465

DRDNC BLM

Hadislerde Geen Allahn simleriEb Hreyre(r.a.) rivayet etmitir:

Allahn 99 ismi vardr. Yzden bir eksik. Bu isimleri bir kimse ezberlerse (hfz) cennete girer. O tektir, teki sever. (Buhr, Deavt, 68, VII, 169)

466

DUALAR

Allahn 99 ismi vardr, yzden bir eksik. Kim bunlar sayarsa (ihs) cennete girer. (Buhr, Tevhd, 12; urt, 18, ; Mslim, Zi-kir, 5, ; Nes, es-Snenl-Kbr, Nut, 1, )

Allahn 99 ismi vardr. Kim bunlar sayarsa (ihs) cen-nete girer. (Tirmiz, Deavt, 83 )

Tirmiz, bu rivayetinde 99 ismi zikretmitir. Bu isim-ler unlardr:

Allah, er-Rahmn, er-Rahm, el-Melik, el-Kudds, es-Selm, el-Mmin, el-Mheymin, el-Azz, el-Cebbr, el-Mtekebbir, el-Hlk, el-Bri, el-Musavvir, el-Gaffr, el-Kahhr, el-Vehhb, er-Rezzk, el-Fetth, el-Alm, el-Kbd, el-Bst, el-Hfd, er-Rfi, el-Muiz, el-Mzill, el-Basr, es-Semi, el-Hakem, el-Adl, el-Ltf, el-Habr, el-Halm, el-Azm, el-Gafr, e-ekr, el-Aliyy, el-Kebr, el-Hafz, el-Mukt, el-Hasb, el-Cell, el-Kerm, er-Rakb, el-Mcb, el-Vsi, el-Hakm, el-Vedd, el-Mecd, el-Bis, e-ehd, el-Hakk, el-Vekl, el-Kaviyy, el-Metn, el-Veliyy, el-Hamd, el-Muhs, el-Mbd, el-Mud, el-Muhy, el-Mmt, el-Hayy, el-Kayym, el-Vcid, el-Mcid, el-Vhid, es-Samed, el-Kdir, el-Muktedir, el-Mukaddim, el-Muahhir, el-Evvel, el-hir, ez-Zhir, el-Btn, el-Vli, el-Mtel, el-Berr, et-Tevvb, el-Mntakim, el-Afvv, er-Raf, Mlikl-Mlk, Zl-Celli vel-krm, el-Muksit, el-Cmi, el-Ganiyy, el-Muni, el-Mni, ed-Drr, en-Nfi, en-Nr, el-Hdi, el-Bed, el-Bk, el-Vris, er-Red, es-Sabr.

467

DRDNc BLM

el-Esml-Hsn ile ilgili eser telif edenlerin hemen hepsi Tirmiznin bu rivayetini esas almlardr. Msl-manlar arasnda mehur olan da bu rivayette geen isim-lerdir.

Tirmiznin rivayetinde bulunduu hlde, isim kipiyle Kurnda bulunmayan isimler unlardr:

el-Adl (dil, insafl, her eyi yerli yerinde yapan, her eyi hak ve doru olan)

el-Bk (sonlu ve lml olmayan, varl srekli olan, ebed) el-Bst (dilediine rzk bol veren) ed-Drr (zarar veren eyleri yaratan sileri cezalandran)el-Kbd, (dilediine rzk daraltan, lm zaman ge-

lenlerin ruhlarn kabzeden)el-Hfd (an, eref ve itibar bakmndan kfirleri alal-

tan, deersiz yapan, cezalandran)el-Mcid (ok erefli, ok itibarl olan) el-Mni (istedii eye engel olan, koruyan, kurtaran,

yardm eden)el-Muzz (izzet ve eref, g ve kuvvet, itibar ve eref

veren, aziz yapan) el-Muhs (insanlarn btn yaptklarn, olup biten her

eyi bilen ve koruyan) el-Mukaddim (nce olan, ne alan)

468

DUALAR

el-Mun (insanlara mal mlk veren, onlar zengin ya-pan, cmert, nimet sahibi)

el-Mud (lmlerinden sonra da tekrar diriltecek ve ha-yatlarn iade edecek olan)

el-Mukst (hak ve adaletle hkmeden, mazlumun hakk-n zalimden adaletle alan demektir)

el-Mbdi (varlklar ilk defa yaratan) el-Mmt (varlklarn hayatlarna son veren, canlarn

alan) el-Mteahhr (sonraya brakan) el-Mzill (boyun ediren, zelil eden, alaltan) en-Nfi (faydal eyleri yaratan, btn yaratklara fay-

das olan) er-Rad (her iinde isabetli olan, doru yolu en iyi gs-

teren) es-Sabr (ok sabrl) el-Vcid (zengin, hibir eye muhta olmayan, her eyin

sahibi, her eye gc yeten) bn Mcenin rivayetinde olup Tirmiznin rivayetinde

olmayan isimler unlardr: el-Ahad (bir, tek, yegne )el-Brr (iyilik eden, ok ltufkr, ok merhametli, ok ef-

katli)

469

DRDNc BLM

el-Burhn (delil sahibi, kullarna delil gsteren, varl-na her ey delalet eden)

el-ceml (zat, isim, sfat, sz, fiil ve hkmleri iyi, g-zel, iyilik ve ihsan sahibi)

ed-Dim (lmsz, varl srekli olan, bk ve dim)el-Ebed (lmsz, varl srekli, bk ve dim) el-Ftr (yaratan, cat eden, yoktan var eden)el-Hfz (koruyup gzeten) el-Kf (kullarna yardm eden, yol gsteren, yaptklarn

bilen, gren, haberdar olan ve hesaba eken) el-Khir (galip olan, zelil eden, gl, her eyi kuatan,

yaratklarn diledii gibi yneten) el-Kim (varlklar grp gzeten, koruyan, yneten) el-Karb (af, mafireti, rahmeti, bilmesi, grmesi ve duy-

mas itibariyle kullarna yakn olan) el-Mut (nimet veren, ihsanda bulunan) el-Mbn (varl aikr olan, hakk izhar eden, gerei

beyan eden) el-Mn (kullarna yardm eden) er-Rid (doru yolu gsteren, her ii isabetli olan)er-Rabb (varlklar yaratp yetitiren, terbiye eden, ei-

ten, yetitiren, her eye nizamn, gzelliini ve yeteneklerini veren, her eyin maliki ve sahibi)

470

DUALAR

es-Sdk (sz, i, vaat ve vadinde doru olan, her sz-n ve vaadini yerine getiren)

es-Smi (szlerin an da gizlisini de iiten) es-Sedd (her iinde doru, dil ve doru szl olan) et-Tmm (zat, isim, sfat ve fiilleri, eksiksiz, kusursuz ve

mkemmel olan, acziyet ve zafiyeti olmayan)el-Vk (yaratklarn tehlikelerden koruyan)el-Vitr (ilh, yaratc ve mabud olmada ei ve benzeri bu-

lunmayan, tek olan) Zl-kuv (g, kuvvet sahibi) Hadislerde geen 99 rakam, Allahn isimlerinin sa-

ysn deil okluunu ifade eder. Allahn gzel isimleri bir say ile snrl deildir. (Abdullah bin Salih, s.132)

mam Nevev; slm bilginleri bu hadislerdeki saynn Allahn isimleri iin hasr (saysal snrlama) ifade etme-dii, hadisin bu isimlerin dnda Allahn isimlerinin ol-mad anlamna gelmedii konusunda ittifak ettiklerini, hadisin maksadnn bu isimleri sayanlarn cennete gire-ceklerini bildirmek olduunu sylemitir. (Nevev, erhu Sahh-i Mslim, XVII, 5)

Hadislerde geen saymak (ihs) ve ezberlemek (hfz) kelimeleri ile maksat; Allah gzel isimleriyle tanmak, Ona Onun istedii ekilde iman, ibadet ve itaat etmektir. (Beyhak, el-Esm ves-Sft, I, 30) Yoksa bu isimleri anlamadan ezber-lemek ve tekrarlamak deildir. Mesel bir insan yapt bir ite Allahn kendisini grdn, yaptklarn bildiini,

471

DRDNc BLM

ameline gre dl veya ceza vereceini dnmesi ve ona gre hareket etmesi Allahn isimlerini hfz ve ihsdr.

Esm-i hsn ile ilgili rivayetlerin dnda da zellik-le dua ile ilgili hadislerde Allahn gzel isimleri gemek-tedir. Burada u rnekleri verebiliriz:Ekber ; zat ve isimleri, sfat ve fiilleri, an ve erefi, ni-met ve ihsan en yce, en ulu (Mslim, Tahre, 17; Tirmiz, Deavt, 25)el-Ftn ; deneyen, imtihan eden (Mlik, Kader, 5)el-Ferd ; tek, kadm, ezel, ebed ve bk olan (Beyhak, I, 161)

el-Hay ; edep ve hay sahibi, irkinlii bulunma-yan, ba, ihsan ve nimeti terk etmeyen (Eb Dvud, Hammam, 2; bn Mce, Dua, 13; Nes, Gusl, 7)

Hziml-Ahzb ; gl ordular ve toplum-lar bozguna uratan, yenen (Mslim, Cihd, 20, III, 1363)el-Kd ; hakla hkmeden (Beyhk, el-Esm ves-Sft, s. 111)

el-Muhsin ; yapt eyleri iyi, gzel, salam ve ka-liteli yapan, insanlara ikram (Syt, No: 1817. I, 215) Mcriyes-Sehb ; bulutlar hareket ettiren (Mslim, Cihad, 20)

el-Mkevvin ; ebed olarak vr olan (Ahmed, II, 539; Buhr, Tevhd, 26)

Mnzill-Kitab ; Kitab indiren (Mslim, Cihd, 20-21)

el-Msar ; rnleri azaltp oaltan, ktlatrp bollatran (Tirmiz, Byu, 73; Eb Davud, Byu, 51)

472

DUALAR

en-Nazf ; szleri, ileri ve hkmleri temiz, iyi ve gzel olan (Tirmiz, Edeb, 41)er-Refk ; yumuak davranl, merhametli (Mslim, Selm, 15; Buhar, Edeb, 35; Eb Davud, Edeb, 15)

es-Sil ; insanlar ahirette sorgulayan, hesaba eken (Mslim, mre, 45; Buhr, Enbiya, 50)

es-Sni ; varlklar, iyi, gzel, salam ve muhkem yapan, fil, halik, musavvir (Mslim, Zikr, 9)es-Setr ; kullarnn ayp ve kusurlarn rten (Nes, Gusl, 7; Eb Davud, Hammam, 2; Ahmed, IV, 224)

es-Seyyid ; en erefli, en yce, kinatn sahibi, maliki ve yneticisi (Ahmed, IV, 24; Beyhak, el-Esm ves-Sft,I,54)es-Sbbh ; her trl ktlk, eksiklik, acizlik ve noksanlklardan uzak olan (Mslim, Salt, 223; Eb Davut, Salt, 17; Nes, Snen, Tatbik, 11; Ahmed, V. 35, 99, 115,148)

e- fi ; madd ve manev hastalklara ifa veren, skntlar gideren (Buhr, Merda, 20, Tb, 40; Mslim, Selm, 46-48)et-Tabb ; ileri en iyi yapan, bir eyi en iyi bilen, mahir, hkmeden, karar veren, madd ve manev dertlere deva veren, f (Eb Davud, Tereccl, 18, No: 4207)et-Tayyib ; sz, i ve hkmleri iyi, gzel ve faydal olan, eksiklik ve noksanlardan mnezzeh olan (Tirmiz, Edeb, 41; Mslim, Zekt, 65)

Allahn isimleri zikredilerek yaplan dualar kabule a-yandr. Hem Kurn, hem de hadislerdeki dua rneklerin-de dua ncesinde veya sonrasnda Allahn gzel isimleri belirtilmitir.