DISSERTATIO CHEMICADe

SULPHATE BARTTJE.

gUAM

Cons. Ampl. Fac. Phil. Reci. Ac. Ajb.

PR__ESIDE

Mag. JOHANNE GADOLIN,Citem* Prof. Reg. $f Ovd. Regg, AJcadd. I_f Societt. Scient,

Piolmenfis^ JJublinenfs, Upjalienfis £f Gottingenfis, necnon Societ. antehac Med. Cbir. %f P/jarmac. Bruxel-

lenfis, Acad, Jmper. Nat. Curios £f Reg. Socict.Oecon, Fenn. Sodali.

PRO LAUREApublica cenfurce modefte fubjicit

CAROLUS PLANTIN CAVANDER,Bor, Fenn,

In Aedibus Scholse Cathedr. die xxv Junii mdcccv.Horis p. m. confuetis,

ABOiE, Typis Frenckellianis.

KONUNGENSTro-Tjenare,

HARADS-HQFDINGEN Sfver ALANDS DOMSAGAH6gAdle

Herr OLOF ANDERS PLANTINOCH

HARADS-HQFDINGSKAN

HögAdla FRU

RENATA THEOD. PLANTIN,Född CAFANDER.

MINE HULDASTE FöRÄLDRAR*s " -At den mindre Ivjfande, men ma handa, mera nyttigsMedborgaren, fom i medvetandet af uppfyl/da plikter r

fbker fin enda belbning, refes fallan Arejloden. Denadla tlllfredsftallelfe fom dijgden innom fig ager, fe dardefs oftaft enda, men fakra och Ifufiafte lonl Men den

fordrar icke heller nagon annan vedergallning fbr fintsvalgarningar. At dem jag afER, mine vordade For-aldrar, njutit ager atminftone icke jag nagot annatoffer att I'dmna , an ett hjerta fom utgjuter ftg i tyftavalfignelfer. Emottagen desfa Blad, fom den fonligavbrdnaden at EDER helgar, mindre fbr att fblja enganimal plagfed, dn fbr att atminftone jpa nagot fatt,,ojfmti ligen fa betyga den tackjamhet Jom tili grafvem

Jkall Jblja

EDER

SdmjuMydigJle fanCARL PLANTIN CAVANDER.

DISSERTATIO CREMICADE

SULPHATE BARYT£

§. I.

JL \h antiquioribus Mineralogis interdum fpathi vel fpati a\interdtim fluoris nomine appellata funt varia corpora fosfiliacryftailina, micantia, foliacea vel ex tenuibus laminis compa-fta, quce aut per fe in igne liquefcere, aut aliorum fecummixtorum lapidum liquefaftionem juvare potuerunt. Interhsec nonnulla, pondere fpeciflco ceteris fuperiora, cognomenponderofi fortita funt: aliis marmora metaUica di&a, quod fpe-"ciem marmoris vel lapidis calcarei habere, & na.turam metal-licam pra3 fe ferre viderentur*, aliis, quod acidum fulphuri-cum fovere cernerentur, fpatha felenitofa nuncupata: in quo-rum genere globofo non procul a Bononia reperto,

A men-

a) Vocem hanc a Gr?eca Jpodos originem duxiffe probabile vifumeft G. Mathesio (Sarepta, Niirnb. 15:62. fol., X. Pred. f. CLIIII),quia in pulverem redadtus lapis fpecularis Annebergenfis colo-re non differat a cineribus furnorum, quos fpodon appellaverintmetallicolae. Alii a Germanica fpctth (ferus) derivandum effe vo-cabulum putaverunt, quod nimis fero ventumiit ad fodinas, übiin fterilem fubftantiam, fpathi nomine notam, converfa jam fueritminera metallifera, (Mac^ver WSrterbuch v. Leonhardi VI. Th.p. 177).

2 De fulphate barytce.

mentes fcrutatorum ab initio feculi XVlhmi figebantur. Re-ferente Lemery b), futor quidam Italus Vjmenzo Cascario-lo (v. Casciarolo) ad radicem Montis Paterni deteftis lapi-dibus nitore ac pondere fpecifico haud vulgari pneditis, infpem venit argentum, inde eliquari poffe. Hac vero fpe fefefruftratum vidit, cum eosdem iu igne .calcinaret: obiervavitautem, eos per iftam operationem acquifiviffe peculiarem fa-cultatem in tenebris clare lucendi. Vulgata deinde miri ph?e-nomeni notitia alios movit ad varia experimenta cum lapidi-bus f. d. Bonanienfbus inftituenda c); nihilominus defiderarividebatur fida methodus eximium phosphorum Bononienfemproducendi, usque dum communicatam fecum. Homrergii ex.perientiam, fuaque tentamina ingenue aperiret Lemery dyDocuit hic, lapidem comminutum, atque ab immixtaferrugine vel vitriolicis partibus follic.ite depuratum, deindeinter medios carbones ignitum, cavendo übique ne ferrum.attingeret, poft refrigerationem. radios luminis ita attrahere,ut poftea in tenebris collocatus, ad modum prunarum arden-tium luceret, quamvis frigidam. adhuc fervaret temperaturam.Indicavit quoque phasnomenon hoc ortum fuum. habere exfulphure, quod fub calicinatione in lapide progignatur, dein-deque per luminis radios incitatum fua fponte lentisfime ar-deat. Similiter rem expiicuit Stahl, qui parilem phospho-rum etiam ex fpathis gypfeis pellucidis eodem modo -trada-

tis_

b) Cours de Chymie, Dresd. 1734, 11. Th.. p. 327.c) Macquer WSrterb, IV, Th. p. 563...d) 1. c. P . 320 -355.

De fulphate baryice. 3

tis provocari vidit e). Detcxit denique Marggrap, quodm:liore aclhuc fuccesfu producantnr ph.ienomena phos-phorica ex fosiilibus fpathofis ponderofis ad varia Germaniajloca repertis, utpote purioribus illis, quas ex viciniis Bono-niae habebantur: fimilem quoque fed debiliorem effe&um ex-hibere vidit gypfum foliaceum. Odor fulphuricus poft pe-raftas calcinationes harum fubftantiarum patefcens, certum ipfiFuit indicium acidi fulphurici in fingulis earum latentis. De-ftillatione cum oftava parte pulveris carbonum fa£ta, obfer-vavit ex iisdem extricari acidum fulphurofum, verumque fu-blimari fulphur. Invenit porro, fpathum ponderofum cumalcali tartari vel nitro mixtum & una ignitum porrigere ful-phatem potaffae. Via huinida eundem obtinuit fulphatem cumpulverem fpathi in folutione alcali tartari coqueret. Exami-nata vero maffa phosphorica poft uftionem pulveris fpathoficarbonumque refidua, vidit eam fere totam ab aqua folvipoffe, nihilque ejus prseter pauxillum terrae argillaceae info-lutum remanfiffe. Sic multiplici experientia de acido fulphu-rico in his lapidibus praefente perfvafus, alteram eorum par-tem examini fubjecit, eidemque naturam terras abforbentis acalce vix diverfse adjudicavit f). Neque tum ulterius procesfitSage, qui vi ignis ex fpatho ponderofo per carbones obti-nuit fulphur, per fufionem vero cum alcali tartari fulpha-tem nadus eft potaffae, terramque fpathi itidem pro calce ha.buit g). Paullo poft Monnet non acidum fulphuricura fed

A 2 ipfum

e) Fund. Chem. P. 11. Tr. I. p. 57.f) Chym. Schriften 11. Th. p. 113-163.g) Mem. de Chimie 1773, p. 14-32.

4 De fulvhate haryict*

ipfum fulphur, in exemplo fpathi a fe exammato, terrne rm-ptum invenit, terram vero. pro nova calcis fpecie. habendameffe cenfuit /_)..

Dum haec apud exteros difquirebantur, accuratius explo-latam & cognitam habuerunt Chemici Svecani naturam fpathiponderofi. Detefta enim ab immortali Scheele in minerismanganefii cineribusque vegetabilium nova terrse fpecie, ac-eeptisfi-ma Chemiae cultoribus propter eximium in analyfi cor-porum peificienda ufum /;, deprebendit mox inclytus J. G-Gahn eandem irr fpatho ponderofo latere, hujusque bafin ef-ficere k); quopropter eidem, cum Ipfa quoque ceteras terraspOndere fpecifieo fuperaret, nomen terrce ponderofce, vel ba-rytce asfignaverunt. Salem deinde ex hac terra & aeido ful-phurico compofitum, qui parum a naturalibus fpathis ponde-lofis p.urisfimis abludere cernebatur, terram ponderofam vitrio-latam, barytem vitriolaium, barofeleniten, & recentius bary-tam- fulphuratam , fulphuricam vel fulphateam, vel nobiscui»fulphatem barytcz appellaverunt..

§. 1L

Quas natura nobls offert, fpathi ponderofi. varietates dlf-ferunt inter fe colore, pelluciditate, pondere atque figura,meque ullibi a materiis heterogeneis immunes deprehenfse

funt.

h) Rozisr Obferv. 1775, Sept. Crele Beytr. 111, B. p, 366 fqq».i) Kgl, Sv. Vet. Ac. Handl. 1774, p. Ix2-114..k) Tefle ipfo Scheele in K.. Sv. V., A. H. 1775, p. 28l> <& Berg-

mamho variis locis^.

De fidphate barytce.. 5

funt. Argillam, quam in omnibus afe examinatis inveneratMarggraf, femper fere effe fulphatis barytae naturalis fo-eiam, confirmaverunt recentiores. Celeberrimus Joh. Afzi-lius, fafta aualyfi & lapidis Bononienfis, & multarum barofele-nitis Svecani fpecierum, in fingulis notabilem argillas copiam,prsetereaque fulphatem calcareum, neque raro ferri oxidum& filieam immixta effe eomperit /). Similem effe naturamfpathi ad Rammelsberg reperti docuit Westrumb m). Quam-vis autem argilla plerumque obfervata fit barytam comita-ri n), indivulfas tamen non effe has terras oftendit analyfisfpathi granofi Steyermarkenfis, in quo Klaproth nihli prae-ter barytam, acldum. fulphuricum & iilicam detexit o). Nu-perius vero in plerisque fosfilibus baryticis patefadta eft aliafubftantia, terra nonnullis, aliis alcali didla & ftronthiansenomine nuncupata: fulphatem namque ejus in fpatho ponde-jrofo Freybergenfi invenerunt Klaproth p) & Meyer q).Eandem in plurimis, quas offendere & examini fubjicere pa-tuit fpathis ponderofis immixtam effe teftatus eft Lowitz r%

Sub

f) Diif. d'e Barofelenite in Svecia reperto, Upfalije 1788.m) Bergbaukunde 11. B. p. 37. Phyf. Ch. AbhandJ. IV. 8., I. H.

P- 135*%) Crell Ch. Annal. 1789. I. B, p, 212. Bergbauk. 11. B. p. 23.

Westrumb Ph. Ch. Abb.. IV. B, L H„ p. 105..Klaproth Kennt»__.d. Min. KSrp. 11. B. p, 80.

&) Kenntn. d. Min. Korp. 11. B. p. 70.y) Ibid. p. 73.q) Crell Annal. 1794, 11. B, p. 516.v% Ibid,. 1795, I. B* p_ 109^

6 De fulphate barytce.

Sub forma globorum interdum in montibus, argillaceis-ve collibus congeftim difperfum invenitur, interdum venis-metallicis aflrxum, & nonnunquam fequabi.iter per totam mo-lem lapideam partitum, ut in monte graniteo Helvetieo, ü-

bi locum feltfpati illud oecupare vidit Hopfner j*).

Purisrimum effe folet, quod maxime regulari ftruclurapartium & pelluciditate confpicuum eft, atque quod ponderefpecifico 4,s:ies vel adhuc paullo magis fuperat aquam.

Formam cryftallorum utcunque variabilem derivandameffe judicavit ROMe DE L'lsle ab octacdro rectangulo fubtriangulis ifofcelibus comprehenfo, quod, producfa bafi pyra-midum communi, faepius figuram acquirat oclaedri prifmaticif. cuneiformis. Si hoc fecari fingatur planis ad bafin per-pendicularibus, prodeunt prifmata, qualia faspius exhibentcryftalli pellucidae, lateribus redangulis & bafibus rhombicis,quarum angulos 103 & 77 gradibus aequales effe cenfuit t),

Obfervavit vero Hauy, hujusmodi prismata, quorum angulibalium accuratius menfurati iint 101°,5 & 73°,5, efticere for-mam primitivam cryftallorum, fimulque figuram exhibere molecularum integrantium hujus fpathi u).

Comparet quoque interdum fulphas barytae naturalis fubforma pulveris, vel concreti folidi amorphi: interdum fradu-ram oftendit radiatam, interdum fibrofum vel ex aciculis

con-

s) Ibid. i7BB- I- B. p. 132.t) Cryftallographie T. I, p. 586.») FoußCßor Syft. d. Conn. Cb. T. 111,-p, 23,

De fulphate barytce: 7

contextum efle videtur.. Per injurias* aeris poft longum tem-pus pelluciditatem atque cohaerentiam perdere exiftimanturcryftalli maxime regulares.

§■ 111-

Per multam aquam piilverato barofeleniti adimi potefifulphas calcis immixtus: argillam quoque & partes metallicasope acidorum extrahere licet *, vix tamen his adminiculis o-mnimode purus obtinetur fulphas barytae; qui longe faciliusex partibus fuis conititutivis artificio parabitur..

Aqua folutam habens barytam ex addito acido fulphuri-co, nato folideicenteque fulphate, opacitatem contrahit: moxvero recuperat pelluciditatem, cum propter infigne pondusfpeciiicum, ad fundum vafis protinus decidat pulvis prsecipi-tati granofus.. Dejicitur pariter fulphas barytae, fi folutio a-quofa barytae aut purse aut cum acidis conjundae inftilletur ll-quori, qui acidum fulphuricum five nudum five aliis bafibusnuptum tenet. . Tanta enim übique valet attradtio inter ba-rytam & acidum fulphuricum, ut hujtis focietatem illa prseomnibus akalibus terrisve avide petere videatttr x),. fulphu-

ri-

x) Autumavenmt Cheu.icorum haud pauci, quod cetera quoque aci»da barytam przc alcalibus fixis attrahant. Sed obtervaverat jamWithering, effici prsecipitationem barytee ex nitrate & muriatse peraddita alcalia. pura, afque per fodam vel potaffam obtineri prse-cipitatum in acidis fere infohibiie, ex baryta &, alcali compofi-. tum. (Philofopb. Tranfaft. 1784- P. 11. p. 293 fqq.) Nupet*%uoque oftenderunt Anfrye & Darcet, quod & potaffa & foda it-

De fulphate barytce.8

rlcum quoque acidum cetera omnia ex falibus baryticis ex«cludat. In confpeftum mox venit, quam primum in liquoreaqueo nafcatur fulphas barytse: hic enim inter omnes fere fa-les aegerrime ab aqua foivi poteft. Inde cft, quod dudumbarytam pro exquitisfimo adminiculo habuerint, ad detegendaminima quaeque acidi fulphurici veftigia in aquis foluta. Ob-fervavit Bergman aquam, quse non nifi refpeftu fuiponderis, partem fulphatis fodas, five TsTgss partem acidi■fulphurici ligati folutam habet, ftrias albas ex feparato pul-vere infolubili monftrare, quamprimum ipfi adderetur unaalterave gutt.a foluti muriatis barytici : immo ex pari cauffanubeculam albam poft breve tempus in confpectum venire, fimodo T*?7*loo partem acidi fulphurici contineat aqua y). Exfimiii forfan obfervatione asftimavit Kirvan unam fulphatisbarytse partem a 40000 s) aut 450C0 a) aqu<ne partibus in

caloris mcdia fufcipi poffe.

Ctim vero difficulter adeo aquam fubeat fulphas barytse,minuscula quidem grana ejus cryftallina fsepius oriri videntur,nullo vero artificio hucusque produci potuerunt cryftalli tan-tse magnitudinis, ut forma tuto determinaretur. Ad fidempronum eft, eam non differre a figura fpathi ponderofi natu-ralis.

§. IV.

lam e focietate acidi muriatici vel nitrici dejicere valeant. (Annal.de Chim. T. XLIX. p. Qf»

!/") Opufc. Vol. I. p. 100.r:) Zerlegung der Mineral-Waffer.a) EUm, of Mineralogy, 11, Edit. VoIt I. pt 136.

De fulphate barytm. 9

§. IV

In modico igne duas vel tres libras e centenario perditfulphas barytse, abeunte aqua cryftallifationis, quod ctitnftrepitu fieri folet, fi fubito admotus fuerit ignis. In eieva.tiore ignis gradtt liquefcere & in maffam la&eam converti vi-dentur grana cryftallina.

Ab acido fulphurlco concentrato, juvante calorico, folvifulphatem noftrum obfervavit Withering, eundemque peradditam aquam dejici; in folutione vero, fi lentisfime attrahathumorem aeris, germinare pulcherrimas ftellas aliasque radia-tas figuras falis cryftallini b). -Sage unam fulphatis partem a12 partibus acidi fulphurici perfefte folvi, cum feptem verovel ofto hujus partibus mixtam, in maffam gelatinse fimilemabire vidit c). Hanc facultatem acidi fulphurici animadver-tens Hume prasfagiit cryftallinum quoque obtineri quondampoffe fulphatem barytce acidum d). Ab acidis fixis, phospho-rico nempe & boracico, vi ignis e fttlphate depellitttr ful-phuricum. Quod acidum nitricum partem barytae e focietateacidi fulphurici eripere valeat, docuerunt ClemenT & Desor-mes, quibus inde explicata fuit cauffa, cur acidum fulphuri-cum, five nudum five ligatum, vix omnem barytse, ab acidonitrico folutae, quantitatem, nifi überrime additum dejiciat e).

B Alia

b) Philof, Tranfaft. 1784. P. 11. p. 303,c) Mem. de PAcad. R. des Sc. de Paris 1788. p. 145".d) vanMons Journ. de Chimie T. IV. p. 333.e) Annal. de Chim. T. XLIII, p. 286.

10 De fulpliate harytce..

Alia vero acida nihil fere in fulphatem barytas efficere viden-tur, nifi qtiod hanc inaqtia paullo folubiliorem reddant, quem-admoclum ad plurimos fales vix folubiles ab aqua fuicipieti-dos conferant.

Ab alcalibus vel terris purls, qua naturam fuam no«mutatur fulphas barytse, licet cum nonnullis eorum in ignefacile fluat. Per carbonates vero alcalinos, vi duplicis attra-ftionis, tam humida quam ficca via, disjunguntur ejus partes,,produito carbonate barytne, quem aqua folvere nequit /)'.Quod cum nitrate potaffas liquefafius fimilem fubire posfitmutationem, afferuit quidem Marggraf g),. recentiores au~tem non confirmarunt. Saltem fine fucceffu hac via nitratem.barytae parare tentavit Bouillon LagrAnge h). Per muria-tem calcis, via ficca, dupiicem quam dicunt, decompofitionert*

ob

f) Cum accuratior acquireretur barytse cognitio, oblivioni traditum'fuiife videtur, quod Marggraf jam utraque hac via peifecerit fe-parationem partium fpathi ponderofi. Wiegleb namque ceu no-

vam a fe deteftam eommendavit methcdum barytam parandi, li.-quefaciendo fulphatem barytK cum alcaii tartari (Crell n. Entd,.in d. Ch. XI. Th. p. 14). Eandem, Wieglebianam appellatam 1

fecutus eft Westrums (Crell Annal. 1792. 18. p. 393, Phyf,Ch. Abh. IV B. I St.). Idem valet de invento,Kirchhofio fribufcr,quod abunde confirmaverunt Klaproth (Crell Annal. 1796. I Bp. 387; Kenntn. d. Min. Korp. 11. B. p. 73), Lownv (v.CrellAnnal. 1797. I. B. p. 479), & Buchholz (Scherer Allg. Journ.d. Ch. 111.. B. p. 371); fcil. per codtionem cum carbonate potaiTseIn aqua foluto dirin.i partes fulphatis barytse conftitutiv.as.

g) Chymifche Schriften 1. c.h) Annal de Chimie T. XLVII. p. 145%

De fulphate barytsi. 11

obtinere, primus obfervaffe fertur Drtessen i), & BouillOnLagrange hanc methodum, fcil. ex sequalibus fulphafis bary-ta__ & muriatis calcis partibus colliquefacxis, parandi muriatembarytae, ut omnium commodisfiraam laudavit k).

% V.

Deftrtiitnr quoque cotnpages fulphatis barytaS per carbo-nes vegetabiles, accedente igne rubente, in quo ex acido ful-phurico progignitur fubftantia volatilis fulphurea, quas bary-tain cuicunque acido cedit. Hanc carbonum efticaciam tam infpathum ponderofum naturale, quam in falem, ex acido ful-phurico & baryta arte producfum defcripferat jam Marg-

GRAF /). Nihiiominus eadem latuiffe videtur recentiores Che-mlcos, qui novam operam collocandam effe putaverunt in o-mnibus barytse phasnomenis inveftigandis. Etenim Schee.le /72) & Bergman p) cenfuerunt, vix, nifi addito alcali fixOjquod una cum caibonum pulvere agat, mutari & in fulphurconverti poffe acidum fpathi ponderoii. Obfervavit quidemMorveau hanc mutationem etiam per pulverem carbonumfolum perficij fed commemoravit terram ex fulphureto pro-dttcto per acida feparatam, difficillime ab omni fulphure libe-rari o). Deinde vero afferuit Fuchs exiguam tantum fulpha-

B 2 tis

«) Jen. Allg. Lttt. Zeit. 1804, N. I*?8.K) Annal. de Chim. T. XLVII. p, 131,f) Chym. Schriften 1. c.m) K. Sv. V. A. H. 1774.n) Opufc Vol. 111. p, 390.o) Crell Annal, 1786. 11. B. p. 266,

12 De fuiphate barytce.

tis barytae partem per carbonum pulverem folum deftruipoffe p). Sed plurimis aliis melius fuccesfit negotium: interquos Trommsdorff monuit vehementem fatis ignis gradummox applicandum effe mixto, curamque adhibendam ne ni-mia carbonum pulveris copia fumatur, cum T\ htijus partesfufficiant ad liberandam fuis vinculis oinuem barytam in unafulphatis parte ligatam q). Idem affirmavit Bouillon La-GRANGE, cui tamen haec methodus barytam fecernendi, pro-pter infeftum odorem hydrogenii fulphurati fimul producli,valde incommoda videbatur r). Van Mons denique fvafit,.ut pro obtinenda baryta pura adhiberetur methodus jam aScheele & BergmannO comm.endata, fiquidem per carbonium

reducantur, proptereaque melius feparentur, oxida metallica infulphate naturali occultata, fimulque producatur nova acidi car-bonici copia, qua plenius, faturetur &ad operationem perfi-ciendam aptius reddatur alcali s). Noxiam fore nimiam car.bonum quantitatem, quia produfto inde hydrogenio fimul re-generetur acidtim fulphuricum opinatus, propofuit per addi-tum nitrum hoc incommodum cavere t)'. Prasterea vero ex eocapite utilem effe potaffam pulveri carbonum additam, quod ad

li-.

p) Ibid. 1793. I. B. p. 146;f) Journ. d. Pharm. B. VIU. St. 11. & B. IX.r) Annal. de Chim. T. XLVII. p. 135.S) v. Crell Annal. 1796, 11. B. p. 613.t) Scherer Allg. Journ. d. Ch. IV. B. p. 311. Huic noxa? fine-

dubio melius fubvenire licebit, fi minor adhibeatur carbonis quan-titas, Optime nobis fuecesfit haec operatio, cum sequales partesalcali tartari f. potaffs vulgari-s , & tartari, f. tartritis potaffse, lo-«0 earbonatis potaffse cura carbonibus oaixti, adhiberemus.

De fulphate barytce. 13

liquefaciendum fulphatem conducat, atque ita partes ejus mo-biliores, quo citius carbonium oifendant, 1 reddat, ani-madvertit Bucholz u), qui etiam obfervavit eundem ufumprasitare muriatem fodae. Commixtis namque & liqtiefacfisj 8partibus fulphatis barytae ctim una carbonum pulveris & dua.bus falis communis partibus, in aqua folubilem invenit mas.fam ex fulphureto barytae & muriate fodas nonmutato compo-fitam x).

§. VI.Remoto acido fulphurico, aliarum fubftantiarum focietate

facilius privabitur baryta. In praecedentibus vidimus, quodper varia Chemicorum tentamina ex fulphate barytae obtentafuerit baryta, attt ctun. acido carbonico, aut cum acido muria-tico, aut cum fulphure, vel fulphure hydrogenato conjuncta.

Carbonas barytas arte paratus partem quidem -fui acidiper folam ignis vim amittit, quo fafto ab aqua folvi & ex-trahi poteft baryta pura, remanente adhuc intada maximacar.bonatis quantitate. Quod fi vero fsepius repetantur hae opera-tiones, omni demtim acido carbonico liberata habebitur baryta.Promtius fugatur omne acidum, fi ante uftionem cum pulverecarbonum mixtus ftterit carbonas. Hanc experientiam a Pel-letier y) primo faclam, confirmaverunt Chemicorum plurimijeamque interpretati funt. ex peculiari inter carbonium io aci-

dutn

u) v. Crei.l Annal. 1803.x) n. Allg. Journ. d. Chemie I. B. p. 310.y) v. Crell Chem, Annal. 1796. 11. B. p. 302.

14 De fulphette harytce.

dum carbonicum attractione, qua generetur gas oxidi carboni-ci bary.am facillime deferens. Alteram meihoclum barytamex carbonate obfmendi detexlt Vauquelin 2), qui, effeciaper acidum nitricum foiutione ejus, juvante igne fatis valido,ftigari atqtte deftrui vidit hocce acidum. Nudata fic barytafacile ab aqua folvitur, & huic acrem atque alc-dinum com-municat faporem: reirigerata ioiutione calide facta, in ior-mam cryftallinam concrcicit: in igne liquefcit, & pluribus prse-terea characteribus, alcalibus propriis, dotata effe videtur, quam-obrem eam inter alcalia porius quam inter terras numeran-dam effe cenfuerunt hodiernorum Chemicorum haud pauci. A-liis vero nondum omne dubmm remotum eit, utrum barytahsec revera pura fit, anne aliquid ex acido nitrico attraxerit,ex quo novas acquiiiverit proprietates. Sed hac de re jammittimus difquifitionem, utpote ab argumento opellae noftrasalienam.

Ex muriate barytas, vel fulphureto hydrogenato nullalaborat difficultate ieparatio barytas, cum ex foltuionibus eo-rum aquofis per carbonates akalinos obtineatur carbonas ba-rytas, modis nuper allatis deitruendus.

In proportione partium iulphatis barytae determinanda,quam proxime omnes inter ie confeniertnit Chemici, judican-tes cryftallinum ejus pulverem arte paratum circiter dtias ter-tias barytte purse atque unam acidi iulphurici partem fovere;in naturali atitem fpatho ponderoio unam acidi fuiphuricipartem cum quinque partibus barytae coi.jun&am laterej at-que aquam cryftallifationis in utraqtte fulphatis varietate trescentefimas partes efficere.

%) Annai. de Chim, T. XXI. p. 275. fqq.