je er samen nog wel lol om hebben. Zolang het maar een spelletje is.Veel mensen beschouwen het leven ook als één groot spel. Ook onder-nemers. Dat kan een hoop geluk met zich meebrengen als je vooral de zonnige kanten voorop stelt. We kennen echter te veel voorbeelden waarbij de regels tijdens de uitvoering van het ‘spel’ eenzijdig worden gewijzigd. Dat zie je soms bij het aanbesteden door de overheid en in het onderlinge verkeer tussen ondernemingen. Onredelijk, want we spelen geen spelletje met elkaar.Vooral rond de betalingsmoraal worden de regels nog wel eens gene-geerd. Grote, professionele (?) opdrachtgevers blijken dan ineens niet te beroerd om hun betaling maar ‘eventjes’ met drie maanden uit te stellen. “Hoezo klagen over de trage betaling? U mag blij zijn dat ik u het werk heb gegund!”Dat aanpassen van de spelregels lijkt vooral aan de orde bij bepaalde grotere opdrachtgevers. Opdrachtgevers die ’s morgens vermoedelijk niet goed in de spiegel hebben gekeken. Los van het schaamtegevoel dat je dit type opdrachtgevers zou toewensen, is er ook nog wel wat af te dingen op hun zakelijke overwegingen. Immers, in de meeste gevallen is het slechts korte-termijnsucces. Het lijkt je onderneming sterker te maken als je gaat leunen op de goedkope financiering door je crediteuren.De realiteit is echter dat je de instabiliteit van je onderneming alleen maar vergroot en de deur open zet naar het einde van het bedrijf. Maar ook voor de crediteuren zelf geldt: laat je niet in de luren leggen door egocentrische opdrachtgevers! Sta op je recht en zorg voor een goed incassobeleid. Als je dat niet structureel toepast binnen je onderne-ming weet je zeker dat je zelf ook steeds meer afhankelijk wordt van ‘crediteurenfinanciering’. Dan zit je ineens in hetzelfde schuitje van die opdrachtgevers die je terecht hebt bekritiseerd. En is de kans groot dat je het spel verliest.

Jan MarisAlgemeen directeur CUMELA Nederland

COMMENTAAR

Agenda algemeen

5-7 februari .................... Infra Relatiedagen, Hardenberg8 februari........................ Loonwerk- en akkerbouwdag Agrifac,

Steenwijk24-28 februari ............... Sima, landbouwwerktuigenbeurs, Parijs15-21 april ...................... Bauma, München

Wanted: biogas in Utrecht

De provincie Utrecht wil de benutting van biomassa verrbeteren. Een aantal groenverwerkers en agrariërs is geïnteresseerd in productie van biogas. Royal HaskoningDHV heeft opdracht gekregen om te kijken of biogasproductie uit groenafval en mest aantrekkelijker wordt door het biogas gezamenlijk op te werken naar groengas (aardgaskwaliteit) of om er transportbrandstof van te maken op een centrale locatie. Stedin, waterschappen, Waternet, LTO Noord en CUMELA Nederland is gevraagd om kritisch mee te denken een biogashub. De provincie is op zoek naar bedrijven die geïnteresseerd zijn in biogasproductie en gezamenlijk opwerken tot groengas. Meer informatie op www.biogashubutrecht.nl.

Sociale relaties zorgen voor vernieuwing

In familiebedrijven komen veel vernieuwingen voort uit goede contac-ten met mensen en bedrijven in het eigen netwerk. Het is daarom van belang voor hen om veel contact te onderhouden met de mensen in hun omgeving. Dit is één van de conclusies van Ilse Matser, directeur van het Centrum voor het Familiebedrijf, in haar proefschrift over het belang van sociale relaties voor familiebedrijven. In dat proefschrift stelt zij vast dat familiebedrijven - zoals de cumelabedrijven - van groot belang zijn voor de economie. Zij zorgen voor 49 procent van de werkgelegenheid en 53 procent van het bruto nationaal product. Kenmerkend is hun focus op continuïteit, waarmee ze een stabiele factor vormen in de economie.

Nieuwe leden

Afgelopen jaar hebben zich inclusief de drie nieuwe toetreders uit de-cember 76 bedrijven aangesloten bij CUMELA Nederland. Afgelopen jaar hebben ook 61 bedrijven het lidmaatschap beëindigd. In de meeste ge-vallen gebeurde dat vanwege een vrijwillige bedrijfsbeëindiging, soms vanwege een fusie of een overname van het bedrijf. Het totaal aantal leden is daarmee met vijftien leden gegroeid en bedraagt nu 1960 leden.O.T.P. Fourage VOF Koekange Loon- en Verhuurbedrijf René Salman Noordwijk A.J.P. Koot Machineverhuur Waddinxveen

Toelating Retengo

Vlak voor het afsluiten van dit nummer kwam het bericht dat het CTGB heeft besloten om Retengo toe te laten op de Nederlandse markt. Retengo is een schimmelbestrijdingsmiddel van Basf voor in de mais. Het middel moet vlak voor de bloei worden gespoten en beschermt tegen de verschillende schimmels die tegenwoordig steeds vaker optreden. In het april nr van vorig jaar hebben we al uitgebreid geschreven over de ervaring in het buitenland.


elektronisch vdm (bijna) van startLogistiek Zonder Papier start proef met digitaal vervoersbewijs

In ons dagelijks leven gebeuren steeds meer handelingen elektronisch. Zo kopen we via internet en betalen we via

een app. Ook bij het transport van mest vindt veel digitale informatie-uitwisseling plaats. Eén van de zaken die nog

steeds op papier moet, is het Vervoersbewijs Dierlijke Mest. Daar kan nu echter verandering in komen.

Het Vervoersbewijs Dierlijke Mest (VDM) wordt voor twee zaken gebruikt. Allereerst om de meststromen voor de Meststoffenwet in beeld te houden, waarmee overbemes-ting moet worden voorkomen. Een tweede doel is het moge-lijk te maken om de bron van een uitbraak van dierziekten te traceren. Hierbij kunnen meststromen namelijk ook een rol spelen. Vooral voor het eerste doel is het van groot belang dat de zogenaamde ‘natte handtekening’ van zowel leveran-cier, vervoerder als afnemer op het VDM staat. Dit maakt ook dat het VDM niet gemakkelijk kan worden vervangen door een digitaal document.

Deze uitdaging is opgepakt door het bedrijf Logistiek Zonder Papier (LZP) uit Hoorn. De missie van dit bedrijf is om de logis-tieke ketens digitaal te verbinden, van verzender tot ontvan-ger. Het bedrijf heeft al enkele jaren ervaring met een digitaal begeleidingsformulier bij het transport van afvalstoffen. Na een zorgvuldige voorbereiding en analyse van de werkpro-cessen is het bedrijf nu klaar om het eVDM te lanceren.

Zeven bedrijvenIn overleg met onder andere CUMELA Nederland is een ze-vental bedrijven uitgenodigd om deel te nemen aan een pilot. Zes van hen zullen met één voertuig deelnemen. Het zevende bedrijf zal met alle transportmiddelen aan de pi-lot meedoen. Bij de keuze van de bedrijven is gezocht naar zoveel mogelijk diversiteit in bedrijfsomvang, soorten mest, soorten transportmiddelen en gebruikte andere apparatuur en spreiding over het land.

Het ministerie van Economische Zaken heeft de opzet van de pilot al beoordeeld en is daarmee akkoord gegaan. De of-ficiële ontheffing van de verplichting tot een papieren VDM wordt één dezer dagen verwacht. Daarna kunnen de bedrij-ven van start.

In de proefsituatie zal alleen het papieren VDM worden ver-vangen door een elektronisch formulier. Alle andere regels blijven gelijk. Alle informatie die normaal gesproken op het VDM wordt geprint of geschreven, moet nu op het eVDM worden gezet. Dit geldt ook voor de handtekeningen van leverancier, vervoerder en afnemer. Deze worden alleen niet met een pen, maar op een digitale manier gezet. Om dit te kunnen doen, is door LZP een app (een programmaatje) ge-bouwd die op een digitaal apparaat kan worden gezet. Voor de pilot zal dat een apart soort smartphone zijn. Als de proef slaagt en de regelgeving wordt aangepast, kan de app op al-lerlei apparaten worden geïnstalleerd, zoals een boordcom-puter, een tabletcomputer of een willekeurige smartphone.

Direct doorzendenEén van de voordelen van een eVDM is dat vanuit de compu-ters van LZP direct gegevens kunnen worden doorgezonden naar leverancier en afnemer. Dat hoeft dus niet te wachten tot het VDM op kantoor bij de vervoerder is afgehandeld. Dit verzenden kan per e-mail of per sms. De leverancier of afne-mer kan echter ook via internet in zijn gegevens kijken.

Een ander voordeel is de besparing in het gebruik van papier. In Nederland vinden jaarlijks ruim 800.000 transporten van mest plaats. Hierbij horen net zoveel VDM’s, die in viervoud worden opgemaakt. Een mogelijke besparing dus van ruim

mest


drie miljoen formulieren die niet meer behandeld en gearchi-veerd hoeven te worden.

In de pilot mogen alleen binnenlandse transporten meedoen. Wel worden in de pilot ook enkele uitzonderingen in de regel-geving meegenomen. Zo doet de huisleverancier van paarden-mest van een grote champignonsubstraatfabriek mee. Voor deze aangevoerde paardenmest geldt geen verplichting tot wegen, bemonsteren en AGR/GPS.

Ook de regels voor het machtigen blijven van kracht. Als de ver-voerder beschikt over de juiste machtigingen van leverancier en/of afnemer kan de chauffeur dus ook op het eVDM voor deze partijen tekenen.

CUMELA Nederland ziet uit naar de ervaringen van de deelne-mers en de resultaten van de pilot. Als deze positief zijn, zullen wij pleiten voor het opnemen van deze mogelijkheid in de regel-geving, naast de mogelijkheid van het papieren VDM.

Tekst: Hans VerkerkFoto’s: LZP en CUMELA Communicatie

In deze rubriek behandelen we iedere maand een onderwerp op het gebied van aanbestedingen en het aannemen van werken. Heeft u ook een vraagstuk, laat het CUMELA Nederland weten.

IN kORT bEsTEkAbnormaal lage prijzen

Beste Jan,Ik heb onlangs erg scherp ingeschreven op een bestek. Het werk is ge-gund aan een inschrijver met een abnormaal lage prijs, zeg maar een dumpprijs. Had ik hiertegen wat kunnen doen en had de opdrachtge-ver die inschrijving niet moeten afwijzen?

Beste aannemer,Uw verhaal is heel herkenbaar; zeker in deze economische moeilijke tijden wordt met regelmaat voor zeer lage prijzen ingeschreven. En dus wordt er nogal eens bezwaar gemaakt door de partijen die het werk niet gegund werd.U hanteert al het begrip abnormaal lage prijs. In de ARW staat dat de aanbesteder bij een abnormaal lijkende inschrijving mag vragen - met nadruk op mag - om verduidelijking van de samenstelling van de inschrijving. De aanbesteder mag een abnormale inschrijving af-wijzen. Dit is geen verplichting, ook niet als de aanbieding beneden de kostprijs is. De mogelijkheid tot afwijzen is in de ARW uitsluitend opgenomen om de aanbesteder bescherming te bieden. De aanbe-steder zou immers kunnen worden geconfronteerd met een risico in de continuïteit of de kwaliteit van de dienstverlening, het werk of de levering. Dit is niet wenselijk. Als de aanbesteder het vertrouwen heeft dat de laagste inschrijver het werk kan maken zoals afgesproken, dan zal hij het hem zeker (kunnen) gunnen. Dit geldt ook als de laagste inschrijving berust op een fout, maar de prijs gestand wordt gedaan.Veel bezwaren stranden ook omdat het niet snel duidelijk is wat ab-normaal laag is en hoe je dit kunt aantonen. Recent heeft de rechter aangegeven dat in elk geval de inschrijfsom van nummer twee niet de maatstaf is. Als er geen sprake is van een symbolisch bedrag zal de rechter niet snel de eenheidsprijs inhoudelijk gaan beoordelen; elk bedrijf heeft immers zo zijn redenen om in te schrijven zoals het dit doet. En wanneer is er sprake van dumping, als dat al een reden tot afwijzing zou kunnen zijn.Het zal duidelijk zijn dat door de overheid gesubsidieerde bedrijven wel kunnen worden aangesproken op hun abnormaal lage inschrijf-prijs. Tot slot: een abnormaal lage aanbieding, of een aanbieding met abnormaal lage eenheidsprijzen die bedoeld is om de aanbestedings- en/of beoordelingssystematiek te manipuleren, is ongeldig.

Jan van der LeijBeleidsmedewerker GWW

Tijdens de proefperiode wordt nog gewerkt met een aparte pda. Als het systeem een plaats in de wetgeving krijgt, zullen de gegevens gewoon via een smartphone te verwerken zijn.

Erfahren. innovativ. futtererntespezialist.

Vicon Trommel- und Scheibenmähwerke Vicon Wender und Schwader

Vicon variable und Festkammerpressen Vicon Düngerstreuer

Vicon TransportlogistikVicon Ballenwickler

Effizienz von Anfang bis Ende der Erntekette.Kosten sparende Ernteverfahren und -ketten von Vicon garantieren Ihnen sauberes, qualitativ erstklassiges Futter. Die neuen Kombiwagen und Silageverteiler z. B. sind unter Profis ein Geheimtipp. Auch bei Pressen, Mähwerken, Wendern, Schwadern und Wicklern können Sie sich auf Vicon verlassen. Und schließlich zählt auch auch die ISOBUS-Kompetenz des Marktführers. Das ist EfficiEnt farming.Kverneland Group Deutschland GmbH, Coesterweg 25, 59494 Soest, Telefon 02921 3699-0, Telefax 02921 3699-408 www.kvernelandgroup.de

Het professionele pakket van Vicon bestaat uit innovatieve producten met onderhouds- en

gebruiksvriendelijke eigenschappen waarmee lange werkdagen perfect worden ondersteund.

Neem bijv. de onderhoudsvrije, hydraulisch aangedreven pick-up en automatische laad- losfunctie. Kverneland Group Benelux BV - De Dommel 38-40 - 8250 AD Dronten - T +31 321 387 110 www.vicon.nl

Tijd voor de volgende stap!

Vicon RF vaste kamer persen IsoMatch Tellus ISOBUS terminal met automatische laad-

en losfunctieVicon Rotex 550 opraapwagenVicon RV variabele kamer persen

Vicon RF 3325 FlexiWrap perswikkel combinatie Vicon Rotex Combi 800 dubbeldoel opraapwagen

IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal

Gemaakt vóór en door professionals

Zuidweg 13-15 • Postbus 52 • 4413 ZH KrabbendijkeT 0113 - 50 26 10 • F 0113 - 50 61 46I www.gebrweststrate.nl • E [email protected]: Ko Smalheer, 06 - 53 24 90 27Zelfrijdende, getrokken en gedragen veldspuiten

Bel ons voor de dichtstbijzijnde dealer.

Informeer ook naar ons ruime aanbodgebruikte veldspuiten!

NV-SA

DELVANO veldspuiten

Erfahren. innovativ. futtererntespezialist.

Vicon Trommel- und Scheibenmähwerke Vicon Wender und Schwader

Vicon variable und Festkammerpressen Vicon Düngerstreuer

Vicon TransportlogistikVicon Ballenwickler

Effizienz von Anfang bis Ende der Erntekette.Kosten sparende Ernteverfahren und -ketten von Vicon garantieren Ihnen sauberes, qualitativ erstklassiges Futter. Die neuen Kombiwagen und Silageverteiler z. B. sind unter Profis ein Geheimtipp. Auch bei Pressen, Mähwerken, Wendern, Schwadern und Wicklern können Sie sich auf Vicon verlassen. Und schließlich zählt auch auch die ISOBUS-Kompetenz des Marktführers. Das ist EfficiEnt farming.Kverneland Group Deutschland GmbH, Coesterweg 25, 59494 Soest, Telefon 02921 3699-0, Telefax 02921 3699-408 www.kvernelandgroup.de

Het professionele pakket van Vicon bestaat uit innovatieve producten met onderhouds- en

gebruiksvriendelijke eigenschappen waarmee lange werkdagen perfect worden ondersteund.

Neem bijv. de onderhoudsvrije, hydraulisch aangedreven pick-up en automatische laad- losfunctie. Kverneland Group Benelux BV - De Dommel 38-40 - 8250 AD Dronten - T +31 321 387 110 www.vicon.nl

Tijd voor de volgende stap!

Vicon RF vaste kamer persen IsoMatch Tellus ISOBUS terminal met automatische laad-

en losfunctieVicon Rotex 550 opraapwagenVicon RV variabele kamer persen

Vicon RF 3325 FlexiWrap perswikkel combinatie Vicon Rotex Combi 800 dubbeldoel opraapwagen

IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal IsoMatch Tellus ISOBUS terminal

ONTWIKKELD VOOR B-RIJBEWIJSook VERHUUR vanuit

onze vestiging ZWOLLEHermelenweg 158, 8028 PL

Tel. 0529 46 94 00

Kon. Wilhelminaweg 259 | 3737 BA Groenekan | T. 0346 25 96 00 | www.veldhuizen.eu | [email protected]

Iveco 75 C21- 3,0 liter TDI- laadvermogen 3.700 kg- laadklep 1.500 kg

HybrideServicewGrondig.indd 1 15-1-2013 14:16:02

on

dern

emersch

ap


communiceren is kijken en luisteren Spreek vaardig maar niet te veel, kijk en luister goed en écht!

De sleutel voor succesvol ondernemen is een goede communicatie, of het nu is met op-

drachtgevers, collega’s of medewerkers. De bron van een conflict ligt negen van de tien

keer bij miscommunicatie. Hoe zorg je ervoor dat een meningsverschil niet tot een ruzie

leidt, maar dat er wederzijds begrip ontstaat? Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan!

Als u denkt dat u alleen communiceert door te praten, heeft u het mis. Zelfs wanneer u niets zegt, communiceert u. Gaat u zelf maar na: wanneer u op een terras zit en de mensen die langs lopen bekijkt, vormt u zichzelf in luttele seconden een beeld bij elk individu. Het uiterlijk, de gezichtsuitdrukking, de kleding, de houding en de manier van bewegen helpen u daarbij. Zonder er echt over na te denken, maakt u een voorstelling over opleiding, achtergrond, cultuur, religie en hobby’s van de persoon die u ziet. En ‘weet u’ of het met die persoon klikt.

Uit onderzoek is gebleken dat een mens maar acht seconden nodig heeft om zich een mening over iemand te vormen. Het is erg belangrijk om te beseffen dat dit zo werkt. Enerzijds omdat u zich op basis van deze eerste indruk misschien wel enorm kunt vergissen. Anderzijds omdat anderen bij u pre-cies hetzelfde doen. Uiterlijk, gedrag en omgangsvormen van u en uw medewerkers moeten passen bij de indruk die u wilt achterlaten bij uw omgeving. Het begint dus met schone en goed onderhouden machines, een opgeruimd en goed georganiseerd erf, werkplaats en kantoor, goed verzorgde werkkleding en correcte omgangsvormen van het personeel. En dan is er nog geen woord gesproken en toch al zoveel gecommuniceerd.

Mailen, bellen of langs gaan?Er is veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van com-municatie. Globaal kan worden gesteld dat slechts tien pro-cent van wát u zegt bepalend is. Zo’n dertig procent wordt bepaald door hóe u het zegt, ook wel intonatie genoemd. Uw lichaamstaal is echter met zo’n zestig procent de belangrijk-ste kracht om een boodschap goed over te laten komen. Dit wordt ook wel non-verbale communicatie genoemd.Te vaak kiezen mensen bij een slechte of lastige boodschap ervoor om een mailtje te sturen. Lekker gemakkelijk en vei-lig, maar tegelijkertijd zeer riskant. De kans is groot dat de woordkeus ongenuanceerd is en dat de ander een heel an-dere en vaak negatievere betekenis aan het bericht geeft dan de bedoeling was.

Met een telefoongesprek komt u al iets verder. Behalve de woordkeus kunt u dan ook uw stemgeluid in de strijd gooien. Voer een belangrijk telefoongesprek overigens altijd goed voorbereid. En het zal u verrassen, maar ga actief rechtop zit-ten, stel u voor dat de persoon voor u zit en tover een glim-lach op uw gezicht. Uw gesprekpartner zal dit horen in uw stem. De enige manier waarop u honderd procent invloed heeft op de kracht van de boodschap is door een persoon-lijk gesprek. U leest of hoort niet alleen de reactie van uw gesprekspartner, maar ziet ook direct hoe uw boodschap aankomt. Bovendien kunt u dan laten zien dat u het meent. Alleen dan kunt u inschatten of uw boodschap goed wordt begrepen.

Is er sprake van een klacht, neem deze dan altijd serieus en behandel deze direct. Het is een kans om te laten zien hoe oplossingsgericht u bent. Ziet u er tegenop, probeer u dan voor te stellen hoe u zich zult voelen wanneer het eenmaal achter de rug is. Van uitstel komt afstel. Bovendien houdt u daarmee uw nare onderbuikgevoel in stand. Maar erger nog: de klager blijft geloven dat u uw werk niet goed doet. Terwijl het in negen van de tien gevallen berust op een eenvoudig op te lossen misverstand. U gaat er dus direct langs.

Horen, zien, zeggen en doenHoe vaak heeft u wellicht gedacht: waarom begrijpen ze me niet, ik heb het wel honderd keer uitgelegd. Alleen instructies geven levert onvoldoende rendement op. Mensen onthou-den slechts tien procent van wat ze horen, 35 procent van wat ze zien, 70 procent van wat ze zelf zeggen en 90 procent van wat ze zelf zeggen én doen. Alleen maar blijven herha-len wat altijd al is gezegd, is dus niet slim. Grenzen stellen is noodzakelijk, maar dat helpt niet zonder zelf ook het goede voorbeeld te geven. Nog beter is het als u de ander vraagt hoe hij er over denkt. Laat hem zelf met ideeën komen en ze ook uitproberen. Mocht blijken dat de door hem gemaakte keuze niet werkt, dan leert hij daarvan sneller dan dat u hem behoedt voor het maken van fouten.


Door mensen te laten meedenken en meedoen, zullen ze veel gemotiveerder en beter werk leveren. Durf af en toe ook gewoon eens niets te zeggen, maar mensen te laten ervaren dat het niet werkt. Als u meent dat u bij aanvang van elk werk altijd aanwezig moet zijn, maakt u zich onmisbaar. De tele-foon zal blijven gaan, want een medewerker durft zelf geen beslissingen te nemen en u komt niet meer toe aan het werk dat u eigenlijk moet doen. Geef medewerkers de kans om te leren van hun eigen fouten. Natuurlijk blijft u het werk vol-gen en corrigeert u zo nodig. Niet door te zeggen “Zie je wel, ik had het wel gezegd”, maar door een compliment uit te de-len dat het probleem goed is opgelost. Al doende leert men.

Begin bij uzelfEen misverstand of onenigheid ontstaat vaak door kleine ver-schillen in interpretatie van een boodschap. Bij een gesprek, een onderhandeling, een werkinstructie of een klacht is het van groot belang u hiervan goed bewust te zijn. De betekenis van de eigen boodschap ligt in de reactie die u krijgt van de ander. Als de ander u niet begrijpt, heeft het niet veel nut om dezelfde woorden op dezelfde manier (of iets luider) te her-halen. Als u daarop let, zult u zien hoe vaak dit gebeurt. Het is beter de boodschap dan op een andere manier te communi-ceren, zodat die ander u wel begrijpt. Houding en gedrag van de ander zeggen veel over de eff ectiviteit van uw boodschap. Luister goed naar wat iemand zegt, maar kijk vooral ook hoe iemand reageert. En let op de manier waarop de ander iets zegt. Ga er ook niet te snel van uit dat u weet wat de ander bedoelt, maar vraag door. Vorm u niet te snel een mening en kom niet te snel met een oplossing. Geef de ander daarin de ruimte. Leg de ander niet uw mening op, maar vraag hém om een oplossing. Houd oogcontact met de ander en laat zien dat u oprechte belangstelling toont en écht luistert. Wek ook geen valse verwachtingen. Als u zegt ”Ik hoop het van-daag af te maken, ik zal kijken wat ik kan doen”, bedoelt u wellicht: “Het zal waarschijnlijk vandaag niet lukken.” Terwijl de toehoorder denkt en verwacht dat het vandaag gebeurt. Zeg liever: “Ik begrijp dat het haast heeft. Vandaag kom ik er helaas niet aan toe. Morgen zeker wel.” Als u zegt wat u doet en daarna ook doet wat u zegt, bent u duidelijk en voorkomt u miscommunicatie.

In een conversatie kan het dodelijk zijn als u zich zichtbaar of zelfs hoorbaar ergert als de ander u niet begrijpt. Zeg daarom nooit: “Je begrijpt me niet!” Neem zelf de verantwoording voor uw boodschap en de reactie van de ander en zeg: “Ik heb het niet goed uitgelegd.” Breng uw boodschap vervol-gens op een andere manier. U laat daarmee de ander in zijn waarde en zult zeker een beter resultaat boeken. Kortom, u heeft het stuur van de reactie van de ander in handen door zorgvuldig te formuleren, goed te luisteren én te kijken. Verander de ander, maar begin bij uzelf.

Tekst: Nico WillemsenIllustraties: Rob Mulder

Overtuig u er bij een gesprek steeds goed van of u over hetzelfde spreekt.


Geen goed voorbeeld gevenAls donderslag bij heldere hemel zegt een stille maar goede werknemer, die al twaalf jaar bij de zaak zit, zijn dienstverband op. Zonder toelichting loopt hij op vrij-dagmiddag het kantoor binnen en legt zijn sleutels op tafel. “Aanstaande maandag ben ik vrachtwagenchauf-feur”, zegt hij. Van verbazing valt de mond van de werk-gever open. Tijd om te vragen wat er aan de hand is, is er niet, want de werknemer is al vertrokken. Bij navraag bij de andere medewerkers blijkt de collega zich al maan-den te ergeren aan pesterijen van een andere collega. De ondernemer heeft deze er meer dan eens tevergeefs aangesproken op zijn geplaag, maar is daar uit angst om hem kwijt te raken maar mee gestopt. Soms lachte hij zelfs mee over de grapjes van de plaaggeest.

Conclusies trekken zonder door te vragenEen calculator/werkvoorbereider zit in zijn laatste week, want hij heeft elders een baan aanvaard. Een klant belt voor een prijsopgave voor een interessante klus. Daarop zegt de werknemer dat hij de volgende week bij een ander bedrijf werkt en dat het nog onzeker is of iemand zijn plaats zal innemen. De klant belt daarna de baas van de werkvoorbereider op met zijn twijfel of hij het werk nog wel aan hem moet gunnen, maar dat hij ook geen zin heeft om naar de voor hem onbekende andere aannemer te gaan. Zonder eerst te vragen wat de werkvoorbereider tegen de klant heeft gezegd, wordt hem verweten dat hij er met de klanten vandoor gaat.

De reactie voor een ander invullenVoor de beantwoording van een vraag van een klant heb ik een collega nodig. Zij is de enige die dit kan, want het is haar specialisme. Er is echter haast gebo-den. Ik bel haar, geef haar het compliment dat ze altijd zo zorgvuldig met onze klanten omgaat, maar dat ik het antwoord wel vanmiddag wil hebben. Ik denk dat ik haar daarmee een plezier doe. Later, op een informeel moment, spreek ik haar en is ze open en eerlijk door te vertellen dat ze me maar een slijm-jurk vond. Voortaan vraag ik: “Ik heb een lastige spoedvraag voor je. Wanneer schikt het jou deze te beantwoorden?”

Wie zou u de volgende opdracht gunnen?

Geen oog voor non-verbale communicatieEen ondernemer heeft een enorm zelfstandige trekker-chauffeur. De chauffeur wordt door zijn werkgever naar elke boer gestuurd. De werknemer stuurt een ploegje collega’s en enkele zzp’ers aan. Zelfs de lastigste boer kan met hem lezen en schrijven. Schouderklopjes geeft de werkgever niet zoveel. Wel vraagt hij steeds of al het werk af is gekomen, waarop de werknemer instemmend knikt en verder niets zegt. De ondernemer maakt zich zorgen over de werknemer, want hij zegt de laatste tijd niet zoveel en ziet er ongeïnteresseerd uit. Hij blijft op vrijdagmiddag ook niet meer na voor een biertje. De ondernemer verschijnt daarom maar eens bij de trekker-chauffeur op het werk. Pas wanneer de werknemer met tranen in zijn ogen stamelt dat het maar liefst twee jaar is geleden dat hij zijn baas voor het laatst op het werk zag, valt het kwartje.

Eerste indruk door uiterlijk en gedragOnlangs bezocht ik een CUMELA-lid op een werk. We spraken af in de schaftkeet. Lopend langs het werk en de medewerkers viel mijn oog direct op de enorme scheur in de al weken niet gewassen broek van de één en verbaasde ik me enorm over het grove taalgebruik tegen hun werkgever van de ander. Die eerste indruk liet me niet meer los. Wat ik zag, was onverzorgdheid, wat ik hoorde, zal ik hier niet herhalen. Of het straatwerk waar de mannen mee bezig waren er goed bij lag, weet ik niet meer, ik had er ook geen interesse meer in. Toen ik de ondernemer in kwestie vroeg of dit gebruikelijk was, slaakte hij een diepe zucht. “Ja, ik weet het, daar moet ik eens wat aan doen.”

ER WAS EENS EEN GROEP MAÏSPLANTEN DIE IN EEN VELD LEEFDEN...

OP EEN DAG WERDEN ZE AANGEVALLEN DOOR HET GROTE

BOZE ONKRUID.

MAAR TOEN KWAM ER EEN GROTE HELD. IK DUS.

PAPA!

MET CALARIS IN Z’N HAND GING HIJ DE STRIJD

AAN MET HET GROTE

BOZE ONKRUID.

KEES, DAT IS TOCH GEEN SPROOKJE?

NEE KLOPT, HET IS ÉCHT WAAR!

LEEFDE NIET LANG...ZÓ GEMAKKELIJK... HET ONKRUID

... EN ZEKER NIET GELUKKIG.

DE MAÏS KREEG HET ZWAAR TE VERDUREN.

Het basismiddel tegen onkruiden in maïs.

• Flexibel en gemakkelijk• Veilig• Snel en breedwerkend• Lange duurwerking

www.calariskees.nl

Syngenta Crop Protection B.V., Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel. 0164 225 500, Fax 0164 225 502, www.syngenta.nl.

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor het gebruik eerst het etiket en de productinformatie. ®/TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.

12

TM

Ophaalbijdrage Deurne, Tilburg, Uden en Lichtenvoorde

Met een ophaalbijdrage net boven de twintig euro in het zuidoostelijke gebied is het jaar op een laag niveau gestart. De druk op de markt is laag en veehouders wachten rustig af op betere tijden. (Bron: DCA-markt)

Ophaalbijdrage Barneveld en Markelo

De al vroeg ingezette daling van de ophaalbijdrage heeft zich de afgelopen weken voortgezet. In de regio Midden-Nederland zakte deze al naar een niveau dat normaal pas in het uitrijseizoen wordt gehaald. (Bron: DCA-markt)

GRONDIG - Februari 201316

econ

om

ie

Eind vorig jaar heeft CNH aange-kondigd de aflopende overeen-komst met Kobelco per 1 januari 2013 om te zetten in een zoge-naamde niet-exclusieve afspraak tot het leveren van componen-ten en technologische bijdragen. Dit houdt in dat het Japanse Kobelco nog wel technologie le-vert aan CNH voor de bouw van New Holland-graafmachines in Brazilië, Italië en de Verenigde Staten én daarnaast een beperkt

aantal compacte en minigraafmachines - voornamelijk binnendraaiers - uit Japan blijft leveren. Deze nieuwe afspraak is voorlopig beperkt tot een periode van vijf jaar. Door af te stappen van de afspraak om exclusief onderdelen over te nemen, is voor New Holland de weg vrij om de machines met Kobelco-technologie volledig onder eigen namen in de markten te brengen. Dat expliciet noemen van het woord ‘namen’ zou kunnen betekenen dat er op termijn ook een herziening komt van de overeenkomst met het even-eens Japanse Sumitomo, waaruit voornamelijk rupsgraafmachines (vanaf acht ton) worden geleverd onder de naam en in de kleuren van Case. Door deze stap kan CNH nu ook zelf direct de Aziatische (lees: de Chinese en Indiase) markt betreden. Aan de andere kant krijgt Kobelco ook de vrijheid om op andere markten te gaan opereren of met andere merken samen te werken.

cnh ontvlechtCNH (Case New Holland) en Kobelco ontvlechten hun strategische samenwerking op het gebied

van de bouw en levering van rupsgraafmachines en minigravers. Het moet CNH de ruimte geven

om zelf ook de Aziatische markt te betreden.

Record voor Nieuw-Vennep

De productielocatie van Kverneland in Nieuw-Vennep heeft een bijzonder goed jaar achter de rug. Aan het eind van het jaar was een recordaantal orders genoteerd. Daarbij werden zelfs de oude records uit 2007 en 2008 overtroffen. Extra bijzonder is dit omdat het gaat om ma-chines die niet alleen groter worden, maar ook qua elek-tronische uitrusting steeds completer zijn. Kverneland concludeert dat de markt nu duidelijk rijp is voor de in-voering van machines die passen bij precisielandbouw, een ontwikkeling waarin de fabriek in Nieuw-Vennep veel tijd, energie en geld heeft gestoken. Wellicht zelfs wat te vroeg, concludeert productmanager Iljan Schouten. “Maar nu profiteren we van de ervaring die we hebben en de voorsprong in techniek die we de afgelo-pen jaren hebben opgebouwd. Met ons iM-programma kunnen we klan-ten voor spuiten en kunstmest-strooiers een op-lossing op maat bieden, waarbij we dankzij onze ervaring ook weten dat het werkt.”

De waarde van mest: vleesvarkensmest

De bemestende waarde van vleesvarkensmest is stabiel op een waarde net onder de € 17,-. Gebaseerd op mest met 7 kg N (65 procent werkzaam), 4 kg fosfaat, 7,2 kg kali en 1,8 kg magnesium) op basis van de prijzen van kunstmest. (Bron: LEI)

Eerste notering witte diesel

In deze grafi ek de eerste notering van witte diesel. De start is op 1,20 euro gelijk aan die van vorig jaar. In de grafi ek is de prijs van wit weergegeven en de afge-leide prij van rode diesel. Dit is met het accijnsverschil van 17%.


Recordjaar KroneVoor het eerst in zijn bestaan heeft de landbouwdivisie van Krone een omzet gehaald van meer dan 500 miljoen euro. Ten opzichte van 2011 steeg de omzet met ruim 25 procent. Winstcijfers geeft het familiebedrijf niet, maar die zullen ongetwijfeld in orde zijn. In totaal werden er meer dan 20.000 landbouwwerktuigen gebouwd en meer dan 27.000 vrachtwagenopleggers. Afgelopen maand maakte Krone ook bekend zeer nauw te gaan samenwerken met de assenfabrikant Trenkamp & Gehle. Dit betreft inkoop, ontwikkeling en productie.

Kleurverandering KärcherDe zeer herkenbare Kärcher-hogedrukreinigers veran-deren voor de professionele markt van kleur. Het be-kende geel wordt vervangen door een warme grijstint. Alleen accenten op de machine houden het herkenbare Kärcher-geel. De wijziging wordt doorgevoerd om een beter onderscheid te krijgen tussen de professionele en consumentenreinigers. Bedrijven blijken zo’n opvallende reiniger ook niet altijd op prijs stellen.

Record voor RopaDe Duitse bouwer van bietenrooiers en laadmuizen heeft met de productie en verkoop van 275 machines een nieuw recordjaar achter de rug. Er werden 180 bietenrooi-ers gebouwd, waarvan er 60 op de thuismarkt werden verkocht. De overige 120 rooiers bleven voor de helft bin-nen de Europese Unie. De andere helft werd elders in de wereld of in Oost-Europa verkocht. Bij de laadmuizen was er sprake van een vergelijkbaar beeld.

kORT NIEUWsCUMELA-Kompas Analyse: afnemende liquiditeitspositie

De liquiditeitspositie in de cumelasector vertoont al vier jaar een dalende trend. Opvallend in deze grafi ek is dat alle sectoren een min of meer vergelijkbaar beeld ver-tonen. De agrarische loonbedrijven hebben een duidelijk minder goede liquiditeits-positie, terwijl deze het best is bij de grondverzetbedrijven. De daling is het grootst bij de gemengde bedrijven en grondverzetbedrijven. De current ratio geeft aan hoe de verhouding is tussen de vlottende activa en de kort-lopende schulden. Vlottende activa bestaan onder meer uit voorraden, debiteuren, overige vorderingen en liquide middelen. De kortlopende schulden bestaan uit reke-ning courant, crediteuren en overige kortlopende schulden. Bij een current ratio gro-ter dan één zijn de vlottende activa groter dan de kortlopende schulden. Hoe groter de current ratio, des te beter de liquiditeitspositie van een bedrijf. Een te hoge current ratio kan echter wijzen op een minder effi ciënte fi nanciering van het bedrijf. Een cur-rent ratio van 1,1 tot 1,5 is optimaal. Er is dan sprake van een gezonde situatie.

De current ratio is een momentopname op 31 december. Gedurende het jaar treden duidelijke fl uctuaties op. Dit hoort bij de eigen beoordeling wel in de gaten te worden gehouden.De daling van de liquiditeitspositie vraagt om meer aandacht voor rendementsverbe-tering en het maken van een fi nanciële planning. Wilt u ondersteuning bij de verbete-ring hiervan, stuur dan een e-mail naar [email protected].


straks groeien in openheid en collegialiteitWintereditie Jongerendagen 2013 in Frankrijk en België met 61 jonge ondernemers

Met 61 personen in de bus zitten en naar Frankrijk en België reizen. Slapen in hotels, geza-

menlijk ontbijten en ’s avonds op stap gaan of iets drinken aan de bar. Is het alleen maar

een gezellig uitje of mag de deelnemer meer verwachten van de wintereditie van de

Jongerendagen van CUMELA?

Natuurlijk zijn de oogjes ’s morgens soms wel wat kleiner dan anders, maar net als thuis gaat het programma voor, dus is het op tijd weer op en aan de slag. Bij een wintereditie door-lopen de deelnemers een intensief programma. Dit alles met het doel om de kennis te vergroten, van andermans ervarin-gen te leren, nieuwe ideeën op te doen en het ondernemer-snetwerk uit te breiden. De deelnemers bezoeken bedrijven, zien productie- of bedrijfsprocessen die je normaal niet ziet en wonen workshops bij. Na afloop is er uiteraard ruim de tijd voor de noodzakelijke gezelligheid. Bij de jongeren blijkt er een grote behoefte te zijn om op neutraal terrein en in een informele sfeer van elkaar te leren. De wintereditie van de Jongerendagen biedt jonge onderne-mers hier al jaren de kans toe. De deelnemers zijn jonge on-dernemers tussen de 18 en 36 jaar. Ondernemers die (nu of in de toekomst) voor grote uitdagingen staan, bijvoorbeeld op het gebied van bedrijfsvoortzetting of -overname. De verant-woordelijkheid die op de schouders van jonge ondernemers drukt om bestaande kapitaalsintensieve bedrijven voort te zetten, is groot. Deze bijeenkomsten zijn een prachtige kans voor gesprekken met ‘lotgenoten’!

Doe ik het goed?Veel komt er op die dagen aan de orde. Ben ik wel een goede werkgever of ondernemer? Neem ik wel de juiste beslissin-gen of kan ik wel in de voetsporen treden van mijn ouders? Deelnemers aan de wintereditie komen uit alle windstreken en kennen verschillende bedrijfsactiviteiten, achtergron-den en bedrijfsstructuren. Tijdens de wintereditie leren ze elkaar goed kennen en worden goede en minder goede ervaringen met elkaar gedeeld. Doordat ze veel mensen uit het gehele land spreken, breiden ze het netwerk uit. Het is bijzonder om te zien hoe open de jongeren met elkaar omgaan. Er wordt gesproken over klanten, het aannemen van werken, financiële aspecten en wanneer je nu ‘ja’ of ‘nee’ op een werk zegt. Het is duidelijk dat deze jongeren er veel aan hebben om gewoon open met elkaar te kunnen praten over dagelijkse zaken uit het bedrijf. Praten met jongeren uit andere hoeken van het land omdat die toevallig naast hen in de bus zitten, net bij hen aan tafel terecht komen

Niets mooiers dan een nieuwe en vooral grote machine. Ook dat is mooi om mee te maken.

De gids van Massey Ferguson kreeg tijdens zijn uitleg alle belangstelling.


De opdracht: zoek de verschillen met de foto bij MF. Zijn de oogjes kleiner, is de glimlach nog net zo groot en doet iedereen mee?

Twee keer ging de hele groep op de foto, een mooie check of iedereen alles heeft meegemaakt.

bij het eten of gewoon bij hen zijn ingedeeld op de kamer.Het praat soms makkelijker met jongeren die niet bij jouw klanten komen en jouw bedrijf niet kennen. Er heerst een ontspannen en open sfeer tussen de jonge ondernemers. Er zijn zo links en rechts al duidelijke toekomstvisies te herken-nen en ook zaken die de deelnemers van elkaar leren tijdens de Jongerendagen. Voor CUMELA Nederland zijn ze van groot belang, stelt de teamleider van de bedrijvenadviseurs Ans de Bie, die de reis ook meemaakt. “Vanuit de organisatie kijken we hiernaar met gecharmeerd enthousiasme. Het zou toch mooi zijn als we de basis die de jongeren hier nu zelf leg-gen vol kunnen houden naar de toekomst toe. Dat het straks ondernemers zijn die ieder op hun eigen moment in het bedrijf groeien en deze openheid, het enthousiasme en de motivatie om er tegenaan te gaan weten te behouden”, zegt De Bie. Vanuit CUMELA Nederland zal daar in elk geval alles aan worden gedaan, stelt ze. “Laat de jonge ondernemers maar jong zijn! En als ze straks klaar zijn om in het bedrijf te stappen of het over te nemen, hopen we dat ze tijdens de Jongerendagen zaken hebben geleerd waar ze wat aan heb-ben, een netwerk hebben gelegd waar ze zaken mee kunnen doen en hun brancheorganisatie ook weten te vinden voor andere zaken dan de leerzame uitjes van de Jongerendagen!”

GrensverleggendElke wintereditie kent een passend ondernemersthema. Voortbordurend hierop worden gastbedrijven gezocht, ex-cursies georganiseerd en workshops ingevuld. Het thema van de Wintereditie 2013 was ‘Grensverleggend het nieuwe jaar in’. Een welbewust gekozen thema, omdat voor het eerst werd gekozen voor een meerdaagse buitenlandse excursie. Dit jaar werd de wijk genomen naar Frankrijk en België om kennis te maken met de uiterst moderne productieprocessen van Massey Ferguson-trekkers en Caterpillar-materieel. Maar ook de workshop ‘Marketing in de praktijk’ zorgde ervoor dat de aanwezigen over de eigen grenzen heen keken, nieuwe ideeën opdeden en bekend raakten met werkwijzen in an-dere sectoren.

Tekst & foto’s: Gerwin Otten

MechaTrac bedankt!De wintereditie 2013 bracht de deelnemers naar de fabriek van Massey Ferguson in het Franse Beauvais. MechaTrac BV ontving de deelnemers zeer gastvrij door het diner met consumpties voor zijn rekening te nemen en de hotelkamers tegen gereduceerd tarief aan te bieden. Het bezoek aan de fabriek was in deskun-dige handen van gepassioneerde MF-gidsen en de aanwezige MechaTrac-medewerkers. De ‘guided tour’ voerde langs de vol-ledige productielijn van MF- en Challenger-trekkers; een kijkje in de keuken van een uiterst efficiënte producent van trekkers, met een uitgekiend logistiek proces. Opvallend in deze fabriek is het door elkaar heen produceren van alle mogelijke types van MF naar wens van de klant. Er zijn geen trekkers op voorraad; pas zo-dra er is besteld, wordt er geproduceerd. Dit vraagt veel van de fabrieksmedewerkers van MF. Een ieder moet exact opletten dat

de juiste onderdelen bij de juiste trekker worden geplaatst. De fabriek is dusdanig georganiseerd dat dat goed en nauwkeurig werkt. Aan het begin van de fabriek zagen we onderdelen en aan het eind van de fabriek kwamen er schitterende rode machines van de band afgerold. Onderaan loopt het onderwerk op de band, en van boven komt automatisch de cabine die erop zakt. Echt al-les wordt getest. Een monteur gaat aan de hand van een soort cassettebandje met daarop een stem die alle onderdelen naloopt en aangeeft wat hij moet doen de hele trekker nog eens langs. Van het linker knipperlicht tot het rechter remlicht, alles wordt nagelopen en gecheckt. Als u de trekker krijgt, moet hij goed zijn! De aangeboden ‘Gastvrijheid award’ is bij MechaTrac zeker op zijn plaats. MechaTrac BV, Marc de Haan, Gerard Ganzefles en Mark Roelofs, bedankt voor de leerzame gastvrijheid.


Pon Equipment BV en Caterpillar Belgium SA bedankt!

Er was geen deelnemer die ooit de fabriek van Caterpillar in het Belgische Gosselies had bezocht. Pon Equipment en Caterpillar SA hebben de vooraf gedane belofte meer dan waar gemaakt. Het be-zoek aan Cat leverde een mooie en verrassende blik achter de scher-men op van een moderne machinebouwer. In Gosseles worden kranen en wielladers in de range van zeventien tot negentig ton gemaakt. Tevens worden hier voor de wereldmarkt grote hydrau-lische kranen van 74 tot 90 ton geproduceerd. Evenals bij Massey Ferguson wordt er pas na bestelling geproduceerd. Geen onnodige voorraden dus, maar specifiek naar wens en op bestelling gebouw-de machines. Er gaat veel automatisch en er zijn indrukwekkende lasrobots die acht uur achter elkaar de onderwagen van de kraan in elkaar lassen. Het hele lasproces wordt gefilmd. Mocht er later een klacht over komen of mochten er problemen ontstaan, dan kan Cat de band terugkijken en zien hoe de lasnaad van de machine er

uitziet. Kwaliteit en controle staan bovenaan. Medewerkers krijgen complete sets schroeven op volgorde voor zich. Op de computer verschijnt de handleiding foto voor foto en mocht een medewerker onverhoopt toch het verkeerde schroefje pakken, dan gaat het licht op rood en wordt de medewerker gealarmeerd. Alles gaat op tijd. Op de vraag wat er gebeurt als iemand zijn taak niet op tijd klaar heeft en de lopende band dus stopt, was het antwoord: “Je wilt die band echt niet laten stoppen, hoor.” Opvallend is dat je in de fabriek van de vloer kunt eten, zo schoon is het. Pon Equipment bood het gezelschap in het naburige Van der Valk-hotel een goed verzorgde lunch aan en had een grote zaal af-gehuurd voor de aansluitende workshop ‘Marketing in de praktijk’. Pon Equipment BV, Maikel Cath, Rino Wink en Frank Rombouts kre-gen terecht de Gastvrijheid award uitgereikt. Bedankt!

Maris veroorzaakt reuring

Een vast gegeven is om in groepsverband aan de hand van actuele en ‘prik-kelende’ stellingen een discussie te voeren. Dat is een uitdagende klus voor Jan Maris na de korte nachtrust door het vroege vertrek, de lange fabriekswan-deling gevolgd door de Franse lunch bij Massey Ferguson. Zijn prikkelende stellingen over actuele onderwerpen als veiligheid in het verkeer, zin of onzin van afdeksystemen voor lading en het wegvallen van de rode diesel zorgen voor reuring in de zaal. Enkele aanwezigen laten duidelijk hun mening horen. Anderen doen dat later in de bus of tijdens het eten. Maar het onderwerp ver-keersveiligheid in onze sector speelt zeker ook onder de jongeren. Met een verbazingwekkend groot verantwoordelijkheidsgevoel keuren ze de cowboys met de ijzeren paarden in het verkeer af. Dat gedrag kan en mag niet! Wees verantwoordelijk en verpest het niet voor ons allemaal!

Orgineel zijn en blijven

Is marketing abracadabra of niet? Aan de hand van basisbeginselen (prijs, plaats-beleid, promotie, product) van de marketing staat Maikel Cath van Cat stil bij het marktgericht aanbieden van diensten of producten. Er wordt gesproken over het uitvoeren van een weldoordacht promotiebeleid en het meten van resul-taat. Waar de één kiest voor originele reclame-uitingen kiest de ander voor een persoonlijke benadering van klanten. Ervaringen worden uitgewisseld. Over één ding zijn we het allemaal eens: marktgericht werken is essentieel. Oftewel, mar-keting raakt ons allemaal. En wil je gezien worden, dan moet je origineel zijn!

Bij een goed glas bier gaat het minder over het werk, maar zijn het de sterke verhalen die naar boven komen. Ook mooi.

De maaltijd is één van de gelegenheden om kennis te maken met weer andere jonge ondernemers.

www.lely.com innovators in agriculture

BESPAAR 1 LITER PER HECTARE

De unieke aandrijving door middel van een centrale as in de maaibalk zorgt voor een beduidend lagere vermogensbehoefte. Tests wijzen uit; 1 liter brandstofbesparing per ha!

Het nieuwe maaien

HARVEST RESULTS.

NH-FS20120004 - Grondig_187x131_16-02-12.indd 1 2/16/2012 5:55:41 PM

Van pionier naar marktleiderwww.kampsdewild.nl

579386 KdW adv 100 jaar Claas v05.indd 1 24-01-13 14:16

wet

ten

en

reg

els


Levensfasebeleid

Levensfasebeleid, duurzame inzetbaarheid, ouderbeleid: welke titel je er ook aan geeft, vaststaat dat iedereen in Nederland langer moet werken voordat een beroep kan worden gedaan op de AOW. En langer werken vraagt dat je langer fit en gezond blijft en ook dat de persoonlijke ontwikkeling meegroeit met de ontwikkeling die het beroep vraagt.

In de cumelasector stromen medewerkers over het algemeen op jeugdige leeftijd in. Het opleidingsniveau bij instroom neemt wel geleidelijk toe, maar eenmaal aan het werk zijn de aandacht en de ambitie van de individuele medewerker voor verdere kennisontwik-keling niet echt groot. Hoe groot is de kans dat deze medewerker aan het eind van zijn actieve periode nog aansluiting vindt bij wat er van hem wordt verwacht? En wat doe je dan als rond de 55-jarige leeftijd blijkt dat hij niet meer voldoende breed inzetbaar is, dat zijn productiviteit afneemt en hij niet meer ‘rendabel’ kan worden ge-maakt? Neem je dan afscheid of past dit niet bij de cultuur van de cumelasector en probeer je samen naar oplossingen te zoeken?

Over het algemeen is dit laatste de vraag waarmee we worden geconfronteerd. De werkgever heeft een probleem, maar het pro-bleem ligt evengoed op het bord van de werknemer. Welke verant-woordelijkheid heeft hij zelf genomen voor zijn persoonlijke ontwik-keling. De sociale partners in de sector erkennen de gezamenlijke verantwoordelijkheid om zowel werkgever als werknemer te stimu-leren aandacht te hebben voor het door blijven ontwikkelen, maar ook voor het vinden van passende oplossingen in diverse situaties. Jongeren willen graag veel werken, jonge ouders hebben zorgtaken, ouderen willen het wel wat rustiger aandoen. Kortom, hoe vind je voor iedereen de passende oplossing? Hebben we daar extra instru-menten voor nodig of is voor alles een oplossing te vinden in de cao. In 2013 starten de sociale partners met een project om de commu-nicatie over levensfasebeleid op gang te brengen. Hierover tijdig het gesprek op gang brengen tussen werkgever en werknemers is de eerste stap. Leren van anderen, maar ook investeren in elkaar en zoeken naar passende oplossingen. Bij het zoeken naar oplossingen is niets op voorhand uitgesloten. Wilt u - eventueel samen met (één van) uw medewerkers - meepraten of ideeën inbrengen, wij horen ze graag. Alleen samen met u kunnen we de wensen in beeld krijgen en de bijbehorende oplossingen creëren.

Hannie ZweverinkDirecteur belangenbehartiging CUMELA Nederland

CAO & zO

Btw op in België getankte diesel

Vanwege het afschaffen van de rode diesel in Nederland overwegen bedrijven in de buurt van de Belgische grens om in België te gaan tan-ken. Daarbij ontstaat de vraag hoe om te gaan met de btw op getankte diesel.

Wanneer u goederen uit andere EU-landen afneemt, brengt de leve-rancier u meestal nul procent btw in rekening. U moet dan als afnemer Nederlandse btw betalen. Importeert u accijnsgoederen (zoals diesel) uit EU-landen, dan betaalt u altijd in Nederland btw over de import. U doet dan ook altijd btw-aangifte in Nederland. Heeft u btw betaald in een ander EU-land en doet u daar geen btw-aangifte, dan kunt u deze btw terugvragen via de Nederlandse Belastingdienst.

De procedure voor het terugvragen van betaalde btw in een EU-land is sinds januari 2010 vereenvoudigd. Nu kan elke EU-ondernemer dit doen in het land waarin de onderneming is gevestigd. Kijk voor meer informatie op www.belastingdienst.nl en zoek op ‘btw terugvragen buitenland’.

Milieulijst 2013 biedt kansen

Het wordt voor bedrijven fiscaal aantrekkelijker om (half )producten te maken uit organisch materiaal. Op de Milieulijst 2013 is een groot aan-tal nieuwe investeringen opgenomen die in aanmerking komen voor verruimde fiscale aftrekmogelijkheden. Dit betreft vooral investerin-gen die het bedrijf duurzamer maken. Verder komen er meer mogelijk-heden om investeringen ten behoeve van het hergebruik van grond-stoffen af te trekken. Op diverse punten is deze lijst ook vereenvoudigd. De Milieulijst, met 360 aftrekbare milieu-investeringen, is onderdeel van de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en de willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil). In totaal kunnen bedrijven tot 36 procent van de investeringskosten aftrekken van de fiscale winst als ze voldoen aan eisen van de Milieulijst. De lijst is te vinden op www.officielebe-kendmakingen.nl.

Bestemmingsplannen ter inzage

In onderstaande lijst een overzicht van de bestemmingsplannen die ter inzage liggen. Op de website van CUMELA Nederland is continu een bijgewerkt overzicht te vinden. Het is belangrijk om deze regelmatig te raadplegen, want bij een wijziging van een bestemmingsplan kunt u ruimte creëren voor uw bedrijfsvoering. Eventueel kunnen deskun-digen van CUMELA Nederland u bijstaan bij het indienen van een zienswijze.

Gemeente Naam plan Planstatus Ter inzage tot en met

Hilvarenbeek BP Buitengebied Hilvarenbeek Ontwerp 14 februari 2013

Hardenberg BP Buitengebied Hardenberg Ontwerp 20 februari 2013

Valkenswaard BP Buitengebied Valkenswaard Ontwerp 20 februari 2013

Texel BP Buitengebied Texel Ontwerp 22 februari 2013

Coevorden BP Buitengebied Coevorden Voorontwerp 26 februari 2013

Veere BP Buitengebied Veere Ontwerp 27 februari 2013


Als je in de groenrecycling verder wilt, kun je zelf iets opzetten. Als zich echter de kans voor-

doet in de directe omgeving een volwaardig bedrijf over te nemen, lijkt dat lucratiever. Olde

Bolhaar kocht vanuit deze filosofie afgelopen jaar een groenrecyclingbedrijf in het Duitse Bad

Bentheim. Om dit bedrijf weer op de rit te krijgen, moesten er wel grenzen worden verlegd.

grensverleggendOlde Bolhaar Eco-Service, Bad Bentheim

sterk w

erk


Dit jaar viert Olde Bolhaar het twaalf-en-een-halfjarig jubileum als loonbedrijf, een tak die onder de naam Agroservice naast het veehouderijbedrijf in Overdinkel ontstond. Energiek pakten Herman Olde Bolhaar en zoon Christiaan het werk op en overschreden ze letterlijk grenzen. Nu, twaalf en een half jaar verder, heeft de loonwerktak zich flink vergroot. Ongeveer een kwart van de omzet wordt in Duitsland gerealiseerd. Ook splitste het aandachtsgebied zich in agro, groen en grondverzet. Christiaan: “Ik heb wel iets met groenrecycling. Vanaf het begin heb ik dit op-gepakt. Er gebeurt steeds meer in natuurbe-heer en de biomassastromen zullen zich ver-der ontwikkelen”, legt hij uit. Hij zag kansen en greep deze vanuit eenzelfde drive. Er werd een compoststrooier op maat aangeschaft en later volgden een unieke Bell-knikdumper met Dutch Dragon-chipperopbouw en een rupskraan met bomenknipper en diverse tangen.

In contactChristiaan kwam voor het compoststrooien in contact met een Duits groenrecyclingbe-drijf in Bad Bentheim. Een grote jongen, met klanten in een grote straal in Duitsland en een imposante locatie: vijf hectare verhard en een flink deel onder dak. Moderne gebou-wen, goed materieel en 32 man in dienst. Dit bedrijf kon Olde Bolhaar compost leveren waarmee het bedrijf het spreekwoordelijke verschil kon maken. Goede compost, vrij van ijzer, glas en plastic, gemengd met kalk voor een flink aandeel kalkmeststof. Christiaan bezocht met regelmaat het bedrijf in Bad Bentheim en zat er ook geregeld op kantoor om zaken te regelen. Hij merkte dus ook dat het daar niet helemaal goed ging. Om een lang verhaal kort te maken: eind augustus nam Olde Bolhaar het bedrijf in zijn geheel over en werd Christiaan de eigenaar. Een hele stap, een bedrijf met 32 man personeel over-nemen. En dan ook nog een Duits bedrijf, met de Duitse cultuur en Duitse klanten. Volgens Olde Bolhaar is het echter altijd goedkoper dan zelf iets opzetten. Bovendien heeft het bedrijf al een klantenkring en connecties. “Ik zag kansen. Als dit niet lukt, lukt het nooit”, zegt Christiaan. Met dezelfde drive als voor-heen de loonwerktak is opgezet, zette hij het afgelopen najaar zijn tanden in het nieuwe Olde Bolhaar Eco-Service.

Aanpakken“Aan alle kanten moesten we het aanpakken: het werk, de werkmethoden, het personeel,

de klanten en de prijzen. Rek is er niet, want we zullen het bedrijf zo snel mogelijk rendabel moeten maken. Ook moeten klanten helder weten hoe de nieuwe vlag waait.” Christiaan vertelt dat hij de medewerkers eerst de nieuwe Nederlandse filosofie moest bijbrengen. “Ze waren gewend dat de chef bepaalde wat er gebeurde; meedenken werd niet zo gewaardeerd. Ik heb het personeel bij elkaar geroepen en aangegeven dat we er samen voor moeten zorgen dat het bedrijf weer goed draait. Samen is dan overleggen en eigen verantwoordelijkheid nemen en dragen om zaken beter te laten verlopen en zelf op-lossingen bedenken. Een goede jongen op de shovel kan het werk ook wel regelen, evenals een goede monteur in de werkplaats”, aldus Christiaan. Hij zegt dat hij al snel merkte dat het overgrote deel van het personeel dit waar-deerde. “Ik kreeg al snel te horen waar zaken misliepen en werkmethoden beter konden. De goede jongens pakten hun rol gretig op.”In de hal gekomen staat daarvan het levende bewijs: een splinternieuwe Neuenhauser 3F-driefractie-sterrenzeef. “Die kost een paar cent, maar deze zeef heeft een grotere ver-werkingscapaciteit dan onze voorbreker en dus kunnen we nu in één gang breken en ze-ven. Dat scheelt een shovelcombinatie”, stelt Christiaan vast. Hij vertelt dat deze zeef ook meteen de cultuurverandering weergeeft. “Het bedrijf was vergroeid met één leveran-cier. Dan lig je aan de ketting.”

De hort opMeteen werd op kantoor een efficiëntieslag gemaakt. “Er waren er die stapels papieren als het waren ‘doorschoven’. We zijn teruggegaan van tien naar zes ‘man’ personeel op kantoor”, vertelt Christiaan. Zijn vriendin Ann-Christin is een goede stand-in als hij op pad is. Dat zij van Duitse komaf is, is ook een voordeel. Veel spannender was het op orde krijgen van de tarieven. “De prijzen waren duidelijk te laag. Om klanten te houden, was het bedrijf tot ver onder de tien euro per ton gezakt. Dat is niet rendabel te maken. We zijn de klanten allemaal af geweest en hebben meteen de prijzen weer op normaal niveau proberen te krijgen. Spannend, want in sommige geval-len gingen de prijzen bijna over de kop”, aldus Christiaan. Hij heeft hier met het bestaande verkoopteam veel energie in gestoken. “Er zijn er die zijn afgevallen, maar de meesten zijn gebleven. Voornamelijk zijn klanten op grote afstand afgevallen. Dat vind ik niet zo erg, om-dat vanwege de afstand de biomassa dan toch niet rendabel te maken is.”

Olde Bolhaar Eco-ServiceOlde Bolhaar Eco-Service omvat het twaalf hectare grote bedrijf in Bad Bentheim, waar-van zes hectare verhard. Hier wordt op jaar-basis circa 85.000 ton groenafval verwerkt. Energiecentrale Emsflower is één van de grote klanten met een vast meerjarig leve-ringscontract. Deze heeft per jaar 35.000 ton biomassa nodig. Daarnaast levert het bedrijf diverse compostsoorten, gedroogde chips voor kleinere haarden en ontwikkelt het nieuwe producten. Olde Bolhaar Eco-Service is volwaardig onderdeel van Olde Bolhaar Agroservice, dat Christiaan Olde Bolhaar samen met zijn vader Herman runt. Christiaan blijft op beide bedrijven actief. In Bad Bentheim werken nu 22 medewerkers. In Overdinkel werken acht vaste medewer-kers op het loonbedrijf.


Tegelijk biedt dit bedrijf Christiaan de kans om in Nederland verder te pionieren. “Wij willen onze po-sitie in Nederland ook versterken”, zegt Christiaan. Hij doet dat nu nog zelf, maar hij geeft aan dat hij overweegt een verkoper voor Nederland aan te stellen. “Ik moet nu leiding geven aan een veel gro-ter bedrijf. Dat gaat niet als ik te veel langs de weg zit.”

Nieuwe productenTijdens de rondgang zie je pas hoe groot het bedrijf is. Enorme hallen, waar je onder dak met gemak een paar vrachtwagens naast elkaar kunt laden. Een imposante werkplaats en een onderkomen voor het personeel waar je gerust een familiefeestje kunt organiseren. “Het is allemaal erg ruim en groot opgezet. Dat komt doordat hier in het verleden tot honderd man heeft gewerkt”, vertelt Christiaan. Een erfenis die hem wel past. “Ik ben bij met deze loca-tie. Veel onder dak, zodat ik veel speciale producten kan opslaan. Moderne gebouwen en ruimte.” Even later stuiten we op een berg uitgezeefd ‘zand’. “Zand uit compost, onlangs als proef uit compost gezeefd met een speciale tien-millimeter-trilzeef. Daarmee spelen we in op de wensen van de afne-mer naar een lager zandgehalte in de compost. En kijk eens hier, prachtig droge, schone humus. Ik heb al een paar emmers meegenomen naar het ouder-lijk veehouderijbedrijf om het uit te proberen als strooisel. Dat lijkt goed uit te pakken.” Dat geldt ook voor zijn saneringsronde. “We heb-ben in een half jaar tijd de prijzen weer op normaal niveau gebracht, we zijn een derde in personeels-bestand gekrompen, hebben in het werk een enor-me efficiëntieslag gemaakt en hebben de omzet redelijk op peil gehouden. Het moest zakelijk en hard, maar dat is de enige methode om het bedrijf gezond te krijgen. We zijn er echter nog niet, want dit is het jaar van de waarheid. We gaan ervoor.”

Tekst: Gert VreemannFoto’s: Vreemann, Olde Bolhaar

In HardenbergOm het bedrijf te promoten, had Olde Bolhaar Eco-Service een ei-gen stand op de Groenbeurs in Hardenberg. Daar toonde het de diensten voor Eco-Service en Agroservice plus het grondverzet-werk. Olde Bolhaar presenteerde ook de Eco-Service-producten, zoals fijne, humusrijke teeltaarde, gedroogde houtsnippers voor kleinere houtkachels en het pas ontwikkelde strooisel voor stallen op basis van gedoogde en fijngezeefde compost. Christiaan Olde Bolhaar toonde zich erg tevreden over de waarde van zo’n relatie-beurs. Naast vaste klanten heeft hij ook diverse potentiële klanten gesproken en is er flink genetwerkt.

Het begon met deze Tebbe-compoststrooier. Olde Bolhaar strooit in de regio compost die is verrijkt met kalk die afkomstig is uit de papierindustrie. Dit product is onlangs ook vrijgegeven voor Duitsland.

Olde Bolhaar neemt ook in Nederland projecten aan, zoals hier het saneren van veertig kilometer houtsingel in Rouveen.

De locatie in Bad Bentheim is ruim van opzet en biedt veel oppervlakte onder dak voor het opslaan en verwerken van compost. Zoals hier goed te zien is aan het laden van een vrachtwagen.

Syngenta Crop Protection B.V., Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel. 0164 225 500, Fax 0164 225 502, www.syngenta.nl.

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor het gebruik eerst het etiket en de productinformatie. ®/TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.

Peak, tegen lastige breedbladige onkruiden• IJzersterk op o.a. kamille

en zwaluwtong• Goede werking op haagwinde• Zeer veilig voor de maïs• Flexibel en makkelijk in het

gebruik

Casper, de oplossing tegen haagwinde• Sterk op haagwinde en lastige

breedbladige onkruiden• Werkt tot diep in de onkruidwortels • Veilig voor de maïs• Draagt bij aan een snelle

onkruidbestrijding

Peak en Casper zijn ideaal te combineren met o.a. Calaris®, Callisto®, Milagro® en Gardo® Gold.

Een extra wapen tegen onkruid dat de grond uitschiet:

Peak® of Casper®

TM

SYN 21210023 AD Peak Casper 230x297 NW11.indd 1 23-01-13 11:55

• Verdeelslang met ingewerkte stalen spiraal

• Ideaal als slang tussenverdeelmolen en bemester

• diameter 51 x 62 mm

prijs per rol

199,-*

30 m slang+ 10 slangklemmen

• Lengte 4 meter, 6”

• met vader- en moederdeel (incl. slangklemmen)

239,-*

Nijemirdum | Tel.: 0514 - 57 18 26 | www.buma.com | [email protected]

• Lengte 4 meter, 6”

• met vaderdeel en putstuk (incl. slangklemmen)

135,-*

Kunststof pers/zuigslang

uk

zuigslangngngggggggzuig

”

edd derderd lleel (i(i(i llnclncl s. slllanlan klgklgklgklemmemmemm )))en)en)en)en)

--*

* Excl. BTW. Vraag naar de voorwaarden.

Rubber pers/zuigslang

per rolrolrololololllper rolrololololololll

--*******

Groen, grond eninfra producten

SLEEP- EN TRANSPORTSLANG

gemaakt voor de zwaarste omstandigheden


ons bent zuunig… Eerste gebruikerservaringen met de Liebherr A916 Litronic

Geen roetfilter, sterker, compact en vooral stukken zuiniger: aan superlatieven geen gebrek bij de

drie mobiele Liebherr-graafmachines die halverwege vorig jaar werden voorgesteld. Tijd om de eer-

ste klanten in de sector eens te bevragen over de A916 Litronic.

De nieuwe zeventientonner is volgens Liebherr de regel-rechte opvolger van de A316, maar de mensen die wij spre-ken, zien hem ook als alternatief voor de achttientons A900. De A916 is in deze klasse één van de eerste graafmachines die voldoet aan de Stage 3b-emissie-eisen en Liebherr koos voor een eigenzinnige oplossing: een oxidatiekatalysator. Geen AdBlue-inspuiting en in de openlucht is ook geen roetfilter nodig. De Liebherr (+MAN) commonrail-viercilin-dermotor produceert 110 kW (150 pk), meer dan de A316. Volgens Liebherr is dat noodzakelijk om in het verkeer beter mee te komen. De A916 houdt het geïntegreerde onderwa-genconcept van de A316, waarin de rijaandrijving goed be-schermd ligt. Hydraulisch is één en ander geoptimaliseerd en is de machine fijngevoeliger. In de rijstand wordt het mo-torvermogen beter op de assen gebracht. Dat scheelt liters. Andere opvallende zaken: een grotere brandstoftank (360 liter), standaard een automatisch smeersysteem en voor de machinist een luchtgeveerde stoel en een camera achterop.

Sterk en compactMachinist Thijs van Zoggel van Gebr. Van Venrooij in Weurt is zware klei aan het laden wanneer we bellen. Het lijkt of hij even pauzeert - zo stil is het op de achtergrond - maar aan de zwenkmotor horen we dat hij gewoon doorwerkt. Hij kreeg begin november zijn A916 als vervanger van een Volvo EW140B (12.000 uur) en heeft nu bijna 500 uur er-varing. “Van Venrooij wilde een zwaardere kraan om bij de aanleg van rioleringen meer power en bereik te hebben”,

zegt hij. De machine is daarom uitgerust met een schuifblad en twee stempelpoten en staat op enkellucht. “En hij moest ook compact zijn, omdat wij vaak in de binnenstad en langs de weg werken.” Thijs draaide vorig jaar ter oriëntatie op demonstratiemo-dellen van de Liebherr, de Volvo EW160 en de Cat M316 en zijn keuze viel op de eerste. “Die demomachine was heel zuinig en met deze zit ik op 7,5 liter per uur. Nogal een ver-schil, want mijn vorige kraan deed 11,0 liter en dat vonden we al niet slecht.” Thijs van Zoggel beoordeelt zijn nieuwe kraan als sterk en hij prijst de compacte zwenkradius, ook met opgetrokken giek over de voorzijde. Een puntje van kritiek heeft hij ook. “De strip tussen de twee voorruiten had van mij wel wat kleiner gemogen. Als je kort voor de machine werkt, zit me dat in de weg”, zegt hij. En over het geluid: “De machine is stil, ook voor de grondwerker, want die kan ik goed verstaan.”

Twee ineensCumelabedrijf E.J.G. Gerritsen in Heelsum kocht tegelijker-tijd twee nieuwe A916-bandenmachines met gedeelde giek en ruilde daar begin december twee A900’s op in, beide zes jaar oud en met 11.500 uur op de klok. Bij Gerritsen zijn ze gecharmeerd van Liebherr en misschien komt dat ook om-dat importeur Wynmalen & Hausmann om de hoek zit. Maar in het machinepark zien we ook rupsgravers van Hyundai en Volvo. Directeur Jan Gerritsen: “De A916 is iets kleiner en lichter dan de A900 en sneller in werkbewegingen en rijden. De machinisten zijn goed te spreken over de cabine met de luchtgeveerde stoel en de airco. We hebben ze gekocht met overdrukfiltersystemen.” Terwijl de ene A916 momenteel op de Maasvlakte draait, is de andere rondom Heelsum aan het werk. Kan Gerritsen iets zeggen over het brandstofverbruik? “Van twaalf tot vijftien liter per uur schrikt niemand bij een zeventientons mobiele kraan, maar deze is flink zuiniger. We hebben met beide nu zo’n 160 uur gedraaid en de machine geeft een verbruik aan van 7,5 liter per uur. Dat past ons goed”, stelt Gerritsen vast. En weegt dat op tegen de meerkosten? Hij rekent voor de nieuwe motor voor het gemak een meerprijs van circa € 17.500,- per machine. Bij 1900 uur per jaar, een besparing van vijf liter per draaiuur en een afgeronde literprijs van € 1,- is die meerprijs binnen twee jaar terugverdiend.

Oxidatiekatalysator?

Mooi Scrabble-woord… Zo’n oxidatiekatalysator bestaat uit een keramische of metalen drager die is doorboord door kanalen van ongeveer één millimeter breed. De wanden van die kanalen zijn bedekt met een coating van platina of rhodium, dat dienst doet als effectieve stof. Deze katalysator zet de koolwater-stoffen (HC) en de koolmonoxide (CO) in de uitlaatgassen om in water en kool-stofdioxide (CO2). Bovendien oxideert de katalysator de stikstofmonoxide (NO) tot stikstofdioxide (NO2). De NO2 die vrijkomt, oxideert het overblijvende roet (koolstof) in het partikelfilter en zet dat om in koolstofdioxide en stikstof (N2), dat een niet-verontreinigende component van gewone lucht is. De oxidatiekatalysa-tor bevindt zich vóór het (eventuele) roetfilter, dat overigens nodig blijft wanneer de kraan in een hal moet draaien.

techn

iek


Duurzaam opererenMaterieelbeheerder Jan-Willem Boon van De Kuiper Noordeloos maakt graag tijd om zijn ervaringen te delen. “We hebben onze A916 nu vier weken en we hebben er een Atlas op ingeruild. Onze machinist was nogal Atlas-minded en dan ga je mee in zijn merkenvoorkeur.” Hij vervolgt: “Wij willen duurzaam opereren, voor onszelf en onze opdracht-gevers. Daar kijken we ook naar als we machines vervangen. Atlas kon geen Stage IIIb-machine leveren en omdat wij aan de milieu-eisen willen voldoen, hebben we deze Liebherr een paar dagen op proef gehad. Na twee dagen wilde de machinist dat deze kraan zou blijven. Tijdens de demo bij ons verbruikte de kraan 7,1 liter per uur en deze week - deze jon-gen draait veel in de bomen en in de sloop - hebben we 8,0 liter per uur gedraaid.”“Tegenwoordig hebben we alleen nog mobiele kranen van Liebherr: acht stuks A900, een aantal 314’s en de nieuwe ze-ventientonner”, aldus Boon. Wat is in zijn beleving de meer-prijs voor de nieuwe Stage IIIb-machine ten opzichte van de voorganger? Boon komt op zo’n € 15.000,- of iets meer. Ga je dat terugverdienen? “Stel dat het vijf liter per uur scheelt, bij 1500 uur en bij acht jaar. Dat is 60.000 liter, maal € 1,10 per liter. En dat is alleen nog maar de brandstof. Bedenk ook dat

er geen roetfilter op zit en dat scheelt geld. Net als onder-houdskosten, want als ik zie hoe weinig we aan die Liebherrs repareren. Dat is gewoon een verademing. En verder is het allemaal degelijk en doordacht. Die diep doorlopende ruit rechts, de standaard beschermplaten aan de onderzijde…”

Voldoende goed nieuwsDe eerste gebruikerservaringen stroken met wat de impor-teur vorig jaar aan persberichten al de wereld in liet sturen. ‘Ons bent zuunig’ en bij de huidige literprijs van rond de € 1,15 is dat een welkome meevaller. Een andere meevaller is dat je een Stage IIIb-machine koopt die zonder AdBlue en zonder roetfilter draait. Weliswaar tegen een fikse meerprijs, maar dat kun je terugverdienen met het verbruik. We heb-ben de ondernemers ook gevraagd of ze de meerprijs bij aanschaf van een vorige Liebherr aan het einde van de rit ook terugzagen in de inruilwaarde en dat valt de heren een klein beetje tegen. Maar daar staat bij de A916 voldoende goed nieuws tegenover.

Tekst: Michiel PouwelsFoto: CUMELA Communicatie

wie B zegt…7,5-tons plug-inhybride-Iveco Daily voor B-rijbewijs beschikbaar

Veldhuizen Wagenbouw weet binnen de regelgeving en de noden van de markt

frequent gaatjes te vinden die je op z’n minst creatief kunt noemen. Al eerder

experimenteerde het bedrijf met plug-inhybride-bestelwagens op basis van

Iveco’s Daily en het heeft er nu een aantal in de verhuurvloot.

Waarom zou je elektrisch willen rijden? Praktisch misschien al-leen wanneer je in milieuzones, in binnensteden of in afgeslo-ten ruimtes (onderhoud machines of standbouw) werkt. Of uit overtuiging als je bedrijf of je opdrachtgevers duurzaamheid en CO2-prestatiemanagement hoog in het vaandel hebben. Het één sluit het ander niet uit. Zo leverde Veldhuizen Wagenbouw aan Ikea een plug-in-hybride-Iveco Daily-besteller met geslo-ten laadbak die wordt ingezet om in en om Amsterdam meu-belpakketten te bezorgen bij klanten. Stil, geen uitstoot en goed voor het imago van het Zweedse woonwarenhuis.

RegelruimteOnze uitleg begint met artikel 15, lid 4 van het Reglement

rijbewijzen. Dat beschrijft de uitzonderingen voor de actuele rijbewijscategorie B wanneer motorrijtuigen en hybride elek-trische motorrijtuigen (van 3,5 tot en met 7,5 ton) worden aangedreven door een elektromotor. De elektrische energie daarvoor mag uitsluitend worden geleverd door een batte-rij die aan een extern laadpunt (buiten het voertuig) wordt opgeladen, zo vertelt Pieter Veldhuizen, die de geestelijk va-der is van de plug-in-Daily’s. Wanneer je aan de eisen kunt voldoen, mag je met een B-rijbewijs legaal met een 7,5-tons plug-inhybride-bestelwagen rijden. Dat biedt meer moge-lijkheden om lading of uitrusting mee te nemen, zeker in vergelijking met een 3,5-tons voertuig, waarvan alleen het accupakket al 600 kilo afsnoept van het laadvermogen. Bij


Het accupakket ligt tussen de assen, rechts, tegen het chassis. Deze chassis-dubbele cabine met een zwaar accupakket en 125 kW (170 pk) dieselmotor is te huur voor € 525,- per week. Er is voor dat geld ook een oprijwagen met een laadvermogen van 3,8 ton te huur.

Het slimme aan deze servicewagen is dat je kunt kiezen voor een lasaggregaat en een compressor op stroom, evenals een kraanarm met loopkat. Uiteraard tegen meerkosten.


zo’n 3,5-tonner - met laadbakje al snel 2,9 ton zwaar - blijft er maar weinig laadvermogen over als je er een plug-inhybride van maakt. Een 7,5-tons hybride-Daily 70C met accu’s is met zijn laadvermogen van 2,8 ton dan een mooi alternatief.

Diesel óf elektrisch Er is keuze uit een 4,0-, een 5,0- en een 7,5-tons uitvoering (respectievelijk Daily 40C, 50C of 70C) als chassisversie. Het principe van de elektrische bestellers is dat een (nieuwe) standaard Daily met 110, 125 of 154 kW (150, 170 of 210 pk) dieselmotor door Veldhuizen wordt uitgerust met een PTO. Aan het uiteinde is een 30 kW elektromotor gekoppeld, die wordt gevoed door een accupakket. Door op een knop te drukken, ontkoppel je de dieselmotor en wordt de elektro-motor ingeschakeld. Je accelereert op het gaspedaal, maar je moet wel schakelen zonder te koppelen. De toerenteller geeft nu het toerental van de elektromotor, de motortemperatuur-meter toont de temperatuur van de converter en de tankme-ter geeft het percentage stroom in de accu’s aan. Die laatste zorgen ook voor de verwarming en de stuurbekrachtiging.

Rondje rijdenWe nemen de proef op de som en rijden een rondje Groenekan, Maarssen en Westbroek. De auto rijdt elek-trisch tot 60 km/u en het accelereren vraagt wat tijd, maar we komen terecht op de plaatsen waar we willen zijn. In de cabine klinkt het als vroeger in de rijdende winkel. Voor de terugtocht schakelen we de dieselmotor weer in. Om te voor-komen dat je per ongeluk overschakelt van elektrisch naar diesel moet je dertig seconden wachten voor je de sleutel omdraait. Het rijden op diesel klinkt als vanouds en nu kan de auto vanzelfsprekend sneller rijden en is hij feller. ‘s Avonds gaat de Daily bij Veldhuizen aan de laadpaal en dat vraagt acht uur. Op accu’s komt de gemiddelde plug-in-Daily maxi-maal vijftig kilometer van huis, mits niet te zwaar beladen of bergop rijdend. Wie zijn accu’s heeft leeggereden, kan na-tuurlijk op dieselkracht verder en dat vergroot de actieradius van het voertuig tot de volle dieseltank.

GewetensvraagMoet je die accu’s wel opladen en elektrisch rijden? Op die-sel kom je er toch ook en zolang de opdrachtgever nergens om vraagt, rijdt jouw chauffeur met slechts een B-rijbewijs rond in een 7,5-tons ‘groene’ auto. Dat lijkt een voor de hand liggende vraag. Enerzijds is daar de extra investering in het plug-inhybridesysteem - afhankelijk van de uitvoering kost dat minimaal € 13.000,- of € 19.000,- - terwijl daar een be-perkte overheidssubsidie van € 3000,- tegenover staat. In Limburg bedraagt die overigens € 6000,-. Voor publieksrech-telijke organisaties is een extra besparing van € 10.000,- mo-gelijk op de bpm. Dus wat zijn dan de voordelen die moeten opwegen tegen de extra investering? De chauffeur met klein B-rijbewijs, het GVW van 7,5 ton met extra laadvermogen, het kunnen voldoen aan de duurzaamheidseisen, het op elektriciteit kunnen rijden in gebouwen en in milieuzones en uw groene imago in uw omgeving, bij opdrachtgevers en medewerkers.

Voor de cumelasectorKortom: je moet het écht willen, want de besparing op brandstof - door elektrisch te rijden - lijkt niet groot. Het komt dus neer op ondernemers die mogelijkheden zien en die kunnen accepteren dat je elektrisch niet met een aan-hanger mag rijden. Voor de cumelasector ziet Veldhuizen mogelijkheden voor een servicewagen op basis van een 154 kW (210 pk) Daily 70C21 met een laadvermogen van 3,7 ton. Het basisvoertuig komt op € 38.830,-. Het duurdere plug-inhybridepakket en de kentekenkeuring (7,5 ton GVW) kosten € 22.830,- en de opbouw - inclusief verlagen - komt op € 16.900,-. Voorlopig bouwt Veldhuizen alleen Daily’s om tot plug-inhybride-bestellers, omdat het bedrijf in de ontwikkeling nauw samenwerkt met Iveco en vanwege de optie Can-open in het Canbus-systeem om gemakkelijker de hybride-aandrijving te integreren. Wie uitgebreider wil ken-nismaken, is welkom om een plug-inhybride te huren bij B-E Rent in Groenekan. In dit verband wel een heel toepasselijke plaatsnaam…

Tekst: Michiel PouwelsFoto’s: CUMELA Communicatie en

Veldhuizen Wagenbouw

Ontwikkeld Om brandstOf te besparen*

Uw machines dienen vaak te presteren onder zware omstandigheden. Dit brengt onvoorziene risico’s met zich mee. Shell FuelSave Diesel helpt uw machines in optimale conditie te houden en kosten te besparen. Zo is Shell FuelSave Diesel speciaal ontwikkeld voor het verminderen van brandstofverbruik doordat het rendement van de motor in stand wordt gehouden, ook op lange termijn.

Voor meer informatie, contacteer één van onze exclusieve distributeurs. www.shell.nl/commercialfuels

* Vergeleken met standaard diesel zonder FuelSave. De besparing kan per voertuig variëren.

885565_NEW_DS_FSD PRINT ADS_ Grondig _230x295_ID_v1.indd 1 10/01/2013 16:47

“samen met de loonwerker werken aan een optimale ruwvoerproductie”

De loonwerker is de verbindende factor tussen ForFarmers Hendrix en de rundveehouder

wanneer het gaat om de ruwvoerproductie. Zaaizaad, meststoffen en gewas-

beschermingsmiddelen; ze vragen allemaal om een goede afstemming met de bodem.

ForFarmers Hendrix is de vertrouwde partner die kennis, ervaring en producten bundelt,

zodat het hoogste rendement van het land wordt gehaald. Het doel van onze activiteiten

is het delen van onze kennis met de loonwerkers en rundveehouders. Onze ambitie is om

samen met de loonwerker te streven naar een optimale ruwvoerproductie.

ForFarmers Hendrix

Postbus 91 • 7240 AB Lochem • T +31 (0)573 28 88 00 • www.forfarmershendrix.nl

Boeren met ambitie

Adv Grondig 230x297+3mm 20130115.indd 1 17-1-2013 15:56:53


het ijs smeden als het niet vriestLoonbedrijf Mulder uit Noorddijk zorgt voor ijspret in Groningen

Met het onder laten lopen van het Bernoulliplein voor een tijdelijke ijsbaan haalde de stad Groningen

enkele jaren geleden de pers als voorbeeld van een succesvol buurtinitiatief. Loonbedrijf Mulder werd in-

geschakeld om het veldje te laten onderlopen. Leuk klusje voor de jongens. Ook dit jaar mag Mulder weer

ijs smeden op diverse plekken in Groningen. We zochten de mannen op en zagen dat er iets meer bij komt

kijken als het vriest.

U kunt ongetwijfeld raden hoe dat gaat bij dergelijke zaken. Het wordt winter en de vorst valt in. Dan gaat er in Nederland massaal een schakelaar om. De Friese rayonhoofden verschij-nen weer op tv, maar ook in Groningen willen de mensen schaatsplezier. Dat is een stad met toch tamelijk veel water-gangen en waterwegen, een prachtige ijsbaan en diverse vijvers. Je zou dus denken dat de Stadjers dan automatisch rijkelijk zijn voorzien van schaatsmogelijkheden. Edoch, schaatsen is een familiaire aangelegenheid, die voor de klein-tjes het liefst letterlijk zo laagdrempelig moet zijn. Een veldje in de directe omgeving laten onderlopen, is dan de oplos-sing. Muziek, koek en zopie erbij en het nationale volksver-maak is daar. Een prachtige manier om de buurt met elkaar in contact te brengen. Geen gevaarlijke wegen oversteken,

geen afdalingen, geen gevaarlijk ijs met diep water, gewoon lekker safe op het eigen speelveldje.

Poolshoogte In de stad Groningen ligt het Bernoulliplein, een plein met een grasveld. Dat grasveld ligt lager dan de paden er omheen en dus ontstond vier jaar geleden de gedachte om dit veld te laten onderlopen. Mulder werd gebeld met de vraag of het bedrijf dat ‘even’ kon doen. Natuurlijk kon dat. Mulder ver-richt veel diensten voor de gemeente en is dus geen onbe-kende. Klaas en Jan Willem Mulder gingen eerst poolshoogte nemen; de ligging bekijken, de hoogteverschillen opnemen, inschatten hoeveel water er nodig was voor het circa 6000 vierkante meter grote veld en kijken waar het water vandaan

werk

in u

itvo

ering


moest komen. Het water moest van ruim een halve kilometer afstand worden aangevoerd. Pompen is dan het eenvou-digst. Ruim een dag draaien met de Doda-pomp en de klus was geklaard, maar vooraf en achteraf was er veel werk. De slang moest langs het trottoir, er moest drie keer een weg worden overgestoken met overrijbruggen en dat alles moest veilig met bebording enzovoort, iets waar je als bedrijf dan zelf aan moet denken. Bovendien vroor het. Even stoppen en de ijsbaan zou zich ín de slang bevinden. Het volgende jaar werd daarom gekozen voor de inzet van vacuümtanks. Drie stuks, niet te groot, om in de stad gemakkelijker te kunnen manoeuvreren en geen overlast te veroorzaken. Probleempje hierbij: slangen aan- en afkoppelen, waarbij dan wat water wordt gemorst. U raadt het al: oom agent was snel ter plekke, stelde vast dat er iets water werd gemorst onder vorstige omstandigheden en Mulder dus op een niet gewenst traject mogelijk een ijsbaan aan het creëren was. Dat had Mulder echter mooi ondervangen. Als VCA-gecertificeerd bedrijf was de LMRA (laatste-minuut-risicoanalyse) uitgevoerd en dus was er voldoende zout aanwezig en gestrooid. Het water werd uit het kanaal gehaald om geen gevaarlijk ijs in de omgeving te krijgen. Met dikke slangen werd het water op diverse plaatsen ingelaten om vastvriezen vanaf één kant te ondervangen en zo een strakke ijsvloer te maken. De klus van Mulder zorgde voor groot publiek schaatssucces en dus de spreekwoordelijke eer van het werk. Bekijk de avondsfeer-plaat (openingsfoto) van vorig jaar maar eens.

In de knipOnder het motto ‘goed voorbeeld doet volgen’ waren er meer wijken in voor dit plan. Mulder had tijdens ons bezoek, net voor de vorstperiode, alvast twee wijkveldjes in de knip. Het bedrijf heeft die veldjes in overleg met de gemeente omzoomd met kleine dijkjes en waar nodig wat gevlakt. Ook is er gezorgd voor afvoerpunten voor het water. Mulder is met de initiatiefnemers in gesprek gegaan om te zorgen dat het bedrijf de veldjes al voor het invallen van de vorst onder water mocht zetten. Wij staan vlak voor de invallende vorst bij een klein veldje. De klus zelf is inderdaad peanuts. Krap twee uurtjes draaien met de Doda en het veldje staat vol-doende onder water. De bewoners in de buurt gaan netjes om met het tijdelijke ongemak van de slang over de straat en daarmee is het verhaal af. Een gemeenteambtenaar komt nog even poolshoogte nemen. Met een glimlach en een knik is het duidelijk dat wat hem betreft ‘the job’ weer naar wens is uitgevoerd. Het Bernoulliplein had nog niet gereageerd. “Toch even bellen.” Met als resultaat dat het Bernoulliplein dit jaar voor de vierde keer op rij tijdig onder water stond.Een leuk initiatief, dat dan weer werk oplevert. Dit soort klus-sen zorgt ook voor een leuke afwisseling, veel belangstelling van omwonenden en plaatselijke media. Het bedrijf heeft meer van dit soort bijzondere projecten uitgevoerd. Klussen waar je nog lang over praat. Goed voor u en voor de uitstra-ling van onze sector.

Tekst: Gert VreemannFoto’s: Albert Omvee (Bernoulliplein),

Mulder en Vreemann

Dit jaar voor de vorst de veldjes onder laten lopen, heeft als voordeel dat de Doda-pomp kan worden ingezet voor de veldjes die dichtbij liggen zonder al te veel belemmeringen voor het verkeer. .

Bij het Bernoulli-plein werkt Mulder met drie kleine tankwagens, omdat het verantwoord leg-gen van de slangen bij het pompsysteem te veel aan- en aflooptijd kost en omdat grof geschut niet geschikt is voor de binnenstad.

Mulder heeft in overleg met de gemeente dit wijkveldje gevlakt en in de dijk gezet. Het eerste jaar moest de dijk nog worden afgewerkt toen het al vroor en het veldje al onder water stond.

Het resultaat van een wijkveldje is duidelijk te zien: overdag vol met vooral ouders en kinderen. Er is veel waardering voor het werk dat er verzet is.


Natuurlijk reizen er altijd mensen naar de oude locatie als je besluit om een beurs op een andere plaats te houden. Zeker als je daar nauwelijks aandacht aan besteedt, zoals de organisatie van de mechanisatietentoonstelling voor de bollensector. Toch viel het aantal foutrijders nog mee, zo blijkt uit de reacties van bezoekers. De meesten wisten toch de Expo Haarlemmermeer in Vijfhuizen te vinden, zo blijkt uit het bezoekersaantal van ruim 5150 bezoekers. Dat zijn er weliswaar 600 minder dan vorig jaar, maar toen werd de beurs nog in vier dagen gehouden. Voorzitter Hennie Groothedde van het organisatiecomité is ervan overtuigd dat iedereen is geweest. “Wij horen van ieder-een dat de hele doelgroep is geweest. Natuurlijk mis je wel eens iemand, maar of het nu uit het oude bollengebied, de Noord of de rest van Nederland is, voor iedereen is dit goed te bereiken.”

De Expo is de hal die elf jaar geleden diende als ontvangst-centrum van de Floriade. Het is een grote vooruitgang ten opzichte van de Bakker-hallen in Lisse, waar de beurs de afgelopen jaren werd gehouden. De hal is vierkant en het is eenvoudig een rondgang langs alle standhouders te ma-ken. Voor de bezoekers was het even wennen dat er voor de parkeergelegenheid een slagboom stond en er een par-keerkaart van vijf euro moest worden gekocht.

Jaarlijks evenementIn de hallen heeft de beurs een professioneel karakter, met simpele maar goed ingerichte stands. Toch blijft de vraag of de beurs wel elk jaar moet worden gehouden, vindt Erik Hoogervorst van Wout Hoogervorst Mechanisatie. “Je merkt dat bezoekers professioneler worden. Ze komen niet voor de gezelligheid, maar om rond te kijken voor het be-drijf. Dan is jaarlijks een beurs misschien wat veel, want in zo’n kleine sector zijn de jaarlijkse vernieuwingen gering.”Desondanks kijkt hij na de eerste dag toch weer tevreden terug. “Je hebt de hele dag het idee dat je alleen wat staat te praten, maar aan het eind heb je dan toch twee of drie serieuze adressen om mee aan de slag te gaan.”Voor de organisatie is minder vaak nog geen gesprekson-derwerp, aldus voorzitter Hennie Groothedde. “Wij hebben met de beursorganisatie afgesproken om hier de komende jaren te blijven. Minder vaak is niet aan de orde, want dan sterft het. Dat zie je ook bij andere tweejaarlijkse evene-menten. Die hebben moeite om de bezoekers vast te hou-den. Nu weten ze elk jaar dat het begin januari beurstijd is.”

Eén van de loonbedrijven die jaarlijks op de beurs te vin-den is, is Geerlings uit Noordwijkerhout. Het zijn voor dit bedrijf de jaarlijkse pr-dagen om activiteiten voor het voet-licht te brengen, al heeft André Geerlings het afgeleerd om zijn speciale, zelf ontwikkelde machines neer te zetten. “Er lopen hier veel te veel kijkers rond die het dan gaan nama-ken en het ook nog voor een rotprijs in de markt zetten”, legt hij uit. Wellicht raakt Geerlings daarmee de achilleshiel van de beurs. De sector is zo klein dat iedereen naar ieder-een kijkt en bang is om echte noviteiten zo open en bloot te tonen. Daarmee gaat het beursdoel van rondkijken en informeren over vernieuwingen echter wel verloren.

Tekst & foto’s: Toon van der Stok

Bollenbeurs scoort in vijfhuizenNieuwe locatie geeft mechanisatiebeurs nieuw elan

Met ruim 5000 enthousiaste bezoekers en tevreden standhouders mag de mechanisatiebeurs voor de bollensec-

tor op de nieuwe locatie in Vijfhuizen geslaagd worden genoemd. Op de nieuwe stek ontstond een overzichtelijke

beurs met goede parkeervoorzieningen en moderne faciliteiten voor de bezoekers.

techn

iek

Ter overname gezocht: Bedrijf actief in de GWW Omgeving Kop van Overijssel/Salland Evt. met agrarisch loonwerk Agrarisch loonbedrijf Veehouderij Noord, Midden of Oost Nederland Grootte tot ca. 8 fte. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Lucas Meertens. Zie voor actuele vraag en aanbod onze website. Maatwerkadvies voor Loonbedrijven.

Norgervaart 20 • 9336 TE • Huis Ter Heide (dr)T. 06 21 83 35 16 • [email protected] • Pennenenbussen.nl

Wij zijn gespecaliseerd in het leveren van kwaliteits pennen en bussen voor graafmachines, shovels en aanbouwdelen


Nu in NH-uitvoering

Op een John Deere, MF of Fendt was hij al eens gezien, maar nu is er ook de zelfrijdende Homburg-spuit op basis van een New Holland. Het is een relatief goedkoop alternatief voor de

zelfrijdende Hero of Commander van Hardi. De machine is gebouwd bij Agro Techniek Holland in Noordwijkerhout. Op verzoek van een klant bouwde het bedrijf een getrokken Hardi-spuit op een New Holland 6020. De kosten bleven daardoor ruim onder de ton. De zelfrijder is geconstrueerd op het frame van de trekker. In principe is het daardoor mogelijk die op termijn weer terug te bouwen.

Zwaarder en meer geregeld

Eén van de weinige echte noviteiten was de vernieuwde drainreiniger van Homburg, al geeft het ‘vernieuwde’ al aan dat de novi-teit beperkt is. De nieuwe Hurricane is zwaarder uitge-

voerd en is vooral vernieuwd wat betreft de elektronica. Op het scherm is de drainlengte nu eenvoudig in te stellen, waarna de reiniger auto-matisch een halve meter voor het eind stopt en terugkeert. Bij gecon-stateerde verstoppingen gaat hij nu automatisch een aantal meters heen en weer. Wanneer de drainreiniger weer aan het eind is, krijgt de chauffeur nu automatisch een signaal.

Langzame kunstmest

In de tuinbouw, vaste-planten- en bollenteelt begint hij al behoorlijk bekend te worden: de langzaam vrij-komende kunstmest van Mivena. De meststof wordt verpakt in een coating die per teelt op maat wordt gemaakt. Het is dan mogelijk om de meststoffen over een periode van drie tot vijftien maanden vrij te laten komen. Groot voordeel is het voorkomen van uit-spoeling en verbranding van het blad door korrels die bij overbemesting op de plant vallen. Onbekend is wat de meststof in maïs doet, maar wellicht

zou toepassing daar bij de huidige normen ook interessant zijn. In pootaardappelen zijn de eerste toepassers ook al gevonden.

Precies zoals u wilt: Kverneland GEOcontrol!

GEOcontrol neemt in- en uitschakelen op de kopakker over Dankzij de beproefde elektrische aandrijving voor zaaien precisiezaaimachines in combinatie met een RTK-GPS signaal plus GEOcontrol kun je rekenen op uitstekende prestaties; je bespaart op zaaigoed, brandstof en tijd.Kverneland Group Benelux BV - De Dommel 38-40 - 8250 AD Dronten - T +31 321 387 110 www.kverneland.nl


Kverneland: de enige echte pneumaat! Kverneland FlexCart zaadtankwagenKverneland Miniair Nova

groenten zaaierKverneland Accord Monopill bieten zaaier Kverneland Optima HD voor

o.a. maïs en pompoenen

IsoMatch Tellus ISOBUS terminal met GEOcontrol

IsoMatch Tellus ISOBUS terminal

Mekos machinebouw brengt u op grote voorsprongGraderwerk met de unieke Mekos frontschuif voor uw wiellader: met een enorme capaciteit. Sitech-Trimble automatisering 2D of 3D. Laser, GPS, Total station.

Mekos voor topsport in machinebouw, ruim 25 jaar de fabrikant van het origineel de “Mekos Kilver.”Precisie egaliseer-machines voor de professionele gebruiker.

Mekos Schagerbrug BVTel. 0224-571555 www.mekos.nl

(op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)

Mekos rondleg-leveler: vlak en tonrond leggen met 1 machine, traploos instelbare ronde vorm in het afstrijkmes +verdichten.

Mekos zelfrijdendemachines voor iedere toepassing zoals koppen, wieden, spuiten, ziekzoeken enz.

Partners:

Precies zoals u wilt: Kverneland GEOcontrol!



Kverneland: de enige echte pneumaat! Kverneland FlexCart zaadtankwagenKverneland Miniair Nova

groenten zaaierKverneland Accord Monopill bieten zaaier Kverneland Optima HD voor

o.a. maïs en pompoenen

IsoMatch Tellus ISOBUS terminal met GEOcontrol

IsoMatch Tellus ISOBUS terminal

Vernieuwen kan!Versleten banden?Voordelen bandenvernieuwing:• Goedkoper dan nieuwe banden• Dezelfde kwaliteit als nieuwe band• Profielgarantie• Milieubesparend• Maatwerk profielen mogelijk www.obo.nl

MEER MACHINES?

veenhuis.com

ONBETWISTEuroject zodebemesters> De laagste gebruikskosten over de gehele levensduur

> Perfecte snij- en verdeelkwaliteit

> Kwaliteitswerk op alle grondsoorten en in verschillende gewassen

> Werkbreedte tot 12 meter


techn

iek

Alle lichten staan op groen. Uit meer dan veertig landen hebben zich al 1350 exposanten ingeschreven, die samen 1670 merken vertegenwoor-digen. Gezien het economisch gunstige klimaat verwachten de stand-houders goede zaken te kunnen doen. Op de persconferentie vooraf benadrukte Patrick Pérard, voorzitter van AXEMA (de Franse organisatie van landbouwmachinefabrikanten), deze visie. “De markt voor land-bouwmachines in Frankrijk groeide in het eerste halfjaar van 2012 acht-tien procent en het ziet ernaar uit dat deze groei zich voortzet”, vertelt hij. Naar verwachting sloot de Franse markt voor landbouwmechanisa-tie 2012 af met een omzet van 5,43 miljard euro (in vergelijking met 4,60 miljard euro in 2011). Internationaal geldt hetzelfde voor de landbouw nu het besef toeneemt dat het areaal niet meegroeit met de wereldbe-volking. U heeft hier afgelopen najaar al over kunnen lezen in ons ver-slag over de Vision of the Future van Massey Ferguson. De organisatie verwacht voor het komend jaar weer een booming markt en dus staat alles op scherp. De SIMA Innovation Awards 2013 worden hoofdzakelijk gekenmerkt door drie trends: ICT, efficiëntievergroting en gebruikers-gemak. Deze trends waren voor de jury leidend in het toekennen van de awards. Dat leverde uiteindelijk drie gouden (tweemaal Claas, eenmaal John Deere), vier zilveren (Claas, New Holland, John Deere en Jeantil) en twaalf eervolle vermeldingen op.

Aan de smartphoneVoor wat betreft de ICT gaat het om het vergroten van het gebruikers-gemak met behulp van internet en mobiele apparatuur (smartphones en tablets), gekoppeld aan gegevensuitwisseling en automatische aansturingsprogramma’s. Dit zien we terug in een aantal awards. Auto Set Up van Kverneland (eervolle vermelding) is een systeem voor het automatisch aanpassen van de kunstmestgift, net als het geautomati-seerde Ready To Spread-systeem van Sulky (eervolle vermelding). Met het Remote Display Access-systeem van John Deere voor het op afstand

delen van Virtual Terminal-informatie (zilveren medaille) kun je vanaf de thuisbasis alle Virtual Terminal-schermen en -menu’s in de trekker tegelijkertijd met de bestuurder bekijken. Zo kun je op afstand bestuur-ders gidsen, hen helpen bij het instellen van de trekker of werktuigen en fouten in de GPS-RTK-configuratie opsporen. Deze Virtual Terminal vormt de kern van het Isobus-communicatiesysteem. Claas (gouden medaille) heeft met de Universal Isobus Terminal-applicatie voor tablets een nieuwe mijlpaal bereikt, door het universeel maken van de terminal. Deze applicatie kan de trekker en aangekoppelde werktuigen, maar ook vaste installaties besturen. Het is niet langer een puur aan de trekker gekoppelde terminal, maar een consumentenproduct (iPad of Android-tablet) dat de universele terminal van de bestuurder is geworden.

Technologisch doorontwikkelenVerbeteringen aan de technische, economische en ecologische efficiën-tie en het gebruiksgemak van machines zijn ook belangrijk. Capaciteit en brandstofverbruik zijn en blijven hier de hot items. In dit kader krijgt spuitfabrikant Berthoud een eervolle vermelding voor een nieuwe mixer van het cycloontype, waarmee meer producten geschikt zijn voor directe injectie van middelen. Spuitfabrikant Hardi-Evrard (eervolle ver-melding) heeft een nieuw ventiel en sproeicontrolesysteem ontwikkeld dat sneller en nauwkeuriger reageert bij sectieschakeling of giftvaria-ties. Amazone krijgt een eervolle vermelding voor zijn Amaselect Pro-systeem voor de selectie van low-drift-spuitdoppen op perceelsranden en Müller-Elektronik (eervolle vermelding) met zijn Section Control Top-systeem voor het individueel controleren van dophouders.Claas scoort goud met zijn Cemos, een automatisch controlesysteem voor maaidorsers. Hier gaat de automatisering zo ver dat iedereen een met dit systeem uitgeruste machine moet kunnen besturen. De machine regelt het zelf en via het Claas-voertuigvolgsysteem kan alles vanaf de thuisbasis worden gevolgd. De Independence van Geringhoff

groter dan ooit

Last van de economische recessie hebben ze niet in Parijs, althans niet bij de Sima. De landbouw dendert door en dus is de 75e editie

van de Sima dit jaar groter dan ooit. De beurs is volgeboekt, inclusief de extra hal, en de race om de gunst van het publiek is begonnen.

De medailles zijn inmiddels bekend, maar we verwachten nog wel enkele verrassingen op de beurs. Een korte vooruitblik.

Een vooruitblik op de Sima 2013 in Parijs

Medailledelver Claas ontving goud voor het inzetbaar maken van de tabloid als universeel Isobus-besturingsmiddel. Ook ontving de fabrikant goud voor een automatisch aansturingssysteem voor maaidorsers.

Goud is er voor het Multifuel-brandstofregelsysteem van John Deere om de motor op dieselolie met eventueel meer of minder bijgemengde biocomponenten te laten lopen.


(eervolle vermelding) is een nieuw rijonafhankelijk voorzetstuk dat in alle richtingen kan oogsten, ongeacht de rijbreedte en de zaaime-thode. John Deere scoort goud met zijn Multifuel. De fabrikant heeft een meet- en regelsysteem ontwikkeld dat de samenstelling van de brandstof meet en de motorsettings hierop afstemt. Met deze motor kan binnen de emissie-eisen op pure dieselolie (EN590), maar ook op diesel met bijgemengde plantaardige olie worden gewerkt. Volgens de jury heeft elektrische aandrijving toekomst. Daarop inspelend ont-vangt transmissiefabrikant Bonfi glioli een eervolle vermelding voor zijn elektromechanische wielmotor (een elektromotor in combinatie met een eindreductie in de wielnaaf ). Een eervolle vermelding voor een praktischer oplossing was er voor Dangreville. Deze fabrikant heeft een doseersysteem ontwikkeld voor mestverspreiders waarbij de laadbak niet in één keer wordt leeggedraaid, maar gespreider. Daardoor zit je op het laatst niet met veel achterasdruk in combinatie met te weinig disseldruk.

Veiligheid is lastigDe implementatie van nieuwe, strengere internationale veiligheidsvoor-schriften vormt een bron van irritatie voor fabrikanten en gebruikers. Toch zijn die nieuwe regels wel degelijk nodig om de veiligheid te verbe-teren. In dit kader heeft New Holland een zilveren medaille gewonnen voor de manier waarop de fabrikant de veiligheidsvoorschriften heeft verwerkt in de nieuwe Big Baler. Denk bijvoorbeeld aan de gemakkelijk te openen zijschermen. Claas (zilveren medaille) scoort op een heel an-

dere manier met zijn nieuwe koelings- and anti-verstoppingssysteem voor maaidorsers. Dit systeem zorgt ervoor dat het stof wordt afgevoerd voordat het zich kan ophopen in het motorcompartiment. Dat verkleint het brandrisico en garandeert een betere motorkoeling. Fabrikant Dario (eervolle vermelding) heeft de elektrische transmissie van de Dargreen 45H zo ontwikkeld dat de radiografi sch bestuurde maaier bij het werken op steile hellingen stopt als er kantelgevaar is.

Verrassingen verwachtDaarnaast zijn er natuurlijk altijd nog verrassingen te verwachten. Claas zal in het jaar waarin de fabrikant zijn honderdjarig bestaan viert waar-schijnlijk met de nieuwe Axion 800-serie komen. Massey Ferguson heeft aangekondigd weer nieuwe Stage IIIb-trekkers te tonen, waarschijnlijk in het lichtere segment. Case IH zal zeker de defi nitieve CVX Magnum offi cieel introduceren, zoals wij die al in het vorige nummer van Grondig hebben beschreven. De grote vraag is natuurlijk of New Holland zijn versie nu ook defi nitief zal tonen. Ten slotte heeft de Argo-groep aange-kondigd mogelijk het eerste prototype te tonen van de nieuwe zware McCormick-trekkerlijn met CVT-transmissie. Kortom, er staan ons on-getwijfeld nog een paar verrassingen te wachten. De Sima wordt ge-houden van 23 tot en met 28 februari in het beurscomplex Villepinte in Parijs-Noord. Meer informatie vindt u op www.simaonline.com.

Tekst: Gert VreemannFoto’s: fabrikanten

Strengere veiligheidsvoorschriften dwingen de fabrikanten om oplossingen te vinden. De jury heeft de Big Baler van New Holland met zilver beloond voor de inspanningen van het merk op dit gebied.

Amazone scoorde een eervolle vermelding voor zijn Amaselect Pro-kantspuitprogramma, dat voor het langs randen spuiten in de buitenste sectie automatisch een grovere druppel afgeeft.

Praktisch is het automatisch doseersysteem van fabrikant Dangreville, dat op basis van disseldruk, asdruk en rijsnelheid de bodemketting en de doseerschuif aanstuurt voor een gelijkmatiger gewichtsverdeling.

Fabrikant Geringhoff scoorde met dit nieuwe voorzetstuk, waarmee rijonafhankelijk verschillende gewassen te oogsten zijn, zowel in rijencultuur als breedwerpig gezaaid.


ven

t en v

isiev

ent &

visie

Met trots kan Jos Groot Koerkamp wijzen op de prachtige re-sultaten die de rassenveredeling jaar na jaar haalt. “Wanneer je de opbrengsten van nu vergelijkt met die van vijftien jaar geleden zie je dat we nu dertig procent meer massa of voeder-waarde van een hectare halen. Elk jaar twee procent meer dus.”Groot Koerkamp is momenteel woordvoerder van de commis-sie rassenlijstonderzoek van Plantum. De brancheorganisatie van de Nederlandse kweekbedrijven is de initiator van het on-afhankelijke rassenlijstonderzoek in Nederland. Een onderzoek waar Groot Koerkamp trots op is. “Door deze samenwerking van kwekers hebben we in Nederland met afstand de beste en betrouwbaarste rassenlijst. Een lijst die onafhankelijk wordt opgesteld en afgestemd is op de praktijk.”

Dit jaar is in de opzet van de lijst een forse verandering doorge-voerd. Dat zou kunnen suggereren dat de lijst niet zo goed is als werd verondersteld. Vanuit sommige kwekers is er bij tijd en wijle ook forse kritiek op de onderzoeksaanpak. Het gaat dan om het juiste oogsttijdstip en de kenmerken waarop wordt geselecteerd, zoals voederwaarde en celwandverteerbaarheid. Groot Koerkamp bevestigt dat er kritiek is, maar ziet juist daarin de kracht van het gezamenlijke onderzoek. “De aanpassingen die we nu hebben doorgevoerd, bevestigen dat we luisteren naar de markt.”

De belangrijkste wijziging die dit jaar is doorgevoerd, is het oogsten van de proeven op twee verschillende momenten. Werden in het verleden de proeven allemaal op hetzelfde tijd-stip geoogst, met als gevolg rassen die veel te vroeg en andere die veel te laat werden geoogst, nu wordt vooraf een keuze ge-maakt. Een kweker kiest daarbij vooraf of hij zijn ras in de zeer vroege tot vroege groep of in de middenvroege tot middenlate groep wil onderzoeken. Op deze wijze hoopt Plantum dat het resultaat beter aansluit bij de praktijk. “We zagen dat vooral bij de middenvroege rassen, die in Nederland het grootste teelt-gebied beslaan, de resultaten niet goed overeenkwamen met de praktijk. De komende jaren, als we meerdere jaren volgens deze systematiek hebben gewerkt, verwachten we ook dat het aantal rassen in deze groep toeneemt.”

Wat Groot Koerkamp veel meer zorgen baart dan de discussie over de opzet van de rassenlijst is het achterblijven van de op-brengst op veel percelen in Nederland. “Uit de rassenproeven weten we dat we theoretisch zeker 20.500 kVEM per hectare moeten kunnen produceren. In de praktijk komt nog niet de helft van de telers daarbij in de buurt. Zonde, want daardoor gaat veel voederwaarde verloren. Voederwaarde die ze daarna bij de voerleverancier bij moeten kopen.”

“Ik zie nu op sommige percelen eendjes zwemmen. Dat kan niet.”

Veel telers benutten het potentieel dus bij lange na niet. “Ik denk dat Nederland gemiddeld blij is met vijftien ton droge stof per hectare. Zonde, want als de teelt goed wordt uitgevoerd, moet zeker twintig ton mogelijk zijn. Natuurlijk zijn er altijd redenen - zoals het weer - dat je dat niet haalt, maar die effecten worden vergroot doordat telers steken laten vallen in de teelt.”

Veehouders laten daardoor feitelijk veel geld liggen, stelt hij. “Elke kVEM die je van eigen land haalt, hoef je niet meer aan te kopen. Zeker in deze tijd met hoge voerkosten laat je daar dus veel liggen”, zegt hij. Groot Koerkamp verwacht dat dit straks nog veel harder zal gaan tellen. “Als de quotering is afge-schaft, zal de ruwvoeropbrengst van eigen land waarschijnlijk bepalend zijn hoeveel melk iemand kan produceren. Dan is de noodzaak nog groter om de voederwaardeopbrengst van je eigen land te maximaliseren.”

Voor de tekortkomingen in de teelt zijn veel oorzaken aan te wijzen. De eerste ziet hij in de winter regelmatig wanneer hij door het land rijdt op weg naar klanten. “Ik zie veel te vaak eendjes zwemmen op percelen waar maïs heeft gestaan. Dat is natuurlijk uit den boze. Natuurlijk is er soms onder slechte omstandigheden geoogst, maar ook dan is er altijd wel een moment om een perceel los te trekken”, stelt Groot Koerkamp vast. En als dat niet gaat, kun je altijd met een rupskraantje greppels maken om het water weg te laten lopen. Voor loon-

“ teeltfouten staan topopbrengsten in de weg”

Jos Groot Koerkamp, commercieel manager Limagrain

De moderne maïsrassen kunnen prachtige opbrengsten halen, maar in de praktijk wordt hun potentieel lang niet altijd

benut, merkt veehouderijmanager Jos Groot Koerkamp van Limagrain. De oorzaak: fouten en onvolkomenheden in de

teelt, beginnend bij onvoldoende bemesting en eindigend bij weinig zorg voor het perceel wanneer de maïs eraf is.

“Op maïsland horen geen eendjes te zwemmen.”


werkers is het belangrijk om daar aandacht aan te besteden, stelt hij. “De eerste die namelijk de schuld krijgt bij slechte opbrengsten is de loonwerker. Daarna deugt het ras niet en pas daarna wordt er misschien naar eigen fouten gekeken.”

“Door fouten in de teelt laten veehouders veel geld liggen.”

Een belangrijk probleem waardoor opbrengst verloren gaat, is de bodemvruchtbaarheid, stelt Groot Koerkamp. “Het geeft toch te denken als op bijna tweederde van de percelen de pH-waarde te laag is. Dat kost onnodig opbrengst, want op bekalking zit geen enkele beperking. Die investering ver-dient zich altijd terug. Dat het niet gebeurt, is gewoon ver-keerde zuinigheid”, zegt hij. Het verbaast hem wel dat dit de afgelopen jaren zo ver is teruggelopen. “Bekalken is toch een echte loonwerkersactiviteit. Daar zou je veel actiever mee bezig moeten zijn. Het is een kleine moeite om de grondon-derzoeken te bekijken en te adviseren over een reparatie- of onderhoudsbekalking.”

Net als kalk is kali een meststof die niet aan regels is gebon-den. Ook hierbij neemt de kans op een tekort toe, merkt de praktijk. Het is het gevolg van een forse onttrekking van zo’n 300 kilogram kali door een normaal gewas maïs, terwijl dat niet meer terugkomt met de mest. “Daarom moet je dus ook regelmatig de kalibemesting bijwerken.”

De krappe bemestingstoestand is volgens hem ook de oor-zaak van het groeiend aantal ziekten waarmee maïstelers te maken krijgen. “Het is gewoon een gevolg van planten die in de stress raken - gevoeliger worden voor infecties - omdat ze niet langer voldoende voedsel tot hun beschikking hebben. We veredelen als LG zeker ook op mineralenefficiëntie, maar dat is niet altijd even gemakkelijk Je ziet steeds weer nieuwe problemen opduiken en vaak is dat regionaal.”

Hij denkt dat het belangrijker is om zorg aan de bodem en de teelt te besteden dan aan een aangepaste rassenkeuze. “Het gaat om het hele pakket. Hoe is de zaaibedbereiding, wan-neer ga je zaaien, wat doe je aan bemesting, wanneer wordt er gespoten en natuurlijk: wat doe je na de oogst? Denk ook aan groenbemesting en vruchtwisseling, dat zou een vast gegeven moeten zijn! Met deze zaken is veel meer winst te behalen dan met de laatste procentjes in de rassenkeuze. Maar natuurlijk leg je daarmee wel de basis voor het beste resultaat. Waar het om gaat, is dat alle factoren in orde zijn. Jammer genoeg laten loonwerkers en telers daar veel liggen.”

Tekst & foto: Toon van der Stok


mest van gras naar maïsSlim gebruik van mineralen nodig voor topopbrengsten in maïs

Dankzij de inspanningen van veredelaars is de opbrengstpotentie van maïsrassen flink toegeno-

men. De vraag is alleen: haal je eruit wat erin zit? Behalve zorgen voor een gezonde bodem lijkt het

noodzakelijk om meer drijfmest te reserveren voor het maïsland.

Maïsveredelaars blijven vooruitgang boeken bij het kweken van rassen met een hoge opbrengst en kwaliteit. Aan die potentie heb je echter niet veel als andere factoren, zoals water of mineralen, limiterend zijn. Alleen op de beste per-celen zijn opbrengsten boven de twintig ton droge stof per hectare haalbaar. Volgens de vuistregel heeft een hectare maïs 12,5 kilo stik-stof nodig om een ton droge stof te maken. Dat betekent dat zo’n opbrengsttopper 250 kilo stikstof nodig heeft. Aangezien de aanvoernorm slechts 140 kilo (werkzaam) per hectare bedraagt, moet er ergens 110 kilo stikstof vandaan komen. Die zal de bodem moeten leveren door mineralisa-tie van organisch materiaal, afkomstig van gewasresten en dierlijke mest. Goed benutten van de stikstof in dierlijke mest levert veel op. Wie 50 kuub mest met 4,4 kg stikstof geeft, voert 220 kilo stikstof aan. Bij de werkingscoëfficiënt van 45 procent betekent dat een aanvoerpost van 100 kilo stikstof. Dat betekent dat er in de rij nog 40 kilo kunstmeststikstof kan worden gegeven. Het verschil tussen aangevoerde en werk-zame stikstof uit mest (220 – 100 = 120 kilo) vormt de buf-fer voor de komende jaren. Op een goed beheerde bodem komt deze hoeveelheid in de volgende jaren grotendeels ten goede aan het gewas.Daarvoor is het noodzakelijk dat de kostbare mineralen in de winter worden behoed voor uitspoelen. Het zorgen voor voldoende organische stof in de bodem en het telen van een goed vanggewas zijn daarom noodzakelijk, volgens Jos Groten, maïsonderzoeker van het Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO-WUR). “Een goede groenbemester is in de toekomst een noodzakelijk onderdeel van de maïsteelt”, zegt hij. Het levert organische stof op, maar ook de nood-zakelijke kali, stikstof en fosfaat. Ook afwisselen met gras-land kan volgens hem een goede strategie zijn. Een goed geslaagd groenbemestingsgewas levert ongeveer 30 kilo stikstof op, eenjarig grasland 50 kilo.

Van maïs naar grasMaïsspecialisten vragen zich sterk af of veehouders nog wel voldoende mest naar hun maïsland laten brengen. Wil je een topopbrengst maïs blijven halen, dan ontkom je er niet aan om van je beschikbare drijfmest wat extra voor de maïs te reserveren, meent teeltspecialist Gerard Nusselder van veredelaar Limagrain. “Vooral omdat je in het seizoen nauwelijks mogelijkheden hebt om te repareren. Bij gras

kan dat wel”, aldus Nusselder. Hij ziet het belang van drijf-mest terug bij de winnaars van de door Limagrain en NAJK georganiseerde Maïs Challenge. De meesten gingen van 30 naar 40 of zelfs 50 kubieke meter per hectare. Dat betaalde zich uit in mooie opbrengsten.Ook Gerard Abbink is ervan overtuigd dat er meer drijfmest naar maïsland moet. Volgens de maïsdeskundige bij BLGG AgroXpertus zijn veehouders geneigd om zoveel mogelijk mest voor de eerste snede gras te reserveren, om zo maxi-maal eiwit te oogsten. “Op zich is dat begrijpelijk, maar de huidige wetgeving dwingt boeren eigenlijk om op gras een deel van de stikstof uit drijfmest te vervangen door kunst-meststikstof. Dat kan op zich goed. Bovendien heb je de organische stof in de mest op bouwland harder nodig dan op gras.” Hoewel de landelijke gemiddelden nog geen alarmbellen doen rinkelen, ziet Abbink op individuele maïspercelen steeds vaker een teruggang in het organische-stofgehalte. De toenemende aandacht voor bodemvruchtbaarheid juicht hij dan ook toe. “Veehouders zouden de organische-stofvoorziening moeten meenemen in hun beslissingen. Zo zou je kunnen overwegen om in plaats van te hakselen een keer CCM te oogsten, omdat er dan sprake is van een netto aanvoer van organische stof. Ook maïs afwisselen met gras is een goede optie.”

BemestingsplanHet belangrijkste is volgens Abbink dat veehouders dit soort zaken op bedrijfsniveau doorrekenen. “Daar moet je voor gaan zitten. Wat zit er in de mest? De gehaltes moe-ten bekend zijn. Dat geldt zeker ook voor fosfaat. Daar komt meer bij kijken dan het schuiven met mestgiften. Fosfaatbemesting moet je op perceelsniveau bekijken. Bij een lage toestand in de bodem kun je wel 200 kilo P2O5 aanvoeren, maar je zult dan over het algemeen niet de opbrengst halen van een perceel met een hoge fosfaat-toestand en een gift van 50 kilo P2O5. Fosfaatbemesten is hoofdzakelijk voor het ‘voeren’ van de bodem, niet zo zeer voor het gewas, even afgezien van de ‘verse’ fosfaatgift voor de startontwikkeling. De fosfaattoestand van de bodem bepaalt in hoofdzaak over hoeveel fosfaat het gewas kan beschikken. Daarom zijn over het algemeen de maïsop-brengsten in het zuiden en het oosten, op de fosfaatrijke zandgronden, zelfs hoger dan op de vruchtbare kleigron-den in het rivierengebied en de polders.”

Ruim helft maïsland heeft te lage pH

Op meer dan de helft van de Nederlandse maïsper-celen is de pH te laag. Dat blijkt uit cijfers van BLGG AgroXpertus. Volgens het advieslaboratorium is de toe-stand op zandgrond te laag als de zuurgraad onder de pH 5,2 zit. Op tien tot vijftien procent van de percelen is de pH zelfs ‘veel te laag’ (pH lager dan 4,5). En dat kan flink opbrengst kosten. In een te zure grond zijn voe-dingsstoffen niet goed voor de plant beschikbaar. Ze spoelen uit (kalium en magnesium) of ze vormen andere verbindingen in de bodem, waardoor planten er niet bij kunnen. Dit leidt tot een slechte groei of gebreksver-schijnselen. Kalkmeststoffen heffen dit op. Omdat ook het bodemleven door een kalkgift wordt gestimuleerd, is het zaak om niet te veel in één keer te strooien. Dit kan leiden tot een te snelle afbraak van de organische stof. Regelmatig een rondje met de kalkstrooier is daarom het beste.


KaliOok kali mag niet worden vergeten. De aanvoer van dit ele-ment is weliswaar niet wettelijk gelimiteerd, maar de terug-gelopen mestgiften hebben er toe geleid dat het niet meer automatisch in grote hoeveelheden beschikbaar is. Nusselder van Limagrain: “Een goed gewas maïs heeft bij continuteelt 300 kilo kali per hectare nodig. Dat wordt niet meer gehaald. Zelfs niet als je 50 kubieke meter runderdrijfmest geeft, want tegenwoordig bevat de mest meestal niet meer dan vijf kilo kali. Vroeger was dat zeven kilo. Daarom is het belangrijk om de kalicijfers in de gaten te houden en bijvoorbeeld vóór de grondbewerking al een kalibemesting te geven.”Omdat kali gevoelig is voor uitspoeling is er ook een mooie rol weggelegd voor de groenbemester, meent PPO-maïsspecialist Groten: “We zijn altijd geneigd om het alleen maar over stikstof te hebben als het gaat over vanggewas-sen. Maar het scheelt ook een hoop in je kali-aanvoer. Een goed geslaagde rogge legt ongeveer 85 kilo per hectare vast, bij Italiaans raaigras praat je zelfs over 120 kilo. Deze hoeveel-heden komen voor de volgende maïsteelt weer beschikbaar.”

Test: Egbert JonkheerIllustratie: BLGG AgroXpertus

Vooruitgang is beweging

Zelfrijdende maaier-kneuzer BiG M 420:– 9,7 mtr. werkbreedte + motorvermogen 420 pk +

grotere wendbaarheid = Gigantische maaicapaciteit tot 15 ha / uur

– Geen tijdverlies met aan- en afkoppelen + automatische smering + hydraulische maaihoogteverstelling = Meer rendabele maaiuren per dag!

– Wereld noviteit: SafeCut; gepatenteerde slimme maaischijfbeveiliging = Bescherming tegen maaibalk schades en tegen hoge kosten

Maschinenfabrik Bernard KRONE GmbH

Voor Noord-Nederland Martijn van Middelkoop 0651 346841

Voor Zuid-Nederland Ad vd Hurk 0653 241918

Fendt 800 VarioAls passie leidt tot innovatie. Met de 800 Vario biedt Fendt u de moderne generatie van grootvermogen tractoren. 280 pk Maximaal vermogen, 60 km / u maximale rijsnelheid en Variotronic werktuigbesturing zijn slechts enkele kenmerken van de 800 Vario. De SCR-motortechnologie staat garant voor e� ciënt omgaan met brandstofverbruik voor nog meer rendabiliteit. Ervaar de 800 Vario van Fendt.

822 Vario 220 pk 162 kW824 Vario 240 pk 176 kW826 Vario 260 pk 191 kW828 Vario 280 pk 206 kWMaximaal vermogen volgens ECE R24

fendt.com

800Fendt is een wereldwijd merk van Agco.

Importeur voor Limburg, Noord- en Midden Nederland: Gebr. De Vor Achterveld b.v., tel.: 0342-459 541, www.devor.nl

Importeur voor Noord-Brabant, Zeeland, Het Rijk van Nijmegen, Het Land van Maas & Waal: Abemec b.v., tel.: 0413-382 465, www.abemec.nl










Importeur voor Noord-Brabant, Zeeland, Het Rijk van Nijmegen, Het Land van Maas & Waal: Abemec b.v., tel.: 0413-382 465, www.abemec.nlImporteur voor Limburg, Noord- en Midden Nederland: Gebr. De Vor Achterveld b.v., tel.: 0342-459 541, www.devor.nl






O� ciële importeurs voor Fendt producten:

keuzestressTips en adviezen om een snijmaïsras te kiezen

Een enorme lijst aan rassen is beschikbaar voor de teelt van snijmaïs. Het lijkt lastig om daaruit te kiezen,

maar in de praktijk zorgen minder dan tien rassen voor meer dan tachtig procent van het areaal. Op deze

pagina’s belichten we de belangrijkste rassen waarmee de grootste leveranciers de markt op gaan. Een

keuze hieruit adviseren aan de melkveehouder levert in combinatie met zorg voor de teelt bijna gegaran-

deerd een goed resultaat op. Het kan de keuzestress in elk geval flink verminderen.

Andere visieAl jaren neemt KWS een geheel eigen positie in onder de leve-ranciers van maïszaden. Intensief onderzoek ligt hieraan ten grondslag, stelt directeur Jan Bakker. “Als eerste kwam KWS met het advies om rassen te telen met een goede stay-green en de vroegrijpheid af te meten aan de rijpheid van de korrel. Dat be-tekent ook dat je de korrelopbrengst als focus neemt”, vertelt hij. Dit geldt volgens hem ook voor snijmaïs. “Daar de is de afgelo-pen vijftien jaar niets in veranderd. Uitgebreid onderzoek sterkt de visie van KWS alleen maar.”

KorrelVolgens KWS gaat het bij de teelt van maïs voor veevoer alleen om de korrel. Daar wordt bij dit bedrijf op veredeld en daardoor zijn het op de aanbevolen rassenlijst voor korrelmaïs en CCM en MKS en ook op de andere korrelmaïslijsten de KWS-rassen die de toon aangeven. Op de snijmaïsrassenlijsten is dat anders. KWS hecht daar ook niet aan, stelt Bakker. “Kwaliteitscijfers op snijma-islijsten hebben geen andere dan een misleidende waarde voor teler en kweker”, zegt hij. De visie legt KWS geen windeieren. In Europa is het merk met afstand marktleider in snijmaïs en ook in Nederland waren de KWS-rassen met 38 procent marktaandeel goed voor een eerste plaats.De bijzondere positie van KWS is volgens Bakker een gevolg van de duidelijke focus op dat wat telt voor de economie op het boerenbedrijf: de productie van voederwaarde. En die zit alleen in de korrel “Maïs telen we alleen voor de rijpe korrel, net als bij granen. Daarom zijn we gericht op rassen die tijdig rijp zijn en een hoge korrelopbrengst geven. Alleen daarvan kan de boer melken.” Die visie vertaalt zich in rassen die veel korrel produceren en tijdig afrijpen om een goede bestendigheid van het zetmeel te krijgen. Dat is volgens Bakker de garantie voor de boer voor een goede melkgift en lage krachtvoerkosten.

VraagtekensBakker plaatst ook grote vraagtekens bij de hele voederwaar-debeoordeling waarop de rassenlijsten voor snijmaïs zijn geba-seerd. “Het probleem is dat voor die beoordeling de rassen op heel verschillende rijpheidsmomenten worden gemeten en be-oordeeld. Sommige rassen worden relatief vroeg geoogst en an-dere laat. Dat is appels met peren vergelijken. Oogst je hetzelfde veld twee weken later, dan krijg je heel andere verhoudingen.”

gew

asB

escherm

ing



Een bewijs voor die visie ziet hij in de oogst-tijdstippenproeven die vijftien jaar zijn ge-daan. ”Deze zijn gepresenteerd in de zoge-naamde maïsorama’s. Daar is veel in te lezen en er zijn vele conclusies uit te trekken. Daarin zie je dat gedurende de afrijping tussen 28 en 38 procent droge stof van de totale plant er veel verandert in de verhouding tussen kolf en de rest van de plant. Rassen die laat afrijpen, lijken in lab-analyses door de vele suikers en de geringere veroudering in een jonge fase een hoge celwandverteerbaarheid en voeder-waarde te hebben. In de praktijk is dat echter heel anders.”De rassenlijstcommissie lijkt dat bezwaar te onderkennen. Om die reden is de aanbevelen-de rassenlijst nu overgestapt naar een proef-veldverwerking waarbij de rassen in twee verschillende vroegheidsgroepen worden ge-oogst. Bakker zegt dat het probleem hiermee niet is opgelost. “Nog steeds worden de rassen geoogst in het dynamische traject tussen de 30 en 38 procent droge stof. Men blijft appels met peren vergelijken en daarbij komt er nog een volgend probleem dat je de groepen ook niet meer met elkaar kunt vergelijken.”Daarnaast kloppen volgens Bakker de lab-ana-lyses van de maïsmonsters en de kuilmonsters niet.“Uitgebreid onderzoek door KWS toont aan dat dezelfde monsters bij elk laboratorium een andere celwandverteerbaarheid, andere zetmeelcijfers en andere VEM- en VOS-cijfers geven. Ook is de volgorde van rassen meestal anders. En binnen hetzelfde lab geven analy-ses met andere incubatietijden heel andere cijfers. Je kunt er geen peil op trekken.”Op basis van verder onderzoek betwijfelt Bakker of er wel één gram van de celwanden die de koe binnen gaan nog in de koe wordt verteerd. “De biogasinstallatie heeft er dertig dagen voor nodig. Het lab 48 uur... maar dan

is het wel tot poeder vermalen. Bij de koe zal het buiten zijn voordat het zover is. Daarom vergist mest nog.”

Financieel rendementAl deze onderzoeken bevestigen Bakker in zijn stelling dat het gaat om de kolf: “De waarde van de maïs zit in de korrel. De restplant is net als bij graan van waarde als buikvulling en pensstimulator, niet als voederwaardeleve-rancier. Het is bij het achterlaten een welkome bemesting voor het land. Verder is de voe-derwaarde van snijmaïs in de proeven niet te evalueren en ik betwijfel of ze het correct kun-nen evalueren op de laboratoria. De teler c.q. veehouder die de hoogste korrelopbrengst van zijn land haalt, heeft zeker het hoogste financieel rendement.”Om die hoge opbrengsten te halen heeft KWS een aantal rassen, die in Nederland al enkele jaren een sterke positie in de verkoopstatistie-ken innemen. Denk aan Torres, Ronaldinio en de Ricardinio die de afgelopen jaren sterk in

opkomst is. Afgelopen jaar is daar de Millesim bijgekomen die wat later is dan de Ronaldinio en Ricardinio, maar hoge opbrengsten reali-seert. Volgens beproevingen van KWS scoren deze rassen in korrelopbrengst duidelijk beter dan veel van de huidige toppers op de ras-senlijst. Met name de Ricardinio en Millesim springen er uit. Dit zijn dan ook de rassen waar Bakker de komende jaren mee aan de top verwacht te blijven. “Het zijn rassen die bij een goede teelt 15 tot 17 ton graan kunnen le-veren. Maar dan moet je er wel alles aan doen om de bodem gezond te houden en te zorgen voor een goede bemestingstoestand.”Voor Bakker is het dus wel duidelijk; “Een loon-werker die de visie van KWS volgt, kan daar-van profiteren. Met de tien tot vijftien procent meer korrel uit de KWS-maïs kunnen de klan-ten tenminste de loonwerker ook betalen.”

Tekst: Toon van der StokFoto’s: CUMELA Communicatie

en leveranciers

Succes Multitop uitbouwen

Veel korrels in de kuil. Dat is het doel van KWS, want zo redeneren zij; telers die veel goed kuilvoer oogsten met veel korrels in de mais, hebben ook geld om de loonwerker te betalen.

Voor Syngenta Seeds is de opdracht dit jaar simpel. Het bedrijf wil het succes van Multitop verder uitbouwen. Het ras is via de DLV-lijst in de markt gezet en heeft afgelopen jaar een sterke positie opgebouwd. Dat is te danken aan een hoge zetmeelopbrengst. Het ras geeft ook hoge korrelopbrengsten en kan wedijveren met de KWS-rassen. Het is daarbij nog iets beter dan bijvoorbeeld Torres en behoorlijk wat vroeger. Syngenta verwacht na de goede resul-taten van dit jaar het marktaandeel verder te kunnen uitbouwen.

Het is volgens het bedrijf een ras dat een loonwerker gemakke-lijk kan adviseren, omdat het niet alleen veel zetmeel geeft, maar ook een goede voederwaarde heeft. De boer heeft dus altijd een goede kuil.Nieuw bij Syngenta is Milkytop. Dit ras is twee jaar onderzocht en gaat komend jaar het derde jaar van beproeving in op de aanbe-velende rassenlijst. Het ras scoort goed wat betreft zetmeelgehalte en VEM-opbrengst. Dit jaar is het echter nog beperkt beschikbaar.


Voor Limagrain (LG) is de uitdaging al jaren om lijstaanvoerder te blij-ven. Dat is tot nu toe goed gelukt; Al jaren is het bedrijf zeer succesvol op de Nederlandse aanbevelende rassenlijst met diverse bekende en veelgevraagde nationale rassen en een aantal rassen dat exclusief wordt vermarkt door grotere handelsbedrijven Limagrain hanteert voor bepaalde rassen ook nog de kwaliteitsaan-duiding Animal Nutrition Voor dit Animal Nutrition keurmerk is een aparte diervoederproef over meerdere jaren uitgevoerd op onder-zoeksinstituut De Schothorst. Rassen die in voederproeven boven ge-middeld scoren krijgen dan het Animal Nutrition predikaat Het geeft aan dat deze beter verteerbare rassen bij veel mais in het rantsoen een hogere melkopbrengst geven. Toppers bij LG zijn de 30.218, vorig jaar het meest geteelde ras van Nederland en de LG 30.211. De 30.211 is daarbij wat vroeger. De ver-wachting is dat deze twee ook komend jaar het grootste aandeel van de Limagrain rassen zullen zijn.Een aantal nieuwelingen krijgt dit jaar de kans om een nieuwe positie op te bouwen. Een van de nieuwelingen is de LG 30.224. Dit is het ras met veruit de hoogste opbrengst in de zeer vroege en vroege groep, maar mist door zijn vroegheid wat zetmeel Dat komt door zijn clas-sificatie in de zeer vroege tot vroege groep, terwijl het ras juist voor midden en Zuid Nederland veel in zijn mars heeft. “Bij DLV is het ras als middenvroeg getest en dan zie je dat het onmiddellijk tot de top behoort, ook in zetmeel. Achteraf hadden we het wellicht ook bij de aanbevelende rassenlijst beter in de latere groep mee kunnen laten lo-pen. Maar dat weet je bij zo’n ras wat er tussenin zit nooit van te voren.”Buiten de aanbevolen lijst heeft Limagrain nog de Ambition. Dit is een uitermate zeer vroegafrijpend ras dat past in een vruchtwis-

selingsschema waarbij na de teelt nog gras gezaaid moet worden. Of als er pas laat gezaaid kan worden, bijv na een eerste snee gras. Ambition heeft een korte groeicyclus en levert snel veel voederwaar-de. Ondanks zijn enorme vroegheid haalt het ras toch ook een hele verdienstelijke opbrengst.

Inhaken.Limagrain gebruikt het succes bij de mais om ook de nieuwe lijn LG Havera graszaadmengsels te promoten. Bij twee zakken LG Animal Nutrition maïszaad krijgt de teler een kg Havera-graszaad kado. Niet alleen om de nieuwe lijn te promoten, maar vooral om meer aandacht te vragen voor graslandvernieuwing of doorzaaien. Een actie waar je als loonwerker mooi op in kunt inhaken.

Limagrain wil aan top blijven

Messago blijft grootMessago zal ongeveer tien procent van de markt blijven innemen. Die voorspelling durft René Boons van Innoseeds zonder proble-men te doen. “We hebben zeer tevreden klanten en die melken goed. Velen van hen willen dus weer Messago”, aldus Boons. Behalve die vaste klanten zal hij niet veel nieuwe kunnen bedienen. “Het aanbod van zaaizaad is dit jaar krap, dus veel meer groeien kunnen we niet.”Een beperkt aanbod van zaaizaad verhindert ook een grote groei van Roadrunner. Dit ras met een ultrakort groeiseizoen is speciaal voor de Nederlandse markt ontwikkeld als een soort tussengewas dat een goede opbrengst geeft en door zijn vroegrijpheid de mo-gelijkheid geeft op een grote kans om na de maïs nog gras in te kunnen zaaien. Het zou dus perfect passen bij veehouders die gras-landvernieuwing willen combineren met maïsteelt.

MaïsmixBij Innoseeds loopt al een paar jaar onderzoek naar het gebruik van een mix van verschillende rassen. De gedachte is dat door een aantal rassen te combineren de bloeitijd feitelijk wat wordt verlengd door-dat de rassen achter elkaar in bloei komen. Daardoor is er langer stuif-meel in de lucht en zou de kolfzetting beter kunnen zijn. De eerste ervaringen zijn positief, maar het is volgens Boons moeilijk om aan te tonen dat bijvoorbeeld de opbrengst beter is. “Je combineert ver-schillende rassen, dus het is moeilijk om een vergelijking te maken.”Dit jaar is vooral Visscher Holland actief met de mix van Innoseeds. Het bedrijf heeft die nadrukkelijk opgenomen in zijn verkooppro-gramma. Als loonbedrijf is het voordeel dat klanten door het zaaien van een mix meer zekerheid inbouwen. Een gewas heeft daardoor een grotere slagingskans, al is de ongelijke stand door de verschil-lende rassen juist weer lastig, want dat maakt uitleg noodzakelijk.

Barenbrug pastVoor productmanager Edward Ensing van Barenbrug is het duidelijk. “Voor loonwerkers hebben we weinig te bieden”, zegt hij eerlijk. “We hebben wel een aantal mooie rassen, maar die vragen om veel uitleg en overtuigingskracht. Loonwerkers moeten kiezen voor brede ras-

sen die het overal goed doen en waarmee je veel klanten kunt bedie-nen. Het pakket dat we hebben, past bij de handelaren die echt het Barenbrug-pakket voeren en daarmee hun klanten bedienen. Maïs is voor ons ook niet zo belangrijk. Gras is voor ons veel belangrijker. Daar horen we ook tot de top van de markt.”

Als aanbieder van de meeste rassen verwacht Limagrain zeker de grootste speler te blijven op de markt.


Binnen komen als koploperEen mooie entree op de lijst maakt Mokka van Vandijke Semo. Hoewel het ras onderaan staat, is dat in dit geval geen bezwaar. Dat geeft enkel aan dat het een lang doorgroeiend ras is en dus veel opbrengt en lang zetmeel blijft produceren. Dat is te zien in de cijfers, want zowel in opbrengst als in zetmeelge-halte behoort dit ras gelijk tot de top van de middenvroege rassen. Directeur Bertjan van Dinther is daar dan ook wat blij mee. “Ongeveer vijf jaar geleden zijn we op zoek gegaan naar rassen die in Nederland wat aan het pakket kunnen toevoegen. Dit was er één van en dan is het mooi als je gelijk zo op de lijst komt. Met niet alleen de hoogste zetmeel-, maar ook de hoog-ste VEM-opbrengst.”

Mokka is duidelijk wel een ras voor de zandgrond in zuid en oost Nederland waar het mogelijk is vroeg te zaaien en laat te oogsten. Het is namelijk nog behoorlijk wat later dan Torres. Voor dit seizoen is er beperkt zaaizaad en wat er is, is verdeeld onder de handel. Wie dit wil voor zijn klanten of zichzelf moet dus snel zijn.

Aandacht voor de kuilAls leverancier van toevoegmiddelen bekommert Pioneer zich ook sterk om het resultaat in de kuil. Een plaats waar nog veel fouten wor-den gemaakt, constateert Oscar Koppelman. “De afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan in en rond kuilen, maar dan blijkt dat vijftig procent van de maïskuilen en zelfs zestig procent van de graskuilen te broeien. Daar gaat dus veel voer verloren”, concludeert hij. Eén van de grootste fouten die hij constateert, zijn te kleine kuilplaatsen en sleufsilo’s. “Als de bedrijven groeien, betekent dit dat de kuilen steeds hoger worden. Maar iedereen weet dat je die bovenop veel moeilijker vastkrijgt, want de angstfactor bij de machinist neemt toe. Tegelijk is de voersnelheid te laag en krijg je dus ook broei die er bij het uitkuilen in slaat.”Koppelman denkt dat hier voor cumelabedrijven nog wat te winnen is. “Veel bedrijven zijn ook actief in het grondwerk. Waarom neem je de kennis die je opdoet bij het inkuilen niet mee en bied je aan om mee te denken over een uitbreiding van de kuilopslag? Zo kun je werk met werk maken.”

Pioneer test op legeringsgevoeligheid

Bij Pioneer is oogstzekerheid een belangrijk thema in de veredeling. In de gedachte dat je niet alleen voor het beste ras moet kiezen, maar er eveneens van op aan moet kunnen dat je ook het beste in de kuil krijgt. Alle zelf ontwikkelde rassen ondergaan daarom een aantal ja-ren gedurende het seizoen regelmatig een test in een mobiele wind-tunnel. Alleen rassen die gegarandeerd blijven staan, komen later in het kweekprogramma.

Eén van de rassen die zekerheid moet geven, is P8057. Het ras is vorig jaar opgenomen op de aanbevelende rassenlijst, heeft sterke land-bouwkundige eigenschappen en is zowel bij zetmeel als VEM per kilogram droge stof bovengemiddeld. Een unieke combinatie in de lijst zeer vroege en vroege rassen. Belangrijk daarbij is dat het ras ook tolerant is voor de nieuwe varianten van de bladvlekkenziekte. Ook dat moet oogstzekerheid geven.


maïs afstemmen op vanggewasDuurzame maïsteelt vraagt aandacht voor de bodem

Afnemende gehaltes organische stof, structuurbederf en een verminderde aanvoer van mineralen ver-

lagen de maïsopbrengst en verhogen de ziektedruk. De telers die betrokken zijn bij het demoproject

‘Grondig boeren met maïs’ willen daarom de bodemvruchtbaarheid verbeteren. Zij zien een vanggewas

niet als ‘moetje’, maar als belangrijk tussengewas.

Ultravroege maïsMaïs wordt in de regel te laat gehakseld om het vangge-was een goede kans te geven. Dat is een belangrijke reden waarom de verplichting onder maïstelers nooit populair is geweest. “Vandaar dat we zoeken naar mogelijkheden om het vanggewas vroeger te kunnen zaaien”, zegt projectlei-der John Verhoeven van PPO. “Alleen dan krijg je een goed ontwikkeld gewas, dat een substantiële bijdrage levert aan de organische-stofbalans, voldoende mineralen opneemt en kansen biedt voor een extra snede.” Om het zaaimoment naar voren te kunnen halen, is er in het demoproject ruime aandacht voor het gebruik van vroege rassen. De maïs moet rond 10 september klaar zijn om te oogsten. Dat vergroot bovendien de kans dat er onder goede omstandigheden wordt gehakseld. De normale ‘zeer vroege rassen’ zijn in Noordoost-Nederland waarschijnlijk net niet vroeg genoeg. In de demo is daarom ook gebruik gemaakt van ‘ultravroege’ rassen. Veel keuze daarin is er nog niet. Op basis van het rassenonderzoek in 2012 zijn er nu twee be-schikbaar: Ambition en Activate. Een derde ultravroeg ras, Roadrunner, dat nog een week vroeger is dan de twee ge-noemde rassen, is in 2013 in geringe mate beschikbaar. Behalve voor het vervroegen van het oogsttijdstip kunnen de ultravroege rassen worden gebruikt om het zaaien enkele weken uit te stellen. Hierdoor ontstaat er ruimte om het tus-sengewas in het voorjaar te maaien voor ruwvoer. Proeven hebben laten zien dat een gras-roggemengsel bij een vroege

Na een jaar waarin veel maïsgewassen toch al geen beste stand lieten zien, is de uitgangspositie voor komend seizoen niet geweldig. Veel percelen zijn tijdens de oogst kapot gere-den en aan het tijdig zaaien van een vanggewas zijn weinigen toegekomen. Het gebeurt in een tijd waarin de kwaliteit van de bodem toch al onder druk staat doordat er minder mest kan worden aangevoerd. De bodem verschraalt en dat be-dreigt de opbrengstpotentie. Het is ook één van de redenen waarom er de laatste jaren vaker ziektes opduiken in maïs. In een poging om het tij te keren, is in Drenthe afgelopen jaar het demoproject ‘Grondig boeren met maïs’ van start ge-gaan. Aanjager is de provincie Drenthe, die via een Europese regeling de demo steunt. Zij doet dat uit zorg voor de af-nemende bodemkwaliteit, maar ook omdat er nog altijd te veel stikstof uitspoelt. De huidige gebruiksnorm van 140 kilo stikstof per hectare is gebaseerd op de aanname dat het ver-plichte vanggewas veertig kilo stikstof per hectare vastlegt en deze behoedt voor uitspoeling. In werkelijkheid leggen de vanggewassen, zoals ze er de afgelopen jaren gemiddeld bij hebben gestaan, niet meer dan tien tot twintig kilo vast. De veehouders en loonwerkers die hebben meegedacht bij de opzet van het Drentse project zijn vooral gedreven vanuit de bodemgezondheid. Samen met mensen van Wageningen UR (Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO-WUR) en Livestock Research) en Agrifi rm denken zij na over de moge-lijkheden om structureel meer organische stof aan te voeren. Het vanggewas speelt daarin een sleutelrol.

vak

inFo

rmatie

Met een goede groenbemester is het perceel een groot deel van het jaar groen. Deze twee foto’s zijn genomen half juli en half december. In juli was de mais relatief laat, toch staat er dankzij een vroege oogst nu een mooi vanggewas.

snede vijf tot zeven ton droge stof kan opleveren. Bij het gangbare oogsttijdstip rond 10 oktober brengen vroege rassen ongeveer vijf tot tien procent meer op dan de ultravroege rassen. Bij de vanuit de bodemkwaliteit ge-wenste oogst rond 10 september zijn de ultravroege rassen in het voordeel, omdat ze hun maximale opbrengst al heb-ben bereikt. In vergelijking met vroege rassen leveren ze tot tien procent extra op, waarbij het zetmeelgehalte ook nog eens tien tot dertig procent hoger is. Om het nagewas nog meer voorsprong te geven, kan een maïsteler onderzaai overwegen. Dit is ook verreweg de beste optie vanuit het oogpunt van stikstofvastlegging. Maïs neemt tot en met de bloei de meeste stikstof op, maar in de nazomer bijna niets meer. In het project is ervaring opge-daan met rietzwenkgras in onderzaai. Deze grassoort groeit in het begin wat trager, zodat het minder concurreert met maïs dan bijvoorbeeld Italiaans raaigras. Hierdoor kan het gelijktijdig met de mais worden gezaaid. Ook verdraagt het één bespuiting met de gangbare maïsherbiciden.

StrokenzaaiDe demo wil vooral laten zien dat er al heel veel kennis be-schikbaar is om de maïsteelt te optimaliseren. Aan veehou-ders de keuze om daar voor hun bedrijf de juiste dingen uit te pikken en afwegingen te maken. Jan Hollander, betrok-ken vanuit Agrifirm: “Ga ik voor een kortdurende rotatie met grasland of probeer ik met een tussengewas de organische-stofvoorziening op peil te houden? Ook met zijn loonwerker zal de veehouder dit soort zaken moeten afstemmen. Is het bijvoorbeeld mogelijk om met GPS strokenbemesting toe te passen?” Als grootste maïsteler van Nederland is er volgens hem een belangrijke rol weggelegd voor de loonwerker. “Gras in on-derzaai is relatief eenvoudig aan te bieden in je totaalpak-ket, maar dan moet je het samen wel eens zijn over nut en noodzaak.”

Tekst: Egbert JonkheerFoto’s: John Verhoeven


Discussieer mee op de demoveldenAfgelopen seizoen lagen er in Beilen en Marwijksoord (PPO-locatie Kooyenburg) demovelden om nieuwe teeltmethoden in de praktijk te verge-lijken. Deze krijgen dit jaar een vervolg. In grote lijnen komt de vergelijking hierop neer:

StandaardDit is de gangbare maïsteelt in de regio; mestinjectie, ploegen met een vo-renpakker, zaaien rond 1 mei, oogsten rond 1 oktober en een rassenkeuze die is gericht op een hoge VEM-opbrengst per hectare. Na de teelt wordt in de eerste helft van oktober rogge ingezaaid.

Organische stofDit systeem is gericht op aanvoer van organische stof om de bodem te ver-beteren. Een deel van de rundveedrijfmest is vervangen door stromest of compost. Door ultra- of zeer vroege rassen te gebruiken, kan het vanggewas zich in het najaar goed ontwikkelen. Het wintergewas wordt zo een echte groenbemester.

Mineralen uit kringloopDe verhouding tussen stikstof en fosfaat in mest sluit niet naadloos aan op de bemestingsnormen voor snijmaïs. Door gebruik te maken van bewerkte mest-vormen kan de gift beter worden afgestemd op de behoefte. De meststoffen worden met een strokenfrees in rijen op 75 centimeter op de plek van de maïs gebracht. Door gebruik van ultra- tot zeer vroege maïs krijgen de vanggewas-sen ook in dit systeem meer tijd, zodat mineralen over de winter worden getild.

Twee oogsten per jaarIn dit systeem wordt meer ruimte gegeven aan de wintergewassen gras-klaver of rogge-erwt, zodat deze half april een oogstbare snede heeft. Dit eiwitrijkere product kan een mooie aanvulling zijn voor het rantsoen. Het gevolg is dat de maïs later wordt gezaaid. Na de oogst van het wintergewas wordt de zode doodgespoten en wordt de ultravroege maïs direct in de dode zode gezaaid. De bemesting is rundveedrijfmest met de strokenbemester. De draagkracht van het perceel blijft hierdoor optimaal.

Eiwithoudende gewassenSnijmaïs is vooral een energiebron en bevat weinig eiwit. Vandaar dat er ook wordt gekeken naar het inpassen van eiwithoudende gewassen, zoals erwt, veldboon, lupine en stokboon.

Naast de systeemdemo ligt een demonstratieveld met verschillende groenbe-mesters met als inzaaimoment half september en half oktober. Het gaat om rogge, gerst, Japanse haver, bladrammenas, bladkool, wintererwt, wikke, win-terveldboon. Op 19 maart is er een bijeenkomst op proefboerderij Kooyenburg in Marwijksoord, waarbij bezoekers de prestaties van de groenbemesters kun-nen vergelijken. Ook worden de resultaten van 2012 en de plannen voor 2013 verder toegelicht.Voor meer informatie zie: www.grondigboerenmetmais.nl.

Roundup® Ultimate is een gedeponeerd handelsmerk van Monsanto. Toelatingsnummer 13865N, 480 g/l glyfosaat. Volg bij toepassing de gebruiksaanwijzing op het etiket.

IMPROVEDPerformance 480 +2Ca

1x1x111xxx

T. 0800 023 41 65 • www.roundup.nl

Met Roundup® Ultimate introduceert Monsanto een doorbraak in onkruidbestrijding. Roundup® Ultimate

onderscheidt zich door een hogere concentratie actieve stof, goede werking in hard water, eenmalige

toereikende aanwending en bewezen werking onder moeilijke omstandigheden. In Roundup® Ultimate

zijn kracht en flexibiliteit optimaal verenigd, resulterend in een ultieme oogst met maximaal rendement.

in onkruidbestrijdingdoorbraak

Monsanto_Advertising_2013_230x297 21-01-13 18:07 Pagina 1


Met Grondig naar BaumaEén of meer dagen naar ’s werelds grootste materieelbeurs

Het échte machinenieuws blijft dit jaar tot aan de start van de Bauma onder de pet, zo lijkt het.

Een reden te meer om tussen 15 en 21 april zelf in München het nieuwste van het nieuwste te

aanschouwen.

Vakblad Grondig organiseert in samenwerking met TradeFairs (voorheen Galatours) volledig verzorgde vliegreizen naar de Bauma, waar op ruim 570.000 vierkante meter meer dan 3300 standhouders zullen exposeren. De organisatoren mikken dit jaar op meer dan 450.000 bezoekers en daarvan komt ongeveer een kwart uit het buitenland. Uit Nederland gaan in april naar verwachting 8000 mensen naar het terrein van de Münchner Messe, van wie velen het vliegtuig zullen nemen.

Je moet er geweest zijn…De Bauma is de beurs van superlatieven. De grootste hoog-lepelgraafmachines, dumpers en wielladers voor de mijn-bouw worden afgewisseld met imposante telescoop- en rupskranen en heel veel grondverzetmaterieel, afkomstig uit heel de wereld. Ook Nederlandse fabrikanten exposeren hun machines, uitrustingsstukken en componenten. Dit jaar zal de beurs in het teken staan van de actuele en toekomstige emissienormen Stage IIIb en Stage IV. De meeste fabrikanten moeten nu voor de dag komen met hun oplossingen en om-dat het meestal niet alleen bij een nieuwe motor blijft, ver-wachten we vooral in het volumesegment het nodige nieuws. Met de sterk stijgende brandstofkosten zal ook alle aandacht uitgaan naar energiebesparing en naar alternatieve aandrij-vingen, zoals diesel-elektrische of elektrische krachtbronnen. Daarnaast is de Bauma razend interessant omdat je machines en gereedschappen tegenkomt waarvan je het bestaan niet eens vermoedde. Soms kom je daardoor op ideeën voor je eigen bedrijfsvoering. Op de beurs vindt u ook nogal wat fabrikanten van trucks voor vervoer van bouwmaterialen en groot materieel. Wie het allemaal wil meemaken, heeft bij TradeFairs keuze uit een dagvlucht en meerdaagse reizen. U kunt desgewenst ook vanaf Brussel naar München vliegen.

Meer weten of boeken?U boekt online via www.tradefairs.nl of stuurt een e-mail aan [email protected]. U kunt echter ook gerust telefonisch contact opnemen via (036) 530 24 01. Vermeld alstublieft dat u lezer van vakblad Grondig bent.

In één dag op en neer

De dagvlucht is op dinsdag 16 of woensdag 17 april en u vliegt dan met een toestel van CityJet van Rotterdam Airport naar München. Het vliegtuig vertrekt om 7.00 uur en inclusief de bustransfer van de luchthaven naar het beursterrein bent u dan rond 9.30 uur op de Bauma. De touringcar vertrekt pas om 18.30 uur weer naar het vliegveld (aankomst Rotterdam om 22.00 uur), zodat u de hele dag hebt om de Bauma te ervaren en het nieuws te bekijken. Deze dag-reis kost € 495,- inclusief luchthavenbelasting, ontbijt, busvervoer en Nederlandstalige begeleiding. Een toegangskaart voor de beurs en een reis- en annuleringsverzekering zijn niet inbegrepen, maar TradeFairs kan dat voor u regelen.

Meerdaags bezoek aan Bauma

TradeFairs biedt ook twee- of meerdaagse vliegreizen aan met ho-telovernachtingen. De KLM-lijnvluchten vertrekken ’s morgens om 7.25 uur vanaf Schiphol op 15, 16, 17 of 18 april en de volgende dag vliegt u om 20.00 uur ’s avonds terug. Afhankelijk van de keuze voor de hotellocatie betaalt u per persoon € 755,- (Hotel Jodquellenhof, centrum München) of € 795,- (Hotel Mayerhof, op 45 kilometer) op basis van een tweepersoonskamer in een viersterrenhotel. Genoemde kosten zijn inclusief luchthavenbelasting, beurstrans-fers, ontbijt, bagageservice en Nederlandstalige reisbegeleiding. De toeslag voor een eenpersoonskamer is resp. € 180,- of € 90,-.

VERZEKERINGEN BV

Correspondentieadres:Postbus 1156 3860 BD NijkerkTel. (033) 247 49 60Fax (033) 247 49 61

Wat dekken we eigenlijk niet?

Bezoekadres:Nijverheidsstraat 13 te NijkerkE-mail [email protected] www.cumela.nlAFM vergunningsnummer 12004236

Voor specialisten in

groen, grond en infra

CUMELA Verzekeringen kent als geen ander de wereld van agrarisch loon-werk, grondverzet, infra- en cultuurtechnische werken. Doorgewinterd in de praktijk, wijs door schade en schande en uitstekend op de hoogte van wetgeving en modern risicoma-nagement. Daarom is CUMELA Verzekeringen bij uitstek in staat om verzekeringen te ontwikkelen voor u en uw onderneming, uw men-sen, middelen en materieel.

Meer weten? Bel (0)33 247 49 60 of mail naar [email protected]. www.cumela.nl/verzekeringen

CUMELA Verzekeringen. Al uw belangen goed verzekerd!

De nieuwe CUMELA Compleet-machinepolis

Wij verzekeren al uw werkmateriaal goed en betaalbaar. Ook als schade ontstaat tijdens graafwerkzaamheden bieden wij een zeer complete dekking:

in heel West-Europa

ongeacht het gebruik

directe schade en gevolgschade is verzekerd

en zonder KLIC-clausule

U meldt en wij regelen de schade voor u. Snel, deskundig en zonder gezeur.

Vraag onze adviseurs naar de nieuwe CUMELA Compleet-machinepolis. Want voor hetzelfde geld bent u gewoon beter verzekerd bij CUMELA

Verzekeringen.

CUMELA Verzekeringen:de beste keuze!

Wat dekken we eigenlijk niet 1-1.indd 1 27-10-11 11:40

LMC Gennep BVVoor oost NL.

0485 - 511 605www. lmcgennep.nl

Jamo BVVoor west NL.

0184 - 642 112www.jamo-lmb.nl

Gezamelijke importeurs

www.bmwt.nl

BMWT-KEUR

Om als grondverzetmachinist optimaal te kun-nen werken, moet je onder alle omstandigheden volledig op je materieel kunnen vertrouwen. Zo is bij graafwerk in vervuilde grond, het goed functioneren van het overdrukfi ltersysteem van

cruciaal belang. Net als voor de hijsfunctie en voor diefstalpreventie al het geval is, heeft

het BMWT-Keur nu ook een additionele keuring voor het overdrukfi ltersysteem ontwikkeld. Met deze toevoeging kan elk BMWT gecertfi ceerd keuringsbedrijf een integraal veiligheidspakket aanbieden.

Meer weten, kijk op www.bmwt.nl

Om als grondverzetmachinist optimaal te kun-nen werken, moet je onder alle omstandigheden volledig op je materieel kunnen vertrouwen. Zo is bij graafwerk in vervuilde grond, het goed functioneren van het overdrukfi ltersysteem van functioneren van het overdrukfi ltersysteem van

cruciaal belang. Net als voor de hijsfunctie en

Onder druk toch presteren... ...dankzij een perfect overdrukfi ltersysteem

(advertorial)

Massey Ferguson maakt gebruik van AGCO SISU POWER motoren met het e3 SCR systeem. Dit kan een brandstofbesparingen tot 16% opleveren en is daarmee het meest efficiënt in zijn klasse. De mo-toren met SCR werken optimaal waarbij de hoge motorprestaties gehandhaafd blijven. Het gebruik van SCR vereist geen extra servicegereedschappen of dure onderhoudswerkzaamheden.

In 2014 moet een reductie van stikstofoxiden van 80% zijn bereikt (EU emissiewetgeving). Doordat Massey Fer-guson al sinds 2008 het e3 SCR systeem gebruikt, voldoet zij ruimschoots aan deze voorschriften. De techniek levert forse brandstofbesparingen op en beschermt het milieu en onze gezondheid.Alle combines en de tractoren in de MF 7600 en MF 8600 serie zijn standaard uitgerust met Selective Catalytic Reduction (SCR). De belangrijkste componenten van het SCR systeem zijn de diesel oxidatie katalysator (DOC), de AdBlue injector en een slipkatalysator in de uitlaat. Het SCR systeem van de AGCO SISU POWER e3 motoren behandelt de uitlaatgassen d.m.v. de DOC en AdBlue® diesel uitlaatvloeistof. De diesel oxidatie katalysator (DOC) onder de motorkap zorgt voor een nog betere reiniging van de uitlaatgassen en zorgt ervoor dat de uitlaatgassen een reactie aangaan met de nog resterende zuurstof. Door deze voorbehandeling hoeft er uiteindelijk minder AdBlue ingespoten te worden. De DOC is zeer efficiënt en onderhoudsvrij. Er wordt met een gemiddeld 3 tot 4% gebruikt, afhankelijk van de toepassing. Dankzij het SCR systeem wordt bij de geoptimaliseerde verbranding ca. 15% minder warmte gegenereerd. Door de compacte koel-unit gebruikt het systeem minder vermogen voor aandrijving van de koelfan. Bovendien is er ook een lichtere en efficiëntere koel-unit dat het zicht niet belemmert. De levensduur van de SCR uitrusting is gelijk aan die van de motor en het systeem is praktisch onderhoudsvrij. www.masseyferguson.nl

Massey Ferguson met e3 motoren naar 16% brandstofbesparing


en ander werd gedemonstreerd. Deze aandacht zegt genoeg over het ingeschatte marktpotentieel.Ook werd aangegeven dat elektrisch met batterijen niet de eindoplossing is. Voor zwaarder en langduriger werk is de benzinemotor niet weg te denken. Dolmar toonde dat het meest sprekend met zijn modulebouw, waarmee bij bijvoor-beeld een heggenschaar of steelmaaier eenvoudig kan wor-den omgestoken van elektrisch naar motoraangedreven. Op deze relatiebeurs was natuurlijk veel meer te zien, waaronder toch nog verrassend veel nieuwtjes. Zeker op robotmaaitechniek, want ook die ontwikkelingen lijken on-ontkoombaar, ook voor grotere velden. Zelfs op sportvel-den zijn volgens leveranciers al goede resultaten gehaald. Onkruidbeheersing op verhardingen is en blijft ook een dankbaar onderwerp, zeker nu het definitieve besluit over de toelating van glyfosaat op verhardingen doorgeschoven is. Dat steekt hier en daar flink. Een verhaal apart, dat waar-schijnlijk dit voorjaar al een vervolg krijgt. We pikten op onze rondgang wat krenten voor u uit de pap.

Tekst & foto’s: Gert Vreemann

“Nee, we hebben hem nog niet, maar we laten ons prototype met ruggedragen batterij hier toch graag zien, om aan te geven dat wij ook meedoen”, was de heldere uitspraak van een woordvoerder van Husqvarna. De markt vraagt steeds meer om elektrisch aangedreven zagen, knippers, maaiers en blazers. Pionier Pellenc toonde daarom op de beurs live hoe een elektrisch aangedreven zaag werkt, waarmee het precies de spijker op de kop sloeg. Dat kan daar namelijk al-leen elektrisch, omdat het minder herrie maakt en geen uit-laatgassen produceert. Dat is ook de reden dat steeds meer gemeenten en bedrijven kiezen voor elektrisch aangedreven gereedschappen voor het werken in stedelijke gebieden en in omgevingen waar stilte en rust gewenst of vereist zijn. O. de Leeuw, importeur van Pellenc, heeft al heel wat referen-ties die eerst mondjesmaat instapten, maar nu groter over-stappen. Ook op prestigieuze projecten als de Floriade is er elektrisch gewerkt om de rust niet te verstoren. Stihl had zelfs een aparte stand ingericht waarbij twee charmante dames aangaven wat de kreet ‘Ik heb 10x meer energie’ voor u in-houdt. De bezoekers werden daarna subliem doorverwezen naar de hoofdstand, waar in het demogedeelte ook het één

Flirten met rugbatterijenVerslag van de Groenbeurs in Hardenberg

Nu de professionele markt elektrisch aangedreven werktuigen steeds meer accepteert, zetten de gerenommeerde

merken hun beste beentje voor om de gunst van de koper af te dwingen. De belangstelling voor elektrische oplos-

singen was op de Groenbeurs in Hardenberg navenant groot. We kwamen in onze rondgang echter ook diverse

andere interessante zaken tegen.


tech

nie

k

Q Trac als beursprimeur

Zwienenberg Mechanisatie toonde deze 1,9-tons Q Trac 1240 als pri-meur. Het betreft een vierwielge-stuurde wiellader met een 29 kW (39 pk) Yanmar-krachtbron en hydro-statische aandrijving (0-20 km/u). Q Trac levert ook nog een 3,3-tons 1500-versie en komt later met 1800- en 2000-series met verstelgiek.

Prototype Husqvarna gepresenteerd

Husqvarna toonde voor het eerst ook een prototype van zijn ruggedragen accupakket, dat universeel te gebruiken is voor diverse machines. Het merk verwacht deze techniek nog dit jaar definitief te kunnen presenteren. Husqvarna toonde ook zit- en duwmaaiers met accutechniek.

DR Power-stobbenfrees Voor het verwijderen van stobben in gevoelig tuin-landschap kun je niet altijd met zwaar geschut terecht. Lozeman haalde daarvoor uit Amerika deze compacte DR Power Pro, een 6,6 kW (9 pk) lichtgewicht-stobbenfrees, en biedt deze voor een scher-pe prijs aan. Op de site van Lozeman staat een verhelde-rend filmpje.

HOAF-quad-unit

HOAF toonde deze opvallende uitvoering van zijn Green Steam-onkruidbrander. Het betreft een compleet op te bou-wen unit voor op een quad. Handig voor randen, kantjes en lastig te bereiken plekken. Wolterinck in Beltrum is de eerste gebruiker.

Slimme afscherming

Stierman toonde deze Easy Protect-afscherming voor bosmaaiers. Via drie zwenkwielen zweeft de bosmaaierkop als het ware binnen de borstel. Een der-de van het borsteldeel is opklapbaar om strak langs randen te kunnen werken. Er is ook een eenvoudigere Easy Go-uitvoering.

Tien keer zoveel energie

Stihl heeft zijn complete pro-gramma accugereedschap-pen al klaar en presenteerde dat met een opvallende leus in een aparte stand. Voor licht werk kun je een dag werken met een accu. Voor het zwaardere werk, zoals za-gen, is de verbrandingsmo-tor bij Stihl ook een blijver.


Drie-in-één-Holder

Opvallend aan de nieu-we 20 kW (27 pk) sterke en 100 kilogram zware Holder X 30 is niet de zelfrijder zelf, maar de door Holder zelf ont-wikkelde 1000-literbun-ker. Zonder omwisselen is die geschikt voor veegafval, maaisel of (tot 450 liter) water voor reinigen of watergeven.

Major Verge in alle standen

Recht achter of in verstek maaien, haaks tot plus 96 gra-den om heggen te scheren of tot min 45 graden voor taluds en slootranden: de Major Verge kan het allemaal. De Verge heeft gepatenteerde, onder een hoek opgehangen messen die bij obstakels naar boven wegscharnieren.

Nieuwe kunstgrasreinigers

AT Machines in Rijswijk is een nieuwe fabrikant van kunst-grasreinigers. Het bedrijf toonde op de stand van Voets de Court Master-, Rake Master- en Surface Master-reinigers. De borstel en de schudzeef van deze 1,6 meter breed werkende Surface Master worden door de wielen aangedreven. Dat scheelt een aftakasaandrijving.

Hissinks efficiënte span Met de prikkelende slogan ’90 procent besparing op uw onderhoudskosten’ toonde Hissink deze Spearhead Trident Park, een dubbele spi-raalrotormaaier. Hij stond er in combinatie met de Antonio Carraro SP 4400, als bewijs dat deze maaier bij maaisnelhe-den tot 15 km/u met weinig vermogen toe kan.

Internet-olie-posters

Olie van diverse merken via internet rechtstreeks tegen scherpe prijzen bestellen met een speciale actie op kettingzaagolie. Om dat bekend te maken, moet je aandacht trekken. Olieleverancier Jan de Croon uit Twello deed dat door oliehandel.nl-posters uit te delen op basis van de boerinnenkalender.

Dolmar slijpt ook

Dolmar heeft nu ook een doorslijper om steen door te slij-pen bij de aanleg van openbaar groen en stratenwerk. De machine weegt ongeveer twaalf kilo en is geschikt voor slijp-schijven tot 350 millimeter. De slijper heeft uiteraard Dolmar-viertakttechniek en heeft standaard een watertoevoerset.

techn

iek

Gebr. De Vor Achterveld BVHessenweg 164 • Postbus 2 • 3790 CA ACHTERVELDTel. 0342 45 95 41 • [email protected] • www.devor.nl

GEEN COMPROMIS

ALTIJD INZETBAARHOLDER is het gehele jaar inzetbaar:o.a. voor onkruid borstelen, maaien, snoeiwerkzaamheden, blad ruimen,

vegen, versnipperen en de winterdienst. Per saldo goedkoper:

één aandrijfmachine voor alle voorkomende werkzaamheden!

Euro-Roller Technics BV, Hollandse Kade 26,1391 JD Abcoude, HollandT. +31-294-291111, F. +31-294-291112, [email protected], www.euroroller.nl

Euro-Roller®

Uitlaatgasafzuiging voor:-Landbouwmachines

-Trekker vermogenstest

-Grondverzetmachines

-Lasdampafzuiging

garantie voor schone lucht

Project2 27-10-2005 11:54 Pagina 1

Tel: +32 43 77 35 45 – www.joskin.com

StalmeststrooiersLaag zwaartepunt

Groot trekgemak

Grote strooibreedte

Van 13 tot 21T

Van 9 tot 13T

GRONDIG - Juli 201264 GRONDIG - Juli 201264 GRONDIG - Februari 201364

Misschien het filmpje op YouTube of op de Hammel-site gezien waarin de afgelopen voorjaar geïntroduceerde Hammel VB 1500 DK in twintig seconden een compleet autowrak opvreet? Dat maakt nieuwsgierig. Lang hoefden we niet te wachten. Importeur Europe Recycling Equipment in Stegeren haalde deze eerste machine twee weken naar Nederland. Metaalrecyclingbedrijf Van Hout in Helmond heeft al een Hammel VB 950 draaien en wilde hem graag tot op het bot uitproberen. Een unieke kans om te zien wat deze 1.000.000 Nm koppelgigant echt kan.

DoorontwikkeldHammel heeft al enkele jaren de VB 950 DK-voorbreker met 522 kW (710 pk) sterke Cat C18-motor en 440.000 Nm koppel aan de brekerwalsen. Deze walsen hebben een lengte van 2,50 meter en worden eenzijdig aangedreven door een tandwielkast in combinatie met vier hydrauliekmotoren per rotor. Deze gigant wordt al veel in de metaalrecycling ingezet en vreet gerust autowrakken, versnel-

lingsbakken en motorblokken op. De 950 loopt in het metaal echter tegen grenzen aan. Dat kost capaciteit, bij het terugdraaien wil er wel eens langer materiaal via de buitenkant doordraaien en de ma-chine loopt op zijn tenen in taai metaal. Het gebeurt wel eens dat na een aantal jaren zware inzet de rotoras - met een wanddikte van tien centimeter - door metaalmoeheid zelfs compleet afbreekt. Zo ontstond de VB 1500 DK. Niet één, maar twee 651 kW (750 pk) sterke Cat C18-motoren naast elkaar en tweezijdige identieke aandrijving van de beide rotors. Die laatste zijn net zo dik als die in de 950, maar wel een halve meter langer. Dat geeft ongeveer 1,8 keer meer breek-kracht per tand voor de 1500 ten opzichte van de 950! Plus boven meer invoerruimte, ook mede dankzij een tweezijdig inklapbaar laadplatform.

Taaie klusDe medewerkers van Van Hout grinniken een beetje als we over een auto beginnen. ”Zo’n stukkie ‘blik’,wacht maar, we gaan zo het

iJzersterkHammel demonstreert sterkste mobiele voorbreker VB 1500 DK

Met 1.000.000 newtonmeter koppel aan de walsen claimt Hammel de sterkste mobiele breker ter

wereld te hebben. Het eerste exemplaar van deze 1103 kW (1500 pk) sterke voorbreker deed in zijn

Europese toer ook even Nederland aan. We zagen hem aan het werk in een partij roestvrijstaal bij de

Van Hout Groep in Helmond. Hier gelden andere normen dan in de houtrecycling.

ZiJWeG

en

Twee Cat C18-motoren (Stage IIIB) leveren 651 kW (750 pk) per stuk. Bij voluit draaien gaat er circa 70 liter dieselolie per uur door. De tanks zitten slim in de zijwanden geïntegreerd.

De rotors zijn via een tandwielkast verbonden. De tandwielkast wordt per rotoreind door vier zware hydrauliekmotoren via een planetair stelsel aangedreven.

Het gaat puur om het verkleinen. De fractiegrootte is minder belangrijk. De Hammel vermindert het volume van roestvrijstaal met ongeveer een derde. Doelstelling bereikt.

Hier de 2,50 meter lange rotoras van een 950 bij Van Hout in onder-houd. De rotors in de 1500 zijn net zo breed, maar een halve meter lan-ger. Deze heeft het grove gebit met vijftien centimeter brede tanden.


roestvrijstaal in. Dan zullen we zien wat hij echt kan”, klinkt het. Ze zijn ex-tra nieuwsgierig omdat de 1500 het fijnere gebit met twaalf centimeter brede tanden heeft, terwijl hun 950 met grovere, vijftien centimeter brede tanden en minder tandrijen per meter rotoraslengte draait. Het grovere gebit vraag minder vermogen, maar verkleint ook grover. Dat geeft een grotere kans dat het metaal een keer extra door de machine moet. De medewerker ma-noeuvreert de 66 ton zware machine voorzichtig naar de bult. Dat scheelt veel aan- en afvoer in vergelijking met stationaire oplossingen (die er zijn). De overslagmachinist begint rustig. Al snel vist hij grotere stukken uit de hoop. Nu hoor je dat er gewerkt moet worden, met af en toe een pluimpje als bewijs dat alle newtonmeters worden aange-sproken. Steeds grotere happen met grover materiaal roestvrijstaal verdwij-nen in de voorbreker. De Hammel laat zich nog steeds niet kennen. Hij spuugt ogenschijnlijk moeiteloos verwrongen, uiteengereten stukken roestvrijstaal uit alsof het zachtgekookte spaghetti

is, ook gerust delen met vijf tot zes mil-limeter wanddikte. De mensen knikken tevreden. “Dit kan de 950 niet”, stellen ze vast. Het wordt pas echt menens als ze een platgeperste, dubbelgevouwen taaie roestvrijstalen tank met een wand-dikte van zo op het oog zo’n vijf millime-ter laten zakken. Nu worden er grenzen bereikt. Hij vreet, draait terug en vreet nog eens. De machinist pakt het deels aangevreten stuk weer op en voert het vaardig opnieuw in. Na een paar keer heeft de VB 1500 de tank inderdaad he-lemaal vermorzeld. Missie geslaagd. De medewerkers van Van Hout staan goed-keurend te knikken bij het eindresultaat. Na dit machtsvertoon gaat de Hammel een partij elektriciteitskasten plus nog wat oude versnellingsbakken en moto-ren ‘Hammelen’. De volgende dag gaat hij in het aluminium lekker capaciteit draaien.

Gehammeld schrootDe stukken verwrongen en uiteengere-ten staal zijn niet uniform van grootte. Het gaat hier puur om volumeverklei-ning. Het metaal wordt daarom puur tegen de kale onderbalk grof verkleind. In het aluminium is dit uiteenrijten een belangrijk argument om de Hammel in te zetten, omdat je bij uiteengereten aluminium kunt zien of hier sprake is van puur aluminium of van een lege-ring. Het laatste laat zich niet goed smelten. Afnemers zijn inmiddels meer geïnteresseerd in ‘gehammelde’ partijen dan in gesneden en of geperste partij-en. Gehammeld schroot is al een begrip aan het worden. Aan dergelijk geweld hangt natuur-lijk een prijskaartje. Europe Recycling Equipment geeft circa 1,2 miljoen euro bruto exclusief op als prijs voor de VB 1500 DK. In de metaalrecyclingwereld schrikken ze daar niet voor terug, want daar worden de voordelen doorgere-kend. Ruwweg drie keer volumeverklei-ning betekent in het aluminium per uur drie twintigvoets scheepscontainers à twintig ton drie keer zo efficiënt vullen. Dat scheelt in transportkosten omgere-kend op jaarbasis heel, heel veel geld.

Tekst & foto’s: Gert Vreemann

Onlangs werd ik benaderd door de bedrijfsarts van loonbedrijf Hendriks

in het westen van het land. Johan is werkzaam als kraanmachinist van dit

bedrijf, maar hij kwam steeds vaker ziek thuis te zitten met rugklachten.

Volgens Johan werden zijn rugklachten veroorzaakt doordat hij in zijn

kraan op een slechte stoel zit. Hij verweet Hendriks dat hij niet inves-

teerde in een betere stoel voor hem.

Op verzoek van de bedrijfsarts ben ik naar het bedrijf gegaan om de si-

tuatie te bekijken en er met Johan en zijn werkgever over te praten. De

hele situatie knaagde aan beiden en er dreigde een confl ictsituatie te

ontstaan. Ik bekeek de stoel en inderdaad, deze was slecht onderhou-

den en inmiddels aan vervanging toe. Met alleen een nieuwe stoel aan-

schaff en, was het probleem echter niet opgelost, zag ik al gauw. Johan

kampte met een fl ink overgewicht. Langdurig op een machine werken

is al belastend voor de rug, laat staan als iemand extra kilo’s met zich

meedraagt. Daarom gaf ik Johan mee dat het bij een zittend beroep be-

langrijk is minimaal een half uur per dag te bewegen. Ook de kleding van

Johan liet te wensen over. Zo droeg hij een te korte trui, waardoor zijn

onderrug niet geheel werd bedekt. Zijn spieren koelden hierdoor te veel

af, wat de rugklachten verergerde.

Op basis van de gesprekken kwam in dit geval zowel werkgever Hen-

driks als Johan tot de conclusie dat beiden iets moesten doen om de

rugklachten te verminderen. Zo heeft Hendriks een goede stoel aange-

schaft. Johan op zijn beurt is bewuster gaan leven, meer gaan bewegen

en gezonder gaan eten om af te vallen. Ook draagt hij nu betere kleding,

die zijn onderrug wel bedekt. Johan is nu weer volledig aan het werk en

met zijn rug gaat het goed.

Sjoek van de Maarl

preventieadviseur Stigas

Te dure stoel

uitsmijter

Losgeslagen giertank knalt tegen woning

Een trekker met giertank reed op de weg, totdat de giertank losschoot en een wo-ning in de buurt ramde. Gelukkig raakte niemand gewond. In een reportage over het ongeval klaagden buurtbewoners over trekkers en vrachtwagens die altijd veel te hard over de brug rijden. Ze waren dan ook van mening dat het tijd werd dat de gemeente hier iets aan deed. In de repor-tage die over de gebeurtenis is gemaakt, komt ook nog even een agent in beeld. Hij spreekt van een technisch mankement. Dat zou wel eens kunnen.

Remmen met een volle mestwagen ach-ter je trekker is irritant als er speling op de trekstang zit. Een oplossing hiervoor is het kleiner maken van de opening, bijvoorbeeld door deze op te lassen, om zo de speling te verminderen. Het rijden wordt comfortabeler. Totdat de trekstang breekt! Die kans wordt namelijk fl ink gro-ter door de enorme krachten die er op het metaal komen als er geen speling meer is. Die speling zat er niet voor niets, want juist op bruggen en open afritten heeft de trekhaak speling nodig. Dat is ook de reden dat veel bedrijven overgaan naar de kogeltrekhaak. Niet alleen comfortabeler bij het rijden, maar in dit geval ook een stuk veiliger!

Bij de column: Eén keer per drie maanden zal Sjoek van der Maarl, preventieadviseur bij Stigas, in deze column verslag doen van de zaken die hij meemaakt in zijn contacten met cumelabedrijven. In verband met de privacy van de beschreven personen en bedrijven worden gefi ngeerde namen gebruikt.

Wie wil, zoekt

mogelijkheden,

wie niet wil,

zoekt een reden

Een losgeslagen aanhanger kan grote schade veroorzaken.

De opgelaste trekstang. Door het ontbreken van speling brak hij finaal af.

Een kogeltrekhaak is in bijna alle gevallen een veilige oplossing.

JohnDeere.com

Dit zou u kunnen zijn!

Waarom zou u uzelf niet trakteren op een gloednieuwe trekker uit de 6R-serie?Met 9 modellen, 3 chassismaten en 5 verschillende transmissies hebt u keus te over – inclusief de ultieme DirectDrive-transmissie met dubbele koppeling.

Uw werk zal nooit meer hetzelfde zijn!

Ga nu naar uw John Deere-dealer voor een geweldige deal!

AS 1

540.

1 DU

T

EEN DEAL MAKENLATEN WE

AS_1540_1_DUTNL_230x297.indd 1 21.01.13 13:18

Voor meer informatie:Tel. B +32-(0)3-449 02 20Tel. NL +31-(0)76 50 23 517www.kwsbenelux.com

Silomaïs / CCM / Geplette maïs

Middenvroegrijp

Top korrelmaïsopbrengst

Als silomaïs: - Top voederwaardeopbrengst (+10%)

- Top zetmeelopbrengst

Goede stay-green

Goede oogstzekerheid

Goede tolerantie tegen bladvlekkenziekte

MillesimFao 240

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

Top Quality Maïs!De meeste melk van eigen voer!

KWS MAÏS

MEER ZETMEEL van het land

MEER ENERGIE in de stal

MEER RENDEMENT

NR. 1 IN

KORRELOPBRENGST,

VOEDERWAARDE-

OPBRENGST EN

ZETMEELOPBRENGST /HA

(+10%) MIDDENVROEG

AFRIJPEND

grondig 2 - 2013

Documents