8/14/2019 Halvet

1/1

63

Eb Talip el-Mekki, Ktul-Kulp adl eserin-

de halveti tanmlarken kalpten halka ait korku

ve beklentilerin boaltlmas, btn dncenin

Yce Yaratcnn emrettii ilerde toplanmas ve

sebat zere azmin kuvvetten dirilmesi1 ifadesini

kullanr. Buna gre halvette, bir korku, kayg , terk

edilmi olma duygularnn tam tersine, bir nsi-

yet, toplum iinde yaarken bulunamayan ayr bir

lezzet ve huzur duygusu vardr. nsann kendi ken-

disiyle yzlemesi yoluyla, eitli korku ve kaygla-

rn, sululuk ve gnahkrlk duygularn, piman-

lklarn, gndelik hayata ilikin yaad sknt ve

streslerini, insan ilikilerinden kaynaklanan prob-

lemli alglarn aarak, derin bir ruh sknet ve

huzur atmosferine geii vardr. Bu gei dnyann

sorunlu, skntl ve srekli meakkatlerini dnya-

da brakarak, ulv bir alana yaknlama olaydr.

Halvet, tasavvuf psikolojisinin nemli kavram-

larndan biridir. Halvet, grnte yalnzlk ama

muhtevada Allahla ba baa kalmaktr. Aradaki

sorunlar grerek onlardan kurtulup, asl kaynakla

bulumaktr. Bu nedenledir ki halveti tercih eden

birey, Yce Mevla ile arasna giren ve dnyev olanher eyi snrlar. Bu snr, bireyin inand kut-

sal varlkla yaknlamasn engellemeyecek oran-

da onlardan yararlanmas anlamndadr. rnein,

az yemek ve az uyumak gerekir. Bunlar n artaca-

, halveti engelleyeceinden, birey tam bir bilin

aydnlanmas ve ilah kaynakla buluma noktas-

n elde edemez. Yine ok konumak, insan bu at-

mosfere gitmekten alkoyar. Bu nedenle de, slm

bykleri ve zellikle mutasavvflar, suktu tav-

siye etmi, konuunca da sadece iyilik ve gzellik

zerine konumak gerektiini belirtmilerdir. Ni-

tekim Hz. Muhammed (sav): Ya hayr syleyin,

yahut susun buyurmutur. Atalarmz da konu-

mak gmse susmak altndr. demilerdir. n-

k ok konutuka gnah ileme riski artmaktadr.

Yalan, gybet, iftira vb. hep bu nevi gnahlardan-

dr. Nitekim mam Gazali, hyau Ulmud-Din

adl mehur eserinde bunlar dilin afetleri olarak

aklar.

Sonu olarak kalplerimizi gnah kirlerinden,

hayatmz stres ve kayglardan azde klabilmek

iin, yer yer kendimizle ve Rabbimizle ba baa ka-

labilmek gerekir. Tasavvufta halvet terimiyle an-

latlan bu arnma olay, insann eref-i mahlkat

olmann srrn anlayabilmesine imkn tanyabile-

cek nemli bir yaantdr. nsan, kendi kendisiyle

iliki kurup, kendini anlayp kefetmeden doru ve

erdemli davranlar yeterince gerekletiremez.

Bakalarn ve hayat anlayabilmek iin, nce ken-

dini anlamak gerekmektedir. Bu adan, halvet ya-

ants, tasavvufta nemli bir eitim evresidir. Buevreyi baaryla geen mutasavvflar, tm hayatla-

rnda yer yer yalnz kalabilme, susma ve psikolo-

ji diliyle ifade edersek, toplum iinde birey olabil-

meyi baarabilen insanlar olabilmilerdir. nk,

halvet yaantsnda olduu gibi, kendi i uyumu-

nu salayarak ve kiilik btnl zarar grmeden

yaanan ve tercih edilen yalnzlklar, insann hu-

zur ve mutluluu iin nemli bir psikolojik destek

ilevi grmektedir.

Pek oumuz, daha yalnzlk keli-mesini duyar duymaz rkeriz. Onuzihnimizde, genel anlamda tatsz,istenmeyen ve zorunlu kalmadka tercih edilme-

yen bir yaant olarak betimleriz. Ancak bu konu

zerine kafa yoran kimi psikologlar, yalnzl iki-

ye ayrrlar. Zorunlu ve tercih edilen yaln zlk. Zo-

runlu yalnzlk, kiinin tercih etmedii, soyutland-

, dland, bir tr itildii bir yaant biimidir.

Bu nedenle, insana dayanlmaz aclar verir. nsan

kendini terk edilmi ve aresiz hisseder. te daha

ok bu tr bir yalnzlk algmz baskndr. Oysa di-

er tr, yani tercih edilen yalnzlk ise, farkl bir

tad ierir. Bu tad, insana huzur veren; onu mut-

lu eden bir tattr. Nitekim Hz. Peygamberin vahiy

gelmeden nce Hirada yaad yalnzlk kendi

tercihidir. O, bu yalnzlk vakitleri nedeniyle hu-

zursuzluk deil, aksine derin bir huzur hissi ya a-

mtr. Tasavvufi eitimde yaanan bir sre ola-

rak halvet de, bu balamda, yani tercih edilen bir

yalnzlktr. Tasavvuf kaynaklarnda bu yaantya

ilikin ok sayda bilgi olmakla birlikte, yazmzda

konuyu psikoloji asndan ayr bir dzlemde de-erlendirmeye alacaz.

KORKULAN DEL, ARZU EDLEN BR YALNIZLIK

HALVETPSKOLOJS

Kalplerimizi gnah kirlerinden, hayatmz stres ve kayglardan azde klabilmek

iin, yer yer kendimizle ve Rabbimizle ba baa kalabilmek gerekir. Tasavvufta

halvet terimiyle anlatlan bu arnma olay, insann eref-i mahlkat olmann srrn

anlayabilmesine imkn tanyabilecek nemli bir yaantdr.

Psikoloji

Mustafa Doan KARACOKUN*

1 Eb Talip El-Mekk, Ktul-Kulb, ev.Yakup iek,Dilaver Selvi, C.I, stanbul,

2004,s.392.

Dipnot

* Do.Dr.

Aralk 200862