hava araçları ve hava trafik benzetimi
TRANSCRIPT
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Tahir Emre KALAYCI
January 5, 2007
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
1 Giris
2 Hava Araclarının Benzetimi
3 Hava Trafik Benzetimi
4 Sonuclar
5 Kaynaklar
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Tarihce
1. Dunya Savasında mekanik pilot egitim aracları
2. Dunya Savasında ”Link Trainer”’lar
Gunumuzde Immersive sanal ortamlara kadar gelismistir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Neden Benzetim?
Hava aracları hatanın kabul edilmeyecegi ortamlardacalısmaktadır.
En ufak bir hata feci sonuclar dogurabilir
Benzetim sayesinde arac sistemlerinin guvenligi gercekanlamda kullanılmadan denenebilir.
Pilotlar hayatları riske atılmadan egitilebilir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Hava araclarının dinamik modellenmesi
Araclar genellikle surekli zaman bicimindemodellenmektedir.
Dinamik model durumların (x), girdilerin (u) ve zamanınbir fonksiyonu olarak tanımlanıyor (1).
x′= f (x , u, t) (1)
Su anki zamandaki degerleri bildigimiz icin bir sonrakidurumu numerik integralleme yardımıyla tespit edebiliriz.
Birinci dereceden Euler yaklasımı gibi basit integrallemebasit benzetimler icindir. Dorduncu derecedenRunge-Kutta integralleme ”de facto” olarak kullanılanyaygın bir yontemdir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Hava araclarının dinamik modellenmesi - Yontemler
6 Derece Ozgurluge sahip arac hareketi modellenmesi(uzerindeki kuvvetlere gore 3 yonde yer degistirir veyadondulur)
Yukarıdaki yonteme ek olarak esnek govdeler icin eklentileryapılmalıdır (Ornegin : Esneyen kanatlar).
Uygulamaya baglı olarak aracın parcaları ayrı ayrı dinamikolarak modellenebilir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Gercek zamanlı insanlı benzetimler
Benzetim aracıyla bir veya daha fazla insanın etkilesimivardırBu tip benzetim uygulamaları aracların tum ozelliklerini engercekci bicimde saglamak zorundadır.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Gercek zamanlı insanlı benzetimler -Amaclar-Uygulamalar
Egitim
Degerlendirme ve Kontrol
Muhendislik ve Tasarım
Arastırma
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Gercek zamanlı insanlı benzetimler - Araclar
Ucus guverte kontrol ve enstrumanları
Kontrol yukleme
Hareket sistemleri
Pencere dısı gorsel sahne
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Hava Sistemi Tasarım ve Butunlestirme
Gereksinim tanımlanması ve sistem tasarımı
Yazılım Gelistirme
Sistem Butunlestirme
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Gercek Zamanlı Benzetimde Onemli Hususlar
Algoritmalar dogru oldugu kadar cıktılarının zamanlamasıdiger sureclere ve duvar saatine uygun olmalıdır.
Benzetimde lag adı verilen yavaslamalar olmamalıdır.
Gecikmeler sabit ve kucuk ise tahminleme algoritmaları(McFarland Denklestirgeni, Sobiski-Cardullo tahminleyicisi,vb.) bazı etkileri yok etmek icin kullanılabilir.
Dagıtık benzetimler dusuk maliyetli sistemler nedeniyledaha cok tercih ediliyor. Ancak makinelerineszamanlılastırılması ve iletisim eniyilenmesigerceklestirilmelidir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Hava Trafik Benzetimi
Surekli artan hava trafigi icin trafigin surekli yenidenduzenlenmesi gerekmektedir.
Hava trafik sistemlerinin karmasıklıgı bu isizorlastırmaktadır.
Genislikleri nedeniyle hepsinin benzetilmesi pratik ve akliolarak zordur.Cok farklı heterojen yapıdan olusurlar.
Bu sebeplerden oturu cok farklı benzetim kategorisionerilmektedir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Insanlı Hava Trafik Benzetimi
Farklı hava trafik kontrolorlerinin egitimindekullanılmaktadır.
Butun bir hava trafik kontrol sisteminin benzetilmesiyleyapılması dusunulen degisiklikler deneniyor.
Belli senaryolar uretilerek denemeler yapılmaktadır.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Guvenlik analizi icin hava trafik benzetimleri
Gelismis yorelerdeki hava tasımacılıgı yuksek seviyedeguvenlik icin gozlenmektedir.
Insan operatorleri temsil etmek icin arastırmalar sonucuuretilmis olan etmenler kullanılmaktadır.
Benzetimler sonucu risk degerlendirmeleri uretilmektedir.
Bu tip benzetimlerin makul sayıda calıstırıldıktan sonraanlamlı veriler uretmesi gerekmektedir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Hava trafigi icin mekanik modeller
Etkilesimli olmayan mekanik modeller tasarım vedegerlendirmenin erken donemlerinde kullanılıyor.Bu donemde analistler maliyet analizi ve farklı sistemtasarımları arasındaki basarım farklarını arastırmaktadır.Son tasarımda kullanılacak olan parametreleri azaltmakana hedeftir.Mekanik modeller yuksek soyut kuyruk aglarından detaylısistem benzetimlerine kadar genis bir yelpazede calısmayameyillidir. Asagıda ornekler gorulebilir:
AND (Approximate Network Delays) (MIT TransportationLab)LMINET (Logistics Management Institute)NASPAC (National Airspace System Performance AnalysisCapability) (MITRE Corporation)DPAT (Detailed Policy Tool) (MITRE Corporation)SIMMOD (FAA)TAAM (Total Airport and Airspace Modeler) (PrestonAviation Services of Australia)
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Hava trafigi icin ekonomik ve is modelleri
Kullanıcının (Havayolları, yolcular, vb.) sistemle etkilesimide analiz edilmelidir.
Bireylerden ziyade kuruluslar incelenmektedir.
Bu kuruluslar etmen davranısları seklindeprogramlanmaktadır:
Karını arttırmaya calısan bir havayolları etmeniBelli bir varıs yerine giden hizmetlerden en uygununusecmeye calısan yolcu etmeniPolitik kararları kabul ettirmeye calısan duzenleyici etmenBu tip etmen tabanlı benzetime Jet*Wise ornek olarakgosterilebilir.
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Sonuclar
Eldeki farklı modellerin birlestirilerek tum aracları ve havatrafik sisteminin detaylarıyla benzetiminin uretilmesi anaamactır.
Bu tip benzetim sistemlerinin kume sistemini olusturmakbayagı ugrastırıcıdır.
NASA (HLA1), Boeing (DESIDE) gibi firmalar moduler,cok amaclı benzetimler uretmeye calısmaktadır.
Bilgisayar hızlandıkca ve ucuzladıkca benzetim problemininen onemli sorunu yazılım gelistirme zaman ve maliyetiolmustur. Bu nedenle uygun muhendislik yaklasımlarınınkullanılması gerekmektedir.
Bir diger onemli konu benzetimlerin hava trafik ve aracsistemlerinin tasarımında verimli kullanımını saglamaktır.
1http://sel.gsfc.nasa.gov/website/sew/2000/topics/MReid_
SEW25_Slides.PDF
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi
Hava Araclarıve HavaTrafik
Benzetimi
Tahir EmreKALAYCI
Gundem
Giris
HavaAraclarınınBenzetimi
Hava TrafikBenzetimi
Sonuclar
Kaynaklar
Kaynaklar
http://portal.acm.org/citation.cfm?id=966031
http://ffc.arc.nasa.gov/
http://www.mitre.org/
http://en.wikipedia.org/wiki/Flight_simulator
Tahir Emre KALAYCI Hava Aracları ve Hava Trafik Benzetimi