handouts_general instructions for elections 2013.pdf

15
Mga Terminolohiya PCOS Precinct Count Optical Scanner Election Precinct Yunit ng teritoryo na ginagamit sa botohan Clustered Precinct Ginrupong mga presinto na hindi lalagpas sa 7 na gagamit ng 1 PCOS Polling place Building o lugar kung saan nagaganap ang proceedings ng BEI at kung isinasagawa ang botohan BEI Board of Election Inspectors BOC Board of Canvassers Election Return (ER) Electronic at printed na dokumento na naglalaman ng bilang ng boto na nakuha ng bawat kandidato sa presinto Ito ay nagtataglay rin ng geographic information tulad ng probinsiya, siyudad, munisipalidad, barangay, at presinto Certificate of Canvass (COC) Electronic document na naglalaman ng mga boto ng bawat kandidato; ito ang official results Certificate of Canvass and Proclamation (COCP) COC para sa Municipality o Provincial levels Statement of Votes (SOV) Tabulation ng boto sa bawat presinto na nakuha ng mga kandidato Compact Flash (CF) Card Sa CF card nakaimbak lahat ng datos o impormasyon ang botohan. Mga nilalaman 1. Cover page, kahulugan, mga nilalaman 2. Organisasyon ng COMELEC 3. Ang mga Watcher 4. Tungkulin ng mga watchers – bago ang botohan 5. Pagaayos ng gamit 6. Initialization 7. Proseso ng botohan – pagkuha sa balota 8. Proseso ng botohan – pagpuno sa balota at pagscan nito; illiterate o PWD voters 9. Alituntunin sa pagboto; hamon o protesta 10. Bilangan; Printing ng ER 11. Transmission 12. Pagsara sa PCOS 13. Disposition ng mga kagamitan 14. Checklist para sa polling place 15. Checklist para sa canvassing Presinto: ______________________________ Polling Center: ______________________________ Pangalan & lagda ng watcher: ______________________________ Gabay sa Pagbabantay HALALAN 2 13

Upload: centrist-democratic-party-of-the-philippines

Post on 12-Nov-2014

178 views

Category:

Documents


7 download

DESCRIPTION

General Guidelines for May 13, 2013 Elections for CDP Members and the General Public interested in the conduct of Elections.Compiled, translated by CDP member-para legal volunteer, Ms. Zharmai Garcia

TRANSCRIPT

Page 1: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

                         Mga  Terminolohiya  PCOS   Precinct  Count  Optical  Scanner  Election  Precinct   Yunit  ng  teritoryo  na  ginagamit  sa  botohan  Clustered  Precinct   Ginrupong  mga  presinto  na  hindi  lalagpas  sa  7  na  gagamit  ng  1  PCOS  Polling  place   Building  o  lugar  kung  saan  nagaganap  ang  proceedings  ng  BEI  at  kung  

isinasagawa  ang  botohan  BEI   Board  of  Election  Inspectors  BOC   Board  of  Canvassers  Election  Return  (ER)   Electronic  at  printed  na  dokumento  na  naglalaman  ng  bilang  ng  boto  na  

nakuha  ng  bawat  kandidato  sa  presinto  Ito  ay  nagtataglay  rin  ng  geographic  information  tulad  ng  probinsiya,  siyudad,  munisipalidad,  barangay,  at  presinto  

Certificate  of  Canvass  (COC)  

Electronic  document  na  naglalaman  ng  mga  boto  ng  bawat  kandidato;  ito  ang  official  results  

Certificate  of  Canvass  and  Proclamation  (COCP)  

COC  para  sa  Municipality  o  Provincial  levels  

Statement  of  Votes  (SOV)  

Tabulation  ng  boto  sa  bawat  presinto  na  nakuha  ng  mga  kandidato    

Compact  Flash  (CF)  Card   Sa  CF  card  nakaimbak  lahat  ng  datos  o  impormasyon  ang  botohan.    Mga  nilalaman  

1. Cover  page,  kahulugan,  mga  nilalaman  2. Organisasyon  ng  COMELEC  3. Ang  mga  Watcher  4. Tungkulin  ng  mga  watchers  –  bago  

ang  botohan  5. Pag-­‐aayos  ng  gamit  6. Initialization  7. Proseso  ng  botohan  –  pagkuha  sa  

balota  

8. Proseso  ng  botohan  –  pagpuno  sa  balota  at  pag-­‐scan  nito;  illiterate  o  PWD  voters  

9. Alituntunin  sa  pagboto;  hamon  o  protesta  

10. Bilangan;  Printing  ng  ER  11. Transmission  12. Pagsara  sa  PCOS  13. Disposition  ng  mga  kagamitan  14. Checklist  para  sa  polling  place  15. Checklist  para  sa  canvassing  

   Presinto:  ______________________________    Polling  Center:  ______________________________     Pangalan  &  lagda  ng  watcher:  ______________________________      

Gabay sa Pagbabantay

HALALAN

2 13

Page 2: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         2  

         

   1. Sino  ang  nangangasiwa  sa  botohan  sa  mga  

presinto?    

Ang  Board  of  Election  Inspectors  (BEI)  ang  nangangasiwa  sa  botohan  at  bilangan  sa  mga  polling  place,  pati  na  rin  sa  pag-­‐print  ng  Election  Returns  (ER)  at  sa  pag-­‐transmit  ng  resulta  ng  halalan  gamit  ang  PCOS  machine.    Sila  rin  ang  tumatayong  deputies  ng  COMELEC  sa  polling  place  upang  mapanatili  ang  kaayusan  dito.  

 2. Sinu-­‐sino  ang  mga  miyembro  ng  BEI?  

a. Chairperson  b. Poll  clerk  c. Pangatlong  miyembro    Bukod  sa  mga  miyembro  ng  BEI,  mayroon  ring  support  staff  na  awtorisado  ng  COMELEC  at  itinalaga  ng  Election  Officers.  Tutulong  sila  sa  BEI  ngunit  hindi  sila  maaaring  lumahok  sa  deliberasyon  nito.  

 3. Anu-­‐ano  ang  kwalipikasyon  ng  mga  

miyembro  ng  BEI?    Kwalipikasyon:  a. Good  moral  character  at  

irreproachable  reputation  b. Rehistradong  botante  c. Walang  kasong  election  offense  sa  

COMELEC  o  sa  kahit  anong  korte  

d. Nakakasulat/basa/salita  ng  Ingles  o  ng  local  dialect  

 Hindi  maaaring  maging  BEI  ang  asawa  o  kamag-­‐anak  hanggang  sa  ikaapat  na  antas  ng  relasyon  sa  mga  miyembro  ng  BEI,  sa  mga  kandidato,  o  sa  asawa  nito.  

 4. Anu-­‐ano  ang  mga  kagamitan  ng  BEI  sa  

halalan?    

Kukunin  ng  BEI  mula  sa  

Treasurer  

• Election  forms  (poster  ng  bilang  ng  presinto,  balota,  selyo,  official  receipt  ng  ER)  

• Envelopes  (para  sa  na-­‐reject  na  balota,  di  nagamit  na  balota,  memory  card,  security  key,  PIN,  at  Reports  

• Supplies  (long  bond  paper,  ballot  secrecy  folder,  thumbprint  taker,  selyo  ng  ballot  box,  indelible  ink,  ballpen)  

Kukunin  ng  BEI  

mula  sa  Election  

Officer  

• 2  kopya  ng  Precinct  Computerized  Voters  List  

• Election  Day  Computerized  Voters  List  

• Appointment  at  Oath  of  Office  ng  BEI  at  ng  Support  Staff  

 Pipirmahan  ng  BEI  ang  Certificate  of  Receipt  kapag  natanggap  na  nila  ang  mga  kagamitan  at  kumpleto  ang  mga  ito.  

     

ORGANISASYON  NG  COMELEC  

Page 3: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         3  

             

 5. Sino  ang  maaaring  maging  watcher?  

a. Rehistradong  botante  kung  saan  naka-­‐assign,  

b. May  magandang  reputasyon,  c. Hindi  sintensyado  ng  kasong  kriminal  o  

election  offense,  d. Marunong  bumasa  at  sumulat  sa  wikang  

Filipino,  Ingles,  o  prevailing  local  dialect,  at  

e. Hindi  kamag-­‐anak  ng  BEI  sa  ikaapat  na  antas  ng  relasyon  

 6. Sino  ang  maaaring  magtalaga  ng  watcher  sa  

mga  polling  place?    Sino   Watcher  per  

polling  place  Kandidato   2,  hali-­‐halili  Political  party  o  coalition   2,  hali-­‐halili  Kandidato  sa  pagka-­‐Senador,  Board  Member,  o  Konsehal  na  nasa  1  partido,  coalition,  o  tiket  

1  

Duly  accredited  citizens  arms   1  Civil,  professional,  business,  youth,  o  katulad  na  organisasyon    

1  

   

 7. Anu-­‐ano  ang  karapatan  ng  mga  watcher?  

a. Makapasok  at  manatili  sa  polling  place  b. Masaksihan  ang  mga  proceedings  ng  BEI    c. Kuhanan  ng  litrato  ang  mga:  

i. Kaganapan  –  sa  testing  &  sealing,  botohan,  bilangan  

ii. ER  iii. Ballot  boxes  

d. Maghain  ng  hamon  o  protesta  laban  sa  anumang  iregularidad  o  paglabag  ng  batas  na  ginawa  ng  BEI  o  ninuman  

e. Makakuha  ng  ng  pirmadong  kopya  COC  at  SOV  

f. Pumuli  ng  pwesto  kung  saan  makikita  kung  pareho  ang  inaansyong  resulta  ng  BEI  Chairperson  sa  kung  ano  ang  nasasaad  sa  ER  

               

 

Fig.  1.  ANG  TIMELINE  NG  BOTOHAN        

Bago  halalan  

• Appoint-­‐ment  

6-­‐7AM  

• Pre-­‐voting  

7AM  to  6PM  

• Voting  

6-­‐7PM  

• Counting  • Transmission  • Printinag  of  ER  

7PM  onwards  

• Disposition  of  PCOS  • Disposition  of  Election  paraphernalia  

ANG  MGA  WATCHER  

TANDAAN:  Bawal  kunan  ng  litrato  ang  balotang  

napunuan  na.  

Page 4: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         4  

             8. Anu-­‐ano  ang  mga  pangunahing  tungkulin  

ng  watchers?  • Maging  MAPAGMATYAG  at  

MAPANURI  • Irekord  ang  paglabag  sa  mga  

alituntunin  o  batas.  • Bantayan  ang  maaring  mangyaring  

SWITCHING  ng  CF  cards  • Magreport  o  magprotesta  sa  BEI  • Pumili  ng  pwesto  kung  saan  maaaring  

makita  ang  ikinikilos  ng  BEI    

9. Anu-­‐ano  ang  gagawin  ng  watchers  bago  ang  halalan?  • Maghanda  at  dalhin  ang:  

o Appointment  o ID  o Ballpen  at  notebook/papel  o Cellphone;  camera  o Flashlight  o Gabay  sa  Pagbabantay  

• Dumating  nang  maaga  sa  polling  place  • Kilalanin  kung  sino  ang  BEI  at  staff  

nito  

 

     

Gagawin   Nino   Kailan  Ibigay  ang  Appointment  sa  BEI  Chairperson

Watcher Pagpasok  sa  polling  place

Itala  ang  pangalan  ng  watcher  sa  MINUTES  at  papirmahan  ito

BEI  Chairperson

Pagkabigay  ng  watcher  ng  appointment

Pumirma  sa  MINUTES

Watcher

   

   

BAGO  ANG  BOTOHAN    

10. Anu-­‐ano  ang  mga  ginagawa  ng  BEI  bago  ang  botohan  na  kailangang  masaksihan  ng  mga  watchers?  

 a. Pag-­‐aayos  ng  kagamitan,  at  b. Initialization  ng  PCOS  

                 

TANDAAN:  Magpa-­‐accredit  at  magpatala  ang  watcher  at  kahalili.  

ANG  MGA  TUNGKULIN  NG  WATCHERS  

Page 5: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         5  

 Fig.  2.  ANG  PAG-­‐AAYOS  NG  KAGAMITAN  BAGO  ANG  BOTOHAN  

 

             

Nasa  loob  dapat  ng  polling  place  ang  PCOS  box  at  

ballot  box  

Ipapaskil  ang  Voters  List  sa  

pinto  o  pintuan  ng  presinto  

Ipapakita  ng  BEI  sa  lahat  na:  • selyado  ang  PCOS  box  • sarado  &  walang  laman  ang  ballot  box  • Ang  package  ng  balota  at  Book  of  Voters  ay  selyado  bago  ito  buksan  

Tatanggalin  ang  selyo  ng  PCOS  box  at  bubuksan  ito  

Ilalabas  ang  Minutes  • tiyaking  pareho  ang  serial  number  ng  seal  sa  serial  number  sa  Testing  Minutes  • I-­‐record  sa  Minutes  kung  ilan  ang  balota  • I-­‐record  sa  Minutes  na  ang  PCOS  box,  package  at  Book  of  Voters  ay  ipinakitang  selyado  

Kukunin  ng  Chairperson  ang  PIN  at  ibibigay  ito  sa  mga  miyembro  

ng  BEI  

Ilabas  ang  PCOS  mula  sa  box  

Ipakita  sa  lahat  na  selyado  ang  

printer  cover  at  memory  card  slots  

I-­‐unlock  ang  cover  ng  slot  ng  ballot  box  at  sirain  ang  

seal  nito.  

Ilagay  ang  PCOS  sa  ibabaw  ng  ballot  

box  

Sirain  ang  seal  ng  printer  cover  ng  

PCOS  

Buksan  ang  printer  cover.  Ilalabas  ng  

Chairman  ang  iButton  security  

key.  

Tiyaking  tama  ang  pagkakalagay  ng  rolyo  

ng  papel  

Isara  ang  printer  cover  

TANDAAN:  ü Hindi  gagamitin  ang  re-­‐zero  PIN  ü Selyado  dapat  ang  printer  cover  at  

memory  card  slots  ü Tatanggalin  lamang  ang  CF  Cards  

matapos  ang  bilangan  at  bago  ang  pag-­‐shutdown  ng  PCOS,  o  kung  sira  ito  

ü Dapat  ay  nagpaalam  at  tinawag  ng  BEI  ang  technician  bago  ito  makalapit  sa  PCOS  

Page 6: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         6  

 Fig.  3.  ANG  INITIALIZATION  NG  PCOS  

 

         

   

Isaksak  sa  power  adaptor  ang  PCOS  power  

port.  Isaksak  ito  sa  power  outlet.  Ilagay  ang  baterya  ng  PCOS  power  

port  

Hintaying  lumabas  sa  screen  ang  "PLEASE  

INSERT  SECURITY  KEY  FOR  AUTHENTICATION"  

 Ipapasok  ng  Chairperson  ang  iButton  

security  key  

Lalabas  ang  Main  Menu  sa  screen  at  pipindutin  ang  "OPEN  VOTING"  

Ipapasok  ng  Poll  clerk  &  pangatlong  miyembro  ng  BEI  ang  kanilang  mga  

PIN  

Piliin  ang  "INITIALIZE"  O  "ZERO  &  OPEN"  

Mag-­‐print  ng  INITIALIZATION  

REPORT  

Pipirma  sa  Initialization  Report  ang  BEI,  

Kinatawan  ng  partido,  kandidato,  o  citizens'  

arms  

Ilalagay  ng  Chairperson  ang  Report  sa  envleope  at  ibibigay  ito  sa  Election  Ofkicer  matapos  ang  

botohan  

TANDAAN:  ü Mananatili  sa  Chairperson  ang  iButton  

hanggang  matapos  ang  botohan  ü Zero  (“0”)  ang  boto  ng  bawat  kandidato  sa    

initialization  report  ü Tama  dapat  ang  geographic  information  sa  

initialization  report  –  probinsiya,  siyudad,  barangay,  voting  center,  presinto  

ILISTA  ANG  MGA  SUMUSUNOD:  ü Ballot  box  #  ü Serial  number  ng  balota  &  selyo  ü Bilang  ng  balota  ü Pangalan  ng  miyembro  ng  BEI,  staff,  ibang  

Page 7: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         7  

PROSESO  NG  BOTOHAN    

11. Anu-­‐ano  ang  mga  babantayan  ng  watchers  sa  proseso  ng  botohan?    a. Sino  ang  maaaring  bumoto?  

 Mga  rehistradong  botante  lamang  na  nakalista  sa  Voters  List  ang  maaaring  bumoto.      Hindi  na  maaaring  bumoto  kung  ang  pangalan  ay  naka-­‐ekis  sa  Voters  List  dahil  sa  ang  botante  ay  lumipat  na  ng  tirahan  o  namatay  na.  Ang  crossing  out  na  ito  ay  pirmado  dapat  ng  Election  Officer.    

b. Kailan  ang  botohan?  • 13  May  2013  • 7AM  hanggang  7PM  lamang  

 NGUNIT  kung  7PM  na  at  may  mga  nakapila  o  naghihintay  sa  polling  place  na  hindi  pa  nakakaboto,  magpapatuloy  ang  botohan  para  sa  kanila.  Gagawa  ang  poll  clerk  ng  listahan  ng  mga  papayagang  bumoto.  Isa-­‐isa  silang  tatawagin  upang  makaboto.  Ang  listahang  ito  ay  isasama  sa  Minutes.    

c. Saan  magaganap  ang  botohan?    Sa  itinalagang  polling  place  ng  COMELEC.  May  mga  nakapaskil  na  bilang  ng  presinto  o  clustered  precinct  sa  pinto  o  sa  pintuan  ng  polling  place.  

 d. Ano  ang  proseso  sa  pagboto?    

 

Hahanapin  ng  botante  ang  kanyang  pangalan,  precinct  number,  at  

sequence  number  sa  Voters  List  na  nakapaskil  

Pupunta  sya  sa  staff  ng  polling  place  

Hahanapin  ng  staff  ang  pangalan,  litrato,  o  pirma  nito  sa  ElecWon  Day  

Computerized  Voters  List  

Hihingan  siya  ng  valid  ID  at  papipirmahin  sa  ElecWon  Day  Computerized  Voters  List  

Iaanunsyo  ang  pangalan  ng  botante  

Kung  pagka-­‐anunsyo  ng  pangalan  ng  botante  at  may  magreklamo,  susuriin  kung  

may  indelible  ink  na  ang  daliri  nito.  Kung  mayroon  na,  

hindi  siya  maaaring  bumoto.    Kung  wala  naman  ay  pipirma  siya  at  ang  BEI  sa  Voters  List  at  siya  ay  papayagan  nang  

bumoto.  

Bibigyan  siya  ng  Chairperson  ng  pirmadong  balota.  Isisilid  ito  sa  

ballot  secrecy  folder  at  ibibigay  ang  marking  pen  

TANDAAN:  ü 1  botante  =  1  balota  ü Hindi  pwedeng  gumamit  ng  ibang  panulat  ü Hindi  dapat  makita  o  ipakita  ang  

nilalaman  ng  napunuang  balota  

Page 8: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         8  

   

e. Ano  ang  proseso  sa  pagboto  ng  mga  di  marunong  sumulat/bumasa  o  ng  mga  may  kapansanan  (illiterate  or  PWD  voters)?    Maaaring  makaboto  ang  mga  hindi  marunong  sumulat/bumasa  o  ang  mga  may  kapansanan  (illiterate  or  persons  with  disability)  kung  nakasaad  sa  Voters  List  na  siya  ay  illiterate  o  PWD  voter.  Tutulungan  siya  ng  assistor.    Sisiguraduhin  ng  poll  clerk  na  ang  assistor  ay  awtorisado  ng  botante.  

 Manunumpa  ang  nasabing  assistor  na  pinunuan  niya  ang  balota  ayon  sa  takda  ng  botante  at  hindi  niya  ipapaalam  sa  iba  ang  nilalaman  nito.  Pipirma  rin  siya  sa  Minutes    Maaaring  tumulong  ang  BEI  sa  pagpasok  ng  balota  sa  PCOS.  

 f. Sino  ang  maaaring  maging  assistor  ng  

illiterate  o  PWD  voters?  i. Kamag-­‐anak  hanggang  ika-­‐apat  

na  antas  ng  relasyon,  ii. BEI,  o  iii. Kasama  sa  bahay  

 3  beses  lamang  sila  maaaring  maging  assistor,  liban  sa  BEI.  

 g. Paano  kung  hindi  tanggapin  ng  PCOS  

ang  balota?    Irereject  ng  PCOS  ang  balota  kung  ito  ay  peke,  na-­‐scan  na,  ay  photocopy  lamang,  o  may  ibang  marka.    May  hanggang  4  na  pagkakataon  lamang  para  isubong  mula  sa  PCOS  ang  balota.  Kung  pagkatapos  nito  ay  hindi  pa  rin  tanggapin  ng  PCOS  ang  balota,  ibibigay  ito  sa  BEI.      Mamarkahan  ng  BEI  ang  balota  bilang  “REJECTED”,  isisilid  sa  kaukulang  envelope,  seslyuhan,  at  isisilid  sa  ballot  box  compartment.    

h. Paano  kung  may  mga  sumobrang  balotang  di  pa  nagamit?    Irerecord  ng  BEI  Chairperson  kung  ilan  ang  mga  ito.  Pupunitin  ito  sa  2.  Ang  1  kalahati  ay  isisilid  sa  envelope  na  ibibigay  sa  Eleciton  Officer.  Ang  natitirang  kalahati  ay  isisilid  sa  ibang  envelope  at  ipapasok  sa  ballot  box  compartment.    

Pupunuan  ng  botante  ang  balota  

Lalapit  siya  sa  PCOS  upang  isubo  sa  slot  nito  ang  balota  

Lalagyan  ng  indelible  ink  ang  daliri  ng  botante  

Ibabalik  ng  botante  ang  ballot  secrecy  folder  at  marking  

pen  sa  BEI  

Maglalagay  siya  ng  thumbmark  sa  Voters  List  

Page 9: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         9  

12. Anu-­‐ano  ang  mga  alituntunin  sa  pagboto?    a. Bawal  pumunta  sa  pwesto  ng  BEI  ang  

mga  watcher.  Hindi  rin  sila  pwedeng  makipag-­‐usap  o  makihalubilo  sa  botante.  

b. Bawal  sa  polling  place  ang  mga  taong  may  armas  o  patalim,  liban  sa  mga  escort  ng  mga  awtorisadong  detainee  voters.  

c. Bawal  tumambay,  maghuntahan  at  manggulo  sa  polling  place.  

d. Locked  dapat  ang  ballot  box  sa  buong  panahon  ng  botohan.  Maaari  lamang  itong  buksan  ng  BEI  (nang  nakikita  ng  publiko)  kung  kulang  ang  balota.  May  3  extrang  balota  sa  polling  place.  Irerecord  ito  sa  Minutes.  

e. Bawal  ilabas  sa  polling  place  ang  balota,  ballot  secrecy  folder,  o  marking  pen  

f. Gagamitin  dapat  ang  ballot  secrecy  folder.  

g. Bawal  ipakita  ang  nilalaman  ng  balota.  h. Bawal  kopyahin  gamit  ang  anumang  

kagamitan  o  electronic  device  ang  nilalaman  ng  balota  

i. Bawal  burahin  ang  print  sa  balota  j. Bawal  maglagay  ng  stray  marks  o  

identifying  marks  sa  balota  k. Bawal  guluhin  ang  PCOS  operations  l. Bawal  mag-­‐anunsyo  ang  BEI  ukol  sa  

status  ng  botohan  –  kung  ilan  ang  nakaboto  na,  kung  ilan  ang  hindi  pa  bumuboto    kung  sino  sila,  etc  

 13. Sinu-­‐sino  ang  maaaring  pumunta  o  

manatili  sa  polling  place?    a. BEI  at  support  staff  b. Watchers  c. Kinatawan  COMELEC  d. Technical  support  mula  sa  COMELEC  e. Mga  bumuboto  f. Mga  boboto  pa  lamang  g. Jail/prison  excort  ng  detainee  voters  h. Support  staff,  monitoring  group,  at  

kinatawan  ng  CHR  i. Iba  pang  awtorisado  ng  COMELEC  

 

14. Sinu-­‐sino  ang  hindi  maaaring  manatili  sa  polling  place  o  sa  50-­‐meter  radius  nito?    Maliban  na  lamang  kung  sila  ay  boboto:  a. AFP  or  PNP  member  o  officer  b. Peace  officer  o  armed  person  mula  sa  

extra-­‐legal  police  agency,  special  forces,  reaction  forces,  strike  forces,  para-­‐military  forces,  CAFGU,  barangay  tanod,  security  guard,  special  police  

c. Iba  pang  armado  o  di-­‐armadong  extra-­‐legal  police  forces  

d. Barangay  official    

15. Anu-­‐ano  ang  mga  hamon  o  protesta  na  maaaring  ihain  ng  botante  o  watcher  sa  BEI  habang  botohan?  

  Challenge  against  Illegal  Voters  

Challenge  based  on  Illegal  acts  

Groun

ds  

Hindi  rehistrado  ang  botante    Paggamit  ng  botante  ng  pangalan  ng  iba    Diskwalipikado  sa  anumang  dahilan  

Vote  buying    Nangako  o  pinangakuang  maiimpluwensyahan  ang  pagbigay  o  di  pagbigay  ng  biniling  boto      May  pusta  sa  resulta    

Prosesso  

Ipahingi  sa  Chairperson  ang  proof  of  identification  at  ipa-­‐authenticate  ang  pirma    Sabihin  sa  BEI  ang  ground    Ipatala  ito  sa  Minutes  

Ang  botante  ay  manunumpa  sa  BEI  na  hindi  niya  ginawa  ang  mga  naturang  grounds    Kung  hindi  manumpa  ang  botante,  hindi  siya  maaaring  bumoto      

Kumuha  ng  “Certificate  of  Challenge/Protest”  at  form  ng  Salaysay  mula  sa  poll  clerk.  Isulat  ang  kaukulang  impormasyon  &  salaysay  sa  form.  Papirmahan  ito  sa  BEI.  Election  offense  ang  di  pagpirma  ng  BEI  

Page 10: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         10  

BILANGAN  16. Anu-­‐ano  ang  nagaganap  sa  bilangan  ng  

balota?  PCOS  na  nakakapagbilang  ay  

PCOS  na  hindi  nakakapagbilang  

Hihingan  ang  Chairperson  ng  iButton  Security  Key.    Pipindutin  ang  “CLOSE  VOTING”  sa  Main  Menu    Hihingan  ang  ibang  miyembro  BEI  ng  kanilang  PIN    Bibilangin  ang  mga  boto  

Iaanunsyo  ng  BEI  ang  error    Gagawa  ng  paraan  upang  maayos  ang  PCOS    Tatawagin  ang  Technical  Support  

 

 

   

17. Maaari  bang  magkaroon  ng  manual  counting?    Oo,  ayon  sa  Korte  Suprema  sa  Loong  v  COMELEC,  G.R.  No.  133676.  Sa  kasong  ito,  maaaring  magkaroon  ng  manual  counting  kung  hindi  ipinapakita  ng  counting  machine  ang  tunay  na  resulta  ng  botohan.  

     PRINTING  NG  ER  18. Paano  piniprint  ang  ER?  

 

 Fig.  5.  Proseso  ng  pagprint  sa  ER  

   

Matapos  ang  bilangan,  magpiprint  ng  ER  ang  PCOS  -­‐  8  kopya  sa  national  positions  at  8  rin  sa  local  positions  

Pipirma  ang  BEI  sa  ER  at  lalagyan  rin  nila  ito  ng  

thumbmark  

Pipirma  rin  ang  watchers  sa  ER  

Iaanunsyo  ng  Chairperson  ang  mga  nakasaad  sa  ER  

Ipapaskil  ng  poll  clerk  sa  polling  place  o  counting  center  ang  kopya  ng  ER.  48  oras  dapat  itong  nakapaskil  

TANDAAN:  Tiyaking  tunay  ngang  inaayos  o  kinukumpuni  ang  PCOS    

TANDAAN:    ü Pumili  ng  pwesto  kung  saan  makikita  

kung  ang  pareho  ang  inaanunsyo  ng  Chairperson  sa  naka-­‐print  sa  ER  

ü Tatawagin  ang  Technical  support  staff  ng  COMELEC  kung  hindi  maka-­‐print  ng  ER  ang  PCOS.  Itatala  ito  sa  Minutes  

ü Election  offense  ang  pagtanggal,  o  pagpayag  na  tanggalin  o  matanggal  ang  ER  na  ipinaskil  ng  poll  clerk  sa  loob  ng  48  hours  mula  sa  pagpaskil  nito  

ü COMELEC  lamang  ang  makakapagbigay  ng  awtorisasyon  sa  pagtigil,  o  pagpapaliban  ng  bilangan  

 

Page 11: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         11  

TRANSMISSION  NG  RESULTA    19. Ano  ang  nangyayari  sa  pag-­‐transmit  ng  resulta  ng  eleksyon?  

       

   

20. Kanino  itinatransmit  ng  BEI  ang  resulta  ng  eleksyon?  

 

     

 21. Sinu-­‐sino  ang  makakakuha  ng  ER?  

 1  –  City/  Municipal  BOC    2  –  Congress    3  –  COMELEC    4  –  Citizens’  Arm    5  –  Dominant  Majority    6  –  Dominant  Minority    7  –  Ballot    8  –  Provincial  BOC  

9-­‐18  –  Accredited  major  national  parties  (10)  19-­‐20  –  Accredited  local  parties    (2)  21-­‐24  –  Media  (national)  25-­‐26  –  Media  (local)  27-­‐30  –  Major  citizens’  arm  and  other  non-­‐partisan  groups  

Hihingin  ang  iBubon  security  key  ng  BEI  

Ipapasok  ng  Chairperson  ang  iBubon  security  key  sa  

receptacle  Isasaksak  ang  

Transmission  CABLE    

"ELECTRONICALLY  TRANSMITTING  ELECTION  REPORTS  TO  <target  server>.  

PLEASE  WAIT…."  

"FAILED  TO  TRANSMIT  REPORTS  TO  <target  server>.  PRESS  “RETRY”  TO  TRY  AGAIN  OR  SKIP  TO  TRANSMIT  TO  NEXT  

LOCATION"  

RETRY  

SKIP  

“ALL  ELECTION  REPORTS  HAVE  BEEN  SUCCESSFULLY  TRANSMITTED  TO  <target  

server>.  PLEASE  DISCONNECT  

TRANSMISSION  CABLE”  

Ipiprint  ang  22  kopya  ng  ER,  1  kopya  ng  staWsWcal  report,  at  ng  audit  log  

report  

Gagawa  ang  PCOS  ng  backup  files  

Pipirma  at  lalagyan  ng  thumbmark  ng  BEI  ang  mga  

ER.  Pipirmahan  ito  ng  watchers  

Fig.  6.  Proseso  ng  transmission  

TANDAAN:  ü Irekord  at  kunan  ng  litrato  ang  

di  pagsunod  sa  proseso.  I-­‐protesta  at  ipatala  sa  Minutes  

ü I-­‐check  kung  saan  walang  signal  ang  mobile  phone  

ü Lalabas  sa  COMELEC  public  access  website  ang  resulta  matapos  magtransmit  ang  PCOS.  Ihambing  ito  sa  ER.  

Page 12: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         12  

PAGSASARA  NG  BOTOHAN    22. Paano  ang  pagsasara  sa  PCOS?  

 Lalabas  sa  screen  ang  Main  Menu.  Pipindutin  ang  SHUT  DOWN  option.    

23. Anu  ang  ihahatid  ng  BEI  sa  Election  officer?    a. Book  of  Voters  b. Voters  List  c. 3  susi  ng  padlock  ng  ballot  box  d. Envelope  ng:  

i. Minutes  ii. Di  nagamit  na  balota  at  rejected  na  balota  iii. Reports  –  Initialization,  Audit  Log,  Statistical  

e. ER  para  sa  Provincial  at  Regional  BOC  at  sa  COMELEC  f. Listahan  ng  pinayagang  bumoto  lagpas  7pm  g. Anumang  dokumento,  form,  o  kagamitang  hindi  naisilid  ng  BEI  sa  Ballot  Box  bago  ito  

selyuhan    24. Paano  isinasagawa  ang  Disposition  ng  mga  kagamitan  o  dokumento?  

 Fig.  7.  Proseso  ng  Disposition

   

Titiklupin  ang  ER,  seselyuhan  at  isisilid  sa  envelope.  Seselyuhan  ang  

envelope.  

Isisilid  ang  statistical  report  at  audit  log  report  sa  envelope  kasama  ang  Initialization  report  

Ilalagay  sa  loob  ng  ballot  box  ang  mga  ER,  Minutes,  at  mga  balotang  na-­‐reject  

at  di  nagamit  

Isasara  &  ipa-­‐padlock  (3)  ang  ballot  box.  

Pipirmahan  ng  BEI  at  ng  watchers.  

Isisilid  ang  3  susi  sa  magkakahiwalay  na  

envelope,  seselyuhan,  at  pipirmahan  ng  BEI.  

Tatanggalin  mula  sa  Poll  Worker  Slot  ang  memory  card  ng  PCOS.  Ipapasok  ito  sa  envelope  at  

lalagyan  ng  label  kung  na-­‐transmit  o  hindi  ang  

resulta.  

Ipapasa  ang  PCOS  sa  support  technician  ng  

voting  center  o  sa  Election  Ofkicer.  

Dadalhin  ng  BEI  sa  election  ofkicer  ang  mga  election  paraphernalia.  Sasamahan  ng  watchers  

ang  BEI.  

TANDAAN:  ü Sasamahan  ng  watchers  

ang  BEI  sa  pagdadala  ng  mga  kagamitan  sa  Election  Officer  

ü Siguraduhing  walang  switching  na  mangyari  

Page 13: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         13  

CANVASSING    25. Sino  ang  nangangasiwa  sa  canvassing?  

 Ang  Board  of  Canvassers  o  BOC,  sa  tulong  ng  Consolidated  Canvassing  System  (CCS)  Operator.    

26. Anu-­‐ano  ang  tungkulin  ng  BOC?  a. Mag-­‐canvass  b. Magprint  ng  COC,  COCP,  SOV  c. Magtransmit  ng  resulta  sa  COMELEC  d. Magproklama  ng  mga  nanalo  

 27. Ano  ang  nangyayari  sa  canvassing?  

 

     

   

ipapakita  sa  publiko  na  selyado  ang  CCS  

box  

Bubuksan  CCS  box  at  ilalabas  ang  mga  laman  nito:  CCS;  username  &  password  

Magsasagawa  ng  iniWalizaWon  ng  mga  makina  at  ipiprint  ang  iniWalizaWon  

report.  

Ipapasok  ng  BOC  Chairperson  ang  username  at  password  

Kapag  pumasok  na  ang  lahat  ng  resulta  

mula  sa  PCOS,  magsisimula  ang  

canvassing  

Magpiprint  ng:  COC,  COCP,  SOV  

Itatransmit  ang  resulta  sa  

Canvassing  Boards  at  sa  Central  Server  

Backup  ng  impormasyon  sa  

USB  

Isasara  ang  CCS   Pipirmahan  ng  BOC  ang  COC  &  SOV  

Page 14: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         14  

CHECKLIST    

Polling  Place   Walang kuryente Walang signal ang mobile phone o internet

Isumbong sa BEI o election officer at makipag-coordinate sa kinatawan ng kandidato o partido

Hindi kwalipikado ang BEI May absent sa BEI Sa ibang lugar ginawa ang botohan

Kwestyunin ang komposisyon ng BEI Kwestyunin ang komposisyon ng BEI Kwestyunin ang lugar

Hindi pinapasok ang watchers May mga armadong pangkat sa polling place

Igiit na makapasok Isumbong sa COMELEC o media

Kulang ang kagamitan sa eleksyon Kagamitan: ______________________________ Dahilan: ______________________________

Tampered ang selyo ng PCOS at kagamitan

Iparekord ang kulang na gamit Isumbong sa COMELC o pulis kung manakaw Iprotesta sa BEI, ipatala sa Minutes, papalitan ang kagamitan

Hindi nakaboto Dahilan: ______________________________ Pangalan: ______________________________

Flying voter Pangalan: ______________________________

Vote buying Pangalan______________________________

Karahasan o pananakot Pangalan: ______________________________

Igiit na makaboto. Isumbong sa COMELEC, pulis, BEI, at citizens’ arms groups Isumbong sa COMELEC, pulis, BEI, at citizens’ arms groups Isumbong sa COMELEC, pulis, BEI, at citizens’ arms groups

Hindi nag-start ang PCOS Hindi tinanggap ang security key o PIN Hindi awtorisado ang technician

Papalitan ang makina Kung hindi awtorisado ang nag-ayos, magprotesta

Hindi na-print ang Initialization report Hindi zero ang botong lumabas sa Initialization report Kulang ang mga kandidato sa Initialization report

Iprotesta at papalitan ang makina. Pareho dapat ang configuration ng lumang makina sa ipapalit na makina.

Na-reject ang balota Tiyaking 4 na beses sinubukang ipasok Iparekord ang detalye ng pagka-reject

Hindi nagbilang ang makina Hindi nagprint ng ER Kulang ang papel para sa pag-print ng ER Sobra ang boto Hindi ipinaskil ang ER Ayaw pumirma ng BEI Hindi pirmado ang ER

Hilinging mag-manual na bilangang Hilinging mag-manual na bilangang Humingi ng kopya ng ibang ER I-protesta & ipa-log I-protesta & ipa-log Igiit na pirmahan Igiit na pirmahan

Nawawala ang gamit sa pagtransmit Walang signal ang telco o internet

Hindi nagtransmit sa:

Ipa-log ang pagkawala Papalitan ang sim card o modem. Bantayan ang CF card o ER na dadalhin sa canvassing center. Mag-retry at i-skip ang pag-transmit dito. Papalitan ang sim card o modem. Bantayan ang CF card o ER na dadalhin sa canvassing center.

Hindi nagprint ng audit/statistical report Hindi nag-backup ang memory card Hindi inilagay sa sealed envelope ang CF card Nasira ang makina May ibang nakalagay sa audit log

I-protesta & ipa-log I-protesta & ipa-log I-protesta & ipa-log Ipa-log. Hilinging mag-manual counting. Humingi ng kopya at i-check ito

Manual counting Bantayan  

Presinto:  ______________________________    Polling  Center:  ______________________________     Pangalan  &  lagda  ng  watcher:  ______________________________      

Page 15: Handouts_General Instructions for Elections 2013.pdf

 

GABAY SA PAGBABANTAY         15  

CHECKLIST    

Canvassing   Walang  kuryente   Walang  signal  ang  mobile  phone  o  internet  

Isumbong  sa  BOC,  election  officer  at  makipag-­‐coordinate  sa  kinatawan  ng  kandidato  o  partido  

Hindi  nagsimula  agad   I-­‐protesta   Hindi  kwalipikado  ang  BOC   May  absent  sa  BOC   Sa  ibang  lugar  ginawa  ang  canvassing  

Kwestyunin  ang  komposisyon  ng  BOC  Kwestyunin  ang  komposisyon  ng  BOC  Kwestyunin  ang  lugar  

Tampered  o  sira  ang  selyo  ng  box  at  envelopes   Iba  ang  serial  number  

I-­‐protesta  at  ipa-­‐log  Papalitan  ang  makina  

Kulang  o  ninakaw  ang  gamit  o Laptop  box  –  laptop,  SD  card,  power  cable,  

adaptor,  simcard,  USB  token,  modem,  extension  cable  

o 3  envelope  o BOC  protocol,  seal,  memory  card  reader  o Printer  box  –  printer,  USB  cable,  toner  o Satellite  box  

Iparekord  ang  kulang  na  gamit  I-­‐report  sa  media  o  sa  COMELEC  ang  pagnanakaw  

Karahasan  o  pananakot   Isumbong  sa  COMELEC   Hindi  nag-­‐start  ang  CCS   Hindi  tinanggap  ang  security  key  o  PIN   Hindi  awtorisado  ang  nag-­‐ayos  

Papalitan  ang  makina  Papalitan  ang  makina  Magprotesta  

Hindi  na-­‐print  ang  Initialization  report   Hindi  zero  ang  botong  lumabas  sa  Initialization  

report   Kulang  ang  kandidato  sa  Initialization  report  

Iprotesta  at  papalitan  ang  makina.  Pareho  dapat  ang  configuration  ng  luma  at  ipinalit  na  makina.  

Hindi  nagtransmit  sa:  ____________   Nadelay  ang  pagtransmit  sa:  _______________  

Alamin  kung  bakit  

Hindi  dumating  ang  CF  card/CD   Hindi  awtorisado  ang  nagdala   Tampered  ang  CF  card/CD  

I-­‐protesta  &  ipa-­‐log  I-­‐protesta  &  ipa-­‐log  I-­‐protesta  &  ipa-­‐log  

Hindi  nagprint  ng  SOV,  COC   Kulang  ang  kopyang  na-­‐print   Magkaiba  ang  nakalagay  sa  ER,  SOV,  COC   Tumanggi  ang  BOC  na  pumirma   Hindi  digitally  signed  ang  COC  

Hilinging  mag-­‐manual  canvass  Humingi  ng  kopya  mula  sa  iba  I-­‐protesta  &  ipa-­‐log  Igiit  na  pumirma  

Kulang  ang  gamit  sa  pagtransmit   Walang  signal  ang  sim  card  o  bgan  satellite   Hindi  nakapagtransmit  

Ipa-­‐log  ang  kakulangan  o  pagkawala  Papalitan  ang  modem  Papalitan  ang  modem  

Hindi  nagprint  ng  audit  log   May  anomalyang  nakatala  sa  audit  log   Walang  backup  ang  COC  

Iprotesta  Harangin  ang  COC  sa  pag-­‐canvass  Iprotesta  

Nasira  ang  CCS   Hindi  awtorisado  ang  nagkumpuni  

Tiyaking  awtorisado  ng  COMELEC  

Manual  canvassing   Bantayan    

Presinto:  ______________________________    Polling  Center:  ______________________________     Pangalan  &  lagda  ng  watcher:  ______________________________