görsel tasarım İlkelerirenklerin yapısal niteliklerine bağlı olarak duygusal etkileri...

Grafik ve Animasyon

Görsel Tasarım İlkeleri

Şırnak Üniversitesi Cizre MYO – Öğr.Gör.Ali Osman GÖKCAN


BütünlükBir görseli meydana getiren ögelerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan, ögelerarasındaki ilişkidir. Diğer bir ifadeyle kelimeler ve diğer nesneler birlikte anlamoluştururlar. Bütünlük, görseli anlamayı ve yorumlamayı kolaylaştırır. Bütünlük,görsel elemanlar ve bunların fonksiyonları arasındaki ilişki bütünlüğüdür. Her birgörsel unsur, bir mesaj iletmedeki fonksiyonu göz önüne alınarak yerleştirilmelidir(Yalın, 2003). Bütünlüğü sağlamak için görsel tasarım ilkelerinden (çizgi, şekil, alanvb. ) faydalanılır.


BasitlikTasarımlar hedef kitleye, sunuluş amacına görefarklılıklar gösterebilmekle birlikteunutulmaması gereken, ulaştırılmak istenenmesajın açık, yalın ve basit olması gerekliliğidir.Dikkat yöneltilirken bilinenle yenilik, basitliklekarışıklık, belirginlikle belirsizlik, arasında birdenge aranır. Tasarımdaki gereksiz, mesaj iledoğrudan ilişkisi olmayan tasarım öğelerininkullanılmaması olarak ta tanımlayabiliriz.


Yerleştirme (Hiyerarşi)Bu ilke bilginin önem sırasına göre bir organizasyon içerisinde sunulmasına olaneğilimi ile ilgilidir. Bilginin hiyerarşik biçimde sunulması öğrencinin daha iyiöğrenmesine katkı sağlar. Görsel hiyerarşi insanların, bilginin nasıl organize edildiğinianlamasına ve görseli gözden geçirmesine yardımcı olmasına kolaylık sağlar. Dengelibir hiyerarşi sadece bir bilgiyi ayırt etmek ve anlamak için belirgin bir yol sağlamaz, birde farklı elementleri sayfa içerisinde bütün olarak bağlamaya yardım eder, bir düzenve denge duygusu yaratır. Uygun iletişim için her bir elementin hiyerarşik düzeneuygun olduğundan emin olunmalıdır.


YakınlıkBir görselde birbirine yakın ögeler birbiriyle ilişkili, uzak ögeler iseilişkisiz olarak algılanır. Ögeler yakınlık bakımından birbirindenaçıkça ayırt edilmedikçe, izleyenler bu ögeleri anlamlandırmayaçalışır, hangilerinin birlikte düşünüleceğine karar vererekgruplandırmaya çalışır.Görselde dikkat edilmesi gereken bir diğer özellik de satırlararasındaki boşlukların okumaya ve anlamaya olan etkisidir. Eğersatırlar birbirlerine çok yakın iseler belirli bir uzaklıkta net olarakokunamazlar. Eğer satırlar birbirlerinden çok uzak ve gereğindenfazla boşluk var ise satırlar birbirlerinden kopukmuş gibi birizlenim verirler. İyi okunabilir bir metin için satırlar arasındabırakılacak ideal dikey boşluk miktarı küçük harflerin boyutundanbiraz küçük olmalıdır.


HizalamaGörsel ilişkileri etkili bir şekilde sunmak içinkullanılan tasarım ilkelerinden birisihizalamadır. Materyaldeki ögeler arasındadikey ve yatay çizgiler varmış gibi hizalanmışiseler izleyici bu unsurları ve aralarındakiilişkileri daha çabuk kavrar (Demirel, 2001,s:35). Tasarım elementleri belirli bir hiza ilesunulduğunda izleyenlerin kafasında birdüzen oluşturur ve düzenli bilgilerdüzensizlere göre daha kolay öğrenilir vehatırlanırlar(Yalın, 2003, s:116). Hizalamadaöğeler arası hizalamanın yanı sıra tümöğelerin materyale göre hizalanmasına özengösterilmelidir.


DengeGörsel tasarımda denge, öğelerin yatay ve dikey olarakmateryale eşit ağırlıkta Denge tasarımlarımızda dikkatetmemiz gereken önemli bir ilkedir. Tasarım dengelenmemişse,izleyen kendini rahatsız hissedecek ve bir şeylerin yolundagitmediğini düşünecektir. Denge ile ilgili iki tür yaklaşım vardır.

a) Simetrik Denge: Nesnelerin görselin merkezine göreortadan ikiye bölündüğünde her iki tarafta da birbirinin aynıolacak şekilde yerleştirilmesi ile simetrik denge oluşur.Aşağıdaki resimde simetrik denge oluşturulmuştur.


b) Asimetrik Denge: Farklı nesneler sayfaya ağırlıkları ölçüsünde yerleştirildiğindeasimetrik denge oluşur. Bu şekilde materyale belirli bir ölçüde hareketlilikkazandırılabilir.


VurguMateryalde belli birbölüme dikkat çekmeolayıdır. Öğrencileringörselin belli birnoktasına yoğunlaşmasıisteniyorsa vurgukullanılabilir. Vurgu farklırenk ve doku kullanımı,odaklanacak noktanınboyutunun değiştirilmesi,, yön gösteren çizgilerinkullanılması şeklindeyapılabilir.

Görsel Tasarım Ögeleri

Nokta ve ÇizgiNokta tasarım sürecinin ilk elemanıdır. Grafik tasarım süreci nokta ile başlar ve noktalarınyan yana gelmesiyle devam eder. Noktaların oluşturdukları birliktelikler farklı psikolojiketkiler yaratmaları sebebiyle çok önemlidir. Aralarındaki büyüklük-küçüklük, açıklık-koyuluk, sıklık-seyreklik, uzaklık-yakınlık ilişkilerini, renk ve konum farklılıklarını insangözü ve beyni derhal algılayarak anlamlandırır. Bu nedenle, sanatsal üretim ve tasarımsürecinin başlangıcında noktanın önemi büyüktür. Temel sanat eğitimi kapsamındayapılan çalışmalar nokta eğitimi ile başlar ve bu sayede öğrencilerin elde edecekleri bilgibirikimi herhangi bir görsel kompozisyona başlarken onlara yol gösterir.Çizgi, noktaları belli bir yön üzerinde hızla hareketinden, ya da sıkışarak yan yanadizilmelerinden oluşur.Çizgiler farklı amaçlar için oluşturulabilirler:• Organize etmek için (boyama kitabı)• Yönlendirmek için (sarı çizgiyi izle)• Ayırmak için (otobanlarda şeritleri)• Duygu sunmak için (pürüzlü, yıpranmış çizgi şiddet uyandırır)• Ritim oluşturmak için (bahçe çitleri parmaklıklar, şehir manzarası)


ŞekilŞekil bir yüzey üzerinde oluşturulan iki boyutlu biçimlerdir. Her şeyin bir şekli vardır.Çocuklar objeleri tanımlamayı şekillerle öğrenirler. Dünyayı betimlemek için basitgeometrik şekiller çizerler. Örneğin güneş bir çember olabilir. Okumaya başladıklarındaharflerin farklı şekillere sahip olduğunu öğrenirler.Tasarımlarda şekiller objeleri tanımlar ve fikirlerle iletişime girerler. Örneğin bir şirketinlogosundaki çember dünyayı, evrenselliği simgeler.Sıra dışı şekiller dikkat çeker. İnsanların ilgisini çekmek için dörtgen bir şekilden çok farklıbir şekil, örneğin yıldız kullanılabilir. Yazıları da dörtgen sınırlardan ziyade farklı şekilleriniçine yerleştirerek dikkat çekebiliriz.


RenkRenk hayatımızda pek çok şey anlamına gelir. Objeleri tanımlamamızı sağlar; (Elma kırmızıdır.) nesneleri anlamamızı sağlar; (yeşil git demektir) duyguları ifade etmemizi sağlar (Üzgünken duygumuzu mavi diye tanımlarız.).Tasarımlarımızda renkler ile hisler uyandırır, objeleri tanımlar ve mesajımızı iletiriz. Yumuşak renklerle ılımlı ya da romantik bir atmosfer yaratırız. Bir grup fotoğrafı renkli bir kutuya yerleştirerek birlikte olduklarını vurgularız. Önemli bir uyarı için parlak kırmızı rengi kullanırız. Eğer güneş batışı ile ilgili bir resmin varsa bu rengi arka-planda kullanarak yumuşak bir görüntü elde edersin. Resimdekinden zıt bir rengi arka planda kullanırsan farklı bir görüntü elde edersin. Çalışmayı güneşin batışı ve yanında koyu renklerle kullanırsan dram oluşturursun.


Renk, bir ışık kaynağından yayılan ışınların nesnelere çarptıktan sonra yansımaları sonucu gözümüzün algıladığı duyumdur.

Temel olarak üç ana renk vardır, kırmızı, mavi ve sarı. Turuncu, yeşil ve mor ise bu üç ana rengin birbirleriyle karışımlarından oluşan ara renklerdir. Sıcak renkler, kırmızı, sarı ve turuncudur. Soğuk renkler ise yeşil, mor ve mavidir.

KONTRAST/ ZIT RENKLERSarı ------------------ MorKırmızı --------------- YeşilMavi ------------------ TuruncuARMONİ / BÜTÜNLEYİCİ RENKLERMor ------------------ MaviKırmızı -------------- OrangeSarı ----------------- Yeşil


Tasarımdaki renk duygusu ilk algılanan duygudur. Bu yüzden bir grafik tasarımda renklerin doğru seçilmesi önemlidir.Tercih edilecek renk vurgusu, tasarımı yapılan ürünün diğer serilerinde de tüketiciye markayı anımsatıcı ve diğer markalardan ayırıcı olmalıdır.Örneğin lacivert fonuyla Turkcell, turuncularla da kardeş marka Turkcell Hazırkart, yıllardır hem anımsatıcı hem ayırıcı bu etkiyi kullanır. Coca Cola, Turkcell veya Adidas dendiğinde aklınıza ilk olarak o markaları temsil eden renkler gelecektir.Renk odaklaması, bir markanın algılanmasında taşıyıcı bir etkiye sahiptir.Tasarımcılar bir tasarımda başlık, metinler, varsa çizgiler veya grafik ikonlar, clipart’lar gibi öğelerin ne renk olacağına karar verirken renklerin psikolojik etkilerini göz önünde bulundururlar.Renklerin psikolojik etkilerini inceleyelim:


KIRMIZI : Titreşimi en kuvvetli, en dinamik renk kırmızıdır. Aynı zamanda iştah açar ve bu yüzden dünyadaki bir çok gıda firması logosunda kırmızı rengi kullanır. Ayrıca etkinlik ve cesaret veren bir renktir. Kullanıldığı mekanda heyecanlandırıcı, uyarıcı bir etki yaratır. Beyazla karıştırıldığında cana yakın bir etki uyandırmaktadır. Kırmızı enerji ve gücü ifade eder.


MAVi : Sakinlik ve sükuneti temsil eder. Koyu tonlarda ya da yoğun olarak kullanıldığında moral bozan, kasvet veren bir etki, açık tonlarda kullanıldığında veya beyazla karıştırıldığında yatıştırıcı ve güven veren bir etki yaratmaktadır.Mavi sindirmeyi ve korumayı sembolize eder.Kan akışını yavaşlatır. Nazar boncuğu o yüzden mavidir. Batıda intiharları azaltmak için köprü ayaklarını maviye boyarlar. Duvarları mavi olan okullarda çocukların daha az yaramazlık yaptığı saptanmıştır. Mavi, bir at yarışında kazanan ata takılan mavi şeritte olduğu gibi, liderliğin rengidir.


SARI : Geçiciliğin ve dikkat çekiciliğin sembolüdür. Trafik levhalarında uyarı işaretlerinin sarı olması bu yüzdendir. Kullanıldığı mekanda uyaran, neşelendiren, dikkat çeken bir etki yaratmaktadır. Genişlemeyi, iletişimi ifade etmektedir.

TURUNCU: Sıcak renklerdendir ama kırmızı kadar dinamik değildir. Rahatlığı parlaklığı anlatır, kırmızı renk kadar olmasa da ateşi, güneşi ve ısıyı çağrıştırır.


YEŞiL : Güven verir. O yüzden bankaların logolarında hakim renktir. Kullanıldığı mekanda sakin, barışçıl, hassas, yumuşak bir etki yaratmaktadır. Neşe ve sükuneti ifade etmektedir.

Tazeliğin ve verimliliğin rengidir. Çevreyi ve doğayı simgeler, rahatlatıcı ve dinlendiricidir. Yeşilde dinsel, mistik bir anlam da vardır. Müslümanlıkta ana renk olduğu gibi, Hiristiyanlık’ta da bu renk inanmanın, ölümsüzlüğün bir simgesidir.


MOR : Mor, asaletin, imparatorluğun rengidir. Yaratıcılık, duygusallık, gizem, zenginlik ve refah gibi anlamlar taşır. Tasarımda renk şemasında küçük bir alan işgal etmesi tercih edilmelidir. Tonları koyulaştıkça duygusal etkileri azalır.

LACiVERT : Sonsuzluğu, otoriteyi, verimliliği ve asaleti simgeler. O yüzden dünyadaki firmaların yarıdan fazlası logolarında maviyi kullanır.

PEMBE : Küçük alanlarda kullanıldığında zenginliği ve önemi vurgular, geniş alanlarda ise rahatsız edici bir etki yaratmaktadır.


KAHVERENGİ : Kararlı ve güvenilir bir renktir. İnsanlarda arkadaşlık ve güven duygusu yaratır. Mekanlarda kullanıldığında ise mutsuz, kederli ve melankolik bir etki yaratmaktadır. Ancak sarı veya beyazla birleştirildiğinde dinlendirici ve rahatlatıcı bir etki yaratmaktadır.

GRİ : Maviye doğru giden tonlarda kullanıldığında kasvetli, beyaza doğru giden tonlarda kullanıldığında ise huzurlu bir etki yaratmaktadır.

BEYAZ : İstikrar, devamlılık ve temizliği simgeler. Kullanıldığı bir mekanda güneş ışığını yansıtıyorsa uyarıcı, neşeli bir etki yaratmaktadır.

SiYAH : Gücü ve tutkuyu temsil eder. Bizde ve batıda siyah matemi temsil eder, oysa Japonya'da siyah mutluluktur. Siyah fonda kullanılırsa karamsarlığı çağrıştırır. Siyah, Johnnie Walker Black Label’da olduğu gibi, lüksün rengidir.


Renklerin yapısal niteliklerine bağlı olarak duygusal etkileri aşağıda özetlenmiştir:1-Renkler, kullanıldıkları mekanların kişiler üzerinde bıraktıkları etkileri belirleyebilmektedirler. Örneğin bir mekanda parlak renklerin yoğun olarak kullanılması heyecan ve neşeli bir etki yaratırken; pastel tonlardaki renkler sakinleştirici ve dinlendirici bir etki yaratmaktadır.2-Renkler mekana birlik ya da çeşitlilik kazandırır. Sıcak veya soğuk grup içindeki benzer renk düzeni veya tek renkten oluşan bir düzen birlik duygusuna katkıda bulunurken,;farklı renklerden oluşan bir düzen çeşitlilik duygusu vermektedir.3-Renkler malzemenin öz-niteliğini ifade eder.4-Renkler formu belirler. Bir çizgi, iki boyutlu bir yüzey ya da üç boyutlu bir hacim, çevresiyle, geri planıyla karşıt renklerin kullanımıyla belirlenmektedir. 5-Oranları etkiler; yatay çizgilerde zıt renklerin kullanımı genişlik duygusunu, düşey doğrultuda kullanımı ise yükseklik duygusunu uyandırmaktadır.6-Ölçeği ortaya çıkarır, belli eder. Tek renkli elemanlardan oluşan bir yapının ölçeğini uzaktan belirlemek güçtür, ancak yapı elemanları zıt renklere sahip ise ölçeği uzaktan daha kolay anlaşılmaktadır.7-Ağırlık duygusu oluşturur. Koyu renkli elemanlar ağır, açık renkli elemanlar ise daha hafif görünmektedir.


Renklerin psikolojik etkilerinden yola çıkılarak tasarımlarda renk öğesi kullanılabilir. Ancak, bu kavramlara bir tasarımda nasıl işlerlik kazandırılacağına dair formüller ne yazık ki yoktur.

Grafik tasarımcı renk seçiminde şu üç unsuru dikkate almalıdır:

1- Rengin kültürel çağrışımı (renkler kültürel açıdan ele alındıklarında da değişik kavramları çağrıştırırlar. Mesela, altın sarısı Doğu kültürlerinde önemli bir renk sayılırken, bazı Batı toplumlarında korkaklığın ve ihanetin simgesi olarak kabul edilir.)

2- Hedef kitlenin renk tercihi (Örneğin bankacılık sektöründe öncelik güven olduğu için genellikle yeşil tercih edilirken, otomotiv sektörü söz konusu olduğunda otomobilin özelliklerine göre renk seçiliyor; örneğin spor bir model ise, kırmızı gibi hıza dair, heyecan uyandıracak renkler tercih ediliyor. Gıda sektöründe, tüketilen herhangi bir gıdanın rengi, yani insanlarda iştah uyandıran sarı, turuncu, kırmızı gibi renkler daha etkili olabiliyor. Kısacası, hedef kitlenin ne hissetmesi istendiğine karar verilip bu doğrultuda renk seçiliyor.)


3- Firma ya da ürünün karakteri, (Firmanın özellikleri doğrultusunda, örneğin Hilton logosunu laciverte çevirirken insanların kafasında büyük kuruluş imajı yaratmak istemiştir)

4- Tasarımdaki yaklaşım biçimi (tasarımcının yaklaşımı)

Ayrıca kimi dönemlerde renk kullanımında, yaygın grafik tasarım trendleri oluşmuştur. Örneğin bir dönem kırmızı, siyah ve beyaz birlikte çok kullanılmıştır. Bu trendler, bir tasarımda kullanılan bir rengin ya da renk kombinasyonunun genel bir beğeniye hitap ederek diğer tasarımcılar tarafından da kullanılması ile oluşmuştur.


Yazı (Tipografi)Tipografi, yazıyı belli bir forma sokma tekniğidir. Yazı tasarımcıları tek bir yazıailesi için bile uzun süre çalışırlar. Grafik tasarımda da tipografinin önemielbetteki çok büyüktür. Tipografi sayfa üzerindeki temel elemanların başındagelir. Yazı hem içerik olarak hem de görsel olarak bir etkiye sahiptir. Resim,illüstrasyon ya da renk kullanmadan grafik tasarımlar oluşturmak mümkündürfakat yazı ve tipografi grafik tasarım ihtiyaçlarının karşılanmasında temel ögedir.Sadece tipografik elemanlarla da oldukça etkili tasarımlar elde etmekmümkündür.Grafik tasarımda tipografi ile ilgili bazı basit kuralları göz önündebulundurmamız gerekir. Örneğin başlık, alt başlık ve metin sıralaması sayfaüzerinde yaratılmaya çalışılan bir öncelik sırası düzenidir. Bu hiyerarşik düzeninkurulması için:- Harf büyüklüklerini değiştirmek- Yazı karakterlerinin farklılıkları ile ayrıştırma sağlamak- Aynı yazı karakterleri kullanılsa dahi koyu veya sağa yatık gibi değişkenlerikullanmak gerekir.


Boşluk - AlanBir tasarımı oluştururken sadece şekil ve çizgilerin nereye yerleştirileceğini değil, aynızamanda nerede bağlanacağını etrafında ya da arasında ne kadar boşluk bulunacağınıda düşünmek zorundasınız. Bu evi dekore etmeye benzer. Ne kadar alana sahipolduğunuzu düşünmek zorundasınız. Eğer her şeyi doldurursak yaşayacak alan ya danesnelerin etkisi kalmaz. Yazıların ve resimlerin uyumunu düşünmek zorundayız.


DokuDokular çalışmalara zenginlik ve yoğunluk katsın diye kullanılabilir. Dokularhissedilir. (Kağıdın üzerindeki doku vb.) Tasarımlarda kullanılan dokular(pattern), aslında bir doku hissi uyandırmak için kullanılır. Işık ve gölgelerkullanılarak dokular elde edilebilir.

BoyutBoyutun tasarımlarımızda önemli bir rolü vardır. Boyut fonksiyonel bir ögedir (Ailemizin boyutuna göre araba alırız). Çekicidir (Küçük çocuklar ve dev gökdelenler ilgimizi çeker). Organize edicidir (Çocukları boy sırasına sokarak bir süreci açıklarız).Tasarımlarımızın nihai boyutunu düşünerek çalışmamıza başlarız. Bu bizim sınırlarımızı belirler. Bir karar vermek gerekir. Tasarım elementleri bu limitlere sadık kalınarak mı tasarlanacak, çekicilik mi önce gelecek?


görsel tasarım İlkelerirenklerin yapısal niteliklerine bağlı olarak duygusal etkileri...

Documents