MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ

13. Hafta

Gürültü Kontrolü-

Aktif Kontrol ve Durum Çalışmaları

Gürültü Kontrolü

•Aktif Kontrol (Genellikle düşük frekans

uygulamalarında kullanılır)

Kontrollü ters faz

ses alanı ile

yaratma

•Pasif Kontrol (Daha yüksek frekanslarda daha verimlidir,

Yutucu malzemeler kullanılır)

1) Kaynağında kontrol

2) Kaynak-alıcı arasında

kontrol

3) Alıcıda kontrol

A) Yapı-kaynaklı gürültü (SbN): Bir yapıdaki değişken kuvvetlerin

oluşturduğu ve yapı yolu ile iletilen gürültü

B) Hava kaynaklı gürültü (AbN):Akış yolu ile ortaya çıkan gürültü veya

kaynağı önemini yitiren gürültü

Aktif kontrol

Prensibi: Aktif kontrol, orijinal (birincil) gürültünün

uygun fazda ve genlikte yaratılan ikincil bir gürültü

vasıtasıyla azaltılmasına dayanır.

Birincil gürültü

İkincil gürültü

Sonuç gürültü

Aktif kontrol

Adaptif sistem ile aktif kontrol

Birincil gürültü sinyali

İkincil gürültü sinyali

(referans sinyal)

Dijital filtre

Adaptif

Algoritma

Gürültü Kontrolü

Durum çalışmaları

(Case Studies)

Durum Çalışması-1: Aktif kontrol

Dikdörtgen bir

ağaç kutu İkincil kaynak

(hoparlör)

Birincil kaynak

(hoparlör) Hata

mikrofonu

Yükselteç Yükselteç

Üreteç

Kontrolör

Adaptif bir sistem ile gürültü kontrolü:

İkincil

hoparlör

Hata

mikrofonu

Birincil

hoparlör

Frekans (Hz)

Ge

nlik

te a

za

lma

(d

B)

Durum Çalışması-2: Pasif kontrol

Hücre ve boru kullanımı ile gürültü kontrolü:

Durum Çalışması-3: Pasif kontrol Fabrikada operatör sağlığı için gereken önlemler:

Fabrikada yaş kağıt makinası bölümünde çalışan operatöre gelen

gürültü dozunun azaltılması isteniyor. İlgili bölümde ölçülen gürültü

seviyeleri şu şekildedir:

EMİCİ VALSLER

GAUÇ VALSİ

KONTROL

BÖLÜMÜ

YAŞ KISIM

•Dominant ses Gauç valsinden kaynaklanmaktadır.

•Operatörün bu bölümde harcadığı süreler:

saat

saat

saat

2 6.063 4.595 12.658 8

80.632

12.658

x x x x

x birim

•Standarda göre 8 saatlik çalışma süresine göre efektif saaatler:

1 1

2 2

3 3

100 2 0.632 1.264

92 6.063 0.632 3.832

94 4.595 0.632 2.904

A

A

A

L dBA T saat

L dBA T saat

L dBA T saat

Standarda göre 8 saatlik çalışma süresine göre efektif saaatler:

Günlük gürültü dozu limiti:

1.264 3.832 2.9041.996 1

2 6 4D olduğundan tedbirler alınmalıdır.

1 1

2 2

3 3

100 2 0.632 1.264

92 6.063 0.632 3.832

94 4.595 0.632 2.904

A

A

A

L dBA T saat

L dBA T saat

L dBA T saat

Alınabilecek tedbirler:

1.Gürültü kaynağı (Gauç valsi) bir hücre içine

alınmalıdır.

2.Operatör yalıtımlı bir oda içerisine alınarak,

mesaisinin bir bölümünün burada geçirilmesi

sağlanmalıdır.

• 1.tedbir makinanın fiziki durumu nedeni ile

mümkün olmadığından ikinci tedbir seçilmiş,

bu kapsamda şekilde de gösterilen kontrol

odası inşa edilmiştir.

Bazı malzemelerin yüzey yoğunlukları

•Standarda uygunluk için bir tasarım istendiğinden oluşturulacak odanın 15

dB’den büyük bir gürültü azaltımı yaratması yeterli olacaktır.

•Bu bağlamda sadece betondan bir oda tasarımı istenirse;

( \ ) 20log( ) 47TL SRI NRI fm dB

Frekans 125 250 500 1000 2000 4000

TL(NRI) dB 22.1728 28.1934 34.2140 40.2346 46.2552 52.2758

STC ~37 dB

•Bu oda için Gürültü Azaltım değeri (NR) hesaplanırsa;

2

110log( )

4

wSNR TL

R

2(1 )

TSR

•Odanın tamamı beton olduğundan yutucu yüzey tüm oda yüzeyi ile aynıdır.

Yani,

w TS = S

1 1 0.051 110log 37 24

4 4 0.05NR TL dB

gürültü azaltımı sağlanacaktır.

Betonun ortalama yutma katsayısı (NRC) 0.05 alınmıştır.

• Kontrol odası inşa edildikten sonra yapılan incelemelerde,

Operatörün dışarıdaki hatta sadece bazı ayarlamalar ve

genel gözlem için kalmakta olduğu, mesaisinin 7.91 saatini

ise ses düzeyi (100-24)=76 dBA’den düşük olan bu odada

harcadığı belirlenmiştir.

•Kalan 12.658-7.91=4.748 saat ise aynı oranda mevcut

gürültüye maruz kalmıştır.

•Bu durumda belirtilen gürültülere maruz kalınan yeni süreler

hesaplanırsa,

2 6.063 4.595 12.658 4.748

4.7480.375

12.658

y y y y

y birim

•Yeni durumdaki gürültü dozu:

1 1

1 1

1 1

100 2 0.632 0.375 0.474

92 6.063 0.632 0.375 1.436

94 4.595 0.632 0.375 1.089

A

A

A

L dBA T saat

L dBA T saat

L dBA T saat

•Bu değerler sekiz saatlik efektif mesai saatine

göre yeniden düzenlenirse

0.474 1.436 1.0890.749 1

2 6 4D

Tedbir amacına ulaşmış olmaktadır.